Technik_analityk_311[02]_Z1.01

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

Wprowadzenie

Wymagania wstępne

Cele kształcenia

Przykładowe scenariusze zajęć

Ćwiczenia

5.1. Regulacje prawne w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy

5.1.1. Ćwiczenia

5.2. Ochrona przeciwpoŜarowa i ochrona środowiska naturalnego

5.2.1. Ćwiczenia

5.3. ZagroŜenia występujące w laboratorium

5.3.1. Ćwiczenia

5.4. Organizacja bezpiecznej pracy w laboratorium

5.4.1. Ćwiczenia

5.5. Postępowanie w sytuacjach awaryjnych

5.5.1. Ćwiczenia

Ewaluacja osiągnięć ucznia

Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela „Stosowanie zasad bezpiecznej pracy

w laboratorium”, który będzie pomocny w prowadzeniu zajęć dydaktycznych w szkole
kształcącej w zawodzie technik analityk 311[02].

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne,

−

cele kształcenia,

−

wykaz umiejętności, jakie kształtujesz podczas pracy z poradnikiem,

−

materiał nauczania zawierający niezbędne wiadomości teoretyczne, umoŜliwiający
samodzielne przygotowanie się do wykonywanych ćwiczeń i zaliczenia sprawdzianu,

−

pytania sprawdzające wiedzę potrzebną do wykonania ćwiczenia,

−

wiczenia, które pomogą uczniom zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz

ukształtować umiejętności praktyczne,

−

sprawdzian postępów,

−

zestaw pytań sprawdzających opanowanie przez uczniów wiedzy i umiejętności z zakresu
całej jednostki modułowej,

−

literaturę.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone róŜnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania:

−

samokształcenia kierowanego,

−

tekstu przewodniego,

−

wiczeń laboratoryjnych,

−

gier dydaktycznych,

−

metody projektów,

−

dyskusji dydaktycznej.
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróŜnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

czytać ze zrozumieniem,

−

korzystać z norm, przepisów, procedur i dostępnych instrukcji,

−

stosować obowiązujące jednostki układu SI,

−

określić funkcje poszczególnych układów u człowieka,

−

posługiwać się sprzętem laboratoryjnym,

−

wykonywać czynności laboratoryjne zgodnie z wymaganiami zawartymi w instrukcjach
i normach,

−

mierzyć fizyczne właściwości substancji,

−

prowadzić dokumentację laboratoryjną,

−

konserwować oraz przechowywać sprzęt i aparaturę laboratoryjną,

−

wykorzystywać w sposób racjonalny sprzęt i aparaturę laboratoryjną oraz substancje
i czynniki energetyczne,

−

stosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpoŜarowej
podczas wykonywania prac laboratoryjnych,

−

wyszukiwać, gromadzić i przetwarzać informacje pochodzące z róŜnych źródeł,

−

komunikować się i współpracować z zespołem,

−

dostrzegać i opisywać związki pomiędzy naturalnymi składnikami środowiska,
człowiekiem i jego działalnością.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki m modułowej uczeń powinien umieć:

−

zastosować przepisy dotyczące ochrony pracownika,

−

przewidzieć konsekwencje prawne z tytułu naruszenia przepisów bezpieczeństwa
i higieny pracy w trakcie realizacji zadań,

−

zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii i bezpiecznej pracy,

−

określić wpływ czynników fizycznych, chemicznych i biologicznych na zdrowie
człowieka w środowisku pracy,

−

przewidzieć zagroŜenia występujące w środowisku pracy oraz zastosować środki
zapobiegawcze,

−

określić przyczyny zmęczenia fizycznego i psychicznego w czasie pracy,

−

dostrzec zagroŜenia i zapobiec wypadkom przy pracy,

−

zastosować sprzęt i środki ochrony indywidualnej,

−

zastosować procedury postępowania w razie wypadku przy pracy, poŜaru i innych
zagroŜeń,

−

scharakteryzować rodzaje produktów ubocznych i odpadów przemysłowych, określić
sposoby ich wykorzystania lub neutralizacji,

−

określić zaleŜności między zuŜyciem surowców, wody i energii w procesie
produkcyjnym i ochroną środowiska,

−

określić źródła zanieczyszczeń środowiska powodowanych przez zakłady pracy,

−

scharakteryzować sposoby ograniczania emisji zanieczyszczeń przez zakłady pracy,

−

udzielić pierwszej pomocy osobom poszkodowanym.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca ……………………………………………………………………………..
Modułowy program nauczania :

Technik analityk 311[02]

Moduł:

Podstawowe czynności preparatywne oraz pomiary

parametrów procesowych 311[02].Z1

Jednostka modułowa:

Stosowanie zasad bezpiecznej pracy w laboratorium

311[02].Z1.01

Temat: Zachowanie się w przypadku poŜaru.

Cel ogólny: Nabycie umiejętności postępowania w razie poŜaru oraz posługiwania się

podręcznym sprzętem gaśniczym.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

wymienić czynniki niezbędne do powstania ognia,

−

wymienić grupy poŜarów,

−

scharakteryzować poszczególne środki gaśnicze,

−

dobrać odpowiedni środek gaśniczy do zabezpieczenia laboratorium,

−

posłuŜyć się podręcznym sprzętem gaśniczym,

−

przeprowadzić przykładową akcję gaśniczą,

−

zaalarmować Państwową StraŜ PoŜarną.

Metody nauczania–uczenia się:

−

wykład,

−

pokaz,

−

wiczenie praktyczne.

Czas: 90 minut.

Środki dydaktyczne:

−

prezentacja,

−

ciecz łatwopalna (np. denaturat, benzyna, aceton) – ok. 1 dm³, inne materiały palne,

−

kuweta ogniotrwała, dygestorium,

−

podręczny sprzęt gaśniczy: gaśnice proszkowa, pianowa, śniegowa, koc gaśniczy,

−

instrukcja postępowania w razie poŜaru.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca w zespole,

−

praca indywidualna.

Uczestnicy:

−

uczniowie szkoły kształcącej w zawodzie technik analityk.

Przebieg zajęć:
1.

Wprowadzenie.

Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Plan zajęć:
–

pokaz palenia się róŜnych materiałów – benzyny, papieru, węgla drzewnego, gazu –
uczniowie powinni wyciągnąć wnioski dotyczące czynników niezbędnych do
powstania ognia oraz sposobów zgaszenia go,

–

prezentacja multimedialna omawiająca czynniki niezbędne do powstania ognia, grupy
poŜarów oraz stosowane środki gaśnicze,

–

prezentacja podręcznego sprzętu gaśniczego: gaśnic proszkowej, pianowej, śniegowej
oraz koca gaśniczego,

–

pokaz działania podręcznego sprzętu gaśniczego – zapalenie benzyny w kuwecie
i gaszenie przez nauczyciela,

–

wiczenia w obsłudze podręcznego sprzętu przez uczniów,

–

prezentacja multimedialna omawiająca postępowanie w czasie poŜaru, prowadzenie
akcji gaśniczej i sposoby alarmowania StraŜy PoŜarnej,

–

analiza przez uczniów Kart Charakterystyk substancji, uŜytkowanych w laboratorium
pod kątem bezpieczeństwa poŜarowego,

–

analiza istniejącej Instrukcji postępowania w czasie poŜaru i Instrukcji bezpieczeństwa
poŜarowego.

Zakończenie:
–

wnioski,

–

podsumowanie,

–

zadanie pracy domowej.

Praca domowa:

Zaprojektować plakat lub ułoŜyć hasło dotyczące bezpieczeństwa poŜarowego

w laboratorium chemicznym.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

Karta ewaluacyjna.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca ……………………………………………………………………………..
Modułowy program nauczania :

Technik analityk 311[02]

Moduł:

Podstawowe czynności preparatywne oraz pomiary

parametrów procesowych 311[02].Z1

Jednostka modułowa:

Stosowanie zasad bezpiecznej pracy w laboratorium

311[02].Z1.01

Temat: ZagroŜenia wypadkowe.

Cel ogólny: Nabycie umiejętności dostrzegania zagroŜeń i zapobiegania wypadkom.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

dokonać analizy retrospektywnej prostego zdarzenia wypadkowego,

−

ustalić przyczyny bezpośrednie i pośrednie wypadku,

−

dokonać podziału przyczyn wypadku,

−

zaproponować działania profilaktyczne.

Metody nauczania–uczenia się:

−

wykład,

−

pokaz,

−

dyskusja dydaktyczna.

Czas: 90 minut.

Środki dydaktyczne:

−

prezentacja,

−

film ukazujący przebieg róŜnych wypadków.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca w zespole,

−

praca indywidualna.

Uczestnicy:

−

uczniowie szkoły kształcącej w zawodzie technik analityk.

Przebieg zajęć:
1.

Wprowadzenie.

Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć.

Plan zajęć:
–

pokaz filmu przedstawiającego wypadek spowodowany przyczyną techniczną,

–

dyskusja mająca na celu: ustalenie łańcucha zdarzeń prowadzących do wypadku,
ustalenie przyczyn wypadku, zaproponowanie działań profilaktycznych,

–

pokaz filmu przedstawiającego wypadek spowodowany przyczynami organizacyjnymi

–

dyskusja – jak w punkcie b,

–

pokaz filmu przedstawiającego wypadek spowodowany przyczynami wynikającymi
z niewłaściwego postępowania człowieka,

–

dyskusja – jak w punkcie b,

–

podsumowanie dyskusji: opracowanie ogólnego modelu sytuacji wypadkowej,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Regulacje prawne w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Oceń, czy podane zdarzenie kwalifikuje się jako wypadek przy pracy.
Przykład:
Pan Jan K. zatrudniony w ramach umowy zlecenia jako pracownik budowlany w dniu

wypadku pracował na terenie budowy w miejscowości P. w powiecie gliwickim, gdzie wraz
z Zdzisławem B. podawał dekarzom arkusze blachy waŜące 12 kg z palety na rusztowanie.
Ok. godz. 13.00 wyszedł do ubikacji, a kiedy wrócił nagle przewrócił się i upadł tracąc
przytomność. Wezwany lekarz pogotowia stwierdził zgon na skutek zawału serca.

Kwalifikacja zdarzenia:

wypadek przy
pracy

wypadek
zrównany
z wyp. przy
pracy

wypadek
w drodze do lub
z pracy

choroba
zawodowa

nagłe
zachorowanie

Uzasadnienie:

Wskazówki do realizacji

Uczniowie pracują w grupach 2-osobowych. Wszystkie grupy otrzymują kartę z opisem

zdarzeń, które naleŜy zakwalifikować jako wypadek przy pracy lub chorobę zawodową lub
inny wypadek. W pierwszej części ćwiczenia grupy rozwiązują wszystkie przykłady
samodzielnie, a następnie po kolei kaŜda prezentuje jedno zdarzenie, które jest dyskutowane
przez pozostałych. Czas wykonania ćwiczenia 30 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

przeczytać opis zdarzenia,

zapoznać się z definicją wypadku przy pracy,

zapoznać się z przepisami dotyczącymi chorób zawodowych,

dokonać kwalifikacji prawnej zdarzenia.

Zalecane metody uczenia–uczenia się:

−

wiczenia praktyczne,

−

dyskusja dydaktyczna.

rodki dydaktyczne:

−

aktualne przepisy zawierające definicje wypadku przy pracy, choroby zawodowej,
wypadku w drodze do i z pracy, wykaz chorób zawodowych,

−

karty zawierające opisy zdarzeń, które naleŜy zakwalifikować. Wskazane jest, aby
przykładów na karcie było co najmniej tyle, ile jest grup uczniów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Określ obowiązki pracodawcy przy przyjęciu nowego pracownika.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w zespołach 2-osobowych. W pierwszej części ćwiczenia nauczyciel

prezentuje  aktualne  przepisy  zawierające  obowiązki  pracodawcy  i  pracownika,  z  których
uczniowie  wybierają  te,  które  powinny  być  zrealizowane  przed  rozpoczęciem  pracy  na
stanowisku.  Następnie  drogą  dyskusji  określają  czas  trwania  poszczególnych  elementów.
W ostatniej  części  uczniowie  w  grupach  opracowują  harmonogramy.  Czas  wykonania
ć

wiczenia 45 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

zapoznać  się  z  obowiązkami  pracodawcy  związanymi  z  zatrudnieniem  nowego
pracownika,  w  szczególności  dotyczącymi  szkoleń  z  zakresu  bezpieczeństwa  i  higieny
pracy,  profilaktycznych  badań  lekarskich,  zaopatrzenia  w  ubranie  robocze  i  środki
ochrony osobistej, zapoznania się z regulaminami i instrukcjami,

określić orientacyjne czasy trwania tych elementów,

ustalić harmonogram.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

dyskusja dydaktyczna.

rodki dydaktyczne:

−

dział X Kodeksu pracy,

−

aktualne przepisy dotyczące szkoleń z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy,

−

materiały biurowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Ochrona przeciwpoŜarowa i ochrona środowiska naturalnego

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dobierz ilości i rodzaj podręcznego sprzętu gaśniczego w laboratorium.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w zespołach 4-5 osobowych. KaŜdy zespół otrzymuje zestaw Kart

Charakterystyk  substancji  uŜywanych  w  laboratorium  oraz  aktualne  przepisy  z  zakresu
ochrony  przeciwpoŜarowej.  Na  ich  podstawie  określają,  jakiego  rodzaju  gaśnice  powinny
zostać  zastosowane  w  laboratorium,  ich  ilość  i  rozmieszczenie.  Czas  wykonania  ćwiczenia:
20 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

zapoznać się z przepisami, określającymi wymagania z zakresu ochrony
przeciwpoŜarowej,

zapoznać się ze spisem substancji i preparatów uŜywanych w laboratorium oraz ich
Kartami Charakterystyk,

wynotować na podstawie Kart Charakterystyk rodzaj zalecanego sprzętu gaśniczego,

określić na podstawie przepisów ilości tego sprzętu.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wiczenie,

−

pogadanka,

−

pokaz z objaśnieniem.

rodki dydaktyczne:

−

zbiór przepisów z zakresu ochrony przeciwpoŜarowej,

−

zbiór Kart Charakterystyk substancji, uŜywanych w laboratorium,

−

plan laboratorium,

−

taśma miernicza o dł. 10 m,

−

przybory biurowe.

Ćwiczenie 2

Zbadaj wpływu dwutlenku siarki na organizmy Ŝywe oraz elementy stalowe.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w grupach 4-5 osobowych. Przed przystąpieniem do pracy nauczyciel

powinien omówić zasady bezpieczeństwa podczas wykonywania ćwiczenia. Czas wykonania
ć

wiczenia 45 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

przygotować stanowisko pracy,

zapalić pod odwróconym słojem 2–3 g siarki,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ułoŜyć na pokrywce ze słoja płatki kwiatów,

przykryć słojem pokrywkę i uszczelnić taśmą,

obserwować płatki kwiatu po ok. 10–20 minut,

otworzyć słój, wyjąć wyblakłe płatki kwiatowe,

wlać do słoja wodę destylowaną,

zakręcić pokrywkę i uszczelnić taśmą,

potrząsać słojem przez 1minutę,

10)

wrzucić do słoja kilka gwoździ,

11)

zamknąć słój i pozostawić na ok. 30 minut,

12)

otworzyć słój i obserwować zmiany na powierzchni gwoździ,

13)

unieszkodliwić zawartość słoja za pomocą kredy szlamowej.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wiczenie laboratoryjne.

rodki dydaktyczne:

−

słój o pojemności ok. 1 dm³,

−

siarka 2–3 g,

−

płatki kolorowych kwiatów (np. tulipana),

−

gwoździe stalowe 3 sztuki,

−

taśma samoprzylepna,

−

zapałki,

−

woda destylowana (ok. 50 cm³),

−

kreda szlamowa,

−

łyŜka do spalań,

−

palnik.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. ZagroŜenia występujące w laboratorium

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Oceń poziom naraŜenia na substancje chemiczne.

Wskazówki do realizacji

wiczenie uczniowie wykonują indywidualnie lub w grupach 2-osobowych. KaŜda grupa

otrzymuje wyniki badań środowiska pracy w naraŜeniu na kilka substancji chemicznych. Czas
wykonania ćwiczenia 45 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

zapoznać się z wynikami badań stęŜeń substancji, uŜywanych w laboratorium,

porównać je ze stęŜeniami dopuszczalnymi,

obliczyć współczynnik łącznego naraŜenia,

ocenić stan naraŜenia na te substancje,

umieścić wyniki w tabelce.

nazwa substancji

NDS

stęŜenie C

C/NDS

współczynnik łącznego naraŜenia W:

wniosek:

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

wyniki badań środowiska pracy,

−

przepisy dotyczące dopuszczalnych stęŜeń i natęŜeń czynników szkodliwych dla zdrowia
w środowisku pracy,

−

przybory biurowe,

−

kalkulator.

Ćwiczenie 2

Oceń naraŜenia na substancje biologiczne.

Wskazówki do realizacji
Przynajmniej dobę przed przeprowadzeniem ćwiczenia naleŜy przygotować poŜywkę

agarową. Gotowy  preparat albo zakupujemy,  albo przygotowujemy sami. JeŜeli zamierzamy
badać  florę  bakteryjną  naleŜy  poŜywkę  sporządzić  na  bazie  bulionu  mięsnego,  w  przypadku
grzybów  –  na  bazie  słodu.  PoŜywkę  naleŜy  ugotować  i  pozostawić  do  wystygnięcia  pod
szczelnym  przykryciem,  po  upływie  doby  jeszcze  ze  raz  przegotować.  Ćwiczenie
przeprowadzamy  w  dwóch  etapach:  w  pierwszym  pobieramy  próbki  z  wybranych  miejsc,
w drugim  za  tydzień  liczymy  kolonie  wyhodowanych  bakterii  lub  grzybów.  Wskazane  jest

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

podzielić  uczniów  na  tyle  grup  z  ilu  miejsc  zamierzamy  pobrać  próbki.  Wybieramy
róŜnorodne pod względem biologicznym miejsca poboru próbek np. klasa szkolna, ubikacja,
sala gimnastyczna, śmietnik, jedną z nich dla porównania pobieramy na otwartym powietrzu
z dala  od  ewentualnych  źródeł  materiału  biologicznego  (wysypiska,  śmietniki).  Szalki
z wyhodowanymi  koloniami  dobrze  jest  sfotografować  z  góry.  Wyniki  badań  porównujemy
do siebie. Czas wykonania ćwiczenia 2 razy po 45 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

podgrzać poŜywkę agarową,

wlać poŜywkę agarową do szalek Petriego,

wygrzać w suszarce w temperaturze 150–160ºC przez ok. 1 godzinę,

przenieść po stęŜeniu odŜywki szkiełka w miejsce przeprowadzenia badania i pozostawić
go tam przez 30 minut,

zamknąć naczynie i przenieść do miejsca o temperaturze pokojowej i pozostawić je tam
przez 7 dni, w takim miejscu, aby nie padały na nie promienie słoneczne,

wyjąć szkiełko i przeliczyć ilość kolonii drobnoustrojów,

obliczyć ilość kolonii na m³ według wzoru:

gdzie:
x – liczba drobnoustrojów cfu/m³
a – liczba kolonii na płytce
B – powierzchnia płytki w cm²
K – współczynnik czasu ekspozycji K= t/5 , gdzie t – czas ekspozycji w minutach

Wyniki zanotować w tabelce:

miejsce badań

B [cm²]

x [cfu/ m³]

identyfikacja
kolonii

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wiczenie laboratoryjne.

rodki dydaktyczne:

−

uprzednio przygotowana w kolbie poŜywka agarowa,

−

szalki Petriego (zamiast nich mogą być przykrywki od słojów Wecka),

−

suszarka.

⋅

10000

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4. Organizacja bezpiecznej pracy w laboratorium

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dobierz rękawice ochronne.

Wskazówki do realizacji

Uczniowie pracują w grupach 2-4 osobowych. KaŜda grupa otrzymuje Karty

Charakterystyk jednej substancji lub kilku substancji, do której powinna dobrać rękawice,
wraz z opisem rodzaju czynności wykonywanych w naraŜeniu na te substancje, czasu
naraŜenia i ilości uŜywanych substancji. Czas wykonania ćwiczenia 45 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

zapoznać się z Kartami charakterystyki substancji uŜywanych w laboratorium,

zapoznać się z przebiegiem procesów, jakie wykonuje się w laboratorium,

zapoznać się z katalogami firm produkujących środki ochrony indywidualnej,

dokonać wyboru odpowiednich rękawic z kilku katalogów,

porównać cechy i ceny wybranych rękawic.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

zbiór Kart Charakterystyk substancji, uŜywanych w laboratorium,

−

opis prac wykonywanych w laboratorium,

−

przynajmniej dwa katalogi firmowe firm produkujących środki ochrony indywidualnej,

−

przybory biurowe.

Ćwiczenie 2

Dobierz znaki i barwy bezpieczeństwa w laboratorium.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w grupach 2-4 osobowych. KaŜda grupa otrzymuje Karty

Charakterystyk kilku substancji o róŜnych właściwościach: łatwopalnych, Ŝrących, trujących.
Na  podstawie  kart  uczniowie  identyfikują  zagroŜenia  i  odpowiednio  dobierają  znaki
bezpieczeństwa.  Ponadto  wybierają  równieŜ  znaki  ewakuacyjne  i  znaki  przeciwpoŜarowe.
Po dobraniu  znaków  kaŜda  grupa  kolejno  prezentuje  sposób  wykonania  ćwiczenia.  Czas
wykonania ćwiczenia 45 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

zapoznać się z normami dotyczącymi barw i znaków bezpieczeństwa,

zidentyfikować miejsca w laboratorium, które powinny być oznakowane,

umieścić znaki w wybranych miejscach.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.5. Postępowanie w sytuacjach awaryjnych

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Usuń wyciek substancji chemicznej.

Wskazówki do realizacji

Uczniowie wykonują ćwiczenie podzieleni grupy w zaleŜności od rodzajów substancji,

stosowanych  w  laboratorium,  stosowanych  środków  ochrony  osobistej  i  sorbentów.  KaŜda
grupa  usuwa  innego  rodzaju  wyciek,  podczas  gdy  pozostałe  obserwują  akcję.  Przykładowo:
1 grupa  usuwa  wyciek  substancji  Ŝrących  lub  utleniających,  2  grupa  substancji  oleistych  lub
organicznych,  3  grupa  alkoholi  lub  innych  substancji.  Do  symulacji  wycieku  moŜna  uŜyć
oleju lub zabarwionych cieczy. Czas wykonania ćwiczenia 45 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

zapoznać się z instrukcją postępowania w sytuacjach awaryjnych,

znać miejsce przechowywania materiałów pochłaniających oraz środków ochrony
osobistej,

zidentyfikować rozlaną substancję,

postępować zgodnie ze wskazówkami zawartymi w Kartach Charakterystyki,

uŜyć odpowiednich środków ochrony osobistej,

usunąć wyciek zgodnie z instrukcją,

zutylizować zuŜyty sorbent.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wiczenie laboratoryjne,

−

dyskusja dydaktyczna.

rodki dydaktyczne:

−

zbiór Kart Charakterystyk substancji, uŜywanych w laboratorium,

−

instrukcja postępowania w sytuacji niekontrolowanego wycieku substancji chemicznej,

−

zestaw środków ochrony osobistej,

−

sorbent i środki do usuwania wycieków,

−

pojemniki na zuŜyty sorbent.

Ćwiczenie 2

Udziel pomocy przedmedycznej.

Wskazówki do realizacji

Uczniów dzielimy na kilka grup, z których kaŜda przygotowuje pokaz dla

poszczególnych przypadków. Na przykład: 1 grupa – oparzenia skóry, 2 grupa – oparzenia
oczu, 3 grupa – skaleczenia szkłem laboratoryjnym, 4 grupa – złamania rąk itp. Czas
wykonania ćwiczenia 90 minut.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

zapoznać się z zasadami udzielania pierwszej pomocy,

zidentyfikować substancję chemiczną,

znaleźć wskazówki dotyczące udzielania pomocy w Karcie Charakterystyki,

udzielić pomocy zgodnie ze wskazówkami,

w razie potrzeby uruchomić prysznic bezpieczeństwa i płuczkę do oczu,

załoŜyć opatrunek na oparzone miejsce, korzystając z wyposaŜenia apteczki,

wezwać pomoc medyczną.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wiczenie praktyczne,

−

dyskusja dydaktyczna.

rodki dydaktyczne:

−

instrukcja udzielania pomocy przedmedycznej,

−

zbiór Kart Charakterystyk substancji, uŜywanych w laboratorium,

−

apteczka,

−

prysznic bezpieczeństwa,

−

płuczka do oczu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej

„Stosowanie zasad bezpiecznej

pracy w laboratorium”

Test składa się z 21 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 2, 4, 5, 7, 8, 10, 11, 13, 14, 15, 17, 18, 19, 20, 21 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 1, 3, 6, 9, 12, 16, są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za kaŜdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 9 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 11 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 19 zadań, w tym co najmniej 5 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. b, 3. a, 4. b, 5. c, 6. b, 7. b, 8. b, 9. d, 10. a, 11. c,
12. b, 13. a, 14. b, 15. a, 16. b, 17. c, 18. c, 19. b, 20. d, 21. a

Plan testu

zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria
celu

Poziom
wymagań

Poprawna
odpowiedź

Określić

wymiary

pomieszczeń

zgodnie

z wymaganiami higieny pracy

Podać

termin

sporządzenia

protokołu

powypadkowego

Zaplanować wyposaŜenie laboratorium zgodnie
z wymaganiami bezpieczeństwa pracy

Wymienić kompetencje organów sprawujących
nadzór nad warunkami pracy

Wymienić kompetencje organów sprawujących
nadzór na warunkami pracy

Określić zagroŜenia poŜarowe występujące
w laboratorium

RozróŜnić grupy poŜarów

Wyjaśnić zjawisko eutrofizacji

Scharakteryzować

czynniki

materialnego

rodowiska pracy

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

RozróŜnić czynniki materialnego środowiska
pracy

Podać definicję dopuszczalnych stęŜeń

Scharakteryzować zatrucia poprzez układ
oddechowy

Podać bezpieczne wartości napięcia

Wybrać zagroŜenia związane z elektrycznością
statyczną

RozróŜnić strefy zasięgu kończyn górnych

Przewidzieć sposób wymiany powietrza po
dygestorium

Wyjaśnić zagroŜenia związane z pogrzaniem
butli gazowej

RozróŜnić znaki bezpieczeństwa

Wymienić

czynności

pracownika

zauwaŜeniu ognia

Przedstawić sposób opatrywania zranień

Przedstawić kolejność czynności ratowniczych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.

Przygotuj odpowiednią liczbę testów.

Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.

Przed rozpoczęciem testu przeczytaj instrukcję dla ucznia.

Zapytaj czy uczniowie wszystko zrozumieli.

Nie przekraczaj przeznaczonego czasu na test.

Instrukcja dla ucznia

Przeczytaj uwaŜnie instrukcję.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, wstawiając w odpowiedniej
rubryce znak X. W przypadku pomyłki naleŜy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem
a następnie ponownie zaznaczyć odpowiedź prawidłową.

Test zawiera 21 zadań, w tym: 15 z poziomu podstawowego, 6 z poziomu
ponadpodstawowego.

Do kaŜdego zadania dołączone są 4 moŜliwe odpowiedzi. Tylko jedna jest prawdziwa.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

Kiedy udzielanie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóŜ jego
rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

Na rozwiązanie testu masz 40 min.

Powodzenia

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

Wysokość pomieszczenia laboratoryjnego powinna wynosić co najmniej
a )

3,3 m.

b )

3,0 m.

c )

2,5 m.

d )

2,2 m.

Zespół powypadkowy powinien sporządzić protokół ustalenia przyczyn i okoliczności
wypadku przy pracy w terminie
a)

14 dni kalendarzowych od daty wypadku.

14 dni kalendarzowych od zawiadomienia o wypadku.

14 dni roboczych od daty wypadku.

14 dni roboczych od zawiadomienia o wypadku.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Obowiązek umieszczenia pryszniców bezpieczeństwa dotyczy
a )

kaŜdego laboratorium chemicznego.

b )

laboratorium, w którym stosuje się materiały Ŝrące.

c )

laboratorium, w którym stosuje się materiały toksyczne.

d )

laboratorium, w którym stosuje się materiały zakaźne.

Decyzję o stwierdzeniu choroby zawodowej wydaje
a )

Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

b )

Państwowy Inspektor Sanitarny.

c )

lekarz jednostki orzeczniczej.

d )

lekarz sprawujący profilaktyczną opiekę lekarską.

ciganie wykroczeń przeciwko prawom pracownika wchodzi w zakres działania

a )

Policji.

b )

Państwowej Inspekcji Sanitarnej.

c )

Państwowej Inspekcji Pracy.

d )

Urzędu Dozoru Technicznego.

Ilość acetonu (temperatura zapłonu -20°C) przechowywana w laboratorium szkolnym,
zaliczanym do kategorii zagroŜenia ludzi, nie moŜe przekraczać
a )

5 dm

b )

10 dm

c )

20 dm

d )

50 dm

Gaśnica, z oznaczeniem C przeznaczona jest do gaszenia
a )

cieczy palnych.

b )

gazów.

c )

metali.

d )

olejów i tłuszczów.

Eutrofizacja wód następuje przy zrzucie do zbiorników wodnych
a )

pestycydów.

b )

ciepłej wody.

c )

cieków komunalnych.

d )

cieków przemysłowych.

Choroby psychosomatyczne powstają na skutek oddziaływania na człowieka czynników
a )

fizycznych środowiska pracy.

b )

chemicznych środowiska pracy.

c )

biologicznych środowiska pracy.

d )

społecznych środowiska pracy.

10.

Czynnik niebezpieczny to czynnik powodujący

a )

uraz.

b )

chorobę zawodową.

c )

niewygodę.

d )

zmęczenie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11.

Wartość stęŜenia, która ze względu na zagroŜenie zdrowia lub Ŝycia pracownika nie
moŜe być w środowisku pracy przekroczona w Ŝadnym momencie nosi nazwę
a )

najwyŜszego dopuszczalnego stęŜenia.

b )

najwyŜszego dopuszczalnego stęŜenia chwilowego.

c )

najwyŜszego dopuszczalnego stęŜenia pułapowego.

d )

dopuszczalnego stęŜenia w materiale biologicznym.

12.

Stopień cięŜkości wysiłku fizycznego ma wpływ na szybkość zatrucia substancją
chemiczną, przenikającą poprzez
a )

skórę.

b )

układ oddechowy.

c )

układ pokarmowy.

d )

błony śluzowe.

13.

Bezpieczną wartością prądu przemiennego w warunkach szczególnego zagroŜenia to
a )

25 V.

b )

50 V.

c )

60 V.

d )

120 V.

14.

Głównym zagroŜeniem powodowanym przez ładunki elektrostatyczne w warunkach
laboratorium chemicznego jest

a )

zakłócenie pracy aparatury.

b )

zainicjowanie wybuchu palnych par i gazów.

c )

powodowanie niekontrolowanych odruchów.

d )

dyskomfort pracowników.

15.

Elementy stanowiska pracy uŜywane często w czasie pracy naleŜy ustawić w strefie

a )

zasięgu optymalnego ręki.

b )

zasięgu maksymalnego ręki.

c )

zasięgu wymuszonego ręki.

d )

poza zasięgiem ręki.

16.

Kanał wentylacyjny w dygestorium zaopatrzony jest w dwa otwory - jeden jest
umieszczony nisko nad stołem, drugi wysoko. Otwór niŜszy słuŜy do

a )

zapewnienia nawiewu do wnętrza dygestorium.

b )

zapewnienia wywiewu substancji cięŜszych od powietrza.

c )

zapewnienia wywiewu substancji lŜejszych od powietrza.

d )

zapewnienia odpowiedniej krotności wymiany powietrza.

17.

Graniczną temperaturą, do jakiej moŜe być nagrzana butla ze spręŜonym gazem jest

a )

25°C.

b )

30°C.

c )

35°C.

d )

40°C.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18.

Znaki nakazu to znaki w kolorze

a )

czerwonym.

b )

ółtym.

c )

niebieski.

d )

zielonym.

19.

Pierwszą czynnością po zauwaŜeniu poŜaru jest

a )

zaalarmowanie StraŜy PoŜarnej.

b )

zaalarmowanie osób w pobliŜu.

c )

zawiadomienie pracodawcy.

d )

uŜycie gaśnicy.

20.

Przy opatrywaniu rozległego zranienia

a )

naleŜy zdezynfekować go wodą utlenioną.

b )

naleŜy zdezynfekować go jodyną.

c )

naleŜy zdezynfekować go spirytusem.

d )

nie naleŜy go dezynfekować.

21.

Pierwszą czynnością ratowniczą w przypadku spoŜycia substancji chemicznej jest

a )

ocena sytuacji i zabezpieczenie miejsca wypadku.

b )

kontrola czynności Ŝyciowych poszkodowanego.

c )

identyfikacja spoŜytej substancji.

d )

wezwanie pomocy lekarskiej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................................................

Stosowanie zasad bezpiecznej pracy w laboratorium

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Test 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej

„Stosowanie zasad bezpiecznej

pracy w laboratorium”

Test składa się z 21 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 2, 3, 4, 6, 7, 8, 9, 10, 13, 15, 17, 18, 19, 20, 21 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 1, 5, 11, 12, 14, 16, są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za kaŜdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 9 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 11 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 19 zadań, w tym co najmniej 5 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. a, 3. d, 4. c, 5. c, 6. a, 7. a, 8. a, 9. c, 10. b, 11. c,
12. a, 13. c, 14. d, 15. b, 16. c, 17. b, 18. d, 19. b, 20. b, 21. a

Plan testu

zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Określić

wymiary

pomieszczeń

zgodnie

z wymaganiami higieny pracy

Wyjaśnić zasady przechowywania substancji
chemicznych

Wyjaśnić zasady odpowiedzialności
pracodawcy i pracownika

Przedstawić procedury postępowania w razie
wypadku przy pracy

Porównać kompetencje organów sprawujących
nadzór na warunkami pracy

RozróŜnić grupy poŜarów

Wyjaśnić zjawisko kwaśnych deszczy

Określić sposoby utylizacji odpadów

RozróŜnić czynniki materialnego środowiska
pracy

Wyjaśnić definicję dopuszczalnych stęŜeń

Określić częstotliwość prowadzenia badań
ś

rodowiska pracy

Przewidzieć skutki oddziaływania prądu na
organizm człowieka

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przedstawić zagroŜenia związane
z uŜytkowaniem butli tlenowych

Sklasyfikować

czynniki

biologiczne

pod

względem skutków

RozróŜnić strefy zasięgu kończyn górnych

Przewidywać

zagroŜenia

związane

stosowaniem

niebezpiecznych

substancji

chemicznych

Wyjaśnić zastosowanie barw
w bezpieczeństwie pracy

RozróŜnić znaki bezpieczeństwa

RozróŜnić telefony alarmowe

Przedstawić sposób opatrywania oparzeń

Przedstawić kolejność czynności ratowniczych

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.

Przygotuj odpowiednią liczbę testów.

Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.

Przed rozpoczęciem testu przeczytaj instrukcję dla ucznia.

Zapytaj czy uczniowie wszystko zrozumieli.

Nie przekraczaj przeznaczonego czasu na test.

Instrukcja dla ucznia

Przeczytaj uwaŜnie instrukcję.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

Test zawiera 21 zadań, w tym: 15 z poziomu podstawowego, 6 z poziomu
ponadpodstawowego.

Do kaŜdego zadania dołączone są 4 moŜliwe odpowiedzi. Tylko jedna jest prawdziwa.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

Kiedy udzielanie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóŜ jego
rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

Na rozwiązanie testu masz 40 min.

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Na kaŜdego pracownika, zatrudnionego w pomieszczeniu laboratoryjnym powinno

przypadać co najmniej
a )

1 m² wolnej powierzchni podłogi.

b )

2 m² wolnej powierzchni podłogi.

c )

3 m² wolnej powierzchni podłogi.

d )

4 m² wolnej powierzchni podłogi.

2. Przechowywanie substancji niebezpiecznych w opakowaniach po środkach spoŜywczych

jest
a )

całkowicie zabronione.

b )

dozwolone pod warunkiem oznakowania zgodnie z przepisami.

c )

dozwolone pod warunkiem, Ŝe są zabezpieczone przed rozlewaniem.

d )

dozwolone pod warunkiem, Ŝe materiał opakowania nie reaguje z substancją.

3. Za nieprzestrzeganie przepisów lub zasad bezpieczeństwa i higieny pracy pracownik

ponosi odpowiedzialność
a )

wykroczeniową.

b )

karną.

c )

cywilną.

d )

słuŜbową.

4. Jednorazowe odszkodowanie dla pracownika, który na skutek wypadku doznał

uszczerbku na zdrowiu przysługuje od
a )

pracodawcy.

b )

Powszechnego Zakładu Ubezpieczeń.

c )

Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

d )

Funduszu Emerytalnego.

5. Prawo wstępu do mieszkań bez nakazu prokuratora posiadają

a )

policjanci.

b )

inspektorzy Państwowej Inspekcji Pracy.

c )

inspektorzy Państwowej Inspekcji Sanitarnej.

d )

inspektorzy Dozoru Technicznego.

6. Gaśnica, z oznaczeniem B przeznaczona jest do gaszenia

a )

cieczy palnych.

b )

gazów.

c )

metali.

d )

olejów i tłuszczów.

7. Zjawisko kwaśnych deszczy powodowane jest obecnością w atmosferze

a )

dwutlenku węgla.

b )

tlenku węgla.

c )

tlenków azotu.

d )

dwutlenku siarki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8. Kompostowanie to sposób wykorzystania odpadów

a )

rolniczych.

b )

przemysłowych.

c )

kopalnianych.

d )

papierowych.

9. Czynnik szkodliwy to czynnik powodujący

a )

uraz.

b )

mierć.

c )

chorobę zawodową.

d )

niewygodę.

10. Wartość średnia stęŜenia, które nie powinno spowodować ujemnych zmian w stanie

zdrowia pracownika, jeŜeli występuje w środowisku pracy nie dłuŜej niŜ 15 minut i nie
częściej niŜ 2 razy w czasie zmiany roboczej, w odstępie czasu nie krótszym niŜ 1
godzina nosi nazwę
a )

najwyŜszego dopuszczalnego stęŜenia.

b )

najwyŜszego dopuszczalnego stęŜenia chwilowego.

c )

najwyŜszego dopuszczalnego stęŜenia pułapowego.

d )

dopuszczalnego stęŜenia w materiale biologicznym.

11. JeŜeli stęŜenie substancji, nie zaliczanej do rakotwórczych lub mutagennych,

w powietrzu przekroczy wartości najwyŜszego dopuszczalnego stęŜenia, to badania
ś

rodowiska pracy naleŜy powtarzać co

a )

3miesiące.

b )

6 miesięcy.

c )

1 rok.

d )

2 lata.

12. Główną przyczyną zgonów, spowodowanych poraŜeniem prądem elektrycznym jest

a )

działanie prądu na układ krąŜenia.

b )

działanie prądu na tkankę wewnętrzną.

c )

działanie cieplne prądu.

d )

działanie prądu na układ nerwowy.

13. ZagroŜenie wejściem w reakcję czynnika zawartego w butli gazowej pod ciśnieniem

z materiałami łatwopalnymi stwarza
a )

wodór.

b )

argon.

c )

tlen.

d )

azot.

14. Czynniki biologiczne, niebezpieczne dla ludzi, wywołujące cięŜkie choroby, na które nie

istnieje skuteczny sposób leczenia zaliczają się do grupy
a )

b )

II.

c )

III.

d )

IV.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15. Elementy stanowiska pracy uŜywane kilka razy w czasie dnia roboczego naleŜy ustawić

w strefie
a )

zasięgu optymalnego ręki.

b )

zasięgu maksymalnego ręki.

c )

zasięgu wymuszonego ręki.

d )

poza zasięgiem ręki.

16. Zawór odcinający gaz do dygestorium powinien być usytuowany

a )

wewnątrz dygestorium przy ścianie bocznej.

b )

wewnątrz dygestorium przy ścianie tylnej.

c )

na zewnątrz dygestorium w zasięgu ręki.

d )

na zewnątrz dygestorium poza zasięgiem ręki.

17. Barwą ostrzegawczą w ochronie pracy jest barwa

a )

czerwona.

b )

ółta.

c )

niebieska.

d )

zielona.

18. Znaki informacyjne w ochronie pracy to znaki w kolorze

a )

czerwonym.

b )

ółtym.

c )

niebieskim.

d )

zielonym.

19. Telefonem alarmowym Państwowej StraŜy PoŜarnej jest

a )

999.

b )

998.

c )

997.

d )

992.

20. NajwaŜniejszą czynnością ratowniczą przy oparzeniach jest

a )

zabezpieczenie rany przed zakaŜeniem.

b )

schłodzenie rany.

c )

zdjęcie biŜuterii.

d )

wezwanie pomocy lekarskiej.

21. Pierwszą czynnością ratowniczą w przypadku zatrucia przez drogi oddechowe jest

a )

ocena sytuacji i zabezpieczenie miejsca wypadku.

b )

kontrola czynności Ŝyciowych poszkodowanego.

c )

identyfikacja spoŜytej substancji.

d )

wezwanie pomocy lekarskiej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................................................

Stosowanie zasad bezpiecznej pracy w laboratorium

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

Bezpieczne urządzenia pod ciśnieniem. BOC Gazy- Instrukcja dla uŜytkowników gazów
w butlach, Warszawa 1996

Gediczka A. i inni: Atlas miar człowieka. Centralny Instytut Ochrony Pracy, Warszawa
2001

Labart. Katalog firmowy 2005

Markiewicz H.: ZagroŜenia i ochrona od poraŜeń w instalacjach elektrycznych. WNT,
Warszawa 2000

Nastula-Jerzak T.: Bezpieczeństwo i higiena pracy w laboratoriach chemicznych.
Wydawnictwo Związkowe Cruz, Warszawa 1964

Olszewski J.: Podstawy ergonomii i fizjologii pracy. Wyd. Akademia Ekonomiczna,
Poznaniu 1997

PN-EN 12464-1 Światło i oświetlenie. Oświetlenie miejsc pracy. Miejsca pracy we
wnętrzach

Pościk A. i inni: Dobór środków ochrony indywidualnej. Wyd. CIOP, Warszawa 2000

Rączkowski B.: BHP w praktyce. Wyd. ODDK, Gdańsk 1998

10.

Roth. Katalog firmowy 2005

11.

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 listopada 2002 r.
w sprawie najwyŜszych dopuszczalnych stęŜeń i natęŜeń czynników szkodliwych dla
zdrowia w środowisku pracy. (Dz. U. Nr 217, poz. 1833; zm.: Dz. U. z 2005 r. Nr 212,
poz. 1769)

12.

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie
ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. (t.j. Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz.
1650)

13.

Sałasiński K.: Bezpieczeństwo elektryczne w zakładach opieki zdrowotnej. Centralny
Ośrodek Szkolenia i Wydawnictw SEP, Warszawa 2002

14.

Studenski R.: Organizacja bezpiecznej pracy w przedsiębiorstwie. Wyd. Politechnika
Ś

ląska, Gliwice 1996

15.

nieŜek H.: Przysposobienie obronne cz. 1. śak Wydawnictwo Edukacyjne Zofii

Dobkowskiej, Warszawa 2002

Literatura metodyczna:
1.

Krogulec-Sobowiec M. Rudziński M.: Poradnik dla autorów pakietów edukacyjnych
KOWEZiU, Warszawa 2003

Niemierko B.: Pomiar wyników kształcenia zawodowego. Biuro Koordynacji Kształcenia
Kadr, Warszawa 1997

Szlosek F.: Wstęp do dydaktyki przedmiotów zawodowych. Instytut Technologii
Eksploatacji, Radom 1998