MODELOWANIE DANYCH

Modele związków encji

Normalną rzeczą w każdej organizacji jest fakt, iż dane zmieniają się na bieżąco.

Jednak rodzaje zbieranych, przechowywanych i przetwarzanych danych pozostają stabilne
w dłuższej perspektywie czasu. Poprzez uogólnienie ich typów, cech i zależności między
nimi można tworzyć modele danych.

Modelowanie danych jest techniką organizowania i dokumentowania danych, przy

czym należy podkreślić, iż inne są oczekiwania obrazu danych firmy dla jej kierownictwa a
inne np. pracowników działu informatyki, odpowiedzialnych za wdrożenie bazy danych,
obsługującej procesy gospodarcze firmy. Toteż najczęściej wyróżnia się dwa modele
danych:

1.

Podstawowe (zwane konceptualnymi bądź logicznymi)

2. Wdrożeniowe
Pierwszy rodzaj modeli stanowi ukierunkowany na potrzeby użytkownika opis

dziedziny przedmiotowej, niezależny od technicznego sposobu jego wdrożenia. Z kolei
model wdrożeniowy opisuje nie tylko to, co system wykonuje, ale również, jak należy
model danych wdrożyć. Do ważniejszych powodów różnicowania modeli i tworzenia
modeli podstawowych należą: ograniczenie ryzyka utraty kompletnego opisu fikcjonalnego
dziedziny przedmiotowej, poprzez pominiecie kwestii wdrożeniowych oraz stworzenie
możliwości komunikowania się kierownictwa, użytkowników i informatyków, we
wspólnym, zrozumiałym języku, bez uciekania się do technicznej terminologii informatyki.

Opracowano szereg formalizmów podstawowych modeli danych, spośród których

należy wymienić:

- modelowanie związków encji,
- modelowanie binarne,
- rachunek predykatów,
- abstrakcyjne modele danych,
- modelowanie infologiczne,
- modelowanie autonomiczne.

Z kolei modele wdrożeniowe, znane w technologii baz danych, to modele:

- prerelacyjne, czyli hierarchiczne i sieciowe,
- relacyjne,
- postrelacyjne, czyli głównie obiektowe.

Największe uznanie spośród wymienionych podstawowych formalizmów modelowania
danych zdobył model związków encji mimo licznych, podejmowanych w latach
osiemdziesiątych prób jego zastąpienia.

Model związków encji (ang. entity / relationship), od momentu jego zaproponowania przez
Chena, stał się najbardziej popularnym formalizmem modelowania danych na poziomie

1

konceptualnym, początkowo w odniesieniu do baz danych a następnie również innych klas
systemów informatycznych. W krajowej literaturze przedmiotu można znaleźć różne nazwy
tego podejścia, np. obiekt-atrybut-związek czy relacje bytów.

Podstawowymi pojęciami modelowania związków encji, są:

a)

encja,

b)

atrybut,

c)

związek.

W celu zilustrowania zależności pomiędzy encją, związkiem, atrybutem, wartością i jej

dziedziną posłużę się rysunkiem opisującym związek MAGAZYN-PRACOWNIK jest
poniższy rysunek.

Przyjmuje się, iż encją (ang. entity) jest jednoznacznie identyfikowalny składnik

badanej rzeczywistości (dziedziny przedmiotowej), o którym informacja jest, lub może być,
zbierana i przechowywana. Spotyka się poglądy, że encją jest każdy składnik badanej
dziedziny przedmiotowej, który można nazwać a więc osoba, miejsce, rzecz, zdarzenie,
stan, plan czy pojęcie. Tak więc encjami są: PRACOWNIK, MAGAZYN, KLIENT,
DOSTAWCA, FAKTURA, PRZECENA, KONTO itd. Wystąpieniami encji PRACOWNIK
są KOWALSKI, NOWAK, TRZECIAK itd.

2

Innymi słowy, encja

- oznacza interesujący nas obiekt, coś, co istnieje i jest rozróżnialne

od innych obiektów tego samego typu. Przyjmuje się, że encja jest dalej nierozbieralna.

Obiekt w

zależności od poziomu abstrakcji można traktować jako encję lub zbiór encji. Każdej encji
winny być przyporządkowane minimum dwa jej wystąpienia. Wyróżnia się encje
rzeczywiste, np. PRACOWNIK, MATERIAŁ oraz abstrakcyjne, np. PROGNOZA,
KONTO. Istnieje tez podział na encje regularne - określane przez własne klucze
(ZAMÓWIENIE) oraz słabe, identyfikowane przez klucze obiektów regularnych
POZYCJA ASORTYMENTOWA, która jest składnikiem ZAMÓWIENIA. Wyróżniamy
następujące rodzaje encji opisujących:

- role pełnione w organizacji lub systemie przez osoby, komórki organizacyjne bądź
instytucje, np. KLIENT, DOSTAWCA, DZIAŁ, PRACOWNIK, KIEROWNIK,
- rzeczy, np. MASZYNA, MATERIAŁ, CZĘŚĆ, WYRÓB, USŁUGA,
- zdarzenia, np. UMOWA, PROGNOZA, PROJEKT ZAMÓWIENIE,
- miejsca, np. DZIAŁ, MAGAZYN, FILIA.

Z kolei atrybut stanowi cechę, element charakteryzujący encje i związki w badanej

dziedzinie przedmiotowej. Zestaw atrybutów, który jednoznacznie opisuje encję nazywa się
wiązką atrybutów. Wiązka winna składać się z co najmniej dwu atrybutów opisujących
daną encję. W danym modelu konceptualnym należy używać różnych nazw dla tych samych
lub podobnych atrybutów, przypisanych różnym encjom. Dla przykładu atrybut adres
przypisany KLIENTOWI, DOSTAWCY i PRACOWNIKOWI można nazwać: k-adres,
d-adres i p-adres.

W podziale rodzajowym, określającym zależność atrybutu encji lub związków od

innych ich atrybutów, wyróżnia się atrybuty:

•

pierwotne

•

pochodne.

Atrybuty pierwotne to podstawowe cechy w danej encji lub związku. Nie oblicza

się ich, czy wyprowadza, na podstawie wartości innych atrybutów. Jest to natomiast
właściwością atrybutów pochodnych, włączanych do wiązki atrybutów danej encji czy
związku, w nawiązaniu do wymagań konkretnych funkcji realizowanych w danej
organizacji. Ze względu na rolę atrybutów w procedurach przetwarzania informacji
wyróżniamy atrybuty:

- selekcyjne, służące identyfikacji encji i związków,
- opisowe, charakteryzujące werbalnie encje i związki,
- proceduralne, stanowiące cechy ilościowo-wartościowe, wykorzystywane
w obliczeniach.

3

http://notatek.pl/modelowanie-danych?notatka