MODELOWANIE DANYCH

Modele związków encji

Normalną rzeczą w każdej organizacji jest fakt, iż dane zmieniają się na bieżąco.

Jednak rodzaje zbieranych, przechowywanych i przetwarzanych danych pozostają stabilne
w dłuższej perspektywie czasu. Poprzez uogólnienie ich typów, cech i zależności między
nimi można tworzyć modele danych. 

Modelowanie danych jest techniką organizowania i dokumentowania danych, przy

czym należy podkreślić, iż inne są oczekiwania obrazu danych firmy dla jej kierownictwa a
inne np. pracowników działu informatyki, odpowiedzialnych za wdrożenie bazy danych,
obsługującej   procesy   gospodarcze   firmy.   Toteż   najczęściej   wyróżnia   się   dwa   modele
danych:

1.

Podstawowe (zwane konceptualnymi bądź logicznymi)

2. Wdrożeniowe
Pierwszy   rodzaj   modeli   stanowi   ukierunkowany   na   potrzeby   użytkownika   opis

dziedziny   przedmiotowej,   niezależny   od   technicznego   sposobu   jego   wdrożenia.   Z   kolei
model wdrożeniowy  opisuje nie  tylko to,  co system wykonuje, ale  również,  jak  należy
model   danych   wdrożyć.   Do   ważniejszych   powodów  różnicowania   modeli  i   tworzenia
modeli podstawowych należą: ograniczenie ryzyka utraty kompletnego opisu fikcjonalnego
dziedziny   przedmiotowej,   poprzez   pominiecie   kwestii   wdrożeniowych   oraz   stworzenie
możliwości   komunikowania   się   kierownictwa,   użytkowników   i   informatyków,   we
wspólnym, zrozumiałym języku, bez uciekania się do technicznej terminologii informatyki. 

Opracowano szereg formalizmów  podstawowych  modeli danych, spośród których

należy wymienić:

- modelowanie związków encji, 
- modelowanie binarne, 
- rachunek predykatów, 
- abstrakcyjne modele danych, 
- modelowanie infologiczne, 
- modelowanie autonomiczne. 

Z kolei modele wdrożeniowe, znane w technologii baz danych, to modele:

- prerelacyjne, czyli hierarchiczne i sieciowe, 
- relacyjne, 
- postrelacyjne, czyli głównie obiektowe. 

Największe   uznanie   spośród   wymienionych   podstawowych   formalizmów   modelowania
danych   zdobył  model  związków   encji  mimo   licznych,   podejmowanych   w   latach
osiemdziesiątych prób jego zastąpienia. 

Model związków encji (ang. entity / relationship), od momentu jego zaproponowania przez
Chena, stał się najbardziej popularnym  formalizmem  modelowania danych na poziomie

1

konceptualnym, początkowo w odniesieniu do baz danych a następnie również innych klas
systemów informatycznych. W krajowej literaturze przedmiotu można znaleźć różne nazwy
tego podejścia, np. obiekt-atrybut-związek czy relacje bytów.

Podstawowymi pojęciami modelowania związków encji, są:

a)

encja, 

b)

atrybut, 

c)

związek.

 

W celu zilustrowania zależności pomiędzy encją, związkiem, atrybutem, wartością i jej

dziedziną   posłużę   się   rysunkiem   opisującym   związek  MAGAZYN-PRACOWNIK  jest
poniższy rysunek. 

Przyjmuje  się,   iż  encją  (ang.   entity)  jest jednoznacznie identyfikowalny   składnik

badanej rzeczywistości (dziedziny przedmiotowej), o którym informacja jest, lub może być,
zbierana   i   przechowywana.   Spotyka   się   poglądy,   że   encją   jest   każdy   składnik   badanej
dziedziny przedmiotowej, który można nazwać a więc osoba, miejsce, rzecz, zdarzenie,
stan,   plan   czy   pojęcie.   Tak   więc   encjami   są:  PRACOWNIK,   MAGAZYN,   KLIENT,
DOSTAWCA, FAKTURA, PRZECENA, KONTO itd. Wystąpieniami encji PRACOWNIK
są KOWALSKI, NOWAK, TRZECIAK itd. 

2

Innymi słowy, encja

 - oznacza interesujący nas obiekt, coś, co istnieje i jest rozróżnialne

od innych obiektów tego samego typu. Przyjmuje się, że encja jest dalej nierozbieralna.

 Obiekt w

zależności od poziomu abstrakcji można traktować jako encję lub zbiór encji. Każdej encji
winny   być   przyporządkowane   minimum   dwa   jej   wystąpienia.   Wyróżnia   się   encje
rzeczywiste,   np.  PRACOWNIK,   MATERIAŁ  oraz  abstrakcyjne,   np.  PROGNOZA,
KONTO.   Istnieje   tez   podział   na   encje   regularne   -   określane   przez   własne   klucze
(ZAMÓWIENIE)   oraz  słabe,   identyfikowane   przez   klucze   obiektów   regularnych
POZYCJA   ASORTYMENTOWA,  która   jest   składnikiem  ZAMÓWIENIA.   Wyróżniamy
następujące rodzaje encji opisujących:

-   role   pełnione   w   organizacji   lub   systemie   przez   osoby,   komórki   organizacyjne   bądź
instytucje, np. KLIENT, DOSTAWCA, DZIAŁ, PRACOWNIK, KIEROWNIK,
- rzeczy, np. MASZYNA, MATERIAŁ, CZĘŚĆ, WYRÓB, USŁUGA,
- zdarzenia, np. UMOWA, PROGNOZA, PROJEKT ZAMÓWIENIE, 
- miejsca, np. DZIAŁ, MAGAZYN, FILIA.

Z kolei atrybut stanowi cechę, element charakteryzujący encje i związki w badanej

dziedzinie przedmiotowej. Zestaw atrybutów, który jednoznacznie opisuje encję nazywa się
wiązką atrybutów. Wiązka winna składać się z co najmniej dwu atrybutów opisujących
daną encję. W danym modelu konceptualnym należy używać różnych nazw dla tych samych
lub   podobnych   atrybutów,   przypisanych   różnym   encjom.   Dla   przykładu   atrybut   adres
przypisany  KLIENTOWI,   DOSTAWCY   i   PRACOWNIKOWI  można   nazwać:   k-adres,
d-adres i p-adres. 

W podziale rodzajowym, określającym zależność atrybutu encji lub związków od

innych ich atrybutów, wyróżnia się atrybuty:

•

pierwotne 

•

pochodne. 

Atrybuty pierwotne  to podstawowe cechy w danej encji lub związku. Nie oblicza

się   ich,   czy   wyprowadza,   na   podstawie   wartości   innych   atrybutów.   Jest   to   natomiast
właściwością  atrybutów pochodnych, włączanych do wiązki atrybutów danej encji czy
związku,   w   nawiązaniu   do   wymagań   konkretnych   funkcji   realizowanych   w   danej
organizacji.   Ze   względu   na   rolę   atrybutów   w   procedurach   przetwarzania   informacji
wyróżniamy atrybuty:

- selekcyjne, służące identyfikacji encji i związków,
- opisowe, charakteryzujące werbalnie encje i związki,
-   proceduralne,  stanowiące   cechy   ilościowo-wartościowe,   wykorzystywane  
w obliczeniach.

3

http://notatek.pl/modelowanie-danych?notatka