Markiz Donatien-Alphonse-Francois de Sade

1. Wstęp – 3 minuty

•

przedstawienie kierunków wolnomyślicielstwa w oświeceniu,

•

nawiązanie do słów „Boże, jeśli jesteś, zbaw moją duszę, jeśli ją mam”,

•

omówienie poszczególnych kierunków i ich przedstawicieli: ateizm, deizm (Wolter – w
nawiązaniu do przykładu zegara) oraz libertynizm (z przykładami Casanovy i markiza
de Sade'a oraz podanie faktycznego tematu prezentacji).

2. Definicja libertynizmu na podstawie Wikipedii (fragmenty) – 1 minuta

Libertynizm to nazwa rodzaju nieformalnego ruchu społeczno-politycznego działającego w
XVII i XVIII w. w Europie - głównie we Francji. Współcześnie słowem tym opatruje się
najczęściej poglądy uzasadniające różnie rozumianą wolność seksualną w skrajnych
postaciach.

Pod koniec XVIII w. i na początku XIX, pojawili się pisarze i myśliciele, którzy doprowadzili
poglądy libertyńskie do skrajności m.in. Donatien Alphonse François de Sade, Leopold von
Sacher-Masoch.

3. Skrócona biografia markiza De Sade – 1,5 minuty

•

ur. 2 czerwca 1740 w Paryżu, zmarł 2 grudnia 1814 r.,

•

w tym czasie dwukrotnie uniknął kary śmierci,

•

był libertynem, sławił bezwzględność i przemoc,

•

tworzył dzieła kontrowersyjne, wiele z nich na wygnaniu lub we więzieniu,

•

do roku 1800 był najbardziej poczytnym paryskim pisarzem, potem zatarto ślady jego
działalności,

•

w swych dziełach przedstawia człowieka od strony jego instynktów, od ciemnej,
najgorszej, zwierzęcej strony, takiego, przed byciem jakim hamują nas jedynie aspekty
kulturowe; jego dzieła pełne były przemocy, brutalności, zbrodni, okrucieństwa,

•

przemoc to w jego odczuciu źródło przeżyć o charakterze seksualnym

4. Prezentacja filmu reklamowego przedstawienia „Markiz de Sade” z teatru w Dessau. - 2,5

minuty

•

nawiązanie do słów „Dies irae” będących podkładem muzycznym do filmu poprzez
odwołanie do pieśni autorstwa Tomasza z Celano śpiewanej opcjonalnie podczas
Requiem

Będzie strach tam, będzie drżenie,

przyjdzie sędzia sądzić ziemię

a roztrząsać wszystko wiernie.

Trąba wyda głos dokoła,

gdzie kto gnił w mogilnych dołach,

wszystkich do stóp tronu zwoła.

Śmierć struchleje, wszelkie ciało

gdy powstanie, jak leżało,

by przed Sędzią głos zabrało.

•

Sąd Ostateczny ukarze de Sade'a za zbrodnie przedstawione m.in. na zdjęciach.

5. Przedstawienie ciekawostek z życia de Sade'a – 4 minuty

•

opowieść o nadaniu imienia – Donatien-Alphonse-Francois zamiast Louis-Alphonse-
Donatien – on sam nie wiedział o tym aż do rewolucji,

•

był dobrze wykształcony w kolegium jezuickim,

•

afera cukierków kantarydowych w Marsylii w 1772 r (in effigie!).,

•

dzieje jedynego rękopisu „120 dni Sodomy”,

•

drzenie mordy z okna Bastylii.

6. 120 dni Sodomy, czyli szkoła libertynizmu + zakończenie – 2 minuty

•

cytat de Sade'a: „Jest najbardziej nieczystą opowieścią, jaka powstała od początku
świata. Podobnej nie spotka się ani u starożytnych, ani u nowożytnych”,

•

pomimo zakazów i klątw jedna z najbardziej poczytnych książek końca XVIII wieku,

•

pokazuje mroczną stronę ludzkiej natury – chęć władzy nad drugą osobą, zadawania
bólu i seksualnego spełnienia,

•

przedstawienie fabuły książki – zamek Silling – 150 opowieści/miesiąc

Okres uwięzienia w Vincennes i Bastylii

•

Journal (Dziennik), rękopis, 1777-1790, 13 tomów, do 1939 zachowanych 11,
prawdopodobnie zniszczony w 1942,

•

Dialogue entre un prêtre et un moribond (Dialog pomiędzy księdzem a umierającym),
dialog, 12 lipca 1782, krótki utwór ukazujący wczesne, jeszcze nie ukształtowane poglądy
filozoficzne markiza, atakujący Kościół Katolicki. "Dialog..." cechuje wyważona krytyka, i
logiczny, konsekwentny wywód odpowiadający obiegowym poglądom oświeconych
materialistów. Nie jest reprezentatywny dla ukształtowanego nieco później, dojrzałego i
oryginalnego systemu sadycznego.

•

Prawda" poemat antykościelny (136 wersów pokreślonych i z licznymi poprawkami, o
mylącym podtytule "Odnaleziony w papierach La Mettriego", i z tego powodu przez dłuższy
czas przypisywany autorowi "Człowieka - maszyny".
Zawiera liczne epitety określające Boga, charakterystyczne dla stylu i języka Sade'a
zaczęrpnięte z języka Holbacha, na którym Sade się wzorował - np. "chimera", "zjawa".
Pojawia się tam również charakterystyczna, obsesyjna nienawiść do Boga i religii oraz
agresywna krytyka uzyskana dzięki nagromadzeniu i stopniowaniu tychże epitetów.

•

Les 120 journées de Sodome ou l'école du libertinage (120 dni Sodomy czyli szkoła
libertynizmu), rękopis, 27 listopada 1785, nie dokończony.

Okres rewolucji

•

Le misanthrope par amour ou Sophie et Desfrancs (Mizantrop z miłości), dramat, 1790

•

Jeanne Laisne, dramat

•

Oxtiern, ou les malheurs du libertinage (Oxtiern, nieszczęścia libertynizmu), dramat, 22
października 1791, teatr Molière'a,

•

Le Suborneur (Łapówkarz), dramat, 5 marca 1792, Teatr Włoski, Paryż

Epoka napoleońska

•

La Nouvelle Justine, ou Les Malheurs de la vertu (1799) /fragment:Rozprawa Brassaca o
religii

•

La Nouvelle Justine , ou Les Malheurs de la vertu (1799) /fragment:Rozprawa hrabiego de
Gernande’a o kobietach /

•

Les crimes de l'amour (Zbrodnie miłości), zbiór nowel zebranych ("Eugenia de franval" i
"Florville i Courval, czyli fatalizm" i opatrzonych tym tytułem przez Tadeusza Żeleńskiego
Boya, 1800,