listopad 1997

POLSKI

KOMITET

NORMALIZACYJNY

POLSKA NORMA

PN-B-11211

Materiały kamienne

Elementy kamienne

łupane do licowania ścian

Zamiast:

BN-88/6747-19

Grupa katalogowa

SKN 0716
ICS 91.100.20

Deskryptory: 0040256A - kamień naturalny, 0813667 - fasady, 1255433 - okładziny elewacyjne, 1245049 - okładziny
wewnętrzne, 1039208 - łupanie, 0396727 - wymagania, 0035099A - metody badań

PRZEDMOWA

Niniejsza norma zastępuje dotychczasową normę branżową BN-88/6747-19 Elementy kamienne łupane do licowania
ścian i nie ma odpowiedników w normach międzynarodowych i regionalnych.
Istotne zmiany w stosunku do BN-88/6747-19:
- wprowadzono odrębne wymagania fizykomechaniczne dotyczące elementów do licowania ścian wewnętrznych i
zewnętrznych,
- zaostrzono wymagania dotyczące mrozoodporności,
- wprowadzono wymagania dotyczące elementów z wapienia zbitego.

1 Wstęp

1.1 Zakres normy
Niniejszą normą objęto klasyfikację, wymagania i badania elementów kamiennych łupanych przeznaczonych do
licowania ścian.

1.2 Normy powołane
PN-B-01080:1984 (

PN-84/B-01080

) Kamień dla budownictwa i drogownictwa - Podział i zastosowanie wg własności

fizyczno-mechanicznych
PN-B-04101:1985 (

PN-85/B-04101

) Materiały kamienne - Oznaczanie nasiąkliwości wodą

PN-B-04102:1985 (

PN-85/B-04102

) Materiały kamienne - Oznaczanie mrozoodporności metodą bezpośrednią

PN-B-04110:1984 (

PN-84/B-04110

) Materiały kamienne - Oznaczanie wytrzymałości na ściskanie

PN-B-06720:1985 (

PN-85/B-06720

) Pobieranie próbek materiałów kamiennych zwięzłych

PN-B-11200:1996

Materiały kamienne - Bloki, formaki, płyty surowe

PN-N-03010:1983 (

PN-83/B-03010

) Statystyczna kontrola jakości - Losowy wybór jednostek produktu do próbki

PrPN-B-11215 Materiały kamienne - Metody pomiaru cech geometrycznych i własności fizycznych wyrobów z kamienia

2 Wymagania

2.1 Klasyfikacja i oznaczenie

2.1.1 Klasyfikacja
2.1.1.1 Grupy
W zależności od wymagań technicznych i przeznaczenia rozróżnia się następujące grupy elementów kamiennych
łupanych, oznaczone symbolami:
- Ez - elementy łupane zewnętrzne,
- Ew - elementy łupane wewnętrzne.
2.1.1.2 Rodzaje
W zależności od rodzaju materiału kamiennego rozróżnia się następujące rodzaje elementów łupanych:

PN-B-11211:1997 Materiały kamienne Elementy kamiennełupane do licowania ścian

Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrzeżone.

INTEGRAM BUDOWNICTWO

Strona 1

- G - granitowe,
- S - sjenitowe,
- M - marmurowe,
- P - piaskowcowe,
- D - dolomitowe,
- Wz - z wapieni zbitych,
- W - z wapieni lekkich.
2.1.1.3 Odmiany
W zależności od sposobu obróbki powierzchni licowej (faktury) właściwej dla danego rodzaju materiału kamiennego
rozróżnia się następujące odmiany elementów łupanych:
- łup - łupana,
- rw - rwana.
2.1.1.4 Typy
W zależności od elementu kamiennego, z którego uzyskane są elementy łupane (z płyt tartych lub bloków), rozróżnia
się dwa typy elementów kamiennych łupanych, oznaczone cyframi arabskimi 1 i 2:
- Typ 1 - element łupany z płyt tartych,
- Typ 2 - element łupany z bloków.

2.1.2 Oznaczenie
Oznaczenie powinno składać się z następujących danych:
- numeru normy,
- symbolu grupy,
- symbolu rodzaju,
- symbolu odmiany,
- symbolu typu,
- wymiarów w milimetrach: długość × wysokość × grubość.
PRZYKŁAD
Oznaczenie elementu łupanego wg PN-B-11211, zewnętrznego (Ez), z piaskowca (P), łupanego (łup), z płyty tartej (1),
o wymiarach 500 mm × 50 mm × 60 mm:

PN-B-11211 Ez-P-łup-1-500×50×60

2.2 Właściwości materiału kamiennego

2.2.1 Właściwości materiału kamiennego elementów łupanych zewnętrznych
Materiał kamienny powinien spełniać wymagania fizykomechaniczne wg tablicy 1. Pozostałe właściwości wg
PN-B-01080:1984 (

PN-84/B-01080

) p. 3.2 a).

Dopuszczalne naturalne zmiany materiałowe materiału kamiennego stosowanego do produkcji elementów łupanych
zewnętrznych wg

PN-B-11200:1996

, tablica 1.

2.2.2 Właściwości materiału kamiennego elementów łupanych wewnętrznych
Materiał kamienny powinien spełniać wymagania fizykomechaniczne podane w tablicy 2. Pozostałe właściwości wg
PN-B-01080:1984 (

PN-84/B-01080

) p. 3.2 b).

Dopuszczalne naturalne zmiany materiałowe materiału kamiennego stosowanego do produkcji elementów łupanych
wewnętrznych wg

PN-B-11200:1996

, tablica 1.

Tablica 1

PN-B-11211:1997 Materiały kamienne Elementy kamiennełupane do licowania ścian

Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrzeżone.

INTEGRAM BUDOWNICTWO

Strona 2

Lp.

Właściwości

Jednostka

miary

Rodzaj materiału

G

S

M

P

D

Wz

1

2

3

4

5

6

7

8

9

1

Wytrzymałość na ściskanie w stanie nasycenia wodą, co
najmniej

MPa

100 100 60

40

40

70

2

Wytrzymałość na ściskanie po badaniu mrozoodporności, co
najmniej

MPa

80

80

50

32

36

50

3

Nasiąkliwość, nie więcej niż

%

0,5

0,5

2

5,0

1,9

2

4

Mrozoodporność

25 cykli

bez uszkodzeń

Tablica 2

Lp.

Właściwości

Jednostka

miary

Rodzaj materiału

G

S

M

P

D

Wz

W

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

1

Wytrzymałość na ściskanie w stanie
powietrznosuchym, co najmniej

MPa

90

90

61

30

61

61

7

2

Nasiąkliwość, nie więcej niż

%

0,5

0,5

1,0

10,0

2,0

2,0

12,0

2.3 Wygląd zewnętrzny

2.3.1 Kształt
Elementy łupane powinny być zbliżone kształtem do prostopadłościanu wg rysunku 1 i 2 o przeciwległych
powierzchniach w przybliżeniu równoległych, płaskich.

Rysunek 1 - Typ 1

PN-B-11211:1997 Materiały kamienne Elementy kamiennełupane do licowania ścian

Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrzeżone.

INTEGRAM BUDOWNICTWO

Strona 3

Rysunek 2 - Typ 2

2.3.2 Powierzchnia licowa
Powierzchnia licowa elementów łupanych powinna mieć fakturę łupaną lub rwaną.

2.3.3 Powierzchnia boczna elementów kamiennych łupanych do licowania ścian typu 1
Powierzchnia boczna (stykowa) w przypadku typu 1 powinna być gładko obrobiona, np. w fakturze piłowanej, w sposób
zapewniający wzajemne przyleganie wzdłuż spoiny.

2.3.4 Powierzchnia boczna elementów kamiennych łupanych do licowania ścian typu 2
Powierzchnia boczna (stykowa) w przypadku typu 2 powinna być wykonana w kształcie paska szerokości 20 mm, licząc
od krawędzi licowej, gładko obrobiona w sposób umożliwiający wzajemne przyleganie elementów wzdłuż spoiny.

2.3.5 Krawędzie
Krawędzie ograniczające powierzchnię licową powinny być prostoliniowe i powinny tworzyć kąty proste. Dopuszczalne
odchyłki od prostoliniowości krawędzi w płaszczyźnie powierzchni stykowych - wg tablicy 3.

2.3.6 Kąty
Kąty narożne oraz kąty między powierzchnią licową a powierzchniami bocznymi powinny być proste. Dopuszczalne
odchyłki kątów - wg tablicy 3.

Tablica 3

Lp.

Rodzaj odchyłki

Dopuszczalne odchyłki,

mm/m

1

2

3

4

1

Odchyłki
kątów

narożnikowych powierzchni licowych

±5

zawartych między powierzchnią licową a powierzchniami bocznymi
(stykowymi)

±10

2

Odchyłki od prostoliniowości krawędzi w płaszczyźnie powierzchni stykowych dla
wymiarów:

do 50 mm
do 90 mm
do 250 mm

±1
±2
±3

2.4 Wymiary
Wymiary elementów łupanych oraz odchyłki wymiarowe - wg tablicy 4.
W przypadkach uzasadnionych na podstawie dokumentacji dopuszcza się inne wymiary elementów łupanych.

PN-B-11211:1997 Materiały kamienne Elementy kamiennełupane do licowania ścian

Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrzeżone.

INTEGRAM BUDOWNICTWO

Strona 4

Tablica 4

Lp.

Wymiary

Dopuszczalne odchyłki wymiarowe wysokści

wysokość

długość

grubość

1

2

3

4

5

1

15
20
30
40
50

nie więcej niż

10 × h

dla typu 1

od 20 do 40

nie więcej niż ±1

2

60
70
80
90

nie więcej niż ±3

3

100
110
120
130
140
190
200
230
250

150
160
170
200
250
300
350
400
450

dla typu 2

od 80 do 120

3 Metody badań

3.1 Pobieranie próbek

3.1.1 Pobieranie próbek materiału kamiennego
Próbki do badań właściwości fizykomechanicznych materiału kamiennego należy pobierać wg PN-B-06720:1985
(

PN-85/B-06720

).

3.1.2 Pobieranie próbek elementów kamiennych łupanych
Próbki elementów kamiennych łupanych do badań wyglądu zewnętrznego należy pobierać losowo wg
PN-N-03010:1983 (

PN-83/N-03010

).

3.2 Oznaczanie wytrzymałości na ściskanie w stanie powietrznosuchym, wytrzymałości na ściskanie w stanie
nasycenia wodą i wytrzymałości na ściskanie po badaniu mrozoodporności
Wytrzymałość na ściskanie w stanie powietrznosuchym, wytrzymałość na ściskanie w stanie nasycenia wodą i
wytrzymałość na ściskanie po badaniu mrozoodporności należy oznaczać wg PN-B-04110:1984 (

PN-84/B-04110

).

3.3 Oznaczanie nasiąkliwości
Nasiąkliwość należy oznaczać wg PN-B-04101:1985 (

PN-85/B-04101

).

3.4 Oznaczanie mrozoodporności
Mrozoodporność należy oznaczać wg PN-B-04102:1985 (

PN-85/B-04102

).

3.5 Sprawdzenie wyglądu zewnętrznego i wymiarów
Wygląd zewnętrzny i wymiary należy sprawdzać wg PrPN-B-11215.

3.6 Ocena wyników badań

3.6.1 Ocena wyników badań materiału kamiennego
Materiał kamienny należy uznać za spełniający wymagania normy, jeżeli wszystkie wyniki przeprowadzonych badań wg
3.2 do 3.4 są zgodne z wymaganiami wg 2.2.

PN-B-11211:1997 Materiały kamienne Elementy kamiennełupane do licowania ścian

Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrzeżone.

INTEGRAM BUDOWNICTWO

Strona 5

3.6.2 Ocena wyrobu
Wyrób należy uznać za spełniający wymaganianormy, jeżeli wszystkie wyniki przeprowadzonych badań wg rozdz. 3 są
zgodne z wymaganiami wg rozdz. 2.

4 Przechowywanie
Elementy kamienne łupane należy przechowywać w pomieszczeniach zamkniętych lub zadaszonych, ułożone według
grup, rodzajów, odmian, typów i wielkości, w sposób zabezpieczający przed uszkodzeniem.

5 Zaświadczenie o badaniach
W zaświadczeniu o badaniach podaje się:
a) nazwę i adres producenta,
b) nazwę instytucji przeprowadzającej badania,
c) datę pobierania próbek,
d) sposób pobierania próbek,
e) wyniki badań wg rozdz. 3,
f) datę przeprowadzenia badań.

PN-B-11211:1997 Materiały kamienne Elementy kamiennełupane do licowania ścian

Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrzeżone.

INTEGRAM BUDOWNICTWO

Strona 6