Sekretariat Krajowej Rady Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego
Ministerstwo
Infrastruktury
ul.
Chałubińskiego 4/6 00-928 Warszawa
tel. (22) 630-12-55, 830-08-45, fax. (22) 830-00-80
www.krbrd.gov.pl
Znaczenie pasów bezpieczeństwa
dla stanu bezpieczeństwa ruchu drogowego w Polsce
1. Wprowadzenie
Mimo notowanego od kilku lat spadku liczby zabitych na polskich drogach stan
bezpieczeństwa ruchu drogowego w naszym kraju jest wysoce niezadowalający i daje
podstawy do uznania go za zjawisko zagrożenia społecznego. Na przestrzeni ostatnich
10 lat w wypadkach straciło życie ponad 66 tys. osób, a obrażenia odniosło prawie 700
tys. osób. Roczne straty budżetu państwa spowodowane wypadkami drogowymi według
szacunków Banku Światowego wynoszą ok. 3 mld. dolarów
1
. Zagrożenie wypadkowe
statystycznego Polaka wynosi 14 zabitych na 100 tys. mieszkańców i jest ponad
dwukrotnie wyższe niż w przodujących krajach UE. Dodatkowo w roku 2002 dał się
zaobserwować nieznaczny wzrost liczby zabitych w wypadkach.
Krajowy Program Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego GAMBIT 2000 wskazuje na szereg
zagadnień krytycznych dla bezpieczeństwa ruchu na drogach, pośród których ważne
miejsce zajmuje śmiertelność wypadkowa, czyli liczba osób zabitych na każde 100
wypadków drogowych. Konieczność prowadzenia działań ukierunkowanych na
zmieszenie śmiertelności wypadkowej została również wyrażona w Europejskim
Programem Działań BRD opublikowanym niedawno przez Komisję Europejską.
2. Pasy
bezpieczeństwa ratują życie
Śmiertelność w wypadkach drogowych w Polsce na tle innych państw europejskich jest
wyjątkowo wysoka. Na każde 100 wypadków w naszym kraju ginie 12 osób, podczas gdy
średnio w krajach UE zaledwie 3 osoby. Towarzyszy temu wysoki odsetek urazów
powypadkowych prowadzących do trwałego inwalidztwa.
Tymczasem stosowanie pasów biodrowo - barkowych zmniejsza ryzyko powstania
śmiertelnych obrażeń osób siedzących z przodu samochodu o 45% oraz ryzyko
powstania ciężkich obrażeń o 50%
2
Podobnie wyniki badań prowadzonych w Europie
dowiodły, że pasy bezpieczeństwa redukują około 50% śmiertelnych i ciężkich obrażeń.
Komisja Europejska szacuje, że dzięki podniesieniu poziomu wykorzystania pasów
bezpieczeństwa można każdego roku uratować życie około 4 000 obywateli Wspólnoty
3
.
W ujęciu bardziej szczegółowym korzystanie z pasów bezpieczeństwa powoduje
następującą redukcję obrażeń u użytkowników pojazdów:
1
Krajowy Program Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego GAMBIT 2000.
2
National Highway Traffic Safety Administration, USA, 1999 r.
3
European Road Safety Action Programme, European Commission, Brussels, 2003
Krzysztof Jamrozik, (22) 630-12-58
1
Sekretariat Krajowej Rady Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego
Ministerstwo
Infrastruktury
ul.
Chałubińskiego 4/6 00-928 Warszawa
tel. (22) 630-12-55, 830-08-45, fax. (22) 830-00-80
www.krbrd.gov.pl
REDUKCJA
OBRAŻEŃ CIAŁA ( % )
RODZAJ OBRAŻEŃ: KIEROWCA
PASAŻER
Mózg
33 %
56 %
Pęknięcie czaszki
18 %
18 %
Twarz 45%
64
%
Oczy
38 %
40 %
Złamanie kości twarzy
6 %
6 %
Płuca
33 %
58 %
Źródło:
Compulsory Seat Belt Wearing, Report by the Department of Transport, 1985, UK.
Z danych statystycznych Komendy Głównej Policji wynika, że w roku 2002 w Polsce miało
miejsce 53 559 wypadków drogowych, w których zginęło 5 827 osób, a 67 498 odniosło
rany. Największy udział w liczbie zabitych i rannych na drogach w naszym kraju mają
kierowcy i pasażerowie pojazdów (samochodów osobowych i ciężarowych). W roku 2002
zginęło ich 2.828 co stanowi aż 48,7% wszystkich ofiar śmiertelnych wypadków
drogowych, a zostało rannych 38.946, co stanowi 57,7% ogółu rannych
4
. Wielu
użytkowników pojazdów ginie lub odnosi ciężkie obrażenia, gdyż podczas jazdy nie mają
zapiętych pasów bezpieczeństwa.
W Szwecji, która posiada najwyższy wskaźnik wykorzystania pasów bezpieczeństwa w
Europie (95%), połowa ofiar śmiertelnych wypadków drogowych podróżowała bez
zapiętych pasów, co wskazuje na korelację pomiędzy używaniem pasów a
prawdopodobieństwem śmierci w wyniku zderzenia oraz na fakt, że pasy bezpieczeństwa
mają duży potencjał dla ratowania ludzkiego życia. Jednocześnie ze Szwedzkich badań
wynika, że dzięki zwiększeniu stosowania pasów możliwe jest zredukowanie o 20% liczby
zabitych kierowców i pasażerów pojazdów
5
. Efekt ten jest szczególnie ważny w Polsce
wobec wysokiej śmiertelności wypadkowej spowodowanej między innymi niskim
wykorzystaniem pasów bezpieczeństwa (zob. pkt. 3). Przyjmując szwedzką metodologię
oznacza to, że dzięki poprawie stosowania pasów w Polsce można by uratować życie
ponad 550 ofiar wypadków rocznie, a kilkanaście razy więcej ochronić od ran i kalectwa.
Jak widać, pasy bezpieczeństwa są bardzo istotnym elementem prewencji wypadkowej i
mogą przyczynić się do uratowania życia i zdrowia wielu osób. Dlatego też niezmiernie
ważne jest podjęcie skutecznych działań prowadzących do zwiększenia wykorzystania
pasów bezpieczeństwa przez kierowców i pasażerów pojazdów, zarówno na przednich
jak i tylnych siedzeniach. Szczególnie ważna jest tu rola Policji w zakresie nadzoru i
egzekwowania przepisów nakazujących zapinanie pasów.
3. Wykorzystanie
pasów
bezpieczeństwa w Polsce
Sekretariat Krajowej Rady Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego zlecił prowadzenie
systematycznych pomiarów wykorzystania pasów bezpieczeństwa w połączeniu z
pomiarem prędkości. Począwszy od września 2002 r. w każdym mieście wojewódzkim
funkcjonuje punkt pomiarowy dostarczający danych na temat aktualnego stosowania
pasów przez kierowców i pasażerów na przednich i tylnych siedzeniach samochodów
osobowych i taksówek oraz samochodów ciężarowych (tylko przednie siedzenia).
4
Wypadki Drogowe w Polsce rok 2002, Komenda Główna Policji, BSP, ZRD, Warszawa 2003
5
European Road Safety Action Programme, European Commission, Brussels, 2003
Krzysztof Jamrozik, (22) 630-12-58
2
Sekretariat Krajowej Rady Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego
Ministerstwo
Infrastruktury
ul.
Chałubińskiego 4/6 00-928 Warszawa
tel. (22) 630-12-55, 830-08-45, fax. (22) 830-00-80
www.krbrd.gov.pl
W Polsce od dawna istnieje prawny obowiązek zapinania pasów przez kierowców i
pasażerów pojazdów
6
. Mimo to, analizując wyniki otrzymane podczas dziesięciu miesięcy
badań stwierdzono, że pasy bezpieczeństwa w miastach wojewódzkich stosuje średnio:
Rodzaj pojazdu
Uczestnik ruchu
Średnio
Kierowca 74%
Pasażer z przodu
74%
Samochody osobowe
Pasażer z tyłu 53%
Kierowca 13%
Pasażer z przodu
42%
Taksówki
Pasażer z tyłu 17%
Kierowca 37%
Samochody ciężarowe
Pasażer 43%
Ogólnie kobiety zapinają pasy częściej od mężczyzn. Najczęściej stosują pasy
bezpieczeństwa osoby starsze i dzieci. Najrzadziej stosuje pasy bezpieczeństwa
młodzież. W porównaniu do bezpiecznych krajów Unii Europejskiej sytuacja ta wygląda
bardzo źle, a w przypadku młodych ludzi jest wręcz alarmująca.
Samochody osobowe
Płeć
Osoby
starsze
Dorośli
Młodzież
Dzieci
Mężczyzna 80% 71% 52%
Kierowca
Kobieta 88%
77%
73%
Mężczyzna 77% 62% 61% 85%
Pasażer z przodu
Kobieta 86%
76%
73%
87%
Mężczyzna 44% 30% 19% 79%
Pasażer z tyłu
Kobieta 47%
35%
33%
75%
Wyniki studium wskazują na znaczne różnice w wykorzystaniu pasów bezpieczeństwa
pomiędzy poszczególnymi województwami. Najczęściej pasów bezpieczeństwa używają
kierowcy samochodów osobowych w Krakowie, Opolu i Łodzi. Najrzadziej pasów
bezpieczeństwa używają kierowcy samochodów osobowych w Białymstoku, Olsztynie i
Szczecinie.
Dane uzyskiwane z pomiarów pozwalają na bieżąco monitorować stopień wykorzystania
pasów bezpieczeństwa, w tym skuteczność działań kontrolnych i nadzoru policji w tym
zakresie oraz efektywność inicjatyw zachęcających kierowców i pasażerów pojazdów do
jazdy w zapiętych pasach.
6
Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z dnia 19 sierpnia 1997 r. z późn. zm.)
Krzysztof Jamrozik, (22) 630-12-58
3
Sekretariat Krajowej Rady Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego
Ministerstwo
Infrastruktury
ul.
Chałubińskiego 4/6 00-928 Warszawa
tel. (22) 630-12-55, 830-08-45, fax. (22) 830-00-80
www.krbrd.gov.pl
Krzysztof Jamrozik, (22) 630-12-58
4
4. Bezpieczniej
do
Unii Europejskiej
Unia Europejska postawiła sobie za cel zmniejszenie o 50% liczby zabitych w wypadkach
drogowych do 2010 roku. Został on wyrażony w opublikowanej w 2001 r. przez Komisję
Europejską Białej Księdze „Europejska polityka transportowa do roku 2010: czas na
decyzje” i znalazł potwierdzenie w opublikowanym niedawno Europejskim Programie
Działań BRD. Wśród serii działań Program przewiduje między innymi kampanie na temat
wykorzystania pasów bezpieczeństwa w połączeniu z nadzorem policji.
Gdy Polska przystąpi do Unii Europejskiej stan bezpieczeństwa ruchu drogowego będzie
ważnym czynnikiem społecznym i ekonomicznym decydującym o pozycji naszego kraju
na tle innych państw członkowskich. Nasz kraj dołączy również do realizacji unijnego
dążenia poprawy BRD jednak już teraz mamy szansę aktywnie uczestniczyć w osiąganiu
celu wytyczonego przez Wspólnotę, której niedługo będziemy członkiem.
Krzysztof Jamrozik
Sekretariat Krajowej Rady BRD