Zakład Metrologii i Systemów Pomiarowych
Laboratorium Metrologii Elektrycznej i Elektronicznej. Cz
I.
oprac. Roman TABISZ
1
WICZENIE 3
OCENA DOKŁADNO CI PRZYRZ DÓW POMIAROWYCH
I. Cel wiczenia
Celem wiczenia jest poznanie zasad sprawdzania dokładno ci wskaza u ytkowych przyrz dów pomiarowych
analogowych i cyfrowych oraz praktyczne wykonanie oceny dokładno ci analogowego (wskazówkowego)
miliamperomierza oraz cyfrowego woltomierza tablicowego na wybranych zakresach.
II. Zagadnienia
1.
Zasada działania mierników analogowych i cyfrowych (porównanie).
2.
Okre lanie bł dów granicznych mierników analogowych i cyfrowych deklarowanych przez ich producentów.
3.
Zasady doboru mierników i przyrz dów kontrolnych przeznaczonych do sprawdzania poprawno ci wskaza
mierników u ytkowych.
4.
Praktyczne sprawdzenie dokładno ci wskaza jednozakresowych tablicowych przyrz dów pomiarowych oraz
uniwersalnych cyfrowych przyrz dów pomiarowych.
III. Program wiczenia
1.
Zapisanie danych ogólnych przyrz dów pomiarowych u ywanych w wiczeniu.
2.
Zapisanie wła ciwo ci metrologicznych oraz zestawienie układu pomiarowego przedstawionego na rysunku 1.
3.
Wykonanie sprawdzenia dokładno ci wskaza tablicowego miliamperomierza wskazówkowego
4.
Zapisanie wła ciwo ci metrologicznych oraz zestawienie układu pomiarowego przedstawionego na rysunku 2.
5.
Wykonanie sprawdzenie poprawno ci wskaza tablicowego woltomierza cyfrowego na wybranym zakresie.
6.
Opracowanie wyników sprawdzania dokładno ci obydwu przyrz dów oraz wniosków ko cowych.
IV. Przebieg wiczenia
1. Zapis ogólnych danych technicznych przyrz dów pomiarowych u ywanych w wiczeniu
Rodzaj
przyrz du
Nazwa
i typ
Producent
Nr fabr
Zakresy pr dowe
Zakresy
napi ciowe
Precyzyjne
ródło napi
i pr dów
stałych
Multimetr
odniesienia
-wzorzec
roboczy
Sprawdzany
przyrz d
analogowy
(wskazów-
kowy)
Sprawdzany
uniwersalny
przyrz d
cyfrowy
(tablicowy)
Zakład Metrologii i Systemów Pomiarowych
Laboratorium Metrologii Elektrycznej i Elektronicznej. Cz
I.
oprac. Roman TABISZ
2
2. Zapis wła ciowo ci metrologicznych potrzebnych do oceny dokładno ci miliamperomierza
analogowego - wskazówkowego
Rodzaj przyrz du
Wybrany zakres
nominalny
Sprawdzany lub potrzebny
do sprawdzenia
X
N
[j.m.]
Dokładno
na wybranym zakresie
deklarowana przez producenta
Uwagi
Sprawdzany
Przyrz d
analogowy
(wskazówkowy)
Multimetr odniesienia
-wzorzec roboczy
Nr wiadectwa
sprawdzenia
.................................
Swiadectwo wa ne
do dnia:
................................
Rys. 1. Układ pomiarowy umo liwiaj cy sprawdzanie dokładno ci miliamperomierzy
Precyzyjne
ródło pr du
stałego
Kalibrator
Multimetr
odniesienia
-wzorzec
roboczy
mA
mA
miliamperomierz
sprawdzany
+
I
odn
+
+
I
spr
-
-
-
I
o
= ?
Odchylenie
: * = I
spr
- I
odn
(definicja [3] str. 25. p. 3.11)
Zakład Metrologii i Systemów Pomiarowych
Laboratorium Metrologii Elektrycznej i Elektronicznej. Cz
I.
oprac. Roman TABISZ
3
3. Sprawdzanie dokładno ci wskaza analogowego miliamperomierza wskazówkowego
Sprawdzany zakres I
N
= ……… mA Klasa dokładno ci kl =……. %
Tabela 3.1. Wyniki sprawdzania
Punkt
sprawdze
Opisane
działki
Miliamp.
Sprawdz.
Wskazanie
miliampe-
romierza
sprawdzan.
I
spr
Wskazanie
Multimetru
Odniesienia
I
odn
Odchylenie
*
= I
spr
- I
odn
Bł d
graniczny
miliamper.
sprawdzan.
gr-spr.
Bł d
graniczny
Multimetru
odniesienia
gr-odn.
Iloraz
Dokładn.
Testu –
IDT=
odn
gr
spr
gr
−
−
∆
∆
Wynik
oceny
dokładn.
w danym
punkcie
sprawdz.
KRYTERIUM
A B
mA
mA
mA
mA
mA
mA
-
Ko cowa ocena dokładno ci sprawdzanego miliamperomierza typu : …………………. nr fabr.: …………………...
Potrzebne definicje:
- Klasa dokładno ci miernika wskazówkowego
gr
- bł d graniczny (dopuszczalny) deklarowany przez producenta miliamperaomierza sprawdzanego
( szczegółowa definicja [3] str 44. p.5.21 )
X
N
- nominalny zakres pomiarowy miliamperomierza sprawdzanego
Bł d graniczny (dopuszczalny) multimetru cyfrowego
wielu producentów składnik
b% X
N
podaje jako
( k digits)
X
o
–
prawdziwa warto mierzona ( nie jest znana ) – dlatego nale y przyj e
X
o
X
odn
- któr wskazuje
multimetr odniesienia posiadaj cy wa ne wiadectwo sprawdzenia a wi c działaj cy w warunkach
spójno ci pomiarowej ( definicja spójno ci pomiarowej [3] str. 50 p. 6.10.)
%
100
•
∆
=
N
gr
X
kl
{
}
N
o
gr
X
b
X
a
%
%
+
=
∆
Zakład Metrologii i Systemów Pomiarowych
Laboratorium Metrologii Elektrycznej i Elektronicznej. Cz
I.
oprac. Roman TABISZ
4
Kryterium oceny dokładno ci sprawdzanego przyrz du pomiarowego:
Sprawdzany przyrz d pomiarowy mierzy z dokładno ci nie gorsz od dokładno ci deklarowanej przez jego
producenta je eli wyniki sprawdzenia wykazuj , e spełnione s nastepuj ce kryteria:
A- w ka dym punkcie sprawdzania spełniona jest nierówno :
spr
gr
−
∆
≤
∆
*
B- w ka dym punkcie sprawdzania spełniona jest nierówno :
(
)
10
3
÷
≤
∆
∆
=
−
−
odn
gr
spr
gr
IDT
przy sprawdzaniu u ytkowych przyrz dów pomiarowych przyjmuje si
IDT 4
4. Zapis wła ciowo ci metrologicznych potrzebnych do oceny dokładno ci cyfrowego woltomierza
tablicowego.
Rodzaj przyrz du
Wybrany zakres
Sprawdzany lub potrzebny
do sprawdzenia
X
N
[j.m.]
Dokładno
na wybranym zakresie
deklarowana przez producenta
Uwagi
Sprawdzany
Przyrz d cyfrowy
(tablicowy)
Multimetr odniesienia
-wzorzec roboczy
Nr wiadectwa
sprawdzenia
.................................
Swiadectwo wa ne
do dnia:
................................
Rys.2 . Układ pomiarowy umo liwiajacy sprawdzanie dokładno ci u ytkowych woltomierzy
Precyzyjne ródło
napi cia stałego
Kalibrator
V
V
U
spr
U
odn
woltomierz
sprawdzany
+
-
Multimetr
odniesienia
-wzorzec roboczy
U
o
Zakład Metrologii i Systemów Pomiarowych
Laboratorium Metrologii Elektrycznej i Elektronicznej. Cz
I.
oprac. Roman TABISZ
5
4. Sprawdzanie dokładno ci wskaza cyfrowego woltomierza tablicowego
Sprawdzany zakres nominalny
U
N
= .............. V bł d graniczny deklarowany = ........................................
Tabela 4.1. Wyniki sprawdzania
Punkt
sprawdzen
%
zakresu
nominaln.
Wskazanie
woltomierza
sprawdzan.
U
spr
Wskazanie
Multimetru
Odniesienia
U
odn
Odchylenie
*
= U
spr
- U
odn
Bł d
graniczny
miliamper.
sprawdzan.
gr-spr.
Bł d
graniczny
Multimetru
odniesienia
gr-odn.
Iloraz
Dokładn.
Testu
IDT=
odn
gr
spr
gr
−
−
∆
∆
Wynik
oceny
dokładn.
w danym
punkcie
sprawdz.
KRYTERIUM
A B
%
V
V
V
V
V
-
10
+
30
+
50
+
70
+
90
+
10
-
30
-
50
-
70
-
90
-
Ko cowa ocena dokładno ci sprawdzanego woltomierza cyfrowego typu : …………… nr fabr.: …………………...
6. Wnioski ko cowe :
................................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................................
Zakład Metrologii i Systemów Pomiarowych
Laboratorium Metrologii Elektrycznej i Elektronicznej. Cz
I.
oprac. Roman TABISZ
6
................................................................................................................................................................................................
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
V. Pytania kontrolne
1.
Spójno pomiarowa , wzorce miar, wzorce u ytkowe [3]
2.
Bł dy pomiarów, odchylenia i bł dy graniczne przyrz dów pomiarowych [3]
3.
Definicja klasy dokładno ci mierników analogowych – wskazówkowych [1]
4.
Definicja bł du granicznego miernika cyfrowego. [4]
5.
Zasady doboru przyrz dów kontrolnych przeznaczonych do sprawdzania mierników
u ytkowych [4]
VI. Literatura
[1].
Dyszy ski J. : Metrologia Elektryczna i Elektroniczna - Laboratorium cz.1. (str.13-25, 26-34,
64-71, 87-90) Rzeszów: Ofic. Wyd. PRz., 1989,1996.
[2].
Piotrowski J., Kostyrko K.: Wzorcowanie aparatury pomiarowej WNT Warszawa
[3].
Mi dzynarodowy Słownik Podstawowych i Ogólnych Terminów Metrologii. Wydanie
polskie. Warszawa: Główny Urz d Miar, 1996 r.
[4].
Tabisz R.: Ocena niepewno ci wyników sprawdzania dokładno ci wskaza podr cznych
multimetrów cyfrowych. Zeszyty Naukowe Politechniki Rzeszowskiej seria Elektrotechnika
nr 192 zeszyt.22. (2002) str. 201-206
http://www.prz.rzeszow.pl/labbikal/files/publikacje/RT_msm2001.pdf