Błąd w prawie karnym

Błąd (poznawczy) – niezgodność rzeczywistości z jej odbiciem w psychice sprawcy. Dzieli się:

⇨

ze względu na kierunek owej niezgodności:



nieświadomość – rozbieżność polega na istnieniu elementu rzeczywistości, który nie ma odbicia w psychice

sprawcy – coś jest a sprawca o tym nie wie



urojenie – rozbieżność polegająca na istnieniu w psychice sprawcy elementu nie istniejącego w

rzeczywistości – czegoś nie ma, a sprawca myśli, że jest xD

⇨

ze względy na przedmiot błędu:



co do znamienia czynu –

Art. 28. § 1. „Nie popełnia

umyślnie

czynu zabronionego

, kto pozostaje w błędzie co do

okoliczności stanowiącej jego znamię”

1

.

✔

błąd może również dotyczyć przesłanki zaostrzającej lub łagocącej odpowiedzialność.

✔

Art. 28 §2. Odpowiada na podstawie przepisu przewidującego łagodniejszą odpowiedzialność sprawca, który

dopuszcza się czynu w usprawiedliwionym błędnym przekonaniu, że zachodzi okoliczność stanowiąca znamię czynu
zabronionego, od której taka łagodniejsza odpowiedzialność zależy –

Jeśli urojenie przesłanki uprzywilejowania

jest usprawiedliwione, stosuje się odpowiedzialność za typ uprzywilejowany



co do bezprawności czynu –

Art. 30. „Nie popełnia przestępstwa, kto dopuszcza się

czynu zabronionego

w

usprawiedliwionej nieświadomości

jego

bezprawności

; (...)”

2

✔

jest często konsekwencją błędu co do znamienia – w takiej sytuacji stosuje się przepisy dot. tego rodzaju

błędu

✔

„(...) jeżeli błąd sprawcy jest nieusprawiedliwiony, sąd może zastosować

nadzwyczajne złagodzenie kary

.”



co do kontratypu –

Art. 29

„

Nie popełnia przestępstwa, kto dopuszcza się czynu zabronionego w usprawiedliwionym błędnym

przekonaniu, że zachodzi okoliczność wyłączająca bezprawność albo winę; jeżeli błąd sprawcy jest nieusprawiedliwiony, sąd może
zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.

”

⇨

ze względu na wpływ na odpowiedzialność karną – może być istotny lub nieistotny.

Przykłady:

X

nieświadomość

urojenie

co do znamienia

czynu

używał prawdziwej broni, a sądził, że to

straszak , więc sądził, że nie wypełnia

znamienia ;p

ERGO:

Z art. 28 §1 popełnia przestępstwo

nieumyślnie.

używał straszaka, a myślał, że to prawdziwa

broń, więc sądził, że wypełnia znamię

3

ERGO:

Nie popełnił przestępstwa, ale usiłował

nieudolnie z art.13 §2

co do znamienia

typu

kwalifikowanego /

uprzywilejowanego

czynu

Chciał zabić jedną osobę, a 2 inne jakoś tak mu

weszły pod lufę xD

ERGO:

Wyłącza umyślność typu kwalifikowanego.
Podobnie jest z typem uprzywilejowanym, z

tym że tu błąd działa na niekorzyść sprawcy.

4

Chciał zabić trzy osoby, ale dwie mu uciekły ;p

ERGO:

Nie popełnił czynu z art. 148 §3 (usiłowanie

nieudolne), ale odpowiada z art. 148 §1)

ALE: jeśli uroił sobie przesłankę

uprzywilejowania a błąd był uzasadniony, z

art. 28 §2 odpowiada za typ uprzywilejowany.

co do bezprawności

Komuś wydaje się, że istnieją okoliczności

wyłączające bezprawność, a de facto takich nie

ma – ERGO:

Tylko wyjątkowo może nie odpowiadać.

2

Czyn nie był bezprawny, choć „sprawca”

sądzi, że jest. Oczywiście nie popełnia on

przestępstwa ;p

co do kontratypu

Ktoś powołuje się na kontratyp stanu wyższej

konieczności, mimo iż nie wiedział,

popełniając przestępstwo o jego istnieniu

ERGO:

Czyn nie jest kontratypizowany, ponieważ

sprawca nie działa „

w celu uchylenia

zagrożenia”

Ale jeśli intencja nie jest wymagana, to nie ma

to znaczenia.

Ktoś sądził, że jest atakowany, chociaż miał do

czynienia tylko z żartownisiem xD

ERGO:

Nie odpowiada, jeśli tylko jego błąd był

usprawiedliwiony.

1

Umyślność popełnienia przestępstwa to zamiar wypełnienia wszystkich znamion czynu

2

Przepis ten (i.e. art. 30 KK) jest sui generis wyjątkiem od zasady Ignorantia iuris nocet – i tak też jest traktowany przez sądy.

3

W tej sytuacji nie popełnia czynu zabronionego – jest to usiłowanie nieudolne ;p

4

Interpretacja taka nasuwa często wątpliwości natury sprawiedliwościowej. Stąd wielu twierdzi, że należy tu mimo wszystko stosować typ
uprzywilejowany (m. in. prof. Cieślak, co może być znaczące na egzaminie – szydu – szydu xD)