listopad 1997
POLSKI
KOMITET
NORMALIZACYJNY
POLSKA NORMA
PN-B-11211
Materiały kamienne
Elementy kamienne
łupane do licowania ścian
Zamiast:
BN-88/6747-19
Grupa katalogowa
SKN 0716
ICS 91.100.20
Deskryptory: 0040256A - kamień naturalny, 0813667 - fasady, 1255433 - okładziny elewacyjne, 1245049 - okładziny
wewnętrzne, 1039208 - łupanie, 0396727 - wymagania, 0035099A - metody badań
PRZEDMOWA
Niniejsza norma zastępuje dotychczasową normę branŜową BN-88/6747-19 Elementy kamienne łupane do licowania
ścian i nie ma odpowiedników w normach międzynarodowych i regionalnych.
Istotne zmiany w stosunku do BN-88/6747-19:
- wprowadzono odrębne wymagania fizykomechaniczne dotyczące elementów do licowania ścian wewnętrznych i
zewnętrznych,
- zaostrzono wymagania dotyczące mrozoodporności,
- wprowadzono wymagania dotyczące elementów z wapienia zbitego.
1 Wstęp
1.1 Zakres normy
Niniejszą normą objęto klasyfikację, wymagania i badania elementów kamiennych łupanych przeznaczonych do
licowania ścian.
1.2 Normy powołane
PN-B-01080:1984 (
PN-84/B-01080
) Kamień dla budownictwa i drogownictwa - Podział i zastosowanie wg własności
fizyczno-mechanicznych
PN-B-04101:1985 (
PN-85/B-04101
) Materiały kamienne - Oznaczanie nasiąkliwości wodą
PN-B-04102:1985 (
PN-85/B-04102
) Materiały kamienne - Oznaczanie mrozoodporności metodą bezpośrednią
PN-B-04110:1984 (
PN-84/B-04110
) Materiały kamienne - Oznaczanie wytrzymałości na ściskanie
PN-B-06720:1985 (
PN-85/B-06720
) Pobieranie próbek materiałów kamiennych zwięzłych
PN-B-11200:1996
Materiały kamienne - Bloki, formaki, płyty surowe
PN-N-03010:1983 (
PN-83/B-03010
) Statystyczna kontrola jakości - Losowy wybór jednostek produktu do próbki
PrPN-B-11215 Materiały kamienne - Metody pomiaru cech geometrycznych i własności fizycznych wyrobów z kamienia
2 Wymagania
2.1 Klasyfikacja i oznaczenie
2.1.1 Klasyfikacja
2.1.1.1 Grupy
W zaleŜności od wymagań technicznych i przeznaczenia rozróŜnia się następujące grupy elementów kamiennych
łupanych, oznaczone symbolami:
- Ez - elementy łupane zewnętrzne,
- Ew - elementy łupane wewnętrzne.
2.1.1.2 Rodzaje
W zaleŜności od rodzaju materiału kamiennego rozróŜnia się następujące rodzaje elementów łupanych:
PN-B-11211:1997 Materiały kamienne Elementy kamiennełupane do licowania ścian
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrzeŜone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 1
- G - granitowe,
- S - sjenitowe,
- M - marmurowe,
- P - piaskowcowe,
- D - dolomitowe,
- Wz - z wapieni zbitych,
- W - z wapieni lekkich.
2.1.1.3 Odmiany
W zaleŜności od sposobu obróbki powierzchni licowej (faktury) właściwej dla danego rodzaju materiału kamiennego
rozróŜnia się następujące odmiany elementów łupanych:
- łup - łupana,
- rw - rwana.
2.1.1.4 Typy
W zaleŜności od elementu kamiennego, z którego uzyskane są elementy łupane (z płyt tartych lub bloków), rozróŜnia
się dwa typy elementów kamiennych łupanych, oznaczone cyframi arabskimi 1 i 2:
- Typ 1 - element łupany z płyt tartych,
- Typ 2 - element łupany z bloków.
2.1.2 Oznaczenie
Oznaczenie powinno składać się z następujących danych:
- numeru normy,
- symbolu grupy,
- symbolu rodzaju,
- symbolu odmiany,
- symbolu typu,
- wymiarów w milimetrach: długość × wysokość × grubość.
PRZYKŁAD
Oznaczenie elementu łupanego wg PN-B-11211, zewnętrznego (Ez), z piaskowca (P), łupanego (łup), z płyty tartej (1),
o wymiarach 500 mm × 50 mm × 60 mm:
PN-B-11211 Ez-P-łup-1-500×50×60
2.2 Właściwości materiału kamiennego
2.2.1 Właściwości materiału kamiennego elementów łupanych zewnętrznych
Materiał kamienny powinien spełniać wymagania fizykomechaniczne wg tablicy 1. Pozostałe właściwości wg
PN-B-01080:1984 (
PN-84/B-01080
) p. 3.2 a).
Dopuszczalne naturalne zmiany materiałowe materiału kamiennego stosowanego do produkcji elementów łupanych
zewnętrznych wg
PN-B-11200:1996
, tablica 1.
2.2.2 Właściwości materiału kamiennego elementów łupanych wewnętrznych
Materiał kamienny powinien spełniać wymagania fizykomechaniczne podane w tablicy 2. Pozostałe właściwości wg
PN-B-01080:1984 (
PN-84/B-01080
) p. 3.2 b).
Dopuszczalne naturalne zmiany materiałowe materiału kamiennego stosowanego do produkcji elementów łupanych
wewnętrznych wg
PN-B-11200:1996
, tablica 1.
Tablica 1
PN-B-11211:1997 Materiały kamienne Elementy kamiennełupane do licowania ścian
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrzeŜone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 2
Lp.
Właściwości
Jednostka
miary
Rodzaj materiału
G
S
M
P
D
Wz
1
2
3
4
5
6
7
8
9
1
Wytrzymałość na ściskanie w stanie nasycenia wodą, co
najmniej
MPa
100 100 60
40
40
70
2
Wytrzymałość na ściskanie po badaniu mrozoodporności, co
najmniej
MPa
80
80
50
32
36
50
3
Nasiąkliwość, nie więcej niŜ
%
0,5
0,5
2
5,0
1,9
2
4
Mrozoodporność
25 cykli
bez uszkodzeń
Tablica 2
Lp.
Właściwości
Jednostka
miary
Rodzaj materiału
G
S
M
P
D
Wz
W
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
1
Wytrzymałość na ściskanie w stanie
powietrznosuchym, co najmniej
MPa
90
90
61
30
61
61
7
2
Nasiąkliwość, nie więcej niŜ
%
0,5
0,5
1,0
10,0
2,0
2,0
12,0
2.3 Wygląd zewnętrzny
2.3.1 Kształt
Elementy łupane powinny być zbliŜone kształtem do prostopadłościanu wg rysunku 1 i 2 o przeciwległych
powierzchniach w przybliŜeniu równoległych, płaskich.
Rysunek 1 - Typ 1
PN-B-11211:1997 Materiały kamienne Elementy kamiennełupane do licowania ścian
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrzeŜone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 3
Rysunek 2 - Typ 2
2.3.2 Powierzchnia licowa
Powierzchnia licowa elementów łupanych powinna mieć fakturę łupaną lub rwaną.
2.3.3 Powierzchnia boczna elementów kamiennych łupanych do licowania ścian typu 1
Powierzchnia boczna (stykowa) w przypadku typu 1 powinna być gładko obrobiona, np. w fakturze piłowanej, w sposób
zapewniający wzajemne przyleganie wzdłuŜ spoiny.
2.3.4 Powierzchnia boczna elementów kamiennych łupanych do licowania ścian typu 2
Powierzchnia boczna (stykowa) w przypadku typu 2 powinna być wykonana w kształcie paska szerokości 20 mm, licząc
od krawędzi licowej, gładko obrobiona w sposób umoŜliwiający wzajemne przyleganie elementów wzdłuŜ spoiny.
2.3.5 Krawędzie
Krawędzie ograniczające powierzchnię licową powinny być prostoliniowe i powinny tworzyć kąty proste. Dopuszczalne
odchyłki od prostoliniowości krawędzi w płaszczyźnie powierzchni stykowych - wg tablicy 3.
2.3.6 Kąty
Kąty naroŜne oraz kąty między powierzchnią licową a powierzchniami bocznymi powinny być proste. Dopuszczalne
odchyłki kątów - wg tablicy 3.
Tablica 3
Lp.
Rodzaj odchyłki
Dopuszczalne odchyłki,
mm/m
1
2
3
4
1
Odchyłki
kątów
naroŜnikowych powierzchni licowych
±5
zawartych między powierzchnią licową a powierzchniami bocznymi
(stykowymi)
±10
2
Odchyłki od prostoliniowości krawędzi w płaszczyźnie powierzchni stykowych dla
wymiarów:
do 50 mm
do 90 mm
do 250 mm
±1
±2
±3
2.4 Wymiary
Wymiary elementów łupanych oraz odchyłki wymiarowe - wg tablicy 4.
W przypadkach uzasadnionych na podstawie dokumentacji dopuszcza się inne wymiary elementów łupanych.
PN-B-11211:1997 Materiały kamienne Elementy kamiennełupane do licowania ścian
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrzeŜone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 4
Tablica 4
Lp.
Wymiary
Dopuszczalne odchyłki wymiarowe wysokści
wysokość
długość
grubość
1
2
3
4
5
1
15
20
30
40
50
nie więcej niŜ
10 × h
dla typu 1
od 20 do 40
nie więcej niŜ ±1
2
60
70
80
90
nie więcej niŜ ±3
3
100
110
120
130
140
190
200
230
250
150
160
170
200
250
300
350
400
450
dla typu 2
od 80 do 120
3 Metody badań
3.1 Pobieranie próbek
3.1.1 Pobieranie próbek materiału kamiennego
Próbki do badań właściwości fizykomechanicznych materiału kamiennego naleŜy pobierać wg PN-B-06720:1985
(
PN-85/B-06720
).
3.1.2 Pobieranie próbek elementów kamiennych łupanych
Próbki elementów kamiennych łupanych do badań wyglądu zewnętrznego naleŜy pobierać losowo wg
PN-N-03010:1983 (
PN-83/N-03010
).
3.2 Oznaczanie wytrzymałości na ściskanie w stanie powietrznosuchym, wytrzymałości na ściskanie w stanie
nasycenia wodą i wytrzymałości na ściskanie po badaniu mrozoodporności
Wytrzymałość na ściskanie w stanie powietrznosuchym, wytrzymałość na ściskanie w stanie nasycenia wodą i
wytrzymałość na ściskanie po badaniu mrozoodporności naleŜy oznaczać wg PN-B-04110:1984 (
PN-84/B-04110
).
3.3 Oznaczanie nasiąkliwości
Nasiąkliwość naleŜy oznaczać wg PN-B-04101:1985 (
PN-85/B-04101
).
3.4 Oznaczanie mrozoodporności
Mrozoodporność naleŜy oznaczać wg PN-B-04102:1985 (
PN-85/B-04102
).
3.5 Sprawdzenie wyglądu zewnętrznego i wymiarów
Wygląd zewnętrzny i wymiary naleŜy sprawdzać wg PrPN-B-11215.
3.6 Ocena wyników badań
3.6.1 Ocena wyników badań materiału kamiennego
Materiał kamienny naleŜy uznać za spełniający wymagania normy, jeŜeli wszystkie wyniki przeprowadzonych badań wg
3.2 do 3.4 są zgodne z wymaganiami wg 2.2.
PN-B-11211:1997 Materiały kamienne Elementy kamiennełupane do licowania ścian
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrzeŜone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 5
3.6.2 Ocena wyrobu
Wyrób naleŜy uznać za spełniający wymaganianormy, jeŜeli wszystkie wyniki przeprowadzonych badań wg rozdz. 3 są
zgodne z wymaganiami wg rozdz. 2.
4 Przechowywanie
Elementy kamienne łupane naleŜy przechowywać w pomieszczeniach zamkniętych lub zadaszonych, ułoŜone według
grup, rodzajów, odmian, typów i wielkości, w sposób zabezpieczający przed uszkodzeniem.
5 Zaświadczenie o badaniach
W zaświadczeniu o badaniach podaje się:
a) nazwę i adres producenta,
b) nazwę instytucji przeprowadzającej badania,
c) datę pobierania próbek,
d) sposób pobierania próbek,
e) wyniki badań wg rozdz. 3,
f) datę przeprowadzenia badań.
PN-B-11211:1997 Materiały kamienne Elementy kamiennełupane do licowania ścian
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrzeŜone.
INTEGRAM BUDOWNICTWO
Strona 6