Dodatek
613 Praw
Nowy Testament zawiera około 1000 przykazań, z których większość nie sprawia większych
problemów, jeśli chodzi o zastosowanie w życiu codziennym. Jednakże, apostoł Paweł nauczał,
iż całe Pismo jest pożyteczne do nauki, do wykrywania błędów, do poprawy i do
wychowywania w sprawiedliwości. Dotyczy to również przykazań zapisanych w Torze, dlatego
też powinniśmy wiedzieć, jak stosować owe 613 przykazań w naszym życiu. Poniżej
zamieszczamy krótki opis każdego z nich wraz ze sposobem, w jaki powinniśmy je dzisiaj
wypełniać.
Klucz:
Ś (świątynia) - Przykazanie stanowi część świątynnego systemu ofiarniczego zastąpionego
przez ofiarę i kapłaństwo Jeszuy. Dla nas stanowi ono wskazanie na Mesjasza, a jego
wypełnianie jest związane wyłącznie z przyjęciem Jeszuy jako Zbawiciela. Nie ma zatem
zastosowań praktycznych (np. ofiary dziękczynne są dzisiaj zastąpione dziękczynieniem w
modlitwie).
U. M. (Uniwersalne prawo moralne) - Przykazanie dotyczy moralności w aspekcie osobistym lub
społecznym i stosuje się do nas bezpośrednio albo pośrednio, stanowiąc podstawę innych
zasad, którymi powinniśmy się kierować.
U. R. (Uniwersalne prawo rozszerzone) - Przykazanie zostało zintensyfikowane i pogłębione w
Nowym Testamencie. (Np. „Na [Pana, Boga swego] imię będziesz przysięgał” Ks.
Deuteronomium 10:20. „Niechaj więc mowa wasza będzie: Tak - tak, nie - nie” Ew. Mateusza
5:37).
Ż (Prawo dotyczące Żydów) - Przykazanie jest częścią żydowskiego dziedzictwa narodowego i
odwołuje się do wypełnienia Bożych obietnic dotyczących utworzenia Izraela. Ważne jako
element narodowej i kulturowej tożsamości, o ile jest przestrzegane w sposób ukazujący jego
wypełnienie w Osobie Mesjasza, przy czym Jeszua zastępuje ofiarniczy wymiar zawartych w
nim praktyk.
D (Prawo dawne) - Przykazanie dotyczy starożytnego Izraela.
? - Przykazanie przynajmniej częściowo niejasne, jeśli chodzi o współczesne zastosowanie
praktyczne.
K (Kombinacja kilku praw) - Przykazanie jest kombinacją kilku powyższych kategorii: (przykład
1) Lista pokarmów czystych może mieć wymiar moralny, jeżeli ją rozumiemy w kategoriach
zdrowotnych; może stanowić element kulturowego oddzielenia Izraela od reszty narodów; i
może być częścią świątynnego systemu ofiarniczego poprzez wykluczanie nieczystych osób z
uczestnictwa w obrzędach.
B. Z. (Bez zastosowań) - Przykazanie nie posiada współczesnych zastosowań.
Oprócz omówionych poniżej, istnieje jeszcze ponad 1050 przykazań zawartych w samym
Nowym Testamencie. Oczywiście, przestrzeganie praw staro- czy nowotestamentowych nie
może być celem samym w sobie, ani też nie powinniśmy próbować wypełniać ich własnymi
wysiłkami. Jedynie poleganie na Bożej łasce i odkupieniu - czyli postępowanie w mocy
pochodzącej ze Zmartwychwstania Jeszuy - umożliwia nam życie w posłuszeństwie Prawu.
Przykazania pogłębiają naszą pokorę i uświadamiają nam konieczność polegania na Bożym
miłosierdziu i mocy.
LISTA PRZYKAZAŃ O CHARAKTERZE NAKAZÓW
BÓG
1
II Mojż. 20:2
2
V Mojż. 6:4
3
V Mojż. 6:5
4
V Mojż. 6:13
5
II Mojż. 23:25
V Mojż. 11:13
6
V Mojż. 10:20
7
V Mojż. 10:20
8
V Mojż. 28:9
9
III Mojż. 22:32
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UR
UM
UM
Żyd powinien
1
wierzyć, że Bóg istnieje i
2
uznawać, że On
jest jedynym Bogiem;
3
miłować Go,
4
bać się Go i
5
służyć
Mu. Powinien również
6
przylgnąć do Niego oraz
7
przysięgać
wyłącznie na Jego imię. Należy
8
chodzić Jego drogami i
9
święcić Jego imię.
TORA
10
V Mojż. 6:7
11
V Mojż. 6:7
12
V Mojż. 6:8
13
V Mojż. 6:8
14
IV Mojż. 15:38
15
V Mojż. 6:9
16
V Mojż. 31:12
17
V Mojż. 17:18
18
V Mojż. 31:19
19
V Mojż. 8:10
UM
UM
KUMŻ
KUMŻ
Ż
Ż
Ż
Ż
UM
UM
Żyd powinien
10
powtarzać Sz’ma rano i wieczorem,
11
studiować Torę i nauczać Jej innych. Powinien umieszczać
tefilin na
12
czole i
13
ramieniu. Powinien sobie zrobić
14
cicit
na rogach szala modlitewnego i
15
umieścić mezuzę na
drzwiach.
Lud powinien się
16
gromadzić każdego siódmego roku aby
wysłuchać Tory, a
17
król musi osobiście Ją przepisać dla
siebie.
18
Każdy Żyd powinien posiadać własny zwój Tory.
Należy
19
uwielbić Boga po spożyciu każdego posiłku.
ŚWIĄTYNIA I KAPŁANI
20
II Mojż. 25:8
21
III Mojż. 19:30
22
IV Mojż. 18:4
23
IV Mojż. 18:3
24
II Mojż. 30:19
25
II Mojż. 27:21
26
IV Mojż. 6:23
27
II Mojż. 25:30
28
II Mojż. 30:7
29
III Mojż. 6:6
30
III Mojż. 6:3
31
IV Mojż. 5:2
32
III Mojż. 21:8
33
II Mojż. 28:2
34
IV Mojż. 7:9
35
II Mojż. 30:31
36
V Mojż. 18:6-8
37
III Mojż. 21:2-3
38
III Mojż. 21:13
Ś
Ś
Ś
Ś
Ś
Ś
Ś
Ś
Ś
Ś
Ś
Ś
Ś
Ś
Ś
Ś
Ś
Ś
Ś
Żydzi powinni
20
zbudować świątynię i
21
szanować ją.
Powinna ona być
22
strzeżona nieustannie, a
23
Lewici mają w
niej służyć. Przed wejściem do świątyni oraz uczestnictwem
w obrzędach kapłani
24
muszą obmyć ręce i nogi; muszą
również codziennie
25
zapalać świecznik. Kapłani mają
26
błogosławić Izraela oraz
27
kłaść chleby pokładne na stole
przed Arką. Dwa razy dziennie będą
28
spalać kadzidło na
złotym ołtarzu. Ogień ma być stale
29
podtrzymywany, a
popiół
30
usuwany codziennie. Osoby nieczyste w sensie
rytualnym mają
31
zakaz wstępu do świątyni. Izrael
powinien okazywać
32
szacunek swym kapłanom, którzy
mają się
33
ubierać w specjalne szaty. Kapłani mają
34
nosić
Arkę Przymierza na ramionach, a święty olej do
namaszczania
35
musi być przygotowywany według ściśle
określonej receptury. Rody kapłańskie mają się
36
rotacyjnie
zmieniać podczas służby w świątyni. Kapłanowi nie wolno
się
37
zanieczyszczać obecnością ciał zmarłych - nawet
najbliższych. Arcykapłanowi wolno poślubić
38
wyłącznie
dziewicę
OFIARY
39
IV Mojż. 28:3
40
III Mojż. 6:13
41
IV Mojż. 28:9
42
IV Mojż. 28:11
43
III Mojż. 23:36
44
III Mojż. 23:10
45
IV Mojż. 28:26-27
46
III Mojż. 23:17
47
IV Mojż. 29:1-2
48
IV Mojż. 29:7-8
49
III Mojż. 16
50
IV Mojż. 29:13
51
IV Mojż. 29:36
52
II Mojż. 23:14
53
II Mojż. 34:23;
V Mojż. 16:6
54
V Mojż. 16:14
55
II Mojż. 12:6
56
II Mojż. 12:8
57
IV Mojż. 9:11
58
IV Mojż. 9:11;
59
IV Mojż. 10:10;
IV Mojż. 10:9
60
III Mojż. 22:27
61
III Mojż. 22:21
62
III Mojż. 2:13
63
III Mojż. 1:2
64
III Mojż. 6:18
65
III Mojż. 7:1
66
III Mojż. 3:1
67
III Mojż. 2:1
68
III Mojż. 4:13
69
III Mojż. 4:27
70
III Mojż. 5:17-18
Ś
Ś
Ś
Ś
Ś
Ś
Ś
Ś
Ś
Ś
Ś
Ś
Ś
Ś
Ż
K-ŻŚ
K-ŻŚ
Ś
Ś
Ż
Ż
Ś
Ś
Ś
Ś
Ś
Ś
Ś
Ś
Ś
Ś
Ś
Ofiara
39
ogniowa (tamid) musi być składana dwa razy
dziennie, a arcykapłan musi również składać oprócz tego
ofiarę z
40
pokarmów - również dwa razy dziennie.
Dodatkową ofiarę (musaf) należy składać w
41
każdy Szabat,
42
pierwszego dnia każdego miesiąca i w
43
każdy z siedmiu
dni Paschy. Drugiego dnia Paschy trzeba również złożyć
jako
44
ofiarę z pokarmów pierwociny plonów. Podczas
święta Szawuot należy złożyć ofiarę
45
musaf oraz
46
dwa
bochenki chleba na ofiarę potrząsania. Dodatkowe ofiary
mają być składane w
47
Rosz Ha Szana i Dzień Odkupienia,
kiedy to również należy dokonać
49
przebłagania za lud.
Musaf należy składać także każdego dnia święta
50
Sukot
oraz
51
ósmego dnia tego święta. Każdy Żyd płci męskiej
powinien odbyć
52
pielgrzymkę do Jerozolimy trzy razy do
roku i
53
stawić się tam przed Panem podczas tzw. świąt
pielgrzymich, które są czasem
54
radości. 14 dnia miesiąca
Nisan należy
55
zabić baranka paschalnego i
56
spożyć jego
pieczone mięso w nocy z 14 na 15 dnia miesiąca. Ci, którzy
w miesiącu Nisan będą rytualnie nieczyści, powinni zabić
baranka paschalnego 14 dnia miesiąca
57
Ijar oraz spożyć
go z
58
macą oraz gorzkimi ziołami. Podczas uroczystych
świąt, jak również w czasie zagrożenia, należy zadąć w
59
trąby. Cielę przeznaczone na ofiarę musi mieć co
najmniej
60
osiem dni i ma być
61
bez skazy. Wszystkie ofiary
mają być
62
posolone. Dokonanie rytuału złożenia ofiary
63
całopalnej, ofiary
64
zagrzesznej, ofiary
65
pokutnej, ofiary
66
pojednania i ofiary
67
z pokarmów jest micwą. Jeżeli
Sanhedryn podejmie błędną decyzję, jego członkowie
68
muszą złożyć ofiarę zagrzeszną, podobnie jak
69
osoba,
która zgrzeszyła nieświadomie i po jakimś czasie
zorientowała się, że popełniła grzech. Jeżeli istnieją
wątpliwości co do rzeczywistego przekroczenia Prawa przez
tę osobę, musi ona złożyć
70
ofiarę pokutną za grzech.
71
III Mojż. 5:15
III Mojż. 5:21-25
III Mojż. 19:20-21
72
III Mojż. 5:1-11
73
IV Mojż. 5:6-7
74
III Mojż. 15:13-15
75
III Mojż. 15:28-29
76
III Mojż. 12:6
77
III Mojż. 14:10
78
III Mojż. 27:32
79
II Mojż. 13:2
80
II Mojż. 22:28;
IV Mojż. 18:15
81
II Mojż. 34:20
82
II Mojż. 13:13
83
V Mojż. 12:5
84
V Mojż. 12:14
85
V Mojż. 12:26
86
V Mojż. 12:15
87
III Mojż. 27:33
88
III Mojż. 6:9
89
II Mojż. 29:33
90
III Mojż. 7:19
91
III Mojż. 7:17
Ś
Ś
UM
Ś
Ś
Ś
Ś
Ś
Ś
Ś
Ś
Ś
Ś
Ś
Ś
Ś
Ś
Ś
Ś
Ś
Ś
Za
71
kradzież lub krzywoprzysięstwo oraz podobne
wykroczenia należy złożyć ofiarę pokutną. W szczególnych
okolicznościach ofiara zagrzeszna może być proporcjonalna
do
72
możliwości finansowych składającego.
Należy
73
wyznać swoje grzechy przed Bogiem i upamiętać
się (żałować za nie).
74
Mężczyzna i
75
kobieta, którzy mieli
wycieki zanieczyszczające, muszą złożyć ofiarę; kobieta
musi ją również złożyć po
76
urodzeniu dziecka. Trędowaty
musi
77
złożyć ofiarę po oczyszczeniu z trądu. Należy
oddawać
78
dziesięcinę z bydła. Pierworodne z
79
bydła, jeżeli
jest bez skazy, musi zostać złożone w ofierze. Pierworodny
syn musi zostać
80
wykupiony. Pierworodne osła musi zostać
81
wykupione; jeżeli nie zostanie, należy mu
82
złamać kark.
Zwierzęta przeznaczone do ofiarowania
83
mają zostać
bezzwłocznie przyprowadzone do Jerozolimy i
84
mogą
zostać złożone w ofierze wyłącznie w świątyni. Ofiary
pochodzące spoza Izraela
85
mogą być również ofiarowane w
świątyni. Uświęcone (przeznaczone na ofiarę) zwierzęta,
które uległy
86
skażeniu muszą zostać wykupione. Jeżeli
dokona się
87
zamiany zwierząt przeznaczonych na ofiarę, to
i jedno i drugie jest święte (tj. oddzielone dla Pana).
Kapłani powinni
88
spożywać pozostałości ofiar z pokarmów
oraz
89
mięso z ofiar zagrzesznych i pokutnych. Jednakże,
mięso konsekrowane, które zostało
90
rytualnie skażone lub
91
nie zostało spożyte przed wyznaczonym terminem, należy
spalić.
ŚLUBY
92
IV Mojż. 6:5
(Dz.Ap. 18)
93
IV Mojż. 6:18
94
V Mojż. 23:24
95
IV Mojż. 30:3
ŻŚ
Ś
UR
URŻ
Nazyrejczykowi
92
nie wolno strzyc włosów przez okres
trwania ślubów. Po jego zakończeniu musi
93
ogolić głowę i
złożyć ofiarę. Należy
94
dotrzymywać składanych ślubów i
przysiąg, które mogą być
95
odwołane jedynie przez
sędziego na mocy Prawa.
CZYSTOŚĆ RYTUALNA
96
III Mojż. 11:8,24
97
III Mojż. 11:29-31
98
III Mojż. 11:34
99
III Mojż. 15-19
100
III Mojż. 12:12
101
III Mojż. 13:3
102
III Mojż. 13:51
103
III Mojż. 14:44
104
III Mojż. 15:2
105
III Mojż. 15:16
106
III Mojż. 15:19
107
IV Mojż. 19:14
108
IV Mojż. 19:13
109
III Mojż. 15:16
110
III Mojż. 14:2
111
III Mojż. 14:9
112
III Mojż. 13:45
113
IV Mojż. 19:2-9
Ś-K
Ś-K
Ś-K
Ś-K
Ś-K
Ś-K
Ś-K
Ś-K
Ś-K
Ś-K
Ś-K
Ś-K
Ś-K
Ś-K
Ś-K
Ś-K
Ś-K
Ś
(Oznaczenia Ś-K są spowodowane aspektami zdrowotnymi)
Każdy, kto dotknie
96
padliny lub jednego z
97
ośmiu
wymienionych gatunków małych zwierząt, staje się
rytualnie nieczysty. Pokarm zanieczyszcza się poprzez
98
kontakt z obiektem rytualnie nieczystym. Kobiety w
okresie
99
menstruacji oraz będące w
100
połogu są rytualnie
nieczyste. Podobnie
101
trędowaty, jego
102
odzież oraz
103
dom. Mężczyzna staje się nieczysty w wyniku
104
wycieku
nasienia, a kobieta - podczas
105
krwawienia
menstruacyjnego. Ciało
106
zmarłego jest rytualnie
nieczyste. Człowiek rytualnie nieczysty może się
107
oczyścić
tzw. wodą oczyszczenia (mej nida), lecz nie staje się przez
to czysty w sensie rytualnym. Oczyszczenie rytualne
poprzez
108
zanurzenie jest micwą. Aby zostać
oczyszczonym z trądu, chory musi zastosować się do
specjalnej
109
procedury i
110
ogolić głowę. Przed
oczyszczeniem trędowaty musi
111
chodzić z rozwichrzonymi
włosami i wyraźnie
112
odróżniać się od otoczenia ubiorem.
Do rytualnego oczyszczenia używa się prochów z
113
czerwonej jałówki.
DARY SKŁADANE W ŚWIĄTYNI
114
III Mojż. 27:2-8
115
III Mojż. 27:11-12
116
III Mojż. 27:14
117
III Mojż. 27:16-23
118
III Mojż. 5:16
119
III Mojż. 19:24
120
III Mojż. 19:9
121
III Mojż. 19:9
122
V Mojż. 24:19
123
III Mojż. 19:10
124
III Mojż. 19:10
125
II Mojż. 23:19
126
V Mojż. 18:4
127
III Mojż. 27:30
128
V Mojż. 14:22
129
IV Mojż. 18:26
130
V Mojż. 14:28
131
V Mojż. 26:13
132
V Mojż. 26:5
133
IV Mojż. 15:20
Ś
Ś
Ś
Ś
Ś
Ś-Ż
UM
UM
UM
UM
UM
Ś
Ś
Ś
Ś
Ś
KUMŻ
Ś
Ś
Ś
Jeżeli ktoś
114
postanawia złożyć w świątyni dar ze swojej
majętności, musi to uczynić. Dary obłożone nieczystością
rytualną - nieczyste
115
zwierzę,
116
dom czy
117
pole, należy
zamienić na ich pieniężną równowartość określoną przez
kapłana i złożyć pieniądze w skarbcu świątynnym. Jeśli
ktoś przywłaszczy sobie jakąkolwiek rzecz konsekrowaną,
musi ją
118
oddać i dołożyć jeszcze jedną piątą jej wartości.
Nie wolno jeść owoców z drzew owocowych przez pierwsze
trzy lata ich owocowania. W
119
czwartym roku wszystek ich
owoc ma być poświęcony Panu, a w piątym roku można go
jeść. Podczas żniw należy pozostawić zboże leżące na
120
skraju pola i nie wolno zbierać
121
pokłosia, ani
122
winogron pozostałych po winobraniu lub
123
zdeformowanych, lecz pozostawić je dla
124
ubogiego.
Pierwociny plonów należy
125
oddzielić i dać kapłanom, na
126
ofiarę rzeźną (teruma). Należy oddawać
127
dziesięcinę
Lewitom i na
128
ofiarę składaną w świątyni. Lewici będą
składali
129
dziesięcinę z tej dziesięciny, jaką otrzymali. W
trzecim i szóstym roku każdego cyklu siedmioletniego
należy oddzielić
130
dziesięcinę i dać ją ubogim zamiast ś
składać ją w świątyni. Przy składaniu dziesięcin należy
wypowiedzieć określoną
131
formułę, podobnie jak przy
oddawaniu
132
pierwocin. Pierwociny
133
ciasta z mąki razowej
(ofiara z gumna) należy oddać kapłanowi.
ROK SZABATOWY
134
II Mojż. 23:11
135
II Mojż. 34:21
136
III Mojż. 25:10
137
III Mojż. 25:9
138
III Mojż. 25:24
139
III Mojż. 25:29-30
140
III Mojż. 25:8
141
V Mojż. 15:3
142
V Mojż. 15:3
KŻUM
KŻUM
KŻUM
KŻUM
KŻUM
KŻUM
KŻUM
KŻUM
KŻUM
(Uniwersalna zasada pomocy biednym i prawości w
interesach stanowi jeden z aspektów praw 131-141)
Każdego siódmego roku (szmita) wszystko, co wyrośnie,
jest własnością
134
ogólną. Pola uprawne mają leżeć
135
odłogiem, aby ziemia odpoczęła. Należy
136
świętować Rok
Jubileuszowy (co pięćdziesiąt lat), a w Dniu Odkupienia
tego roku
137
szofar (róg) daje sygnał do uwolnienia
wszystkich niewolników pochodzenia hebrajskiego. W Roku
Jubileuszowym ziemia ma być
138
zwrócona pierwotnym
właścicielom, a w miastach otoczonych murem
139
sprzedający ma prawo odkupienia swego domu w ciągu
roku od daty sprzedaży. Lata szabatowe mają być liczone
co
140
siedem lat, począwszy od wejścia do ziemi izraelskiej.
W oku szabatowym
141
wszystkie długi zostaną umorzone,
przy czym
142
można je ściągać od obcego (nie-Żyda).
PRZEPISY DOTYCZĄCE SPOŻYWANIA MIĘSA
143
V Mojż. 18:3
144
V Mojż. 18:4
145
III Mojż. 27:21,28
146
V Mojż. 12:21
147
III Mojż. 17:13
(świętość życia)
148
V Mojż. 22:7
149
III Mojż. 11:2
150
V Mojż. 14:11
151
III Mojż. 11:21
152
III Mojż. 11:21
153
II Mojż. 12:21
V Mojż. 16:1
Ś
Ś
Ś
UM
ŚUM
UM
ŚK
KŚŻUM
KŚŻUM
KŚŻUM
Po dokonaniu uboju należy
143
oddać kapłanowi należną mu
część, a także pierwociny z
144
wełny. Podczas składania
ślubów trzeba
145
odróżniać to, co należy do świątyni (w
przypadku wezwania imienia Boga podczas ślubowania), a
co należy się kapłanom. Aby można było spożywać mięso
bydła i owiec, należy dokonać
146
uboju zgodnego z
wymogami Prawa, a jeżeli jest to zwierzę upolowane, jego
147
krew powinna zostać wylana na ziemię po zarżnięciu.
Podczas wybierania z gniazda młodych ptaków lub jaj
wysiadywanych przez matkę,
148
należy ją wypuścić na
wolność. Każde
149
zwierzę,
150
ptaka,
151
szarańczę i
152
rybę
należy sprawdzić, czy należą do gatunków określonych jako
czyste i nadających się do spożycia.
Sanhedryn powinien
153
ogłosić pierwszy dzień każdego
miesiąca jako święto oraz liczyć kolejne lata i pory roku.
(147-149 - określenie „nieczysty” odnosi się do praw
świątynnych (ś) oraz dietetycznych (Ż), oddzielających
Żydów od innych narodów)
ŚWIĘTA
154
II Mojż. 23:12
155
II Mojż. 20:8
156
II Mojż. 12:15
157
II Mojż. 13:8
158
II Mojż. 12:18
159
II Mojż. 12:16
160
II Mojż. 12:16
161
III Mojż. 23:35
162
III Mojż. 23
163
III Mojż. 23:24
164
III Mojż. 16:29
165
III Mojż. 16:29,1
166
III Mojż. 23:25
167
III Mojż. 23:36
168
III Mojż. 23:42
169
III Mojż. 23:40
170
IV Mojż. 29:1
ŻUM
Ż
Ż
Ż
Ż
Ż
Ż
Ż
Ż
Ż
Ż
Ż
Ż
Ż
Ż
Ż
Ż
(Szabat jest uniwersalną zasadą odpoczynku). W dzień
Szabatu należy
154
odpocząć i
155
uroczyście obchodzić jego
rozpoczęcie i zakończenie. 14 dnia miesiąca Nisan należy
156
usunąć z domu wszelki kwaszony chleb, a w nocy z 14
na 15 -
157
opowiadać w gronie rodzinnym historię Wyjścia z
Egiptu; tego wieczoru należy również
158
spożywać macę.
159
Pierwszy i
160
siódmy dzień Paschy są przeznaczone na
odpoczynek. Począwszy od 16 dnia miesiąca Nisan trzeba
rozpocząć
161
odliczanie 49 dni. Dniami odpoczynku są
również święta
162
Szawuot i
163
Rosz Ha Szana; W Dniu
Odkupienia należy
164
pościć i
165
odpoczywać, podobnie jak
w pierwszym
166
i
167
ósmym dniu Sukot. Podczas tego święta
Żydzi mają mieszkać w
168
szałasach, wziąwszy ze sobą
gałązki z czterech gatunków drzew. W Rosz Ha Szana
należy
170
zadąć w szofar.
PRZEPISY SPOŁECZNE
171
II Mojż. 30:12-13
172
V Mojż. 18:15
173
V Mojż. 17:15
174
V Mojż. 17:11
175
II Mojż. 23:2
176
V Mojż. 16:18
177
III Mojż. 19:15
178
III Mojż. 5:1
179
V Mojż. 13:15
180
V Mojż. 19:19
181
V Mojż. 21:4
182
V Mojż. 19:3
183
IV Mojż. 35:2
184
V Mojż. 22:8
Ś
ŻUM
BZ
Ś
KŻUM
UM
UM
UM
UM
UM
Ś
KŻUM
Ś
UM
Każdy mężczyzna powinien
171
dać pół sykla rocznie do
skarbca świątyni.
Należy
172
słuchać proroka i
173
szanować króla. Należy
również okazywać
174
posłuszeństwo wobec decyzji
Sanhedrynu, a w przypadkach spornych nie należy
głosować za
175
większością. Sędziowie i urzędnicy powinni
zostać
176
ustanowieni we wszystkich miastach i mają
obowiązek sądzić lud
177
bezstronnie. Jeżeli ktoś jest
świadkiem w danej sprawie,
178
musi stawić się w sądzie.
Będą poddani szczegółowemu
179
przesłuchaniu, a jeżeli
okaże się, że świadczyli fałszywie, należy uczynić z nimi to
samo, co oni zamierzali uczynić oskarżonemu.
Jeżeli zostanie odnalezione ciało zamordowanego
człowieka, a morderca pozostanie nieznany, należy
dokonać rytualnego
180
odcięcia głowy czerwonej jałówki.
Należy ustalić sześć
181
miast schronienia. Lewici
pozostający bez ojcowizny, powinni otrzymać
183
miasta na
mieszkanie. Na dachu każdego domu ma być
184
zbudowana
poręcz, aby uniknąć wypadku.
BAŁWOCHWALSTWO
185
V Mojż. 12:2;7:5
186
V Mojż. 13:17
187
V Mojż. 20:17
188
V Mojż. 25:19
189
V Mojż. 25:17
ŻUM
ŻUM
BZ
BZ
BZ
Bałwochwalstwo i wszelkie akcesoria służące do jego
uprawiania
185
muszą
zostać zniszczone, a zdeprawowane
miasto należy
186
potraktować według nakazów Prawa. Żydzi
otrzymali nakaz
187
wyniszczenia siedmiu narodów
kananejskich oraz
188
wymazania pamięci o Amaleku. Mają
189
pamiętać o krzywdach, jakie wyrządzili oni Izraelowi.
WOJNA
190
V Mojż. 20:1-12
191
V Mojż. 20:2
192
V Mojż. 23:14-15
193
V Mojż. 23:14
Ś
BZ?
UM
UM
Tora podaje szereg szczegółowych
190
przepisów
dotyczących wojny (20 rozdział V Ks. Mojż). Kapłanowi
wyznaczono specjalne
191
obowiązki podczas działań
wojennych. Obóz wojskowy ma być utrzymywany w
192
odpowiednim stanie sanitarnym, a każdy żołnierz musi
dbać o higienę być odpowiednio
193
wyekwipowany w tym
zakresie.
RELACJE SPOŁECZNE
194
III Mojż. 5:23
195
V Mojż. 15:8;
III Mojż. 25:35-36
196
V Mojż. 15:14
197
II Mojż. 22:24
198
V Mojż. 32:21
199
V Mojż. 24:13;
II Mojż. 22:25
200
V Mojż. 24:15
201
V Mojż. 23:25-26
202
II Mojż. 23:5
203
V Mojż. 22:4
204
V Mojż. 22:1;
II Mojż. 23:4
205
III Mojż. 19:17
206
III Mojż. 19:18
207
V Mojż. 10:19
208
III Mojż. 19:36
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
Skradziona własność musi
194
wrócić do właściciela. Istnieje
obowiązek
195
dobroczynności wobec ubogich. Niewolnik
hebrajski, któremu zwrócono wolność, ma
196
otrzymać
odprawę. Należy
197
pożyczać ubogiemu bez
oprocentowania; od
198
cudzoziemca można pobierać
odsetki. Jeżeli ubogi niezbędnie potrzebuje
199
zastawionych
dóbr, należy mu je zwrócić.
Nie wolno
200
wstrzymywać zapłaty robotnikom oraz
201
zabraniać im spożywać produktów ich pracy.
Należy
202
pomóc bliźniemu podnieść zwierzę, które upadło
pod ciężarem oraz w
203
załadunku towarów na juczne
bydlę.
Zgubioną własność
204
należy oddać właścicielowi.
Trzeba
205
upominać bliźniego, który grzeszy oraz
206
miłować
go jak siebie samego.
Istnieje obowiązek
207
miłowania prozelity. Odważniki i
miary
208
muszą być uczciwe.
RODZINA
209
III Mojż. 19:32
210
II Mojż. 20:12
211
III Mojż. 19:3
212
I Mojż. 1:28
213
V Mojż. 24:1
214
V Mojż. 24:5
215
I Mojż. 17:10;
III Mojż. 12:3
216
V Mojż. 25:5
217
V Mojż. 25:9
218
V Mojż. 22:29
219
V Mojż. 22:18-19
220
II Mojż. 22:15
221
V Mojż. 21:11
222
V Mojż. 24:1
(Mat. 5)
223
IV Mojż. 5:15-27
UM
UM
UM
UM
UM
UM
J
BZ?
?
UM
UM
UM
UM
UR
ŚUM
Starcom należy
209
okazywać szacunek. Rodziców należy
210
czcić i
211
uznawać ich autorytet. Płodzenie
212
kolejnych
generacji musi się odbywać w ramach małżeństwa
zawartego zgodnie z wymogami Prawa. Przez
213
okres
jednego roku po ślubie oblubieniec jest zwolniony ze służby
wojskowej, aby mógł się
214
nacieszyć nowo poślubioną
żoną. Każde dziecko płci męskiej
215
musi być obrzezane.
Jeżeli mężczyzna umrze bezdzietnie, jego brat musi albo
poślubić
216
wdowę po nim, albo ją
217
uwolnić od tego
obowiązku (chalica). Mężczyzna, który zgwałci dziewicę,
218
musi pojąć ją za żonę bez możliwości rozwodu. Jeżeli
mąż niesłusznie oskarży swą żonę o to, że w dniu ślubu nie
była dziewicą, starsi
219
ukarzą go grzywną i nie będzie mógł
się z nią rozwieść. Uwodziciel
220
zostanie ukarany zgodnie z
Prawem. Kobieta wzięta do niewoli ma być
221
traktowana
według oddzielnych przepisów. Rozwód można
przeprowadzić
222
jedynie na podstawie pisemnego
dokumentu. Kobieta podejrzana o cudzołóstwo
223
ma zostać
poddana określonemu testowi. (Prawa 224-231 leżą u
podstaw sprawiedliwości społecznej)
SĄDOWNICTWO
224
V Mojż. 25:2
225
IV Mojż. 35:25
226
II Mojż. 21:20
227
II Mojż. 21:16
228
III Mojż. 20:14
229
V Mojż. 22:24
230
V Mojż. 21:22
231
V Mojż. 21:23
UM?
UM
UM
UM?
UM?
UM
UM
UM?
W przypadkach określonych przez Prawo istnieje
224
nakaz
nałożenia grzywny i skazania na
225
banicję nieumyślnego
zabójcy. Kara śmierci ma być wykonana przez
226
ścięcie
mieczem,
227
uduszenie,
228
spalenie na stosie lub
229
ukamienowanie stosownie do odpowiednich przepisów. W
niektórych przypadkach ciało przestępcy należy po
egzekucji
230
powiesić, lecz musi zostać
231
pochowane
jeszcze tego samego dnia.
NIEWOLNICY
232
II Mojż. 21:2
233
II Mojż. 21:8
234
II Mojż. 21:8
235
III Mojż. 25:46
UM
UM
UM
UM
(Prawa 232-234 są oznaczone jako moralne nie dlatego, że
popieramy niewolnictwo lecz po to, by podkreślić zalecenia
Prawa co do humanitarnego traktowania niewolników).
Niewolnicy pochodzenia hebrajskiego
232
mają być
traktowani według specjalnych przepisów. Pan hebrajskiej
niewolnicy musi ją
233
poślubić albo
234
odkupić. Niewolnik
cudzoziemski ma być
235
traktowany według odrębnych
reguł opisanych w Prawie.
ZADOŚĆUCZYNIENIE ZA WYRZĄDZONE SZKODY
236
II Mojż. 21:18
237
II Mojż. 21:28
238
II Mojż. 21:33-34
239
II Mojż. 21:37-22:3
240
II Mojż. 22:4
241
II Mojż. 22:5
242
II Mojż. 22:6-8
243
II Mojż. 22: 9-12
244
II Mojż. 22:13
245
III Mojż. 25:14
246
II Mojż. 22:8
247
V Mojż. 25:12
248
IV Mojż. 27:8
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
(Prawa 236-245 pokazują zasady sprawiedliwości
społecznej) W przypadkach obrażeń wyrządzonych przez
236
człowieka,
237
zwierzę lub
238
w wyniku wpadnięcia do nie
zabezpieczonej studni, należy zastosować odrębne przepisy
opisane w Prawie. Złodziej musi zostać
239
ukarany. Prawo
ustanawia przepisy odnośnie osądzania takich szkód jak te,
które wynikają z
240
puszczenia bydła samopas na pole
sąsiada,
241
wzniecenia pożaru,
242
przywłaszczenia mienia
powierzonego oraz oskarżeń o
243
defraudację lub
244
uszkodzenie dóbr wynajętych. Podobnie w przypadkach
245
oszustwa w handlu,
248
dziedziczenia spadków i
podobnych
246
spraw spornych. Istnieje nakaz
247
zachowania
przyzwoitości nawet w sytuacjach zagrożenia bliskich.
LISTA PRZYKAZAŃ O CHARAKTERZE ZAKAZÓW
BAŁWOCHWALSTWO I PRAKTYKI Z NIM ZWIĄZANE
1
II Mojż. 20:3
2
II Mojż. 20:4
3
III Mojż. 19:4
4
II Mojż. 20:20
5
II Mojż. 20:5
6
II Mojż. 20:5
7
III Mojż. 18:21
8
III Mojż. 19:31
9
III Mojż. 19:31
10
III Mojż. 19:4
11
V Mojż. 16:22
12
III Mojż. 20:1
13
V Mojż. 16:21
14
II Mojż. 23:13
15
II Mojż. 23:13
16
V Mojż. 13:12
18
V Mojż. 13:9
19
V Mojż. 13:9
20
V Mojż. 13:9
21
V Mojż. 13:9
22
V Mojż. 7:25
23
V Mojż. 13:17
24
V Mojż. 13:18
25
V Mojż. 7:26
26
V Mojż. 18:20
27
V Mojż. 18:20
28
V Mojż. 13:3,4
29
V Mojż. 18:22
30
III Mojż. 20:23
31
III Mojż. 19:26;
V Mojż. 18:10
32
V Mojż. 18:10
33
V Mojż. 18:10-11
34
V Mojż. 18:10-11
35
V Mojż. 18:10-11
36
V Mojż. 18:10-11
37
V Mojż. 18:10-11
38
V Mojż. 18:10-11
39
V Mojż. 22:5
40
V Mojż. 22:5
41
III Mojż. 19:28
42
V Mojż. 22:11
43
III Mojż. 19:27
44
III Mojż. 19:27
45
V Mojż. 14:1;
III Mojż. 19:28
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UMŻ?
UMŻ?
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
Ż
Ż?
Ż?
UM
1
Nie wolno wierzyć w istnienie jakichkolwiek innych bogów
oprócz Jedynego Boga. Istnieje zakaz tworzenia podobizn i
obrazów dla
2
siebie czy dla
3
innych, czy to w celach
kultowych, czy
4
innych.
Nie wolno oddawać chwały czemukolwiek obok Boga, ani w
5
sposób zarezerwowany dla Niego, ani w
6
żaden inny
sposób. Nie wolno
7
oddawać dzieci na ofiarę Molochowi.
Nie wolno uprawiać
8
nekromancji ani
9
wywoływać duchów,
ani też traktować poważnie
10
mitologii związanej z
bałwochwalstwem.
Istnieje zakaz budowania
11
pomników,
12
cokołów oraz
13
sadzenia świętych drzew przed ołtarzem Pana.
Nie wolno
14
przysięgać na bożki ani nakłaniać do tego
bałwochwalcę.
Zakazuje się namawiać
15
nie-Żydów oraz
16
Żydów do
oddawania chwały bałwanom. Nie wolno
17
słuchać nikogo,
kto propaguje bałwochwalstwo, ani też tłumić w sobie
18
nienawiści do niego. Nie należy
19
żałować takiej osoby.
Jeżeli ktoś nakłania do bałwochwalstwa,
20
nie należy go
bronić przed innymi ani też
21
zatajać tego faktu. Istnieje
zakaz
22
ciągnięcia korzyści majątkowych z wytwarzania
bożków czy ozdób o charakterze kultowym. Nie wolno
23
odbudowywać tego, co zostało zniszczone w ramach kary
za bałwochwalstwo, ani też
24
przywłaszczać sobie dóbr
związanych z tym miejscem. Istnieje zakaz
25
używania
wszystkiego, co jest związane z bałwochwalczym kultem.
Nie wolno
26
prorokować w imieniu fałszywych bogów, ani
też
27
fałszywie prorokować w imieniu Pańskim. Nie należy
28
słuchać tego, kto tak prorokuje, ani też
29
bać się
fałszywego proroka, lecz wykonać na nim wyrok śmierci.
Nie wolno
30
naśladować bałwochwalców ani
31
praktykować
ich zwyczajów.
Zakazane jest
32
wróżenie,
33
wieszczenie,
34
uprawianie
guseł,
35
czarowanie,
36
zaklinanie, wywoływanie duchów,
37
uprawianie znachorstwa oraz
38
wzywanie zmarłych.
Kobietom zabrania się
39
noszenia męskich ubrań, a
mężczyznom nie wolno ubierać się w
40
damskie.
Nie wolno
41
tatuować skóry na modłę bałwochwalców. Nie
należy ubierać się w
42
szaty utkane z bawełny i lnu ani
golić (brzytwą)
43
boków głowy i
44
brody.
Nie wolno czynić
45
nacięć na ciele na znak żałoby.
(Prawdopodobnie Prawa 43 i 44 dotyczą starożytności)
ZAKAZY ODWOŁUJĄCE SIĘ DO WYDARZEŃ HISTORYCZNYCH
46
V Mojż. 17:16
47
IV Mojż. 15:39
48
II Mojż. 23:32;
V Mojż. 7:2
49
V Mojż. 20:16
50
V Mojż. 7:2
(starożytne)
51
II Mojż. 23:33
52
V Mojż. 7:3
53
V Mojż. 23:4
54
V Mojż. 23:8
55
V Mojż. 23:8
56
V Mojż. 23:7
57
V Mojż. 20:19
58
V Mojż. 7:21
59
V Mojż. 25:19
(starożytne)
Ż
UM
Ż
Ż
Ż
Ż
ŻUM
UMŻ
UMŻ
UMŻ
Ż
UM
UM
Ż
Nie wolno wracać do Egiptu, aby tam
46
zamieszkać na
stałe, ani
47
pozwalać się zwodzić sercom i oczom kuszącym
do nieczystości. Nie wolno
48
zawierać sojuszy z siedmioma
narodami kananejskimi, ani
49
pozostawić przy życiu choćby
jednego z ich członków. Nie wolno
50
okazywać litości
bałwochwalcom,
51
pozwolić im na przebywanie w Izraelu
ani
52
wchodzić z nimi w związki małżeńskie.
Żydówce nie wolno
53
wychodzić za mąż za Ammonitę ani za
Moabitę, nawet jeżeli nawrócą się na judaizm, lecz nie
powinna odmawiać ręki (wyłącznie ze względów
genealogicznych)
54
potomkowi Ezawa ani
55
prozelicie
pochodzenia egipskiego. Istnieje zakaz
56
zawierania pokoju
z narodami Ammonitów i Moabitów. Zakazane jest
57
niszczenie drzew owocowych, nawet w czasie wojny,
podobnie jak każdy akt wandalizmu. Nie wolno
58
bać się
wroga ani
59
zapomnieć zła uczynionego przez Amaleka.
BLUŹNIERSTWO
60
III Mojż. 24:16;
II Mojż. 22:27
61
III Mojż. 19:12
62
II Mojż. 20:7
63
III Mojż. 22:32
64
V Mojż. 6:16
65
V Mojż. 12:4
66
V Mojż. 21:23
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
Nie wolno
60
bluźnić Imieniu Bożemu,
61
łamać przysięgi
składanej przy Jego użyciu,
62
wzywać Go nadaremnie oraz
63
profanować.
Nie wolno
64
kusić Pana, Boga swego ani
65
wymazywać Jego
Imienia ze świętych tekstów czy niszczyć instytucji
powołanych do oddawania Mu czci. Ciało
66
powieszonego na
drzewie należy zdjąć przed zachodem słońca.
ŚWIĄTYNIA
67
IV Mojż. 18:5
68
III Mojż. 16:2
69
III Mojż. 21:23
70
III Mojż. 21:17
71
III Mojż. 21:18
72
IV Mojż. 18:3
73
III Mojż. 10:9-11
74
IV Mojż. 18:4
75
III Mojż. 22:2
76
III Mojż. 21:6
77
IV Mojż. 5:3
78
V Mojż. 23:11
79
II Mojż. 20:25
80
II Mojż. 20:26
81
II Mojż. 30:9
82
II Mojż. 30:9
83
II Mojż. 30:32
84
II Mojż. 30:32
85
II Mojż. 30:37
86
II Mojż. 25:15
87
II Mojż. 28:28
88
II Mojż. 28:32
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
Należy wystrzegać się
67
niedbałości podczas służby w
świątyni. Arcykapłanowi nie wolno wchodzić do Miejsca
Najświętszego w
68
dowolnym czasie. Kapłan naznaczony
jakąkolwiek skazą fizyczną nie może
69
wchodzić do świątyni
ani
70
służyć w niej - nawet, jeśli skażenie jest przejściowe,
nie wolno mu
71
usługiwać aż do pełnego wyleczenia.
Lewici i kapłani nie mogą
72
wymieniać się obowiązkami.
Osoby skażone nie mogą
73
wchodzić do świątyni ani
74
nauczać Prawa. Nie mogą służyć w świątyni
75
osoby spoza
grona kapłanów,
76
kapłani w stanie nieczystym oraz ci,
którzy mimo dokonania ablucji jeszcze nie zakończyli
okresu kwarantanny. Żadna osoba w stanie nieczystym nie
może wchodzić do
77
świątyni ani na
78
Wzgórze świątynne.
Ołtarz nie może być zbudowany z
79
ciosanych kamieni, i nie
można
80
podchodzić doń po schodach. Nie wolno
81
rozpalać
na nim żadnego ognia, lecz tylko określone przepisami
82
kadzidło. Nie wolno
84
wytwarzać oleju z tych samych
składników i w tych samych proporcjach, co
85
olej służący
do namaszczania, aby ich ze sobą nie pomylić. Podobnie z
produkcją
86
kadzidła. Nie wolno
87
usuwać drążków z
pierścieni na Skrzyni świadectwa (Arce), ani
88
przesuwać
napierśnika na efodzie, ani
89
uszkodzić szaty arcykapłana.
OFIARY
89
V Mojż. 12:13
90
III Mojż. 17:3-4
91
III Mojż. 22:20
92
III Mojż. 22:22
93
III Mojż. 22:24
94
III Mojż. 22:22
95
V Mojż. 17:1
96
III Mojż. 22:25
97
III Mojż. 22:21
98
III Mojż. 2:11
99
III Mojż. 2:13
100
V Mojż. 23:19
101
III Mojż. 22:28
102
III Mojż. 5:11
103
III Mojż. 5:11
104
IV Mojż. 5:15
105
IV Mojż. 5:15
106
III Mojż. 27:10
107
III Mojż. 27:26
108
IV Mojż. 18:17
109
III Mojż. 27:33
110
III Mojż. 28:28
111
III Mojż. 27:28
112
III Mojż. 5:8
113
V Mojż. 15:19
114
V Mojż. 15:19
115
II Mojż. 34:25
116
II Mojż. 23:10
117
II Mojż. 12:10
118
V Mojż. 16:4
119
IV Mojż. 9:13
120
III Mojż. 22:30
121
II Mojż. 12:46
122
IV Mojż. 9:12
123
II Mojż. 12:46
124
III Mojż. 6:10
125
II Mojż. 12:9
126
II Mojż. 12:45
127
II Mojż. 12:48
128
II Mojż. 12:43
129
III Mojż. 12:4
130
III Mojż. 7:19
131
III Mojż. 19:6-8
132
III Mojż. 7:18
133
III Mojż. 22:10
134
III Mojż. 22:10
135
III Mojż. 22:10
136
III Mojż. 22:4
137
III Mojż. 22:12
138
III Mojż. 6:16
139
III Mojż. 6:23
140
V Mojż. 14:3
141
V Mojż. 12:17
142
V Mojż. 12:17
143
V Mojż. 12:17
144
V Mojż. 12:17
145
III Mojż. 6:16
146
III Mojż. 6:23
147
III Mojż. 6:30
148
V Mojż. 12:17
149
II Mojż. 29:33
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
Nie wolno
89
składać ofiar ani
90
zabijać poświęconych
zwierząt poza świątynią.
Nie można również
91
konsekrować i
92
zabijać zwierząt
skalanych, ani
93
rozlewać ich krwi (w sensie rytualnego
skrapiania), ani
94
spalać w ofierze ich trzewi - nawet, jeżeli
skalanie ma charakter
95
przejściowy albo
96
ofiara jest
składana przez pogan. Zabronione jest
97
poświęcanie
skalanych zwierząt na ofiarę. Na ofiarę ogniową nie można
przeznaczać
98
niczego kwaszonego, miodu ani niczego
99
nie
posolonego. Zwierzę otrzymane jako zapłata przez
nierządnicę lub jako cena zapłacona za psa
100
nie może być
złożone w ofierze. Nie wolno
101
zabijać zwierzęcia wraz jego
młodymi tego samego dnia. Zabrania się używać
102
oliwy i
kadzidła jako ofiary zagrzesznej lub
104
ofiary z pokarmów,
złożonej jako
105
ofiara posądzenia (sota). Nie wolno
106
zastępować zwierzęcia ofiarnego innym, ani
107
poświęcać
pierworodnego z bydła na inną ofiarę. Nie ma możliwości
108
odkupienia pierworodnego z bydła lub owiec. Istnieje
zakaz
109
wykupywania dziesięciny z
110
płodów ziemi i
111
owoców drzew, ponieważ należą one do Pana. Podczas
zabijania ptaka na ofiarę zagrzeszną należy naderwać jego
głowę tuż przy szyi, ale
112
nie wolno jej całkiem oddzielać.
Nie wolno używać do
113
pracy konsekrowanego bydła, ani
114
strzyc konsekrowanej owcy. Nie wolno również zabijać
baranka paschalnego, jeżeli w domu
115
jest jeszcze
cokolwiek kwaszonego oraz pozostawiać przez noc resztki
jego mięsa, które miały być
116
ofiarowane lub
117
spożyte.
Nie można pozostawiać żadnej części ofiary świątecznej
118
dłużej niż dwa dni, natomiast wszystkie części
119
drugiego baranka paschalnego i
120
rzeźnej ofiary
dziękczynnej należy spożyć przed świtem dnia następnego.
Istnieje zakaz łamania kości
121
pierwszego i
122
drugiego
baranka paschalnego oraz
123
wynoszenia ich mięsa poza
dom. Nie można
124
pozwolić, by resztki ofiary z pokarmów
uległy zakwaszeniu. Nie wolno również spożywać baranka
paschalnego
125
surowego ani gotowanego, ani też
126
pozwolić spożywać go obcemu mieszkańcowi czy
najemnikowi, a także
127
nieobrzezanemu oraz
128
odstępcy.
Osobie rytualnie nieczystej
129
nie wolno spożywać
poświęconego. Nie można
130
jeść poświęconego, które
uległo skalaniu.
Mięsa ofiarnego, które
131
nie zostało spożyte w określonym
terminie lub
132
jego ubój został przeprowadzony w złych
intencjach, nie można jeść. Nie wolno spożywać rzeczy
świętych osobom
133
nieobrzezanym,
136
kapłanom
znajdującym się w stanie nieczystym rytualnie,
134
mieszkańcom domu kapłana i
135
najemnikom. Córka
kapłana, która wyszła za mąż za obcego,
137
nie może jadać
rzeczy konsekrowanych. Nikt (z wyjątkiem kapłanów)
138
nie
może spożywać pozostałości po ofierze z pokarmów. Nie
wolno dopuścić, żeby
139
mięso ofiar zagrzesznych złożonych
w świątyni lub
140
zwierząt konsekrowanych uległo skażeniu.
Nie można jeść niczego z dziesięciny ze
141
zboża,
142
wina,
143
oliwy oraz
144
bydła i trzód poza Jerozolimą.
Kapłanom nie wolno spożywać ofiar zagrzesznych ani
pokutnych
145
poza dziedzińcami świątyni, a mięsa
146
ofiar
całopalnych w ogóle nie mogą jadać.
147
Żadnej ofiary
zagrzesznej, której krwią dokonuje się oczyszczenia w
świątyni, nie wolno spożywać. Nikomu poza kapłanami
148
nie wolno jeść mięsa ofiary za grzech, a kapłani
149
nie
mogą spożywać pierwocin poza dziedzińcami świątyni.
150
V Mojż. 26:14
151
V Mojż. 26:14
152
V Mojż. 14:25-26
153
V Mojż. 27:33
154
II Mojż. 22:28
155
V Mojż. 23:22
156
II Mojż. 23:15
157
IV Mojż. 30:3
T
T
T
T
T
T
T
UM
Nie wolno jeść z
150
dziesięciny będąc w stanie rytualnej
nieczystości lub
151
pozostając w żałobie. Pieniądze
pochodzące z odkupienia pierwocin
152
mogą zostać wydane
wyłącznie na jedzenie i picie. Dając dziesięcinę z bydła i
trzody,
153
nie wolno przebierać między lepszym, a gorszym
ani
154
zamieniać jednego zwierzęcia na inne.
Nie wolno
155
zwlekać z wypełnieniem ślubów, ani
przybywać do Jerozolimy na święto pielgrzymie z pustymi
rękami. Nie wolno
157
łamać danego słowa.
KAPŁANI
158
III Mojż. 21:7
159
III Mojż. 21:7
160
III Mojż. 21:7
161
III Mojż. 21:14
162
III Mojż. 21:15
163
III Mojż. 10:6
164
III Mojż. 10:6
165
III Mojż. 10:7
166
III Mojż. 21:1
167
III Mojż. 21:11
168
III Mojż. 21:11
169
V Mojż. 18:1
170
V Mojż. 18:1
171
V Mojż. 14:1
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
T
Kapłanowi nie wolno poślubić
158
nierządnicy,
159
kobiety
zbezczeszczonej ani
160
porzuconej przez męża;
161
wdowa
nie może być żoną arcykapłana. Może nią być tylko
162
dziewica spośród Izraela. Kapłanom nie wolno wchodzić
do świątyni z
163
rozwichrzonymi włosami ani w
164
rozdartych szatach; nie wolno im
165
opuścić dziedzińca
podczas pełnienia służby w świątyni. Kapłan nie może się
166
zanieczyszczać z powodu zmarłych, z wyjątkiem
wymienionych w Prawie bliskich, natomiast
167
arcykapłanowi nie wolno przystępować do zwłok
168
żadnego zmarłego. Plemię Lewiego nie będzie miało
działu w
169
ziemi izraelskiej ani w
170
łupach wojennych.
Zabrania się
171
wygalania sobie łysiny nad czołem na znak
żałoby.
PRAWA ZWIĄZANE Z DIETĄ
172
V Mojż. 14:7
173
III Mojż. 11:11
174
III Mojż. 11:13
175
V Mojż. 14:19
176
III Mojż. 11:41
177
III Mojż. 11:41
178
III Mojż. 11:42
179
III Mojż. 11:43
180
V Mojż. 14:21
181
II Mojż. 22:31
182
V Mojż. 12:23
183
I Mojż. 32:32
184
III Mojż. 7:26
185
III Mojż. 7:23
186
II Mojż. 23:19
187
II Mojż. 34:26
188
II Mojż. 21:28
189
III Mojż. 23:14
190
III Mojż. 23:14
191
III Mojż. 23:14
192
III Mojż. 19:23
193
V Mojż. 22:9
194
V Mojż. 32:38
195
III Mojż. 19:26;
V Mojż. 21:20
196
III Mojż. 23:29
197
II Mojż. 13:3
198
II Mojż. 13:20
199
V Mojż. 16:3
200
II Mojż. 13:7
201
II Mojż. 12:19
ŚKUM
ŚKUM
ŚKUM
ŚKUM
ŚKUM
ŚKUM
ŚKUM
ŚKUM
UM
UM
UM
Ż
UM
UMŚ
UM
UM
UM
Ś
Ś
Ś
Ś
Ś?
UM
UM
Ż
Ż
Ż
Ż
Ż
Ż
Żydom nie wolno jeść mięsa wymienionych w Prawie
172
ssaków uznanych za nieczyste, podobnie jak nieczystych
173
ryb,
174
nieczystych ptaków,
175
owadów,
176
małych
zwierząt biegających po ziemi,
177
płazów,
178
robaków
znalezionych w owocach lub ich przetworach oraz
179
niczego, co się czołga na brzuchu.
Nie wolno spożywać
180
padliny, mięsa zwierząt
181
rozszarpanych czy jakichkolwiek
182
części żyjącego
zwierzęcia.
Istnieje zakaz jedzenia
183
ścięgna w stawie biodrowym (gid
ha-naszed), spożywania
184
krwi oraz niektórych rodzajów
185
tłuszczu (helev). Nie wolno
186
gotować koźlęcia w mleku
jego matki ani
187
spożywać potraw przyrządzonych w taki
sposób. Zabronione jest jedzenie
188
mięsa wołu skazanego
na ukamienowanie (nawet jeżeli jego ubój został dokonany
prawidłowo).
Nie wolno jeść
189
chleba wypieczonego z nowego zboża ani
samego zboża, jeśli jest świeżo zżęte - czy to
190
prażonego,
czy
191
świeżego - przed złożeniem omeru na ofiarę 16 dnia
Nisan. Nie wolno
192
obrzynać pędów drzew owocowych
przez trzy lata od zasadzenia, ani
193
obsadzać winnicy
dwojako.
Istnieje zakaz wylewania
194
ofiar z płynów bożkom (libacji),
195
obżarstwa oraz pijaństwa. W Dzień Odkupienia
obowiązuje
196
ścisły post. Podczas Paschy nie wolno jeść
197
niczego kwaszonego, ani żadnych potraw, w których
198
znajdowałby się kwas jako dodatek. Ten sam zakaz
obowiązuje również od
199
południa 14 dnia miesiąca Nisan
(w wigilię Paschy). Podczas Paschy żaden kwas nie
powinien
200
leżeć w widocznym miejscu, ani nawet
201
znajdować się w domu.
NAZYREJCZYCY
202
IV Mojż. 6:3
203
IV Mojż. 6:3
204
IV Mojż. 6:3
205
IV Mojż. 6:4
206
IV Mojż. 6:4
207
IV Mojż. 6:7
208
III Mojż. 21:11
209
IV Mojż. 6:5
Ż
Ż
Ż
Ż
ŻŚ
Ż
ŻŚ
ŻŚ
Nazyrejczykowi nie wolno pić
202
wina, ani żadnego napoju z
203
owoców winorośli. Nie może on również jeść winogron
204
świeżych,
205
suszonych,
206
niedojrzałych ani
207
wytłoczyn.
Nie wolno mu
208
zanieczyszczać się przez kontakt z ciałem
zmarłego, ani nawet wchodzić do namiotu, gdzie leżą
zwłoki.
Nie wolno mu
209
strzyc włosów aż do zakończenia okresu,
który ślubował.
ROLNICTWO
210
III Mojż. 23:22
211
III Mojż. 19:9
212
III Mojż. 19:10
213
III Mojż. 19:10
214
V Mojż. 24:19
(Prawa 215-217
symbolizują czystość)
215
III Mojż. 19:19
216
V Mojż. 22:9
217
III Mojż. 19:19
218
V Mojż. 22:10
219
V Mojż. 25:4
(Prawa 220-228
dotyczą starożytnego
Izraela i ukazują
moralne reguły relacji
społecznych oraz
zasadę zaufania Bogu
w latach
nieobsiewania pól)
.
220
III Mojż. 25:4
221
III Mojż. 25:4
222
III Mojż. 25:4
223
III Mojż. 25:5
224
III Mojż. 25:11
225
III Mojż. 25:11
226
III Mojż. 25:11
227
III Mojż. 25:23
228
III Mojż. 25:33
229
V Mojż. 12:19
UM
UM
UM
UM
UM
Ż
Ż
Ż
ŻUM
UM
Ż
ŻUM
ŻUM
ŻUM
ŻUM
ŻUM
ŻUM
ŻUM
ŻŚ
ŻŚ
Nie wolno
210
zbierać plonów z całego pola, lecz należy
zostawić zboże na jego skrajach, dla ubogich.
Zabronione jest również
211
podnoszenie kłosów, które
upadną podczas zbierania oraz zbieranie
212
zdeformowanych kiści winogron,
213
kiści leżących na
ziemi, a także
214
wracanie na pole po zapomniane snopy.
Nie wolno
215
obsiewać pola mieszanką różnych nasion, ani
sadzić mieszane gatunki
216
winorości w jednej winnicy. Nie
wolno tworzyć
217
krzyżówek różnych gatunków zwierząt ani
218
zaprzęgać do pracy dwóch różnych gatunków w jednym
jarzmie. Nie wolno
219
zawiązywać zwierzęciu pyska podczas
pracy, aby uniemożliwić mu jedzenie.
W każdym siódmym roku nie wolno
220
obsiewać pola,
221
zrywać owoców z drzew oraz
222
żąć i
223
zrywać tego, co
samo wyrosło bez siania i sadzenia w każdym siódmym
roku (szmita). Podobnie w roku jubileuszowym - istnieje
zakaz
224
obsiewania,
225
żęcia oraz
226
zbioru owoców
wyrosłych „na dziko”.
Nie wolno
227
sprzedawać ziemi na zawsze,
228
zajmować
własności Lewitów (nawet nie wykupionej) ani
229
pozostawiać ich bez pomocy.
POŻYCZKI, BIZNES I SPOSÓB TRAKTOWANIA NIEWOLNIKÓW
230
V Mojż. 15:2
231
V Mojż. 15:9
232
V Mojż. 15:7
233
V Mojż. 15:13
234
II Mojż. 22:24
235
III Mojż. 25:37
236
V Mojż. 23:20
237
II Mojż. 22:24
238
III Mojż. 19:13
239
V Mojż. 24:10
240
V Mojż. 24:12
241
V Mojż. 24:17
242
V Mojż. 24:6
243
II Mojż. 20:13
244
III Mojż. 19:11
245
III Mojż. 19:13
246
V Mojż. 19:14
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
Zabronione jest
230
domaganie się spłaty długu po upływie
roku siódmego (szabatowego), jednakże nie wolno
231
odmówić pożyczki ubogiemu ze względu na to, że ów rok
się zbliża. Nie wolno
232
zaniechać dobroczynności wobec
ubogich, ani
233
odsyłać bez odprawy hebrajskiego
niewolnika, który właśnie zakończył okres służby. Nie
wolno
234
siłą ściągać długu z niewypłacalnego dłużnika.
Zabronione jest
235
udzielanie i
236
zaciąganie
oprocentowanych pożyczek od innego Żyda oraz
237
uczestniczenie w realizowaniu takich umów bądź to w
charakterze świadka, żyranta czy notariusza. Nie wolno
238
zwlekać z wypłatą wynagrodzenia. Zabronione jest
239
branie zastawu od ubogiego,
240
przetrzymywanie
zastawu, który jest mu niezbędny, a także branie zastawu
od wdów.
241
Nie wolno brać w zastaw rzeczy, który służy
dłużnikowi do zarabiania na życie.
242
Porywanie Żydów jest
zabronione. Nie wolno
243
kraść ani
245
rabować.
247
III Mojż. 19:13
248
III Mojż. 19:11
249
III Mojż. 19:11
250
III Mojż. 25:14
251
III Mojż. 25:17
252
II Mojż. 22:21
253
II Mojż. 22:21
254
V Mojż. 23:16
255
V Mojż. 23:17
256
II Mojż. 22:21
257
III Mojż. 25:39
258
III Mojż. 25:42
259
III Mojż. 25:43
260
III Mojż. 25:53
261
II Mojż. 21:8
262
II Mojż. 21:10
263
V Mojż. 21:14
264
V Mojż. 21:14
265
II Mojż. 20:17
266
V Mojż. 5:18
267
V Mojż. 23:26
268
V Mojż. 23:25
269
V Mojż. 22:3
270
II Mojż. 23:5
271
III Mojż. 19:35
272
V Mojż. 25:13
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
Zabrania się
246
przesuwać granic ziemi i
247
defraudowania
dóbr. Nie wolno
248
kraść ani
249
zapierać się (fałszywie
zeznawać) kradzieży cudzej własności.
Nie wolno nikogo
250
oszukiwać w interesach, ani nawet
251
zwodzić kontrahenta słowem. Zabrania się
252
gnębić
przybysza - zarówno
253
werbalnie jak i fizycznie. Nie wolno
254
wydawać lub
255
uciskać niewolnika, który uciekł od swego
pana i szuka schronienia - nawet, jeżeli jego pan jest
Żydem. Nie wolno
256
gnębić sieroty ani wdowy. Zabrania
się
257
źle traktować oraz
258
sprzedawać niewolników
pochodzenia hebrajskiego; zabrania się dokonywania
259
aktów okrucieństwa wobec nich. Nie wolno również
260
pozwolić, aby byli tak traktowani przez pogan.
Nie wolno
261
sprzedać hebrajskiej niewolnicy, a jeżeli jej
pan zdecyduje się ją poślubić, nie
262
ujmie jej pożywienia,
odzieży ani współżycia. Nie wolno
263
sprzedawać branki ani
264
traktować jej jak niewolnicę. Nie wolno
265
pożądać
własności bliźniego, nawet jeżeli pragnie się ją odkupić od
niego. Grzechem jest nawet
266
sama pożądliwość.
Żniwiarz nie ma prawa
267
wchodzić na łan swego bliźniego
ani wziąć więcej zbieranych owoców, niż może zjeść.
W przypadku znalezienia zguby
268
nie wolno się wzbraniać
przed oddaniem jej właścicielowi. Nie wolno również
269
odmówić pomocy bliźniemu, jeżeli jego zwierzę upadło
pod ciężarem. Istnieje zakaz
270
oszukiwania na wagach i
miarach, a nawet
271
posiadania fałszywych odważników.
SPRAWIEDLIWOŚĆ
273
III Mojż. 19:15
274
II Mojż. 23:8
275
III Mojż. 19:15
276
V Mojż. 1:17
277
III Mojż. 19:15;
II Mojż. 23:3
278
II Mojż. 23:6
279
V Mojż. 19:13
280
V Mojż. 24:17
281
II Mojż. 23:1
282
II Mojż. 23:2
283
II Mojż. 23:2
284
V Mojż. 1:17
285
II Mojż. 20:16
286
II Mojż. 23:1
287
V Mojż. 24:16
288
V Mojż. 19:15
289
II Mojż. 20:13
290
II Mojż. 23:7
291
IV Mojż. 35:30
292
IV Mojż. 35:12
293
V Mojż. 25:12
294
V Mojż. 22:26
295
IV Mojż. 35:31
296
IV Mojż. 35:32
297
III Mojż. 19:16
298
V Mojż. 22:8
299
III Mojż. 19:14
300
V Mojż. 25:2-3
301
III Mojż. 19:16
302
III Mojż. 19:17
303
III Mojż. 19:17
304
III Mojż. 19:18
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
Sędziemu nie wolno
273
sądzić niesprawiedliwie,
274
przyjmować łapówek, postępować
275
stronniczo lub
dawać się
276
zastraszyć. W niesłusznej sprawie nie wolno
277
faworyzować nawet ubogiego ani
278
wpływać na wyrok.
Nie należy żałować
288
osądzonych ani
289
naruszać prawa
obcego przybysza lub wdowy. Nie wolno
281
przesłuchiwać
jednej strony sporu bez obecności drugiej. W sprawie,
która może się zakończyć wyrokiem śmierci, nie wolno
282
decydować większością jednego głosu.
Sędziemu nie wolno
283
kierować się opinią innych, jeżeli nie
jest przekonany o jej słuszności. Zabronione jest
284
ustanawianie sędzią kogoś, kto nie zna Prawa.
Nie wolno
285
składać fałszywego świadectwa,
286
przyjmować
świadectwo nikczemnika ani
287
uznawać za wiarygodne
świadectwo krewnych strony w sprawie. Nie wolno
wydawać wyroku
288
na podstawie zeznań jednego świadka.
Nie wolno
289
mordować. Akt oskarżenia nie może opierać
się
290
wyłącznie na poszlakach. świadkowi nie wolno
291
równocześnie pełnić roli sędziego w sprawach, które
mogą zakończyć się wyrokiem śmierci. Nie można
292
dokonać niczyjej egzekucji bez procesu i udowodnienia
winy. Należy karać za
293
współudział w łamaniu Prawa. Nie
można wymierzać kary za
294
czyn popełniony pod
przymusem. Nie wolno przyjmować okupu za życie
295
zabójcy oraz
296
tego, kto uciekł do miasta schronienia i
chce powrócić do domu. Nie można
297
ociągać się z
udzieleniem pomocy bliźniemu,
298
pozostawiać na drodze
niebezpieczne przeszkody ani
299
zwodzić bliźniego dając mu
złą radę. Zabronione jest
300
uderzenie choćby o jeden raz
za dużo skazanego na chłostę. Nie wolno
301
szerzyć
oszczerstw ani
302
chować w sercu nienawiści. Zabronione
jest
303
szydzenie z Żyda,
304
chowanie urazy do bliźniego
oraz
305
dokonywanie zemsty.
305
III Mojż. 19:18
306
V Mojż. 22:6
307
III Mojż. 13:33
308
V Mojż. 24:8
309
V Mojż. 21:7
310
II Mojż. 22:17
311
V Mojż. 24:5
312
V Mojż. 17:11
313
V Mojż. 13:1
314
V Mojż. 13:1
315
II Mojż. 22:27
316
II Mojż. 22:27
317
III Mojż. 19:14
318
II Mojż. 21:17
319
II Mojż. 21:15
320
II Mojż. 20:10
321
II Mojż. 16:29
322
II Mojż. 35:3
323
II Mojż. 12:16
324
II Mojż. 12:16
325
III Mojż. 23:21
326
III Mojż. 23:25
327
III Mojż. 23:35
328
III Mojż. 23:36
329
III Mojż. 23:28
UM
UM
UM
UM
Ś
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
Ż
Ż
Ż
Ż
Ż
Ż
Ż
Ż
Ż
Ż
Nie wolno
306
wybierać z gniazda matki razem z pisklętami.
Nie wolno
307
golić liszaju trędowatego ani
308
usuwać
zewnętrznych oznak jego choroby. Zabronione jest
309
uprawianie ziemi, na której znaleziono zwłoki
zamordowanego i gdzie odprawiono rytuał złamania karku
czerwonej jałówki. Nie wolno pozostawić
310
czarownicy przy
życiu. Zabroniony jest
311
pobór do wojska oblubieńca w
pierwszym roku po ślubie. Nie wolno
312
buntować się
przeciw pouczeniom nauczycieli,
313
dodawać ani
314
ujmować
niczego z przepisów Prawa.
Zabronione jest przeklinanie
315
sędziego,
316
władcy czy
317
jakiegokolwiek innego Żyda.
Nie wolno
318
przeklinać ani
319
podnosić ręki na rodziców.
Nie wolno
320
pracować w Szabat, ani
321
podróżować pieszo
dalej, niż na wyznaczoną odległość (eruv).
Zabronione jest
322
wykonywanie wyroków w dniu Szabatu.
Nie wolno pracować w
323
pierwszym oraz
324
siódmym dniu
Paschy,
325
w Szawuot, w
326
Rosz Ha Szana, w
327
pierwszym i
328
ósmym (Szmini Aceret) dniu Sukot oraz w
329
Dzień
Odkupienia.
ZAKAZY DOTYCZĄCE MORALNOŚCI SEKSUALNEJ
330
III Mojż. 18:7
331
III Mojż. 18:8
332
III Mojż. 18:9
333
III Mojż. 18:11
334
III Mojż. 18:10
335
III Mojż. 18:20
336
III Mojż. 18:10
337
III Mojż. 18:17
338
III Mojż. 18:17
339
III Mojż. 18:17
340
III Mojż. 18:12
341
III Mojż. 18:13
342
III Mojż. 18:14
343
III Mojż. 18:15
344
III Mojż. 18:16
345
III Mojż. 18:18
346
III Mojż. 18:19
347
III Mojż. 18:20
348
III Mojż. 18:23
349
III Mojż. 18:23
350
III Mojż. 18:22
351
III Mojż. 18:7
352
III Mojż. 18:14
353
III Mojż. 18:6
354
V Mojż. 23:3
355
V Mojż. 23:18
356
V Mojż. 24:4
357
V Mojż. 25:5
358
V Mojż. 22:29
359
V Mojż. 22:19
360
V Mojż. 23:2
361
III Mojż. 22:24
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
UM
Nie wolno wchodzić w stosunki kazirodcze z
330
matką,
331
macochą,
332
siostrą,
333
przyrodnią siostrą,
334
wnuczką ze
strony syna,
335
wnuczką ze strony córki,
336
córką,
337
każdą
kobietą i jej córką,
338
każdą kobietą i jej wnuczką ze strony
syna,
339
każdą kobietą i jej wnuczką ze strony córki,
340
siostrą ojca,
341
siostrą matki,
342
stryjenką,
343
synową,
344
żoną brata i
345
siostrą żony.
Nie wolno
346
uprawiać stosunków seksualnych z kobietą
będącą w okresie menstruacji.
Nie wolno
347
cudzołożyć.
Nie wolno łączyć się ze zwierzęciem - zarówno
348
kobiecie
jak i
349
mężczyźnie.
Istnieje zakaz stosunków
350
homoseksualnych, szczególnie
z
351
ojcem lub
352
wujem.
Istnieje
353
zakaz jakichkolwiek fizycznych zbliżeń
intymnych (nawet, jeżeli nie polegają na współżyciu) z
krewnymi.
Mamzer (dziecko urodzone ze związku cudzołożnego)
354
nie
może poślubić Żydówki.
Istnieje zakaz
355
nierządu.
Rozwódka nie może
356
powtórnie wyjść za pierwszego
męża, jeżeli w międzyczasie wyszła za innego.
Bezdzietna wdowa nie może
357
wyjść za mąż za kogoś
innego niż brat jej zmarłego męża.
Mąż nie może
358
rozwieść się z żoną, jeżeli poślubił ją po
dokonaniu na niej gwałtu lub
359
po jej zniesławieniu.
Eunuchowi nie wolno
360
wziąć za żonę Żydówki.
Istnieje zakaz
361
dokonywania kastracji.
MONARCHIA
362
V Mojż. 17:15
363
V Mojż. 17:16
364
V Mojż. 17:17
365
V Mojż. 17:17
Ż
ŻUM
UM
ŻUM
(Prawa dotyczą starożytnego Izraela, lecz posiadają
aspekty moralne). Nie wolno
362
wybrać na króla nikogo, kto
nie pochodzi z Izraela. Królowi nie wolno gromadzić zbyt
wielkiej ilości
362
koni, posiadać zbyt wielu
362
żon i
365
opływać
w zbyt wielkie bogactwa.