4/3/2012

1

Narodowy Program Zdrowia
2007 – 2015

Pods

tawowa Opieka Zdrowotna

dr A. Gniadek 2012

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego



1978 r. Ałma Ata – zdrowe społeczeństwo końca XX

wieku



1990, 1993 aneksy zmiany celów strategicznych i

operacyjnych



1996 konstrukcja celów NPZ i wydłużenie do 2005 r.



2007-2015 modyfikacja celów NPZ



1998 konieczność adaptacji strategii do potrzeb i

nowych wyzwań - Zdrowie 21

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego

Podstawowe założenia koncepcji NPZ



Zdrowie i czynniki je warunkujące



Promocja zdrowia



Zdrowotna polityka publiczna



Koncepcja celów i konstrukcja NPZ

Zdrowie



Leczenie;



Opieka/jakość życia



Własne postrzeganie zdrowia



Profilaktyka



Edukacja

Pojęcia promocja zdrowia i profilaktyka



Promocja zdrowia- to proces umożliwiający każdemu
człowiekowi zwiększanie oddziaływania na własne
zdrowie, w sensie jego poprawy i utrzymania. To
działania zmierzające do zachowania zdrowia



Prewencja (zapobieganie)- to takie działania
zapobiegawcze, głównie medyczne, skierowane
przeciwko chorobom

Prewencja



Prewencja pierwotna: ma na celu redukcję

występowania choroby lub pewnych odstępstw od

dobrego stanu zdrowia



Prewencja wtórna: ma na celu powstrzymanie

rozwoju choroby oraz skrócenie czasu jej trwania



Prewencja trzeciego stopnia: ma na celu

zapobieganie skutkom przebytej choroby oraz

redukcje wszelkiego rodzaju komplikacji i

defektów przez nią wywołanych

4/3/2012

2

Podejście do promocji i prewencji

Podejście
prewencyjne

Podejście
promocyjne

Punkt wyjścia

Choroba

Zdrowie

Cel

Uniknięcie
choroby

Pomnażanie rezerw i
potencjału zdrowia

Grupa
oddziaływania

Grupy
szczególnego
ryzyka

Cała populacja w
kontekście
codziennego życia

Podstawowe założenia koncepcji NPZ -
zdrowie



Podkreślenie istoty zdrowia jako:

wartości, zasobu

(bogactwa)

i

środka



Zdrowie nie jest stanem statycznym ale dynamicznym

i należy je we wszystkich okresach życia:

chronić

(profilaktyka),

doskonalić

(promocja zdrowia),

przywracać

(leczenie, rehabilitacja);



Czynniki warunkujące zdrowie:

styl życia

,

środowisko

fizyczne oraz społeczne życia i pracy,

czynniki

genetyczne, służba zdrowia

Podstawowe założenia koncepcji NPZ -
zdrowie cd.



Fundamentalne warunki zapewniające zdrowie: pokój,

stabilny system ekonomiczny, odtwarzalne zasoby

naturalne, globalne i lokalne bezpieczeństwo obejmujące

bezpieczeństwo ekologiczne oraz mieszkanie, żywienie,

edukacja, zarobki, sprawiedliwość i równość społeczna

Definicje zdrowia a zadania pielęgniarki



Zdrowie to brak choroby

(pielęgniarka nie zajmuje się

zdrowiem tylko chorobą,

koncentruje się na człowieku

chorym w celu likwidacji choroby,

jest głównym pomocnikiem

lekarza)

Definicje zdrowia a zadania pielęgniarki



Zdrowie do dobre funkcjonowanie bio-psycho-

społeczne i duchowe. (

oddziaływanie na kondycje

fizyczną, psychiczną, duchową społeczną ( w tym

również rodzinne)

Pielęgniarka udziela rad o charakterze prewencyjnym,

skupia się na sytuacji jednostki, w niewielkim stopniu

oddziaływuje na grupę. Do jej zadań włączona jest

rola ekspresyjna (ma na celu poprawę kondycji

psychicznej). W edukacji zdrowotnej położony jest

nacisk na całościowe funkcjonowanie pacjenta

Definicje zdrowia a zadania pielęgniarki



Zdrowie to sprawności w wykonywaniu czynności życia
codziennego (

wzmocnienie sprawności, zastąpienie albo

pomoc w czynnościach życia codziennego Pielęgniarka
uczy pacjenta i otoczenie jak radzić sobie z problemami
dnia codziennego)

4/3/2012

3

Definicje zdrowia a zadania pielęgniarki



Zdrowie to samodzielne twórcze życie, nie tylko bez

chorób i niepełnej sprawności ale nawet z nimi (

do

pielęgniarki należy wspieranie zdrowia, jego

zabezpieczenie, potęgowanie i ochrona, przywracanie

optymalnego poziomu samodzielnego, aktywnego i

twórczego życia człowieka). Aktywizowanie i

wspomaganie rodziny (otoczenia pacjenta), wspieranie

grup pomocy

Podstawowe założenia koncepcji NPZ –
promocja zdrowia wg. NPZ



To proces umożliwiający ludziom:

- Zwiększanie kontroli nad swoim zdrowiem

(identyfikacja własnych problemów zdrowotnych)

- Poprawę zdrowia – poprzez podejmowanie wyborów

i decyzji sprzyjających zdrowiu, kształtowaniu potrzeb
i kompetencji w odniesieniu do zdrowia, zwiększanie
potencjału zdrowia

Podstawowe założenia koncepcji NPZ –
zdrowotna polityka publiczna



To przełożenie w Programie NPZ akcentu z działań
najwyższych szczebli zarządzania i administracji
państwowej na

POWSZECHNE

działania z udziałem

wszystkich podmiotów życia publicznego (zarobki,
podatki, bezpieczeństwo socjalne, edukacja, transport)

Główne zagrożenia zdrowia i problemy
zdrowotne ludności



Główne zagrożenia zdrowia

:

-

Wadliwy styl życia (mała aktywność fizyczna, nieprawidłowości

w sposobie żywienia, palenie tytoniu, nadmierne spożycie

alkoholu – zwłaszcza napojów wysokoprocentowych, używanie

substancji psychoaktywnych (innych niż alkohol i nikotyna)

-

Zagrożenia w środowisku społecznym (ograniczenie dostępu

do podstawowych zasobów niezbędnych dla utrzymania i

pomnażania zdrowia: pożywienie, mieszkanie, ubranie i praca),

uzależnienie części społeczeństwa od pomocy społecznej,

niekorzystna sytuacja w sferze edukacji, nauki i kultury,

nasilające się patologie społeczne

-

Zagrożenie w środowisku fizycznym (przekroczenie

dopuszczalnych norm czystości powietrza SO2, CO, NO2,

brak wodociągów, kanalizacji, hałas, zabezpieczenie stanowisk

pracy

Główne zagrożenia zdrowia i problemy
zdrowotne ludności cd.



Główne problemy zdrowotne:

-

choroby układu krążenia;

-

nowotwory złośliwe;

-

urazy i zatrucia;

-

choroby układu oddechowego i trawiennego;

-

choroby zakaźne;

-

choroby zawodowe i związane z wykonywaniem pracy;

-

inwalidztwo i niepełnosprawność;

-

próchnica zębów i choroby przyzębia

.

Główne zagrożenia zdrowia i problemy
zdrowotne ludności cd.



Nierówności w zdrowiu:

- płeć;
- miejsce zamieszkania;

-

region zamieszkania;

-

zróżnicowanie społeczne

4/3/2012

4

Czynniki wpływające na zdrowie

Czynniki niezmienialne

-

wiek

-

płeć

-

czynniki genetyczne

Czynniki zmienialne

-

zachowania zdrowotne;

-

czynniki środowiskowe

-

styl życia;

-

służba zdrowia

Cel główny NPZ

Poprawa zdrowia i związanej z

nim jakości życia ludności oraz

zmniejszanie nierówności w

zdrowiu”.

1

. MZiOS. Międzyresortowy Zespół Koordynacyjny Narodowego Programu

zdrowia 1996 –2000, Warszawa, wrzesień 1996

Cele operacyjne

1.

kształtowanie prozdrowotnego stylu życia

społeczeństwa,

2.

• tworzenie środowiska życia, pracy i nauki

sprzyjającego zdrowiu,

3.

• aktywizowanie jednostek samorządu

terytorialnego i organizacji pozarządowych do

działań na rzecz zdrowia.

I. Strategiczne cele zdrowotne

1.

Zmniejszenie zachorowalności i przedwczesnej umieralności z

powodu chorób naczyniowo-sercowych, w tym udarów mózgu;

2. Zmniejszenie zachorowalności i przedwczesnej umieralności z

powodu nowotworów złośliwych;

3. Zmniejszenie częstości urazów powstałych w wyniku wypadków i

ograniczenie ich skutków;

4. Zapobieganie zaburzeniom psychicznym przez działania

prewencyjno-promocyjne;

5. Zmniejszenie przedwczesnej zachorowalności i ograniczenie

negatywnych skutków przewlekłych schorzeń układu kostno-

stawowego;

6. Zmniejszenie zachorowalności i przedwczesnej umieralności z

powodu przewlekłych chorób układu oddechowego;

7. Zwiększenie skuteczności zapobiegania chorobom zakaźnym i

zakażeniom;

8. Zmniejszenie różnic społecznych i terytorialnych w stanie

zdrowia populacji

.

II Cele operacyjne dotyczące czynników
ryzyka i działań w zakresie promocji zdrowia



1. Zmniejszenie rozpowszechnienia palenia tytoniu;



2. Zmniejszenie i zmiana struktury spożycia alkoholu oraz
zmniejszenie szkód zdrowotnych spowodowanych alkoholem;



3. Poprawa sposobu żywienia ludności i jakości zdrowotnej
żywności oraz zmniejszenie występowania otyłości;



4. Zwiększenie aktywności fizycznej ludności;



5. Ograniczenie używania substancji psychoaktywnych i
związanych z tym szkód zdrowotnych;



6. Zmniejszenie narażenia na czynniki szkodliwe w środowisku
życia i pracy oraz ich skutków zdrowotnych i poprawa stanu
sanitarnego kraju.

III. Cele operacyjne dotyczące wybranych
populacji



7. Poprawa opieki zdrowotnej nad matką, noworodkiem i
małym dzieckiem;



8. Wspieranie rozwoju i zdrowia fizycznego,
psychospołecznego oraz zapobieganie najczęstszym
problemom zdrowotnym i społecznym dzieci i młodzieży;



9. Tworzenie warunków do zdrowego i aktywnego życia
osób starszych;



10. Tworzenie warunków dla aktywnego życia osób
niepełnosprawnych;



11. Intensyfikacja zapobiegania próchnicy zębów u dzieci i
młodzieży.

4/3/2012

5

IV Niezbędne działania ze strony ochrony
zdrowia i samorządu terytorialnego



12. Aktywizacja jednostek samorządu terytorialnego i

organizacji pozarządowych do działań na rzecz zdrowia

społeczeństwa;



13. Poprawa jakości świadczeń zdrowotnych w zakresie

skuteczności, bezpieczeństwa i akceptowalności społecznej, w

tym przestrzegania praw pacjenta;



14. Usprawnienie wczesnej diagnostyki i czynnej opieki nad

osobami zagrożonymi chorobami układu krążenia, udarami

mózgowymi, nowotworami, powikłaniami cukrzycy, chorobami

układu oddechowego oraz chorobami reumatycznymi,

szczególnie przez działania podstawowej opieki zdrowotnej;



15. Zwiększenie i optymalne wykorzystanie systemu ochrony

zdrowia oraz infrastruktury samorządowej dla potrzeb

promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej.

Specjalistyczne programy ogólnokrajowe
w zakresie NPZ



Narodowy Program Zdrowia

jest

NADRZĘDNYM

w

stosunku do innych specjalistycznych programów:

Narodowy Program Ochrony Serca, Narodowy

Program Zwalczania Chorób Nowotworowych,

Narodowy Program Profilaktyki Cholesterolowej,

Krajowy Program zapobiegania Narkomanii, Program

Ochrony zdrowia Psychicznego, Krajowy Program

Zapobiegania Zakażeniom HIV i Opieki nad Żyjącymi

z HTV i Chorymi na AIDS

Zdrowie 21



1998 r. w Regionie Europejskim konieczność adaptacji

strategii NPZ do potrzeb i nowych wyzwań w

odniesieniu do zdrowia



Program Zdrowie 21 kładzie szczególny nacisk na:

-

solidarność i równość w dostępie do zdrowia;

-

determinanty zdrowia: czynniki socjoekonomiczne,

genetyczne i związki pomiędzy promocją zdrowia i

środowiskiem

Zdrowie 21cd.

-

przebieg życia ludzi żyjących w siedliskach;

-

wielosektorowe działania i odpowiedzialność;

-

podstawowa opieka zdrowotna oparta na lekarzu i
pielęgniarce rodzinnej;

-

opieka zdrowotna zorientowana na wyniki;

-

rozwój polityki zdrowotnej z naciskiem na
implementację lokalną;

-

priorytety globalne i identyfikacja partnerów

Zdrowie 21 cd.



Poziomem wyjściowym jest rok 1995;



Data końcowa realizacji uznaje się rok 2020 – jest to
termin dla wyniku zdrowotnego

Strategie wobec zapewnienia zdrowia



Strategie wielosektorowe, uwzględniające fizyczne,

ekonomiczne, społeczne i kulturowe uwarunkowania

zdrowia



Programy nastawione na skuteczność opieki

zdrowotnej i inwestowanie w rozwój zdrowia oraz

opiekę kliniczną



Zintegrowana i zorientowana na rodzinę i

społeczność lokalna podstawowa opieka zdrowotna

wspierana przez elastyczny system opieki szpitalnej

4/3/2012

6

Strategie wobec zapewnienia zdrowia



Współuczestniczenie w procesie rozwoju zdrowia na
poziomie domu, szkoły, miejsca pracy, społeczności
lokalnej i kraju oraz promowanie idei wspólnego
podejmowania decyzji, wdrażanie ich do rozliczania przez
partnerów

Zdrowie 21 cd.



1.

POROZUMIENIE NA RZECZ ZDROWIA W

REGIONIE EUROPEJSKIM

Do 2020 r. obecna dysproporcja w stanie zdrowia

pomiędzy Krajami Członkowskimi Regionu
Europejskiego powinna zostać zredukowana
przynajmniej o jedna trzecią.

Zdrowie 21 cd.



2.

RÓWNOŚĆ W ZDROWIU

.

Do 2020 r., powinny być zredukowane różnice

zdrowotne pomiędzy grupami społeczno -
ekonomicznymi wewnątrz krajów przynajmniej o
jedną czwartą we wszystkich Krajach Członkowskich,
dzięki istotnej poprawie stanu zdrowia grup
znajdujących się w niekorzystnym położeniu.

Zdrowie 21 cd.



3.

ZDROWY START ŻYCIOWY.

Do roku 2020 zdrowie wszystkich noworodków, niemowląt

i dzieci w wieku przedszkolnym w Regionie powinno ulec
poprawie, stwarzając im lepszy start życiowy.

Zdrowie 21 cd.



4.

ZDROWIE MŁODYCH LUDZI

.

Do 2020 roku w Regionie, młodzi ludzie powinni być

zdrowsi i lepiej przygotowani do pełnienia swojej roli w
społeczeństwie.

Zdrowie 21 cd.



5.

ZDROWIE LUDZI STARSZYCH

Do roku 2020 ludzie w wieku ponad 65 lat powinni mieć

możliwość satysfakcji ze swojego pełnego potencjału
zdrowotnego i pełnienia aktywnej roli społecznej.

4/3/2012

7

Zdrowie 21 cd.



6.

POPRAWA ZDROWIA PSYCHICZNEGO

Do 2020 roku powinno ulec poprawie zdrowie psychiczne

ludzi oraz powinny być dostępne pełne świadczenia dla
ludzi z problemami zdrowia psychicznego.

Zdrowie 21 cd.



7.

REDUKCJA CHORÓB ZAKAŹNYCH

Do 2020 roku powinny zostać znacznie ograniczone

niekorzystne skutki zdrowotne chorób zakaźnych,
dzięki systematycznie wprowadzanym programom
eradykacji, eliminacji i zwalczaniu chorób infekcyjnych
o istotnym znaczeniu dla zdrowia publicznego.

Zdrowie21 cd.



8.

REDUKCJA CHORÓB NIEZAKAŹNYCH

DO 2020 roku powinny zostać ograniczone do możliwie

najniższego poziomu w Regionie chorobowość,
niepełnosprawność i przedwczesna umieralność z
powodu ważniejszych chorób przewlekłych

Zdrowie 21 cd.



9.

REDUKCJA URAZÓW POWSTAŁYCH W WYNIKU

PRZEMOCY I WYPADKÓW

Do 2020 roku powinna dojść do znacznego i trwałego

obniżenia liczby urazów, niepełnosprawności i zgonów
spowodowanych wypadkami i przemocą w Regionie.

Zdrowie 21 cd.



10.

ZDROWE I BEZPIECZNE ŚRODOWISKO

NATURALNE

Do 2015 roku, ludność w Regionie powinna żyć w

bezpiecznym środowisku naturalnym, w którym
niebezpieczne dla zdrowia zanieczyszczenia nie
przekraczają uzgodnionych standardów
miedzynarodowych.

Zdrowie 21 cd.



11.

ZDROWSZY TRYB ŻYCIA

.

Do 2015 roku członkowie wszystkich grup społecznych

powinni przyjąć zdrowszy model życia.

4/3/2012

8

Zdrowie 21 cd.



12.

REDUKCJA SKUTKÓW NADUŻYWANIA

ALKOHOLU, PALENIA TYTONIU I ZAŻYWANIA
NARKOTYKÓW

Do 2015 roku we wszystkich krajach członkowskich

powinny zostać znacznie ograniczone szkodliwe
skutki zdrowotne związane z używanie substancji
uzależniających takich jak alkohol, tytoń i środki
psychotropowe.

Zdrowie 21 cd.



13. TWORZENIE PRZYJAZNEGO ZDROWIU
OTOCZENIA

DO 2015 roku ludzie w Regionie powinni mieć stworzone

lepsze warunki życia w otoczeniu naturalne i społecznie
zdrowym takim jak dom, szkoła, miejsce pracy oraz
środowisko lokalne.

ZDROWIE 21 cd.



14.

WIELOSEKTOROWA ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA

ZDROWIE.

DO 2020 roku wszystkie sektory powinny uznać i przyjąć

swoją odpowiedzialność za zdrowie.

ZDROWIE 21 cd.



15.

ZINTEGROWANY SEKTOR ZDROWIA.

DO 2010 roku ludność w Regionie powinna mieć lepszy

dostęp do podstawowej opieki zdrowotnej
ukierunkowanej na rodzinę i społeczność, popartej
odpowiednim i sprawnym systemem szpitalnictwa.

ZDROWIE 21 cd.



16.

ZARZĄDZANIE JAKOŚCIĄ OPIEKI

ZDROWOTNEJ

Do 2010 roku zarządzanie sektorem zdrowia w

Krajach Członkowskich, powinno zostać
ukierunkowane na wyniki zdrowotne począwszy od
populacyjnych programów zdrowotnych aż po
indywidualną, kliniczną opiekę nad pacjentem.

Zdrowie 21 cd.



17.

FINANSOWANIE ŚWIADCZEŃ

ZDROWOTNYCH I ALOKACJA ŚRODKÓW

Do 2010 roku kraje członkowskie powinny posiadać

mechanizmy stałego finansowania i alokacji środków
dla systemów opieki zdrowotnej, oparte na zasadach
równego dostępu, opłacalności, solidarności i
optymalnej jakości

4/3/2012

9

ZDROWIE 21 cd.



18.

ROZWIJANIE KADRY PRACOWNICZEJ W

OPIECE ZDROWOTNEJ

Do 2010 roku wszystkie Kraje Członkowskie powinny

doprowadzić do tego, by pracownicy opieki
zdrowotnej i innych sektorów zdobyli odpowiednią
wiedzę, umiejętności i postawy do ochrony zdrowia.

ZDROWIE 21 cd.



19.

BADANIA NAUKOWE I WIEDZA NA RZECZ

ZDROWIA

Do 2005 roku wszystkie Kraje Członkowskie powinny

posiadać system badań naukowych, informacji i
komunikacji, które ułatwiają zdobywania, skuteczne
wykorzystanie i rozpowszechnianie wiedzy
wspierającej Zdrowie Dla Wszystkich

ZDROWIE 21 cd.



20.

POZYSKIWANIE PARTNERÓW DLA ZDROWIA

Do 2005 roku wdrażanie polityki ZDROWIA Dla

Wszystkich powinno zaangażować jednostki, grupy i
organizacji sektora społecznego i prywatnego, a także
zwykłych obywateli -w tworzeniu związków
partnerstwa na rzecz zdrowia

Zdrowie 21 cd.



21.

ZAŁOŻENIA STRATEGII I POLITYKI

„ZDROWIE DLA WSZYSTKICH”



Do 2010 roku wszystkie Kraje Członkowskie
powinny posiadać i wdrażać politykę zdrowia dla
wszystkich na poziomie krajowym, regionalnym i
lokalnym, wspieraną przez odpowiednie zaplecze
instytucjonalne, procesy zarządzenia i twórcze
przywództwo