„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Alicja Jędrzejczyk

Przygotowanie aparatury oraz instrumentów
stomatologicznych 322[01].Z1.03

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
dr n. med. Małgorzata Figurska
mgr Katarzyna Zarębska


Opracowanie redakcyjne:
mgr Alicja Jędrzejczyk



Konsultacja:
mgr inż. Halina Śledziona









Poradnik stanowi podstawę dydaktyczną programu jednostki modułowej 322[01]Z1.03
„Przygotowanie aparatury oraz instrumentów stomatologicznych”, zawartego w modułowym
programie nauczania dla zawodu asystentka stomatologiczna.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1.

Wprowadzenie

3

2.

Wymagania wstępne

5

3.

Cele kształcenia

6

4.

Materiał nauczania

7

4.1. Wyposażenie podstawowe

11

4.1.1. Materiał nauczania

11

4.1.2. Pytania sprawdzające

13

4.1.3. Ćwiczenia

14

4.1.4. Sprawdzian postępów

15

4.2. Wyposażenie specjalistyczne i pomocnicze

16

4.2.1. Materiał nauczania

16

4.2.2. Pytania sprawdzające

22

4.2.3. Ćwiczenia

23

4.2.4. Sprawdzian postępów

24

5.

Sprawdzian osiągnięć

25

6.

Literatura

29

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy i umiejętności dotyczącej

przygotowania i zastosowania aparatury i instrumentów stomatologicznych.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne, w których wyszczególniono jakie umiejętności powinieneś posiadać
przed przystąpieniem do realizacji jednostki modułowej,

−

cele kształcenia, pokazują jakie umiejętności opanujesz po przeprowadzeniu procesu
kształcenia,

−

materiał nauczania, w którym zawarte są niezbędne treści teoretyczne, aby umożliwić
wykonanie ich w praktyce,

−

pytania sprawdzające, które umożliwią ocenę przygotowania do wykonania ćwiczeń
potwierdzających nabycie umiejętności,

−

ć

wiczenia do samodzielnego rozwiązania zawierają: polecenie, sposób wykonania oraz

wykaz materiałów do wykonania ćwiczenia, pomogą ukształtować umiejętności
praktyczne i zweryfikować nabytą wiedzę teoretyczną,

−

sprawdzian postępów pomoże ocenić poziom wiedzy po wykonaniu ćwiczeń,

−

sprawdzian osiągnięć, po zrealizowaniu wszystkich tematów jednostki modułowej
pozwoli ocenić poziom nabytych umiejętności w procesie kształcenia,

−

wykaz literatury.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

Schemat układu jednostek modułowych

322[01]Z1

Organizacja pracy

w gabinecie

stomatologicznym

322[01]Z1.01

Przygotowanie gabinetu

stomatologicznego do pracy

322[01]Z1.02

Przygotowanie materiałów

stomatologicznych

322[01]Z1.03

Przygotowanie aparatury

oraz instrumentów

stomatologicznych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć

:

−

stosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony
ś

rodowiska,

−

stosować podstawy dezynfekcji i sterylizacji w gabinecie stomatologicznym,

−

stosować leki używane w leczeniu chorób jamy ustnej,

−

stosować klasyfikację materiałów stomatologicznych,

−

planować wyposażenie gabinetu zgodnie z przepisami i zasadami ergonomii,

−

pracować w zespole stomatologicznym,

−

nawiązywać i utrzymywać kontakty międzyludzkie,

−

stosować przepisy prawa i zasady ekonomiki w ochronie zdrowia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

określić zakres czynności i zabiegów związanych z konserwacją sprzętu
stomatologicznego, wykonywanych przez asystentkę stomatologiczną,

−

określić zasady użytkowania fotela stomatologicznego,

−

określić zasady użytkowania oraz bieżącej konserwacji unitu stomatologicznego,

−

określić zasady użytkowania i konserwacji urządzeń ssących oraz spluwaczki,

−

scharakteryzować aparaty strumieniowo-ścierne,

−

określić zasady użytkowania oraz bieżącej konserwacji reflektora,

−

scharakteryzować zasady postępowania ze skalerem ultradźwiękowym po wykonaniu
zabiegu,

−

określić zastosowanie lamp polimeryzacyjnych oraz zasad ich konserwacji,

−

określić zasady użytkowania i konserwacji mieszalników do amalgamatu,

–

wykonać czynności związane z przygotowaniem aparatury oraz instrumentarium
stomatologicznego do pracy,

−

przeprowadzić konserwację sprzętu stosowanego w gabinecie stomatologicznym,

−

określić zasady konserwacji i przechowywania narzędzi stomatologicznych,

−

przeprowadzić konserwację instrumentów stomatologicznych,

−

wykonać czynności związane z obsługą autoklawu,

−

określić zasady użytkowania lampy bakteriobójczej,

−

wykonać czynności związane z obsługą myjki ultradźwiękowej,

−

określić zasady postępowania z aparatami rentgenowskimi stosowanymi w gabinecie
stomatologicznym,

−

zinterpretować przepisy dotyczące ochrony przed promieniowaniem jonizującym,

−

scharakteryzować sposoby ochrony pacjenta i personelu przed promieniowaniem
jonizującym,

−

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz
ochrony środowiska.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1.

Wyposażenie podstawowe

4.1.1. Materiał nauczania

Wyposażenie i urządzenie gabinetu jest związane z rodzajem działalności i musi

uwzględniać zasady ergonomii oraz bezpieczeństwa i higieny pracy. Prawidłowe
funkcjonowanie poradni stomatologicznej zależy od jej wyposażenia w sprzęt, instrumenty,
materiały i leki oraz od takiego ich ustawienia (rozmieszczenia), aby urządzenia były
w zasięgu rąk lekarza i asystentki.

Asystentka musi dbać o to, aby sprzęt był sprawny, instrumenty właściwie odkażone,

wyjałowione i konserwowane. Sprzątanie stanowisk pracy przez asystentkę stomatologiczną
powinno odbywać się raz w tygodniu i polegać na dokładnym sprzątaniu, odkażaniu
i konserwowaniu urządzeń wchodzących w skład wyposażenia gabinetu.

Unity, wiertarki, reflektory, aparaty diagnostyczno-lecznicze należy odkażać

i konserwować odpowiednimi preparatami, zgodnie z instrukcją ich obsługi i aktualnymi
przepisami [2]

Rys. 1. Schemat wyposażenia gabinetu [rysunek własny]

Do wyposażenia podstawowego zaliczamy:

−

fotel stomatologiczny,

−

wiertarkę wolnoobrotową i turbinę,

−

spluwaczkę,

−

ś

linociąg i ssak,

−

reflektor,

−

asystor.

Unit

Unit stomatologiczny składa się z zespołu urządzeń stomatologicznych.
Oprócz w/w zawiera:

−

podstawkę na kubek,

−

dmuchawkę powietrzną i wodną,

−

negatoskop,

−

skaler,

−

kamerę wewnątrzustną wraz z monitorem,

−

piaskarkę.

podstawowe

specjalistyczne

pomocnicze

Wyposażenie

gabinetu

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

W skład unitu wchodzą też elementy, dzięki którym reguluje się działanie tych

wszystkich urządzeń. Rodzaj unitu znajdującego się w gabinecie zależy od urządzenia
gabinetu i upodobań lekarza.

Większość unitów jest wyposażona w stolik materiałowo-narzędziowy, na którym

kładzie się narzędzia, lub tackę przymocowaną do ruchomego, przegubowego ramienia unitu,
dzięki któremu mogą być przysuwane w pobliże pola zabiegowego.

Każdy unit ma główny włącznik. Należy go codziennie wyłączać i codziennie włączać.

Zaniedbanie tej czynności może spowodować spięcie w instalacji.

Większość unitów ma końcówki napędzane przez miniaturowe silniki pneumatyczne lub

elektryczne (mikrosilniki), połączone z unitem za pomocą giętkich przewodów zasilających.

Zalecenia producenta dotyczące ich mycia i konserwacji muszą być dokładnie

przestrzegane, ponieważ mogą być łatwo zniszczone, jeżeli nie będą odpowiednio naoliwiane.

Należy również uważać, aby nie uszkodzić rękawów łączących końcówki z unitem.

Cała obudowa unitu powinna być codziennie:

−

odkurzana i dezynfekowana

−

rękawy do wiertarek elektrycznych i turbinowych muszą być oczyszczane,

−

kątnice, prostnice – dezynfekowane i sterylizowane,

−

łożyska głowicy oliwione po przyjęciu każdego pacjenta.

Po zakończonej pracy należy usunąć zalegające powietrze i wodę z przewodów

wyprowadzających.

Podczas konserwacji okresowej, przeprowadzanej przez konserwatora, prostnice i kątnice

są rozkładane na części składowe, dokładnie czyszczone i oliwione. Wszystkie urządzenia
wchodzące w skład unitu (uchwyty, lusterka diafanoskopu, kautera, skalera, aparatu do
badania elektropobudliwości miazgi), które miały bezpośredni kontakt z pacjentem, należy
każdorazowo odkażać i sterylizować.

Unit zawiera również przewody doprowadzające wodę do końcówek i strzykawko-

dmuchawki. Ważne jest, aby wewnątrz tych przewodów nie dochodziło do kolonizacji
i namnażania drobnoustrojów.

Większość unitów stomatologicznych jest zaopatrzonych w pojemniki na wodę

destylowaną, która przepływa przez przewody wodne do końcówek. Aby zminimalizować
ryzyko wprowadzenia do obiegu skażonej wody, należy po każdym użyciu włączyć końcówki
jeszcze na 30 sekund.

Wszystkie zalecenia producenta dotyczące czyszczenia i konserwacji unitu powinny być

ś

ciśle przestrzegane. Przewody wodne powinny być przemywane przez kilkanaście minut na

początku i końcu każdego dnia pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Rys. 2. Unit z fotelem stomatologicznym [2, s.21]

Fotel stomatologiczny

Składa się z:

−

podgłóweka,

−

oparcia pleców,

−

siedziska,

−

podłokietników.
Najnowsze typy foteli są wyprofilowane do budowy ciała pacjenta. Powinny być stabilne

i wygodne Umożliwia to przyjmowanie pacjenta w pozycji leżącej lub siedzącej.

Większość nowych foteli stomatologicznych jest komputerowo sterowana. Przez

naciśnięcie odpowiednich przycisków uzyskuje się odpowiednią pozycję fotela:

−

podniesiony,

−

opuszczony,

−

oparcie odchylone do tyłu,

−

na boki,

−

niektóre można programować na ustalone pozycje.
Oprócz tego ruchomy jest sam podgłówek.

Trzeba nauczyć się szybkiego i efektywnego dostosowywania pozycji fotela. Jeżeli

siedzisko fotela można zdejmować, należy je raz w tygodniu zdjąć i wyczyścić.

Po wizycie każdego pacjenta trzeba wytrzeć podpórki pod łokcie i zagłówek. Jeżeli

używane są jednorazowe pokrowce na zagłówek, należy je zmieniać po wizycie każdego
pacjenta.

Przełączniki i przyciski na fotelu, należy przecierać pomiędzy wizytami kolejnych

pacjentów, podobnie jak resztę fotela. Zaleca się stosowanie obojętnego detergentu, chyba, że
producent poleca inny środek.

Używanie nieodpowiedniego środka do mycia fotela może spowodować wygaśnięcie

gwarancji producenta.. Należy uważać, aby detergent nie ściekał do ruchomych części fotela
ani złączeń, ponieważ może to spowodować rozwój korozji oraz awarię. Nie należy

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

rozpryskiwać środka bezpośrednio na fotel, lecz przecierać go nawilżoną detergentem
szmatką lub ręcznikiem papierowym.

Sterowniki nożne powinny być czyste. Podczas pracy pedały powinny znajdować się

w pobliżu stopy operatora. Należy uważać, aby kable nie skręcały się i nie leżały w pobliżu
fotelika asysty ani operatora.

Wiertarki stomatologiczne

Ze względu na rodzaj napędu rozróżnia się wiertarki elektryczne i turbinowe.
Ze względu na szybkość obrotów:

−

wolnoobrotowe,

−

szybkoobrotowe,

−

mikrosilnik

−

turbinowe.
Prędkość obrotów danej wiertarki można odczytać z tabliczki umieszczonej na silniku.

Informacja ta jest potrzebna do wyboru odpowiedniej prostnicy lub kątnicy.

Mikrosilniki mogą być pneumatyczne lub elektryczne.
Końcówkami roboczymi są prostnice lub kątnice, które umocowuje się przez dociśnięcie

na mikrosilnik. Wiertła osadzone w kątnicy lub prostnicy mikrosilnika są chłodzone wodą
i powietrzem. Mikrosilnik uruchamia się przez naciśnięcie pedału rozrusznika.

W wszystkie końcówki po zakończonej pracy należy zdezynfekować, oczyścić

i zakonserwować oraz wysterylizować według zaleceń producenta.

Obecnie mamy do dyspozycji urządzenia, które w sposób automatyczny czyszczą

i konserwują a niektóre również sterylizują końcówki różnych producentów (posiadają
różnorodne adaptery).

Piaskarka

W skład końcówek unitu może wchodzić piaskarka. Jest to urządzenie strumieniowo-

ś

cierne służące do usuwania osadu nazębnego. Efekt czyszczący osiągany jest przez działanie

mieszaniny wody, specjalnego piasku i powietrza. Końcówka piaskarki powinna być
wymieniana po każdym użyciu a pojemnik na proszek bardzo dokładnie oczyszczony.

Skaler ultradźwiękowy

Służy do usuwania złogów nazębnych naddziąsłowych. Składa się z uchwytu

i wymiennych końcówek. Skalery mogą być wolnostojące, bądź podłączane do rękawa unitu.
Skalery ultradźwiękowe, podobnie jak końcówki, powinny być włączane jeszcze
na 20 sekund po każdym użyciu. Następnie należy zdjąć metalową, roboczą końcówkę,
dokładnie ją wymyć i wysterylizować w autoklawie. Końcówkę, jeżeli nie nadaje się do
sterylizacji w autoklawie należy dokładnie odkażać. Skalery często są używane do krwawych
zabiegów, łatwo, więc mogą zostać skażone.

Skalerów ultradźwiękowych nie należy myć w myjkach ultradźwiękowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

Rys. 3. Skaler ultradźwiękowy [2, s.22]

Lampy polimeryzacyjne

Są stosowane do utwardzania niektórych materiałów kompozytowych i żywic łączących

(bondów). Lampa musi pracować wydajnie i z pełną mocą, tak, aby materiały były
utwardzane prawidłowo. Podczas czyszczenia i testowania lampy należy postępować
dokładnie według zaleceń producenta.

Lampy polimeryzacyjne są szkodliwe dla oczu. Kiedy lampa jest włączona, należy

używać filtrów ochronnych przeciw promieniom fioletowym.

Są one również potencjalnym źródłem przenoszenia zakażenia. Nawet, jeżeli są

zabezpieczane folią, powinny być odkażane razem z pozostałym wyposażeniem. Dostępne są
wymienne światłowody, które można poddawać sterylizacji.

Reflektor

Reflektor jest przeznaczony do oświetlenia pola operacyjnego podczas wykonywania

zabiegu. Światło reflektora musi skupiać się w polu zabiegu, nie może wywoływać
kontrastów. Stosowane są reflektory bezcieniowe, w których wykorzystywane jest światło
halogenowe. W niektórych typach reflektorów w zależności od użytych odbłyśników
uzyskuje się spektrum światła dziennego pozbawione podczerwieni, co praktycznie eliminuje
efekt cieplny. Natężenie oświetlenia w reflektorach powinno wynosić od 18 000 do 22 000
luksów.

Lampa musi znajdować się nad ciałem pacjenta, nieco bardziej z przodu niż jego głowa.

skutecznym sposobem zapobiegania przenoszeniu zakażeń jest odpowiednie ustawienie
lampy przez asystę, tak jak zalecił operator.
Niektóre lampy mają oddzielne wyłączniki, należy się upewnić, że wszystkie lampy zostały
wyłączone po zakończeniu pracy. Szklana osłona lampy unitu i kopuła za nią powinny być
często myte, aby oczyścić ją z rozprysków. Zawsze należy mieć w zapasie żarówkę zapasową
i odblask do lampy.

W niektórych gabinetach do osłonięcia uchwytów lamp używa się folii samoprzylepnej

lub foliowych torebek, albo specjalnych foliowych osłon. Folia taka zawsze powinna być
wymieniana po wizycie każdego pacjenta, jeżeli ma odpowiednio spełniać swoje zadanie.
Dostępne są również uchwyty, które nadają się do sterylizacji w autoklawie, ale to byłoby
zbyt kosztowne, jeżeli do gabinetu w ciągu dnia zgłasza się wielu pacjentów. Przecieranie
uchwytu lampy oraz włącznika obojętnym detergentem między wizytami pacjentów powinno
być wystarczające.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

Lampa powinna być myta dopiero po ostygnięciu. Podczas pracy lampa może

rozgrzewać się do bardzo wysokiej temperatury i wtedy można łatwo stłuc żarówkę.
Odblasku nigdy nie można dotykać rękoma.

Miska spluwaczki

Spluwaczki. Mogą być wolno stojące (tumby) lub skanalizowane. Na obudowie znajduje

się podstawka na kubek. Spluwaczki są automatycznie spłukiwane wodą.
Odkażanie miski spluwaczki po wizycie każdego pacjenta zaczyna się od przepłukania jej
wodą. Obrzeże miski należy przetrzeć papierowym ręcznikiem nasączonym detergentem. Filtr
powinien być czyszczony, co najmniej raz dziennie.

Urządzenia ssące

W gabinecie powinny być stosowane urządzenia ssące.

Ś

linociąg

Jest to urządzenie ssące o małym przekroju ssawki, używane do odsysania niewielkich

ilości płynu umieszczane w jamie ustnej pacjenta, pod językiem. Końcówki do ślinociągu są
przedmiotami jednorazowego użytku i muszą być wyrzucane po każdym przyjętym pacjencie.

Ssak

Jest to urządzenie ssące o dużym przekroju ssawki zazwyczaj używane przez asystę

stomatologiczną, podczas rutynowych zabiegów w jamie ustnej. Usuwa ono resztki, krew,
ś

linę i wodę.

Większość z takich ssaków ma końcówki jednorazowego użytku.
Końcówki wielokrotnego użytku muszą być sterylizowane po każdym użyciu. Przed
sterylizacją należy je wyszorować szczotką do czyszczenia butelek.

Czyszczenie urządzeń ssących

Ponieważ na tych częściach unitu istnieje możliwość przenoszenia drobnoustrojów, a co

za tym idzie wysokie ryzyko zakażeń krzyżowych, należy poświęcić szczególną uwagę ich
czyszczeniu. Zawsze trzeba postępować zgodnie z zaleceniami producenta.

Podczas czyszczenia należy:

−

między wizytami pacjentów przepłukać przewód co najmniej kubkiem wody,

−

codziennie przepłukiwać przewody zalecanym środkiem dezynfekcyjnym, aby
zapobiegać gromadzeniu się w nich resztek,

−

codziennie po zakończeniu pracy oczyścić filtry zatrzymujące resztki, np. kawałki
amalgamatu – odpady powinny być utylizowane zgodnie z zaleceniami, a filtry myte
wodą za pomocą szczotki na długim trzonku.
Podczas wykonywania tych czynności należy stosować środki ochrony osobistej.

Mechaniczne części systemu odprowadzającego (sprężarka i inne) powinny być

poddawane odpowiednim zabiegom konserwacyjnym zgodnie z zaleceniami producenta.

Mieszalniki do amalgamatu

Są to urządzenia elektryczne, w których zachodzi intensywne mieszanie odpowiednich

ilości rtęci sproszkowanych metali, cementów glassjonomerowych i innych materiałów
kapsułkowanych.
Nie można zapominać o tym, że pary rtęci są trujące, więc pokrywa mieszalnika powinna być
zawsze zamknięta, kiedy jest on włączony. Mieszalnik powinien być zawsze czysty i należy
unikać rozlania rtęci.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

Składniki amalgamatu umieszczane są w małych metalowych lub plastikowych

kapsułkach fabrycznie przygotowanych. Kapsułki są wkładane do urządzenia i następuje ich
zmieszanie. Jeżeli używane są kapsułki wielokrotnego użytku, należy dokładnie usuwać
z nich resztki związanego amalgamatu. Często zbierają się one na dnie kapsułek. Najbardziej
kłopotliwe jest używanie kapsułek plastikowych. Jeżeli będą one niedokładnie zamknięte,
może dojść do rozlania rtęci.

Większość amalgamatów dostępnych jest obecnie w postaci jednorazowych kapsułek

zawierających odpowiednie ilości składników oddzielonych przeponą. Tuż przed użyciem,
kapsułkę trzeba zgnieść, dzięki czemu zostaje ona przedziurawiona, co umożliwia zmieszanie
rtęci z innymi metalami. Podobnie postępuje się z innymi materiałami przygotowywanymi
w mieszalniku.

Resztki amalgamatu należy zbierać w specjalnie do tego celu przeznaczonych,

szczelnych pojemnikach. Powinny być odbierane przez specjalną firmę i poddawane
dalszemu przerobowi. Odpady skażone powinny być traktowane jak odpady niebezpieczne.

Narzędzia

Narzędzia, które są używane w gabinecie stomatologicznym, powinny być odpowiednio

konserwowane, co zapewni im dłuższy okres przydatności i czyni je bardziej trwałymi.

Konserwacja narzędzi stomatologicznych polega na prawidłowym czyszczeniu, oliwieniu

lub wazelinowaniu, ostrzeniu i przechowywaniu. Sprawdzamy czy nie są uszkodzone, czy nie
mają śladów korozji.

Czyszczenie

Należy je przeprowadzać po każdym zabiegu, po wstępnym odkażeniu. Instrumenty

większe czyści się pod bieżącą wodą (najpierw letnią, potem gorącą) szczoteczką ze
sztucznego włosia. Instrumenty drobniejsze, typu wiertła, oczyszcza się szczoteczką
metalową, instrumenty endodontyczne – szczoteczką do mycia zębów.

Ostrzenie.

Czynność ostrzenia dotyczy głównie narzędzi o ostrych krawędziach tnących

(np. instrumentów do usuwania kamienia nazębnego). Do ostrzenia narzędzi służą kamienie
karborundowe lub arkanzasowe. Kamienie karborundowe powinny być zwilżoną wodą,
a arkanzasowe – lekko naoliwione. Wszystkie instrumenty stomatologiczne o ostrych
częściach pracujących powinny być przechowywane w kasetach, tak aby ich ostrza nie
ulegały tępieniu, lub zafoliowane.

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń

.

1.

Jakie są zasady użytkowania fotela stomatologicznego?

2.

W jaki sposób konserwujemy unit?

3.

Co to są aparaty strumieniowo-ścierne?

4.

W jaki sposób używamy skalera?

5.

Jak działają lampy polimeryzacyjne?

6.

W jaki sposób konserwujemy utrząsarkę amalgamatową?

7.

Jakie są zasady konserwacji narzędzi stomatologicznych?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przygotuj unit do pracy. Wyjaśnij zasady konserwacji końcówek: turbiny, prostnicy,

piaskarki i skalera.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)

zgromadzić narzędzia,

2)

zorganizować stanowisko pracy – unit,

3)

zaplanować tok postępowania,

4)

wykonać tabelę,

5)

zadbać o bhp i ochronę osobistą,

6)

dokonać podziału i sprawdzenia narzędzi,

7)

zaprezentować otrzymane wyniki.

turbina

prostnica

piaskarka

skaler

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

zarządzenia, instrukcje, procedury

−

przybory piśmienne,

−

film dydaktyczny,

−

odzież ochronna,

−

unit z końcówkami,

−

poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Przeprowadź konserwację reflektora.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)

zgromadzić narzędzia,

2)

zorganizować stanowisko pracy – unit,

3)

zaplanować tok postępowania,

4)

zadbać o bhp i ochronę osobistą,

5)

przedstawić budowę reflektora,

6)

zaprezentować otrzymane wyniki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

zarządzenia, instrukcje, procedury

−

przybory piśmienne,

−

odzież ochronna,

−

reflektor bądź unit z reflektorem,

−

poradnik dla ucznia.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wyjaśnić zasady użytkowania fotela stomatologicznego?

2) wyjaśnić zasady konserwacji unitu?

3) scharakteryzować aparaty strumieniowo-ścierne?

4) scharakteryzować postępowanie ze skalerem?

5) wyjaśnić działanie lamp polimeryzacyjnych?

6) wyjaśnić działanie i konserwację utrząsarki amalgamatowej?

7) wyjaśnić zasady konserwacji narzędzi stomatologicznych?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

4.2.

Wyposażenie specjalistyczne i pomocnicze

4.2.1. Materiał nauczania

W poszczególnych dziedzinach stomatologii używane są różnorodne urządzenia

i narzędzia.

Aparatura i sprzęt do sterylizacji i dezynfekcji oraz lampy bakteriobójcze, mimo iż są

wyposażeniem pomocniczym muszą znajdować się w gabinetach stomatologicznych.
Wyposażeniem niestandardowym jest aparatura rentgenowska jednak coraz częściej znajduje
się w gabinetach.

Autoklawy

Są to urządzenia służące do sterylizacji parowej pod ciśnieniem.
Ze względu na możliwość wyjaławiania różnych wsadów dzielimy je na:

−

klasę N z próżnią prostą do użytku przy materiałach prostych, litych, nieopakowanych,

−

klasę S z próżnią jednostopniową do materiałów konkretnie określonych przez
producenta,

−

klasę B z próżnią frakcyjną do wszystkich rodzajów materiałów (opakowanych
i nieopakowanych, wgłębionych, porowatych).

Rys. 4. Autoklaw. [2, s. 24]

Należy zawsze stosować się do instrukcji obsługi.
W wytycznych producenta jest ujęty sposób czyszczenia, konserwacji i testowania. Aby

sterylizacja przebiegła prawidłowo należy narzędzia lub pakiety układać w pojedynczych
warstwach, tak, aby nie dotykały ścianek. Opakowania papierowo-foliowe układamy stroną
foliową ku górze, a papierem na dół. Opakowaną bieliznę ustawiamy pionowo, co ma
zapewnić całkowitą penetrację pary. Zasadą jest układanie materiałów lekkich na najwyższej
tacy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

W zależności od jakości wsadu i zaleceń producenta parametry procesu ustawiamy

ręcznie lub elektroniczne. Należy rygorystycznie przestrzegać stałej kontroli ciśnienia,
temperatury i czasu ekspozycji.

Ważna jest dokumentacja procesu sterylizacji. Przechowujemy ją 10 lat i powinna być

prowadzona dla każdego urządzenia oddzielnie, (jeśli w gabinecie jest więcej jak jeden
autoklaw). Powinna obejmować:

−

datę procesu,

−

numer kolejny cyklu,

−

parametry (temperatura, ciśnienie, czas),

−

wyniki kontroli chemicznej,

−

podpis,

−

wynik okresowej kontroli biologicznej.
Jeśli autoklaw posiada drukarkę to przechowujemy podpisany wydruk.

Za pomocą różnych testów musimy przeprowadzać monitoring działania urządzenia:

−

test Bowie–Dicka (sprawdza prawidłowe usuwanie powietrza z wnętrza autoklawu),

−

test Vacum (sprawdza powstawanie próżni),

−

test Helix,

−

test penetracji pary.

Działanie autoklawu klasy B.

1)

Włączenie – przycisk główny.

2)

Uruchomienie ON/OFF.

3)

Zapełnienie komory materiałem do sterylizacji, zamknięcie.

4)

Wybór cyklu lub ustawienie parametrów.

5)

Start (uruchomienie cyklu):

−

próżnia wstępna,

−

próżnia frakcyjna,

−

wzrost ciśnienia,

−

faza sterylizacji,

−

faza opróżniania,

−

faza suszenia.

7)

Koniec cyklu.

Kontrola procesów wyjaławiania

Może być:

1)

wewnętrzna (bieżąca i okresowa) należy do użytkownika i obejmuje kontrolę fizyczną,
chemiczną i biologiczną,

2)

zewnętrzna należy do Państwowej Inspekcji Sanitarnej i obejmuje kontrolę biologiczną.

Biologiczna – minimum raz na miesiąc polega na sprawdzeniu czy czynniki

sterylizacyjne są skuteczne i zabijają bardzo odporne drobnoustroje i spory bakterii. W Polsce
najczęściej stosowane są testy pod nazwą Sporal.

Fizyczna – są to wydruki i wskazania informujące tylko o działaniu urządzenia.
Chemiczna – polegająca na reakcji chemicznej substancji na wskaźniku widoczna jako

zmiana barwy (używamy dla każdego wsadu, pakietu). Możemy je umieszczać w komorze
sterylizatora (mówią nam o ekspozycji na czynnik, ale nie informują o sterylności) lub
wewnątrz pakietu wtedy wiemy, że przebieg procesu był prawidłowy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

Myjki ultradźwiękowe

Rys. 5. Myjka ultradźwiękowa [2, s. 24]

W urządzeniach tych odbywa się mechaniczne oczyszczanie narzędzi. Myjki

ultradźwiękowe działają poprzez poddanie narzędzi fali dźwiękowej o wysokiej
częstotliwości i wysokiej energii. Ultradźwiękowych myjek nie należy stosować do mycia:

−

gumy, miękkiego plastiku lub drewna,

−

narzędzi powlekanych,

−

szkła,

−

narzędzi lutowanych lub cementowanych,

−

narzędzi z oświetleniem lub soczewkami.

Zmywarki

W stomatologii mogą być stosowane niewielkie zmywarki urządzenia do dezynfekcji.

Przypominają one zmywarki używane w gospodarstwie, domowym, ale osiągają dużo wyższe
temperatury. Są w nich specjalne tace i pojemniki na narzędzia.

Narzędzia muszą być odpowiednio ustawione, aby ich powierzchnie były bez

przemieszczenia wystawione na działanie sprayu wodnego, a także by zapewnione było
odprowadzanie płynu. Kasety na narzędzia, jeżeli są one używane w gabinecie, mogą być
w całości, wraz z narzędziami, umieszczane w urządzeniu.

Wiele z zasad odnoszących się do myjek ultradźwiękowych odnosi się też do tych

urządzeń, np. muszą być one regularnie czyszczone i dobrze utrzymane, aby zapobiec
kolonizacji i rozwojowi biofilmu, który mógłby zanieczyścić narzędzia w trakcie czyszczenia.
Należy dokładnie przestrzegać instrukcji obsługi i zasad konserwacji podanych przez
producenta.

Należy bezwzględnie przestrzegać instrukcji producenta dotyczących użytkowania

i konserwacji myjek ultradźwiękowych.

Testy skuteczności, takie jak test ołówka lub folii aluminiowej, powinny być

przeprowadzane codziennie i odpowiednio udokumentowane. Należy postępować według
zaleceń producenta, wybierając długość cyklu czyszczenia– czas czyszczenia zależy od ilości
narzędzi wkładanych do myjki, im jest ich więcej, tym dłuższy musi być cykl.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

Przed włączeniem urządzenia trzeba się upewnić, że wszystkie pokrywy są na swoim

miejscu, ponieważ wysoka częstotliwość dźwięku może spowodować uszkodzenia słuchu.
Pokrywa zapobiega również rozpryskiwaniu aerozolu ze zbiornika. Narzędzia po zakończeniu
cyklu należy zawsze płukać i sprawdzać czy krew i inne zanieczyszczenia zostały usunięte.

Lampy bakteriobójcze

Stosowanie ich jest skuteczną metodą dezynfekcji. Urządzenia te emitują

promieniowanie UV, które ma właściwości biobójcze.

Lampy te stosowane są wszędzie tam gdzie potrzebna jest sterylność, sterylność od

czystości mikrobiologicznej zależy jakość usług oraz bezpieczeństwo pacjentów pacjentów
i personelu. Szczegółowy opis sposobów i metod stosowania tych lamap zawierają instrukcje
użytkowania. Dobór ilości i mocy lamp zależy między innymi od: wysokości i kształtu
pomieszczenia, temperatury czy wilgotności. Wielość parametrów, które należy uwzględnić
w doborze uniemożliwia sformułowanie reguły precyzyjnie określającej ilość lamp
w pomieszczeniu.

Lampy włączamy na 2 do 8 godzin a w przypadku doraźnym np. pomiędzy zabiegami na

15–20 minut. W pomieszczeniu, w którym włączona jest lampa nie powinni przebywać
ludzie.

Aparaty rentgenowskie

Gabinet rentgenowski jest to pomieszczenie, w którym znajduje się co najmniej jedno

stanowisko rentgenowskie.

Zestaw rentgenowski oznacza aparat lub zestaw aparatury składającej się z urządzeń

przeznaczonych do wytwarzania i wykorzystywania promieniowania rentgenowskiego,
w których źródłem promieniowania jonizującego jest lampa rentgenowska. „Stanowisko
rentgenowskie" jest to część zestawu rentgenowskiego, służąca do wykonywania określonego
rodzaju badań rentgenowskich lub do napromieniania.

Na rentgenowskie badanie diagnostyczne składają się:

1)

radiografia – technika wykonywania badania, wytwarzania i utrwalania obrazu
rentgenowskiego,

2)

radiologia – interpretacja obrazu rentgenowskiego,

3)

ochrona przed szkodliwym działaniem promieni rentgenowskich na pacjentów i personel
pracowni rentgenowskiej.

Zasadnicze wyposażenie pracowni rentgenowskiej stanowią:

1)

aparatura rentgenowska,

2)

odbiorniki obrazu,

3)

urządzenia do obróbki fotograficznej,

4)

ś

rodki ochrony radiologicznej personelu i pacjentów.

Właściwością promieniowania rentgenowskiego – jak zresztą każdego promieniowania

jonizującego – jest zdolność jonizacji materii żywej i w konsekwencji jej uszkadzanie.
Energia, jaką niesie ze sobą każda postać promieniowania, jest zmierzalna na tyle, na ile
kontrolowane są źródła i emisja z tych źródeł określonego promieniowania

Główne metody minimalizacji dawek promieniowania podczas badań rentgenowskich:

1.

Ochrona pacjentów:
a)

ocena wskazań klinicznych do badania radiologicznego z uwzględnieniem
przeciwwskazań (wiek, ciąża, choroby) kontrola i rejestracja częstotliwości badań
rentgenowskich,

b)

wybór i dobór techniki wykonania badania, zdjęć, zmniejszającej czynniki ryzyka
napromieniowania,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

c)

aparatura rentgenowska – sprawność techniczna, niezawodność oraz wyposażenie
dodatkowe (kolimator, siatka przeciwrozproszeniowa),

d)

wielkość pomieszczeń pracowni i jej zabezpieczenie (powierzchnia, kubatura,
wentylacja, izolacja),

e)

stosowanie indywidualnych osłon ołowianych (gonady, tarczyca).

2.

Ochrona personelu medycznego (lekarskiego, technicznego i pomocniczego) przed
napromieniowaniem dotyczy narażenia bezpośredniego oraz pośredniego i obejmuje:
a)

znajomość i świadomość zagrożeń i źródeł promieniowania w gabinecie
rentgenowskim,

b)

przestrzeganie i egzekwowanie ustawowego czasu pracy przy urządzeniach
emitujących promieniowanie jonizujące.

Radiografia cyfrowa w praktyce stomatologicznej:

1)

pozwala na natychmiastowe (kilka sekund) uzyskanie obrazu rentgenowskiego bez
konieczności stosowania procedur fotograficznych (w ciemni),

2)

możliwość szybkiego, śródzabiegowego obrazowania leczenia oraz pozabiegowej,
natychmiastowej kontroli, np. w endodoncji, w chirurgii,

3)

możliwość monitorowania procesu leczenia w przestrzeni i w czasie (dowolny obszar
i dowolny moment badania),

4)

dokładność, wręcz precyzyjność obrazu, z dowolną możliwością jego korygowania,
symulowania planowanych efektów leczenia, jak również diagnozowania ognisk
chorobowych niewykrywalnych konwencjonalnym badaniem rtg,

5)

możliwość transmitowania obrazu drogą internetową,

6)

mnogość systemów archiwizowania obrazów na różnych nośnikach pamięci, np.
dyskietki, CD, dysk twardy, obraz fotograficzny i inne,

7)

zbędność kosztownego wyposażenia, chociażby ciemni fotograficznej i tym samym
zbędność dodatkowych pomieszczeń (ciemnia),

8)

minimalizacja kosztów jednostkowych badania rentgenowskiego ,

9)

zwiększone bezpieczeństwo badania dla pacjenta i obsługi aparatury uzyskane

Narażenie i zagrożenie promieniowaniem rentgenowskim zależy min. od odległości od

aparatu rentgenowskiego oraz parametrów pracy aparatury. Dlatego w pomieszczeniach
pracowni rentgenowskiej wyodrębnia się następujące obszary, strefy o różnym stopniu
zagrożenia:
1.

Obszar kontrolowany –jest to strefa wokół pracującego aparatu rentgenowskiego, której
wielkość zależy od stosowanego w projekcji napięcia lampy (kV). W tej strefie podczas
projekcji może przebywać tylko pacjent. Średnia jej wielkość sięga promienia 1,5 m od
ogniska aparatu. Narażenie w strefie kontrolowanej sięgać może dawki powyżej 15 mSv
rocznie.
Musi ona być oznakowana znakami ostrzegającymi, np. znaki świetlne, napis –
„Promieniowanie – wstęp wzbroniony". Zgodnie z wymaganiami Rozporządzenia z dnia
11 września 2003 r. każda pracownia, gabinet rentgenowski muszą być oznakowane
odpowiednimi tablicami.

2.

Obszar nadzorowany – strefa nadzoru: graniczące ze strefą kontrolowaną pomieszczenia,
w których mogą przebywać pacjenci, personel, np. ciemnia, poczekalnia, rozbieralnia.
W tej strefie zagrożenie napromieniowaniem sięgać może dawki powyżej 5 mSv rocznie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

Grupy narażenia na promieniowanie

Pracownicy zawodowo narażeni na działanie promieniowania rentgenowskiego mogą być

poddawani czynnikom ryzyka bezpośredniego – na duże dawki w związku z wykonywanymi
badaniami.

Ochrona personelu obejmuje:

1)

znajomość zagrożeń,

2)

przestrzeganie czasu pracy,

3)

sprawność techniczna aparatury – badania atestowe co 3 lata lub po każdej naprawie,
instalacji, awarii,

4)

stosowanie ekranów i środków osłaniających w razie konieczności przebywania w strefie
kontrolowanej podczas wykonywania zdjęć,

5)

rotacyjny system pracy zespołu pracowni rentgenowskiej (pracownia – ciemnia –
rejestracja – archiwum),

6)

monitorowanie dawek promieniowania przez stosowanie:

−

osobistych monitorów – plakietek z filmem (wywoływanie co 1–3 mies.),

−

dozymetrów termoluminiscencyjnych (dawkomierz z fluorkiem litu pochłaniający
promieniowanie jonizujące, które daje efekt świecenia po jego podgrzaniu),

−

stosowanie indywidualnych lub ogólnych, stacjonarnych, komór jonizacyjnych,

7)

badania okresowe lekarskie, w tym laboratoryjne.

Radiografia cyfrowa

Na początku lat osiemdziesiątych minionego stulecia, na bazie rozwijającej się burzliwie

elektroniki komputerowej oraz techniki wytwarzania obrazu w systemie elektroniki cyfrowej,
opracowano i wdrożono pierwsze systemy diagnostyki rentgenowskiej oparte na tej właśnie
technologii, czyli radiografię cyfrową (RC). System elektroniki cyfrowej zrewolucjonizował
wszystkie dziedziny oparte na układach elektronicznych (telewizja, informatyka), w tym
interesującą nas dziedzinę, medycynę, a w niej diagnostykę wizualizacyjną, obrazową.

Radiografia cyfrowa (RC) polega na przetwarzaniu obrazu rentgenowskiego,

statycznego, otrzymywanego na klasycznej błonie filmowej, na obraz ekranu monitora wideo,
uzyskiwany dzięki technologii cyfrowej. Obraz ten jest efektem elektronicznego opracowania
przez specjalne oprogramowanie, stanowiące integralną część składową systemu RC,
np. program Digora for Windows.

Zasadniczymi elementami systemu RC są:

1)

aparat rtg do projekcji stomatologicznych o podwyższonej częstotliwości prądu
generującego

2)

promieniowanie rentgenowskie o fali krótkiej, bez lub ze znacznie ograniczonym
pasmem

3)

promieniowania

miękkiego,

rozproszonego

(bezużytecznego

diagnostycznie,

szkodliwego);

4)

w radiografii cyfrowej stosuje się aparaty rentgenowskie klasy HF o częstotliwości 200–
300 kHz z elektronicznym układem sterowniczym,

5)

przetwornik wysokiej częstotliwości > 300 kHz,

6)

czujnik, detektor spełniający funkcję tubusu lampy rentgenowskiej, którego rola polega
na ogniskowaniu wiązki promieniowania na badanym polu anatomicznym,

7)

płytka obrazowa – odpowiednik błony fotograficznej, na powierzchni której jest
rejestrowany obraz.

Czujniki stosowane są najczęściej w dwu rozmiarach, grubości 4–7 mm.

Płytki obrazowe stanowią swoisty ekran generujący i rejestrujący obraz rentgenowski

w systemie cyfrowym. Istotną właściwością płytek obrazowych, bardzo ważną dla jakości

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

uzyskanego obrazu, jest rozdzielczość obrazu, czyli najmniejsza liczba punktów, linii
mieszcząca się na jednostce powierzchni. Optymalna dla dobrego obrazu jest rozdzielczość
wynosząca 35 par linii na 1 mm.

Jednostką rozdzielczości stosowaną w RC jest piksel. Stosuje się płytki obrazowe

czterech rozmiarów: 0, 1, 2, 3.

Finalnym etapem badania RC jest wizualizacja obrazu rtg na ekranie monitora

(komputerowego) z możliwością dynamicznej obróbki tego obrazu (powiększanie,
kadrowanie, ogniskowanie) oraz rejestracji tego obrazu w pamięci komputera (archiwizacja
obrazu). Zarchiwizowany obraz może być przetwarzany, skanowany, kopiowany, przesyłany
e–mailem. Nowoczesne systemy RC pozwalają na wizualizację w kolorze, co niepomiernie
zwiększa zakres i efektywność diagnostyki rentgenowskiej.

Każdy, kto obsługuje aparaturę RTG, bez względu na to, czy jest to lekarz, asysta, czy

jakakolwiek inna osoba, musi mieć ważne uprawnienia upoważniające go do
przeprowadzania tego typu zabiegów.

Po odpowiednim przeszkoleniu asysta może zdobyć uprawnienia do wykonywania

radiogramów, ale tylko na polecenie i/lub pod nadzorem lekarza. Bez odbycia takiego
przeszkolenia asysta nie może ich wykonywać, ani nawet przyciskać guzika powodującego
wysłanie wiązki promieniowania z aparatu.

W zależności od zwyczajów panujących w danej praktyce asysta może:

−

zakładać pacjentowi ołowiany fartuch,

−

nastawiać czas ekspozycji,

−

naciskać przycisk powodujący wysłanie wiązki promieniowania,

−

wyjaśnić przebieg zabiegu pacjentowi,

−

wywołać naświetloną kliszę,

−

sortować i rozdzielać radiogramy,

−

zapisywać informacje na radiogramach,

−

przestrzegać

procedur

zapobiegania

rozprzestrzenianiu

się

zakażeń

podczas

wykonywania radiogramów.
Jednym z najważniejszych zadań asysty jest utrzymywanie warunków aseptycznych

podczas całej procedury oraz podczas wywoływania i suszenia radiogramu (tj. jeżeli nie jest
to metoda cyfrowa).

Odpowiednie akty prawne regulują standardy dotyczące bezpieczeństwa w miejscu

pracy, używania urządzeń elektrycznych i wytwarzających promieniowanie; pracownie RTG
powinny spełniać wszystkie te normy. Nowe urządzenia mogą być montowane tylko
w pomieszczeniach spełniających te normy Urządzenia RTG muszą być zarejestrowane
i mieć certyfikat zgodności i atest na dowód, że spełniają wszystkie normy.

4.2.2.

Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.

Na czym polega działanie autoklawu klasy B?

2.

Na czym polega działanie myjki ultradźwiękowej?

3.

Na czym polega działanie lampy bakteriobójczej?

4.

Jakie są zasady postępowania z aparatami rentgenowskimi?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Narysuj tabelę i wykonaj schemat przeprowadzenia sterylizacji w autoklawie parowym

klasy B.

Sposób wykonania ćwiczenia.

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przygotować stanowisko pracy,
2) zgromadzić papier, linijkę, długopis,
3) zaplanować tok postępowania (w tabeli),
4) wykonać schemat,
5) zaprezentować otrzymane wyniki.

1

2.

3.

4.

5.

–
–
–
–
–
–

6.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

zarządzenia, instrukcje obsługi autoklawu,

−

film przedstawiający proces dekontaminacji narzędzi,

−

autoklaw,

−

arkusz papieru, linijka, długopis,

−

poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Zaprezentuj działanie lampy bakteriobójczej.

Sposób wykonania ćwiczenia.

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)

przygotować stanowisko pracy,

2)

zaplanować tok postępowania,

3)

wykonać ćwiczenie,

4)

zaprezentować otrzymane wyniki.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

schemat, instrukcje obsługi,

−

lampa bakteriobójcza,

−

poradnik dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) opisać działanie autoklawu klasy B?

2) opisać działanie myjki ultradźwiękowej?

3) opisać działanie lampy bakteriobójczej?

4) wyjaśnić zasady postępowania z aparatami rentgenowskimi?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1.

Przeczytaj uważnie instrukcję.

2.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

3.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

4.

Zestaw zawiera 20 zadań.

5.

Do każdego zadania przyporządkowane są 4 możliwości odpowiedzi, jedna odpowiedź
jest prawdziwa.

6.

Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi stawiając znak X. W przypadku
pomyłki zakreśl błędną odpowiedź kółkiem i zaznacz X odpowiedź prawidłową.

7.

Za każdą prawidłową odpowiedź otrzymujesz 1 punkt, za złą odpowiedź lub jej brak
0 punktów.

8.

Rozwiązuj zadania samodzielnie.

9.

Na rozwiązanie testu masz 40 minut.

Powodzenia!

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1.

Test folii aluminiowej stosowany jest w
a) autoklawach.
b) unitach.
c) myjkach ultradźwiękowych.
d) rentgenach.

2.

Zdjęcie rentgenowskie możemy wykonać
a) tylko na kliszy RTG.
b) tylko na płytkach.
c) tylko posiadając komputer.
d) na kliszy RTG, płytkach fosforowych.

3.

Obroty powyżej 250 000/min stosowane są w
a) wiertarkach wolnoobrotowych.
b) mikrosilnikach.
c) wiertarkach szybkoobrotowych.
d) turbinach.

4.

Końcówki stomatologiczne
a) konserwujemy dowolnie.
b) zawsze czyścimy po rozebraniu.
c) nie wymagają sterylizacji.
d) konserwujemy zgodnie z zaleceniem producenta.

5.

Sporal jest testem:
a) kontroli chemicznej.
b) działania autoklawu.
c) kontroli fizycznej.
d) kontroli biologicznej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

6.

Test Bowie-Dicka służy do
a) oceny usuwania powietrza z wnętrza sterylizatora.
b) kontroli sterylizacji.
c) kontroli próżni.
d) czystości narzędzi.

7.

Skaler po zabiegu
a) zdejmujemy końcówkę do sterylizacji a urządzenie dezynfekujemy.
b) sterylizujemy.
c) tylko dezynfekujemy.
d) zostawiamy do ostygnięcia.

8.

Wskaźniki kontroli chemicznej informują nas o
a) ekspozycji na czynnik fizyczny.
b) stopniu sterylności.
c) stopniu dezynfekcji.
d) czasie ekspozycji.

9.

Pokrywę w utrząsarce stosujemy
a) doraźnie.
b) zawsze.
c) niestosujemy.
d) tylko w trakcie transportu.

10.

Płytka obrazowa stosowana jest w
a) radiowizjografii.
b) w protetyce.
c) w unicie.
d) w reflektorze.

11.

Do konserwacji narzędzi używamy
a)

talku.

b)

smaru uniwersalnego.

c)

płynu dezynfekcyjnego.

d)

oleju parafinowego.

12.

Materiały wgłębione, porowate, opakowane możemy sterylizować w autoklawach
a) klasy S.
b) klasy N.
c) klasy B.
d) wszystkich wymienionych.

13.

Zabezpieczenie pacjenta przed promieniowaniem zapewniamy stosując
a) fartuch ołowiany.
b) okulary.
c) szklane przesłony.
d) fartuch ołowiany, specjalne okulary, przesłony.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

14.

Urządzeniem niezaliczanym do wyposażenia podstawowego gabinetu jest
a)

fotel stomatologiczny.

b)

wiertarka.

c)

spluwaczka.

d)

radiowizjograf.

15.

Końcówki stomatologiczne
a) po umyciu sterylizujemy.
b) nie muszą być sterylizowane.
c) dezynfekujemy przez zanurzenie w płynach.
d) tylko konserwujemy.

16.

Parametry określające działanie autoklawu to
a) ciśnienie, temperatura i czas.
b) tylko ciśnienie.
c) tylko czas.
d) pojemność.

17.

Do niezawodnego działania narzędzia potrzebują
a)

konserwacji.

b)

odpowiednich opakowań.

c)

skutecznych płynów dezynfekcyjnych.

d)

prądu.

18.

Dezynfektor służy do
a) ręcznego mycia narzędzi.
b) tylko do dezynfekcji.
c) sterylizacji.
d) maszynowego mycia i dezynfekcji narzędzi.

19.

Próżnia frakcyjna występuje w autoklawach
a) typu S.
b) typu N.
c) typu B.
d) we wszystkich.

20.

Promieniowanie UV jest wykorzystywane do
a) dezynfekcji chemicznej.
b) dezynfekcji fizycznej.
c) sterylizacji.
d) wyjaławiania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ................................................................................................

Przygotowanie aparatury oraz instrumentów stomatologicznych

Zakreśl poprawną odpowiedź

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

6. LITERATURA

1.

Barnett L. V. (red): „Asystowanie w stomatologii”. Urban & Partner, Wrocław 2006

2.

Jańczuk Z.: „Podręcznik dla asystentek i higienistek stomatologicznych”. PZWL,
Warszawa 2006