Polityka społeczna, rozumiana jako działalność państwa i organizacji pozarządowych (w 
przeciwieństwie do polityki społecznej jako dziedziny naukowej), służy rozwiązywaniu kwestii 
socjalnych. Ma zatem na celu kształtowanie warunków życia ludności oraz stosunków 
międzyludzkich, zwłaszcza w środowisku zamieszkania i 

pracy

. Obowiązek prowadzenia przez 

władze państwowe polityki społecznej wynika z zapisów Konstytucji RP. W najbardziej ogólny 
sposób formułuje tę regułę art. 2, który stanowi, że Rzeczpospolita Polska jest państwem 
"urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej". Poszczególne przepisy ustawy 
zasadniczej konkretyzują ten zapis, nakładając na rząd obowiązki w takich dziedzinach jak ochrona 
zdrowia, stosunki pracy, edukacja, pomoc socjalna i innych. Polityka społeczna nie jest tylko i 
wyłącznie domeną jednego resortu, ale realizuje ją cały rząd, a także inne niż resorty pracy i 
zabezpieczenia społecznego, takie jak edukacji, kultury, rolnictwa, polityki regionalnej, 
sprawiedliwości, zdrowia. 
Zgodnie z podziałem kompetencji w ramach administracji rządowej, dokonanym przez ustawę o 
działach administracji rządowej z dn. 4 września 1997 r. (Dz. U. nr 82, poz. 928), minister pracy 
odpowiada tylko za pewną sferę polityki społecznej: dialog społeczny, rynek pracy, warunki pracy, 
wynagrodzenia w sferze budżetowej, pomoc społeczną, rehabilitację społeczną i zawodową osób 
niepełnosprawnych, ubezpieczenia społeczne, a także za sprawy kombatantów i osób 
represjonowanych oraz współpracę międzynarodową w wymienionych dziedzinach, w tym 
integrację europejską (obszary: swoboda przepływu osób oraz polityka społeczna i zatrudnienie).
W polityce społecznej można wyróżnić kilka dziedzin, posiadających zróżnicowane 
uwarunkowania. Między innymi wspomnieć należy o polityce społecznej w zakresie 
zabezpieczenia społecznego, polityce ochrony zdrowia, polityce społecznej wobec problemów 
pracy, zatrudnienia i bezrobocia. Nie można również pominąć ujęcia polityki społecznej w 
odniesieniu do Unii Europejskiej, tym bardziej że Polska, jako członek Unii Europejskiej, też musi 
się dostosowywać do wymogów organizacji i w tej kwestii. 
W odniesieniu do polityki społecznej w zakresie zabezpieczenia społecznego stykamy się z bardzo 
obszernym działem, nie tylko jako nauki ale również jako praktyki społecznej. Pojawiają się bardzo 
zróżnicowane definicje zabezpieczenia społecznego, najbardziej jednak powszechne jest 
wytłumaczenie A.Rajkiewicza, który uznaje, że jest to system świadczeń, do których obywatele 
maja prawo lub z których mają możliwość korzystania na podstawie określonych przepisów. 
Dział ten stale się rozbudowuje, w takim tempie i kierunku, jak zmieniają się poglądy i rozumienie 
roli państwa i wspólnot międzynarodowych, społeczności terytorialnych na wspieranie obywateli 
pomocą w koniecznych do tego sytuacjach. Coraz powszechniejszym staje się przejmowanie w 
kręgach cywilizacji europejskiej przez państwo lub inne społeczności terytorialne szerszego zakresu 
zadań w dziedzinie udzielania pomocy w trudnych sytuacjach życiowych obywateli. Powodem 
takiego stanu rzeczy jest obiektywna potrzeba tego typu rozwiązań, która to ma swoje korzenie nie 
w niedawnych kryzysach, ale sięga nawet do kryzysu gospodarczego lat dwudziestych i 
trzydziestych XX wieku, związane tez wydaje się być ze zwiększającym się poczuciem solidarności 
narodowej zwłaszcza w okresie drugiej wojny światowej, a także w rozwoju społecznej 

nauki 

Kościoła Katolickiego.
Z aktów prawnych, w których idea zabezpieczenia społecznego znalazła odzwierciedlenie, 
najważniejsza jest Powszechna Deklaracja Praw Człowieka z 1948r oraz Międzynarodowy Pakt 
Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych. Natomiast lista Międzynarodowej Organizacji 
Pracy zawiera ryzyka socjalne, wśród których wymienia m.in. zagrożenia zdrowia, zagrożenie 
starością, zagrożenie trwałą niesprawnością, a najważniejsze w obecnej sytuacji naszego kraju 
wydaje się być zagrożenie bezrobociem. W związku z rozwojem cywilizacji i pojawiającymi się 
problemami, takimi jak powyżej wymienione, towarzyszy, a nawet jest elementem tego rozwoju, 
postęp w zakresie zabezpieczenia społecznego. Co więcej za tym idzie, to poszerza się 
odpowiedzialność państwa za tę sferę życia społecznego(następuje przesuwanie merytorycznych 
zadań oświatowych, opieki lekarskiej, z rodzin na wspólnoty społeczne, a w tym na państwo; 
pojawia się przecież pojęcie państwa opiekuńczego).
Głównym celem zabezpieczenia społecznego jest oczywiście konieczność zagwarantowania 

bezpieczeństwa socjalnego. Działania podjęte w tym kierunku są nakierowane na
zmniejszeniu ryzyka wystąpienia zagrożeń i kompensowaniu ich następstw, zaliczanych do wyżej 
wymienionych ryzyk. Zabezpieczenie obejmuje więc różnego rodzaju ubezpieczenia społeczne, 
świadczenia o charakterze zaopatrzeniowym, pomoc społeczną, ochronę zdrowia czy rehabilitację 
inwalidów.
Dla polityki społecznej, najistotniejsze jest takie skonstruowanie zabezpieczenia społecznego, aby 
zachowana została godność człowieka, zwłaszcza starego i niepełnosprawnego oraz takie ich 
ukształtowanie w stosunku do wkładu danej osoby w pomyślność społeczeństwa i jego rozwój 
gospodarczy, by odpowiadały poczuciu sprawiedliwości.
Z tytułu zabezpieczenia przewidziane są świadczenia, takie jak ubezpieczenia ( chorobowe, 
wypadkowe, emerytalne, od bezrobocia), pomoc społeczna, polegająca na wspieraniu ludzi w 
trudnych sytuacjach życiowych, w których nie są oni w stanie poradzić samodzielnie( realizacja 
tego 

zadania

 spoczywa na administracji rządowej i samorządowej, nieodłącznie jednak z 

organizacjami społecznymi, organizacjami charytatywnymi; pomoc obejmuje pomoc pieniężną, 
rzeczową i usługową). W celu realizacji zadań polityki społecznej zostały utworzone w Polsce 
ośrodki pomocy społecznej. Działają one w gminach, powołuje się w nich pracowników socjalnych. 
Pracownicy tacy mogą być zatrudniani w zakładach 

pracy

, szpitalach, zakładach karnych.*

Problematyka pracy i zatrudnienia jest częścią ogólniejszych problemów społecznych i 
ekonomicznych. Praca człowieka jest przedmiotem analizy wielu dyscyplin naukowych, m.in. 
polityki społecznej. Wśród wyrażających się ilościowo najbliżej tego problemu jest kwestia 
kształtowania się aktywności zawodowej ludności. Pojęcie to pozwala na ustalenie, jaka część 
społeczeństwa jest aktywna zawodowa. Jeśli chodzi o pracę, to jest rozpatrywana jako odrębna 
dziedzina stosunków społecznych, które to obejmują w gospodarce rynkowej relacje między 
pracownikami i pracodawcami oraz stosunki między państwem a pracodawcami i pracownikami. W 
stosunku do pierwszych relacji, to stanowią one podstawową sferę stosunków pracy i zatrudnienia. 
Wyodrębnia się w oparciu o podział zatrudnienia, sferę pracy najemnej i na własny rachunek. Dla 
rozważań istotne są rozważania nauki dotyczące pracowników fizycznych. Ponieważ proces 
transformacji gospodarki od systemu nakazowo rozdzielczego do systemu rynkowego zrodził nową 
sytuacje tej klasy, tj. ograniczenie zatrudnienia w przemyśle. Współcześnie, przemiany społeczno-
gospodarcze w skali światowej, ograniczenie zapotrzebowania na pracę w organizacjach na skutek 
komputeryzacji, powodują wzrost znaczenia pracy umysłowej i grupy społecznej pracowników 
wszelkiego rodzaju usług. 
Praca powinna stwarzać warunki rozwoju osobowości każdego człowieka, umożliwiać poznanie i 
stosowanie zasad dobrej pracy, pozwalać na rozwijanie inicjatyw i wdrażanie nowych pomysłów, a 
także zaspokajać zmieniające się potrzeby ludzi. Społeczne systemy pracy oraz organizacje życia 
politycznego i społecznego powinny umożliwiać wszystkim członkom społeczeństwa uzyskiwanie 
pożądanego przez ludzi poczucia przynależności do określonej grupy i uznania w oczach jej 
członków.*
Polityka społeczna rozpoznaje podstawowe prawidłowości, analizuje patologie, negatywne skutki 
nierównowagi pomiędzy podażą i popytem na pracę, zajmuje się tendencjami rozwoju w sferze 
społecznej i sygnalizuje narastające problemy. Jednak ujmuje ona tylko najbardziej ogólne 
problemy pracy i zatrudnienia, próbując wykorzystać dorobek innych dyscyplin naukowych. 
Polityka społeczna zajmuje się aspektami pracy i zatrudnienia, które są związane z potrzebami 
człowieka, tj. zajmuje się doradztwem dla młodzieży i rodziców w zakresie wyboru zawodu, w 
związku z optymalizacją wykorzystania zasobów siły roboczej. Następnie polityka formułuje 
wnioski pod adresem polityki ekonomicznej w sprawie pełniejszego wykorzystania zasobów pracy, 
pod adresem systemu kształcenia w sprawie struktury kształcenia. Polityka społeczna stwarza 
również podstawy do badań i zastosowań w zakresie zarządzania kadrami w ramach teorii 
zarządzania.
W kwestii bezrobocia społeczna ocena dotyczy dwóch sytuacji, kiedy mamy do czynienia z 
poziomem dopuszczalnym ze względów społecznych oraz ponad dopuszczalną granicę. Problemem 
jest ustalenie dopuszczalnej granicy bezrobocia, a następnie działanie aby go nie przekroczyć. Ten 

bowiem poziom daje pracownikowi możliwość uzyskania pracy. W Polsce pracownik właściwie za 
swoją osobistą zdolność nie może uzyskać podstaw egzystencji.
Zróżnicowanie form bezrobocia wskazuje, że każdym kraju, regionie różna jest przyczyna 
bezrobocia, w związku z tym inne będą wszędzie środki przeciwdziałania. W krajach 
uprzemysłowionych, przechodzących transformację systemu kumulują się różne czynniki, np. 
katastrofa gospodarcza wynikająca z załamania się rynku RWPG, zmiany strukturalne w związku z 
pojawieniem się systemu rynkowego. W Polsce jest to oczywiście kwestia społeczna. Rozwiązanie 
tego problemu jest przede wszystkim zadaniem polityki ekonomicznej , wynika z działania 
określonych mechanizmów gospodarki rynkowej i może być skutecznie ograniczone lub 
rozwiązane poprzez korektę niektórych instytucji rynku i przy pomocy instrumentów 
ekonomicznych. Do zadań realizowanych w kraju zaliczyć można tworzenie nowych miejsc pracy, 
ochronę prawną przed utratą pracy, świadczenia socjalne, utrzymywanie zagrożonych zakładów 
pracy. Natomiast polityka społeczna ingeruje w ramach ochrony jednostki przed utratą miejsca 
pracy, ochrona egzystencji osób pozbawionych pracy, pomoc w znalezieniu pracy. Świadczenia 
społeczne dla bezrobotnych w Polsce reguluje ustawa o zatrudnieniu. Powinny one zapewnić 
bezrobotnemu minimum życiowe, ale także powinny zachęcić do podjęcia pracy. Występuje proces 
racjonalizacji oparty o przesłanki społeczne i ekonomiczne, tzn. uwzględnia się różnice regionalne, 
wiekowe bezrobotnych. 
Z punktu widzenia polityki społecznej wobec ograniczenia bezrobocia konieczne jest założenie, że 
bezrobocie nie ma charakteru koniunkturalnego , ale jest cechą współczesnej gospodarki rynkowej.
Kolejną swoistą dziedziną polityki społecznej jest polityka ochrony zdrowia. Jest to z jednej strony 
dziedzina samodzielna i bardzo obszerna, ale z drugiej – jest integralną częścią polityki społecznej. 
Istotną rolę odgrywa w rozpatrywaniu problemów zabezpieczenia społecznego. Polityka społeczna 
bowiem bada rzeczywistość w aspekcie realizacji w życiu społecznym podstawowych wartości 
związanych z godnością człowieka, jako że zdrowie należy do najważniejszych wartości człowieka 
jako osoby. Pojęcie polityki ochrony zdrowia jest jednak szersze od pojęcia polityki opieki 
lekarskiej. Pełna polityka ochrony obejmuje oddziaływanie na wszystkie czynniki bezpośrednie i 
pośrednie, mające wpływ na stan zdrowia człowieka, dlatego też przyjmuje się, że polityka ochrony 
zdrowia obejmuje politykę kształtowania kultury zdrowotnej, politykę ochrony środowiska 
naturalnego, politykę bezpieczeństwa pracy, politykę ochrony konsumenta przed szkodliwymi 
składnikami żywności. Cele społeczne polityki zdrowotnej dotyczą zapewnienia wszystkim 
równych szans 

rozwoju

 i ochrony zdrowia, zapobiegania chorobom, zgonom , 

niepełnosprawnościom oraz taką organizację leczenia z troską o chorego i poszanowaniem jego 
godności. Cele te w skali krajowej określa ustawa zasadnicza, natomiast na arenie 
międzynarodowej są to pakty praw człowieka i obywatela uchwalone przez ONZ. 
Głównym zagadnieniem społecznych aspektów polityki ochrony zdrowia jest zagadnienie 
społecznej dostępności do usług zdrowotnych i ich jakość. W Polsce zestawienia wskazują, że 
wydatki na ochronę zdrowia są 10-krotnie niższe, niż w krajach gospodarczo rozwiniętych. Do tego 
dochodzą ceny leków, które kształtują się na poziomie światowym, przy nieproporcjonalnie małych 
zarobkach. W modelowym ujęciu ochrony zdrowia wyróżnia się takie elementy, jak wolność i 
godność człowieka chorego, starego i biednego, opierające się na idei solidaryzmu społecznego.
W Polsce obecne oczekiwania są nieracjonalnie wysokie, a możliwości wręcz na poziomie 
kryzysowym. W świadomości społecznej jednak leży przekonanie o takiej interwencji medycznej, 
która angażuje jak największe zasoby sprzętu specjalistycznego. 

Wnioski i twierdzenia polityki społecznej, zarówno nauki jak i praktyki, opierają się na badaniach 
sfery realnej, więc poparte są badaniami warunków życia i pracy społeczeństwa oraz na analizie, 
obejmującej w skali światowej uwarunkowania i rozwiązania instytucjonalne, prawne i 
ekonomiczne. Dla polityki społecznej istotne są uwarunkowania, dotyczące zasad przyjętych przez 
organizacje międzynarodowe w formie paktów, kart i konwencji, a także związane z wnioskami z 
analizy przemian, które mają kluczowe znaczenie dla oznaczenia zadań polityki społecznej. 
Na podstawie kilkunastu dokumentów międzynarodowych postaram się przedstawić, jakie kierunki 

rozwoju w nich przyjęto. Na początku należy ustosunkować się do Powszechnej Deklaracji Praw 
Człowieka, która uważana jest za pierwszy międzynarodowy dokument, zawierający szeroki 
katalog społecznych i kulturalnych praw człowieka. Przyjęta została w roku 1948. W czasie prac 
nad deklaracja nie obyło się bez kontrowersji, dotyczących roli i pojęcia tego dokumentu, jak i 
zakres ujętych praw. Ostatecznie ustalono, że dokument nie będzie zawierał gwarancji i zobowiązań 
stron, które zapewnią ścisłe przestrzeganie i realizację podstawowych praw i wolności. Deklaracja 
przyjęła zbudowanie świata, w którym ludzie korzystać będą z wolności od lęku i niedostatku jako, 
najważniejszy cel dla ludzkości. 
Kolejne pakty, to Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych , Społecznych i Kulturalnych oraz 
Międzynarodowy Pakt 777 Praw Obywatelskich i Politycznych, stanowiące swoistą całość. Ich 
przyjęcie polegało na rozwiązaniu kompromisowym, spór dotyczył pytania czy dokument powinien 
zawierać prawa ekonomiczne, społeczne i kulturalne. Ostatecznie tekst został zredagowane przez 
Komitet ds. Społecznych, Humanitarnych i Kulturalnych i uchwalony w 1966r. Ten akt, w 
przeciwieństwie do poprzedniego, nakłada obowiązki na państwa, które go podpisały i 
ratyfikowały. Polska przyjęła pakt w 1977roku. 
Jedynym dokumentem przyjętym przez ONZ, podejmującym problematykę postępu społecznego 
jest Deklaracja o Postępie Społecznym i Rozwoju. Wymienia on zasady pomocy i opieki nad 
rodziną, jako podstawową komórką społeczeństwa, pełne wykorzystanie zasobów ludzkich przez 
popieranie twórczej inicjatywy, szerokie rozpowszechnienie informacji o zmianach zachodzących w 
społeczeństwie, prawo do pracy i swobodnego wyboru zatrudnienia, szybki wzrost i sprawiedliwy 
podział dochodu narodowego.
Następnie na uwagę zasługuje Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych 
Wolności. Zawiera zestawienie praw politycznych, poza tym również dotyczy dochodzenia swych 
praw przez obywateli. Polska ratyfikowała Konwencję w styczniu 1993 roku.
Uzupełnieniem Konwencji o prawa ekonomiczne i społeczne jest Europejska Karta Społeczna. 
Ustala ona, że układające się strony przyjmują za cel swojej polityki osiągnięcie warunków, w 
których mogą być skutecznie realizowane takie prawa, jak: możliwość pracy w wybranym przez 
siebie zawodzie, sprawiedliwe warunki pracy, prawo do bezpieczeństwa i higieny pracy, do 
godziwego wynagrodzenia, prawo do swobodnego zrzeszania się, prawo do pomocy społecznej i 
lekarskiej. Katalog tych praw jest obszerny i w dalszej części dotyczy prawa pracy, prawa do 
szkolenia zawodowego, a także szczegółowiej omawia prawo do ochrony zdrowia. 
Karta Socjalna Wspólnoty Europejskiej określa minimalne standardy socjalne, które powinny być 
stosowane we wszystkich krajach. Ma charakter deklaratywny, nie jest więc podstawa roszczeń. 
Stanowi natomiast dyrektywę, wg której państwa sygnatariusze powinny kształtować własną 
politykę społeczną. Omawia się w niej m.in. prawa socjalne pracowników w dziedzinie swobody 
wyboru miejsca zamieszkania (tj. swoboda przemieszczania się i wykonywanie każdego zajęcia we 
Wspólnocie), w dziedzinie poprawy warunków życia i pracy, ochrony socjalnej, swobody 
zrzeszania się i negocjowania umów zbiorowych, kształcenia zawodowego, ochronie zdrowia i 
bezpieczeństwa pracy, w dziedzinie ludzi starszych i niepełnosprawnych. 
Kolejna bardzo istotna podstawą kształtowania się polityki społecznej są Konwencje 
Międzynarodowej Organizacji Pracy. Określają one podstawy krajowych systemów prawa pracy i 
ubezpieczeń społecznych. Z jednej strony wyrażają poglądy międzynarodowych społeczności 
rządów, organizacji pracodawców i pracowników, a z drugiej po ratyfikacji, państwo zobowiązane 
jest zastosować się do jej postanowień. Konwencjami objęto następujące kwestie: sprawę 
bezrobocia, określenie najniższego wieku dopuszczania 

dzieci

 do pracy przemysłowej, w sprawie 

odszkodowań za wypadki przy pracy, ubezpieczeń na wypadek choroby i wiele innych. W 
Konstytucji MON odwołano się do zasad sprawiedliwości społecznej. 
Podstawowe prawa właściwe rodzinie, uporządkowane i pełne zebrane zostały w Karcie Praw 
Rodziny, przedłożonej przez Stolicę Apostolską w roku 1983. Wg jej założeń społeczeństwo i 
państwo powinny zrobić wszystko w celu zabezpieczenia wszelkiej pomocy politycznej, 
ekonomicznej, społecznej i prawnej rodzinie, rodziny maja prawo oczekiwać od państwa 
sprawiedliwej, nie dyskryminującej polityki rodzinnej. Osobno ONZ poświęca uwagę prawom 

dziecka – Konwencja Praw Dziecka, przyjętej w 1989roku. 
Również wiele zaleceń dotyczących polityki społecznej zawartych jest w zaleceniach końcowych 
Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie. W Dokumencie Końcowym Spotkania 
Wiedeńskiego w 1986r. Zawarto postanowienia związane z zapewnieniem skutecznego korzystania 
z praw człowieka i podstawowych wolności, państwa uczestniczące uznały, że popieranie praw 
ekonomicznych, społecznych, kulturalnych, obywatelskich i politycznych jest niezbędne dla 
zachowania godności ludzkiej, państwa potwierdziły zapewnienia dotyczące równouprawnienia 
kobiet i mężczyzn . 
Jak już wcześniej wspomniałam, Polska jako kraj stowarzyszony musi nie tylko gospodarczo, ale 
również na bazie polityki społecznej dostosowywać się do wymogów Wspólnoty. Problem 
integracji powinien być poprzedzony rozpoznaniem rozwiązań, oraz dobraniu takich środków 
dostosowania, aby współgrały ze strukturą i cechami społeczeństwa i stanem gospodarki kraju. W 
Traktacie Rzymskim, który powołał do życia Wspólnotę sformułowane zostały cele społeczne, 
którym integracja ma służyć, takie jak zapewnienie postępu społecznego i podnoszenie standardu 
życia. Z powstaniem Wspólnego Rynku związane jest powstanie i rozwój europejskiego prawa 
socjalnego, które obejmuje dziedzinę prawa pracy i zabezpieczenia społecznego. 
Na funkcjonowanie państw coraz większy wpływ mają normy o charakterze międzynarodowym, 
które są przyjmowane i ratyfikowane. Zgodnie bowiem z najbardziej ogólnym założeniem UE, 
państwa członkowskie w przyszłości mają stworzyć jeden ponadpaństwowy i ponadnarodowy 
organizm z władzami międzynarodowymi. Stąd też integracja idzie w tak wielu różnych kierunkach 
i obejmuje swoim działaniem tyle dziedzin. Tak wiec i na politykę społeczną w każdym kraju coraz 
większy wpływ wywierają uwarunkowania międzynarodowe. Jednym ze zjawisk w skali światowej 
jest bardzo szerokie otwarcie granic dla przepływu kapitałów, towarów i siły roboczej, co przyjmuje 
się nazywać globalizacją. Rewolucja w tej dziedzinie dotyczy zwiększającego się tempa przepływu 
informacji w skali całego globu. W tej sytuacji każdy kraj jest uzależniony od najbogatszych 
krajów, od mechanizmów międzynarodowego podziału pracy, jest zagrożony skutkami niszczenia 
środowiska naturalnego, na jego terenie działają przedsiębiorstwa międzynarodowe. Dla krajów 
nadmiernie zadłużonych wzrost ten odbił się negatywnie, jak np. dla Polski. Kraje takie podejmują 
wysiłki zwiększenia swego udziału w międzynarodowym podziale pracy i osiągania z niego 
większych korzyści, co jednak odbywa się zbyt wielkim kosztem. Mechanizm rynkowy w skali 
światowej stwarza lepsze warunki krajom bogatym niż biednym. Powstaje więc potrzeba i pole do 
działań polityki społecznej w wymiarze ogólnoświatowym. Świadomość, że dojrzewają warunki do 
przełomu zarówno w sposobie myślenia, jak i funkcjonowania rynku światowego, przenika do 
szerokich kręgów intelektualistów i polityków.
Kwestie rozwoju gospodarczego w skali światowej obejmują gospodarkę dobrami rzadkimi, 
również dotyczą problemu granicy wzrostu z punktu widzenia ekologicznego, koordynację działań 
poszczególnych państw w sprawach ważnych dla całego globu. Problemy dostosowywania się do 
tych nowych wyzwań mają ścisły związek z kształtowaniem się polityki społecznej. Jest to dal niej 
zupełnie nowe 

zadanie

, zarówno jako nauki, jak i praktyki. 

Dominacja form rynkowych w państwach wysoko rozwiniętych eliminuje możliwość wyboru 
nierynkowych mechanizmów działania, co stwarza konieczność stosowania zasad i działań polityki 
społecznej. Rozszerza się płaszczyzna współzależności gospodarki kraju od sytuacji w innych 
krajach, a w rezultacie prowadzi do zależności kształtowania się polityki społecznej związanej z 
gospodarowaniem. Wszelkie wzrosty i zmiany w innych krajach stymulują podobne działania w 
krajach średnio rozwiniętych, np. podnoszenie konkurencyjności wyrobów poprzez obniżanie cen w 
wyniku obniżania kosztów pracy. W skali globalnej narastają czynniki do krytycznej analizy 
niektórych elementów działania mechanizmów rynkowych, które wynikają z dużych rozmiarów 
bezrobocia i pogłębiania się różnic między krajami bogatymi i ubogimi. Wzrasta znaczenie 
rozwinięcia szerokiej edukacji ekonomicznej społeczeństwa, uwydatniającej współzależność 
rozwoju ekonomicznego i społecznego oraz znaczenie celów strategicznych w polityce 
ekonomicznej i społecznej 
Czynnikiem, który polityka społeczna powinna uwzględniać w badaniach jest obszerna dziedzina 

wiedzy o człowieku i jego potrzebach i miejscu w społeczeństwie. Wybrane zagadnienia zostały 
ustalone ze względu na potrzeby polityki społecznej. Z interesującego nas punktu istotne jest 
spojrzenie na potrzeby człowieka, jako jednostki ludzkiej, członka rodziny, szerszych społeczności , 
lokalnych, regionalnych, narodowych. Rozwiązywanie problemów wzrostu gospodarczego, 
rozwoju wymiany międzynarodowej, bezrobocia czy inflacji nie ogranicza się jedynie do nauki 
ekonomii, ale jest ściśle związane z aspektami społecznymi. Narzędzia ekonomiczne, przy pomocy 
których, w gospodarce rynkowej określa się warunki funkcjonowania wolnego rynku, wywołują 
konsekwencja społeczne, a płaszczyzna społeczna w określonych sytuacjach wywiera decydujący 
wpływ na wybory rozwiązań w sferze polityki ekonomicznej.
Polityka społeczna nie może pominąć problematyki określenia roli człowieka, jego potrzeb i 
aspiracji duchowych, materialnych i społecznych w kształtowaniu podstaw teoretycznych, 
niezbędne jest więc wykorzystanie dorobku innych dyscyplin naukowych. Najbardziej ogólnym 
ujęciem koncepcji człowieka jest określenie jego miejsca w otaczającej rzeczywistości. W Polsce 
mieliśmy do czynienia z ujęciem katolickim i marksistowskim. Warta przeanalizowania jest 
pierwsza z nich, zorientowana przede wszystkim osobocentrycznie, personalistycznie, koncepcja ta 
głosi bezwzględny prymat osoby, zarówno nad rzeczami, jak i wszelkimi tworami społecznymi. 
Jednym z ważniejszych dokumentów Watykanu jest Instrukcja o wolności chrześcijańskiej i 
wyzwoleniu, w którym zawarty jest katalog zasad stanowiących podstawę chrześcijańskiej nauki 
społecznej. Podkreśla się rolę człowieka w procesie społecznym i jego równoczesne uzależnienie 
od społeczności ludzkiej.
W ekonomii zaś człowiek występuje w roli zasobów ludzkich i kapitału ludzkiego. Jest traktowany 
przedmiotowo, jako czynnik rozwoju, jeden z wielu. .
Kategorią, na którą zwracam teraz uwagę, będzie postęp społeczny. Składa się on z trzech 
elementów: z rozwoju gospodarczego, z poprawy jakości życia, która jest efektem doskonalenia 
stosunków międzyludzkich w skali międzynarodowej, krajowej, lokalnej oraz ze swoistej nowej 
jakości całości życia społecznego, ukształtowanego na bazie dwóch poprzednich czynników. 
Postęp społeczny powinien się charakteryzować działaniem na rzecz przekształceń warunków bytu 
i pracy, stosunków międzyludzkich, struktury społecznej, osobowości ludzkiej. Ponadto powinien 
się charakteryzować dążeniem do postępu w kierunku określonego ideału. 
Polityka społeczna określając cele wkracza na grunt wartościowania, więc z badaniach tej dziedziny 
nie można pominąć takich wartości, jak równość, sprawiedliwość. Polityka, jako nauka 
ustosunkowuje się do konkretnych zagadnień związanych z realizacją zasady sprawiedliwości i 
równości. W najlepszym ujęciu pojęcie sprawiedliwości społecznej stosuje się do oceny społeczno 
– ekonomicznej struktury społeczeństwa, zasad podziału podstawowych dóbr, zasad udziału 
jednostek i grup społecznych w procesach rządzenia i podejmowania istotnych decyzji 
politycznych. 
Z pojęciem sprawiedliwości związane jest pojęcie równości. Idea równości głoszona jest m.in. prze 
rewolucje francuską i przez półtora stulecia rozumiana była jako likwidacja przywilejów 
politycznych, ale nie ekonomicznych. Równość jednak to przede wszystkim problem podziału dóbr 
i wartości w społeczeństwie. Problem równości staje się szczególnie ważny, gdy jest wystarczająca 
ilość dóbr, by wszystkim zapewnić minimum, ale wciąż nie ma obfitości i każdy nie może mieć 
wszystkiego pod dostatkiem.
Sprawiedliwość jest wartością w życiu społecznym, którą w szczególności podkreślają – społeczna 
nauka Kościoła Katolickiego i fundamentalne zasady ideologii socjaldemokratycznej. Także w 
teoriach polityki społecznej sprawiedliwość jest jedną z głównych zasad tej nauki. 

Źródło:
http://www.sciaga.pl/tekst/8821-9-polityka_spoleczna