Z jakich cząsteczek składa 
się atom? 

Z protonów i elektronów w jądrze i elektronów na orbitach. 

Na czym polega 
elektryzowanie przez 
tarcie? 

Podczas tarcia zrywane są elektrony z powierzchni jednego ciała i przyklejają 
się do drugiego, przez co pierwsze ładuje się na znak +, a drugie na -. 

Na czym polega 
elektryzowanie przez 
dotyk? 

Na przejściu części elektronów z ciała naładowanego na nienaładowane 
podczas dotknięcia, przez co drugie ładuje się na ten sam znak jaki ma 
pierwsze. 

Dlaczego ciała 
nienaładowane przyciągają 
się do naładowanych? 

Bo następuje w nich rozsunięcie się ładunków, przez co przewaŜa przyciąganie. 
W metalach (rys. a) część elektronów ma moŜliwość ruchu po całym metalu i 
bez problemu się przemieszcza, w izolatorach (rys.b), a więc papierze, włosach, 
elektrony przechodzą na jedną stronę tylko w ramach samych atomów, co 
powoduje, Ŝe same atomy przyciągają się do laski, 
 

 

 

Co to jest indukcja 
elektrostatyczna? 

Jest to rozsunięcie się ładunków w ciele (metalu lub izolatorze) pod wpływem 
przybliŜenia ciała naładowanego. 
 

Jakie urządzenie słuŜy do 
wykrywania naładowania? 

Elektroskop. Po dotknięciu do niego naładowanego ciała, część ładunków 
przejdzie z ciała na elektroskop powodując odchylenie się listków.  Ale nawet 
nie trzeba dotykać. Wystarczy przybliŜyć naładowany przedmiot, a listki się 
odepchną od pręta, na którym są zamocowane, bo nastąpi rozsunięcie się 
ładunków.w elektroskopie (rys poniŜęj). 
 

 

Czym jest światło? 

To fala elektromagnetyczna taka jak fale radiowe, których uŜywamy w 
komórkach, ale ma duŜo większą częstotliwość niŜ one. 

Skąd wiemy, Ŝe światło 
jest falą mimo, Ŝe nie 
widzimy jak faluje? 

Bo ulega dyfrakcji czyli zmianie kierunku przy przejściu obok przeszkód i 
przez otwory. Dyfrakcja fali jest inaczej zwana ugięciem. Podobnie poznajemy, 
Ŝ

e dźwięki są falami. Gdy ktoś nas woła, dźwięk dotrze do nas choćbyśmy  się 

schowali za drzewem czy murem. 
 

 

 
 

Co to znaczy, ze światło 
jest falą 
elektromagnetyczną? 

To znaczy, Ŝe składa się z drgającego pola elektrycznego i magnetycznego. Są 
one do siebie prostopadłe. 
 

 

 

Jak moŜna rozłoŜyć światło 
na wszystkie kolory? Jakie 
zjawiska za to 
odpowiadają? 

Za pomocą siatki dyfrakcyjnej czyli płytki przeźroczystej lub odbijającej z 
mnóstwem równoległych rys. Za rozejście się kolorów odpowiada dyfrakcja.  
. 
Za pomocą pryzmatu. Tu za rozszczepienie odpowiada załamanie światła, czyli 
zmiana kierunku związana ze zmianą prędkości przy wejściu do innego 
materiału. Choć w próŜni wszystkie kolory mają tę samą prędkość, to w 
substancjach kaŜdy kolor ma inną, więc inaczej się załamują. 

Wymień po kolei kolory 
tęczy. Który z nich ma 
najkrótszą długość fali 
czyli drga najszybciej? 

Czerwony, pomarańczowy, Ŝółty, zielony, niebieski, fioletowy. 
 
Najkrótszą długość fali ma i najszybciej najszybciej drga fioletowy – dwa razy 
szybciej niŜ czerwony. 

Czy człowiek świeci? 

Tak, w podczerwieni. Nasze oczy tego nie widzą, ale kamery reagujące na 
podczerwień potrafią wykryć.  

Na czym polega zjawisko 
fotoelektryczne?  

Na wybijaniu elektronów z powierzchni metalu przez światło. Dla większości 
metali potrzeba do tego ultrafioletu, a  dla niektórych wystarcza światło 
widzialne. 

Kto odkrył, Ŝe światło 
składa się z cząsteczek? 
Jak się nazywają? 

Einstein.  
Nazywamy je fotonami. Fotony to cząsteczki światła. Są one jednocześnie 
falami. 

Jaki jest wzór na energię 
fotonu? 

E = h f, gdzie f to częstotliwość drgania fali, a h stała Plancka 

Czym jest stała Plancka?  

Jest liczbą, która pozwala przeliczać częstotliwość na energię fotonu. 

Co to jest energia? 

To zdolność do wykonywania pracy. 

Co to jest dŜul? 

To praca wykonana przy podniesieniu tabliczki czekolady 100 g o 1 metr. 
Jeśli mogę wykonać 1 J pracy, to znaczy Ŝe mam energię 1 J. 

Co to jest elektronowolt? 

To jednostka energii uŜywana w mikroświecie miliardy miliardów razy 
mniejsza od dŜula. (Klasy o fizyce rozszerzonej i klasa m/s mają wiedzieć Ŝe to 
energia, którą uzyskuje elektron rozpędzony napięciem 1 wolta) 

Który foton ma więcej 
energii – czerwony czy 
fioletowy? 

Wbrew temu co by się wydawało, fioletowy jest cieplejszy, ma więcej energii. 
W codziennym Ŝyciu spotykamy się z tym, Ŝe ciała słabo gorące są czerwone. 
Słońce jest białe, bo jest tak gorące, Ŝe wysyła wszystkie kolory. Wysyła duŜo 
fioletu, a takŜe ultrafiolet, który ma fotony o największej energii. 

Który foton ma więcej 
energii – pomarańczowy, 
czy Ŝółty? 

ś

ółty, bo kolor Ŝółty leŜy bliŜej fioletu. 

Co to jest widmo 
emisyjne? 

To zestawienie wszystkich kolorów wysyłanych przez ciało pobudzone do 
ś

wiecenia. 

Co to jest widmo 
absorpcyjne? 

To tęcza pozbawiona niektórych kolorów przez ciało, gdy światło białe odbijało 
się od niego, bądź przez niego przechodziło. 

Jakie kolory wysyła 
wodór? 

Czerwony, dwa niebieskie i fioletowy. 

Jakie komórki światłoczułe 
mamy w oku? 

Pręciki – reagują na kaŜdy kolor, przez co nie słuŜą do odróŜniania kolorów. 
Czopki – trzy rodzaje – jedne reagują najbardziej na kolor czerwony, inne na 
zielony, jeszcze inne na niebieski. 

Dlaczego chlorofil jest 
zielony? 

Bo odbija i przepuszcza kolor zielony, inne pochłania. 

Dlaczego człowiek widzi 
Ŝ

ółte fotony?  

Bo pobudzają one w pewnym stopniu kaŜdy z rodzajów czopków.  
 
Jeśli odpowiednio zmieszamy fotony czerwone, zielone i niebieskie, moŜemy w 
oku odtworzyć pobudzenie takie jakie dają Ŝółte fotony, przez mamy złudzenie 
odbierania Ŝółci.  

Co to są linie 
Fraunhoffera? 

To ciemne linie w widmie Słońca i innych gwiazd. Powstają na skutek 
pochłonięcia niektórych kolorów przez atomy w atmosferze gwiazdy i 
odesłanie ich w innym kierunku. 

Jaki pierwiastek odkryto 
dzięki liniom 
Fraunhoffera ? 

Hel. Najpierw na Słońcu, dopiero potem odszukano na Ziemi. 

Kto i kiedy podał 
zadowalającą teorię 
budowy atomu wodoru? 

Niels Bohr w 1911 r. Jego teoria za punkt wyjścia przyjmuje dwa postulaty, 
czyli nie dające się sprawdzić doświadczalnie załoŜenia (do wnętrza atomu 
dotąd nie daje się przecieŜ zajrzeć). 

Co mówi pierwszy postulat 
Bohra? 

Elektron w atomie wodoru moŜe poruszać się tylko po tzw. dozwolonych 
orbitach, których promień dany jest wzorem: 
 
r

n

 = n

2

 r

1 

gdzie r

1

 jest promieniem pierwszej orbity wynoszącym 0,5 angstrema, a n 

numerem danej orbity. 

Co mówi drugi postulat 
Bohra? 

Mówi, Ŝe elektron moŜe podskoczyć na wyŜszą orbitę, gdy zostanie uderzony, a 
gdy spada z powrotem, wysyła energię w postaci światła. 

Ile wynosi energia na 
orbicie numer n? Podaj 
wzór. 

2

n

n

eV

6

,

13

E

−

=

 

gdzie eV oznacza elektronowolt. 

Co to są fale materii? 

To fale którymi falują wszystkie ciała na świecie. Nie dostrzegamy ich, bo dla 
ciał, o rozmiarach dość duŜych, są mniejsze od atomu. Jednak te fale nabierają 
znaczenia, gdy mówimy o elektronach i innych mikrocząsteczkach. 

Dlaczego elektron moŜe 
znajdować się tylko na tzw. 
dozwolonych orbitach? 

Bo jest falą. Fala musi „dobrze” się wpasować w orbitę, idealnie złączyć swe 
końce. 

Narysuj falę elektronu na 
szóstej orbicie. 

 

Podaj wzór na długość fali 
materii. 

mv

h

=

λ

 gdzie h to stała Plancka, m masa cząsteczki, v jej prędkość. 

Kto dostał nagrodę Nobla 
za odkrycie fal materii? 

Luiz de Broglie za przewidzenie istnienia tych fal, a Davisson i Germer za 
potwierdzenie doświadczalne. 

W jaki sposób Davisson i 
Germer wykryli fale 
materii? 

Gdy bombardowali kryształ elektronami o róŜnej prędkości, te odbiły się jak 
ś

wiatło od płyty CD – rozbiegły się w róŜne strony zaleŜnie od długości fali. 

Powierzchnia kryształu z równymi rządkami atomów stanowiła rodzaj siatki 
dyfrakcyjnej. 
 

Czym jest ogień? Dlaczego 
ś

wieci? 

To palące się gazy. Pod wpływem reakcji chemicznych spalania atomy 
uzyskują taką prędkość, Ŝe przy zderzeniach elektrony są podbijane na wyŜsze 
orbity. Gdy spadają z powrotem, wysyłają światło.