Argumenty teoretyczne na rzecz 

protekcjonizmu

6/7.11.2012

Nieracjonalne argumenty na rzecz 
protekcjonizmu

najczęściej nie znajdują one racjonalnego, merytorycznego 
uzasadnienia, a ich skutki są niejednoznaczne, czyli 
wywołują skutki niekorzystne z punktu widzenia całej 
gospodarki:

wzrost produkcji i zatrudnienia;
nieuczciwa konkurencja;

nieuczciwa konkurencja;
poprawa bilansu płatniczego;
bezpieczeństwo ekonomiczne państwa;
wartości społeczno-kulturalne;

Nieracjonalne argumenty na rzecz 
protekcjonizmu –

wzrost produkcji i zatrudnienia

jeden z najczęściej wymienianych;
dla uzasadnienia wykorzystywany jest efekt mnożnikowy 
Keynsa;

narzędzia 
polityki 
handlowej

spadek 
popytu na 
import

wzrost popytu 
na produkcję 
krajową

zwiększenie 
podaży 
krajowej i 
zatrudnienia

efekt 
mnożnikowy 
–
zmniejszenie 
importu to 
większy 
przyrost 
sprzedaży 
krajowej i 
wzrost PKB

Nieracjonalne argumenty na rzecz 
protekcjonizmu –

wzrost produkcji i zatrudnienia

realizowany przed wprowadzeniem ograniczeń 
handlowych import był konkurencyjny w stosunku do 
produkcji krajowej:

najczęściej produkcja krajowa nie może w pełni substytuować 
dóbr zagranicznych;
gorsza jakość;
wzrost cen;

gorsza jakość;
wzrost cen;

by zwiększyć produkcję krajową producenci muszą 
posiadać wolne zasoby czynników produkcji;
wprowadzenie ograniczeń w imporcie może zostać 
wykorzystane przez inne kraje, które mogą zastosować 
środki odwetowe

Nieracjonalne argumenty na rzecz 
protekcjonizmu –

nieuczciwa konkurencja

wiązany zazwyczaj z różnicami w poziomach płac 
w różnych krajach;
argument irracjonalny;
różnice w kosztach wytwarzania podstawą 
międzynarodowego podziału pracy;
kraje wysokorozwinięte mogą rekompensować wysokie 
koszty pracy niższymi kosztami czynników względnie u 
nich obfitych;
cena siły roboczej jest poniekąd odzwierciedleniem jej 
wydajności;

Nieracjonalne argumenty na rzecz 
protekcjonizmu –

poprawa bilansu płatniczego

argument  przytaczany często w przypadku stałego 
deficytu handlowego;
argument nieracjonalny:

w przypadku deficytu o charakterze strukturalnym, 
wprowadzenie środków ochronnych w imporcie prowadzi do 
podniesienia cen w gospodarce;

podniesienia cen w gospodarce;
wzrost cen w mocno importochłonnym eksporcie przekłada 
się na spadek wywozu towarów za granicę;
niekorzystny wpływ na partnerów handlowych – groźba 
odwetu;

Nieracjonalne argumenty na rzecz 
protekcjonizmu –

bezpieczeństwo ekonomiczne państwa

zwolennicy:

wolny handel może sprzyjać sytuacji, kiedy państwo uzależni się 
od dostaw zagranicznych i w ten sposób być bardziej podatne 
na naciski polityczne;
koszty zależą od wielkości kraju – mały i duży;
przykłady:

przykłady:

szok naftowy 1973-1975
ceny gazu Rosja – Ukraina 2005/2006

przeciwnicy:

nie zawsze możliwa produkcja krajowa;
dywersyfikacja;
„ nic tak nie łączy jak wspólne interesy”;

Nieracjonalne argumenty na rzecz 
protekcjonizmu –

wartości społeczno-kulturalne

zwolennicy:

utrzymanie produkcji i usług w małych warsztatach 
rzemieślniczych, małych firmach, produkcji rolnej w małych 
rodzinnych gospodarstwach czy specyficznej regionalnej 
produkcji w określonych branżach;

przeciwnicy:

straty w sferze dobrobytu w celu ochrony tradycji;

jaka forma protekcji?

Racjonalne ekonomicznie argumenty na 
rzecz protekcjonizmu

wskazują na możliwość osiągania większych korzyści 
w sferze dobrobytu wskutek wprowadzenia barier 
w międzynarodowej wymianie handlowej w związku z 
występowaniem niedoskonałości rynku:

argument cła wychowawczego;
argument cła optymalnego;

argument cła optymalnego;
teoria drugiego po najlepszym;

Racjonalne ekonomicznie argumenty na 
rzecz protekcjonizmu –

argument cła wychowawczego

najstarszy;

dwie wersje:

kraj rozwinięty;
kraj rozwijający się;

kraj rozwijający się;

przewaga komparatywna rozpatrywana w kategoriach 
dynamicznych;

Racjonalne ekonomicznie argumenty na 
rzecz protekcjonizmu –

argument cła wychowawczego

Racjonalne ekonomicznie argumenty na 
rzecz protekcjonizmu –

argument cła optymalnego

możliwość wywierania wpływu na relacje wymienne;

kraj duży;

spadek dobrobytu całej gospodarki światowej;

spadek dobrobytu całej gospodarki światowej;

możliwość odwetu – wojna celna;

Racjonalne ekonomicznie argumenty na 
rzecz protekcjonizmu –

teoria drugiego po najlepszym

idea wolnego handlu – model doskonałej konkurencji;

spełnienie wszystkich założeń jest niemożliwe;

autorzy:

autorzy:

Richard Lipsey;
Kelvin Lancaster;

że zastosowanie środków polityki handlowej może 
przyczynić się do wystąpienia pozytywnego wpływu na 
dobrobyt kraju w ujęciu suboptymalnym;

Bieżące tendencje w zakresie polityki 
handlowej