zlotnik jubiler 731[06] z3 03 n

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Mirosław Muraszkowski

Wykonywanie odlewów metodą wytapianych modeli
731[06].Z3.03

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
Antoni Korsak
Piotr Korsak

Opracowanie redakcyjne:
Jerzy Laskowski

Konsultacja:
Zenon W. Pietkiewicz

Korekta:

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej „Wykonywanie
odlewów metodą wytapianych modeli” 731[06].Z3.03 zawartego w modułowym programie
nauczania dla zawodu złotnik-jubiler.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Metody odlewania. Organizacja stanowiska pracy. Dobieranie parametrów pracy

urządzeń

5.1.1. Ćwiczenia

5.2. Proces technologiczny odlewania metodą wytapiania modeli

5.2.1. Ćwiczenia

5.3. Obróbka wykańczających odlewów. Wady odlewów i przyczyny ich powstawania

5.3.1. Ćwiczenia

6. Sprawdzian osiągnięć ucznia

7. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1.WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie złotnik-jubiler 731[06].

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne,

−

wykaz umiejętności, jakie uczeń opanuje podczas zajęć,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

propozycje ćwiczeń, które mają na celu wykształcenie u uczniów umiejętności

praktycznych,

−

wykaz literatury, z jakiej uczniowie powinni korzystać podczas nauki.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami, ze

szczególnym uwzględnieniem:

−

pokazu z objaśnieniem,

−

tekstu przewodniego,

−

metod projektowania,

−

ćwiczeń praktycznych.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od samodzielnej

pracy

uczniów,

pracy

zespołowej.

celu

przeprowadzenia

sprawdzianu

wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel może posłużyć się zamieszczonym
w punkcie 6 zestawem zadań testowych, zawierającym różnego rodzaju zadania.

W rozdziale tym zamieszczono również:

−

plan testu w formie tabelarycznej,

−

punktacje zadań,

−

propozycje norm wymagań,

−

instrukcje dla nauczyciela, instrukcje dla ucznia,

−

kartę odpowiedzi,

−

zestaw zadań testowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych w module 731[06].Z3 „Technologia odlewania

wyrobów jubilersko-złotniczych”.

731.[06].Z3

Technologia odlewania wyrobów

jubilersko-złotniczych.

731[06]Z3.01

Stosowanie przepisów bhp przy

wykonywaniu odlewów.

731[06].Z3.02

Dobieranie materiałów, narzędzi

i urządzeń do wykonywania

odlewów.

731[06].Z3.03

Wykonywanie odlewów metodą

wytapianych modeli.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

rozrpoznawać wyroby złotnicze pochodzące z różnych okresów historycznych,

−

przestrzegać przepisów bhp, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska,

−

rozpoznawać podstawowe materiały stosowane w złotnictwie i jubilerstwie,

−

posługiwać się dokumentacją techniczną,

−

projektować wyroby złotniczo-jubilerskie,

−

rozróżniać maszyny i narzędzia stosowane w złotnictwie i jubilerstwie,

−

wykonywać prace z zakresu obróbki ręcznej,

−

stosować przepisy bhp przy montażu i obróbce wykańczającej wyroby złotniczo-

jubilerskie,

−

montować wyroby złotnicze,

−

oprawiać kamienie jubilerskie,

−

stosować mechaniczne metody obróbki wykańczającej ,

−

stosować chemiczne i elektrochemiczne metody obróbki wykańczającej,

−

naprawiać wyroby złotniczo-jubilerskie,

−

stosować przepisy bhp przy sporządzaniu stopów, wykonywaniu wyrobów walcowanych,

ciągnionych, kutych i tłoczonych,

−

sporządzać stopy do obróbki plastycznej,

−

walcować blachy i profile,

−

ciągnąć drut i profile,

−

kuć i tłoczyć blachę,

−

stosować przepisy bhp przy wykonywaniu odlewów,

−

dobierać materiały, narzędzia i urządzenia do wykonywania odlewów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń, powinien umieć:

−

zastosować przepisy bhp, ochrony ppoż. i ochrony środowiska podczas prac odlewniczych,

−

zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami technologicznymi, zasadami

ergonomii, przepisami bhp i ochrony ppoż.,

−

scharakteryzować proces odlewania metodą wytapianych modeli,

−

wyjaśnić zjawiska fizyczne zachodzące podczas krzepnięcia i stygnięcia metali,

−

scharakteryzować materiały stosowane w procesie odlewania metodą wytapianych modeli,

−

wykonać modele wyrobów,

−

dobrać narzędzia i urządzenia do odlewania metodą wytapianych modeli,

−

określić zasady użytkowania narzędzi i urządzeń stosowanych do odlewania metodą

wytapianych modeli,

−

odczytać dokumentację techniczną w zakresie niezbędnym do wykonania zadań,

−

ocenić stan techniczny narzędzi i urządzeń, przeprowadzić bieżącą konserwację,

−

sporządzić zapotrzebowanie i rozliczenie materiałowe,

−

wykonać modele i matryce,

−

wykonać formę, topić metal, zalać formy metalem, wybić i wykończyć odlew,

−

ocenić jakość wykonanych prac,

−

zabrać i dokonać selekcji odpadów metali szlachetnych,

−

wyszukać i przetworzyć informacje pochodzące z różnych źródeł,

−

zastosować PN i BN.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Osoba prowadząca …………………………………….………….
Modułowy program nauczania: złotnik-jubiler 731[06]
Moduł: Technologia odlewania wyrobów złotniczo-jubilerskich 731[06].Z3
Jednostka modułowa:

Wykonywanie odlewów metodą wytapianych modeli 31[06].Z3.03

Temat: Wykonanie formy gumowej.
Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności doboru materiałów i narzędzi do wykonania form
i wykonywania form.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

dobrać materiały i narzędzia do wykonania formy,

−

wykonać formę.

Metody nauczania – uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

indywidualna.

Czas:

135 minut.

Środki dydaktyczne:

−

model wyrobu wykonany z metalu,

−

nożyk do rozcięcia formy,

−

guma wulkanizacyjna,

−

ramka wulkanizacyjna,

−

uchwyt przytrzymujący,

−

skalpel.

Przebieg zajęć:
1. Wyjaśnienie tematu zajęć.
2. Zapoznanie uczniów z celem ćwiczenia.
3. Przygotowanie stanowiska pracy do wykonania ćwiczenia.
4. Zapoznanie ucznia z instrukcją ćwiczenia.
5. Przebieg ćwiczenia:

−

uczeń określa rodzaj gumy wulkanizacyjnej, jakiej należy użyć do wykonania zadania,

−

przygotowuje materiały i urządzenia do wykonania formy gumowej,

−

nauczyciel sprawdza dobór materiałów, narzędzi i urządzeń do wykonania ćwiczenia,

−

uczeń umieszcza w ramce wulkanizacyjnej część gumy wulkanizacyjnej,

−

umieszcza model na gumie,

−

uzupełnia ramkę gumą i przykrywa ,

−

uczeń włącza prasę wulkanizacyjną, a po osiągnięciu odpowiedniej temperatury

umieszcza w niej ramkę,

−

po zakończeniu wulkanizacji uczeń wyjmuje ramkę z prasy, studzi ją i wyjmuje z niej

formę,

−

nauczyciel sprawdza prawidłowość wykonania zadania,

−

uczeń rozcina formę.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. Uczeń porządkuje miejsce pracy.
7. Przygotowuje ćwiczenie do prezentacji.
8. Uczeń prezentuje efekt pracy.
9. Uczeń analizuje przebieg ćwiczenia.
10. Nauczyciel wspólnie z uczniami dokonuje oceny ćwiczenia.

Zakończenie zajęć

−

wnioski,

−

podsumowanie ćwiczenia.

Praca domowa

Na podstawie literatury przygotuj informacje dotyczące urządzenia, którym posługiwałeś

się podczas wykonywania formy.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

Przeprowadzenie anonimowej ankiety ewaluacyjnej wśród uczniów dotyczącej zdobytych

umiejętności oraz sposobu prowadzenia zajęć przez nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca .................................................................
Modułowy program nauczania: złotnik-jubiler 731[06]
Moduł: Technologia odlewania wyrobów złotniczo-jubilerskich 731[06].Z3
Jednostka modułowa:

Wykonywanie odlewów metodą wytapianych modeli 31[06].Z3.03

Temat: Wykonywanie form gipsowych.
Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności doboru materiału, ustalenia proporcji składników w
masie formierskiej i wykonywania form gipsowych.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy,

−

ustalić prawidłowe proporcje składników masy formierskiej,

−

prawidłowo przeprowadzić proces mieszania masy,

−

prawidłowo przeprowadzić procesy odpowietrzania masy,

−

zalać formę masą.

Metody nauczania – uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne.

Formy organizacyjne pracy uczniów

−

indywidualne.

Czas: 90 minut.
Środki dydaktyczne:

−

stanowisko robocze,

−

masa formierska,

−

instrukcja technologiczna producenta masy formierskiej,

−

tuleja odlewnicza,

−

mieszalnik,

−

stół wibracyjny,

−

komora próżniowa,

−

umieszczone w podstawce modele woskowe.

Przebieg zajęć:
1. Wyjaśnienie tematu zajęć.
2. Zapoznanie uczniów z celem ćwiczenia.
3. Przygotowanie stanowiska pracy do wykonania ćwiczenia.
4. Zapoznanie uczniów z instrukcją ćwiczenia.
5. Przebieg ćwiczenia:

−

uczeń przygotowuje materiały i urządzenia do wykonania formy,

−

nauczyciel sprawdza dobór materiałów, narzędzi i urządzeń do wykonania ćwiczenia,

−

uczeń umieszcza tuleję w podstawce z modelami woskowymi

−

uczeń przygotowuje odpowiednie ilości składników masy formierskiej,

−

nauczyciel sprawdza poprawność wykonania ćwiczenia,

−

uczeń miesza składniki,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

odpowietrza masę,

−

uczeń zalewa formę masą,

−

umieszcza ją w komorze próżniowej na stole wibracyjnym i odpowietrza formę,

−

wyjmuje formę z komory i odstawia do czasu zastygnięcia gipsu.

−

wnioski,

−

podsumowanie ćwiczenia.

Praca domowa

Na podstawie literatury przygotuj informacje dotyczące urządzeń, którymi posługiwałeś

się podczas wykonywania formy gipsowej.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

Przeprowadzenie anonimowej ankiety ewaluacyjnej wśród uczniów dotyczącej zdobytych

umiejętności oraz sposobu prowadzenia zajęć przez nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1.

Metody

odlewania.

Organizacja

stanowiska

pracy.

Dobieranie parametrów pracy urządzeń

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zaprojektuj pierścionek do wykonania odlewu metodą wytopionego wosku.

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonywania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przygotować stanowisko i materiały do rysowania,
2) zaprojektować pierścionek,
3) zaplanować umieszczenie kanałów odlewniczych,
4) narysować kanały odlewnicze,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
6) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne

Środki dydaktyczne:

−

szkicownik,

−

przybory do rysowania.

Ćwiczenie 2

Wykonaj w wosku model zaprojektowanego pierścionka.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego

zakres i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przygotować stanowisko i materiały do rysowania,
2) nadać wstępny kształt pierścionka półfabrykatowi,
3) wykonać model,
4) przymocować zaplanowane kanały odlewnicze,
5) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

półfabrykat z wosku,

−

szpatułki i nakładacze,

−

lutownica do wosku.

Ćwiczenie 3

Zaprojektuj element bransolety z prostych ogniw przeznaczony do produkcji seryjnej.

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonywania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przygotować stanowisko i materiały do wykonania ćwiczenia,
2) przeanalizować wymagania, jaki powinien spełniać model przeznaczony do produkcji

seryjnej,

3) zaprojektować element,
4) zaplanować umieszczenie kanałów odlewniczych,
5) narysować kanały odlewnicze,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne

Środki dydaktyczne:

−

szkicownik,

−

przybory do rysowania.

Ćwiczenie 4

Wykonaj ze srebra element bransolety zaprojektowany w ćwiczeniu 3.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego

zakres i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przygotować stanowisko i materiały do wykonania ćwiczenia,
2) wybrać potrzebne półfabrykaty,
3) wykonać ogniwo,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4) przylutować kanał odlewniczy,
5) wyszlifować element,
6) wypolerować element,
7) dokonać oceny poprawności i estetyki wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

półfabrykaty srebrne,

−

stanowisko do lutowania,

−

materiały do lutowania,

−

stanowisko złotnicze,

−

szczypce,

−

piłka jubilerska,

−

narzędzia i materiały do szlifowania,

−

narzędzia i materiały do polerowania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Proces technologiczny odlewania metodą wytapianych modeli

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj formę gumową.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania, zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przygotować stanowisko i materiały do wykonania ćwiczenia,
2) włączyć prasę wulkanizacyjną w celu rozgrzania płyt i ustawić pożądane parametry,
3) umieścić na spodzie ramki warstwę gumy,
4) umieścić model w ramce, obierając uprzednio sposób ułożenia pod kątem późniejszego

rozcinania formy gumowej oraz wyzwalania modeli woskowych,

5) wypełnić wolne przestrzenie między ramką a modelem i przykryć warstwę górną gumy,
6) zamknąć ramkę płytką dociskową i umieścić ramkę w prasie wulkanizacyjnej, docisnąć,
7) odczekać do czasu zawulkanizowania,
8) wyjąc ramkę z wulkanizatora, ostudzić,
9) wyjąć formę gumową z ramki,
10) umieścić formę w uchwycie przytrzymującym,
11) rozciąć formę,
12) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
13) dokonać oceny poprawności i estetyki wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne,

−

pokaz z objaśnieniem.

Środki dydaktyczne:

−

prasa wulkanizacyjna,

−

ramka do wulkanizowania form gumowych,

−

guma wulkanizacyjna,

−

model,

−

skalpel,

−

uchwyt przytrzymujący,

−

instrukcja obsługi prasy wulkanizacyjnej,

−

instrukcja technologiczna producenta gumy wulkanizacyjnej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Wykonaj model woskowy.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania, zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przygotować stanowisko i materiały do wykonania ćwiczenia,
2) ustawić pożądane parametry woskarki (ciśnienie wtrysku, temperaturę wosku),
3) spryskać formę gumową preparatem ułatwiającym wyzwalanie modelu woskowego,
4) dokładnie złożyć formę gumową,
5) wykonać wtrysk,
6) odczekać do całkowitego wystygnięcia wosku w formie,
7) ostrożnie wyjąćć model woskowy,
8) zaprezentować efekt swojej pracy, sprawdzić jakość modelu,
9) dokonać oceny poprawności i estetyki wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne,

−

pokaz z objaśnieniem.

Środki dydaktyczne:

−

woskarka,

−

forma gumowa,

−

preparat ułatwiający wyzwalanie modelu woskowego,

−

instrukcja obsługi woskarki.

Ćwiczenie 3

Wykonaj zestaw modeli do odlewu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania, zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przygotować stanowisko i materiały do wykonania ćwiczenia,
2) umieścić trzpień w podstawce,
3) zaplanować sposób rozmieszczenia modeli,
4) umocować modele na trzpieniu,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
6) dokonać oceny poprawności i estetyki wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne,

−

pokaz z objaśnieniem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Środki dydaktyczne:

−

lutownica do wosku,

−

gumowa podstawka,

−

trzpień woskowy,

−

modele woskowe.

Ćwiczenie 4

Wykonaj formę gipsową.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania, zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przygotować stanowisko i materiały do wykonania ćwiczenia,
2) umieścić tuleję w podstawce z modemem woskowym (choinką),
3) oszacować gabaryty modeli,
4) zapoznać się z zaleceniami producenta gipsu formierskiego w zakresie dotyczącym

proporcji mieszanych składników,

5) odmierzyć potrzebne ilości składników,
6) dobrać parametry pracy urządzeń używanych w procesie (prędkość mieszania, prędkość

wibrowania stołu wibracyjnego),

7) wymieszać składniki,
8) odpowietrzyć masę,
9) zalać tuleje masą,
10) odpowietrzyć masę w tulejach na stole wibracyjnym,
11) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
12) dokonać oceny poprawności i estetyki wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne,

−

pokaz z objaśnieniem.

Środki dydaktyczne:

−

mieszalnik,

−

komora próżniowa za stołem wibracyjnym,

−

model woskowy w podstawce,

−

tuleja,

−

gips formierski,

−

woda destylowana,

−

pojemnik do mieszania masy,

−

instrukcja technologiczna producenta gipsu formierskiego,

−

instrukcja obsługi mieszalnika,

−

instrukcja obsługi komory próżniowej ze stołem wibracyjnym.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 5

Wytop wosk z formy gipsowej.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania, zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przygotować stanowisko i materiały do wykonania ćwiczenia,
2) umieścić formę gipsową na ruszcie nad łaźnią parową w urządzeniu do wytapiania wosku
3) ustawić czas wytapiania,
4) włączyć grzałki urządzenia do wytapiania wosku,
5) po upływie ustawionego czasu wyjąć formę z urządzania,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny poprawności i estetyki wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne,

−

pokaz z objaśnieniem.

Środki dydaktyczne:

−

parownik do wytapiania wosku,

−

forma gipsowa z modelem woskowym,

−

instrukcja obsługi parownika.

Ćwiczenie 6

Wyżarz formę gipsową

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania, zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przygotować stanowisko i materiały do wykonania ćwiczenia,
2) umieścić tuleję w piecu do wyżarzania form gipsowych,
3) zaprogramować poszczególne cykle pracy pieca,
4) uruchomić piec,
5) po ukończeniu cyklu wyjąć tuleję z pieca,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny poprawności i estetyki wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne,

−

pokaz z objaśnieniem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Środki dydaktyczne:

−

piec do wyżarzania form gipsowych,

−

forma gipsowa,

−

kleszcze do przenoszenia tulei,

−

instrukcja obsługi pieca,

−

instrukcja obsługo pieca do wyżarzania form gipsowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3.

Obróbka

wykańczająca

odlewów.

Wady

odlewów

i przyczyny ich powstawania

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zalej formę gipsową stopem przy użyciu pieca dolnospustowego.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania, zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) umieścić odpowiednią ilość stopu w piecu dolnospustowym,
2) przy użyciu programatora pieca ustawić temperaturę odlewania stopu,
3) włączyć piec i poczekaj do osiągnięcia przez stop temperatury odlewu,
4) wyjąć z pieca do wyżarzania form gipsowych formę i umieścić ją w komorze próżniowej,
5) ustawić piec dolnospustowy ze stopionym stopem nad formą gipsową,
6) włączyć pompę próżniową,
7) dokonać spustu stopu do formy,
8) wyłączyć pompę próżniową,
9) wyjąć wypełnioną stopem formę z komory próżniowej,
10) dokonać oceny ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania – uczenia się

−

ćwiczenia praktyczne,

−

pokaz z objaśnieniem,

Środki dydaktyczne:

−

piec dolnospustowy,

−

odlewarka próżniowa,

−

stop,

−

wyżarzona forma gipsowa,

−

instrukcja obsługi pieca,

−

instrukcja obsługi odlewarki,

−

kleszcze do przenoszenia tulei,

−

rękawice.

Ćwiczenie 2

Ostudź formę i oczyścić odlewy z gipsu

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) umieścić wypełnioną stopem tuleję na stanowisku do studzenia wstępnego w temperaturze

pokojowej,

2) odczekać do uzyskania przez nadlew stopu koloru czarnego,
3) dostudzić formę w wodzie,
4) wyjąć odlew z tulei,
5) umieścić odlew w myjce ciśnieniowej i usunąć pozostałości masy formierskiej,
6) zaprezentować efekt swojej pracy,
7) sprawdzić jakość odlewu, dokonać oceny ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne

−

stanowisko do studzenia wstępnego,

−

wypełniona woskiem forma gipsowa,

−

pojemnik z wodą,

−

myjka ciśnieniowa,

−

rękawice,

−

kleszcze do przenoszenia tulei.

Ćwiczenie 3

Odetnij wykonane odlewy od trzpienia i zlikwiduj pozostałości kanałów odlewniczych.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania, zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przygotować stanowisko i narzędzia do wykonania ćwiczenia,
2) kolejno odcinać odlewy z trzpienia,
3) odciąć pozostałe kanały wlewowe,
4) zeszlifować ślady po kanałach pilnikiem,
5) zaprezentować efekt swojej pracy,
6) sprawdzić jakość odlewu, dokonać oceny ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniami,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

zestaw odlewów na trzpieniu,

−

obcinaki boczne i czołowe,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

pilnik,

−

stanowisko złotnicze.

Ćwiczenie 4

Oceń rodzaj i przyczynę powstania wady w odlewie.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania, zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dokonać oględzin odlewu,
2) rozpoznać rodzaj wady,
3) określić przyczyny powstania wad.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniami,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

wadliwy odlew,

−

tablica wad odlewów.

Ćwiczenie 5

Usuń tlenki z odlewu.

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania, zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy,
2) uruchomić wyciąg, pod którym będą wykonywane wszystkie czynności,
3) założyć sprzęt ochrony osobistej (rękawice, okulary, fartuch ochronny),
4) wlać do żaroodpornej zlewki wodę,
5) odmierzyć odpowiednią ilość kwasu siarkowego, a następnie wlać go cienkim płynnym

strumieniem do wody,

6) włożyć odlew do roztworu,
7) umieścić zlewkę na elektrycznym podgrzewaczu i podgrzać,
8) utrzymać w podwyższonej temperaturze do czasu rozpuszczenia tlenków,
9) wyjąć odlew plastikową pęsetą i wypłukać,
10) dokonać oceny ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniami,

−

ćwiczenia praktyczne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Środki dydaktyczne:

−

stanowisko do prac ze związkami chemicznymi,

−

wyciąg,

−

sprzęt ochrony osobistej (rękawice, okulary, fartuch ochronny),

−

menzurka,

−

kwas siarkowy,

−

woda,

−

zlewka ze szkła żaroodpornego,

−

podgrzewacz,

−

plastikowa pęseta.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

TEST 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Wykonywanie odlewów metodą
wytapianych modeli”

Test składa się z 20 zadań:

−

zadania 1 – 14 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 15 – 20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań

–

uczeń otrzyma następujące

oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 7 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 11 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 11 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 5 z poziomu

ponadpodstawowego.

Plan

Testu

Klucz odpowiedzi

Cel Operacyjny

ria

elu

aga

Poprawna odpowiedź

Określić metodę odlewania.

…wytapiania…

Określić rodzaj formy używanej w
odlewaniu metodą wytapiania modeli.

Określić rodzaj urządzenia, które
powinno znajdować się w pobliżu
urządzenia do odlewania.

Określić rodzaj kanału wlewowego.

…rozwidlony…

Określić rodzaj stanowiska pracy,
które powinno znajdować się w
pobliżu urządzenia do odpowietrzania
masy formierskiej.

Określić

temperaturę

wulkanizacji

formy gumowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Określić czas wulkanizacji formy
gipsowej.

Określić temperaturę wtrysku wosku.

Określić

czas

ostatniego

cyklu

wyżarzania formy gipsowej.

10. Określić temperaturę pracy pieca.

11. Określić

zastosowanie

ramki

wulkanizacyjnej.

12. Określić

narzędzie

odcinania

odlewów z trzpieni.

Opisać metodę studzenia formy po
zalaniu jej stopem.

Uczeń wykonał zadanie, jeżeli
wymienił niezbędne czynności.

14. Określić sposób obróbki miejsca w

którym

umieszczony

był

kanał

odlewniczy.

…kanał odlewniczy...

15. Opisać sposób wykonania formy

gipsowej.

Uczeń wykonał zadanie, jeżeli:

−

wymienił

narzędzia

potrzebne

wykonania

zadania

−

wymienił

materiały

potrzebne do zadania

−

poprawnie

opisał

kolejność czynności.

16. Opisać przykładowy cykl wyżarzania

formy gipsowej.

Uczeń wykonał zadanie, jeżeli
podał ilość cykli, czas ich
trwania,

temperaturę

oraz

przyrosty temperatur.

17. Obliczyć temperaturę formy gipsowej.

Uczeń wykonał zadanie, jeżeli
poprawnie

wykonał

obliczenie.

18. Opisać proces i zasady zalewania

formy masą formierską.

Uczeń

wykonał

zadanie,

jeżeli:

−

wymienił

narzędzia

potrzebne

wykonania

zadania

−

wymienił

materiały

potrzebne do zadania
poprawnie opisał kolejność
czynności.

19. Opisać wady wlewków i przyczyny ich

powstania.

Uczeń wykonał zadanie, jeżeli
wymienił wady wlewków i
opisał

przyczyny

ich

powstawania.

20. Opisać

zjawiska

towarzyszące

powstawania

odlewu

czasie

wlewania do formy metalu.

Uczeń wykonał zadanie jeżeli
prawidłowo wymienił i opisał
zjawiska w procesie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu, z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

2. Przedstaw cel pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadź z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych, jakie

będą w teście.

5. Omów z uczniami sposób zasady wypełniania karty odpowiedzi testu.
6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i kart odpowiedzi.
8. Podaj czas przeznaczony na udzielanie odpowiedzi.
9. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru

dydaktycznego ( rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

10. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się

czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

11. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
12. Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
13. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które

sprawiły uczniom największe trudności.

14. Ustal przyczyny trudności uczniów rozwiązywaniu tych zadań
15. Wyciągnij wnioski do dalszej pracy mające na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych, niskie wyniki testu.

Instrukcja dla ucznia

6. Przeczytaj uważnie instrukcję.
7. Wpisz imię i nazwisko na kartę odpowiedzi.
8. Zapoznaj się z zestawem pytań testowych.
9. Test zawiera 20 zadań dotyczących wykonywania odlewów złotniczo-jubilerskich.
10. Zadania:2, 3, 5 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12 są to zadania wyboru wielokrotnego i tylko jedna

odpowiedź jest prawidłowa; zadania 1, 4, 14 są to zadania z luką, w zadaniach 13, 15, 16,
17, 18, 19, 20 należy udzielić krótkiej odpowiedzi.

11. Zadania rozwiązuj tylko na załączonej karcie odpowiedzi:

−

w zadaniach wielokrotnego wyboru zaznacz prawidłową odpowiedź X (w przypadku
pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić
odpowiedź prawidłową),

−

w pytaniach z krótką odpowiedzią wpisz odpowiedź w wyznaczone miejsce,

−

w zdaniach do uzupełnienia wpisz brakujące wyrazy.

12. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
13. Test składa się z dwóch części o różnym stopniu trudności:

−

I część – poziom podstawowy – (pytania 1–14),

−

II część – poziom ponad podstawowy – (pytania 15 – 20).

14. Jeśli udzielenie odpowiedzi na któreś pytanie będzie Ci sprawiało trudność, to odłóż jego

rozwiązanie na później i rozważ ponownie, gdy zostanie Ci czas wolny.

15. Na rozwiązanie testu masz 90 min.

Powodzenia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Metodą odlewania, dającą najlepsze rezultaty podczas wytwarzania biżuterii, jest

metoda.......................... modeli.

2. Podczas odlewania metodą wytapianych modeli stop wlewamy:

a) do formy z ziemi formierskiej,
b) do formy z masy formierskiej,
c) do formy składanej twardej,
d) do formy twardej żłobionej.

3. W pobliżu urządzenia do odlewania powinien znajdować się:

a) woskownik,
b) prasa wulkanizacyjna,
c) piec do wyżarzania form gipsowych,
d) pompa próżniowa.

4. Aby zasilić stopem odlew o licznych i znacznych przewężeniach należy zastosować

................................. kanał wlewowy.

5. W pobliżu urządzenia do odpowietrzania masy formierskiej powinno znajdować się:

a) stanowisko rozcinania form gumowych,
b) stanowisko wykonywania modeli woskowych,
c) stanowisko mieszania masy formierskiej,
d) stanowisko wulkanizacyjne.

6. Standardową formę gumową wulkanizuje się w przedziale temperatur:

a) 175

C – 145

b) 250

C – 300

c) 30

C – 80

d) 80

C – 100

7. Przybliżony czas wulkanizacji formy gumowej o grubości 20 mm wyniesie:

a) 10 min,
b) 60 min,
c) 120 min,
d) 200 min.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8. Przybliżona temperatura wosku podczas wtrysku do formy gumowej wynosi:

a) 150

b) 20

c) 40

d) 75

9. Ostatni cykl wyżarzania formy gipsowej powinien trwać co najmniej:

a) 20 min,
b) 40 min,
c) 60 min,
d) 120 min.

10. Piec do topienia metalu powinien mieć zaprogramowaną najwyższą temperaturę pracy,

kiedy będzie w nim topione złoto o odcieniu:

a) żółtym,
b) białym,
c) czerwonym,
d) zawsze taką samą.

11. Ramka wulkanizacyjna służy do:

a) ustalenia ciśnienia przy wykonywaniu form,
b) wykonania formy gumowej,
c) wykonania formy gipsowej,
d) nagrzania formy.

12. Do odcinania odlewów z trzpienia używamy:

a) piłki,
b) szlifierki,
c) nożyc gilotynowych,
d) obcinaków.

13. Opisz, jak należy przeprowadzić studzenie formy po zalaniu jej stopem.
14. Po odcięciu modela z trzpienia …………… odcinamy i zeszlifowujemy miejsce,

w którym był umieszczony.

15. Opisz proces wykonania formy gumowej.
16. Opisz przykładowy cykl wyżarzania formy gipsowej.
17. Oblicz przybliżoną temperaturę formy gipsowej gotowej do odlewania przy założeniu, że

temperatura topnienia stopu wynosi 900˚C i będziemy odlewać wyroby cienkie.

18. Opisz proces i zasady zalewania formy masą formierską.
19. Opisz wady odlewów i przyczyny ich powstawania.
20. Opisz zjawiska towarzyszące powstaniu odlewu w czasie wlewania metalu do formy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko

:...............................................

„Wykonywanie odlewów metodą wytapianych modeli”

Zakreśl poprawną odpowiedź lub wpisz brakujące części zdania

Numer
pytania

Odpowiedź

Punktacja

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

TEST 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Wykonywanie odlewów metodą
wytapianych modeli”

Test składa się z 20 zadań:

−

zadania 1 – 14 są z poziomu podstawowego

−

zadania 15 – 20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań

–

uczeń otrzyma następujące

oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 7 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 11 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 11 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 5 z poziomu

ponadpodstawowego.

Plan Testu

Klucz

odpowiedzi

Cel Operacyjny

ria

elu

aga

Poprawna odpowiedź

Określić

zasadę

organizowania

stanowiska pracy.

…bhp…

Określić

parametr

przy

programowaniu parownicy.

Określić czynnik, który uwzględniamy
przy ustalaniu temperatury odlewu
stopu.

Określić sposób umieszczenia kanału
wlewowego.

... największej...

Określić rodzaje kanału, który należy
wykonać w modelu wymagającym
dużej ilości stopu.

Określić

temperaturę

wymaganą

temperaturę formy gipsowej.

Określić czynnik, od którego zależy
czas wulkanizacji formy gumowej.

Określić przyczynę powstania wady.

Określić miejsce wystąpienia odpadów
metali szlachetnych przy odlewaniu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10. Określić, na czym polega proces

krzepnięcia stopu.

11. Określić

przyczynę

powstawania

porów w odlewach.

Uczeń prawidłowo wykonał
zadanie,

jeżeli

wymienił

przyczyny powstania porów.

12. Określić, czym są znaki wodne.

13. Określić, czym jest skurcz odlewniczy. A

…objętości metalu…

14. Określić przyczynę powstania węzłów

cieplnych.

…kanału wlewowego…

15. Opisać

proces

rozcinania

formy

gumowej.

Uczeń prawidłowo wykonał
zadanie,

jeżeli

wymienił

niezbędne

narzędzia

prawidłową

kolejność

czynności.

16. Opisać sposób formowania zestawu

modeli do odlewu.

Uczeń prawidłowo wykonał
zadanie,

jeżeli

wymienił

niezbędne

narzędzia

prawidłową

kolejność

czynności.

17. Opisać

techniczne

zasady

projektowania wyrobów, które mają
być wykonane techniką odlewania.

Uczeń prawidłowo wykonał
zadanie, jeżeli prawidłowo
pisał zasady.

18. Określić wymaganą temperaturę formy

gipsowej.

Uczeń wykonał zadanie jeżeli
prawidłowo

wykonał

obliczenia.

19. Opisać sposób wykonania modeli

woskowych.

Uczeń prawidłowo wykonał
zadanie,

jeżeli

wymienił

niezbędne narzędzia i podał
prawidłową

kolejność

czynności.

20. Wyjaśnić mechanizm powstawania

zjawiska rzadzizny.

Uczeń wykonał zadanie, jeżeli
poprawnie wyjaśnił przyczyny
powstawania

zjawiska

rzadzizny.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu, z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

będą w teście.

dydaktycznego ( rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

10. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się

czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

11. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
12. Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
13. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które

sprawiły uczniom największe trudności.

14. Ustal przyczyny trudności uczniów rozwiązywaniu tych zadań
15. Wyciągnij wnioski do dalszej pracy mające na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych, niskie wyniki testu.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Wpisz imię i nazwisko na kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem pytań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań dotyczących wykonywania odlewów złotniczo-jubilerskich.
5. Zadania:2, 3, 5 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12 są to zadania wyboru wielokrotnego i tylko jedna

odpowiedź jest prawidłowa; zadania 1, 4, 14 są to zadania z luką, w zadaniach 13, 15, 16,
17, 18, 19, 20 należy udzielić krótkiej odpowiedzi.

6. Zadania rozwiązuj tylko na załączonej karcie odpowiedzi:

−

w zadaniach wielokrotnego wyboru zaznacz prawidłową odpowiedź X (w przypadku
pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić
odpowiedź prawidłową),

−

w pytaniach z krótką odpowiedzią wpisz odpowiedź w wyznaczone miejsce,

−

w zdaniach do uzupełnienia wpisz brakujące wyrazy.

7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Test składa się z dwóch części o różnym stopniu trudności:

−

I część – poziom podstawowy – (pytania 1–14),

−

II część – poziom ponad podstawowy – (pytania 15 – 20).

9. Jeśli udzielenie odpowiedzi na któreś pytanie będzie Ci sprawiało trudność, to odłóż jego

rozwiązanie na później i rozważ ponownie, gdy zostanie Ci czas wolny.

10. Na rozwiązanie testu masz 90 min.

Powodzenia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Przystępując do organizowania stanowisk pracy, służących do wykonywania odlewów

metodą wytapianych modeli, należy uwzględnić zasady ................... i ergonomii.

2. Przy programowaniu parownicy do wytapiania wosku ustawiamy:

a) temperaturę wody,
b) czas wytapiania,
c) temperaturę wtrysku wosku,
d) temperaturę topnienia wosku.

3. Przy ustalaniu temperatury odlewu stopu bierzemy pod uwagę:

a) ciśnienie wtrysku wosku,
b) temperaturę formy gipsowej,
c) gabaryty modeli woskowych,
d) temperaturę wulkanizacji formy.

4. Kanał wlewowy należy umieścić w tej części modelu, która wymaga .................... ilości

stopu.

5. W przypadku części modelu potrzebujących dużych ilości stopu należy zastosować:

a) nadlew zasilający,
b) kanał rozwidlony,
c) wyższa temperaturę odlewu,
d) wyższą temperaturę formy gipsowej.

6. Temperatura formy gipsowej powinna być tym wyższa im:

a) wyższa jest temperatura ostatniego cyklu wyżarzania formy,
b) większe są gabaryty formy,
c) większe podciśnienie odlewarki,
d) delikatniejsze są odlewane elementy.

7. Podczas programowania czasu wulkanizacji formy gumowej należy wziąć pod uwagę:

a) przekrój ramki wulkanizacyjnej,
b) siłę docisku prasy wulkanizacyjnej,
c) temperaturę prasy wulkanizacyjnej,
d) grubość formy gumowej.

8. W jakim przypadku może wystąpić zjawisko oderwanych odlewów?

a) w wyniku nieprawidłowego wypełnienia formy stopem,
b) zbyt wysoka temperatura odlewu,
c) zbyt wysoka temperatura formy,
d) niecałkowite wytopienie wosku z formy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9. Wymagające zebrania odpady stopów metali szlachetnych, zakładając,

że

proces

odlewania

przebiegał bez zakłóceń mogą wystąpić:

a) w komorze próżniowej,
b) w płynie chłodzącym,
c) w tyglach pieców,
d) w formie gipsowej.

10. Proces krzepnięcia stopu polega na:

a) na przechodzeniu stopu ze stanu ciekłego w stały,
b) na przechodzeniu stopu ze stanu stałego w ciekły,
c) na zalewaniu formy stopem,,
d) na przechodzeniu ze stanu ciekłego w gazowy.

11. Wymień przyczyny powstawania porów w odlewach.

12. Znaki wodne to:

a) płyny do chłodzenia odlewu,
b) narzędzia do chłodzeni odlewu,
c) rodzaj wady odlewu,
d) oznaczenia mas formierskich.

13. Skurcz odlewniczy to zmniejszenie ………….. w wyniku stygnięcia.

14. W przypadku złego ustawienia bądź złej konstrukcji ………… mogą powstać węzły

cieplne w odlewie.

15. Opisz proces rozcinania formy gumowej.

16. Opisz sposób formowania zestawu modeli do odlewu.

17. Opisz techniczne zasady projektowania wyrobów, które mają być wytworzone techniką

odlewania.

18. Oblicz przybliżoną temperaturę formy gipsowej gotowej do odlewania przy założeniu, że

temperatura topnienia stopu wynosi 900˚C i będziemy odlewać wyroby grube.

19. Opisz sposób wykonywania modeli woskowych.

20. Wyjaśnij, w jaki sposób powstaje rzadzizna.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko

:...............................................

„Wykonywanie odlewów metodą wytapianych modeli”

Zakreśl poprawną odpowiedź lub wpisz brakujące części zdania

Numer
pytania

Odpowiedź

Punktacja

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

1. Florow A.W.: Artystyczna obróbka metali. PWN, Warszawa 1989
2. Knobloch M.: Złotnictwo. WNT, Warszawa 1977
3. Knobloch M.: Metaloplastyka. WNT, Warszawa 1976

Internet
Strona aktualna na dzień 30 maja 2006:

−

www.pat-rodent.com.