GENEZA I WOJNY ŚWIATOWEJ: 
Przyczyny wojny: zachwianie równowagi europejskiej ustalonej na  
kongresie wiedeńskim: równowago sił Anglii, Austrii, Prus, Rosji i Francji; 
w 1871 Niemcy jednoczą się i domagają hegemonii, zaczynają się  
konflikty państw: Niemcy z Anglią : Niemcy rozwijają swój przemysł 
i zaczynają produkować towary tańsze od angielskich wypierając tamte z 
rynku. Niemcy zdobywają też wpływy polityczne oraz gospodarcze w Turcji 
(np. koncesja na budowę linii kolejowych) - nie podoba się to Anglii. Niemcy 
rozpoczynają też rozbudowę floty. Niemcy z Francją: chodziło tu o Alzację i  
Lotaryngię, Niemcy chcieli też osłabić Francję gospodarczo i politycznie, 
Francja w pocz. XIX w. wdaje się też w tzw. kryzys marokański, który wygrywa. 
Niemcy z Rosją: chodziło o wpływy  Niemiec w Turcji bo Rosja chciała  
opanować cieśniny czarnomorskie. Niemcy wspierane też były przez Austro- 
Węgry. Niemcy z Japonią: Japończycy dążyli do opanowania posiadłości 
niemieckich w Chinach i na Pacyfiku. Francja z Włochami: o Korsykę i  
Tumiz, Anglia z Francją oraz Anglia z Rosją - o kolonie. Rosja z Austro- 
Węgrami o Bałkany. Serbia i Austro-Węgry - o tereny Bośni i Hercegowiny. 
Inne przyczyny wojny to: rozwój poglądów nacjonalizmu, tendencji do odzysk. 
niepodległości. 
W II poł. XIX w. powstają 2 bloki polityczno-militarne, które powodują rozłam  
sojuszu Prus, Rosji i Austrii: 1) trójprzymierze tzw. cenrtum - Niemcy, Austro- 
Węgry i Włochy. W 1879 sojusz Niemiec i A-Węgier, a w 1882 dołączają się 
Włochy. Blok wymierzony przeciw Rosji i Francji. 2) trójporozumienie tzw. 
ententa: Francja, Rosja i Anglia. W 1893 sojusz Francji i Rosji, a w 1904 Anglii 
i Francji, 1907 Anglii i Rosji i powstanie końcowe ententy.  
W 1908 dochodzi do tzw. kryzysu bośniackiego: Austro-Węgry włączają  
Bośnię i Hercegowinę w skł. swego państwa. To nie podoba się Serbii, a tę  
popiera Rosja. Kryzys jednak załagodzono. W 1912 wybucha I wojna  
bałkańska (trwa do 1913). Serbia, Grecja, Bułgaria i Czarnogóra występują 
przeciwko Turcji. Celem jest odebranie Turcji posiadłości na Płw. Bałkańskim. 
Turcja przegrywa. W 1913 Bułgaria wywołuje II wojnę bałkańską , uderza na  
Serbię i Grecję aby odebrać zdobycze I wojny bałkańskiej. Bułgaria wojnę 
przegrywa, traci dostęp do morza. Powstaje Albania. 
I i II wojna bałkańska to bezpośrednie przyczyny I wojny światowej, a dokł. 
zamordowanie księcia Ferdynanda a Sarajewie 28.VI.1914. Zamachu doko- 
nuje 'Czarna ręka' - org. serbska. Austrowęgry oskarżają o tę zbrodnię serbię 
i stawiają jej ultimatum, jednak Serbia odrzuca je. Więc Austrowęgry wypow. 
wojnę Serbii - początek wojny. 1 sierp. Rosji wypow. wojnę Niemcy, 3 sierp. 
Niemcy wyp. wojnę Francji, a to powoduje, że 4 sierp. Niemcom wyp. wojnę 
Anglia.