Skargi i wnioski w postępowaniu administracyjnym
I
Zagadnienia wstępne
Do zadań administracji nie tylko należy załatwianie indywidualnych spraw obywateli ale również
załatwianie złożonych przez nich skarg i wniosków oraz petycji .
Zgodnie z art. 63 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej prawo do wnoszenia petycji, skarg i wniosków jest
prawem politycznym służącym „każdemu” a więc bez ograniczeń wynikających z wymagania obywatelstwa.
Tryb postępowania w sprawie skarg i wniosków reguluje ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania
administracyjnego art. 221 § 1 oraz rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 8 stycznia 2002 r. w sprawie
organizacji przyjmowania i rozpatrywania skarg i wniosków (Dz.U. Nr 5 z 2002 r. poz.46).
2. Pojęcie skargi
Skarga jest prawnym środkiem obrony i ochrony różnych interesów jednostki, które nie dają podstaw do żądania
wszczęcia postępowania administracyjnego ogólnego lub szczególnego ani też nie mogą stanowić podstawy
powództwa lub wniosku zmierzającego do wszczęcia postępowania sądowego
Zgodnie z art.227 kpa przedmiotem skargi może być zaniedbanie lub nienależyte wykonywanie zadań przez
właściwe orany albo przez ich pracowników naruszenie praworządności lub interesów skarżących a także
przewlekłe lub biurokratyczne załatwianie spraw.
3. Pojęcie wniosku
Przedmiotem wniosku (art.241 K.p.a.) mogą być między innymi sprawy ulepszenia organizacji, wzmacnianie
praworządności, usprawnienie pracy i zapobieganie nadużyciom, ochrony własności społecznej, lepszego
zaspokajania potrzeb ludności.
W sprawach wniosków tyb postępowania jest podobny jak w sprawach skarg.
4. Skargi i wnioski mogą być wnoszone:
•
w interesie publicznym,
•
w interesie własnym,
•
w interesie innej (trzeciej)osoby. Gdy wyrazi ona na to zgodę.
5. Organy właściwe do rozpatrywania skarg, wniosków lub petycji
Petycje, skargi i wnioski mogą być składane do organów państwowych, organów jednostek samorządu
terytorialnego, organów samorządowych jednostek organizacyjnych oraz do organizacji i instytucji społecznych w
związku z wykonywanymi przez nie zadaniami
Skargi składa się do organów właściwych dla ich rozpatrzenia (art. 228 kpa). Właściwość organów do
rozpatrzenia skargi jest ustalana według treści skargi, a nie np. według okoliczności, które spowodowały jej
wniesienie. Do rozpatrzenia skargi wniesionej na opieszałość pracownika organu administracyjnego
prowadzącego postępowanie np. nadzoru budowlanego będzie właściwy jego przełożony służbowy, a nie organ
wyższego rzędu w stosunku do organu nadzoru budowlanego.
Jeżeli natomiast skarga , w której połączono różne sprawy, powinna być rozpatrywana zgodnie z jej treścią przez
właściwe organy. Oznacza to, że powinna być traktowana jako zawierająca odrębne skargi, wymagające nadania
im osobnego biegu. Wtedy tez skarżący powinien być powiadomiony o osobnym rozpatrywaniu różnych zarzutów
skargi.
Zgodnie z art. 229 kpa organem właściwym do rozpatrzenia skargi dotyczącej zadań lub działalności:
1
• rady gminy, rady powiatu i sejmiku województwa jest wojewoda, a w zakresie spraw finansowych –
regionalna izba obrachunkowa,
• organów wykonawczych jednostek samorządu terytorialnego w sprawach należących do zadań
zleconych z zakresu administracji rządowej jest wojewoda,
• wójta (burmistrza, prezydenta miasta) kierowników gminnych jednostek organizacyjnych z wyjątkiem
spraw dotyczących zadań zleconych, jest rada gminy,
• zarządu powiatu oraz starosty, a także kierowników powiatowych służb, inspekcji straży i innych
jednostek organizacyjnych, z wyjątkiem spraw dotyczących zadań zleconych, jest rada powiatu,
• zarządu i marszałka województwa, z wyjątkiem spraw dotyczących zadań zleconych, jest sejmik
województwa,
• wojewody w sprawach podlegających rozpatrzeniu według kodeksu- jest właściwy minister, w innych
sprawach-prezes rady Ministrów,
• - innych organów administracji rządowej, organu przedsiębiorstwa państwowego lub innej państwowej
jednostki organizacyjnej jest – organ wyższego stopnia lub sprawujący bezpośredni nadzór,
•
ministra jest prezes rady Ministrów,
•
organu centralnego i jego kierownika jest organ, któremu podlega.
6. Skargi na działalność organizacji społecznych
Właściwy do rozpatrzenia skargi dotyczącej zadań i działalności organizacji społecznej jest:
• organ
bezpośrednio wyższego stopnia tej organizacji
• prezes Rady Ministrów lub minister sprawujący nadzór nad działalnością tej organizacji dla organów
naczelnych danej organizacji społecznej .
Należy jednak zaznaczyć, że wnoszenie skarg i wniosków na działania organizacji społecznych odnosi się
tylko do wykonywania przez nie zadań zleconych z zakresu administracji publicznej. Skargi i wnioski
odnoszące się do stosunków wewnętrznych i działalności statutowej organizacji społecznych, nie mieszczą
się w zakresie regulacji działu VIII Skargi i wnioski kodeksu postępowania administracyjnego, i sa
rozpatrywane według przepisów określonej organizacji społecznej.
7. Obowiązek przestrzegania właściwości przy rozpatrywaniu skargi lub wniosku.
Organy mają obowiązek przestrzegania swojej właściwości i nadania skardze prawidłowego biegu.
Oznacza to, że organ nie ma obowiązku rozpatrzeć skargi poza zakresem swojej właściwości, bo byłoby to
naruszenie podstawa prawnych. Jednak, jeśli skarga zostanie złożona do niewłaściwego organu, to organ
obowiązany jest niezwłocznie przekazać właściwemu organowi. Niezwłocznie oznacza w tym wypadku, nie
później niż w terminie 7 dni od jej otrzymania. Dodatkowo organ musi o fakcie przekazania skargi zgodnie z
właściwościami zawiadomić skarżącego albo wskazać mu właściwy organ.
Organ właściwy do rozpatrzenia skargi może ja przekazać do załatwienia organowi niższego stopnia,
jednak tylko w takim przypadku, gdy skarga nie zawiera zarzutów dotyczących działalności tego organu.
Skargę na pracownika można przekazać do załatwienia jego przełożonemu służbowemu, z obowiązkiem
zawiadomienia organu właściwego do rozpoznania skargi o sposobie jej załatwienia. W tym też przypadku
informację o przekazaniu skargi przekazuje się skarżącemu.
W sprawach, których toczy się postępowanie administracyjne skarga złożona przez stronę postępowania
podlega rozpatrzeniu w toku postępowania zgodnie z przepisami kpa. Jednak jeśli skarga została złożona
przez inne osoby ( nie będące stroną toczącego się postępowania) , to stanowi ona materiał, który organ
prowadzący postępowanie powinien rozpatrzeć z urzędu.
Skargę w sprawie , w której w toku postępowania administracyjnego została wydana decyzja ostateczna
uważa się zależnie od jej treści za żądanie wznowienia postępowania lub za żądanie stwierdzenia
nieważności decyzji albo jej uchylenia lub zmiany z urzędu. Należy jednak zaznaczyć, że nieważność
decyzji albo jej uchylenie lub zmiana zostanie uwzględnione, gdy zachodzą przesłanki przewidziane w kpa.
7. Procedura załatwienie skargi
Organ właściwy dla załatwienia skargi powinien załatwić skargę bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w
ciągu miesiąca (art. 237 kpa). Przepisy jednak wskazują, że termin załatwienia skargi dotyczy organu
właściwego do załatwienia skargi. Może jednak się zdarzyć, że dotrzymanie terminu nie jest możliwe, wtedy
2
organ winien zawiadomić skarżącego o przyczynach zwłoki i wskazać nowy termin załatwienia sprawy.
Obowiązek zawiadomienia o opóźnieniu w załatwieniu skargi ciąży na organie administracji, również wtedy
w przypadku przyczyn niezależnych od organu.
8. Czynności związane z przyjmowaniem i rozpatrywaniem skarg i wniosków.
• Skargę lub wniosek adresowany do właściwego organu, załatwia w ramach swojej właściwości
organ, do którego był adresowany,
• Przyjmowanie i koordynowanie rozpatrywania skarg i wniosków powierza się wyodrębnionej
komórce organizacyjnej lub imiennie wyznaczonemu pracownikowi,
• W siedzibie danej jednostki organizacyjnej, w widocznym miejscu winna być umieszczona
informacja wskazująca komórkę organizacyjną lub wyznaczonego pracownika przyjmującego lub
rozpatrującego skargi i wnioski,
•
Zawiadomienie o sposobie załatwienia skargi winno zwierać;
¾
oznaczenie organu, od którego pochodzi,
¾
wskazanie w jaki sposób skarga została załatwiona,
¾
podpis z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego osoby upoważnionej do
załatwienia skargi.
Zawiadomienie o odmowie załatwienia skargi powinno zawierać ponadto uzasadnienie faktyczne i
prawne.
9. Niezałatwienie sprawy w terminie
Należy zwrócić uwagę na fakt, że składającemu skargę w przypadku niedotrzymania przez organ administracji
terminu załatwienia skargi, służy mu zażalenie od organu administracji wyższego stopnia. Konsekwencją
zażalenia może być wszczęcie postępowania wyjaśniającego przyczyn i ustalenia osób winnych niezałatwienia
sprawy w terminie. Pracownik organu administracji , który z nieuzasadnionych przyczyn nie załatwił sprawy w
terminie, podlega odpowiedzialności porządkowej lub dyscyplinarnej albo innej odpowiedzialności przewidzianej
w przepisach prawa. Takie same sankcje przewidziane są w przypadku urzędnika, który nie dopełnił obowiązku
poinformowania o przekroczeniu terminu dla załatwienia skargi albo nie załatwił sprawy w dodatkowym
ustalonym terminie. W razie potrzeby organ wyższego stopnia może też podjąć środki mające zapobiec
naruszenia terminów w przyszłości.
Wnioskodawcy, niezadowolonemu ze sposobu załatwienia wniosku, służy prawo wniesienia skargi w trybie
określonym w dziale VIII kpa. Skargi i wnioski mogą być wnoszone pisemnie, telegraficznie lub za pomocą
dalekopisu, telefaksu, poczty elektronicznej a także ustnie do protokołu
.
3
