Terminy podstawowe
• Poj
ę
cie Ja – lu
ź
no zorganizowany zbiór
przekona
ń
o sobie
przekona
ń
o sobie
Unikalno
ść
ja w
ś
ród innych schematów
-
Informacje dotycz
ą
ce ja s
ą
oceniane jako
„
ż
ywe” i przyci
ą
gaj
ą
uwag
ę
. Mamy do nich
najwi
ę
ksze zaufanie
-
System ja jest powi
ą
zany z systemem
-
System ja jest powi
ą
zany z systemem
afektywnym: zastanawianie si
ę
nad swoimi
cechami nieuchronnie wzbudza reakcje
afektywne
Składowe poj
ę
cia Ja: uj
ę
cie Higginsa
obszary (zakresy) Ja:
• Ja realne
• Ja idealne (wła
ś
ciwo
ś
ci, które chcieliby
ś
my mie
ć
)
• Ja powinno
ś
ciowe (wła
ś
ciwo
ś
ci, którymi naszym
zdaniem powinni
ś
my si
ę
charakteryzowa
ć
)
zdaniem powinni
ś
my si
ę
charakteryzowa
ć
)
Ja idealne i Ja powinno
ś
ciowe tworz
ą
ukierunkowania Ja.
Rozbie
ż
no
ść
Ja realne – Ja idealne: smutek,
rozczarowanie, niezadowolenie. Emocje s
ą
skutkiem
utrty pozytywnych gratyfikacji.
Rozbie
ż
no
ść
Ja realne – Ja powinno
ś
ciowe: niepokój, l
ę
k,
poruszenie. Emocje s
ą
wynikiem zagro
ż
enia kar
ą
.
Motywy zwi
ą
zane z ja
• Autowaloryzacja
• Autoweryfikacja
• Samopoznanie
• Samopoznanie
• Samonaprawa
SAMOOCENA
Samoocena: afektywna reakcja człowieka
na samego siebie
Mo
ż
e by
ć
analizowana jako:
- cecha
- motyw (i stan)
Samoocena jako cecha
Podstawowa miara: kwestionariusz Rosenberga.
Korelaty wysokiej samooceny:
– wy
ż
szy poziom faktycznych osi
ą
gni
ęć
ż
yciowych
– wy
ż
sza motywacja osi
ą
gni
ęć
i wytrwało
ść
– bardziej pozytywne s
ą
dy o innych
– wewn
ę
trzne poczucie kontroli
– wewn
ę
trzne poczucie kontroli
– cz
ę
stsze prze
ż
ywanie uczu
ć
pozytywnych i rzadsze
negatywnych
– lepszy stan zdrowia psychicznego i fizycznego
– stabilno
ść
emocjonalna (przeciwie
ń
stwo neurotyzmu)
– ekstrawersja
Samoocena jako motyw
• Autowaloryzacja – d
ąż
enie do obrony,
podtrzymania lub nasilenia dobrego
podtrzymania lub nasilenia dobrego
mniemania o sobie
Wybrane mechanizmy
autowaloryzacji
• Korzystne porównania społeczne
• Realizacja zada
ń
(d
ąż
enie do sukcesów,
unikanie pora
ż
ek)
• Faworyzowanie grupy swojej i deprecjonowanie
grupy obcej
grupy obcej
• Sposób definiowania własnego ja
• Egocentryczny wzorzec atrybucji
• Tendencyjne przetwarzanie informacji (np. efekt
bycia lepszym ni
ż
przeci
ę
tnie, zniekształcenia
pami
ę
ci)