www.opera.pl
Fundusz
EUROGEDDON
str. 1/3
C
elem niniejszego opracowania jest syntetyczne przedstawienie uzasadnienia, dlaczego zdecydowaliśmy się stworzyć fundusz EUROGEDDON. Opraco-
wanie dzieli się na trzy części: w pierwszej pokazujemy kluczowe mechanizmy, które doprowadziły do obecnej przed kryzysowej sytuacji; w drugiej części
pokazujemy w jaki sposób może zrealizować się scenariusz głębokiego kryzysu fi nansowego i wieloletniej recesji w strefi e euro i w Polsce; w trzeciej części
przedstawiamy w jakie aktywa będzie inwestował fundusz, pokażemy symulowane wyniki funduszu w różnych scenariuszach.
Część 1
Jak do tego doszło?
Powstały opasłe tomy analiz wyjaśniające przyczyny kryzysu, ale zamiast prowadzić do dobrej diagnozy, najczęściej po prostu generują szum informacyjny.
Jest jedna podstawowa przyczyna wyjaśniająca dlaczego świat znalazł się na krawędzi kryzysu, którego rozmiary mogą być podobne do Wielkiej Depresji lat
1930-tych.
Gospodarki rozwinięte przedawkowały kredyt. Ilustrują to poniższe wykresy. W XIX i na początku XX wieku poziom kredytu do PKB oscylował
wokół 150%, potem gwałtownie wzrósł do 300% na skutek kredytowania spekulacyjnego zakupu akcji. Ten poziom zadłużenia był nie do utrzymania i gospo-
darka światowa doświadczyła Wielkiej Depresji, czyli straconej dekady zakończonej II Wojną światową. Po wojnie, przez 30 lat poziom kredytu był ponownie
w okolicach 150% PKB, ale w latach 1980-tych nastąpiła liberalizacja sektora fi nansowego i kredyt zaczął szybko rosnąć, sięgając 350% i przekraczając poziom
sprzed 80 lat. Ciężar kredytu stał się zbyt duży dla gospodarek krajów rozwiniętych i rozpoczął się proces delewarowania. Ten proces będzie trwał wiele lat,
będzie mniej gwałtowny niż w latach 1930-tych, ponieważ banki centralne rozpoczęły druk pieniądza na skalę niespotykaną w historii gospodarczej świata.
0
50
100
150
200
250
300
350
1870 80
90 1900 10 20
30
40
50
60
70
80
90 2000 08
Government
Non-financial corporate
Households
Financial
TOTAL US Deb
As % GDP (by borrower type after 1929)
Źródło: Financial Times
Global D
ebt/GDP
Tot
al Global D
ebt (
Trilions of D
ola
rs)
240%
250%
260%
270%
280%
290%
300%
310%
320%
330%
340%
350%
$20
$40
$-
$60
$80
$100
$120
$140
$160
$180
$200
$220
11% C
AGR
11% C
AGR
Public Debt Securites
Private Debt Securites
Bank Accets
Debt/GDP (Right Axis)
2002
2003 2004 2005
2006 2007 2008 2009
2010
Total Global Debt (Left Axis) and Global Debt/GDP (Right Axis)
($ in Trillions)
Źródło: Hayman Capital Management LLP
Nadmierne zadłużenie dotyczy zarówno sektora publicznego (kli-
niczny przypadek Grecji, Włochy, Japonia, USA) jak i prywatnego
(Irlandia, Hiszpania). W przypadku Irlandii mogliśmy zaobserwo-
wać, jak szybko dług prywatny staje się długiem publicznym, gdy
trzeba nacjonalizować upadające banki, które udzieliły złych kredy-
tów na fi nansowanie zakupu nieruchomości, których ceny zaczęły
spadać. Ten sam proces może wydarzyć się w Hiszpanii, jeżeli recesja
w tym raju będzie głęboka i długa.
Proces obniżania relacji długu do PKB może dokonać się przez
obniżenie licznika, czyli wartości udzielonych kredytów. Przykładem
takiego działania jest bankructwo Grecji, co spowoduje obniżenie
nominalnej wartości kredytów udzielonych temu krajowi. Ale ta
relacja może się też zmniejszyć, jeżeli wzrośnie mianownik, czyli
bieżąca wartość PKB wyrażona w mld euro lub dolarów. Ty wymaga
albo znaczącego wzrostu realnego PKB, albo wzrostu infl acji.
Niestety prognozy wskazują że w 2012 roku w strefi e euro będzie
recesja, czas pokaże czy będzie krótka i płytka, czy długa i głęboka,
jak w scenariuszu ostrzegawczym IMF, gdzie recesja trwa pięć lat,
z corocznym spadkiem PKB o 2-4%.
-0
-1
-2
-3
-4
-5
World
Real GDP
Euro area
2011/Q4
2012/Q4
2013/Q4
2014/Q4
2015/Q4
2016/Q4
Scenariusz ostrzegawczy MFW: 5-letnia recesja
WEO Downside Scenario
(Percent deviation from WEO baseline)
Źródło: Global Projection Model (GPM) simulations
www.opera.pl
Fundusz
EUROGEDDON
str. 2/3
W krajach południa Europy, czyli tam gdzie problem długu jest
największy recesja będzie głębsza i dłuższa niż przeciętnie, co będzie
prowadziło do pogorszenia relacji długu do PKB. Natomiast na razie
druk pieniądza na niespotykaną skalę przez EBC nie doprowadził do
przyspieszenia infl acji i erozji długu tą metodą. Zatem problem związany
z nadmiernym zadłużeniem publicznym będzie narastał. Jednocześnie
banki komercyjne zaczęły redukować kredytowanie tych gospodarek,
co może jeszcze bardziej pogłębić recesję na południu Europy.
W drugiej połowie 2012 roku sytuacja w zadłużonych krajach południa
Europy będzie znacznie gorsza niż obecnie. Wskazują na to wskaźniki
wyprzedzające OECD, które wyprzedzają realną koniunkturę o około
6 miesięcy.
0
500
1 000
1 500
2 000
2 500
3 000
Ja
n/08
May/08
Sep/08
Ja
n/09
May/09
Sep/09
Ja
n/10
May/10
Sep/10
Ja
n/11
Ja
n/12
May/11
Sep/11
Size of B/S
Total Reserves
Euro Area
Eurosystem (Bil. €)
Źródło: Haver Analytics
85
90
95
100
105
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
85
90
95
100
105
110
110
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Below trend growth in the Euro area
Below trend growth in Italy
Część 2
Dlaczego scenariusz EUROGEDDON-u jest możliwy i jak będzie wyglądał?
Jak pokazaliśmy w części 1, pomimo bezprecedensowej skali interwencji EBC, skala
problemu zadłużenia w krajach południa Europy będzie narastała w 2012 roku. Przed
nami między innymi takie wydarzenia jak formalne bankructwo Grecji, nie wiadomo
czy pod koniec marca uda się to bankructwo przeprowadzić spokojnie, czy wybuchnie
panika.
Ponadto w krajach południa Europy rozpoczął się powolny proces wycofywania
depozytów z banków. Ilustruje to analiza przeprowadzona w ostatnim numerze
prestiżowego pisma Foreign Aff airs, wskazująca, że depozyty odpływają z tych krajów
do Niemiec.
Ten sam numer Foreign Aff airs zawiera artykuł pt. “Czas zaatakować Iran”, co pokazuje,
że rośnie ryzyko wstrząsów na rynku ropy naft owej. Jeżeli dojdzie do walk w rejonie
zatoki perskiej, to cena ropy gwałtownie wzrośnie, co dodatkowo pogrąży spowalnia-
jąca gospodarkę światową i pogłębi recesję w Europie.
Czarnych scenariuszy dla strefy euro jest bardzo wiele. Poniżej przedstawiamy
jak taka sekwencja zdarzeń może wyglądać w latach 2012-2014. Pod koniec marca
Grecja zbankrutuje, a rynki zaczną oczekiwać, że w krótkim czasie to samo zdarzy się
w Portugalii. Dane ekonomiczne z krajów południa Europy będą coraz gorsze, recesja,
wzrost bezrobocia, strajki o coraz większej skali. Pomimo interwencji EBC na rynku
obligacji rentowność włoskich obligacji znowu przekroczy 7, 8 a potem 10 procent. Po wyborach w Grecji nowy rząd ogłosi, że jedyną drogą do zakończenia
recesji jest wyjście ze strefy euro i rozpocznie przygotowania. To po pewnym czasie spowoduje, że podobne oczekiwania pojawią się w innych krajach południa
PIGS vs. German Bank Deposits*
Change since 2002 in EUR Bilion
2 Year Correlation between PIGS and German Deposits
0
200
-1,0
-0,5
0,0
0,5
1,0
400
600
800
1 000
1/02 1/03 1/04
1/05 1/06
1/07
1/08
1/09
1/10 1/11
1/02 1/03 1/04
1/05 1/06
1/07
1/08
1/09
1/10 1/11
Źródło: Bundesbank
Concuil on Foreign Relations blog.cfr.org/geographics
*PIGS: Portugal, Ireland, Greece, Spain. Deposits redeemable at notice, overnight, up to 1 year
In PIGS
In Germany
www.opera.pl
Fundusz
EUROGEDDON
str. 3/3
Europy, odpływ depozytów z Włoch, Hiszpanii i Portugalii znacząco przyspieszy, ponieważ ludzie będą obawiali się, że stracą na wymianie tak jak Grecy.
Banki komercyjne drastycznie ograniczą swoje operacje w tych krajach i odetną tamtejsze banki od finansowania. Audytorzy nakażą bankom w Europie i na
świecie tworzyć rezerwy na straty na obligacjach krajów południa Europy, co spowoduje gigantyczne straty i konieczność nacjonalizacji wielu banków, żeby
przeciwdziałać masowemu wycofywaniu depozytów. W międzyczasie wybuchnie konflikt Izraela z Iranem, ceny ropy pójdą drastycznie do góry. Te zdarzenia
łącznie doprowadzą do dramatycznych spadków na giełdach. Nasilą się oczekiwania rozpadu strefy euro co doprowadzi do znaczącego spadku wartości euro
wobec dolara. Stracą również waluty satelitarne wobec euro, w tym złoty. Złoty straci mocno, ponieważ ulotni się wizja „zielonej wyspy”, gdyż na skutek recesji
w 2013 roku dług publiczny w Polsce przekroczy 60 procent PKB rok później.
Część 3
Jak na tym zarobić?
Oceniamy, że ryzyko opisanego powyżej czarnego scenariusza w latach 2012-2014 jest znaczące. Dlatego proponujemy inwestycje w funduszu o nazwie EURO-
GEDDON, którego strategiczna alokacja aktywów (SAA) będzie dostosowana do tego scenariusza. SAA będzie wyglądała następująco:
krótka pozycja na kontraktach futures na WIG20, DAX, CAC40 i Stoxx,
krótka pozycja na futures na włoskie obligacje,
długa pozycja na futures na złoto,
długa pozycja na opcjach put na indeksy giełdowe,
lokaty w funduszu ETF, który ma pozycję long USD/short EUR,
wolne środki pieni ężne ulokowane w obligacjach rządu USA.
Fundusz zarabia kiedy:
giełdy w Europie zniżkują,
dolar umacnia si ę do PLN i EUR,
drożeje złoto,
rośnie oprocentowanie włoskich obligacji.
Fundusz traci, kiedy trendy s ą odwrotne.
Fundusz EUROGEDDON będzie realizował następującą strategię ograniczenia ryzyka utraty środków w przypadku krachu.
Fundusz ma otwarty rachunek w Banku Gospodarstwa Krajowego i inwestuje tylko na super płynnych rynkach. W przypadku oznak załamania systemu ban-
kowego w Europie natychmiast zamyka wszystkie pozycje, kupuje dolary i lokuje wszystkie środki albo w obligacje rządu USA, rządu Niemiec lub na lokatach
w BGK.
W sytuacji run-u na banki Bankowy Fundusz Gwarancyjny pokrywa niecałe 2% depozytów w Polsce. Natomiast Bank Gospodarstwa Krajowego jest jedynym
bankiem komercyjnym, który nie może zbankrutować (tj. nie posiada zdolności upadłościowej, można go zlikwidować jedynie drogą ustawy). W przypadku
krachu ludzie tracą znaczną cz ęść swoich depozytów, a klienci funduszu EUROGEDDON śpią spokojnie i zarabiają.