Prawo rodzinne i spadkowe
Kodeks rodzinny i opiekuńczy zawiera regulacje dotyczące:
- małżeństwa,
- pochodzenia dziecka z małżeństwa,
- przysposobienia – adopcji,
- obowiązek alimentacyjny,
- stosunki między rodzicami i dziećmi,
- opieka i kuratela,
Prawo rodzinne nie definiuje pojęcia rodziny – pozostawia to doktrynie,
- doktryna przyjmuje szerokie rozumienie rodziny:
- różne węzły wynikające z więzów krwi jak i z małżeństwa,
- KRO przyjmuje węższe rozumienie pojęcia rodziny:
- osoby w najbliższych więzach krwi – rodzice, dzieci i dalsi
krewni,
- osoby, które są powiązane więzami krwi, wywodzą się od
jednego przodka i mogą wywieść to swoje pochodzenie,
- w szeroki zakres rodziny wchodzą także małżonkowie – w tym
znaczeniu rodziną będzie także konkubinat,
- osoby, które nie są powiązane węzłem małżeńskim, ale np. z tego
związku zrodziły się dzieci,
- prawo rodzinne jako kodeks rodzinny chroni takich nieformalnych
związków,
Kodeks rodzinny i opiekuńczy w art. 1 określa przesłanki zawarcia
małżeństwa – moment, w którym małżeństwo zostaje zawarte:
- odmienność płci,
- KRO wyraźnie mówi mężczyzna i kobieta; ta odmienność wynika
z aktu urodzenia,
- równoczesna obecność nupturientów,
1
Prawo rodzinne i spadkowe
- jest pewne odstępstwo, ponieważ można zawrzeć małżeństwo
przez pełnomocnika; chodzi o to, że w miejsce jednego z małżonków stawia się
pełnomocnik – czyli i tak muszą być dwie osoby,
- na zawarcie małżeństwa przez pełnomocnika musi wyrazić zgodę
sąd opiekuńczy o ile występują ważne powody – sąd sam je określa,
- to pełnomocnictwo musi wskazywać osobę, z którą małżeństwo
ma być zawarte; pisemne a podpis musi być urzędowo poświadczony,
- zgodne oświadczenie o wstąpieniu w związek małżeńskie,
- mówi się o oświadczeniu a nie o oświadczeniu woli; w literaturze
i orzecznictwie podnosi się w większości, że jest to inne oświadczenie z zakresu
prawa rodzinnego, wywołujące skutki prawne i w związku z tym nie stosuje się
przepisów o wadach oświadczenia woli,
- obecność osoby, przed którą można złożyć takie oświadczenie,
- osobą uprawnioną do przyjęcia oświadczenia jest kierownik
Urzędu Stanu Cywilnego – pełni funkcję na mocy uchwały Rady Gminy; osoba
ta ma pełnomocnictwo na mocy uchwały,
- od 1998 taką osobą jest także osoba duchowna – potocznie mówi
się o związku zawartym tylko przed osobą duchowną jako o małżeństwie
konkordatowym;
- jest to niewłaściwe, ponieważ rzeczywiście źródłem zmian
w KRO był konkordat, ale jest on umową międzynarodową między Państwem
polskim a Państwem Watykańskim, na mocy, którego, dwie umawiające się
strony, przyjęły zaistnienie takiego sposobu zawierania małżeństw – musiała
nastąpić zmiana KRO,
- konkordat dotyczy tylko kościoła rzymskokatolickiego,
natomiast małżeństwo wyznaniowe można zawrzeć także w innych kościołach –
dlatego prawidłowe byłoby używanie terminu małżeństwo przed osobą
duchowną,
2
Prawo rodzinne i spadkowe
- powstaje pytanie, przed jaką osobą duchowną można zawrzeć
związek małżeński:
- chodzi o takie kościoły i związki wyznaniowe, które mają
uregulowany status między państwem polskim a danym kościołem; czyli takie,
co do których istnieje regulacja ustawowa o wzajemnej regulacji stosunków
między państwem a kościołem; zalicza się do nich:
- kościół rzymskokatolicki, polsko-katolicki, dwa
kościoły protestanckie, trzy kościoły prawosławne, kościół
augsburkoewangelicki, kościół reformowany, zielonoświątkowy, adwentystów
dnia siódmego, związek mojżeszowy,
- powstaje problem ze związkiem wyznaniowym, który ma nawet
uregulowany status, ale w zakresie zawierania związków małżeńskich
przewiduje wielożeństwo – związki islamskie,
- katalog związków wyznaniowych czy kościołów nie jest
zamknięty, gdyż zawsze nowe wyznanie może uzyskać status kościoła, które
będzie mieściło się w ramach tej normy prawnej,
- składając oświadczenie przed osobą duchowną muszą być
spełnione jeszcze dwie przesłanki:
- małżonkowie muszą złożyć oświadczenia, że chcą
wywołania skutków w sferze prawa cywilnego,
- musi być sporządzony akt małżeństwa,
- akt małżeństwa sporządza kierownik USC – wg KRO
osoba duchowna ma obowiązek w ciągu 5 dni od osobiście lub listem
poleconym przekazać dokumenty do USC właściwego wg miejsca zawarcia
związku małżeńskiego,
- termin 5 dni jest terminem zawitym i
niezachowanie tego terminu powoduje, że kierownik USC odmawia
sporządzenia aktu małżeństwa,
3