Grupa 1 
1.Co to są dupleksy i jak powstają ? 
-są to ciała nasunięte, rozbite w trakcie ruchu na szereg wąskich bloków rozdzielonych powierzchniami poślizgu; 
rozwój dupleksów związany jest z nasunięciami z odkłucia. Nasunięcie macierzyste towarzyszy warstwie podatnej lub 
granicy kompleksów o róznej podatności, a poszczególne łuski rodzą się przez wycięcie z pakietu nasuwającego się, 
powierzchnii dzielących uskoków, odcinków tego pakietu normalnym, jednokierunkowym następstwie 
stratygraficznym 
2.Naprężenie główne, dewiatorowe, ciśnienie litostatyczne 
-naprężenie główne są to naprężenia, które działają wzdłuż trzech krawędzi przecięcia płaszczyzn głównych, które 
stanowią osie naprężeń głównych; płaszczyzny naprężeń głównych są to 3 płaszczyzny prostopadłe do siebie  
naprężeniami normalnymi; 

3

2

1











 - 3 osiowy stan naprężeń 

0

3

2

1













 - 2 osiowy stan naprężeń (odkształcenie płaszczyznowe) 

0

3

2

1













 - 1 osiowy stan naprężeń (tylko ściskanie lub rozciąganie) 

Dzięki naprężeniom głównym możemy wyznaczyć 





























































































2

cos

2

2

,

2

sin

2

,

3

3

1

3

1

3

1

3

2

1

n

sr

 

-naprężenie dewiatorowe - różnica wartości największego i najmniejszego naprężenia; naprężenie to powoduje 
odkształcenia podłużne i poprzeczne; określa się je ogólnym wzorem 

3

1













; 

sr











1

1

'

,   

sr











2

'

2

, 

sr











3

3

'

 

-ciśnienie litostatyczne – jest to sytuacja, gdy naprężenia są mniej więcej równe; nie dochodzi wtedy do deformacji 
ośrodka: 

3

2

1











 

3.Struktury linijne 
-struktury linijne (lineacja) jest to liniowo-równoległa cecha skały; zawsze występuje na powierzchnii foliacji; linecje: 

- intersekcyjna - powstała na skutek przecięcia się co najmniej dwóch struktur planarnych wyrażona przez 
krawędzie ich przecięcia 
- mineralna – linijne (równoległe) ułożenie ziaren anizotropowych 
- krenulacyjna – gdy powierzchnia foliacji jest drobno sfałdowana 
- elongacyjna – wynikająca z wydłużenia 
- rys ślizgowych – tworzy się na powierzchniach uskokowych lub fałdów 
- budinowa – warstwa bardziej kompetentna (sztywniejsza) znajduje się w otoczeniu warstw mniej 
kompetentnych 
- mulinowa – powstaje na skutek ściskania warstwy o różnej kompetencji 

4.Refrakcja kliważu 
-jest to zmiana kąta zapadania kliważu na skutek przejścia kliważu z warstw o mniejszej kompetencji do warstw o 
większej 

 

5.Jak wyznaczyć kierunek transportu i zwrot w strefie mylonitycznej ? 
-strefa mylonityczna jest to strefa plastycznego ścinania. Tworzą się w niej skały, w których składniki są bardziej 
uporządkowane, czyli występuje więźba. Kierunek i zwrot możemy określić po uporządkowaniu składników 
(więźbie). 
 
Grupa 2 
1.Dewiator naprężeń, lepkość, ciśnienie litostatyczne 
-lepkość – jest współczynnikiem proporcjonalności między wartością obciążenia 



, a przyrostem odkształcenia 





 

w jednostce czasu 

t



: 



















t







3

 

Lepkość zależy od obciążenia 



 - im większe 



, tym większa lepkość; lepkość zależy również od temperatury oraz 

ciśnienia otaczającego 
2.Struktury w reżimie nasuwczym 
-struktury kwiatowe 

-koński ogon – w wyniku rozciągania (efekt zanikania uskoku) 
-uskok transformujący – uskok zwiąany z rozrostem skrupy ceanicznej 
3.Czynniki wpływające na geometirę fałdów o tej samej i różnej lepkości 



taka sama lepkość – geometria zależy od: 

-od miąższości warstw; im bardziej gruba warstwa, tym wygięcie jest mniejsze i fałd jest bardziej otwarty 

-od kontrastu warstw - stosunku 

W

A

 (A-amplitua, W-promień) 



różna lepkość – im większa lepkość, tym fałdy są bardziej wygięte 

4.Typy foliacji 
- foliacja – płasko-równoległa tekstura w skałach krystalicznych – rozmieszczenie ziaren w sposób warstwowy. Typy: 
 

-foliacja osiowa – równoległa do powierzchni osiowej nowo powstałego fałdu 

 

-foliacja jednorodna – utworzona przez równoległe ułożenie płaskich ziaren mineralnych w skale 

 

-foliacja niejednorodna – utworzona przez pozostałe rodzaje powierzchni nieciągłości: 

 

 

-kliważ – powierzchnie nieciągłości materii lub struktury 

 

 

-laminacja – powierzchnie nieciągłości składu mineralnego 

5.Czynniki powodujące zjawisko wzmocnienia i osłabienia odkształceniowego 
-cykliczne zmiany naprężenia – one mogą spowodować zwiększenie wytrzymałości materiału 
 
Grupa 3 
1.Jak ustalić czy w trakcie deformacji doszło do zmiany objętości ? 
-po bliznach tensyjnch – jeżeli kąt <45

o

- zmniejszenie objętości; jeżeli kąt >45

o

- zwiększenie objętości 

-po szwach stylolitowych – ślad po rozpuszczeniu i odprowadzeniu części skały; obecność szwów świadczy o zmianie 
objętości - materiał rozpuszczony jest usuwany 
2.Jakie obserwacje pozwalają ustalić obecność uskoków ? 
-rysy ślizgowe 
-ścięcia Ridla 
-zmiany położenia warstw 
-przerwanie ciągłości warstwy 
-lustro tektoniczne 
-zadziory tektoniczne 
-struktury ślizgowe z oderwania, z wyorania lub z wycięcia 
-bruk morfologiczny 
3.Struktury w kruchej strefie ściniania 
-ścięcia Ridla – są prostopadłe do powierzchni uskokowej; powstają na skutek pęknięć Ridla – małych pęknieć pod 
małym kątem do głównego pęknięcia; stopnie Ridla mają taką samą kinematykę jak ruch poweirzchni uskokowej 
-blizny tensyjne – tworzą się w warunkach ścięciowych i ich nachylenie decyduje o zmianie objętości skały 
-uskoki – utworzony przez przerwanie ciągłości skał i przesunięcie rozspojonych części wzdłuż powierzchnii 
uskokowej; ze względu na działanie naprężeń uskoki dzielimy na: normalne(

1



działa pionowo; 

2



,

3



poziomo), 

odwrócone (

3



działa pionowo; 

1



,

2



poziomo), przesuwcze (

2



działa pionowo; 

1



,

3



poziomo ); uskoki pod 

względem geometrii dzielimy na: podłużne, poprzeczne, skośne, pionowe, poziome, pochylone; ze względu na 
nachylenie uskoku do warstw dzielimy go na syntetyczny i asyntetyczny 
4.Izogonowa klasyfikacja fałdów 
-izogona jest to odcinek łączący punkty na dwóch powierzchniach warstwy sfałdowanej, które mają jednakowy upad; 
dzielimy je na: 
-fałdy cieniejące – w przgubie mniejsza miąższość, na skrzydłach większa – izogony bardzo zbieżne 
-fałdy równoległe – taka sama miąższość na szkrzydłach i przgubie 
-fałdy wysmuklone – większa miąższość w przegubie 
5.Na czym polega transpozycja foliacji 
-transpozycja foliacji jest procesem prowadzącym do reorientacji mechanicznej foliacji 
 
Grupa 4 
1.Struktury w reżimie przesuwczym 
-dupleksy 
-struktura wymykowa – wysunięcie częsci strukutury do góry – aby rozładować naprężenia przy ciągłym działaniu 
kontrakcji 
-stos antyformalny – struktura mająca cechy antykliny 
-basen – centrum depozycji i basen migrują, dopasowując się do nasunięć, ku zagórzu orogenu 
2.Budiny-muliony 

-budiny – tworzą się pod wpływem rozciągania zespołu warstw o różnej podatności; jest to podział ławic mniej 
podatnych w otoczeniu w otoczeniu podatniejszycha bochenkowe fragmenty, częściowo, lub w całości izolowane od 
siebie przez materiał podatniejszy 
-muliony – tworzą się pod wpływem ściskania zespołu warstw o różnej kompetencji; są to półkolumnowe obłe żebra 
na powierzchniach warstw, rozdzielonę wąskimi zagłębieniami, wzdłuż których biegną wychodnie powierzchni 
kliważu 
3.Na czym polega i w jakich warunkach zachodzi dynamiczna rekrystalizacja ? 
-dynamiczna rekrystalizacja zachodzi pod wpływem naprężeń przy odpowiedniej temperaturze (odpowiadającej 
danemu minerałowi); następuje przemiszczenie się atomów w sieci, jednak nie dochodzi do pęknięć; są tylko 
plastyczne przejścia w minerale 
4.Odkształcenia jednorodne i niejednorodne 
-odkształcenie jednorodne – linie proste pozostają proste i równoległe do siebie mimo zmiany kształtu ciała 
-odkształcenie niejednorodne – linie pierwotnie proste stają się krzywe w trakcie deformacji; linie nie są do siebie 
proste ani rónoległe jak na początku 
5.Róznice jednorodne-niejednorodne, rotacyjne-nierotacyjne 
-odkształcenie jednorodne – linie proste pozostają proste i równoległe do siebie mimo zmiany kształtu ciała 
-odkształcenie niejednorodne – linie pierwotnie proste stają się krzywe w trakcie deformacji; linie nie są do siebie 
proste ani rónoległe jak na początku 
-deformacja rotacyjna (ścinanie proste) – osie z postępem odkształcenia będą ulegały rotacji; wszystkie elementy 
ulegają rotacji w tą samą stronę;  
-deformacja nierotacyjna (ścinanie czyste) – rotacja do zgodności z powierzchnią; osie mają ciągle tą samą pozycję w 
przestrzeni i nie zmieniły swojego położenia; prostopadłe i równoległe obiety pozostają takie same 
 
Grupa 5 
1.W jakich warunkach powstają struktury kwiatowe ? 
-struktury kwiatowe są to struktury, które powstały w wyniku deformacji uskoku przesuwczego. Mogą powstać w 
wyniku: 

-transtensji – ruchu przesuwczo-rozbieżnego, wówczas w wyniku rozciągania tworzy się obniżenie – uskoki 
zrzutowe normalne – struktury kwiatowe negatywne 
-transpersji – ruchu przesuwczo-zbieznego – pod wpływem ściskania tworzą się nasunięcia – uskoki 
odwrócone – struktury kwiatowe pozytywne 

Negatywny: 

 

 

 

 

Pozytywny: 

 

 

2.Parametry odksztalcenia liniowego i ścięciowego 



odkształcenie liniowe: 

-elongacja: 

0

0

1

)

(

l

l

l

l

e







 

-wydłużenie liniowe: s=1+e 

-wydłużenie kwadratowe: 





2

2

1 e

s









 

-eliptyczność: 

2

1

s

s

R



 



odkształcenie ścięciowe: 

-





tg



 

'

2

2





ctg



 

3.Od czego zależy wytrzymałość ? 



od warunków zewnętrznych 

- od temperatury – im większa, tym skała szybciej ulega deformacji 
- od ciśnienia otaczającego – utwór jest bardziej wytrzymały, im większe jest ciśnienie 
- od cisnienia efektywnego – o nim decyduje zawartość cieczy w skale; woda w skale powoduje spadej jej 
wytrzymałości 
- od izotropowości – obecność anizotropii świadczy o mytrzymałości materiału; gdy kierunek deformacji jest 
równoległy do kierunku anizotropii to wytrzymałość jest mniejsza 

- od przeobrażeń metamorficznych, które są reakcjami chemicznymi – może wystąpić chemiczne osłabienie skały – 
zmniejszczenie jej wytrzymałości 



od budowy skały: 

- od wielkości ziaren – im bardziej skała drobnoziarnista, tym wytrzymałość większa 
- od liczby styków ziaren – im więcej, tym skała bardziej wytrzymała 
4.Mechanizmy powstawania fałdów 
-fałdowanie ze zginaina – odkształcenie spręzysto-lepkie; przemieszczenia masy skalnej dokonuje się wzdłuż 
powierzchni międzyławicowych. Towarzyszą im powstawanie uskoków lub spękań 

 

-fałdowanie ze ścinania - powstanie polega na tym, że przemieszczenia mas skalnych dokonują się wzdłuż gęstych 
powierzchni nieciągłości przecinających uławicenie i mniej więcej równoległych do powierzchni osiowych fałdu 

 

-fałdoawnie z płynięcia – płynięcie lepkoplastyczne; występuje w większym lub mniejszym stopniu w każdym 
procesie fałdowym; prowadzi do zmian miąższości ławic 

 

-przyczyny fałdowania: 

-proste ściskanie 

 

-para sił w płaszczyźnie pionowej 

 

-para sił w płaszczyźnie poziomej 

 

-ruchy pionowe i strome 

 
5.Sposoby propagacji nasunięć 
-Tworzy się dzięki występowaniu uskoków ślepych, czyli takich, które nie przecinają powierzchni. Rozwojowi 
uskoku ślepego towarzyszy rozwijanie fałdu. Dają one wiele systemów uskokowych. 
 
 
Grupa 6 
1.Teoria Coulomba-Mohra i Griffitha 
-teoria Coulomba-Mohra określa spękania ścięciowe. Określa przy jakich naprężeniach dojdzie do zerwania spójności 
(kohezji) i tym samym do zniszczenia. Zależność tę wyraża wzór : 

n

tg

C













 

-teoria Griffitha - w każdym materiale sprężystym są rozsiane mikroskopijne szczelinki (szczelinki Griffitha). One 
kontrolują proces zniszczenia. W skałach są to drobne pory, styki międzyziarniste, dyslokacje krystalograficzne. Taką 
szczelinę przybliżamy wydłużoną elipsą. W doświadczeniach obserwuje się rozwój spękania wzdłuż dużej półosi 
elipsy. Na ostrych końcach występuje strefa spiętrzenia naprężeń. (s

T

- naprężenia rozciągające działające na obu 

końcach elipsy) 

 

r

d

T







max

 

Im mniejszy promień wpisanego koła, tym większe naprężenie maksymalne 
2.Sposoby określania zwrotu młodnienia sfałdowanych warstw paleontologicznie niemych 
-gradacja ziaren – w normalnym położeniu ziarna większe koncentrują się przy spągu warstwy, natomiast 
najdrobniejsze przy stropie 

-struktury geofekalne – np. występowanie hieroglifów na spągu warstwy 
-pęcherzyki gazów – znajdują się w stropie warstwy; powstają w czasie stygnięcia mas; zazwyczaj są to konkrecje 
-fałdy pasożytnicze – dzięki nim możemy odróżnić skrzydło normalne od odwróconego. W przypadku skrzydła 
normalnego fałdy te mają kształt litery Z, natomiast w skrzydle odwróconym mają kształt litery S 
-kąt zapadania kliważu – jeżeli kąt zapada stromiej niż warstwowanie jest to skrzydło normalne, natomiast jeżeli 
kliważ zapada bardziej łagodnie niż warstwowanie, jest to skrzydło odwrócone fałdu 
3.Wskaźniki kinematyczne w strefie ścinania 
-porfiroklasty – bardziej sztywne materiały 
 

-sigmaklasty 

 

-deltaklasty 

-odkształcenie ścięciowe – parametr odkształcenia ścięciowego - 

'

2

2





ctg



 

-foliacja 
-lineacja 
4.Mylonit, supermylonit, pseudotachylit 
-mylonit – warstwowana skała, powstała w wyniku dynamicznej rekrystlizacji; skała ta jest uporządkowana 
wewnętrznie – posiada więźbę; powstaje w strefach plastycznego ścinania 
-pseudotachylit – skała ze szkliwem, mająca nieregularne kształty. Powstaje na skutek stopnienia skał w strefach 
uskokowych. W wyniku tarcia wytwarza się duża temperatura. Po jej obniżeniu powstaje struktura szklista. 
-supermylonit – skała metamorfizna, kataklastyczna, utworzona w warinkach bardzo silnego metamorfizmu poprzez 
proces mylonityzacji  
5.Struktury powstające w wyniku interferencji fałdów 
-ineterferencja fałdów – jest to nałożenie się ruchów fałdowych. Występuje wielokrotna deformacja i powstają 
wówczas następujące struktury: 
 

-kopułowa – interferencja fałdów o prostopadłych do siebie osiach fałdów 

 

-grzybowa 

 

-zygzakowata – interferencja fałdów, w których ośrodki biegną w tym samym kierunku