Laboratoria chcące otrzymać certyfikat akredytacji muszą udowodnić
jednostce akredytującej (np. PCA), że są kompetentne do wykonywania
określonych działań. W tym celu muszą postępować zgodnie z wytycz-
nymi określonymi w normie PN-ISO 17025:2005 „Ogólne wymagania
dotyczące kompetencji laboratoriów badawczych i wzorcujących”,
a także z dokumentami wskazanymi przez Polskie Centrum Akre-
dytacji (PCA). Szczegółowy wykaz dokumentów można znaleźć na
stronie internetowej Polskiego Centrum Akredytacji: www.pca.gov.pl
oraz w artykule „Akredytacja laboratoriów kontrolno-pomiarowych
i naukowo-badawczych. Problemy i wyzwania”, zamieszczonym
w numerze 10/06 miesięcznika „Laboratorium – Przegląd Ogólno-
polski”. Jednostki chcące otrzymać ten certyfikat muszą zgromadzić
szereg dokumentów, przygotować swoje laboratorium do wdrożenia
stworzonych dokumentów oraz (jeśli jeszcze tego nie zrobiły) całą
infrastrukturę badawczą do systemu zarządzania. Cały proces
przygotowania jednostki do złożenia wniosku o akredytację można
podzielić na dwa etapy.

Etap pierwszy – tworzenie dokumentacji

Tworzenie dokumentacji systemu zarządzania obejmuje opracowanie
księgi jakości, procedur ogólnych i badawczych, instrukcji oraz pozo-
stałej dokumentacji związanej z wyposażeniem laboratorium. Podczas
tworzenia tej dokumentacji należy dokonać rozdziału dokumentacji
ogólnej od dokumentacji badawczej, tj. dokumentację tę powinny
tworzyć co najmniej dwa zespoły. Pierwszy z zespołów powinien zająć
się dokumentacją ogólną. Osoby wyznaczone do tego zadania powin-
ny być przeszkolone w zakresie normy PN-EN ISO 17025:2005 oraz
sposobu tworzenia dokumentów na jej podstawie. Głównym zadaniem
tego zespołu byłoby tworzenie dokumentacji związanej z księgą jakości
oraz procedurami ogólnymi, tak aby opisać już istniejące zasady pracy,
dotychczas nieopisane, natomiast te zagadnienia, które zostały w jakiś
sposób uregulowane, zmodyfikować tak, aby były zgodne z systemem
opisanym w normie PN-EN ISO 17025:2005.

Stworzona dokumentacja ogólna powinna zostać przedstawiona

do sprawdzenia osobie kompetentnej (np. osobie odpowiedzialnej

mgr inż. Joanna Pawelczyk

Instytut Podstaw Inżynierii Środowiska PAN, Zabrze
e-mail: [e-mail]

Streszczenie
Uzyskanie akredytacji przez laboratoria może być dodatkowym
atutem, który pozwoli zatrzymać obecnych oraz przyciągnąć
nowych klientów. Poprzez uzyskanie tego certyfikatu laboratoria
udowadniają, że wykonywane przez nie badania spełniają stan-
dardy określone w normie PN-EN ISO 17025:2005 oraz w doku-
mentach Polskiego Centrum Akredytacji. Posiadanie akredytacji
jest szczególnie istotne w laboratoriach, które wykonują analizy
próbek środowiskowych. Jednostki takie, zgodnie z ustawą Prawo
ochrony środowiska, muszą posiadać stosowne uprawnienia lub
certyfikat akredytacji na wykonywanie badań środowiskowych.

Summary
Laboratories which want to have an accreditation could have one
more trump to keep the old customers and find the new one. By
having an accreditation laboratories can prove that the analysis
are made by them are making in accordance with PN-EN ISO
17025:2005 standard and documents require by Polish Centre
of Accreditation. Especially this certificate is very important in
laboratories engaged in environmental analysis. This kind of
laboratories should have accreditation or the appropriate rights
to make such service and research.

Słowa kluczowe
laboratoria, akredytacja, system zarządzania jakością

Key words
laboratories, accreditation, quality management

Akredytacja

szansą dla laboratoriów

Rys. 1. Schemat procesu akredytacji (1)
* nieobowiązkowa (na życzenie laboratorium)

Art. 147a. 1. Prowadzący instalację oraz użytkownik urządzenia są
obowiązani zapewnić wykonanie pomiarów wielkości emisji lub innych
warunków korzystania ze środowiska przez laboratoria posiadające:
– certyfikat wdrożonego systemu jakości lub certyfikat akredytacji;
– uprawnienia do badania właściwości fizykochemicznych, toksyczności

i ekotoksyczności substancji i preparatów:

• w zakresie badań, do których wykonywania są obowiązani.
2. Jeżeli prowadzący instalację jest obowiązany do prowadzenia ciągłych
pomiarów wielkości emisji, powinien zapewnić możliwość automatycznego
ciągłego zapisu wyników przez przyrząd pomiarowy.

Ustawa Prawo ochrony środowiska, tekst jednolity z dnia 4 lipca 2006 r.,

Dz.U. nr 129, 2006, poz. 902, strona 6708

Przez akredytację należy rozumieć uznanie przez jednostkę akredytującą
kompetencji jednostki certyfikującej, jednostki kontrolującej oraz
laboratorium do wykonywania określonych działań.

Ustawa o systemie oceny zgodności, tekst jednolity z dnia 24 sierpnia 2004 r.,

Dz.U. nr 204, 2004, poz. 2087

Złożenie wniosku o akredytację

Przegląd wniosku

Przegląd nadesłanej dokumentacji i wizytacja wstępna*

Przygotowanie procesu oceny i powołanie zespołu oceniającego

Przeprowadzenie oceny w laboratorium

oraz obserwacji prowadzonych usług

Ocena wdrożenia korekcji lub działań korygujących

Podsumowanie oceny

Decyzja o udzieleniu akredytacji i o jej zakresie

lub o odmowie udzielenia akredytacji

Proces akredytacji

...w laboratorium

Laboratorium |

3

/2007

14

za dany dział, jeżeli nie jest ona odpowiedzialna za przygotowanie
tego dokumentu), tzn. takiej, która zajmuje się opisywaną tematyką. Po
zatwierdzeniu choćby jednego dokumentu należałoby zapoznać z nim
wszystkich pracowników, zwracając szczególną uwagę na tych pracow-
ników, których ten dokument dotyczy w sposób bezpośredni.

Do opracowania dokumentacji badawczej najlepiej wyznaczyć osoby

pracujące w laboratorium i wykonujące w nim analizy. W przypadku,
kiedy laboratorium nie korzysta z badań opisanych w normach, musi
opisać wykonywane działania w procedurach badawczych. Stworzone
dokumenty muszą zostać sprawdzone (np. kierownika laboratorium/
/pracowni) i przedstawione do zatwierdzenia dyrekcji.

Po etapie opracowania dokumentacji można przystąpić do wdrażania

opisanych działań.

Etap drugi – wdrażanie opisanych
założeń systemu zarządzania

Jak już wspomniano, etap wdrożenia można zacząć już w momencie
zatwierdzania poszczególnych dokumentów, można też go rozpocząć
po zatwierdzeniu całej dokumentacji systemu zarządzania. Wdrażanie
dokumentacji (szczególnie ogólnej, tj. dotyczącej między innymi
zapisów, dokumentacji czy umów) najlepiej przeprowadzić poprzez
szkolenia pracowników. Efekty wdrażania najlepiej sprawdzać poprzez
narzędzie, w które zostały zaopatrzone laboratoria, a mianowicie audyty
wewnętrzne. Norma PN-EN ISO 17025:2005, wymagająca od laborato-
rium prowadzenia w jednostce audytów wewnętrznych, nie podaje ich
dokładnej liczby. Sugeruje jednak, aby cykl audytów zamykał się w ciągu
roku. Audytom należy poddać wszystkie elementy zarządzania, włączając
w nie działania związane z badaniami i/lub wzorcowniami. Aby dobrze

przygotować się do audytu, należy stworzyć harmonogram audytów,
np. z podziałem na poszczególne komórki organizacyjne jednostki.
Kierownicy poszczególnych jednostek powinni zostać poinformowani
o takim harmonogramie, w tym o dokładnym terminie audytu i jego
zakresie. W przypadku wykrycia niezgodności, np. związanych z doku-
mentacją, normą lub innymi dokumentami, osoba odpowiedzialna za
dany obszar powinna określić przyczynę ich powstania i zaproponować
dla niej działania korygujące, prowadzące do usunięcia niezgodności
i zapobieganiu ich ponownemu powstaniu.

Proces akredytacji

W sytuacji, kiedy została stworzona cała dokumentacja systemu zarzą-
dzania, jest wdrożony system i są dowody potwierdzające sprawność
systemu (pozytywne wyniki audytów wewnętrznych), można złożyć
wniosek do Polskiego Centrum Akredytacji, które może udzielać
akredytacji między innymi dla laboratoriów badawczych.

Na rysunku 1 (s. 14) przedstawiono schemat procesu akredytacji.

Zgodnie z Ustawą o systemie oceny zgodności proces certyfikacji nie
powinien trwać dłużej niż 12 miesięcy (2).

Osoby zainteresowane szczegółami dotyczącymi procesu akredytacji,

wzorów wniosków, opłat itp. mogą je znaleźć na stronie internetowej
Polskiego Centrum Akredytacji – www.pca.gov.pl.

‰

Piśmiennictwo
1. Polskie Centrum Akredytacji, dokument DA-01 „Opis systemu

akredytacji”, wyd. 5 z 8.12.05 r.

2. Ustawa o systemie oceny zgodności, tekst jednolity z dnia 24 sierp-

nia 2004 r., Dz.U. nr 204, 2004, poz. 2087.

Plazmatronika S.A.

50-950 Wrocław

ul. Grabiszyńska 163

tel./fax [phone]

e-mail: [e-mail]

www.plazmatronika.pl

● reaktory mikrofalowe

do syntez chemicznych

o mocy 600 W, 800 W

oraz 1200 W

(przystosowane do indywidualnych
potrzeb klienta)

• uniwersalne

mineralizatory

mikrofalowe UniClever

(możliwość pracy w systemie

zamkniętym i otwartym)

15

...w laboratorium

Laboratorium |

3

/2007

15