CZARNE KINO 

AMERYKAŃSKIE

 

CZARNE KINO AMERYKAŃSKIE :

●

Czarny Film

Film Noir:

●

Seria filmów powstałych w latach 40 ,wyróżniających się mroczną atmosferą 
i charakterystyczną grą światłocieni

●

Wiele z tych filmów opiera się na historiach kryminalnych

●

Dominuje klimat sytuacji bez wyjścia

●

Krytyka stosunków społecznych

●

Czarna seria

Cechy:

●

Mroczny nastrój

●

Pesymizm w spojrzeniu na świat

●

Fatalizm związany z negatywnym wpływem kobiet

●

Film Noir

  pojęcie to nie dotyczy gatunku lecz pewnej poetyki 

●

W przeciwieństwie do filmów gangsterskich lat 30, filmy czarne kładą mniejszy 
nacisk na sensacyjną akcje i wykraczają poza granice środowiskowe swych 
poprzedników

●

Bohater

 Samotny prywatny detektyw, który za kulisami powszechnego 

dobrobytu odkrywa powszechną korupcje i egoizm

●

Prywatny detektyw jest często konieczny, bo policjanci mają ręce skrępowane 
przez skorumpowanych zwierzchników. A i sam z reguły może doprowadzić tylko 
do zatrzymania drobnych płotek; prawdziwi gangsterzy na wielką skalę są poza 
zasięgiem prawa

●

Czarna seria posługuję się środkami filmowymi, których źródła tkwią w filmie 
niemieckim okresu weimarskiego:

●

Mroczność

Nosferatu

●

Oświetlenie

M-Morderca

●

Scenerię

 tworzą ciemne mokre ulice wraz ze specyficzną grą świateł, w której 

ludzie odkrywają swe prawdziwe oblicza. W świetle dnia widz dostrzega tylko ich 
maski.

●

W celu osiągnięcia optymalnych efektów świetlnych większość filmów tej serii 
tworzy się w studiach

●

Filmy te kwestionują amerykański styl życia, za którego lśniącą fasadą kryje się 
całkowita amoralność

●

W 1941 r. Bogart otrzymuje wreszcie rolę człowieka mającego świadomość swej 
klęski, żyjącego z nią na co dzień. Lub inaczej: nadaje taki rys swemu bohaterowi. Jest 
nim prywatny detektyw Sam Spade w Sokole maltańskim Johna Hustona. 

●

Ów dramat kryminalny otwiera nowy rozdział w historii gatunku, zapoczątkowując 
tzw. czarną serię. Jak wiadomo, wyróżnik artystyczny gatunku kryminalnego stanowi 
opis procesu rozwiązywania zagadki: kto zabił? kto ukradł? 

●

Rewolucyjność czarnej serii wobec poprzednich dokonań polega na wprowadzeniu 
trzech zasadniczych zmian: 

1.

Dotychczasową dominantę kompozycyjną - zagadkę- zastępuje nowa: postać 
bohatera, detektywa lub policjanta prowadzącego śledztwo. Jego metody działania 
i jego wewnętrzne przeżycia stają się ważniejsze od rozwiązania tajemnicy.

2.

Tradycyjna narracja zapewniała odbiorcy niezależność od bohatera; w oparciu o 
przesłanki, z których można było zbudować logiczny wywód, widz miał możność 
prowadzenia śledztwa na własną rękę. Nowy typ narracji w pełni uzależnia go od 
bohatera: odbiorca jest biernym świadkiem odkrywania coraz to nowych tropów, 
często mylących i ani przez moment nie przewyższa detektywa wiedzą. 

3.

Czarnej serii zawdzięczamy nowy typ bohatera: obraca się on w środowisku 
przestępczym, musi więc posługiwać się jego metodami - nie tylko dla odniesienia 
sukcesu, ale także by ocalić własne życie. 

  
 
 

SOKÓŁ MALTAŃSKI:
 

Reżyseria: John Huston
Scenariusz: John Huston
Zdjęcia: Arthur Edeson
Muzyka: Adolph Deutsch
Scenografia: Robert Haas 
Kostiumy: Orry-Kelly
Montaż: Thomas Richards 
Dyrektor artystyczny: Robert M. Haas
Na podstawie: powieści Dashiella Hammetta
Produkcja: USA, Warner Bros
Rok produkcji: 1941
Obsada: Humphrey Bogart(Sam Spade), Barton MacLane, Gladys George,  Lee Patrick, 
Mary Astor, Peter Lorre, Sydney Greenstreet 

● Arcydzieło czarnego kryminału
● Jeden z najwybitniejszych filmów kryminalnych w historii kina
● Wyróżniony 3 nominacjami do Oscara 
● Prywatny detektyw Sam Spade (Humphrey Bogart) próbuje rozwikłać zagadkę 

zniknięcia bezcennej statuetki. 

● Sam Spade, prywatny detektyw otrzymuje odnalezienia młodszej siostry 

Ruth Wonderly. W miarę jak Spade zaczyna zgłębiać sprawę okazuje się, 
że jego prawdziwe zlecenie polega na odnalezieniu niewielkiego posągu 
przedstawiającego sokoła. Rzeźba ta powstała w roku 1539 i była wyrazem hołdu 
złożonego przez Templariuszy królowi Hiszpanii. Niestety, w drodze do Hiszpanii 
galera, która ją przewoziła została zatopiona przez piratów a posągu słuch zaginął. 
Rzeźba odnajduje się po latach w San Francisco, ale chętnych do jej zdobycia jest 
wielu.

● Spade zagrany przez Bogarta, ucieleśnia człowieka wymierzającego 

sprawiedliwość, sam mimo wszelkich przeszkód rozwiązuje zagadkę

 Na jego 

kreacji wzorowano się w następnych filmach czarnej serii

● Bohater Sokoła Maltańskiego Sam Spade jest zdecydowany, bezwzględny, 

cyniczny, oszukujący gangsterów i wodzący za nos policję, nie może pozwolić 
sobie nawet na chwilę słabości, prawdziwe uczucia kryje pod maską. A przy tym 
lekceważy rozmaite normy i formy obyczajowe, zaczyna dzień od szklaneczki 

whisky, wczesnym popołudniem idzie do łóżka z klientką, romansuje także z żoną 
wspólnika. Nie do końca jasne są motywy uporu, z jakim walczy o rozwiązanie 
zagadki. Wymierza sprawiedliwość - tak, ale też eliminuje tych, którzy mogą 
stanowić dlań bezpośrednie zagrożenie, zarabia na chleb, wypełnia swoją 
wewnętrzną potrzebę działania, utwierdza się w poczuciu własnej tożsamości 

● Rolą Sama Spade'a Bogart stworzył pierwszą w kinie amerykańskim postać 

autentycznego losera - człowieka zawsze skazanego na klęskę, noszącego ją 
w sobie i mającego świadomość tego. W żadnym z jego dotychczasowych 
bohaterów nie była tak wyeksponowana inteligencja, przenikliwość, zdolność 
do precyzyjnego myślenia, znakomita pamięć i umiejętność kojarzenia faktów, 
intuicja, znajomość psychiki ludzkiej i własnej, wreszcie pewien dystans do siebie. 
Ale losera nie można zagrać przekonywująco, trzeba nim być.

● Od Sokoła maltańskiego zaczyna się czarne kino lat 40. Charakteryzowało 

się ono penetracją mrocznych zakamarków wielkich miast zmieniających się w 
niepokojącą dżunglę, gdzie rządzi kłamstwo i ludzka zawiść. Bogart był w tym 
świecie wprawdzie orędownikiem dobra, lecz cynicznie posługiwał się takimi 
samymi metodami jak ścigani przezeń przestępcy.
 

 

 
 

PHANTOM LADY:
 

Reżyseria: Robert Siodmak 
Scenariusz: Bernard C. Schoenfeld
Zdjęcia: Elwood Bredell
Muzyka: Eddie Cherkose, Jacques Press 
Scenografia: Russell A. Gausman 
Na podstawie: opowiadania Cornella Wooricha
Produkcja: USA
Rok produkcji: 1944
Obsada: Alan Curtis, Aurora Miranda,  Fay Helm, Thomas Gomez

● Robert Siodmak potwierdza tym filmem, iż ma szczególny talent do 

dreszczowców. 

● Przed sądem staje architekt oskarżony o morderstwo. Miał jakoby zabić swą żonę. 

Zostaje skazany, ponieważ alibi jest słabe, a wszyscy świadkowie obrony albo 
zginęli, albo milczą. Tylko sekretarka wierzy w swego szefa i walczy przeciw 
niesprawiedliwości. Przeprowadza ponowne dochodzenie i ujawnia rzeczywistego 
mordercę, który szantażował świadków. 

● Reżyserowi udało się nadać postaciom cechy rzeczywistych osób, dzięki czemu 

film ma walory psychologicznego thrillera.

 

PODWÓJNE UBEZPIECZENIE:
 

Reżyseria: Billy Wilder 
Scenariusz: Raymond Chandler, Billy Wilder
Zdjęcia: John F. Seitz
Muzyka: Miklós Rózsa, Cesar Franck 
Scenografia: Bertram Granger

Na podstawie: opowiadania Jamesa Caina
Produkcja: USA
Rok produkcji: 1944
Obsada: Fred MacMurray, Barbara Stanwyck, Edward Robinson, Porter Hall, Jean Heather, 
Tom Powers

● Klasyka czarnego kryminału. 
● Phyllis Dietrichson uwodzi Waltera, sprzedawcę polis ubezpieczeniowych u 

namawia go, żeby ubezpieczył jej męża na wysoką kwotę, a następnie zabił. 
Zauroczony Walter dokonuje zbrodni, ale wtedy śledztwo w tej sprawie zaczyna 
prowadzić jego bliski przyjaciel. Z czasem okazuje się, że Walter również miał w 
odpowiedniej chwili zginąć.

 

 
 

KOBIETA W OKNIE:
 

Reżyseria: Fritz Lang 
Scenariusz: Nunnally Johnson 
Zdjęcia: Milton R. Krasner
Muzyka: Arthur Lange 
Scenografia: Julia Heron
Na podstawie: opowiadania J.H. Wallis
Produkcja: USA
Rok produkcji: 1944
Obsada: Edward G. Robinson ,Dorothy Peterson ,Edmund Breon, Raymond Massey, Joan 
Bennett, Eddy Chandler, Freddie Chapman, Frank Dawson

● Profesor Richard Wanley (Edward G. Robinson), zdrzemnąwszy się w fotelu 

po obiedzie w klubie, ma makabryczny sen, w którym spotyka przed sklepem 
nieznajomą kobietę. Gdy budzi się spocony, postanawia wyjść z klubu. 
Zatrzymuje się przed wystawą sklepową, a za moment podchodzi do niego 
nieznajoma kobieta. Ogarnia go paniczny strach.

 
 
 

GILDA:
 

Reżyseria: Charles Vidor
Scenariusz: Marion Parsonnet
Zdjęcia: Rudolph Maté 
Na podstawie: powieści E.A Ellingtona
Produkcja: USA
Rok produkcji: 1945
Obsada: George Macready, Glenn Ford, Joseph Calleia, Rita Hayworth(Gilda)

● Legendarna Rita Hayworth w olśniewającej kreacji ponętnej kusicielki Gildy 

emanuje zmysłowością i magnetyzmem, kiedy zdejmuje rękawiczki i śpiewa "Put 
the Blame on Mame"

● Johnny Farrell (Glenn Ford) zaczyna pracować dla Ballina Mundsona (George 

MacReady), właściciela nielegalnej szulerni w pewnym południowoamerykańskim 
mieście. Niebawem staje się prawą ręką Mundsona i wszystko dobrze mu 

się układa, aż do chwili, gdy Mundson wraca z podróży z nową żoną, Gildą, 
kobietą dobrze znaną Farrellowi. Mundson, nieświadomy, że tych dwoje kiedyś 
łączyła miłość, powierza Johnny'emu funkcję strażnika cnoty żony. Przepojona 
nienawiścią Gilda chwyta się każdej sztuczki, by wzbudzić w Farrellu zazdrość, 
lęk i wrogość. Mężczyzna czeka na okazję, by wyrównać rachunki

 
 

MILDRED PLACE:
 

Reżyseria: Michael Curtiz 
Scenariusz: Ranald MacDougall
Zdjęcia: Ernest Haller
Muzyka: Max Steiner
Scenografia: Anton Grot
Na podstawie: książki Jamesa M. Caina
Produkcja: USA
Rok produkcji: 1945
Obsada: Joan Crawford, Jack Carson, Zachary Scott,  Eve Arden, Ann Blyth, Lee Patrick, 
Bruce Bennett

● Małżeństwo czterdziestoletniej Mildred Pierce (Joan Crawford - Oscar w 1945 

za najlepszą rolę) i Berta rozpada się. Chcąc utrzymać siebie oraz dwie córki, 
Mildred pracuje jako kelnerka. Dzięki niespożytej energii oraz inteligencji kobieta 
szybko zostaje właścicielką sieci popularnych restauracji. W życiu prywatnym 
nadal jest jednak nieszczęśliwa. Wkrótce traci młodszą córkę, a starsza odpycha ją 
od siebie. Wówczas Mildred zaczyna porządkować własne życie.

 

 

KRĘTE SCHODY:
 

Reżyseria: Robert Siodmak 
Scenariusz: Mel Dinelli 
Zdjęcia: Nicholas Musuraca
Muzyka: Roy Webb 
Na podstawie: powieści Ethel Liny White
Produkcja: USA
Rok produkcji: 1946
Obsada: Rhys Williams, Sara Allgood, Elsa Lanchester, Rhonda Fleming, Kent Smith, Ethel 
Barrymore

● Niewielkie miasteczko jest wstrząsane informacjami o kolejnych morderstwach. 

Od pewnego czasu w niewyjaśnionych okolicznościach giną młode dziewczyny. 
Morderca jest nieuchwytny, trudno ustalić motywy zbrodni. Zapewne kolejną 
ofiarą będzie miła dziewczyna - Helen, która w charakterze pokojówki pracuje 
w pałacu profesora Warrena. Trudny do sprecyzowania lęk narasta i wkrótce 
zmieni się w panikę, gdy bohaterka nie będzie mogła opuścić zamkniętej 
posiadłości. 

● Jedna z legend amerykańskiego kina, wzór filmowego dreszczowca
● Doskonałe operowanie światłem i cieniem