Izabela Słyszewska

Krystyny Duraj-Nowakowej

Integrowanie edukacji wczesnoszkolnej.

Modernizacja teorii i praktyki

Recenzja książki

Słupsk 2005

Autorka książki interpretuje wnioski i postulaty o potrzebie scalonego nauczania

na wszystkich szczeblach edukacji, aż po szkołę wyższą włącznie. Pragnie się ona

podzielić w tejże książce własną interpretacją takiej edukacji. Jak pisze autorka

problem tytułowy niniejszego opracowania ma odległą tradycję w poszukiwaniu

stosownego doboru treści, skuteczniejszych metod i warunków edukacji człowieka,

która z kolei sięga co najmniej prekursorskich koncepcji J.A. Komeńskiego i J.J.

Rousseau oraz J.H. Pestalozziego, J.E. Herbarta i F.W.A. Froebla. Współczesną

podstawę opracowania pani Krystyny Duraj-Nowakowej stanowią idee nauczania –

uczenia się problemowego, funkcjonalnego i wielostronnego, zintegrowanego,

globalnego i problemowo-kompleksowego, skorelowanego.

W pierwszym rozdziale („Całościowość procesu edukacji”), autorka opisuje

całościowości dotyczące nauk pedagogicznych, dydaktyki i teorii wychowania oraz

całościowości kompleksowej a systemowej w pedagogice przedszkolnej.

W tymże rozdziale, jeżeli chodzi o całościowość w naukach pedagogicznych autorka

udowadnia, iż metody nauczania nie mogą rozwijać się tylko wąsko praktycznie,

winny mieć dobre fundamenty teoretyczne, tkwiące w wiedzy przedmiotowej.

Objaśnia, dlaczego od metodologicznego (tzn. filozoficznego, logicznego i

prakseologicznego) punktu widzenia tytułowego problemu książki zależy jego

rozwiązywanie, tj. wyniki tak w ramach teoretycznych (tu: pedagogicznych,

dydaktycznych), jak i praktycznych ( tu: metodycznych dwojako, albowiem nie

osobno, lecz łącznie traktowanych metodyk wychowania przedszkolnego i edukacji

wczesnoszkolnej).

W przeciwieństwie do najnowszego Programu nauczania dla klas 1 – 3 z

podtytułem „Zintegrowana edukacja wczesnoszkolna” w niniejszej książce

zamieszczono projekt integrowania i szerszy w liczbie aspektów oraz oparty na

przesłankach metodologicznych i teoretycznych, a nie tylko metodycznych.

W podrozdziale „Całościowość w naukach pedagogicznych”, autorka poddaje

analizie całość i część w poznaniu naukowym. Omawia, czym jest i na czym polega

systemologia, „paradygmat”, „system”. Omawiana jest tu także całościowość

systemowa w pedagogice i jej rodzaje.

Dużo miejsca autorka poświęca omawianiu teorii systemów i jej założeń badawczych.

W podrozdziale „Całościowość w dydaktyce i teorii wychowania”, autorka

omawia całości treściowe w nauczaniu. Omawia doświadczenia i teorie pedagogiczne

tych pedagogów, przypomina poglądy niektórych autorów teorii nauczania

całościowego.

Autorka wiele miejsca w tymże podrozdziale poświęca doborom treści

dydaktycznych do tematów systemowych i omawia je na podstawie doboru treści

sławnych pedagogów. Rozważa też nad istotnym problemem integralnego

projektowania tematu zajęć i lekcji. Szczegółowo omówione jest też nauczanie

problemowo-kompleksowe.

Autorka wymienia wiele nazwisk i tytułów prac polskich pedagogów i

dydaktyków, którzy wypowiadali się za systemowym nauczaniem. Opisane są tu

również: idea zintegrowanego systemu nauczania E. Fleminga, teoria kształcenia

umysłu Z. Pietrasińskiego oraz jego poglądy, także szkoła dydaktyczna C.

Kupisiewicza jest tu ujęta z dokładną analizą blokowo-kompleksowej koncepcji

programowania dydaktycznego. Ważnym tematem staje się też istota systemologii o

której autorka wymawia się równie obficie. Omówiona jest tu również całościowość

systemowa w teorii wychowania. Autorka opisuje kompleksowy charakter

wychowania na podstawie wielu pedagogów. Analizuje także poziomy realizacji

podejścia kompleksowego do systemu wychowania. Definiuje pojęcia edukacji i

wychowania. Wyszczególnia cele kształcenia, treści, uwagi o realizacji programu. W

podrozdziale „Całościowość kompleksowa a systemowa w pedagogice przedszkolnej”,

autorka szczegółowo opisuje istotę kompleksowości a systemowości w wychowaniu

przedszkolnym, cele i zasady planowania zajęć na tematy systemowe w przedszkolu

oraz treści i metody, formy i warunki zajęć w pr zedszkolu na tematy systemowe.

Autorka

kładzie duży nacisk na zwięzłe omówienie problemów

terminologicznych i definicyjnych wokół pojęcia „kompleksowość systemowa”

opierając się głównie na książkach słynnych pedagogów.

Autorka rozważa dużo na temat „dydaktyka a metodyka”. Analizuje pytanie, czy

należy pedagogikę przedszkolną traktować jako dydaktykę szczegółową.

Omawiane są tu równie dokładnie kryteria doboru i układu treści kształcenia oraz

istota systemu wychowania i systemowej metodyki zajęć w przedszkolu. Cele

wychowania przedszkolnego, działalności przedszkola do wszechstronnego

wychowania dzieci i ich przygotowania do szkoły są tu równie skrupulatnie opisane i

rozważane przez autorkę. Jest tu także umieszczone analiza i rozważanie odpowiedzi

na pytanie: „na czym polega kierowanie procesem rozwoju dziecka w przedszkolu?”.

Dużo miejsca w tym podrozdziale poświęca autorka planowaniu tematów

systemowych w przedszkolu. Opisuje też jak powinny wyglądać przygotowania

nauczycielki do pracy z dziećmi, czego powinno się wymagać od nauczycielki.

Omawia i wypisuje przykładową formę konspektu zajęcia. Bardzo szczegółowo

wymienia i omawia wszystkie metody nauczania oraz idee tematów systemowych.

Materiały zawarte w tym opracowaniu ilustrują rozwiązania inspirowane ideą edukacji

całościowej, której współautorami są nauczycielki klas I – III.

Wydaje mi się, iż cel główny tej książki został osiągnięty, aktualnie i nie bez

związku z wartościowymi tradycjami pedagogicznymi. Odwoływanie do książek

innych autorów jest bardzo przydatne. Zainteresowany czytelnik z pewnością sięgnie

po nie aby zgłębić swoje informacje na ten temat.

Książka ta jest poświęcona studentom, nauczycielom, oraz rodzicom

przedszkolaków i uczniów. Sądzę, iż książka ta została napisana dość trudnym

językiem, jednak to, co w niej zostało zawarte jest oceanem wiedzy dla studenta

dotyczącą edukacji wczesnoszkolnej, tak jak studnia wody dla spragnionego.