operator obrabiarek skrawajacych 722[02] z3 02 n

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ

Paweł Krawczak

Wykonywanie typowych prac na frezarkach 722[02].Z3.02

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr inż. Andrzej Zych
mgr inż. Marek Olsza

Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Paweł Krawczak

Konsultacja:
mgr Małgorzata Sienna

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 722[02].Z3.02
„Wykonywanie typowych prac na frezarkach”, zawartego w modułowym programie
nauczania dla zawodu operator obrabiarek skrawających.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Zasady bezpieczeństwa i higieny pracy podczas frezowania

5.1.1. Ćwiczenia

5.2. Zasada procesu frezowania. Technologiczne parametry skrawania.

Ciecze chłodząco-smarujące

5.2.1. Ćwiczenia

5.3. Rodzaje frezów. Geometria części roboczej frezu

5.3.1. Ćwiczenia

5.4. Mocowanie narzędzi i przedmiotów do obróbki

5.4.1. Ćwiczenia

5.5. Frezowanie powierzchni płaskich

5.5.1. Ćwiczenia

5.6. Frezowanie rowków i powierzchni kształtowych

5.6.1. Ćwiczenia

5.7. Praca na wytaczarko-frezarkach. Narzędzia do wytaczania

5.7.1. Ćwiczenia

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

7. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie operator obrabiarek skrawających
722[02].

Poradnik zawiera informacje i wskazówki niezbędne dla efektywnego zorganizowania

procesu kształcenia w jednostce modułowej. Zamieszczono w nim:
–

wymagania wstępne,

–

szczegółowe cele kształcenia,

–

przykładowe scenariusze zajęć,

–

wiczenia,

–

ewaluację osiągnięć ucznia,

–

literaturę.
Wymagania wstępne określają umiejętności, jakie uczeń powinien mieć ukształtowane

przed rozpoczęciem pracy z poradnikiem. Należy zachęcić uczniów, aby zapoznali się
z wymaganiami i ocenili, czy je spełniają. Spełnienie wymagań wstępnych pozwoli uczniom
na skoncentrowanie się na kształtowaniu nowych umiejętności potrzebnych do zaliczenia
jednostki modułowej.

Szczegółowe cele kształcenia określają umiejętności, jakie uczeń powinien ukształtować

w wyniku procesu kształcenia w tej jednostce modułowej. Przed rozpoczęciem zajęć należy
zapoznać uczniów z celami kształcenia, aby dowiedzieli się, czego się nauczą.

W poradniku zamieszczono także dwa przykładowe scenariusze zajęć. Wskazują one

sposób prowadzenia zajęć dydaktycznych z wykorzystaniem metod zalecanych w programie
jednostki modułowej.

wiczenia (tożsame z tymi, które znajdują się w poradniku dla ucznia), zawierają

polecenie, wskazówki do realizacji, zalecane metody nauczania – uczenia się oraz środki
dydaktyczne. Wykonując poszczególne ćwiczenia uczeń powinien ukształtować umiejętności
niezbędne do zaliczenia jednostki modułowej,

Ewaluacja osiągnięć ucznia powinna zostać przeprowadzona z pomocą testu pisemnego

z zadaniami wielokrotnego wyboru oraz testu praktycznego z zadaniem typu próby pracy.
W poradniku dla nauczyciela zamieszczono dwa przykładowe narzędzia pomiaru
dydaktycznego. Wszystkie zadania zamieszczone w testach obejmują treści objęte programem
nauczania oraz sprawdzają, czy uczeń osiągnął założone w jednostce modułowej cele.

Ostatnim elementem poradnika dla nauczyciela jest wykaz literatury. Zawiera on

zarówno pozycje przydatne uczniowi dla pogłębienia wiedzy z zakresu programu jednostki
modułowej, jak i pozycje metodyczne.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne w jednostce modułowej prowadzone były

różnymi metodami uwzględniającymi wszystkie strategie kształcenia wielostronnego.
Należy stosować metody z zakresu strategii problemowej (metody problemowe) i operacyjnej
(metody praktyczne). Formy organizacyjne pracy powinny być zróżnicowane począwszy od
samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu

jednostek

modułowych

722[02].Z3

Technologie wytwarzania części maszyn

w procesie obróbki skrawaniem

722[02].Z3.01

Wykonywanie typowych prac

na tokarkach

722[02].Z3.02

Wykonywanie typowych prac

na frezarkach

722[02].Z3.03

Wykonywanie typowych prac na

szlifierkach

722[02].Z3.04

Opracowanie programu

i realizacja obróbki elementów

na obrabiarkach CNC

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

stosować zasady bezpiecznej pracy podczas eksploatacji maszyn i urządzeń,

−

dobierać sprzęt ochrony indywidualnej w zależności od prowadzonych prac,

−

posługiwać dokumentacją techniczną,

−

wykonywać pomiary warsztatowe,

−

wyjaśniać podstawowe pojęcia związane z procesem skrawania,

−

rozróżniać materiały narzędziowe,

−

rozróżniać narzędzia do obróbki skrawaniem,

−

wyjaśniać budowę i zasadę działania obrabiarek skrawających,

−

wyjaśniać budowę i zasadę działania mechanizmów obrabiarek skrawających,

−

korzystać z różnych źródeł informacji technicznej, jak: Polskie Normy, poradniki,

−

analizować treść zadania, dobierać metody i plan rozwiązania,

−

komunikować się i pracować w zespole,

−

samodzielnie podejmować decyzje,

−

dokonywać oceny swojej pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

scharakteryzować proces frezowania,

−

sklasyfikować narzędzia do frezowania,

−

określić geometrię ostrzy frezów,

−

wyjaśnić zjawisko powstawania drgań podczas frezowania i ich wpływ na jakość
powierzchni,

−

dobierać ciecze chłodząco-smarujące do frezowania,

−

zorganizować stanowisko pracy,

−

dobierać warunki skrawania do frezowania,

−

dokonać pozycjonowania układu przedmiot-narzędzie z wymaganą dokładnością,

−

dobierać i przygotowywać do pracy narzędzia,

−

zamocować narzędzie,

−

zamocować przedmiot obrabiany,

−

wykonać frezowanie powierzchni płaskich,

−

wyfrezować rowki i przeciąć materiał,

−

wykonać frezowanie z zastosowaniem podzielnicy,

−

wykonać frezowanie powierzchni kształtowych,

−

naciąć uzębienia kół zębatych walcowych i zębatek na frezarce uniwersalnej,

−

wykonać prace na wytaczarko-frezarkach,

−

przeprowadzić kontrolę międzyoperacyjną i końcową,

−

ocenić zużycie frezów,

−

skorzystać z instrukcji obsługi frezarki,

−

skorzystać z dokumentacji technologicznej,

−

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz
ochrony środowiska obowiązujące na stanowisku pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

……………………………………………………….

Modułowy program nauczania:

Operator obrabiarek skrawających 722[02]

Moduł:

Technologie wytwarzania części maszyn w procesie

obróbki skrawaniem 722[02].Z3

Jednostka modułowa:

Wykonywanie typowych prac na frezarkach 722[02].Z3.02

Temat: Frezowanie powierzchni płaskich.

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności frezowania powierzchni płaskich.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

zorganizować stanowisko do wykonywania frezowania zgodnie z zasadami bezpieczeństwa
i higieny pracy,

−

dobrać narzędzia skrawające do frezowania powierzchni płaskich,

−

dobrać uchwyty i oprawki do mocowania przedmiotu obrabianego i narzędzi,

−

dobrać parametry skrawania do operacji frezowania,

−

wykonać frezowanie powierzchni płaskich,

−

ocenić jakość wykonanych operacji.

Metody nauczania–uczenia się:

−

wiczenia praktyczne,

−

metoda tekstu przewodniego.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

indywidualna.

Czas: 2 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:
– dokumentacja zadania,
– tabele parametrów skrawania,
– frezarka pozioma,
– oprawki narzędziowe,
– uchwyty obróbkowe,
– frezy walcowe,
– przyrządy pomiarowe,
– materiał obrabiany,
– pisaki,
– kartki papieru.

Przebieg zajęć:

Zadanie dla ucznia
Wykonaj frezowanie powierzchni płaskich zgodnie z dokumentacją

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

FAZA WSTĘPNA
Czynności organizacyjno-porządkowe, podanie tematu zajęć, zaznajomienie uczniów z pracą
metodą tekstu przewodniego.

FAZA WŁAŚCIWA
INFORMACJE
Pytania prowadzące:
1. W jaki sposób wykonuje się frezowanie powierzchni płaskich?
2. Jakie narzędzia służą do frezowanie powierzchni płaskich?
3. Czym należy się kierować przy wyborze narzędzi?
4. W jaki sposób należy zamocować narzędzia obróbkowe?
5. W jaki sposób należy zamocować przedmiot obrabiany?
6. Jakie parametry skrawania należy dobrać do obróbki powierzchni płaskich?
7. W jakie środki ochrony osobistej należy zabezpieczyć się podczas frezowania?

PLANOWANIE
Sporządź plan pracy z uwzględnieniem następujących czynności:
1. Ustal, jakimi narzędziami dokonasz frezowania powierzchni płaskich.
2. Dobierz parametry skrawania.
3. Ustal, w jaki sposób zamocujesz przedmiot obrabiany.
4. Zaplanuj kolejność czynności do wykonania operacji frezowania powierzchni płaskich.
5. Zaplanuj czynności końcowe po wykonaniu frezowania.

UZGODNIENIE
1. Omów wszystkie punkty z fazy planowania z nauczycielem.
2. Odnieś się do uwag i propozycji nauczyciela.

WYKONANIE
1. Zorganizuj stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia.
2. Przestrzegaj przepisy bhp w trakcie wykonywania ćwiczenia.
3. Dobierz sposób zamocowania przedmiotu obrabianego.
4. Dobierz narzędzia do frezowania.
5. Dobierz parametry skrawania.
6. Sprawdzić stan techniczny narzędzi, obrabiarki, uchwytów.
7. Zamocuj narzędzia obróbkowe.
8. Zamocuj przedmiot obrabiany.
9. Ustaw parametry skrawania.
10. Wykonaj frezowanie powierzchni płaskich.
11. Zwróć uwagę na prawidłowość i dokładność twojej pracy.
12. Utrzymuj ład i porządek na stanowisku pracy.
13. Zagospodaruj odpady i nieużyte materiały.
14. Uporządkuj stanowisko po wykonaniu ćwiczenia.
15. Przygotuj się do zaprezentowania swojej pracy.

SPRAWDZANIE
1. Czy prawidłowo zostały dobrane narzędzia?
2. Czy prawidłowo zamocowano narzędzia?
3. Czy prawidłowo zostały dobrane parametry skrawania?
4. Czy prawidłowo zamocowano przedmiot obrabiany?
5. Czy prawidłowo wykonano frezowanie powierzchni płaskich?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. Czy utrzymywano ład i porządek na stanowisku pracy?
7. Czy uporządkowano stanowisko po wykonaniu ćwiczenia?

ANALIZA
Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy ćwiczenia sprawiły im najwięcej
trudności. Nauczyciel podsumowuje całe ćwiczenie, wskazuje, jakie nowe i ważne
umiejętności zostały wykształcone, jakie wystąpiły nieprawidłowości oraz jak ich unikać
w przyszłości.

FAZA KOŃCOWA

Zakończenie zajęć

Praca domowa
Odszukaj w literaturze wiadomości na temat: Frezowanie kształtowe. Na podstawie
zgromadzonych informacji przygotuj się do dyskusji na temat jakich narzędzi używa się do
frezowania kształtowego.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć, trudności
podczas realizowania zadania i zdobytych umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

…………………………………………………………

Modułowy program nauczania:

Operator obrabiarek skrawających 722[02]

Moduł:

Technologie wytwarzania części maszyn w procesie

obróbki skrawaniem 722[02].Z3

Jednostka modułowa:

Wykonywanie typowych prac na frezarkach 722[02].Z3.02

Temat: Frezowanie powierzchni kształtowych.

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności frezowania powierzchni kształtowych.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

zorganizować stanowisko do wykonywania frezowania zgodnie z zasadami
bezpieczeństwa i higieny pracy,

−

dobrać narzędzia skrawające do frezowania powierzchni kształtowych,

−

dobrać uchwyty i oprawki do mocowania przedmiotu obrabianego i narzędzi,

−

dobrać parametry skrawania do operacji frezowania,

−

wykonać frezowanie powierzchni kształtowych,

–

ocenić jakość wykonanych operacji.

Metody nauczania–uczenia się:

−

wiczenia praktyczne,

−

metoda tekstu przewodniego.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

indywidualna.

Czas: 2 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:
– dokumentacja zadania,
– tabele parametrów skrawania,
– frezarka pionowa,
– oprawki narzędziowe,
– uchwyty obróbkowe,
– frezy,
– przyrządy pomiarowe,
– materiał obrabiany,
– pisaki,
– kartki papieru.

Przebieg zajęć:

Zadanie dla ucznia
Wykonaj frezowanie powierzchni kształtowych.

FAZA WSTĘPNA
Czynności organizacyjno-porządkowe, podanie tematu zajęć, zaznajomienie uczniów z pracą
metodą tekstu przewodniego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

FAZA WŁAŚCIWA

INFORMACJE
Pytania prowadzące:
1. W jaki sposób wykonuje się frezowanie powierzchni kształtowych?
2. Jakie narzędzia służą do frezowanie powierzchni kształtowych?
3. Czym należy się kierować przy wyborze narzędzi?
4. W jaki sposób należy zamocować narzędzia obróbkowe?
5. W jaki sposób należy zamocować przedmiot obrabiany?
6. Jakie parametry skrawania należy dobrać do obróbki powierzchni kształtowych?
7. W jakie środki ochrony osobistej należy zabezpieczyć się podczas frezowania?

PLANOWANIE
Sporządź plan pracy z uwzględnieniem następujących czynności:
1. Ustal, jakimi narzędziami dokonasz frezowania powierzchni kształtowych.
2. Dobierz parametry skrawania.
3. Ustal, w jaki sposób zamocujesz przedmiot obrabiany.
4. Zaplanuj kolejność czynności do wykonania operacji frezowania powierzchni kształtowych.
5. Zaplanuj czynności końcowe po wykonaniu frezowania.

UZGODNIENIE
1. Omów wszystkie punkty z fazy planowania z nauczycielem.
2. Odnieś się do uwag i propozycji nauczyciela.

WYKONANIE
1. Zorganizuj stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia.
2. Przestrzegaj przepisy bhp w trakcie wykonywania ćwiczenia.
3. Dobierz sposób zamocowania przedmiotu obrabianego.
4. Dobierz narzędzia do frezowania.
5. Dobierz parametry skrawania.
6. Sprawdzić stan techniczny narzędzi, obrabiarki, uchwytów.
7. Zamocuj narzędzia obróbkowe.
8. Zamocuj przedmiot obrabiany.
9. Ustaw parametry skrawania.
10. Wykonaj frezowanie powierzchni kształtowych.
11. Zwróć uwagę na prawidłowość i dokładność twojej pracy.
12. Utrzymuj ład i porządek na stanowisku pracy.
13. Zagospodaruj odpady i nieużyte materiały.
14. Uporządkuj stanowisko po wykonaniu ćwiczenia.
15. Przygotuj się do zaprezentowania swojej pracy.

SPRAWDZANIE
1. Czy prawidłowo zostały dobrane narzędzia?
2. Czy prawidłowo zamocowano narzędzia?
3. Czy prawidłowo zostały dobrane parametry skrawania?
4. Czy prawidłowo zamocowano przedmiot obrabiany?
5. Czy prawidłowo wykonano frezowanie powierzchni kształtowych?
6. Czy utrzymywano ład i porządek na stanowisku pracy?
7. Czy uporządkowano stanowisko po wykonaniu ćwiczenia?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ANALIZA
Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy ćwiczenia sprawiły im najwięcej
trudności. Nauczyciel podsumowuje całe ćwiczenie, wskazuje, jakie nowe i ważne
umiejętności zostały wykształcone, jakie wystąpiły nieprawidłowości oraz jak ich unikać
w przyszłości.

FAZA KOŃCOWA

Zakończenie zajęć

Praca domowa
Odszukaj w literaturze wiadomości na temat podzielnicy. Na podstawie zgromadzonych
informacji przygotuj się do dyskusji na temat sposobu wykonania zwykłego dzielenia obwodu
koła na równe części.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć, trudności
podczas realizowania zadania i zdobytych umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1.

Zasady

bezpieczeństwa

higieny

pracy,

ochrony

przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ zagrożenia dla pracownika, które mogą wystąpić podczas pracy na frezarce.

Określ środki ochrony osobistej, jakich należy używać podczas pracy na frezarce.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Przygotować przykładowe środki ochrony osobistej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) określić, jakie zagrożenia dla pracownika występują podczas pracy na frezarce,
2) określić, jakie środki ochrony osobistej należy używać podczas pracy na frezarce,
3) wpisać wszystkie pomysły na kartce (burza mózgów – nie krytykując żadnego

z pomysłów koleżanek/kolegów),

4) uporządkować zapisane pomysły – odrzucić ewentualnie nierealne lub budzące

wątpliwości członków grupy,

5) zaprezentować efekty pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– burza mózgów,
– ćwiczenia.

rodki dydaktyczne:

−

duże arkusze papieru,

−

mazaki,

−

tablica flipchart.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Zasada procesu frezowania. Technologiczne parametry

skrawania. Ciecze chłodząco-smarujące

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dobierz prędkość skrawania i posuw na ostrze do zgrubnego frezowania płytki frezem

walcowo-czołowym wykonanej ze stali niestopowej o twardość HB 140.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób wykonania ćwiczenia oraz przygotować tabele parametrów skrawania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z zasadami doboru parametrów skrawania,
2) dobrać prędkość skrawania dla operacji frezowania,
3) dobrać posuw na ostrze,
4) dokonać oceny ćwiczenia,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

dyskusja,

–

wiczenia.

rodki dydaktyczne:

–

tabele parametrów skrawania,

–

poradniki,

–

pisaki,

–

kartki papieru.

Ćwiczenie 2

Oblicz posuw minutowy dla frezowania zgrubnego stali frezem walcowo-czołowym

o ośmiu ostrzach i liczbie obrotów równej 500 obr/min.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób wykonania ćwiczenia oraz przygotować tabele parametrów skrawania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z zasadami doboru parametrów skrawania,
2) dobrać z tabeli wartość posuwu w mm/ostrze dla operacji frezowania,
3) obliczyć posuw minutowy,
4) dokonać oceny ćwiczenia,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

dyskusja,

–

wiczenia.

rodki dydaktyczne:

−

duże arkusze papieru,

−

mazaki,

−

tablica flipchart.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Rodzaje frezów. Geometria części roboczej frezu

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Rysunek przedstawia frez wykonany z materiału narzędziowego SK10V. Określ rodzaj

freza, jego oznaczenie oraz materiał narzędziowy, z jakiego został wykonany.

Rysunek do ćwiczenia 1 [3].

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób wykonania ćwiczenia oraz przygotować tablice z materiałami narzędziowymi.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) określić jaki rodzaj freza jest przedstawiony na rysunku,
2) podać jego symbol,
3) określić materiał narzędziowy z którego został wykonany frez,
4) wpisać wszystkie pomysły na kartce (burza mózgów – nie krytykując żadnego

z pomysłów koleżanek/kolegów),

5) uporządkować zapisane pomysły,
6) zaprezentować efekty pracy,
7) wziąć udział w podsumowaniu.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

–

burza mózgów,

–

wiczenia.

rodki dydaktyczne:

−

duże arkusze papieru,

−

mazaki,

−

tablica flipchart.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Rysunek przedstawia frez walcowo-czołowy. Nazwij elementy geometryczne freza

oznaczone na rysunku.

Rysunek do ćwiczenia 2 [3].

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zastanowić się jakie elementy geometrii freza walcowo-czołowego zostały przedstawione

na rysunku,

2) wpisać wszystkie pomysły na kartce (burza mózgów – nie krytykując żadnego

z pomysłów koleżanek/kolegów),

3) uporządkować zapisane pomysły,
4) zaprezentować efekty pracy,
5) wziąć udział w podsumowaniu.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

–

burza mózgów,

–

wiczenia.

rodki dydaktyczne:

−

duże arkusze papieru,

−

mazaki,

−

tablica flipchart.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4. Mocowanie narzędzi i przedmiotów do obróbki

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zamocuj na frezarce pręt o długości 100 mm i średnicy 20 mm, w którym zostanie

wyfrezowany rowek na wpust. Rowek zostanie wykonany frezem trzpieniowym z chwytem
walcowym o średnicy 6 mm. Określ sposób, w jaki zamocujesz przedmiot obrabiany
i narzędzie.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Przygotować imadła i uchwyty obróbkowe oraz frezarkę do zamocowania przedmiotu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) określić sposób zamocowania obrabianego przedmiotu na frezarce,
2) określić, jakie uchwyt należy zastosować do zamocowania narzędzia,
3) scharakteryzować oprzyrządowanie konieczne do zamocowania przedmiotu i narzędzia,
4) wpisać wszystkie pomysły na kartce (burza mózgów – nie krytykując żadnego

z pomysłów Twoich koleżanek/kolegów),

5) uporządkować zapisane pomysły,
6) zamocować przedmiot na frezarce,
7) zaprezentować efekty pracy grupy na forum klasy,
8) wziąć udział w podsumowaniu.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

burza mózgów,

–

wiczenia.

rodki dydaktyczne:

−

pręt o długości 100 mm i średnicy 20 mm,

−

frezarka pionowa,

−

imadła i uchwyty obróbkowe,

−

duże arkusze papieru,

−

mazaki,

−

tablica flipchart.

Ćwiczenie 2

Wykonaj szesnaście nacięć na obwodzie tarczy za pomocą podzielnicy. Określ sposób

dzielenie obwodu na równe części. Określ ilość obrotów, które należy wykonać korbką, aby
obrócić tarczę o jedno nacięcie.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Przygotować podzielnicę.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) określić sposób wykonania dzielenia obwodu na równe części,
1) obliczyć liczbę obrotów korbką,
2) wpisać wszystkie pomysły na kartce (burza mózgów – nie krytykując żadnego

z pomysłów Twoich koleżanek/kolegów),

3) uporządkować zapisane pomysły,
4) wykonać dzielenie obwodu,
5) zaprezentować efekty pracy grupy na forum klasy,
6) wziąć udział w podsumowaniu.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

burza mózgów,

–

wiczenia.

rodki dydaktyczne:

−

tarcza,

−

frezarka pozioma,

−

podzielnica uniwersalna,

−

duże arkusze papieru,

−

mazaki,

−

tablica flipchart.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.5. Frezowanie powierzchni płaskich

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj frezowanie płaszczyzny frezem walcowym zgodnie z dokumentacją zadania.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Przygotować instrukcje lub tekst przewodni do wykonania ćwiczenia wraz z rysunkiem płytki
przeznaczonej do frezowania. Rysunek powinien zawierać wymiary tolerowane i oznaczenia
chropowatości powierzchni. Przygotować narzędzia obróbkowe, uchwyty i materiały do
frezowania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z techniką frezowania płaszczyzn,
2) dobrać sposób zamocowania przedmiotu obrabianego,
3) dobrać narzędzia do frezowania,
4) dobrać parametry skrawania,
5) sprawdzić stan techniczny narzędzi, obrabiarki, uchwytów,
6) zamocować przedmiot obrabiany,
7) zamocować narzędzia obróbkowe,
8) wykonać frezowanie płaszczyzny,
9) przestrzegać przepisów bhp w trakcie wykonywania ćwiczenia,
10) uporządkować stanowisko pracy,
11) zagospodarować odpady,
12) dokonać oceny wykonanej pracy,
13) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

tekst przewodni,

–

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

–

dokumentacja zadania,

–

tabele parametrów skrawania,

–

frezarka pozioma,

–

oprawki narzędziowe,

–

uchwyty obróbkowe,

–

frezy walcowe,

–

przyrządy pomiarowe,

−

materiał obrabiany,

−

pisaki,

−

kartki papieru.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Wykonaj frezowanie płaszczyzny głowicą frezarską zgodnie z dokumentacją zadania.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Przygotować instrukcje lub tekst przewodni do wykonania ćwiczenia wraz z rysunkiem płytki
przeznaczonej do frezowania. Rysunek powinien zawierać wymiary tolerowane i oznaczenia
chropowatości powierzchni. Przygotować narzędzia obróbkowe, uchwyty i materiały do
frezowania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

tekst przewodni,

–

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

dokumentacja zadania,

−

tabele parametrów skrawania,

−

frezarka pionowa,

−

oprawki narzędziowe,

−

uchwyty obróbkowe,

−

głowice frezarskie,

−

przyrządy pomiarowe,

−

materiał obrabiany,

−

pisaki,

−

kartki papieru.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.6. Frezowanie rowków i powierzchni kształtowych

5.6.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj frezowanie powierzchni kształtowej zgodnie z dokumentacją zadania.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Przygotować instrukcje lub tekst przewodni do wykonania ćwiczenia wraz z rysunkiem

płytki

przeznaczonej do frezowania kształtowego. Rysunek powinien zawierać wymiary tolerowane
i oznaczenia chropowatości powierzchni. Przygotować narzędzia obróbkowe, uchwyty
i materiały do frezowania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z techniką frezowania powierzchni kształtowych,
2) dobrać sposób zamocowania przedmiotu obrabianego,
3) dobrać narzędzia do frezowania,
4) dobrać parametry skrawania,
5) sprawdzić stan techniczny narzędzi, obrabiarki, uchwytów,
6) zamocować przedmiot obrabiany,
7) zamocować narzędzia obróbkowe,
8) wykonać frezowanie powierzchni kształtowych,
9) przestrzegać przepisów bhp w trakcie wykonywania ćwiczenia,
10) uporządkować stanowisko pracy,
11) zagospodarować odpady,
12) dokonać wykonanej pracy,
13) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

tekst przewodni,

–

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

dokumentacja zadania,

−

tabele parametrów skrawania,

−

frezarka pionowa,

−

oprawki narzędziowe,

−

uchwyty obróbkowe,

−

frezy,

−

przyrządy pomiarowe,

−

materiał obrabiany,

−

pisaki,

−

kartki papieru.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Wykonaj nacinanie uzębienia koła zębatego walcowego zgodnie z dokumentacją zadania.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Przygotować instrukcje lub tekst przewodni do wykonania ćwiczenia wraz z rysunkiem
wykonawczym koła zębatego. Przygotować narzędzia obróbkowe, uchwyty i materiały do
frezowania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z techniką frezowania kół zębatych,
2) dobrać sposób zamocowania przedmiotu obrabianego,
3) dobrać narzędzia do frezowania,
4) dobrać parametry skrawania,
5) sprawdzić stan techniczny narzędzi, obrabiarki, uchwytów,
6) zamocować przedmiot obrabiany,
7) zamocować narzędzia obróbkowe,
8) wykonać frezowanie koła zębatego,
9) przestrzegać przepisów bhp w trakcie wykonywania ćwiczenia,
10) uporządkować stanowisko pracy,
11) zagospodarować odpady,
12) dokonać wykonanej pracy,
13) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

tekst przewodni,

–

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

dokumentacja zadania,

−

tabele wartości modułów, podziałek, wysokości głów, wysokości stóp i całkowitej wysokości
zębów normalnych,

−

frezarka pozioma,

−

podzielnica,

−

konik,

−

trzpienie,

−

frezy krążkowe modułowe,

−

oprawki narzędziowe,

−

przyrządy pomiarowe,

−

materiał obrabiany,

−

pisaki,

−

kartki papieru.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.7. Praca na wytaczarko-frezarkach. Narzędzia do wytaczania

5.7.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj wytaczanie otworu zgodnie z dokumentacją zadania.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Przygotować instrukcje lub tekst przewodni do wykonania ćwiczenia wraz z rysunkiem płyty
z wykonanym otworem do wytaczania. Rysunek powinien zawierać wymiary tolerowane
i oznaczenia chropowatości powierzchni. Przygotować narzędzia obróbkowe, uchwyty
i materiały do wytaczania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z techniką wytaczania otworów,
2) dobrać sposób zamocowania przedmiotu obrabianego,
3) dobrać narzędzia do wytaczania otworu,
4) dobrać parametry skrawania,
5) sprawdzić stan techniczny narzędzi, obrabiarki, uchwytów,
6) zamocować przedmiot obrabiany,
7) zamocować narzędzia obróbkowe,
8) wykonać wytaczanie otworu,
9) przestrzegać przepisów bhp w trakcie wykonywania ćwiczenia,
10) uporządkować stanowisko pracy,
11) zagospodarować odpady,
12) dokonać oceny wykonanej pracy,
13) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

tekst przewodni,

–

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

–

dokumentacja zadania,

–

tabele parametrów skrawania,

–

wytaczarko-frezarka,

–

oprawki narzędziowe,

–

uchwyty obróbkowe,

–

wytaczadła,

–

przyrządy pomiarowe,

–

materiał obrabiany,

–

pisaki,

–

kartki papieru.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Wykonaj frezowanie płaszczyzn zgodnie z dokumentacją zadania.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Przygotować instrukcje lub tekst przewodni do wykonania ćwiczenia wraz z rysunkiem.
Rysunek powinien zawierać wymiary tolerowane i oznaczenia chropowatości powierzchni.
Przygotować narzędzia obróbkowe, uchwyty i materiały do wytaczania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

tekst przewodni,

–

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

–

dokumentacja zadania,

–

tabele parametrów skrawania,

–

wytaczarko-frezarka,

–

oprawki narzędziowe,

–

uchwyty obróbkowe,

–

frezy,

–

przyrządy pomiarowe,

–

materiał obrabiany,

–

pisaki,

–

kartki papieru.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

TEST 1

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Wykonywanie typowych prac
na frezarkach”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 2, 3, 4, 5, 7, 9, 10, 12, 13, 16, 19, 20 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 6, 8, 11, 14, 15, 17, 18, są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 9 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie co najmniej 15 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu
ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie co najmniej 18 zadań, w tym 5 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. b, 3. a, 4. c, 5. c, 6. a, 7. a, 8. b, 9. b, 10. a, 11. c,

12. c, 13. a, 14. c, 15. b, 16. c, 17. a, 18. c, 19. a, 20. b.

Plan testu

zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Sklasyfikować frez

Określić rodzaj ruch głównego
obrotowy frezarki

Zdefiniować pojęcie głębokości
frezowania

Rozpoznać frezowanie czołowe

Rozpoznać rodzaj narzędzia do
frezowania rowków

Dobrać sposób zamocowania
przedmiotu do frezowania
powierzchni po łuku lub okręgu

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazać symbol frezu

Dobrać sposób zamocowania narzędzi
trzpieniowych z chwytem walcowym

Rozpoznać frez walcowy

10 Rozpoznać imadło do wałków

Wskazać sposób zamocowania
narzędzi z chwytem stożkowym

Wskazać zasadę doboru prędkości
skrawania przy frezowaniu

13 Rozpoznać frezowanie przeciwbieżne

Dobrać uchwyt obróbkowy do
frezowania z podziałem obwodu

Dobrać przyrządy do frezowania
rowków śrubowych

Określić, na czym polega frezowanie
swobodne powierzchni kształtowych

Dobrać narzędzie do frezowania kół
zębatych

Określić podstawowe zabiegi na
wytaczarko-frezarkach

Rozpoznać operacje frezowania
zespołem frezów

20 Rozpoznać frez walcowo-czołowy

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Przed rozpoczęciem sprawdzianu przedstaw uczniom zasady przebiegu testowania.
3. Podkreśl wagę samodzielnego rozwiązania zadań testowych.
4. Rozdaj uczniom przygotowane dla nich materiały (instrukcję, zestaw zadań testowych,

kartę odpowiedzi).

5. Udzielaj odpowiedzi na pytania formalne uczniów.
6. Przypomnij o upływającym czasie po upływie połowy czasu i na 5 minut przed końcem

sprawdzianu.

7. Zbierz od uczniów karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj dokładnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Odpowiedzi udzielaj wyłącznie na karcie odpowiedzi.
4. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
5. Test zawiera 20 zadań.
6. Do każdego zadania podane są cztery odpowiedzi, z których tylko jedna jest prawidłowa.
7. Zaznacz prawidłową według Ciebie odpowiedź wstawiając literę X w odpowiednim

miejscu na karcie odpowiedzi.

8. W przypadku pomyłki zaznacz błędną odpowiedź kółkiem, a następnie literą X zaznacz

odpowiedź prawidłową.

9. Za każde poprawne rozwiązanie zadania otrzymujesz jeden punkt.
10. Za udzielenie błędnej odpowiedzi, jej brak lub zakreślenie więcej niż jednej odpowiedzi –

otrzymujesz zero punktów.

11. Uważnie czytaj treść zadań i proponowane warianty odpowiedzi.
12. Nie odpowiadaj bez zastanowienia; jeśli któreś z zadań sprawi Ci trudność – przejdź do

następnego. Do zadań, na które nie udzieliłeś odpowiedzi możesz wrócić później.

13. Pamiętaj, że odpowiedzi masz udzielać samodzielnie.
14. Na rozwiązanie testu masz 40 minut.

Powodzenia

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Frez jest narzędziem

a) wieloostrzowym.
b) czteroostrzowym.
c) dwuostrzowym.
d) jednoostrzowym.

2. W większości odmian frezowania ruch główny obrotowy wykonywany jest przez

a) przedmiot obrabiany.
b) narzędzie.
c) narzędzie i przedmiot obrabiany.
d) podzielnicę.

3. Głębokość frezowania to

a) grubość warstwy materiału usuwanej podczas jednego przejścia freza.
b) całkowita grubość warstwy materiału do usunięcia.
c) naddatek obróbkowy.
d) parametr charakteryzujący frez.

4. Rysunek przedstawia frezowanie

a) obwodowe.
b) walcowe.

c) czołowe.
d) obwiedniowe.

5. Rysunek przedstawia operację frezowania rowka frezem

a) piłkowym.
b) tarczowym trzpieniowym.
c) tarczowym,
d) tarczowym kątowym.

6. W przypadku frezowania bocznych powierzchni przedmiotu po łuku lub okręgu,

przedmiot mocuje się
a) na stołach obrotowych.
b) w specjalnym imadle.
c) bezpośrednio na stole obrabiarki.
d) w podzielnicy.

7. Frez walcowo-czołowy oznaczony jest symbolem

a) NFCa.
b) NFWa.
c) NFPa.
d) NFKa.

8. Do mocowania frezów trzpieniowych z chwytem walcowym stosuje się

a) trzpienie frezarskie.
b) oprawki zaciskowe.
c) tuleje redukcyjne z chwytem stożkowym.
d) trzpień frezarski zabierakowy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9. Rysunek przedstawia frez

a) czołowy.
b) walcowy.
c) walcowo-czołowy.
d) walcowy zespołowy.

10. Rysunek przedstawia imadło

a) do wałków.
b) pochylne kołyskowe.
c) szybkomocujące mimośrodowe.
d) obrotowe z przesuwną śrubą.

11. Narzędzia obróbkowe z chwytem stożkowym mocuje się na frezarce

a) w oprawce zaciskowej.
b) na trzpieniu zabierakowym.
c) w tulei redukcyjnej z chwytem stożkowym.
d) w tulei rozprężnej.

12. Prędkość skrawania podczas frezowania jest zależna od

a) średnicy zewnętrznej freza.
b) posuwu oraz prędkości obrotowej freza.
c) średnicy zewnętrznej freza oraz jego prędkości obrotowej.
d) posuwu.

13. Rysunek przedstawia frezowanie

a) przeciwbieżne.
b) współbieżne.
c) rozbieżne.
d) równobieżne.

14. Do wykonywania prac frezarskich, wymagających dzielenia obwodu przedmiotu

obrabianego stosuje się
a) uchwyt trójszczękowy.
b) stół obrotowy.
c) podzielnicę.
d) imadło do wałków.

15. Rowki śrubowe o kącie pochylenia linii śrubowej większym niż 45° frezowane są przy

zastosowaniu
a) uchwytów samocentrujących na podstawie obrotowej.
b) uniwersalnych głowic przystawnych.
c) podzielnic uniwersalnych.
d) przyrządów podziałowych.

16. Frezowanie swobodne powierzchni kształtowych wykonuje się głównie według

a) wzornika.
b) kopiału.
c) linii traserskiej.
d) profilu frezów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17. Koła zębate walcowe z zębami prostymi wykonuje się frezem

a) modułowym krążkowym.
b) krążkowym niesymetrycznym.
c) trzpieniowym kątowym.
d) kształtowym.

18. Podstawowe zabiegi obróbkowe na wytaczarko-frezarkach to

a) wiercenie i wytaczanie otworów.
b) frezowanie powierzchni kształtowych.
c) wytaczanie otworów i frezowanie płaszczyzn.
d) frezowanie płaszczyzn i rowków.

19. Rysunek przedstawia frezowanie

a) zespołem frezów.
b) frezem kształtowym.
c) frezem zespołowym walcowym.
d) podwójnym frezem tarczowym.

20. Rysunek przedstawia

a) głowicę frezową.
b) frez walcowo-czołowy.
c) frez trzpieniowy.
d) frez tarczowy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ..................................................................................................

Wykonywanie typowych prac na frezarkach

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedzi

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

TEST 2

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Wykonywanie typowych prac
na frezarkach”

Próba pracy ma dwa zadania:

1) sprawdzić stopień opanowania jednej z umiejętności praktycznych, jakie uczniowie

powinni zdobyć przy realizacji jednostki modułowej,

2) przygotować uczniów do zdawania części praktycznej egzaminu zewnętrznego,

potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie operator obrabiarek skrawających.
W tym celu zadanie praktyczne musi być przygotowane w takiej formie, z jaką uczniowie

spotkają się na egzaminie. Oznacza to konieczność opracowania zadania w sposób
umożliwiający kryterialne ocenianie wykonywanych przez ucznia czynności w czterech
obszarach: planowania, organizowania, wykonywania i prezentowania. Nauczyciel powinien
przygotować dokumentację zadania wraz z rysunkiem wałka. Rysunek powinien zawierać
wymiary tolerowane i oznaczenia chropowatości powierzchni. Na rysunku powinien
znajdować się rowek na wpust.

Ocenianie:
niedostateczny

do 10 pkt.

dopuszczający

11–12 pkt.

dostateczny

13–14 pkt.

dobry

15–16 pkt.

bardzo dobry

17 pkt.

Wyposażenie stanowiska do przeprowadzenia próby pracy:

Lp.

Wyposażenie stanowiska

1. Frezarka pionowa

2. Instrukcja obsługi i DTR obrabiarki

3. Oprawki do mocowania narzędzi

Narzędzia obróbkowe: różnego rodzaju frezy, w tym frez trzpieniowy z chwytem
walcowym NFPg

5. Imadła maszynowe różnego rodzaju, w tym imadło do wałków

6. Przyrządy pomiarowe: suwmiarka, głębokościomierz suwmiarkowy.

7. Klucze do mocowania imadła

8. Czyściwo, szczotki zmiotki, szufelka

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Informacja dla ucznia

1. Sprawdź, czy otrzymałeś kompletny arkusz do wykonania zadania. Ewentualne braki

stron lub inne usterki zgłoś nauczycielowi.

2. Na arkuszu PLAN DZIAŁANIA wpisz swój numer ewidencyjny PESEL, datę urodzenia

i numer stanowiska.

3. Zapoznaj się z treścią zadania praktycznego, instrukcją do jego wykonania, stanowiskiem

roboczym i jego wyposażeniem. Masz na to 15 minut.

4. Czas rozpoczęcia i zakończenia zadania nauczyciel zapisze w widocznym dla Ciebie

miejscu (czas wykonania zadania wynosi 90 minut).

Pamiętaj, że podczas wykonywania zadania jesteś oceniany przez nauczyciela, który

obserwuje wykonywane przez Ciebie czynności i nie będzie udzielać Ci żadnych wskazówek.
Nauczyciel interweniuje tylko w przypadku naruszenia przez Ciebie przepisów bhp, ochrony
przeciwpożarowej i może w takim przypadku przerwać wykonywanie zadania.

Powodzenia!

Zadanie

Wykonaj frezowanie rowka na wpust zgodnie z dokumentacją. Ułóż plan działania

niezbędny do wykonania zadania. Dobierz odpowiednie narzędzia skrawające, pomiarowe
i przyrządy potrzebne do wykonania pracy. Dobierz parametry skrawania. Powierzone
zadanie wykonaj dokładnie z zachowaniem zasad bhp. Na wykonanie zadania masz 90 minut.

Instrukcja wykonania zadania
Aby bezpiecznie i poprawnie wykonać zadanie:
1. Przeanalizuj dokładnie treść zadania.
2. Zapisz w formularzu PLAN DZIAŁANIA:

a) czynności związane z wykonaniem zadania, w kolejności ich wykonywania,
b) wykaz narzędzi skrawających i przyrządów niezbędnych do wykonania zadania,
c) wykaz przyrządów pomiarowych,
d) obliczone lub dobrane parametry skrawania.

3. Przystąp do zorganizowania stanowiska pracy:

a) zgromadź i rozmieść na stanowisku pracy narzędzia, sprzęt kontrolno-pomiarowy,

i instrukcje niezbędne do wykonania zadania,

b) sprawdź stan techniczny obrabiarki i narzędzi skrawających,
c) dobierz środki ochrony indywidualnej wymagane do bezpiecznego wykonania

zadania.

4. Wykonaj zaplanowane operacje i zabiegi zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny

pracy i ochrony przeciwpożarowej.

5. Sprawdź jakość wykonanego rowka na wpust w odniesieniu do rysunku z dokumentacji

zadnia.

6. Po zakończeniu pracy uporządkuj obrabiarkę, oczyść narzędzia i odłóż je na miejsce

składowania, odpady złóż w wyznaczonym miejscu.

7. Zgłoś gotowość do prezentacji wykonanego zadania.
8. Zaprezentuj sposób wykonania zadania: omów operacje i zabiegi prowadzące do

wykonania zadania, uzasadnij dobór narzędzi obróbkowych i uchwytu do mocowania
przedmiotu, oceń jakość wykonywanej pracy w odniesieniu do dokumentacji zadania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zawód: operator obrabiarek skrawających
Symbol cyfrowy zawodu 722[02]
Oznaczenie tematu: …….
Oznaczenia zadania: ………

PESEL

Data urodzenia

Numer stanowiska

dzień miesiąc

rok

PLAN DZIAŁANIA

1. Zapisz czynności związane z wykonaniem zadania, w kolejności ich wykonywania

………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………

2. Wykaz narzędzi skrawających i przyrządów niezbędnych do wykonania zadania

3. Wykaz przyrządów pomiarowych

4. Parametry skrawania

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zadanie praktyczne

Wykonaj frezowanie rowka na wpust zgodnie z dokumentacją. Ułóż plan działania

CZYNNOŚCI OCENIANE I KRYTERIA WYKONANIA

Liczba

pkt.
0–1

Czynność 1: zapisanie kolejnych czynności związanych z wykonaniem

zadania

Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli uczeń uwzględnił w wykazie, co
najmniej 4 z następujących czynności:
– dobieranie narzędzi obróbkowych,
– dobieranie parametrów skrawania,
– dobieranie sposobu zamocowania przedmiotu obrabianego
– zamocowanie narzędzi,
– zamocowanie przedmiotu obrabianego,
– wykonanie rowka,
– sprawdzenie jakości wykonanego rowka,
– porządkowanie stanowiska pracy,
– prezentacja wykonanego zadania.

Czynność 2: sporządzenie wykazu niezbędnych narzędzi skrawających
i przyrządów
Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli uczeń zapisał co najmniej:

– frez trzpieniowy z chwytem walcowym NFPg,
– oprawka zaciskowa,
– tulejki rozprężne,
– imadło do wałków.

Czynność 3: sporządzenie wykazu niezbędnych przyrządów pomiarowych

Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli uczeń zapisał co najmniej:
– suwmiarka,
– głębokościomierz suwmiarkowy.

Czynność 4: dobieranie parametrów skrawania

Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli uczeń zapisał dobrane parametry
skrawania

Suma punktów w obszarze I. Planowanie

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Czynność 5: zgromadzenie na stanowisku pracy niezbędnych narzędzi,
przyrządów pomiarowych i instrukcji niezbędnych do wykonania zadania

Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli uczeń zgromadził i rozmieścił na
stanowisku pracy:

– narzędzia obróbkowe,
– oprawki narzędziowe,
– imadło do wałków,
– przyrządy pomiarowe,
– rysunek do wykonania zadania,
– materiał obrabiany.

Czynność 6: sprawdzenie stanu technicznego obrabiarki i narzędzi
skrawających

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli uczeń ocenił stan techniczny obrabiarek
i narzędzi skrawających dokonując oględzin i próbnego uruchomienia
frezarki

Czynność 7: dobieranie środków ochrony indywidualnej wymaganych do
bezpiecznego wykonania zadania

Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli uczeń założył ubranie robocze jedno- lub
dwuczęściowe, nakrycie głowy i okulary ochronne

Suma punktów w obszarze II. Organizowanie

Czynność 8: mocowanie narzędzi obróbkowych

Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli uczeń prawidłowo zamocował
narzędzia obróbkowe

Czynność 9: mocowanie przedmiotu obrabianego

Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli uczeń prawidłowo zamocował

przedmiot obrabiany w imadle do wałków

Czynność 10: ustawianie dobranych parametrów skrawania do wykonania
operacji frezowania rowka

Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli uczeń ustawił dobrane parametry

skrawania

Czynność 11: ustawienie frezu w osi wałka
Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli uczeń ustawił frez w osi wałka
zamocowanego w imadle

Czynność 12: wykonanie operacji frezowania rowka na wpust

Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli uczeń wykonał operacje frezowania

rowka zgodnie z dokumentacją i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy

Czynność 13: sprawdzenie jakości pracy

Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli uczeń po wykonaniu zadania sprawdził

jakość wykonanego rowka wykonując pomiary

Czynność 14: porządkowanie stanowiska pracy

Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli uczeń po zakończeniu zadania

uporządkował stanowisko pracy, oczyścił frezarkę, odłożył narzędzia na
miejsce przechowywania, zagospodarował odpady

Suma punktów w obszarze III. Wykonywanie

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Czynność 15: omówienie operacji i zabiegów wykonywanych podczas
frezowania rowka
Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli uczeń omówił operacje i zabiegi
wykonywane podczas frezowania rowka

Czynność 16: uzasadnienie doboru narzędzi i uchwytu do mocowania
przedmiotu obrabianego

Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli uczeń uzasadnił wybór narzędzia
obróbkowego oraz uchwytu do mocowania przedmiotu obrabianego

Czynność 17: ocena jakości wykonanego rowka na wpust

Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli uczeń ocenił jakość wykonanej pracy
odnosząc się do rysunku wykonawczego zawartego w dokumentacji zadania

Suma punktów w obszarze IV. Prezentowanie

RAZEM

Czynność wykonana – 1 pkt., niewykonana – 0 pkt.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

LITERATURA

1. Brodowicz W.: Skrawanie i narzędzia. WSiP, Warszawa 2004
2. Górecki A.: Technologia ogólna. Podstawy technologii mechanicznych. WSiP,

Warszawa 2005

3. Górski E.: Poradnik frezera. WNT, Warszawa 2000
4. Mac S.: Obróbka metali. WSiP, Warszawa 1999
5. Mały poradnik mechanika. WNT, Warszawa 1994
6. Paderewski K.: Obrabiarki. WSiP, Warszawa 2003

Literatura metodyczna
1. Dretkiewicz-Więch J.: ABC nauczyciela przedmiotów zawodowych. Operacyjne cele

kształcenia. Zeszyt 32. CODN, Warszawa 1994

2. Niemierko B.: Pomiar wyników kształcenia zawodowego. BKKK, Warszawa 1997

3. Ornatowski T., Figurski J.: Praktyczna nauka zawodu. ITeE, Radom, 2001