Z jakich cząsteczek składa
się atom?

Z protonów i elektronów w jądrze i elektronów na orbitach.

Na czym polega
elektryzowanie przez
tarcie?

Podczas tarcia zrywane są elektrony z powierzchni jednego ciała i przyklejają
się do drugiego, przez co pierwsze ładuje się na znak +, a drugie na -.

Na czym polega
elektryzowanie przez
dotyk?

Na przejściu części elektronów z ciała naładowanego na nienaładowane
podczas dotknięcia, przez co drugie ładuje się na ten sam znak jaki ma
pierwsze.

Dlaczego ciała
nienaładowane przyciągają
się do naładowanych?

Bo następuje w nich rozsunięcie się ładunków, przez co przeważa przyciąganie.
W metalach (rys. a) część elektronów ma możliwość ruchu po całym metalu i
bez problemu się przemieszcza, w izolatorach (rys.b), a więc papierze, włosach,
elektrony przechodzą na jedną stronę tylko w ramach samych atomów, co
powoduje, że same atomy przyciągają się do laski,

Co to jest indukcja
elektrostatyczna?

Jest to rozsunięcie się ładunków w ciele (metalu lub izolatorze) pod wpływem
przybliżenia ciała naładowanego.

Jakie urządzenie służy do
wykrywania naładowania?

Elektroskop. Po dotknięciu do niego naładowanego ciała, część ładunków
przejdzie z ciała na elektroskop powodując odchylenie się listków. Ale nawet
nie trzeba dotykać. Wystarczy przybliżyć naładowany przedmiot, a listki się
odepchną od pręta, na którym są zamocowane, bo nastąpi rozsunięcie się
ładunków.w elektroskopie (rys poniżęj).

Czym jest światło?

To fala elektromagnetyczna taka jak fale radiowe, których używamy w
komórkach, ale ma dużo większą częstotliwość niż one.

Skąd wiemy, że światło
jest falą mimo, że nie
widzimy jak faluje?

Bo ulega dyfrakcji czyli zmianie kierunku przy przejściu obok przeszkód i
przez otwory. Dyfrakcja fali jest inaczej zwana ugięciem. Podobnie poznajemy,
ż

e dźwięki są falami. Gdy ktoś nas woła, dźwięk dotrze do nas choćbyśmy się

schowali za drzewem czy murem.

Co to znaczy, ze światło
jest falą
elektromagnetyczną?

To znaczy, że składa się z drgającego pola elektrycznego i magnetycznego. Są
one do siebie prostopadłe.

Jak można rozłożyć światło
na wszystkie kolory? Jakie
zjawiska za to
odpowiadają?

Za pomocą siatki dyfrakcyjnej czyli płytki przeźroczystej lub odbijającej z
mnóstwem równoległych rys. Za rozejście się kolorów odpowiada dyfrakcja.
.
Za pomocą pryzmatu. Tu za rozszczepienie odpowiada załamanie światła, czyli
zmiana kierunku związana ze zmianą prędkości przy wejściu do innego
materiału. Choć w próżni wszystkie kolory mają tę samą prędkość, to w
substancjach każdy kolor ma inną, więc inaczej się załamują.

Wymień po kolei kolory
tęczy. Który z nich ma
najkrótszą długość fali
czyli drga najszybciej?

Czerwony, pomarańczowy, żółty, zielony, niebieski, fioletowy.

Najkrótszą długość fali ma i najszybciej najszybciej drga fioletowy – dwa razy
szybciej niż czerwony.

Czy człowiek świeci?

Tak, w podczerwieni. Nasze oczy tego nie widzą, ale kamery reagujące na
podczerwień potrafią wykryć.

Na czym polega zjawisko
fotoelektryczne?

Na wybijaniu elektronów z powierzchni metalu przez światło. Dla większości
metali potrzeba do tego ultrafioletu, a dla niektórych wystarcza światło
widzialne.

Kto odkrył, że światło
składa się z cząsteczek?
Jak się nazywają?

Einstein.
Nazywamy je fotonami. Fotony to cząsteczki światła. Są one jednocześnie
falami.

Jaki jest wzór na energię
fotonu?

E = h f, gdzie f to częstotliwość drgania fali, a h stała Plancka

Czym jest stała Plancka?

Jest liczbą, która pozwala przeliczać częstotliwość na energię fotonu.

Co to jest energia?

To zdolność do wykonywania pracy.

Co to jest dżul?

To praca wykonana przy podniesieniu tabliczki czekolady 100 g o 1 metr.
Jeśli mogę wykonać 1 J pracy, to znaczy że mam energię 1 J.

Co to jest elektronowolt?

To jednostka energii używana w mikroświecie miliardy miliardów razy
mniejsza od dżula. (Klasy o fizyce rozszerzonej i klasa m/s mają wiedzieć że to
energia, którą uzyskuje elektron rozpędzony napięciem 1 wolta)

Który foton ma więcej
energii – czerwony czy
fioletowy?

Wbrew temu co by się wydawało, fioletowy jest cieplejszy, ma więcej energii.
W codziennym życiu spotykamy się z tym, że ciała słabo gorące są czerwone.
Słońce jest białe, bo jest tak gorące, że wysyła wszystkie kolory. Wysyła dużo
fioletu, a także ultrafiolet, który ma fotony o największej energii.

Który foton ma więcej
energii – pomarańczowy,
czy żółty?

ś

ółty, bo kolor żółty leży bliżej fioletu.

Co to jest widmo
emisyjne?

To zestawienie wszystkich kolorów wysyłanych przez ciało pobudzone do
ś

wiecenia.

Co to jest widmo
absorpcyjne?

To tęcza pozbawiona niektórych kolorów przez ciało, gdy światło białe odbijało
się od niego, bądź przez niego przechodziło.

Jakie kolory wysyła
wodór?

Czerwony, dwa niebieskie i fioletowy.

Jakie komórki światłoczułe
mamy w oku?

Pręciki – reagują na każdy kolor, przez co nie służą do odróżniania kolorów.
Czopki – trzy rodzaje – jedne reagują najbardziej na kolor czerwony, inne na
zielony, jeszcze inne na niebieski.

Dlaczego chlorofil jest
zielony?

Bo odbija i przepuszcza kolor zielony, inne pochłania.

Dlaczego człowiek widzi
ż

ółte fotony?

Bo pobudzają one w pewnym stopniu każdy z rodzajów czopków.

Jeśli odpowiednio zmieszamy fotony czerwone, zielone i niebieskie, możemy w
oku odtworzyć pobudzenie takie jakie dają żółte fotony, przez mamy złudzenie
odbierania żółci.

Co to są linie
Fraunhoffera?

To ciemne linie w widmie Słońca i innych gwiazd. Powstają na skutek
pochłonięcia niektórych kolorów przez atomy w atmosferze gwiazdy i
odesłanie ich w innym kierunku.

Jaki pierwiastek odkryto
dzięki liniom
Fraunhoffera ?

Hel. Najpierw na Słońcu, dopiero potem odszukano na Ziemi.

Kto i kiedy podał
zadowalającą teorię
budowy atomu wodoru?

Niels Bohr w 1911 r. Jego teoria za punkt wyjścia przyjmuje dwa postulaty,
czyli nie dające się sprawdzić doświadczalnie założenia (do wnętrza atomu
dotąd nie daje się przecież zajrzeć).

Co mówi pierwszy postulat
Bohra?

Elektron w atomie wodoru może poruszać się tylko po tzw. dozwolonych
orbitach, których promień dany jest wzorem:

r

n

= n

2

r

1

gdzie r

1

jest promieniem pierwszej orbity wynoszącym 0,5 angstrema, a n

numerem danej orbity.

Co mówi drugi postulat
Bohra?

Mówi, że elektron może podskoczyć na wyższą orbitę, gdy zostanie uderzony, a
gdy spada z powrotem, wysyła energię w postaci światła.

Ile wynosi energia na
orbicie numer n? Podaj
wzór.

2

n

n

eV

6

,

13

E

−

=

gdzie eV oznacza elektronowolt.

Co to są fale materii?

To fale którymi falują wszystkie ciała na świecie. Nie dostrzegamy ich, bo dla
ciał, o rozmiarach dość dużych, są mniejsze od atomu. Jednak te fale nabierają
znaczenia, gdy mówimy o elektronach i innych mikrocząsteczkach.

Dlaczego elektron może
znajdować się tylko na tzw.
dozwolonych orbitach?

Bo jest falą. Fala musi „dobrze” się wpasować w orbitę, idealnie złączyć swe
końce.

Narysuj falę elektronu na
szóstej orbicie.

Podaj wzór na długość fali
materii.

mv

h

=

λ

gdzie h to stała Plancka, m masa cząsteczki, v jej prędkość.

Kto dostał nagrodę Nobla
za odkrycie fal materii?

Luiz de Broglie za przewidzenie istnienia tych fal, a Davisson i Germer za
potwierdzenie doświadczalne.

W jaki sposób Davisson i
Germer wykryli fale
materii?

Gdy bombardowali kryształ elektronami o różnej prędkości, te odbiły się jak
ś

wiatło od płyty CD – rozbiegły się w różne strony zależnie od długości fali.

Powierzchnia kryształu z równymi rządkami atomów stanowiła rodzaj siatki
dyfrakcyjnej.

Czym jest ogień? Dlaczego
ś

wieci?

To palące się gazy. Pod wpływem reakcji chemicznych spalania atomy
uzyskują taką prędkość, że przy zderzeniach elektrony są podbijane na wyższe
orbity. Gdy spadają z powrotem, wysyłają światło.