1

3. Podejmowanie decyzji

• Zagadnienia do omówienia:

• Decyzja a problem decyzyjny
• Istota procesu podejmowania decyzji
• Rodzaje decyzji
• Racjonalność decyzji i jej rodzaje
• Ograniczenia racjonalności decyzji
• Decyzje indywidualne i grupowe

2

Podejmowanie decyzji

jest

•

aktem świadomego wyboru jednego z rozpoznanych
i dostępnych wariantów wyboru

•

procesem stanowiącym ciąg zdarzeń prowadzących
do ostatecznego rozwiązania problemu decyzyjnego, czyli
przechodzimy od sytuacji, w której nie wiemy jak postąpić
do sytuacji, w której mamy określony sposób postępowania

Problem decyzyjny

• odchylenie stanu istniejącego (aktualnego)

od stanu pożądanego

• polega na udzieleniu odpowiedzi na pytanie jak należy

postąpić, aby zniwelować różnice między stanem istniejącym
a stanem pożądanym

zatem wymaga

podjęcia decyzji

Rozwiązanie problemu decyzyjnego

stan pożądany

stan aktualny

problem

3

Decyzja

•

wolny, nielosowy i świadomy wybór poparty analizą decyzyjną jednego
z przygotowanych wariantów

(A. Czermiński)

•

ś

wiadomy (nielosowy) i oparty o racjonalne przesłanki wybór jednego

z możliwych wariantów przyszłego działania (zachowania się człowieka)
lub grupy ludzi

(M. Bielski)

•

ś

wiadomy i nielosowy wybór z co najmniej dwóch realiów wariantów,

który wyznacza nasze przyszłe zachowania, działania

Ważne:

•

wybór świadomy i nielosowy, czyli mamy prawo (uprawnienia)
wybierać kierując się przy tym określonymi kryteriami (nielosowy)

•

musimy mieć

co najmniej dwa możliwe warianty działania (decyzji),

które muszą być

realne

•

sam wybór ma ograniczony zakres działania, gdyż stanowi jedynie
część podejmowania decyzji (wybór najlepszego wariantu), rozwiązanie
problemu natomiast wiąże się z wyszukaniem i wdrożeniem kierunku
działania prowadzącego do korekty niezadowalającej sytuacji

4

Jakość decyzji:

•

ujawnia stan całego systemu zarządzania organizacją

• musi być (cechy):

•

podjęta we właściwym czasie

•

realna

•

ekonomiczna

•

skuteczna

Decyzja

jest podstawowym ogniwem systemu

zarządzania organizacją. W niej ujawniają się i współdziałają
wszystkie najbardziej istotne powiązania i sposoby
oddziaływania na uczestników procesów zarządzania

(procesów informacyjno-decyzyjnych)

5

Elementy decyzji largo – istota decyzji:

•

podmiot decyzyjny

• cel decyzji

• problem decyzyjny

• wolność i wolna wola

• wybór

• odpowiedzialność

• środowisko/kontekst decyzji

• Decyzja sensu stricto

– akt ostatecznego wyboru

• Decyzja sensu largo

– proces, który stanowi ciąg

działań prowadzących do ostatecznego rozstrzygnięcia

6

Główne czynniki wpływające na decyzję

E

C

H

N

I

T

I

K

D

E

C

Y

Z

Y

J

N

E

status
osoby

decydującej

struktura

organizacyjna

informacja

problem

decyzyjny

decyzja

powiązania

powiązania

powiązania

powiązania

po

w

ią

za

ni

a

po

wią

za

nia

po

w

ią

za

nia

po

w

ią

za

ni

a

7

Proces (cykl) podejmowania decyzji = cykl decyzyjny

sformułowanie problemu

generowanie rozwiązań

ocena realizacji

ocena i wybór

planowanie działań

działanie

koniec

DECYZJA

potrzeba

Faza I

Faza II

Nie

Tak

8

• rozpoznanie problemu
• ustalenie kryteriów decyzyjnych
• przypisanie wag do kryteriów
• opracowanie możliwych rozwiązań
• analiza możliwych rozwiązań
• wybór rozwiązania
• wdrożenie rozwiązania
• ocena skuteczności decyzji

Etapy procesu podejmowania decyzji

według S. Robbinsa i D. DeCenzo:

9

•

informacja

(pełna, rzetelna, zrozumiała, kompletna, zwięzła,

terminowa) - są to przetworzone, przeanalizowane

dane - fakty, liczby

i zdarzenia, dzięki którym odbiorca jest poinformowany o stanie realizacji
jego zamówień, dostaw itp. dużą

umiejętnością jest podejmowanie decyzji

w sytuacji

niepełnej informacji oraz skończenie zbierania tych informacji

w odpowiednim momencie (nadmiar może być szkodliwy)

•

struktura organizacyjna

– zcentralizowana, zdecentralizowana

•

osoba decydująca

- kim jest, status tej osoby w firmie (kierownik),

osobowość, percepcja (umiejętność zbierania informacji, kojarzenia
faktów), kwalifikacje, intuicja i doświadczenie, organizacja pracy własnej,
prawo do ryzyka

•

czynnik społeczny wewnątrz firmy

– kwalifikacje, motywacje

podwładnych, ich hierarchia wartości

•

czynniki systemowe spoza firmy

- otoczenie firmy

(konkurenci, klienci, przepisy prawne)

Czynniki wpływające na proces

podejmowania decyzji:

10

Rodzaje decyzji:

•

indywidualne, organizacyjne (dot. celów i
działań organizacji),

kierownicze (M. Bielski)

•

kierownicze i niekierownicze

• podejmowane w

warunkach:

–

pewności

–

ryzyka

–

niepewności

11

Racjonalność decyzji

• jej istotą jest

użycie takich metod i środków, które przy

uwzględnieniu istniejących warunków i ograniczeń,
zmierzają do osiągnięcia zamierzonego celu, w sposób
warunkujący uzyskanie optymalnego wyniku

• dostosowanie decyzji do warunków – czyli, aby była to decyzja

najlepsza jaką można podjąć w danych warunkach

Racjonalnie postępuje ten, kto:

• nie działa pod wpływem impulsu, lecz z myślą o dalszych

konsekwencjach

• stosuje skuteczne środki, ich dobór, wystarczającą wiedzę

• kieruje się wartościami przyjętymi w organizacji, zgodnymi

z hierarchią celów tej organizacji

• przestrzega konsekwencji, tzn. posługuje się wypróbowanymi,

znanymi zasadami

12

Założenia racjonalności według

S. Robbinsa i D. DeCenzo:

Problem

jest jasny,

jedno-

znaczny

Ma być

osiągnięty

jeden

wyraźnie

określony

cel

Znane są

wszystkie

możliwości

i ich skutki

Preferencje

są jasne

i stabilne

Nie ma

ograniczeń

kosztowych

ani

czasowych

Ostateczny

wybór

zapewni

maksyma-

lizację

wyniku

prowadzi to do

Racjonalnego podejmowania decyzji

13

Racjonalność decyzji składa się z:

• racjonalności metodologicznej

– racjonalności procesu

podejmowania decyzji

• racjonalności rzeczowej

– racjonalności - trafności samej

decyzji

Mogą zaistnieć sytuacje:

•

postępujemy racjonalnie i podejmujemy racjonalną decyzję

•

postępujemy nieracjonalnie (nie przestrzegamy zasad) i dochodzimy
do błędnej decyzji

•

postępujemy racjonalnie, ale nie uzyskujemy trafnej decyzji
(np. z powodu niepełnej informacji)

•

postępujemy nieracjonalnie, ale dochodzimy do racjonalnej, słusznej
decyzji („łut szczęścia”)

14

W praktyce podejmowanie decyzji sprowadza się
zwykle do wyboru i wdrożenia pierwszego
zadawalającego rozwiązania
(bez analizowania wszystkich możliwości)

ograniczona racjonalność

, która prowadzi

do tego, że wynikiem działań jest decyzja
zadawalająca zamiast optymalnej – wybiera się
rozwiązanie wystarczająco dobre a nie najlepsze

jest to

15

Ograniczenia racjonalności decyzji:

Charakter problemu decyzyjnego

Ograniczenia zewnętrzne

Ograniczenia wewnętrzne

16

Tryby podejmowania decyzji

• autokratyczny (jednoosobowo)
• konsultatywny

• grupowy (demokratyczny)

Wybór trybu decydowania zależy od:

• charakteru problemu decyzyjnego

• ilości posiadanych informacji

• stopnia ustrukturyzowania problemu

• prawdopodobieństwa, że decyzja autokratyczna zostanie przyjęta

• stopień motywowania podwładnych do osiągania celów

organizacji

• stopień zgodności interesów między uczestnikami grupy

17

Konsensus – pożądany efekt grupowego

podejmowania decyzji

Całkowita jednomyślność nie jest celem - rzadko

jest osiągana. Ale

każda jednostka powinna być

w stanie przyjąć logiczną argumentację innych
członków zespołu – wtedy dochodzi się do
konsensusu

Konsensus osiąga się wtedy, gdy członkowie grupy
gotowi są zaakceptować określony pomysł
a decyzja faktycznie może być uznana za grupową

18

Rady, których należy przestrzegać
w dochodzeniu do konsensusu

• Unikaj narzucania swojego własnego zdania

• Nie zakładaj, że ktoś musi wygrać i ktoś musi

przegrać

• Nie zmieniaj zdania tylko po to, aby uniknąć

konfliktu i osiągnąć harmonię

• Unikaj technik redukujących konflikt, takich jak

głosy większości, obliczanie średniej, rzucanie monety
i targowanie się.