Prognozowanie – podstawowe poj

ę

cia, 

funkcje i klasyfikacje prognoz

dr Dariusz Prokopowicz

Prognozowanie i symulacje gospodarcze

Prognozowanie i symulacje gospodarcze

WARSZAWA 

2008

© Copyright by Dariusz Prokopowicz

2

Kluczowe zagadnienia tematu

Prognozowanie – podstawowe pojęcia

Organizacja procesu prognostycznego

Dane w prognozach

Jako

ść

prognoz

Etapy prognozowania



Prognozowanie na podstawie szeregów czasowych

– metody naiwne i metoda średniej ruchomej

- modele tendencji rozwojowej i autoregresyjne



Prognozowanie na podstawie przyczynowo-
skutkowego modelu ekonometrycznego

3

Metody i problemy prognozowania 
d

ł

ugookresowego – stabilność modelu

Prognozy makrootoczenia przedsiębiorstwa

Prognozy elementów mikrootoczenia
przedsiębiorstwa

Prognozowanie zmiennych wewnętrznych 
przedsiębiorstwa

Prognozowanie zjawisk jakościowych

Kluczowe zagadnienia tematu

4

PROGNOZOWANIE – geneza pojęcia

HIPOKRATES (gnoza – wiedza, prognoza –
uprzednia wiedza)

PROCES WNIOSKOWANIA W PRZYSZ

Ł

OŚĆ

(racjonalnie, z wykorzystaniem metod naukowych)

Wynikiem predykcji jest PROGNOZA, która 
wyznaczana jest dla wybranego okresu 
prognozowania

Stwierdzenie, którego prawdziwość jest zdarzeniem 
losowym, przy czym prawdopodobieństwo tego 
zdarzenia jest bliskie jedności

5

DLACZEGO PROGNOZY (ekonomiczne) NIE ZAWSZE 

SIĘ SPRAWDZAJĄ?

Zjawiska ekonomiczne są niezwykle z

ł

ożone

Otoczenie, w którym zachodzą ciągle się zmienia

W otoczeniu ekonomicznym nie można 
przeprowadzać eksperymentów (

problematyka 

nieeksperymentalna

) w takim zakresie jak np. w 

naukach przyrodniczych

Dzia

ł

ań cz

ł

owieka nie można dok

ł

adnie 

przewidzieć.

PROGNOZA POWINNA OKRE

Ś

LI

Ć

OGÓLNY 

KIERUNEK ROZWOJU BADANYCH WIELKO

Ś

CI 

EKONOMICZNYCH

6

Potrzeba prognozowania - przykłady

producent

kształtowanie 
się popytu

wielkość, struktura, 
harmonogram 
produkcji

handlowiec

przyszła 
sprzedaż

wielkość dostaw, 
dodatkowe 
zatrudnienie

inwestor

przyszła 
wycena 
aktywów

koniunktura na 
rynku kapitału

rząd

inflacja, 
bezrobocie, 
popyt na 
energię, liczba 
i struktura 
ludności

polityka monetarna, 
fiskalna, budowa 
elektrowni atomowej, 
miejsca w szpitalach, 
szkołach

7

Rodzaje prognoz (przegląd klasyfikacji)

Kryterium podziału

horyzont czasowy

długoterminowe (ponad 2 lata)

ś

rednioterminowe (do 2 lat)

krótkoterminowe (do 3 m-cy)

operacyjne

strategiczne

struktura prognozy

ilościowe
jakościowe

stopień szczegółowości

ogólne

szczegółowe

metoda opracowania

cel lub funkcja

badawcze

ostrzegawcze

proste
złożone

8

Rodzaje prognoz cd.

Prognozy 

wygasłe

(zbudowane dla okresu, 

dla kt

ó

rego znana jest realizacja)

Prognozy 

bezwarunkowe i warunkowe

(uzale

ż

niaj

ą

ce realizacj

ę

zdarzenia od pewnych 

okoliczno

ś

ci)

Prognozy 

punktowe i przedziałowe

(przewiduj

ą

ce, 

ż

e zmienna przyjmie w 

przyszło

ś

ci okre

ś

lon

ą

warto

ść

lub warto

ść

z 

pewnego przedziału)

9

Cele i funkcje prognozowania

1. wspomaganie procesów decyzyjnych w skali mikro- i 
makroekonomicznej

1.1 przewidywanie koniunktury, jakości życia, inflacji, wpływów do budżetu z 
tytułu podatków, ...

1.2. przewidywanie kształtowania się otoczenia przedsiębiorstwa – przepisy 

prawno-podatkowe, ochrona środowiska

1.3. przewidywanie możliwości sprzedaży – popyt, konkurencja, siła 
nabywcza ludności

1.4. prognozowanie wielkości produkcji i zapotrzebowania materiałowego

1.5. prognozowanie kosztów produkcji, przychodów i wyników finansowych

Funkcja preparacyjna

10

2. wszechstronne rozpoznanie przyszło

ś

ci

3. pobudzanie do podejmowania działa

ń

sprzyjaj

ą

cych realizacji prognozy, gdy 

zapowiada ona zdarzenia korzystne, i 
przeciwstawiaj

ą

cych si

ę

jej realizacji, gdy 

przewidywane zdarzenia s

ą

oceniane jako 

niekorzystne

funkcja informacyjna

funkcja aktywizuj

ą

ca

11

Metody prognostyczne

matematyczno-statystyczne

niematematyczne

oparte na modelach 
deterministycznych

oparte na modelach 
ekonometrycznych

1-równaniowe

wielorównaniowe

klasyczne 
modele trendu

adaptacyjne 
modele trendu

modele 
przyczynowo-
opisowe

modele 
autoregresyjne

proste

rekurencyjne

o równaniach 
współzależnych

1.

Ankietowe

2.

Intuicyjne

3.

Metoda ekspertyz

4.

Metody kolejnych 
przybliżeń

5.

Delficka

6.

Analogowe

7.

Inne

h

eu

ry

st

y

cz

n

e

12

Następny wykład:

dane wykorzystywane w prognozach czyli -
co można „wrzucić” do prognozy ?

etapy prognozowania czyli - jak to zrobić
dobrze?