Ogrodnik_621[01].Z4.01

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Materiał nauczania

4.1. Klasyfikacja roślin ozdobnych

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające

4.1.3. Ćwiczenia

4.1.4. Sprawdzian postępów

4.2. Sposoby rozmnaŜania roślin ozdobnych

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające

4.2.3. Ćwiczenia

4.2.4. Sprawdzian postępów

4.3. Technika i sposoby siewu

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.2. Pytania sprawdzające

4.3.3. Ćwiczenia

4.3.4. Sprawdzian postępów

4.4. Sadzenie i pielęgnacja roślin ozdobnych

4.4.1. Materiał nauczania

4.4.2. Pytania sprawdzające

4.4.3. Ćwiczenia

4.4.4. Sprawdzian postępów

4.5. Ochrona roślin ozdobnych

4.5.1. Materiał nauczania

4.5.2. Pytania sprawdzające

4.5.3. Ćwiczenia

4.5.4. Sprawdzian postępów

4.6. Uprawa roślin ozdobnych w gruncie

4.6.1. Materiał nauczania

4.6.2. Pytania sprawdzające

4.6.3. Ćwiczenia

4.6.4. Sprawdzian postępów

4.7. Zbiór, przechowywanie i transport kwiatów

4.7.1. Materiał nauczania

4.7.2. Pytania sprawdzające

4.7.3. Ćwiczenia

4.7.4. Sprawdzian postępów

5. Sprawdzian osiągnięć

6. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Poradnik ten będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy i zdobywaniu umiejętności

z zakresu uprawy roślin w gruncie.
W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiedzy, które powinieneś
mieć opanowane, aby przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej,

−

cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem,

−

materiał nauczania, zawierający niezbędne wiadomości teoretyczne, umoŜliwiający
samodzielne przygotowanie się do wykonania ćwiczeń i zaliczenia sprawdzianów,

−

pytania sprawdzające wiedzę potrzebną do wykonania ćwiczenia,

−

wiczenia, które umoŜliwią Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne z umiejętnościami

praktycznymi, ćwiczenia zawierają wykaz materiałów i sprzętu pomocnych w ich
realizacji,

−

sprawdzian postępów,

−

zestaw pytań sprawdzających Twoje opanowanie wiedzy i umiejętności z zakresu całej
jednostki modułowej,

−

wykaz literatury.
W materiale nauczania zostały omówione:

−

zastosowanie i klasyfikacja roślin ozdobnych,

−

rozmnaŜanie roślin,

−

sadzenie i pielęgnacja roślin ozdobnych,

−

uprawa roślin ozdobnych w gruncie,

−

ochrona roślin ozdobnych,

−

zbiór, przechowywanie i transport kwiatów.
Przed przystąpieniem do wykonywania ćwiczeń zapoznaj się z pytaniami

sprawdzającymi, które pozwolą Ci ocenić stan Twojej wiedzy, potrzebnej do wykonania
ć

wiczeń. JeŜeli masz trudności ze zrozumieniem tematu lub ćwiczenia, to poproś nauczyciela

o wyjaśnienie i sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz daną czynność.

Jednostka modułowa „Uprawa roślin ozdobnych w gruncie”, której treści teraz poznasz,

jest jednostką przygotowującą do nabycia kolejnych umiejętności w module 621[01].Z4
’Produkcja roślin ozdobnych i jest oznaczona na schemacie na stronie 5.

Bezpieczeństwo i higiena pracy

W czasie pobytu w pracowni musisz przestrzegać regulaminów, przepisów bhp i higieny

pracy oraz instrukcji przeciwpoŜarowych, wynikających z rodzaju wykonywanych prac.
Przepisy te poznasz podczas trwania nauki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

charakteryzować warunki klimatyczne oraz określać ich wpływ na wzrost, rozwój
i plonowanie roślin,

−

charakteryzować rozmnaŜanie generatywne i wegetatywne,

−

rozróŜnić cechy morfologiczne roślin,

−

charakteryzować nawozy organiczne i mineralne oraz określać ich wpływ na właściwości
gleby, wzrost i plonowanie roślin,

−

przygotowywać glebę pod uprawę roślin ozdobnych,

−

charakteryzować zabiegi pielęgnacyjne w uprawie roślin,

−

charakteryzować podstawowe choroby roślin, szkodniki oraz stosować metody ich
zwalczania,

−

określać przydatność podłoŜy i ziem do określonych upraw,

−

stosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŜarowej oraz
ochrony środowiska.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

–  dokonać podziału roślin ozdobnych według określonych kryteriów,
–  dobrać gatunki i odmiany roślin ozdobnych do produkcji,
–  zaplanować

uprawę roślin w gruncie,

–  zastosować róŜne sposoby rozmnaŜania roślin ozdobnych,
–  rozpoznać nasiona roślin ozdobnych,
–  scharakteryzować organy podziemne roślin ozdobnych,
–  przygotować do siewu nasiona roślin ozdobnych,
–  wykonać siew róŜnymi sposobami,
–  przygotować oraz posadzić rozsadę roślin ozdobnych,
–  przygotować i posadzić części podziemne roślin ozdobnych,
–  określić walory dekoracyjne roślin,
–  rozróŜnić rodzaje i gatunki roślin ozdobnych na podstawie cech morfologicznych,
–  dobrać i wykonać zabiegi pielęgnacyjne,
–  określić choroby i szkodniki roślin ozdobnych oraz metody i środki ich zwalczania,
–  zaplanować terminy oraz dokonać zbioru kwiatów,
–  określić zastosowanie kwiatów,
–  zaplanować oraz dokonać sprzedaŜy kwiatów,
–  zapewnić  warunki  przechowywania  organów  pochodzenia  pędowego  i korzeniowego  do

rozmnaŜania roślin ozdobnych,

– sporządzić kalkulację kosztów produkcji określonych gatunków roślin ozdobnych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Klasyfikacja roślin ozdobnych

4.1.1.Materiał nauczania

Rośliny ozdobne to gatunki i odmiany roślin zielnych; jednorocznych, dwuletnich, bylin

oraz drzewiastych (drzew i krzewów). Za rośliny ozdobne uwaŜa się gatunki i odmiany roślin
zielnych; jednorocznych, dwuletnich, bylin oraz drzewiastych (drzew i krzewów).
Znaczenie i zastosowanie roślin ozdobnych

Rośliny ozdobne odgrywają dość istotną rolę w Ŝyciu człowieka. Swą urodą oraz Ŝywymi

elementami dekoracyjnymi słuŜą do upiększania i wzbogacania otoczenia człowieka. Rośliny
obecne  są  we  wszystkich  waŜnych  uroczystościach,  radosnych  i  smutnych  wydarzeniach
rodzinnych.  Są  dowodem  sympatii,  szacunku  oraz  wyrazem  uczuć  w  kontaktach
międzyludzkich.  Obok  drzew  i  krzewów  są  podstawowym  elementem  w  kształtowaniu
terenów  zieleni.  Są  chętnie  sadzone  w  ogrodach  przydomowych  oraz  w  ogrodach
działkowych.

Wybierając roślinę kierujemy się walorami dekoracyjnymi. Ozdobą rośliny moŜe być

jej  pokrój,  poszczególne  części  rośliny  -  liście,  kwiaty,  owoce,  nasiona.  O  dekoracyjności
kwiatów  decyduje  ich  wielkość,  barwa  kwiatów,  ułoŜenie  płatków  oraz  ilość.  Często
spotykamy  kwiaty  zebrane  razem  tworząc  róŜnego  rodzaju  kwiatostany.  O  dekoracyjności
owoców  decyduje  ich  oryginalny  kształt  oraz  jaskrawa  barwa.  Dekoracyjność  roślin  jest
związana  z  określoną  fazą  ich  rozwoju,  moŜe  być  sezonowa  lub  teŜ  moŜe  utrzymywać  się
przez cały okres Ŝycia rośliny.
Klasyfikacja roślin ozdobnych

Rośliny ozdobne moŜemy klasyfikować i grupować:

−

pod względem botanicznym,

−

pod względem uŜytkowym.

Klasyfikacja botaniczna opiera się na systematyce roślin. Podstawową jednostką systematyki
jest gatunek, skupiający te osobniki, które mają wszystkie cechy wspólne, a potomstwo jest
takie same jak rodzice. W systematyce, gatunek określa się dwuwyrazową nazwą, pierwszy
wyraz oznacza rodzaj, a drugi to nazwa gatunku.

Tabela 1. Przykładowy podział roślin pod względem botanicznym[opracowanie własne]

Rodzaj

Gatunek

Rodzina

Rząd

Klasa

RóŜa

RóŜa dzika

RóŜowate

RóŜowce

Dwuliścienne

Stokrotka

Stokrotka pospolita

ZłoŜone

Główkozrosłe

Dwuliścienne

Mak

Mak polny

Makowate

Makowce

Dwuliścienne

Konwalia

Konwalia majowa

Liliowate

Liliowce

Jednoliścienne

Ponadto dzieli się rośliny zaleŜnie od:

−−−−

drewnienia pędów,

−−−−

czasu Ŝycia,

−−−−

charakteru wzrostu.

Klasyfikacje pod względem uŜytkowym są przewaŜnie uzaleŜnione od dziedziny

działalności  człowieka.  Mogą  się  pokrywać  z  podziałem  botanicznym  lub  nie.  W  miarę
potrzeby  wykorzystuje  się  zarówno  botaniczne  jak  i  uŜytkowe  moŜliwości  podziału  rośli
ozdobnych.
Klasyfikacja  pod  względem  uŜytkowym  moŜe  być  dokonywana  ze  względu  na  następujące
kryteria:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1) ze względu na drewnienie pędów (rys 1).

Rys. 1.

Podział roślin ze względu na drewnienie pędów[opracowanie własne]

2) ze względu na miejsce i sposobu uprawy,

Rys. 2.

Podział roślin ze względu na miejsce i sposób uprawy [opracowanie własne]

3) ze względu na zastosowanie i wykorzystanie roślin.

Podział roślin ze względu na zastosowania i wykorzystania roślin

doniczkowe

na kwiat

i zieleń ciętą

rabatowe

na suche

bukiety

pnącza

rośliny

okrywowe

kwietniki

sezonowe

i trwałe

Rys. 3. Podział roślin ze względu na zastosowanie i wykorzystanie roślin [opracowanie własne]

Cechy morfologiczne roślin ozdobnych
Morfologia korzenia

Korzenie roślin zielnych są cienkie i delikatne. Główna masa korzeni mieści się na

głębokość 10-40 cm. Zasięg korzeni związany jest z warunkami glebowymi. Na glebach
lekkich i ubogich jest większy, a na glebach cięŜszych i Ŝyznych - mniejszy. U roślin zielnych
wyróŜniamy następujące rodzaje korzeni:

−

korzeń główny lub palowy - jest najsilniejszy,

−

korzenie boczne - rozrastają się na boki od korzenia palowego,

z rozsady

wysiewane wprost do gruntu

Podział roślin ze względu na

miejsce i sposób uprawy

w gruncie

w szklarni

byliny

Podział roślin ze względu na

drewnienie pędów

zielne

zdrewniałe

dwuletnie

jednoroczne

krzewy

drzewa

krzewinki

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

korzenie przybyszowe - pojawiają się w węzłach i mogą wyrastać jako korzenie
powietrzne lub czepne.

MoŜemy wyróŜnić następujące systemy korzeniowe:

−

system osiowy - wykształca się korzeń główny,

−

system wiązkowy - bez korzenia głównego, składający się z kilku lub kilkunastu korzeni.

(rys. 4).

Rys. 4. Systemy korzeniowe a – palowy u buka, b, c – systemy palowe u roślin zielnych, c – korzenie wiązkowe

[8, s.180].

Morfologia pędu

Pędem nazywamy część rośliny składającą się z łodygi i liści oraz kwiatu. Łodyga

stanowi  oś  pędu,  na  której  wyrastają  liście  i  pędy  boczne.  Pęd  jest  zakończony  pąkiem
szczytowym.  U roślin  jednorocznych  wzrost  pędu  głównego  kończy  się  wtedy,  gdy  ze
szczytowego  pąka  wytworzy  się  kwiat,  a  potem  owoc  i  nasienie.  U  roślin  dwuletnich
kwitnienie  oraz  wytwarzanie  nasion  następuje  w  drugim  roku  uprawy.  U  roślin  wieloletnich
kwitnienie  i  owocowanie  powtarza  się  co  roku,  wzrost  przy  tym  trwa  do  końca  Ŝycia.
RozróŜniamy pędy:

−

nadziemne,

−

podziemne.
Spośród pędów nadziemnych wyróŜniamy pędy wspinające się po sztywnych podporach –

spotykane u fasoli ozdobnej, groszku pachnącego, powoju trójbarwnego.

Pędy podziemne są to pędy zmodyfikowane. WyróŜniają się znaczną grubością i zanikiem

ciałek zieleni. Występują u bylin w postaci bulw i kłączy.

Bulwy są to silnie zgrubiałe i skrócone pędy podziemne o ograniczonym wzroście, na

których znajdują się pąki liściowe. W bulwach są gromadzone materiały zapasowe.
Przykładami roślin, które posiadają bulwy są: mieczyk ogrodowy (rysunek 5), begonia
bulwiasta.

Rys. 5. Bulwa mieczyka [Kwietnik 10/1999]

Kłącza to podziemne pędy z krótkimi międzywęźlami powstałymi w wyniku wzrostu na

grubość w ciągu kilku okresów wegetacyjnych. Mają wzrost nieograniczony, mogą być
zgrubiałe lub nie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 6. Zmodyfikowane pędy podziemne. Kłącza kanny [Kwietnik 10/1999]

Liście mają cechy charakterystyczne dla kaŜdego gatunku rośliny. Ich kształt, wielkość,

owłosienie, brzeg blaszki liściowej, barwa są cechami dziedzicznymi. Liście są waŜnym
elementem rozpoznawczym w czasie sezonu wegetacyjnego. Liście mogą być pojedyncze
lub złoŜone.

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Jakie znaczenie mają rośliny ozdobne?
2.  Co decyduje o wartości dekoracyjnej roślin ozdobnych?
3.  Od jakich czynników uzaleŜniona jest klasyfikacja uŜytkowa?
4.  Jakie znasz kryteria podziału roślin ozdobnych pod względem uŜytkowym?
5.  Jakie znasz rodzaje korzeni u roślin zielnych?
6.  Co nazywamy pędem?
7.  Jakie znasz pędy podziemne?
8.  Jakie cechami charakteryzują się liście?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ dekoracyjność roślin ozdobnych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy,
2) narysować elementy dekoracyjne poszczególnych roślin na wcześniej przygotowanym

arkuszu papieru według wzoru,

3) wpisać we właściwej kolumnie tabeli: elementy dekoracyjne, barwę oraz zastosowanie,
4) zaprezentować rezultat swojej pracy.

Lp.

Gatunek

Rysunek

Barwa

Dekoracyjność Zastosowanie

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

materiał roślinny,

−

atlasy roślin ozdobnych,

−

karty pracy,

−

kredki, temperówka.

Ćwiczenie 2

Rozpoznaj rośliny jednoroczne oraz dwuletnie na podstawie cech morfologicznych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  zorganizować stanowisko pracy,
2)  dokładnie obejrzeć roślinę,
3)  zapisać na kartce swoje spostrzeŜenia,
4)  wpisać do tabeli rozpoznane rośliny,
5)  zaprezentować rezultaty swojej pracy.

Rodzaj

Gatunek

Liście

Rodzaj
obrzeŜenia
blaszki
liściowej

Rodzina

Rysunek
rośliny

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

ywe okazy roślin,

−

kartki papieru,

−

przybory do pisania,

−

karta pracy,

−

atlasy roślin ozdobnych.

Ćwiczenie 3

Dokonaj klasyfikacji roślin pod względem uŜytkowym.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  zorganizować stanowisko pracy,
2)  sporządzić schemat podziału roślin pod względem uŜytkowym,
3)  zapoznać się z roślinami, które są podane na karcie pracy,
4)  umieścić nazwy gatunków roślin w odpowiednim miejscu schematu,
5)  zaprezentować wyniki swojej pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

karta z roślinami,

−

atlasy roślin ozdobnych,

−

foldery z roślinami ozdobnymi,

−

arkusze papieru,

−

przybory do pisania.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) określić walory dekoracyjne roślin?

2) wyjaśnić róŜnicę pomiędzy klasyfikacją botaniczną a uŜytkową?

3) wymienić rodzaje pędów?

4) scharakteryzować pędy zmodyfikowane?

5) scharakteryzować cechy morfologiczne roślin zielnych?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2. Sposoby rozmnaŜania roślin ozdobnych

4.2.1. Materiał nauczania

Rośliny ozdobne moŜemy rozmnaŜać:

−

generatywnie,

−

wegetatywnie.

RozmnaŜanie generatywne

RozmnaŜanie z nasion nazywamy generatywnym. Zaletą tego rozmnaŜania jest łatwość

wykonania. Rośliny rozmnaŜane tą metodą są Ŝywotniejsze i zdrowsze. Wadą jest brak
powtarzalności cech rośliny matecznej.

Nasieniem nazywamy organ generatywnego rozmnaŜania roślin nasiennych, który

zawiera młodą roślinę w postaci zarodka. Nasionko zbudowane jest z:

−−−−

zarodka,

−−−−

bielma,

−−−−

obielma,

−−−−

łupiny nasiennej.

−−−−

Rys. 7. Budowa nasion roślin dwuliściennych i jednoliściennych [1, s. 32]

Warunki kiełkowania nasion

Kiełkowanie jest to wyjście nasion ze stanu spoczynku i podjęcie przez zarodek dalszego

rozwoju,  przy  udziale  wody.  Proces  kiełkowania  odbywa  się  w  odpowiednich  warunkach
zewnętrznych.  Do  tych  warunków  naleŜą:  woda,  temperatura,  skład  atmosfery  i  światło.
Woda  jest  konieczna  do  procesu  kiełkowania,  nasiona  chłoną  ją  z  ogromną  siłą.  Nasiona
pobierają  wodę  w  dwóch  etapach;  pęcznienia  i  wchłaniania  wody.  Temperatura  odgrywa
istotną  rolę  w procesie  kiełkowania.  NajwyŜszy  procent  skiełkowanych  nasion  w  jak
najkrótszym  czasie,  osiąga  się  poprzez  uzyskanie  optymalnej  temperatury  dla  róŜnych
gatunków.  Nasiona  do  kiełkowania  potrzebują  równieŜ  odpowiedniego  składu  atmosfery.
Nasiona  kiełkują,  gdy  powietrze  zawiera  20%  tlenu  i  0,03%  dwutlenku  węgla.  Kiedy
zawartość tlenu obniŜa się, wzrasta stęŜenie dwutlenku węgla i prowadzi to do zmniejszenia
liczby  kiełkujących  nasion.  Większość  nasion  kiełkuje  bez  dostępu  światła  (pod
przykryciem).  Są  nasiona,  których  proces  kiełkowania  odbywa  się  wyłącznie  przy  dostępie
ś

wiatła.

RozmnaŜanie wegetatywne

Sposób ten wykorzystujemy w przypadku rozmnaŜania gatunków, które słabo zawiązują

nasiona,  lub  których  nasiona  trudno  dojrzewają  i  kiełkują.  RozmnaŜane  tą  metodą  rośliny
odtwarzają  wiernie  cechy  rośliny  matecznej,  wcześniej  wchodzą  w  okres  kwitnienia
i owocowania.  Do  rozmnaŜania  wegetatywnego  wybieramy  rośliny  zdrowe  o  najbardziej
wartościowych  cechach  dekoracyjnych.  Rośliny  ozdobne  uprawiane  w  gruncie  moŜemy
rozmnaŜać poprzez:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

cebule przybyszowe,

−

bulwy,

−

kłącza,

−

sadzonki pędowe,

−

dzielenie roślin.
Przykładem rozmnaŜania przez cebule przybyszowe jest tygrysówka pawia. Oddzielenie

cebul przybyszowych wykonuje się jesienią po wykopaniu rośliny. Liście obcina się, a cebule
suszy w pomieszczeniu o temperaturze około 17ºC, następnie czyści się i odejmuje od rośliny
matecznej tylko te cebule, które moŜna łatwo oddzielić. Jeśli w drugim roku uprawy cebule
nie osiągną obwodu 7 cm, to nie powinno się ich dalej uprawiać.

Bulwy nadziemne powstają najczęściej na pędzie w kątach liści. Bulwy tworzą

następujące gatunki: begonia bulwiasta, mieczyk ogrodowy, krokosmia ogrodowa (nazywana
cynobrówką).

Rys. 8. Typ bulwy podziemnej u mieczyka. a

−

bulwa mateczna, b

−

środkowa część

bulwy,
c

−

wewnętrzna część bulwy, d – bulwy zastępcze [9, s. 89]

Dzieląc kłącza naleŜy uwaŜać, aby kaŜda oddzielona część miała co najmniej jeden

dobrze wykształcony pąk. Rany powstałe podczas dzielenia, naleŜy posypać sproszkowanym
węglem  drzewnym  celem wysuszenia i zdezynfekowania. Rośliną rozmnaŜaną przez podział
kłączy  jest  paciorecznik.  Przez  sadzonki  pędowe  moŜemy  rozmnaŜać  dalię  oraz  begonię
bulwiastą. Jest to jeden ze sposobów rozmnaŜania tych roślin. W drugiej połowie grudnia lub
w  styczniu,  dobrze  wyrośnięte  bulwy  begonii  sadzi  się  płytko  w  skrzynkach.  Pozostawia  się
je  aŜ  do  momentu,  kiedy  zaczynają  wybijać  pędy,  z  których  pobiera  się  sadzonki  (rys.  9).
Sadzonki ukorzeniają się po trzech tygodniach.

Rys. 9. Sporządzanie sadzonek pędowych begonii [Kwietnik 4/1998]

Podziału roślin dokonujemy poprzez rozerwanie wykopanej rośliny lub jej rozcięciu

ostrym szpadlem lub noŜem. Otrzymane w ten sposób nowe rośliny sadzi się do doniczek
lub bezpośrednio do gruntu. Czynność tę wykonujemy wiosną. Tą metodą rozmnaŜamy dalie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 10. Sposoby dzielenia roślin [4, s. 92]

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Jakie są sposoby rozmnaŜania roślin?
2.  Jakie są wady i zalety rozmnaŜania generatywnego?
3.  Jakie czynniki wpływają na kiełkowanie nasion?
4.  Na czym polega rozmnaŜanie wegetatywne?
5.  Jakie są sposoby rozmnaŜania wegetatywnego?
6.  Na czym polega dzielenie roślin?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Rozpoznaj organy podziemne roślin.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  dokładnie obejrzeć i zapisać swoje spostrzeŜenia,
2)  rozpoznać organy podziemne roślin,
3)  uzupełnić tabelę wpisując rozpoznany gatunek, sposoby rozmnaŜania,
4)  wykonać rysunek rozpoznanego organu podziemnego,
5)  przedstawić wyniki swojej pracy.

Rysunek

organu

podziemnego

Gatunek

Sposoby

rozmnaŜania

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

organy podziemne roślin,

−

atlasy roślin ozdobnych,

−

karty pracy,

−

przybory do pisania.

Ćwiczenie 2

Wykonaj rozmnaŜanie dalii.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  określić metodę rozmnaŜania dalii,
2)  przygotować materiały do rozmnaŜania,
3)  sprawdzić zdrowotność karp dalii po przezimowaniu,
4)  dokonać podziału, tak aby kaŜda część na wierzchołku miała co najmniej jeden dobrze

wykształcony pąk,

5)  przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania ćwiczenia,
6)  posadzić w przygotowane miejsca i podlać,
7)  przedstawić wyniki swojej pracy.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

karpy dalii,

−

poradnik dla ucznia,

−

szpadel, ostry nóŜ,

−

wyznaczone miejsca do sadzenia dalii,

−

konewka.

Ćwiczenie 3

Rozpoznaj nasiona kwiatów jednorocznych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) sporządź tabelę według wzoru,

Gatunek

rysunek

nasion

wielkość

kształt

barwa

powierzchnia

Nagietek lekarski

Szałwia błyszcząca

Starzec

eniszek meksykański

Begonia stale kwitnąca

Aksamitka rozpierzchła

Lobelia przylądkowa

Cynia wytworna

2)  uzupełnij tabelę, naszkicuj lub wklej nasiona,
3)  określ cechy nasion,
4)  przedstaw wyniki swojej pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

próbki z materiałem siewnym,

−

karta pracy,

−

przybory do pisania.

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) rozpoznać organy wegetatywne roślin ozdobnych?

2) wskazać sposób rozmnaŜania określonej rośliny?

3) wykonać rozmnaŜanie dalii?

4) scharakteryzować rozmnaŜanie wegetatywne roślin ozdobnych?

5) określić wady i zalety rozmnaŜania wegetatywnego i generatywnego?

6) rozpoznać nasiona podstawowych gatunków roślin uprawianych

z rozsady?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3. Technika i sposoby siewu

4.3.1. Materiał nauczania

Przygotowanie nasion do siewu

Przed wysiewem nasion, celem osiągnięcia lepszych wyników, moŜemy zastosować kilka

zabiegów. Do tych zabiegów naleŜą:

−

skaryfikacja,

−

zaprawianie nasion.
Skaryfikacja – zabieg ten polega na uszkadzaniu twardej łupiny nasiennej. Uszkodzenie

łupiny moŜe być:

−

mechaniczne, uszkodzenia łupiny polega na nacinaniu, ścieraniu pilnikiem lub papierem
ś

ciernym,

−

fizyczne, polega na moczeniu nasion w gorącej wodzie – temperatura 75-80ºC przez
24 godziny

−

chemiczne, polega na działaniu stęŜonym kwasem siarkowym przez kilka lub kilkanaście
godzin, po zabiegu naleŜy nasiona przemyć wodą.

Skaryfikację wykonujemy u kanny.

Rys. 11. RóŜne sposoby niszczenia łupiny nasiennej [Kwietnik 10/2004]

Zaprawianie nasion – zabieg ten ma na celu zabezpieczenie nasion przed chorobami

i szkodnikami.  Zaprawianie  moŜemy  przeprowadzać  termicznie  i  chemicznie.  Zaprawianie
termiczne  przeprowadza  się  jeśli  patogeny  znajdują  się  wewnątrz  nasienia.  Polega  to
na moczeniu nasion przez około jednej godziny w wodzie o temperaturze 50ºC. Zaprawianie
chemiczne  przeprowadza  się  jeśli  patogeny  występują  na  powierzchni  nasion.  Polega  to
na pokryciu  nasion  ochronną  otoczką  środka  chemicznego.  MoŜemy  zaprawiać  na  mokro
w roztworach  środków  chemicznych  lub  na  sucho  w  postaci proszku. Najczęściej stosowane
zaprawy chemiczne to: Zaprawa nasienna T, Zaprawa Funaben T, Dithane M-45.

Terminy i miejsce wysiewu

Ze względu na to, Ŝe wiele roślin uprawianych w naszym kraju pochodzi z róŜnych stref

geograficznych wyróŜniamy trzy terminy wysiewu nasion.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Tabela 2. Terminy wysiewu nasion [opracowanie własne]

Wysiew

Termin

Miejsce wysiewu

Gatunki

Zimowy

k. I-IV

szklarnia
inspekt

Szałwia błyszcząca
ś

eniszek meksykański

Lwia paszcza
Petunia ogrodowa

Wczesnowiosenny

k. III-V

do gruntu
na rozsadnik

Groszek pachnący
Nagietek lekarski
Portulaka wielkokwiatowa
Nasturcja większa

Letni

k. VI-VIII

do gruntu
w szklarni

Stokrotka
Goździk ogrodowy
Bratek

Przygotowanie podłoŜa i pojemników do wysiewu

Przygotowując podłoŜe do wysiewu nasion dla roślin jednorocznych uprawianych z rozsady,

naleŜy  uwzględnić  iŜ,  powinno  ono  być  lekkie,  przewiewne,  wolne  od  patogenów  i  nasion
chwastów, o gruzełkowatej strukturze oraz dobrych właściwościach powietrzno-wodnych.  Nie jest
wymagana  zasobność  w  składniki  pokarmowe,  poniewaŜ  dawkę  startową  roślina  ma
zmagazynowaną  w  nasieniu.  Do  wysiewów  doskonale  nadaje  się  torf  wysoki  odkwaszony
z dodatkiem  gruboziarnistego  piasku  rzecznego  lub  perlitu  w  stosunku  1:1,  lub  ziemia
liściowa  z   domieszką  piasku  lub  torfu.  Do  wysiewów  najczęściej  stosuje  się  skrzynki,
multiplaty  lub doniczki  torfowe,  w  których  wysadza  się  rozsadę  do  gruntu  (rysunek  12).
Wszystkie  pojemniki  przeznaczone  do  wysiewów  powinny  być  czyste  i zdezynfekowane
formaliną  techniczną  lub  siarczanem  miedzi.  Pojemniki  wypełniamy  przygotowanym
wcześniej podłoŜem i lekko wyrównujemy (nie ubijamy!) np. deseczką albo packą.

Rys.12. Pojemniki do wysiewów [2, s. 12]

Po wysiewie nasiona przykrywamy przesianym piaskiem (z wyjątkiem nasion bardzo

drobnych  lub  wymagających  światła  do  kiełkowania).  Sposób  wysiewu  nasion  oraz  grubość
ich  przykrycia  zaleŜy  od  wielkości  nasion.  Zakłada  się,  Ŝe  nasiona  powinny  być  przykryte
warstwą  3  razy  grubszą  od  wielkości  nasion.  Z  wielkością  nasion  wiąŜe  się  wartość
określająca  ilość  nasion  w jednym  gramie.  Znajomość  tej  wartości  ma  ogromne  znaczenie
przy planowaniu zakupu nasion na produkcję określonej ilości rozsady (tabela 3).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Tabela 3. Wielkość nasion jednorocznych produkowanych z rozsady [opracowanie własne autora].

Nazwa polska

Liczba nasion w 1g

Ilość nasion [g] do produkcji 1000 roślin

eniszek meksykański

wyŜlin większy,
begonia stale kwitnąca,
aster chiński,
celozja pierzasta,
goździk ogrodowy,
gazania lśniąca.
kocanki ogrodowe
niecierpek balsamina
lobelia przylądkowa
lewkonia letnia
petunia ogrodowa
portulaka wielkokwiatowa
szałwia błyszcząca
aksamitka wyniosła
aksamitka rozpierzchła
aksamitka wąskolistna
werbena ogrodowa
cynia wytworna

6000
6000
80000
450
1200
500
200
1200
100
3500
600
8000
8000
350
250
400
1200
350
120

1
0,5
0,1
3
1,5
3
10
3
20
0,1
3–4
0,25
0,1
5
8
6
2
6
15

Sposoby siewu nasion

Do uprawy roślin jednorocznych uprawianych z rozsady stosujemy:

−

siew rzutowy,

−

siew rzędowy,

−

siew punktowy.
Siew rzutowy – polega na równomiernym rozrzuceniu nasion na całej powierzchni

przeznaczonej pod wysiew. Stosuje się go dla nasion, które wyraźnie widać na powierzchni,
szybko kiełkujących oraz dla bardzo drobnych nasion, przykładem mogą być nasiona
aksamitki, gazanii, begonii stale kwitnącej, lobelii przylądkowej.

Rys. 13. Siew rzutowy [9, s. 84]

Siew rzędowy – polega na wysianiu nasion w wyznaczone rzędy. Stosuje się go dla

nasion nieco większych przykładem mogą być rośliny szałwia, starzec, werbena.

Rys. 14.

Siew rzędowy [9, s. 84]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Siew punktowy – polega na wysianiu nasion pojedynczo, najczęściej do doniczek

lub multiplatów. Stosuje się go dla duŜych nasion oraz gatunków, które nie znoszą
przesadzania.

Rys.15. Siewu punktowy do multipletów [2, s.14]

–  Do  gruntu  wysiewa  się  zwykle  nasiona  systemem  rzędowym  lub  gniazdowym.  Kierunek
rzędów powinien przebiegać z północy na południe celem lepszego i bardziej równomiernego
oświetlenia  roślin.  Ziemię  przekopujemy  i  wyrównujemy  pod  wysiew.  Drobne  prace
wykonujemy szpadlem, w przypadku terenu zachwaszczonego uŜywamy wideł ogrodniczych.
Rzędy  wyznaczamy  sznurem  lub  znacznikiem  Przykrywamy  nasiona  rozdrobnioną  ziemią,
uŜywając  odwrotnej  strony  grabi.  Przykładem  mogą  być  rośliny,  które  uprawia  się  stosując
siew wprost do gruntu to: klarkia wytworna, godecja wielkokwiatowa, eszolcja.

Siew gniazdowy – jest modyfikacją siewu punktowego i polega na umieszczeniu kilku

(3-5) nasion w jednym miejscu. WzdłuŜ wyznaczonej linii siewu, w równych odstępach
robimy dołki, w których umieszczamy po kilka nasion. Zagrabiamy je i lekko ugniatamy
(rys. 16). W taki sposób wysiewa się nasiona nasturcji większej, fasoli ozdobnej, słonecznika
ozdobnego.

Rys.16. Siew gniazdowy [www.castorama.pl.]

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Jakie zabiegi wykonuje się przed siewem?
2.  Na czym polega skaryfikacja nasion?
3.  W jakim celu wykonujemy zaprawianie nasion?
4.  Jakie są terminy wysiewu nasion?
5.  Czym powinna charakteryzować się ziemia do wysiewów?
6.  Jakie są sposoby siewu nasion uprawianych z rozsady i wprost do gruntu?
7.  Od czego zaleŜy wybór techniki siewu?
8.  Jaka powinna być grubość warstwy piasku, którą naleŜy przykryć nasiona?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj siew szałwii i Ŝeniszka.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  zgromadzić materiały,
2)  określić, technikę i głębokość siewu,
3)  wybrać skrzynki i je napełnić podłoŜem,
4)  mocno podlać przygotowaną skrzynkę do wysiewu,
5)  wysiać nasiona szałwii i Ŝeniszka,
6)  przestrzegać zasad techniki siewu,
7)  przykryć skrzynkę szybą,
8)  zaetykietować wysiewy,
9)  zaprezentować wyniki ćwiczeń.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

nasiona szałwii i Ŝeniszka,

−

skrzynki, kuwety, multiplaty róŜnej wielkości,

−

podłoŜe (ziemia liściowa, torf, piasek),

−

packa, deseczka, sito do przesiewania,

−

suchy piasek, konewka,

−

szkło do przykrycia skrzynek,

−

etykiety, pisak.

Ćwiczenie 2

Przygotuj doniczki i pojemniki do produkcji rozsady.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  wyróŜnić róŜne pojemniki oraz doniczki stosowane w produkcji ogrodniczej,
2)  określić średnicę i porównać z numerem doniczki,
3)  porównać cięŜar i pojemność doniczek tego samego numeru wykonanych z róŜnych

materiałów,

4) napełnić doniczki i skrzynki podłoŜem, zwracając uwagę na prawidłowe wykonanie tej

czynności.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

zestaw doniczek o róŜnych kształtach i wielkościach, ceramicznych i z tworzyw
sztucznych,

−

skrzynki, kuwety, multiplaty róŜnej średnicy,

−

waga, miarka, etykiety, pisak,

−

podłoŜe (ziemia liściowa).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 3

Przygotuj nasiona paciorecznika do wysiewu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  dokładnie obejrzeć nasiona paciorecznika,
2)  określić technikę i głębokość siewu nasion paciorecznika,
3)  uszkodzić nasiona paciorecznika pilnikiem lub papierem ściernym,
4)  wybrać doniczki o odpowiedniej średnicy,
5)  napełnić doniczkę podłoŜem i umieścić w nich nasiona,
6)  podlać i w wyznaczonym miejscu ustawić doniczki z paciorecznikiem,
7)  zaetykietować wysiewy,
8)  zaprezentować swoje wyniki.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

nasiona pacioreczników,

−

poradnik dla ucznia,

−

kartki papieru,

−

przybory do pisania,

−

papier ścierny lub pilnik,

−

doniczki róŜnej średnicy, multiplaty,

−

podłoŜe (ziemia liściowa),

−

konewka.

Ćwiczenie 4

Określ technikę i głębokość siewu nasion roślin jednorocznych.

Sposób wykonania ćwiczenia:

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) sporządzić tabelę według wzoru,

Lp.

Wielkość nasion

Technika siewu nasion

Głębokość siewu nasion

Nasiona bardzo
drobne

Nasiona średniej
wielkości

Nasiona duŜe

2)  dobrać technikę siewu do wielkości nasion,
3)  określić głębokość siewu nasion w zaleŜności od wielkości,
4)  zaprezentować wyniki ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

arkusze papieru,

−

przybory do rysowania.

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wyjaśnić, na czym polega skaryfikacja nasion?

2) wyjaśnić, na czym polega zaprawianie chemiczne nasion?

3) scharakteryzować podłoŜa do wysiewu nasion?

4) scharakteryzować techniki siewu nasion roślin jednorocznych

uprawianych z rozsady i z siewu wprost do gruntu?

5) dobrać sposób siewu nasion do ich wielkości?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4. Sadzenie i pielęgnacja roślin ozdobnych

4.4.1. Materiał nauczania

Rośliny ozdobne rozmnaŜane generatywnie wymagają kilkakrotnej lub jednorazowej

zmiany  miejsca  uprawy.  Zmiany  te  to:  pikowanie,  przesadzanie  i  sadzenie  na  miejsce  stałe.
Pikowanie  jest  to  rozsadzanie  siewek,  jest  najbardziej  pracochłonnym  i  czasochłonnym
zabiegiem  przy  produkcji  rozsady.  Zabieg  ten  wykonujemy,  gdy  młode  siewki  wykształciły
pierwszy liść właściwy. Zabieg ten pozwala na:

−

rozsadzenie gęstych wysiewów,

−

zwiększenie ilości składników odŜywczych przypadających na jedną roślinę,

−

zwiększenie światła przypadającego na jedną roślinę,

−

pobudzenie korzeni do formowania zwartej bryły korzeniowej.

Do  pikowania  uŜywa  się  takiego  samego  podłoŜa  jak  do  wysiewów  (podłoŜe  i  pojemniki
zostały  omówione  w  rozdziale  4.3.).  Pikujemy  do  przygotowanych  pojemników.  Zabieg  ten
wykonujemy  specjalnym  pikownikiem  (rys.  17),  albo  dobrze  zaostrzonym  kołeczkiem.
Kuwety  z  siewkami  przed  pikowaniem  powinny  być  dobrze  podlane.  Kołeczkiem
podwaŜamy  korzenie  siewki,  trzymając  jednocześnie  palcami  za  liścienie.  NajdłuŜsze
korzenie  uszczykujemy,  nie niszcząc  bryłki  korzeniowej.  Kołeczkiem  wykonujemy  otwór,  w
którym  umieszczamy  roślinę  głębiej  niŜ  rosła  na  miejscu  stałym.  Pod  kątem  wbijamy
kołeczek  tuŜ  obok  siewki  i przesuwamy  go  w  kierunku  rośliny,  nagarniając  podłoŜe  na
korzenie.  Wyrównujemy  miejsce  po  wbitym  kołeczku,  podlewamy  małym  strumieniem
wody. Pikowanie siewek roślin pokazano na rysunku 18.

Rys.17. Picownik [www.musanlu.w.interia.pl]

Rys. 18. A

−

nieprawidłowo przeprowadzone pikowanie – korzenie zgięte do góry, pikownik nie dociska

podłoŜa do systemu korzeniowego, B – prawidłowe pikowanie – korzenie nie podwinięte, pikownik
wbity

pod

kątem

przesunięciu

dociska

podłoŜe

systemu

korzeniowego

[www.musanlu.w.interia.pl]

Przed sadzeniem rozsady na miejsce stałe teren powinien być starannie uprawiony i wzbogacony
w próchnicę. W tym celu stosuje się co 2-3 lata, jesienią nawoŜenie obornikiem. Młode
rośliny uprawiane pod szkłem są bardzo delikatne. Chcąc zwiększyć ich wytrzymałość na

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

niŜsze temperatury, ostre słońce, niedobór wody i wiatr, naleŜy je zahartować. W tym celu, na
7-10  dni  przed  wysadzeniem  na  miejsce  stałe,  ograniczamy  podlewanie  i  stopniowo
zwiększamy  wietrzenie.  WaŜnym  zabiegiem  wpływającym  na  dobre  rozkrzewienie  rozsady
jest uszczykiwanie wierzchołków. Opóźnia ono kwitnienie, ale wzmacnia rozsadę, nadaje jej
ładny  kształt  oraz  zapewnia  obfitsze  kwitnienie  (roślina  wytwarza  większą  ilość  pędów).
Dobrze  wykształconą,  krępą  i  zahartowaną  rozsadę  moŜemy  wysadzać  dopiero  wtedy,  gdy
minie  groźba  ostatnich  wiosennych  przymrozków  (około  połowy  maja;  po  tzw.  „zimnej
Zośce”).  Sadzenie  najlepiej  przeprowadzić  w  pochmurną,  a  nawet  lekko  deszczową  pogodę.
Przed  sadzeniem  rośliny  powinny  być  obficie  podlane  (najlepiej  dzień  wcześniej).
Wyciągamy sadzonkę, obracając ją w dół i uderzając w denko doniczki. Bryła ziemi powinna
się  łatwo  wysunąć,  jeŜeli  nie,  rozcinamy  doniczkę  noŜycami  ogrodniczymi.  Wykopujemy
łopatką ogrodniczą odpowiedniej wielkości dołek. Umieszczamy w nim roślinę, nie rozbijając
bryły  korzeniowej,  przysypujemy  spulchnioną  ziemią  i  podlewamy.  Powodzenie  uprawy
roślin  jednorocznych  zaleŜy  od  prawidłowego  rozmieszczenia  sadzonek.  Sadzonki
rozkładamy  w  "szachownicę"  w  celu  maksymalnego  wykorzystania  terenu  i  uzyskania
efektu  wizualnego.  Rozstawa,  w  jakiej  wysadzamy  rośliny  zaleŜy  przede  wszystkim  od
gatunku,  odmiany  rośliny,  a  takŜe  od  przeznaczenia  rośliny.  PrzybliŜone  rozstawy,  w  jakich
powinno  się  wysadzać  rozsadę  roślin  jednorocznych  przedstawia  tabela  4.  Znając  rozstawę
danej rośliny łatwo moŜemy obliczyć ilość roślin przypadających na 1 m

Tabela 4 Rozstawa sadzenia roślin jednorocznych produkowanych z rozsady [opracowanie własne autora]

Nazwa polska

Rozstawa [cm]

eniszek meksykański

begonia stale kwitnąca
aster chiński
celozja pierzasta
goździk ogrodowy
gazania lśniąca
niecierpek balsamina
lobelia przylądkowa
petunia ogrodowa
szałwia błyszcząca
aksamitka wzniesiona
aksamitka rozpierzchła
aksamitka wąskolistna
werbena ogrodowa
cynia wytworna

15 x 20
15 x 30
20 x 25
25 x 30
25 x 30
25 x 30
30 x 40
15 x 20
20 x 25
20 x 20
30 x 40
20 x 25
20 x 25
20 x 30

20 x 25

Rys. 19. Etapy wysadzania rozsady na miejsce stałe a – wyciąganie sadzonki z doniczki, b –

sadzenie rośliny, c – podlewanie rośliny, d –pokaz sadzenia na krzyŜ [www.costorama.pl.]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zabiegi po sadzeniu roślin

Do podstawowych zabiegów jakie wykonuje się po posadzeniu roślin do gruntu naleŜą:

−

podlewanie,

−

odchwaszczanie,

−

usuwanie przekwitniętych kwiatostanów,

−

dokarmianie.
Jednym z podstawowych zabiegów po przepikowaniu i posadzeniu roślin jest podlewanie.

Zabieg ten ma na celu dostarczenie roślinie wody oraz ściślejsze przyleganie wilgotnej ziemi
do korzeni.  Dawkowanie  wody  zaleŜy  od  gatunku  uprawianej  rośliny,  od  faz  rozwojowych,
temperatury  i  rodzaju  gleby.  ŚwieŜo  posadzone  sadzonki  naleŜy  podlewać  bardzo  ostroŜnie,
aby  ich  nie  „przybić”  do  podłoŜa  i  nie  spowodować  zalania,  które  pogarsza  warunki
powietrzne  w podłoŜu.  W  okresie,  kiedy  nasłonecznienie  i  temperatura  wzrastają,  naleŜy
zwiększyć ilość wody oraz częstotliwość podlewania. Najlepszą porą podlewania i zraszania
są  godziny  ranne  lub  przedpołudniowe,  wtedy  bowiem  roślina  wykazuje  największe
zapotrzebowanie  na  wodę.  Na  małych  powierzchniach  moŜemy  podlewać  tradycyjną
konewką lub węŜem.

Kolejnym zabiegiem wykonywanym po posadzeniu roślin na miejsce stałe jest

odchwaszczanie. Podstawowym sposobem zapobiegania zachwaszczeniu jest motyczenie.
Zabieg ten powoduje równieŜ spulchnienie, przewietrzanie i niszczenie skorupy gleby.
Aby zabieg był skuteczny naleŜy przeprowadzać go starannie i regularnie.

Usuwanie przekwitniętych kwiatostanów, przedłuŜy okres kwitnienia i moŜe spowodować

powtórne kwitnienie pod koniec lata. Kwiaty usuwa się ostrym noŜem, sekatorem, noŜycami
lub usuwa się ręcznie w zaleŜności od gatunku.

Większość roślin w fazie wzrostu wymaga nawoŜenia. Rośliny jednoroczne nawozi się

do czasu kwitnienia. NaleŜy uwaŜać, aby ich nie przenawozić, bo otrzymamy wielką masę
liści, a nie kwiatów. Stosując nawozy w formie proszku lub granulek miesza się z wierzchnią
warstwą ziemi. Lepsze rezultaty daje nawoŜenie dolistne. Polega na opryskaniu roślin
płynnym nawozem. Jest on szybko wchłaniany przez roślinę.

4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Kiedy wykonujemy pikowanie siewek?
2.  W jakim celu wykonujemy pikowanie siewek?
3.  Jakie są cechy dobrej rozsady?
4.  Na czym polega zabieg hartowania rozsady?
5.  Kiedy wysadzamy rośliny jednoroczne uprawiane z rozsady do gruntu?
6.  Jakie znasz zabiegi wykonywane po posadzeniu roślin?
7.  Kiedy najlepiej podlewać roślin?
8.  W jaki sposób nawozimy rośliny jednoroczne?

4.4.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj pikowanie siewek szałwii i lobelii.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zgromadzić materiały,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2)  zgromadzić siewki szałwii i lobelii,
3)  wybrać odpowiedniej średnicy doniczki lub multiplaty,
4)  napełnić podłoŜem wybrane pojemniki,
5)  ostroŜnie wyjąć siewki ze skrzynek,
6)  przestrzegać techniki pikowania,
7)  pikować za pomocą pikownika lub kołeczka,
8)  ustawić przepikowane rośliny w wybranym miejscu i podlać je,
9)  zaetykietować rośliny, podając nazwę rodzajową i gatunkową, ewentualnie odmianę,
10) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

siewki szałwii i lobelii,

−

doniczki róŜnej średnicy i multiplaty,

−

podłoŜe,

−

rękawiczki,

−

pikulec lub kołeczek zaostrzony,

−

etykiety, flamaster,

−

konewka.

Ćwiczenie 2

Wysadź szałwię błyszczącą i Ŝeniszek meksykański.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  zmierzyć kwietnik,
2)  zaprojektować nasadzenie kwietnika,
3)  dobrać rozstawę dla poszczególnych roślin,
4)  obliczyć obsadę rośliny na1 m²,
5)  sprawdzić zdrowotność rozsady,
6)  wyznaczyć za pomocą sznurka lub znacznika rozstawę roślin,
7)  wykonać sadzenie zgodnie z projektem,
8)  wykonaj zabiegi pielęgnacyjne po posadzeniu,
9)  zaprezentować wyniki ćwiczenia.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

sadzonki szałwii błyszczącej i Ŝeniszka meksykańskiego,

−

sznurek lub znacznik, metrówka,

−

łopatka, rękawiczki,

−

konewka.

Ćwiczenie 3

Wykonaj zabiegi pielęgnacyjne na kwietniku z roślin jednorocznych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1)  dobrać rodzaj zabiegów pielęgnacyjnych,
2)  zgromadzić odpowiednie narzędzi,
3)  wykonać zabiegi pielęgnacyjne,
4)  zaprezentować wyniki ćwiczenia.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

kwietnik z roślinami jednorocznymi,

−

motyczka, pazurki,

−

sekator,

−

nawozy dolistne,

−

rękawiczki,

−

wąŜ, konewka.

4.4.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) określić zalety pikowania?

2) scharakteryzować sposób pikowania siewek?

3) wyjaśnić technikę sadzenia roślin do gruntu?

4) scharakteryzować zabiegi pielęgnacyjne po posadzeniu rozsady do

gruntu?

5) wyjaśnić celowość stosowania uszczykiwania wierzchołków roślin?

6) obliczyć obsadę roślin na 1m

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5. Ochrona roślin ozdobnych

4.5.1. Materiał nauczania

Choroby roślin ozdobnych uprawianych w gruncie

Choroby roślin ozdobnych moŜemy podzielić na dwie podstawowe grupy:

−

choroby nieinfekcyjne,

−

choroby infekcyjne.
Przyczyną chorób nieinfekcyjnych są przez nieodpowiednie warunki glebowe,

klimatyczne, niewłaściwa uprawa lub nawoŜenie. Przyczyną chorób infekcyjnych są:

−

grzyby,

−

wirusy,

−

bakterie.
Wśród chorób, które często pojawiają się na roślinach uprawianych w gruncie są choroby

grzybowe.  Charakterystycznymi  objawami  tych  są:  nekrotyczne  plamy  na  liściach,  nekroza
podstawy  pędów  młodych  roślin,  zgnilizny,  biały,  mączysty  nalot,  skupienia  zarodników.
Zwalczanie  chorób  grzybowych  naleŜy  przeprowadzać  zgodnie  z zaleceniami  w  programie
ochrony  roślin  ozdobnych.  Środki  do  zwalczania  chorób  grzybowych  nazywamy
fungicydami.  Objawami  chorób  wirusowych  mogą  być:  mozaiki,  kędzierzawki,  redukcja
blaszki  liściowej,  zniekształcenia  liści,  staśmienia  pędów,  nekrotyczne  plamy  na  liściach
często wielobarwne. Choroby wirusowe przenoszone są głównie przez mszyce i wciornastki.
Zwalczanie chorób wirusowych polega na stosowaniu zdrowego materiału rozmnoŜeniowego,
zwalczaniu  szkodników,  które  przenoszą  tę  chorobę  oraz  selekcji  negatywnej.  Choroby
bakteryjne  mają podrzędne znaczenie. Przenoszenie bakterii z rośliny na roślinę następuje w
warunkach  naturalnych  za  pośrednictwem  deszczu,  wiatru  i  owadów.  Infekowanie  rośliny
następuje  przez  rany,  aparaty  szparkowe.  Walka  z  chorobami  bakteryjnymi  polega  na
usuwaniu  i  niszczeniu  chorych  roślin.  Objawami  chorób  bakteryjnych  są  narośla  na  liściach
i korzeniach roślin, zgnilizny, nekrozy, śluzowate wycieki. Szczegółowe informacje dotyczące
chorób występujących na roślinach ozdobnych uprawianych w gruncie zawiera tab. 5.

Szkodniki roślin uprawianych w gruncie

Szkodniki Ŝerujące na roślinach często są widoczne gołym okiem np.: mszyce,

wciornastki,  przędziorki.  MoŜemy  rozpoznać  je  poprzez  zaobserwowanie  Ŝywych
szkodników lub rodzaj uszkodzeń występujących na roślinie. Często na roślinie występują teŜ
objawy  wskazujące  na  obecność  szkodnika  np.:  ciecz  miodowa  wydzielana  przez  mszyce,
delikatna  pajęczynka  wydzielana  przez  przędziorki  czy  zaschnięty  śluz  wydzielany  przez
ś

limaki. Zwalczanie szkodników roślin przeprowadza się według zaleceń w programie

ochrony roślin.

Charakterystyka chorób i szkodników występujących na roślinach ozdobnych

Tabela 5. Choroby i szkodniki występujące na roślinach uprawianych w gruncie [opracowanie własne]

Opis choroby i objawy

Atakowane

rośliny

Metody zwalczania

Fuzarioza

Choroba grzybowa, pojawiają się brązowe, wodniste plamy,
przy podstawie pędu lub na liściach stykających się z
ziemią, liście obumierają i pojawia się jasnobrązowa
grzybnia.

begonie,
gazanie,
lobelie, lwie
paszcze.

Biopreparaty-Biosept 33 SL,
naprzemiennie z fungicydami, chore
rośliny usuwać.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Mączniak prawdziwy

Choroba  grzybowa,  liście  pokryte  są  białym
mączystym  nalotem,  liście  brązowieją  i opadają,
wystąpieniu    choroby  sprzyja  zagęszczenie  roślin
i niska wilgotność ziemi.

astry, lobelie,
lwie paszcze.

NaleŜy wybierać odmiany odporne na
mączniaka,
stosować środki grzybobójcze, stosować
biopreparaty (BioPlatt 25EC, Biochikol
020 PC, Biosept 33 SL).

Mączniak rzekomy

Chorobę  tę  wywołują  patogeny  grzybowe,  na  górnej
stronie  liścia  pojawiają  się  Ŝółte  plamy,  a  po  drugiej
stronie  w  tym  samym  miejscu  widoczny  jest  szarawy
nalot, przy silnym poraŜeniu liście zasychają.

bratki, floksy,
groszek
pachnący,
lewkonia, lwia
paszcza.

NaleŜy zastosować środki grzybobójcze
po pojawieniu się pierwszych objawów.

Plamistość liści

Objawia się poprzez wodniste, okrągłe lub owalne
plamy barwy brązowej, chore liście zamierają.

astry, bratki,
begonie,
szałwia.

Usuwać i palić poraŜone liście,
stosować biopreparaty na przemian
z fungicydami.

Rdza

Chorobę tę wywołują patogeny grzybowe, na dolnej
stronie

liścia

pojawiają

się

rdzawe

skupiska

zarodników, a na górnej stronie pojawiają się jasne
plamy, po pewnym czasie liście obumierają.

bratki,
goździki,
malwy,
stokrotki.

Lepsze wietrzenie i większe odstępy
między roślinami, rośliny poraŜone
naleŜy usuwać. Stosować biopreparaty
naprzemiennie fungicydami.

Szara pleśń

Chorobę tę wywołują patogeny grzybowe, na liściach,
łodygach czy kwiatach pojawiają się brązowe plamki,
które pokryte są szarym puszystym nalotem, ujawnia
się w okresach pogody deszczowej i chłodnej.

wiele roślin:
aksamitki,
astry, begonie,
bratki, malwy,
lobelie.

Walcząc z szarą pleśnią, naleŜy
stosować działania zapobiegawcze oraz
stosować środki grzybobójcze.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wiroza

Choroba  powodowana  przez  wirusy  przemieszczające
się  wraz  z  sokami  zainfekowanych  roślin,  mogą  być
przenoszone  przez  szkodniki,  narzędzia,  kwiaty  są
drobne,  na  płatkach  występują  smugowate  lub  pstre
przebarwienia, na liściach Ŝółte przebarwienia.

groszek
pachnący

i wiele roślin
kwitnących.

NaleŜy kupować rośliny zdrowe
i zwalczać czynniki mogące przenosić
wirusy, chore rośliny usuwać i palić.

Szkodniki i powodowane uszkodzenia

Atakowane
rośliny

Zapobieganie

Mszyce

Pojawiają  się  na  młodych  liściach,  kwiatach,
wysysając  soki  z  rośliny,  roślina  opanowana  przez
mszyce  nie  rośnie,  a  młode  liście  są  poskręcane
i pokryte  lepkimi  wydzielinami  mszyc  na  których
często pojawiają się grzyby sadzakowe.

atakują bardzo
wiele roślin,
astry, goździki,
lewkonie.

NaleŜy wietrzyć pomieszczenia, lub
stosować środki owadobójcze.

Przędziorki

erują na dolnej stronie liścia w okolicy nerwu liścia,

liść brązowieje i zasycha, widocznym znakiem ich
występowania jest delikatna, jedwabista pajęczyna,
rozwojowi sprzyja sucha i gorąca pogoda.

goździki,
malwy.

Walka polega na stosowaniu środków
owadobójczych.

limaki

Objawy  Ŝerowania  mogą  być  róŜne,  zeskrobując
powierzchnię  liści  i  łodyg,  wygryzają  dziury  lub
nacinają  liście,  szczególnym  znakiem  pozwalającym
na  wykrycie  sprawcy,  są  ślady  śluzu  na  roślinach,
rozwijają się w środowisku wilgotnym.

bratki,
stokrotki.

Walka z nimi polega na stosowaniu
pułapek oraz środków chemicznych do
zwalczania ślimaków (moluskocydy).

Wciornastki

Pojawiają się na dolnej stronie liścia, wysysając soki z
rośliny, po miejscach Ŝerowania pojawiają się jasne
plamy, czarne plamy odchodów obok miejsc ssania
oznacza opanowanie przez wciornastki.

mieczyki,
begonie.

Stosowanie środków owadobójczych.

Metody walki z chorobami i szkodnikami

Do walki z chorobami i szkodnikami stosujemy metody:

−

agrotechniczne,

−

mechaniczne i fizyczne,

−

biologiczne,

−

chemiczne.
Metoda agrotechniczna obejmuje szereg zabiegów uprawowych i pielęgnacyjnych,

których celem jest stworzenie roślinom odpowiednich warunków do rozwoju, a jednocześnie
zmniejszenie występowania chorób i szkodników. Do podstawowych zabiegów naleŜą:

−

odpowiednie zmianowanie,

−

dobre przygotowanie gleby,

−

prawidłowe nawoŜenie,

−

stosowanie wysokiej jakości materiału nasiennego,

−

wysadzanie zdrowej rozsady,

−

niszczenie chwastów.
Metoda mechaniczna polega na ręcznym zbieraniu, ścinaniu części poraŜonych roślin,

usuwaniu roślin z objawami poraŜenia, stosowanie przynęt i pułapek do odławiania

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

szkodników oraz niszczenie Ŝywicieli pośrednich. Pułapki zawierają substancje zapachowe,
związki chemiczne lub specjalne barwne tablice.

Metody fizyczne polegają na wykorzystaniu w ochronie roślin wysokich temperatur.

Wysokie  temperatury  stosuje  się  do  odkaŜania  materiału  rozmnoŜeniowego  lub  podłoŜa
poprzez  parowanie  gleby.  MoŜna  stosować  ciepłe  kąpiele  bulw  i  cebul  w  celu  zniszczenia
czynników chorobotwórczych.
Metody  biologiczne  polegają  na  wykorzystaniu  innych  organizmów  Ŝywych  w  zwalczaniu
szkodników i patogenów roślin.

Metody chemiczne polegają na stosowaniu chemicznych środków ochrony roślin. Dzielą

się na trzy grupy:

−

herbicydy do zwalczania chwastów,

−

fungicydy do zwalczania chorób,

−

zoocydy do zwalczania szkodników.

4.5.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Jakie są przyczyny chorób infekcyjnych?
2.  W jaki sposób zwalczamy choroby wirusowe?
3.  Na jakich organach roślin mogą Ŝerować szkodniki?
4.  Jakie są objawy Ŝerowania szkodników?
5.  Jakie mogą być objawy chorobowe?
6.  Jakie są metody do zwalczania chorób i szkodników?
7.  Na czym polega metoda agrotechniczna?
8.  Jakie choroby i szkodniki występują na roślinach ozdobnych?

4.5.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Scharakteryzuj środki ochrony stosowane w uprawach roślin ozdobnych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  przestrzegać zasad bhp,
2)  odszukać informacje zamieszczone na etykietach opakowania,
3)  uzupełnić tabelę według wzoru,
4)  zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Nazwa

Preparatu

Substancja

biologicznie czynna

Klasa

toksyczności

Forma

uŜytkowa

Zastosowanie

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

najwaŜniejsze krajowe i zagraniczne preparaty chemiczne (opakowania),

−

karta pracy,

−

przybory do pisania.

Ćwiczenie 2

Zaplanuj harmonogram ochrony dla dowolnej rośliny.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  zaplanować uprawę dowolnej rośliny,
2)  określić rodzaj zabiegów pielęgnacyjnych,
3)  dobrać odpowiednie środki ochrony roślin w czasie wegetacji,
4)  zaprezentować swoje wyniki.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

program ochrony roślin ozdobnych,

−

arkusze papieru,

−

przybory do pisania.

Ćwiczenie 3

Rozpoznaj szkodniki roślin ozdobnych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  wyszukać informacje na temat szkodników w poradniku dla ucznia,
2)  opisać objawy uszkodzeń,
3)  rozpoznać szkodnika posługując się lupą,
4)  wykonać rysunek z uszkodzeniami i zaprezentować swoje wyniki.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

rośliny z uszkodzeniami,

−

arkusze papieru,

−

przybory do pisania,

−

lupa,

−

atlasy chorób i szkodników roślin ozdobnych.

4.5.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wyjaśnić przyczyny chorób infekcyjnych i nieinfekcyjnych?

2) wyjaśnić, na czym polega walka z chorobami wirusowymi?

3) scharakteryzować choroby występujące na roślinach ozdobnych?

4) scharakteryzować szkodniki występujące na roślinach ozdobnych?

5) rozpoznać uszkodzenia na roślinach spowodowane przez szkodniki?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.6. Uprawa roślin ozdobnych w gruncie

4.6.1. Materiał nauczania

Uprawa roślin jednorocznych wysiewanych wprost do gruntu i z rozsady

Rośliny jednoroczne uprawiane są przez jeden sezon wegetacyjny. W zaleŜności od

długości cyklu rozwojowego oraz wymagań cieplnych uprawia się je:

−

z siewu wprost do gruntu,

−

z rozsady.
Mają one krótki cykl wegetacyjny około 3- 4 miesięcy, są roślinami światłolubnymi, dnia

długiego,  lubią  gleby  piaszczysto  –  gliniaste  i  średnio  wilgotne,  są  stosunkowo  odporne
na choroby  i  szkodniki.  Rośliny  jednoroczne  mają wszechstronne zastosowanie. Uprawia się
je w ogrodach  przydomowych,  na  działkach,  nadają  się  na  kwiat  cięty,  do  suchych
kompozycji, jako rośliny rabatowe i obwódkowe oraz jako rośliny pnące.

Przygotowanie podłoŜa, zabiegi pielęgnacyjne w uprawie roślin wysiewanych wprost

do gruntu  zostały  omówione  w  rozdziale  4.4.  Nasiona  wysiewamy,  kiedy  ziemia  ogrzeje
się  do  6-10ºC,  czyli  w  kwietniu  lub  pierwszej  dekadzie  maja.  Nasiona  drobne  wysiewa  się
rzędowo  na  zagony  lub  rabaty,  a  duŜe  gniazdowo  lub  punktowo.  Rozstawa  rzędów  oraz
gęstość  siewu  będzie  zaleŜała  od  wysokości  i  pokroju  rośliny  oraz  przeznaczenia.  Rozstawę
róŜnych gatunków roślin podano w tabeli 4.

Rośliny uprawiane z rozsady mają stosunkowo długi okres wegetacji oraz długi okres

wschodów, a ponadto są wraŜliwe na niskie temperatury. Wiele gatunków ma bardzo drobne
nasiona i bezpieczniej jest je wysiać w warunkach kontrolowanych (np. w skrzynkach). Przy
produkcji roślin z rozsady potrzebne jest pomieszczenie zabezpieczające przed mrozem oraz
dobrze oświetlone. Produkcja powinna odbywać się w szklarni. W tabeli 6 podano terminy
siewu oraz temperatury wysiewu nasion.

Tabela 6

Terminy siewu nasion dla roślin jednorocznych uprawianych z siewu wprost do gruntu

[opracowanie własne]

Wysiew

Termin

Miejsce

wysiewu

Temperatur

a w ºC

Gatunki roślin

(nazwy łacińskie)

Zimowy

k. XII-pocz. III

ciepłe
szklarnie

20-25

Lobelia przylądkowa,

eniszek

meksykański,

Petunia ogrodowa,

Szałwia błyszcząca.

Wczesno-

wiosenny

k. III

ciepłe
inspekty,
tunele
foliowe

Cynia wytworna,

Portulaka
wielkokwiatowa,

Gazania.

Wiosenny

zimne
inspekty

16-20

Aksamitka,

Cynia wytworna,

Goździk.

Przygotowanie podłoŜa oraz pojemników do wysiewu, sposoby siewu oraz technika siewu

zostały omówione w rozdziale 4.3.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Warunki kiełkowania nasion

Optymalne temperatury kiełkowania poszczególnych gatunków podano w tabeli 6. Są one

związane  z  pochodzeniem  roślin.  WaŜnym  czynnikiem  kiełkowania  i  wzrostu  roślin  jest
zapewnienie  optymalnej  wilgotności  podłoŜa  i  powietrza.  Zbyt  wysoka  wilgotność  podłoŜa
powoduje  powstawanie  warunków  beztlenowych  i  gnicie  nasion,  zbyt  niska  wilgotność
powoduje  wysychanie  nasion  i  utratę  zdolności  kiełkowania.  Większość  nasion  kiełkuje
w ciemności,  przykrywamy  więc  nasiona  piaskiem.  Do  roślin  wymagających  światła
do kiełkowania  naleŜą:  Begonia  stale  kwitnąca,  Celozja  pierzasta,  Lewkonia  letnia,  Petunia
ogrodowa,  Lwia  paszcza.  Specjalnym  zabiegiem  stosowanym  przy  uprawie  roślin  z  rozsady
jest ich pikowanie. Technika pikowania zastała omówiona w rozdziale 4.4.

Pielęgnacja rozsady

Do podstawowych zabiegów pielęgnacyjnych rozsady naleŜą: podlewanie, wietrzenie,

odchwaszczanie,  nawoŜenie,  uszczykiwanie,  ochrona  przed  chorobami  i  szkodnikami.
Szczególnie  waŜne  jest  umiejętne  podlewanie  rozsady.  Ma  to  ogromne  znaczenie  podczas
słonecznej  pogody,  gdyŜ  rośliny  łatwo  ulegają  poparzeniu,  łatwiej  jest  o  rozwój  patogenów
grzybowych. Nie naleŜy  takŜe zalewać nadmiernie podłoŜa, szczególnie w chłodne i pochmurne
dni,  łatwo  wtedy  o  rozwój  chorób  grzybowych  jak  równieŜ  o  pojawienie  się  szkodników
na roślinach i w glebie. Zasilanie jest zabiegiem, który wpływa na jakość rozsady. NawoŜenie
moŜemy  rozpocząć  wtedy,  gdy  roślina  zaczęła  wypuszczać  nowe  liście  po  przesadzeniu  lub
gdy  widzimy  objawy  niedoboru  składników  pokarmowych.  Najlepiej  stosować  zasilanie
dolistne, płynnymi wieloskładnikowymi nawozami. DuŜym problemem w uprawie roślin są chwasty.
NaleŜy  eliminować  je  poprzez  wyrywanie,  tak  aby  nie  uszkodzić  młodej  rozsady.  WaŜnym
zabiegiem  wpływającym  na  dobre  rozkrzewienie  rozsady  jest  uszczykiwanie  wierzchołków.
Zabieg  ten  został  omówiony  w  rozdziale  4.4.  Aby  wyprodukowaną  rozsadę,  moŜna  było
wysadzić  na  miejsce  stałe,  naleŜy  poddać  rośliny  hartowaniu.  Zbieg  hartowania  został
omówiony w rozdziale 4.4. Zahartowana rozsada jest krępa, jędrniejsza, ma liście prawidłowo
wybarwione i ukształtowane.
Ochrona roślin ozdobnych została opisana w rozdziale 4.5.
Termin wysadzania rozsady oraz technika sadzenia została omówiona w rozdziale 4.4.

Uprawa i zastosowanie roślin dwuletnich

Cykl rozwojowy roślin dwuletnich jest rozłoŜony na dwa sezony wegetacyjne. W pierwszym

roku  wytwarzają  organy  wegetatywne  w  postaci  rozety  liściowej,  a  w  drugim  roku
wytwarzają  organy  generatywne;  kwiaty,  nasiona.  Do  najbardziej  znanych  roślin  dwuletnich
moŜemy zaliczyć: bratki, stokrotki, niezapominajki, goździki, malwy, naparstnicę.
Rośliny  dwuletnie  dzięki  duŜej  róŜnorodności  form  mają  szerokie  zastosowanie.
Wykorzystuje  się  je  do  jesiennych  i  wiosennych  obsadzeń  na  kwietniki  (bratki,  stokrotki,
goździki  brodate),  do  róŜnych  pojemników  kwiatowych,  do  pędzenia  pod  osłonami,
uprawiane  są  na  kwiat  cięty  (naparstnice,  dzwonki),  na  rabaty  kwiatowe, do większych grup
kwiatowych  (miesięcznice,  dziewanny,  malwy)  oraz  do  suchych  kompozycji  (miesięcznica,
szczeć draparska).

Ze względu na róŜną długość cykli wegetacyjnych roślin dwuletnich, moŜemy wyróŜnić

kilka terminów siewu dla poszczególnych gatunków tabela 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Tabela 7. Terminy siewu dla roślin dwuletnich [opracowanie własne]

Wysiew

Termin

Miejsce wysiewu

Gatunki

Wiosenny

V-pierwsza

dekada VI

ciepły inspekt.
Szklarnia.

Malwa,
Naparstnica,
Goździk ogrodowy.

Wiosenny

druga dekada V-
druga dekada VI

ciepły inspekt.
Szklarnia.

Goździk brodaty,
Dzwonek ogrodowy,
Miesięcznica letnia.

Letni

VI-pierwsza

dekada VII

zimny inspekt,
rozsadnik, szklarnia.

Niezapominajka,
Stokrotka.

Letni

VII-VIII

zimny inspekt,
rozsadnik, szklarnia.

Bratek ogrodowy.

Wybierając termin wysiewu, uwzględnia się długość cyklu uprawy poszczególnych roślin

oraz planowany termin kwitnienia. Najszybciej zakwita bratek, po 3- 4 miesiącach, inne
rośliny jak stokrotka, niezapominajka, goździk, zakwitają po 3- 7 miesiącach, malwa,
naparstnica, potrzebują aŜ 12- 13 miesięcy do zakwitnięcia.

Produkcja roślin dwuletnich opiera się na wyprodukowaniu rozsady i posadzeniu w tym

samym  roku  do  gruntu,  aby  w  przyszłym  roku  na  wiosnę  zakwitły.  Przygotowanie  podłoŜa
oraz  pojemników  do  wysiewu  zostało  omówione  w  rozdziale  4.3.  Przed  siewem  nasion
szczególnie bratków i stokrotek naleŜy zaprawić nasiona (zaprawy nasienne jakie stosuje się
w  produkcji  ogrodniczej  podano  w  rozdziale  4.3.).  Nasiona  wysiewa  się  rzutowo  lub
punktowo.

Oprócz uprawy, która przebiega w szklarni, stosuje się technologię uprawy tradycyjnej.

Uprawa  ta  polega  na  wysianiu  nasion  na  rozsadniku  lub  do  zimnego  inspektu.  Kiedy  siewki
wytworzą  3-  4  liście  rozsadza  się  je  na  zagony  zastępcze  w  rozstawie  15  x  20  cm.  Rośliny,
które  są  dostatecznie  wyrośnięte  wysadzamy  na  miejsce  stałe.  Czynność  tą  wykonujemy
jesienią lub po przezimowaniu na wiosnę, zaleŜnie od gatunku i celu uprawy.

W czasie produkcji rozsady przeprowadzamy niezbędne zabiegi pielęgnacyjne czyli:

podlewanie,  odchwaszczanie,  nawoŜenie  i  ochronę  przed  chorobami  i  szkodnikami.  Zabiegi
te zostały  omówione  w  rozdziale  4.4.i  4.5.  Zimowe  warunki  wszystkie  rośliny  dwuletnie
w naszym klimacie znoszą dobrze. Jedynie przy bardzo ostrych i bezśnieŜnych zimach mogą
wymarzać,  dlatego  lepiej  jest  je  przykryć  gałązkami  drzew  iglastych  (stroiszem),  korą
sosnową  lub torfem.  Rośliny  najpóźniej  naleŜy  przykryć,  kiedy  ziemia  juŜ  płytko
przemarznie, wiosną okrycie zdejmujemy jak najwcześniej.

Uprawa i zastosowanie roślin wieloletnich zimujących w pomieszczeniach

Do grupy tej naleŜą byliny, które w naszym klimacie przemarzają. Najbardziej znane

i uprawiane  w  naszych  ogrodach,  które wymagają przechowania to: dalia, mieczyk, begonia,
kanna  (paciorecznik).  Organy  przetrwalnikowe  (bulwy,  kłącza,  korzenie  bulwiaste)  tych
roślin  wykopuje  się  w  końcu  września  lub  na  początku  października  i  przechowuje
w  pomieszczeniach  w  róŜnych  warunkach,  w  zaleŜności  od  gatunku.  Po  pierwszych
przymrozkach  wykopuje  się  całe  rośliny.  Przesuszamy  je  przez  kilka  dni  w  miejscu
zacienionym  i  dobrze  przewietrzonym.  Usuwamy  łodygi,  liście,  zamarłe  korzenie,  resztki
ziemi. W tabeli 8 podano temperatury przechowywania bylin.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Tabela 8. Temperatury przechowania organów przetrwalnikowych [opracowanie własne autora]

Gatunek

Temperatura

przechowania

Pomieszczenie

Organy przetrwalnikowe

Begonia bulwiasta

8-10ºC

piwnica,

przechowalnia

bulwy

Mieczyk

3-7ºC

piwnica

bulwy

Kanna

5-8ºC

piwnica

kłącza

Dalia

4-5ºC

piwnica

zgrubiałe korzenie bulwiaste

Uprawa Begonii bulwiastej

Wysokość roślin wynosi do 30cm, łodygi i liście mięsiste, owłosione. Kwiaty wyrastają

z kątów  liści,  kwitnie  od  maja  do  jesieni.  Begonia  lubi  gleby  Ŝyzne,  przewiewne,  zasobne
w składniki  pokarmowe,  a  stanowisko  nieco  zacienione.  Ma  szerokie  zastosowanie  jako
roślina  rabatowa,  na  kwietniki,  do  pojemników  wiszących  i  stojących.  Stosowana    jest  teŜ
jako  doniczkowa  roślina  pokojowa.  Na  skalę  produkcyjną  begonię  rozmnaŜamy  z  nasion.
Nasiona  begonii  wysiewamy  do  podłoŜa  w ziemię  liściową  z  domieszką  torfu  i  piasku.
Najlepszy  termin  siewu,  to  koniec  listopada  do  lutego.  Temperatura  podczas  kiełkowania
powinna  wynosić  20ºC.  Siewki  pikuje  się  kilkakrotnie  .W  końcu  maja  przesadza  się  je  na
zagony  w  miejsca  półcieniste  i pozostają  tam  do  jesieni.  Po  pierwszych  przymrozkach
wykopuje się je i umieszcza w suchych i przewiewnych pomieszczeniach. W następnym roku
oczyszczone  bulwy  sadzimy  w  marcu  do doniczek.  Podpędzone  rośliny  wysadzamy  juŜ
kwitnące na rabaty.

RozmnaŜanie wegetatywne polega na podziale bulw, które wykonujemy w kwietniu

po podpędzeniu w ciepłej szklarni i przez sadzonki pędowe, wykonujemy je na przełomie
marca i kwietnia, kiedy zaczynają wybijać pędy. RozmnaŜanie wegetatywne jest mało
wydajne i na szeroką skalę nie stosuje się tej metody.

Uprawa mieczyka

Mieczyki uprawia się przede wszystkim na kwiat cięty. Rośliny dorastają nawet do 1,5 m

wysokości  i  mogą  mieć  20  kwiatów.  Liście  wąskie,  mieczowate.  Kwitną  w  zaleŜności  od
odmiany  –  wczesne  w  lipcu,  średniowczesne  –  lipiec-sierpień,  późne  –  we  wrześniu.  Lubią
gleby  próchniczne,  zasobne  w  składniki  pokarmowe  dobrze  nawiezione  obornikiem  oraz
przewiewne. Najlepiej rosną na stanowisku słonecznym.

Rys. 20. Rozwój bulw mieczyka. 1

−

bulwa macierzysta, 2

−

bulwa zastępcza, 3

−

bulwy przybyszowe

[Kwietnik nr 3/2001]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Bulwy sadzi się do gruntu od połowy kwietnia do pierwszej dekady maja. Głębokość

sadzenia powinna wynosić około 3 krotnej ich wysokości. Przed sadzeniem bulwy mieczyka
zaprawiamy  środkiem  chemicznym  np.  Topsin  w  stęŜeniu  0,5%,  Kaptan  -  0,3%  przez
15  minut  (przeciw  chorobom  grzybowym).  Gleba  pod  sadzeniem  mieczyków  powinna  być
dobrze  przygotowana  i bogata  w  składniki  pokarmowe.  Zabiegi  pielęgnacyjne  polegają  na
spulchnianiu  międzyrzędzi,  nawadnianiu,  niszczeniu  chwastów  oraz  chorób  i szkodników.
Bulwy  wykopujemy  w  2-5  tygodni  po  zakończonym  kwitnieniu.  Zwykle  wykopuje  się  we
wrześniu  lub  na  początku  października.  Bulwy  czyścimy,  sortujemy,  a  chore  i uszkodzone
niszczymy.  Warunki  przechowania  podano  w  tabeli  6.  Mieczyki  rozmnaŜamy  przez  bulwki
przybyszowe.  Młode  bulwki  wysadzamy  do  zimnego  inspektu  w  marcu.  We  wrześniu  i  na
przełomie października wykopujemy bulwy, przechowujemy.

Uprawa kanny, paciorecznika

Są to rośliny trwałe, wysokości 50-150 cm, o krótkim i grubym kłączu. Liście mają duŜe,

podłuŜne, sztywne, kwiaty zebrane w kłosy, w barwach purpury, czerwieni, Ŝółci. Nadają się
na kwietniki,  rabaty,  do  tworzenia  grup  naturalistycznych  w  parkach.  Mają  duŜe  wymagania
glebowe.  Lubią  Ŝyzne,  próchniczne  i  ciepłe  gleby,  starannie  doprawione,  stanowisko
słoneczne i lekko zacienione. Pacioreczniki sadzi się na miejsce stałe w drugiej połowie maja
w  rozstawie  40-80  cm,  zaleŜnie  od  odmiany.  Wymagają  intensywnego  nawoŜenia  i  obfitego
podlewania.  Rośliny  te  rozmnaŜa  się  przez  podział  kłączy.  Dzielenie  kłączy  wykonujemy  w
marcu  lub  na początku  kwietnia.  Podzielone  rośliny  pozostawiamy  na  powietrzu,  aby
powierzchnia  cięcia  zaschła  i  pokryła  się  korkiem  lub  zasypujemy  miejsca  cięcia  roztartym
węglem  drzewnym.  Do przygotowanych  doniczek  i  ziemi  liściowej  z  dodatkiem  piasku,
sadzimy  kłącza.  Utrzymujemy  temperaturę  około  18ºC.  Do  gruntu  wysadzamy  je  w
drugiej  połowie  maja  po uprzednim zahartowaniu (zasady hartowania zostały omówione w
rozdziale 4.6). Pacioreczniki są stosunkowo odporne na choroby i szkodniki.

Uprawa dalii

Są to rośliny o wysokości do 150cm, korzeniach bulwiasto zgrubiałych o rozgałęzionych

łodygach, które są wewnątrz puste. Kwiatostany mają wszystkie barwy. Rośliny te nadają się
do grup  naturalistycznych,  na  kwiat  cięty,  a  odmiany  karłowe  na  rabaty  i  obwódki.  Dalie
udają  się  na  kaŜdej  glebie,  która  jest  dobrze  nawoŜona  i  przepuszczalna.  Są  wymagające  co
do  stanowiska,  lubią  wystawę  słoneczną.  Do  gruntu  sadzi  się  je  po    przymrozkach
wiosennych,  w drugiej  połowie  maja.  Rozstawa  zaleŜy  od  odmiany  i  przeznaczenia.
Do nasadzeń  w  terenach  zielonych  najczęściej  sadzi  się  dalie  karłowe  w  rozstawie  50  x  50  cm.
Odmiany  wyŜsze  uprawia  się  w  rzędach  na  kwiat  cięty.  Rośliny  przywiązuje  się  do  podpór.  Aby
roślina  kwitła  długo    i obficie,  naleŜy  regularnie  usuwać  przekwitnięte  kwiatostany.  Dalie
rozmnaŜamy  przez  podział  bulw  korzeniowych  (karp),  sadzonki  zielne  i  wysiew  nasion.
Najprostszą  i  najszybszą  metodą  jest  podział  bulw  korzeniowych  (karp).  Karpy  dzielimy
w maju bezpośrednio przed sadzeniem na rabaty. KaŜda oddzielona część powinna zawierać
co  najmniej  jeden  dobrze  wykształcony  pąk.  Przy  sadzeniu  całej  karpy  dalii,  pąk
wierzchołkowy powinien być tuŜ pod powierzchnią ziemi. Umieszcza się je, na usypanych
z ziemi kopczykach na dnie dołka. Rysunek 21 przedstawia prawidłowe sadzenie całej karpy.
Przy sadzeniu pojedynczych bulw, głębokość sadzenia jest większa. Pojedyncze bulwy sadzi
się ukośnie na ściankach przygotowanego dołka. Sposób sadzenia przedstawia rysunek 22.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 21. Przedstawia sadzenie całej karpy dalii [6, s. 36]

Rys. 22. Przedstawia sadzenie pojedynczych bulw dalii [6, s. 36]

Chcąc rozmnoŜyć dalię przez sadzonki zielne, w marcu podpędzamy karpy na zagonach

w ciepłej  szklarni.  Gdy  wybiją  pędy  (kwiecień),  wycinamy  je  wraz  z  piętką  i  wysadzamy
do doniczek.  Do  gruntu  wysadzamy  pod  koniec  maja.  RozmnaŜanie  generatywne  stosuje  się
tylko  dla  odmian  o kwiatach  pojedynczych.  Nasiona  wysiewamy  w  marcu  na  przełomie
kwietnia do szklarni, a młode rośliny wysadzamy w maju lub w czerwcu.

Dalie wykopujemy

po jesiennych przymrozkach, przycinamy pędy 10-20 cm nad ziemią, a karpy dosuszamy
na wolnym powietrzu, zabezpieczając je przed mrozem. Po dosuszeniu zapewniamy warunki
przechowania, podane w tabeli 8.

4.6.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Kiedy wysiewamy nasiona roślin jednorocznych wprost do gruntu?
2.  Jakie rośliny wymagają światła w czasie kiełkowania?
3.  Na czym polega pielęgnacja rozsady?
4.  Na czym polega uprawa tradycyjna roślin dwuletnich?
5.  Kiedy sadzimy rośliny dwuletnie do gruntu?
6.  Jakie są byliny nie zimujące w gruncie?
7.  W jakich warunkach naleŜy przechowywać organy przetrwalnikowe bylin?
8.  W jaki sposób rozmnaŜamy begonię?
9.  Kiedy sadzimy do gruntu: mieczyka, dalię, begonię i paciorecznika?
10. W jaki sposób rozmnaŜamy paciorecznika?
11. W jaki sposób sadzimy całe karpy dalii i pojedyncze bulwy?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.6.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wysadź pojedyncze bulwy dalii.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  rozpoznać bulwy,
2)  obejrzeć dokładnie bulwy dalii,
3)  określić technikę i głębokość sadzenia,
4)  wysadzić bulwy,
5)  zaprezentować wyniki ćwiczenia.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

bulwy pojedyncze dalii,

−

szpadel,

−

miejsce przeznaczone do sadzenia.

Ćwiczenie 2

Oceń stan roślin dwuletnich zimujących w gruncie.

wiczenie terenowe z podziałem na grupy

Grupa I ocenia stan przezimowania bratków na rozsadniku,
Grupa II ocenia stan przezimowania stokrotek na zagonie bez zabezpieczenia,
Grupa III ocenia stan przezimowania stokrotek na zagonie zabezpieczonych przed mrozem,
Grupa IV ocenia stan przezimowania niezapominajek na zagonie bez zabezpieczenia przed
mrozem.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  ocenić wizualnie stan roślin na rozsadniku i na zagonie,
2)  określić liczbę roślin, które przezimowały,
3)  opisać stan roślin (w jakiej fazie wzrostu i rozwoju znajdują się rośliny),
4)  zaprezentować swoje wyniki ćwiczenia.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

wyznaczone miejsca z roślinami dwuletnimi,

−

arkusze papieru,

−

przybory do pisania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 3

Dobierz gatunki roślin do tworzenia kompozycji kwiatowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) określić wielkość kwietnika,
2) określić gatunki przeznaczone do kompozycji kwiatowych (roczne, dwuletnie,

byliny, nie zimujące w gruncie),

3) sporządzić projekt kwietnika, uwzględniając wymagania: świetlne, glebowe, pokrój oraz

barwę roślin,

4) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

papier milimetrowy i zwykły,

−

ołówek, linijka, gumka, kredki,

−

katalogi roślin ozdobnych.

4.6.3. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wyjaśnić

róŜnicę

między

roślinami

uprawianymi

siewu

i z rozsady?

2) scharakteryzować zabiegi pielęgnacyjne wykonywane w cyklu

produkcji rozsady?

3) określić terminy siewu roślin dwuletnich?

4) określić warunki przechowania organów podziemnych bylin?

5) określić terminy wysadzania bylin do gruntu?

6) rozpoznać bulwę macierzystą, zastępczą i przybyszową mieczyka?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.7. Zbiór, przechowywanie i transport kwiatów

4.7.1. Materiał nauczania

Przygotowanie kwiatów do sprzedaŜy w produkcji kwiaciarskiej jest najbardziej

pracochłonną czynnością. Podstawowymi czynnościami jakie naleŜy wykonać jest: cięcie,
sortowanie, przechowywanie i transport.

Zbiór kwiatów

Sposób zbioru i rodzaj uŜytego narzędzia wiąŜe się z róŜnorodnością budowy roślin. Przy

pomocy  noŜa  tniemy  łodygi  zielne,  sztywne.  W  momencie  cięcia  nóŜ  prowadzimy  z  dołu
do góry  po  łodydze  tak,  aby  powierzchnia  cięcia  była  skośna.  Wszystkie  kwiaty  tniemy  tuŜ
nad  węzłem.  ŁodyŜki  silnie  uwodnione  moŜemy  uszczykiwać  palcami  –  nasturcja,  bratki,
stokrotki.  Kwiatostany  groszku  pachnącego  najłatwiej  jest  wyłamywać  z  kątów  liści,  gdzie
łodyga  kończy  się  tarczką.  W  ten  sam  sposób  moŜemy  zbierać  kwiaty  nagietka  czy  astra.
Niektóre rośliny wyrywamy z korzeniami – lewkonia letnia. Korzeni nie obcina się, ułatwiają
one  pobieranie  wody  w  wazonie.  Kwiaty  naleŜy  ścinać  rano,  gdy  mają  największy  turgor.
O trwałości  kwiatów  decyduje  stopień  ich  rozwoju  w  momencie  zbioru.  Faza  rozwoju  paka,
w  które  ścina  się  kwiaty,  zaleŜy  od  gatunku  i  odmiany,  pory  roku,  warunków  uprawy,
upodobań  konsumenta  oraz  od  tego  czy  kwiaty  przeznaczone  są  do  bezpośredniej  sprzedaŜy
czy  do  przechowywania.  Większość  roślin  uprawianych  w  gruncie  ścinamy  w  pełni
rozwinięte.  Kwiaty,  które  mają  kwiatostany  w  kłosie,  ścinamy,  gdy  dolne  kwiaty  mają
charakterystyczne dla danej odmiany zabarwienie, przykładem moŜe być mieczyk.

Sortowanie

Kwiaty po zbiorze przenosimy do pomieszczeń, gdzie je sortujemy. Kwiaty rozkłada się

na stołach i dzieli się na wybory według obowiązujących norm. Normy określają długość
łodyg, średnicę kwiatu, długość pąka lub kwiatostanu. Kwiaty wszystkich wyborów muszą
być świeŜe, zdrowe, bez uszkodzeń.

Przechowywanie

Jest to kolejny etap przygotowania roślin do sprzedaŜy. Kwiaty moŜemy przechowywać:

−

wstawiając bezpośrednio do wody o temperaturze 40ºC, a pomieszczenie w którym
znajdują się kwiaty o temperaturze 2-5ºC, gatunki kwiatów, których pąki szybko się
rozwijają wstawiamy do zimnej wody,

−

schładzać na sucho – polega to na pakowaniu kwiatów w folię lub kartony wyłoŜone folią
i układa się na regały w chłodnym pomieszczeniu,

−

w chłodni - rośliny bezpośrednio po ścięciu bez sortowania przenosi się do chłodni,
pakuje się je w opakowania z folią w temperaturze bliskiej 0ºC,

−

wspomagając środkami chemicznymi – polega to na dodaniu do wody preparatu, który
powoduje spowolnienie procesów Ŝyciowych. Jednym z takich preparatów jest polski
produkt Proflovit-Uniwersal oraz holenderski Adural AK.

Transport

Kwiaty przeznaczone do transportu naleŜy ścinać suche i takie teŜ naleŜy pakować.

W kartonach  kwiaty  powinny  być  ułoŜone  ściśle  jeden  obok  drugiego,  w  1-2  warstwy.
Najlepszy do pakowania kwiatów jest papier woskowany lub celofan. Transport pakowanych
kwiatów  ciętych  powinien  odbywać  się  bez  dostępu  światła.  Kwiaty  drobne  i  delikatne  jak
nasturcja,  groszki  pachnące,  bratki  moŜna  transportować  w  płachcie  płótna  lub  chustce.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Na materiale rozkładamy płasko rośliny kwiatami do środka, a łodyŜki na zewnątrz, tworząc
krąg  pusty  w  środku.  Na  ten  pierwszy  krąg  nakładamy  drugi,  aŜ  do  ułoŜenia  wszystkich.
Na płachcie  materiału  powstał  kwiatowy  „obwarzanek”,  związujemy  przeciwległe  brzegi
chusty i podnosimy do góry. Kwiaty we wnętrzu ułoŜą się delikatnie opierając się łodyŜkami
o  chustę.  NaleŜy  równieŜ  zaznaczyć,  Ŝe  karton    podczas  transportu  powinien  być
odpowiednio  ustawiony.  Niektóre  kwiaty  np.  mieczyki,  muszą  być  przewoŜone  w  pozycji
pionowej. Po zakończeniu transportu kwiaty naleŜy:

−

rozpakować,

−

przyciąć końce pędów,

−

luźno umieścić w wodzie,

−

nie wstawiać do jednego pojemnika róŜnych gatunków.
Kwiaty przeznaczone do obsady kwietników powinny być w doniczkach, w

skrzynkach o takiej wysokości, aby podczas transportu były stabilne, kaŜdy gatunek
oddzielnie. Skrzynki z roślinami umieszcza się na piętrowych stelaŜach. Wysokości
pomiędzy poszczególnymi piętrami są regulowane, w zaleŜności od wysokości kwiatów.

Koszty produkcji roślin ozdobnych

Prosta technologia uprawy roślin jednorocznych, stosunkowo niskie ceny nasion, łatwość

ich  zdobycia,  a  takŜe  moŜliwość  zbioru  we  własnym  zakresie  przyczyniły  się  do
popularyzacji  roślin  jednorocznych.  Koszty  uprawy  roślin  jednorocznych  są  niskie,
szczególnie  uprawianych  z siewu  wprost  do  gruntu  (rośliny  nie  wymagają  Ŝadnych  osłon).
Uprawiając  rośliny  jednoroczne  z  rozsady  ponosimy  są  wyŜsze  koszty oraz większe nakłady
pracy.  Jest  to  związane  z  technologią  uprawy  roślin  z  rozsady.  Do  produkcji  niezbędna  jest
szklarnia,  poniewaŜ  rośliny  te  w  naszym  klimacie  wysiewane  wprost  do  gruntu,  naraŜone
byłyby na przymrozki. Okres produkcji roślin rozpoczyna się juŜ od grudnia. W tym okresie
naleŜy  utrzymać  odpowiednią  temperaturę,  co  wiąŜe  się  z  kosztami  ogrzewania.  W  miarę
potrzeb  naleŜy  doświetlać,  zwiększa  się  ilość  pobieranej  energii.  Inne  koszty  jakie  naleŜy
ponieść  na  uprawę  to:  koszty  podłoŜa,  koszty  nawozów,  koszty  zakupu  nasion,  środków
ochrony roślin, kuwet czy doniczek. Jest to uprawa bardzo czasochłonna, wymaga pikowania
roślin,  czasami  kilkakrotnego,  co  przy  duŜych  uprawach  wymaga  zatrudnienia  pracowników
sezonowych. Podobnie jak rośliny uprawiane z rozsady, równieŜ rośliny dwuletnie cieszą się
duŜą  popularnością.  Związane  jest  to,  z  łatwą  technologią  uprawy,  z  sezonowością  oraz
niezbyt  wysokimi  kosztami.  Najmniej  pracochłonne  są  rośliny  uprawiane  z  siewu
wprost do gruntu i w związku z tym koszty ich uprawy są najniŜsze.

4.7.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Kiedy naleŜy ścinać kwiaty do sprzedaŜy?
2.  Na czym polega sortowanie kwiatów?
3.  W jakich warunkach naleŜy przechowywać cięte kwiaty?
4.  W jaki sposób transportuje się kwiaty?
5.  Jakie znasz preparaty do dłuŜszego przechowywania kwiatów?
6.  Jakie są koszty związane z uprawą roślin z rozsady?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.7.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ fazy rozwojowe kwiatów w momencie zbioru.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  określić fazy zbioru dla wybranych roślin,
2)  zapisać spostrzeŜenia w zeszycie,
3)  zaprezentować wyniki ćwiczenia na forum grupy.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

plansze z roślinami, katalogi,

−

kwiaty,

−

arkusze papieru,

−

przybory do pisania.

Ćwiczenie 2

Wykonaj zbiór i sortowanie kwiatów mieczyka.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  określić fazy cięcia mieczyka,
2)  wybrać odpowiednie narzędzia do cięcia,
3)  wykonać prawidłowe cięcie,
4)  przenieść kwiaty do pomieszczenia, gdzie będą sortowane,
5)  określić normy dla mieczyków,
6)  dokonaj sortowania kwiatów,
7)  wstawić do wody i chłodnego pomieszczenia,
8)  zaprezentować wyniki ćwiczenia.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

rabaty z uprawą mieczyka,

−

poradnik dla ucznia,

−

sekator, nóŜ,

−

normy dla mieczyków,

−

wiadro, głęboka kuweta.

Ćwiczenie 3

Przygotuj kwiaty do sprzedaŜy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zgromadzić potrzebne materiały do pakowania kwiatów,
2) określić odległość przewoŜonych kwiatów do sprzedaŜy,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3)  wykonać selekcję roślin do sprzedaŜy (zwróć uwagę na zdrowotność, wybarwienie kwiatów),
4)  dobrać odpowiednie materiały do pakowania w zaleŜności od gatunku roślin,
5)  zapakować kwiaty określonych gatunków,
6)  odpowiednio oznaczyć oraz określić pozycje w jakiej mają być transportowane,
7)  przedstawić wyniki ćwiczenia.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

materiał roślinny przeznaczony do pakowania,

−

materiały do pakowania: kartony, folie, bibuły,

−

przybory do pisania.

4.7.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wymienić etapy związane z przygotowaniem kwiatów do sprzedaŜy?

2) wyjaśnić fazy zbioru kwiatów roślin jednorocznych?

3) wyjaśnić zasady sortowania kwiatów?

4) wyjaśnić, na czym polega schładzanie na sucho?

5) scharakteryzować warunki transportu kwiatów?

6) wymienić preparaty przedłuŜające trwałość kwiatów w wazonie?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1.  Przeczytaj uwaŜnie instrukcję.
2.  Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3.  Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4.  Test zawiera 20 zadań o róŜnym stopniu trudności. Są to zadania wielokrotnego wyboru.
5.  Za kaŜdą poprawną odpowiedź moŜesz uzyskać 1 punkt.
6.  Udzielaj  odpowiedzi  tylko  na  załączonej  karcie  odpowiedzi.  Dla  kaŜdego  zadania  podane  są

cztery moŜliwe odpowiedzi: a, b, c, d. Tylko jedna odpowiedź jest poprawna; zaznacz ją
znakiem X.

7. Staraj się wyraźnie zaznaczyć odpowiedzi. JeŜeli się pomylisz i błędnie zaznaczysz

odpowiedź, otocz ją kółkiem i zaznacz ponownie odpowiedź, którą uwaŜasz za poprawną.

8. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
9. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie sprawiało Ci trudność, wtedy odłóŜ rozwiązanie

zadania na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.

10. Po rozwiązaniu testu sprawdź czy zaznaczyłeś wszystkie odpowiedzi na karcie

odpowiedzi.

11. Na rozwiązanie testu masz 35 min.

Powodzenia!

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Kwiaty jednoroczne wysiewa się do gruntu

a)  jesienią.
b)  III-IV.
c)  VI.
d)  II-III.

2. Najlepszym podłoŜem do wysiewu nasion jest

a)  piasek.
b)  ziemia liściowa.
c)  perlit.
d)  torf z piaskiem.

3. Kwiaty dwuletnie przechodzą swój rozwój w ciągu

a)  jednego okresu wegetacyjnego.
b)  dwóch okresów wegetacyjnych.
c)  trzech okresów wegetacyjnych.
d)  czterech okresów wegetacyjnych

4. Nasiona kwiatów dwuletnich moŜna wysiewać

a)  na rozsadniku.
b)  do skrzynek w szklarni.
c)  do inspektu.
d)  wszystkie odpowiedzi są poprawne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. Zabiegiem niezbędnym w uprawie kwiatów dwuletnich jest

a)  podpieranie.
b)  hartowanie.
c)  okrywanie na zimę.
d)  usuwanie przekwitniętych kwiatów.

6. Siewki kwiatów dwuletnich pikuje się

a)  do skrzynek w szklarni.
b)  na zagonach w szklarni.
c)  na zagonach w gruncie.
d)  na kwietnikach.

7. Zaprawianie bulw mieczyka przed wysadzeniem stosuje się w celu zabezpieczenia ich

przed
a)  chorobami grzybowymi.
b)  zbyt obfitym ukorzenieniem.
c)  przerwaniem spoczynku.
d)  opóźnieniem kiełkowania.

8. Na skalę produkcyjną begonię bulwiastą rozmnaŜa się

a)  przez podział bulw.
b)  przez sadzonki.
c)  z nasion.
d)  „in vitro”.

9. Przez sadzonki pędowe moŜna rozmnaŜać

a)  pacioreczniki i begonie.
b)  mieczyki i dalie.
c)  pacioreczniki i dalie.
d)  dalie i begonie.

10. Najwcześniej wysiewa się nasiona

a)  aksamitki.
b)  bratka.
c)  lobelii.
d)  begonii.

11. Roślinami dwuletnimi, które nie przemarzają w drugim roku uprawy i mogą wielokrotnie

kwitnąć są
a)  niezapominajka.
b)  Stokrotka.
c)  goździk brodaty.
d)  szałwia błyszcząca.

12. Nakłuwanie liści młodych pędów i pąków kwiatowych oraz ich zwijanie powodują

a)  nicienie.
b)  mszyce.
c)  gąsienice.
d)  czerwce.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13. Choroby wirusowe moŜemy zwalczać poprzez

a)  uŜywanie zdrowego materiału do rozmnaŜania.
b)  termiczne odkaŜanie nasion.
c)  zwalczanie mszyc.
d)  wszystkie wymienione sposoby.

14. Rysunek przedstawia objawy poraŜenia bratka ogrodowego przez

a)  mączniaka prawdziwego.
b)  szarą pleśń.
c)  mączniaka rzekomego.
d)  rdzę bratka.

15. Pocieranie lub uszkadzanie pilnikiem twardej łupiny nasiennej to

a)  stratyfikacja.
b)  moczenie.
c)  skaryfikacja mechaniczna.
d)  skaryfikacja chemiczna.

16. Kwiaty lewkonii przygotowujemy do sprzedaŜy w następujący sposób

a)  ścinamy sekatorem kwiatostany.
b)  wyrywamy całe rośliny z korzeniami
c)  uszczykujemy palcami.
d)  ścinamy noŜem.

17. Rysunek przedstawia

a)  sadzenie mieczyka.
b)  sadzenie begonii bulwiastej.
c)  sadzenie aksamitki.
d)  sadzenie dalii.

18. O trwałości kwiatów ciętych decyduje

a)  pora cięcia.
b)  faza rozwoju pąka w momencie cięcia.
c)  sposób wykonywania cięcia.
d)  rodzaj ścinanej łodygi.

19. Bulwy mieczyka przechowujemy w temperaturze

a)  15-20ºC.
b)  1-2ºC.
c)  10-15ºC.
d)  3-7ºC.

20. Do środków chemicznych, które stosuje się w celu przedłuŜenia trwałości kwiatów zalicz

się
a)  Adural AK.
b)  Florowit.
c)  Pirymol.
d)  Proflovit.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Uprawa roślin ozdobnych w gruncie

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. LITERATURA

1.  Chlebowski B., Mynett K.: Kwiaciarstwo. PWRiL, Warszawa 1995
2.  Cmiel H.: Uprawa roślin ozdobnych. PWRiL, Warszaw 1993
3.  Chojnowska E.: RozmnaŜamy drzewa i krzewy liściaste. Działkowiec Sp. z.o.o, Warszawa 2004
4.  Hessayon D.G.: Kwiaty. Muza SA, Warszaw1997
5.  Maier H. O.: RozmnaŜanie roślin. Wiedza i Ŝycie, Warszawa 2005
6.  Marynowska M., Kapusta I.: Rośliny ozdobne ćwiczenia. Hortpress Sp. z.o.o., Warszawa 1999
7.  Masternak  H.,  Wiech  K.:  Jaki  to  szkodnik  jaka  choroba.  Polski  Związek  Działkowców,

Warszawa 1988

8.  Rośliny ozdobne. WSiP, Warszawa 1970
9.  Skąpski H., Dąbrowski Z.: Ogólna uprawa roślin ogrodniczych. PWRiL, Warszawa 1981
10. Stertek.L., Mynett K.: Rośliny ozdobne. Hortpress Sp. z.o.o., Warszawa 1996
11. Stertek.L., Mynett K.: Rośliny ozdobne. Hortpress Sp. z.o.o., Warszawa 1996
12. Spendel J., Układanki roślinne. PWRiL, Warszaw 1988

Czasopisma:
–  Mój piękny ogród
–  Ogrody
–  Działkowiec
–  Kwietnik