Prognozowanie – podstawowe poj
ę
cia,
funkcje i klasyfikacje prognoz
dr Dariusz Prokopowicz
Prognozowanie i symulacje gospodarcze
Prognozowanie i symulacje gospodarcze
WARSZAWA
2008
© Copyright by Dariusz Prokopowicz
2
Kluczowe zagadnienia tematu
Prognozowanie – podstawowe pojęcia
Organizacja procesu prognostycznego
Dane w prognozach
Jako
ść
prognoz
Etapy prognozowania
Prognozowanie na podstawie szeregów czasowych
– metody naiwne i metoda średniej ruchomej
- modele tendencji rozwojowej i autoregresyjne
Prognozowanie na podstawie przyczynowo-
skutkowego modelu ekonometrycznego
3
Metody i problemy prognozowania
d
ł
ugookresowego – stabilność modelu
Prognozy makrootoczenia przedsiębiorstwa
Prognozy elementów mikrootoczenia
przedsiębiorstwa
Prognozowanie zmiennych wewnętrznych
przedsiębiorstwa
Prognozowanie zjawisk jakościowych
Kluczowe zagadnienia tematu
4
PROGNOZOWANIE – geneza pojęcia
HIPOKRATES (gnoza – wiedza, prognoza –
uprzednia wiedza)
PROCES WNIOSKOWANIA W PRZYSZ
Ł
OŚĆ
(racjonalnie, z wykorzystaniem metod naukowych)
Wynikiem predykcji jest PROGNOZA, która
wyznaczana jest dla wybranego okresu
prognozowania
Stwierdzenie, którego prawdziwość jest zdarzeniem
losowym, przy czym prawdopodobieństwo tego
zdarzenia jest bliskie jedności
5
DLACZEGO PROGNOZY (ekonomiczne) NIE ZAWSZE
SIĘ SPRAWDZAJĄ?
Zjawiska ekonomiczne są niezwykle z
ł
ożone
Otoczenie, w którym zachodzą ciągle się zmienia
W otoczeniu ekonomicznym nie można
przeprowadzać eksperymentów (
problematyka
nieeksperymentalna
) w takim zakresie jak np. w
naukach przyrodniczych
Dzia
ł
ań cz
ł
owieka nie można dok
ł
adnie
przewidzieć.
PROGNOZA POWINNA OKRE
Ś
LI
Ć
OGÓLNY
KIERUNEK ROZWOJU BADANYCH WIELKO
Ś
CI
EKONOMICZNYCH
6
Potrzeba prognozowania - przykłady
producent
kształtowanie
się popytu
wielkość, struktura,
harmonogram
produkcji
handlowiec
przyszła
sprzedaż
wielkość dostaw,
dodatkowe
zatrudnienie
inwestor
przyszła
wycena
aktywów
koniunktura na
rynku kapitału
rząd
inflacja,
bezrobocie,
popyt na
energię, liczba
i struktura
ludności
polityka monetarna,
fiskalna, budowa
elektrowni atomowej,
miejsca w szpitalach,
szkołach
7
Rodzaje prognoz (przegląd klasyfikacji)
Kryterium podziału
horyzont czasowy
długoterminowe (ponad 2 lata)
ś
rednioterminowe (do 2 lat)
krótkoterminowe (do 3 m-cy)
operacyjne
strategiczne
struktura prognozy
ilościowe
jakościowe
stopień szczegółowości
ogólne
szczegółowe
metoda opracowania
cel lub funkcja
badawcze
ostrzegawcze
proste
złożone
8
Rodzaje prognoz cd.
Prognozy
wygasłe
(zbudowane dla okresu,
dla kt
ó
rego znana jest realizacja)
Prognozy
bezwarunkowe i warunkowe
(uzale
ż
niaj
ą
ce realizacj
ę
zdarzenia od pewnych
okoliczno
ś
ci)
Prognozy
punktowe i przedziałowe
(przewiduj
ą
ce,
ż
e zmienna przyjmie w
przyszło
ś
ci okre
ś
lon
ą
warto
ść
lub warto
ść
z
pewnego przedziału)
9
Cele i funkcje prognozowania
1. wspomaganie procesów decyzyjnych w skali mikro- i
makroekonomicznej
1.1 przewidywanie koniunktury, jakości życia, inflacji, wpływów do budżetu z
tytułu podatków, ...
1.2. przewidywanie kształtowania się otoczenia przedsiębiorstwa – przepisy
prawno-podatkowe, ochrona środowiska
1.3. przewidywanie możliwości sprzedaży – popyt, konkurencja, siła
nabywcza ludności
1.4. prognozowanie wielkości produkcji i zapotrzebowania materiałowego
1.5. prognozowanie kosztów produkcji, przychodów i wyników finansowych
Funkcja preparacyjna
10
2. wszechstronne rozpoznanie przyszło
ś
ci
3. pobudzanie do podejmowania działa
ń
sprzyjaj
ą
cych realizacji prognozy, gdy
zapowiada ona zdarzenia korzystne, i
przeciwstawiaj
ą
cych si
ę
jej realizacji, gdy
przewidywane zdarzenia s
ą
oceniane jako
niekorzystne
funkcja informacyjna
funkcja aktywizuj
ą
ca
11
Metody prognostyczne
matematyczno-statystyczne
niematematyczne
oparte na modelach
deterministycznych
oparte na modelach
ekonometrycznych
1-równaniowe
wielorównaniowe
klasyczne
modele trendu
adaptacyjne
modele trendu
modele
przyczynowo-
opisowe
modele
autoregresyjne
proste
rekurencyjne
o równaniach
współzależnych
1.
Ankietowe
2.
Intuicyjne
3.
Metoda ekspertyz
4.
Metody kolejnych
przybliżeń
5.
Delficka
6.
Analogowe
7.
Inne
h
eu
ry
st
y
cz
n
e
12
Następny wykład:
dane wykorzystywane w prognozach czyli -
co można „wrzucić” do prognozy ?
etapy prognozowania czyli - jak to zrobić
dobrze?