Czynności procesowe w postępowaniu administracyjnym

Stadia postępowania

1. Stadium wstępne:

wszczęcie postępowania

czynności procesowe mające na celu zbadanie
dopuszczalności wszczęcia postępowania

2. Stadium postępowania wyjaśniającego
3. Stadium orzekania w sprawie indywidualnej

Wszczęcie postępowania

Sposoby wszczęcia postępowania (art. 61 § 1 k.p.a.).

z urzędu

na wniosek

O sposobie wszczęcia postępowania decydują przepisy
prawa materialnego. Charakter sprawy administracyjnej
decyduje o sposobie wszczęcia postępowania

Wszczęcie postępowania z urzędu:

Organ działa z własnej inicjatywy (własne informacje,
kontrola wewnętrzna, z inicjatywy organu nadzoru)

Z żądaniem wszczęcia wystąpił podmiot na prawach strony
(art. 31 §1 w zw. z art. 31§ 2 k.p.a., art. 1812 k.p.a., art.
14 pkt 6 ustawy RPO w zw. z art. 182 k.p.a.)

Wniesienie skargi powszechnej (art. 233 zd. 2 k.p.a.)

art. 61 § 2

k.p.a. organ administracji publicznej może wszcząć

postępowanie z urzędu, gdy przepis prawa wymaga wniosku strony,
tylko wówczas, gdy:



uzna, że przemawia za tym szczególnie ważny interes strony



strona wyrazi zgodę na wszczęcie postępowania z urzędu.



organ obowiązany jest uzyskać na to zgodę strony w toku
postępowania, a w razie nieuzyskania zgody - postępowanie
umorzyć.



„Niedopuszczalne  jest  mieszanie  trybów  postępowania,  tj.
traktowanie  postępowania  wszczętego  na  wniosek  tak,  jak
postępowania wszczętego z urzędu”

[wyrok NSA z dnia 26 lutego 2009 r.,

I OSK 554/08

, LEX nr

518252]
Jeżeli  przepisy  szczególne  nie  regulują  sposobu  wszczęcia
postępowania,  ustalenie  sposobu  dopuszczalnego  wszczęcia
postępowania powinno wynikać z wykładni tych przepisów.

Obowiązki organu

-  ustalenie  z  urzędu,  które  osoby  będą  stronami  w
postępowaniu administracyjnym wszczynanym z urzędu lub na
żądanie  jednej  ze  stron,  (art.  28  kpa,  przepisy  szczególne  ,
żądanie strony zawartego we wniosku).
-  zawiadomienie  wszystkich  osób  będących  stronami  w
sprawie  będącej  przedmiotem  postępowania  wszczynanego  z
urzędu  lub  na  żądanie  jednej  ze  stron  o  wszczęciu
postępowania (

art. 61 § 4

kpa).

Przesłanki warunkujące wszczęcie
postępowania na żądanie strony:

1) zawarte we wniosku żądanie dotyczy sprawy indywidualnej

załatwianej w drodze decyzji; wyrok NSA z dnia 19 stycznia 2006

r., II GSK 340/05, LEX nr 196292)
2) wniosek został złożony przez osobę będącą stroną w

rozumieniu art.

28 k.p.a.; (wyrok NSA z dnia 7 września 1989 r.,

SA/Ka 441/89, OSP 1991, z. 2, poz. 33, z glosą B. Adamiak)
3) wniosek odpowiada wymaganym warunkom formalnym i

procesowym;
4) organ, do którego wniesiono podanie, jest właściwy w sprawie.

„jeżeli  wniosek  wszczynający  postępowanie  administracyjne
budzi wątpliwości organu administracji publicznej co do treści
zawartego  w  nim  żądania,  organ  ten  jest  obowiązany  ustalić
rzeczywistą  treść  tego  żądania,  należycie  i  wyczerpująco
informując

wnoszącego

podanie

okolicznościach

faktycznych i prawnych mogących mieć wpływ na ustalenie
jego

praw

obowiązków

będących

przedmiotem

postępowania administracyjnego” (zob. wyrok NSA z dnia 26
lipca 2006 r.,

II OSK 1004/05

, LEX nr 266429).

Żądanie wszczęcia postępowania może być wniesione:

pisemnie,

telegraficznie,

za pomocą telefaksu

ustnie do protokołu,

za pomocą innych środków komunikacji elektronicznej przez
elektroniczną skrzynkę podawczą organu administracji
publicznej, utworzoną na podstawie ustawy z dnia 17 lutego
2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących
zadania publiczne. (art. 63 § 1 k.p.a.)

Przesłanki negatywne

Brak legitymacji procesowej/brak statusu strony w

rozumieniu art. 28 kpa

Res iudicata (art. 156 § 1 pkt 3 k.p.a.) – „ przez »inne

uzasadnione przyczyny«, o których mowa w art. 61a § 1 k.p.a.,

należy rozumieć takie sytuacje, które w sposób oczywisty

stanowią przeszkodę do wszczęcia postępowania, np. gdy w tej

samej sprawie postępowanie administracyjne już się toczy albo

w sprawie takiej zapadło już rozstrzygniecie lub gdy w

przepisach prawa brak jest podstawy materialnoprawnej do

rozpatrzenia żądania w trybie administracyjnym”. (wyrok WSA

w Olsztynie z dnia 13 grudnia 2011 r., II SA/Ol 893/11, LEX

nr 1094438)

Przedawnienie



„Prezes UOKiK nie wszczyna postępowania, jeżeli

upłynęło 5 lat od końca roku, w którym
dopuszczono się naruszenia przepisów ustawy,

uprawomocniła się decyzja o nałożeniu kary

pieniężnej (art. 76 u.o.k.k.).



Nie wszczyna się postępowania w sprawie
stosowania praktyk ograniczających konkurencję,

jeżeli od końca roku, w którym zaprzestano ich
stosowania, upłynął rok (art. 93 u.o.k.k.).



Organ nie wszczyna postępowania w sprawie
stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy

konsumentów, jeżeli od końca roku, w którym
zaprzestano ich stosowania, upłynął rok (art. 105
u.o.k.k.).

Forma prawna wszczęcia
postępowania

wniosek o wszczęcie postępowania z urzędu złożyła
organizacja społeczna (

art. 31 § 2

kpa),

wszczęcie wznowionego postępowania (

art. 149

kpa)

wszczęcie postępowania w sprawie stwierdzenia
nieważności decyzji (

art. 157 § 2

kpa).



„kodeks postępowania administracyjnego nie zna osobnego aktu

wszczęcia postępowania”. W. Dawidowicz, Ogólne postępowanie

administracyjne. Zarys systemu, Warszawa 1962, s. 126; Z. Janowicz,

Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 1995, s.

167.



„rozstrzyganie kwestii wszczęcia postępowania w drodze aktu

administracyjnego jest nie tylko zbędne, lecz także niedopuszczalne”. A.

Wróbel, Komentarz do art. 61a k.p.a., Lex/el.



Prezes UOKiK wydaje postanowienie w przedmiocie
wszczęcia postępowania:



wyjaśniającego (art. 48 ust. 1 u.o.k.k.), nie doręczane
stronom postępowania,



postępowania w sprawach praktyk ograniczających
konkurencję (art. 88 ust. 2 u.o.k.k.)



postępowania

sprawach

praktyk

naruszających

zbiorowe interesy konsumentów (art. 101 ust. 2 u.o.k.k.).

Odmowa wszczęcia postępowania

1. Forma - postanowienia

2. Przesłanki :

- wniesienia żądania przez osobę niebędącą stroną

- z innych uzasadnionych przyczyn postępowanie nie może być wszczęte

(art. 61a k.p.a.), np. „

sprawa w ogóle nie podlega załatwieniu przez organ

administracyjny w formie decyzji (ma charakter cywilnoprawny, uprawnienia bądź

obowiązki wynikają z mocy samego prawa, brak przepisu stanowiącego podstawę

materialnoprawną

wydania

decyzji”.

Wyrok

Wojewódzkiego

Sądu

Administracyjnego w Warszawie z dnia 6 marca 2012 r. VII SA/Wa 2356/11 , LEX nr

1139835)



„Artykuł  61a  §  1  k.p.a.  stanowi  podstawę  prawną  do
odmowy wszczęcia postępowania administracyjnego m.in.
w  sytuacji,  gdy  kierowane  do  organu  administracji
publicznej  żądanie  jednostki  dotyczy  sprawy  już

wcześniej rozstrzygniętej (tożsamość sprawy). Zważyć
jednak należy, że o tożsamości sprawy można mówić

wyłącznie  wówczas,  gdy  w  sprawie  występują  te  same
podmioty,  dotyczy  ona  tego  samego  przedmiotu  i  tego
samego  stanu  prawnego  w  niezmienionym  stanie
faktycznym sprawy.”



Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w
Lublinie z dnia 4 kwietnia 2013 r., II SA/Lu 1036/12,
LEX nr 1310579



„1. Wniosek o zmianę miejscowego planu zagospodarowania

przestrzennego nie stanowi podstawy wszczęcia postępowania

administracyjnego. O zmianie miejscowego planu zagospodarowania

przestrzennego decyduje wyłącznie rada gminy, która uchwałę w

sprawie przystąpienia do sporządzenia planu podejmuje z własnej

inicjatywy lub na wniosek wójta, burmistrza (prezydenta miasta).

Choć z wnioskiem do tych organów o sporządzenie planu może

wystąpić każdy, to jednak rada nie ma obowiązku podjęcia uchwały w

związku ze zgłoszonym wnioskiem.



2. Skoro wniosek o zmianę miejscowego planu zagospodarowania

przestrzennego nie wiąże organu i nie może stanowić podstawy

wszczęcia postępowania administracyjnego, organ zobowiązany jest do

wydania postanowienia o odmowie wszczęcia postępowania na

podstawie art. 61a § 1 k.p.a.”



Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 30

listopada 2012 r., II SA/Po 732/12, LEX nr 1241225

Art. 64 k.p.a.
§ 1. ”Jeżeli w podaniu nie wskazano adresu wnoszącego i nie ma
możności ustalenia tego adresu na podstawie posiadanych danych,
podanie pozostawia się bez rozpoznania”.
§  2.  ”Jeżeli  podanie  nie  czyni  zadość  innym  wymaganiom
ustalonym  w

przepisach

prawa, należy wezwać wnoszącego do

usunięcia braków w terminie siedmiu dni z pouczeniem, że
nieusunięcie tych braków spowoduje pozostawienie podania bez
rozpoznania”.

Charakter prawny czynności pozostawienia podania bez rozpoznania

Poglądy doktryny i orzecznictwa sądowego odnośnie formy :

1. decyzja administracyjna

czynności organu podejmowane na podstawie

art. 64

jako pierwsze czynności w

sprawie w postępowaniu wszczętym z datą doręczenia żądania (E. Iserzon (w:)
Komentarz IV, 1970, s. 146),

sposób zakończenia postępowania w danej instancji (wyrok NSA z dnia 16 kwietnia
1986 r.,

III SAB 14/85

, OSP 1988, z. 1, poz. 23, z glosą Z. Kmieciaka,

"Pozostawienie żądania strony bez rozpoznania na podstawie

art. 64 § 2

k.p.a. nie

rozstrzyga wprawdzie sprawy co do jej istoty, lecz kończy postępowanie w
danej instancji, a zatem zgodnie z nakazem zawartym w

art. 104

k.p.a.

czynność ta musi być podjęta w formie decyzji").

3) nie wymaga wydania decyzji administracyjnej - czynność procesowa organu

administracyjnego polegająca na stwierdzeniu, że podanie zawiera wadę, która nie

została usunięta w drodze czynności organu, określonej w

art. 64 § 1

lub przez

wnoszącego podanie w trybie i na zasadach określonych w

art. 64 § 2

( wyrok NSA z

dnia 3 lutego 1992 r.,

IV SA 1377/91

, OSP 1993, z. 10, poz. 205, uchwała składu

siedmiu sędziów SN z dnia 8 czerwca 2000 r.,

III ZP 11/00

, OSNAPiUS 2000, nr 19,

poz. 702; OSP 2001, z. 1, poz. 12, z glosą B. Adamiak)

4) „pozostawienie wniosku bez rozpatrzenia nie następuje ani w formie decyzji a

nie też postanowienia” (wyr. NSA z 23.1.1996 r., II SA 1473/94, OSP 1997, Nr 7-

8, poz. 136)

„pozostawienie podania bez rozpoznania (art. 64 § 2) mieści się w grupie

aktów lub czynności z zakresu administracji publicznej (innych niż decyzje i

postanowienia), dotyczących uprawnień lub obowiązków wynikających z

przepisów prawa – tj. art. 3 § 2 pkt 4 p.p.s.a.”

Postanowienie NSA z dnia 2 marca 2011 r., II FSK 2624/10, LEX nr 842886,

„Bezpodstawne  pozostawienie  podania  bez  rozpoznania  oznacza,  że  organ
administracji  publicznej,  właściwy  w  sprawie,  której  dotyczy  podanie,
pozostaje  bezczynnym  i  na  tę  jego  bezczynność  służy  skarga  do  sądu
administracyjnego”.
Uchwała składu siedmiu sędziów SN z dnia 8 czerwca 2000 r.,

III ZP 11/00

OSNAPiUS 2000, nr 19, poz. 702; OSP 2001, z. 1, poz. 12, z glosą B.
Adamiak,

Data wszczęcia postępowania



Postępowanie wszczęte na żądanie strony - dzień
doręczenia

żądania

organowi

administracji

publicznej (art. 61 § 3 k.p.a.),



Postępowanie wszczęte na żądanie strony wniesione
drogą elektroniczną – dzień wprowadzenia żądania
do

systemu

teleinformatycznego

organu

administracji publicznej (art. 61 § 3a k.p.a.).



Postępowanie wszczęte z urzędu

„wszczęcie postępowania z urzędu następuje z chwilą

podjęcia  pierwszej  czynności  procesowej  organu
administracyjnego wobec strony. Zazwyczaj będzie to
zawiadomienie  wszystkich  osób  będących  stronami  w
sprawie  o  wszczęciu  postępowania”.  [Postanowienie
NSA  z 4  marca 1981 r., SA 654/81, ONSA 1981, nr 1,
poz. 15]
„dzień  złożenia  zeznań  przez  stronę  postępowania  lub

świadków w sprawie będącej przedmiotem decyzji”.

Postanowienie NSA z 22 kwietnia 1981 r., SA1089/81, ONSA 1981, nr 1, poz. 34.

„W  wypadku  gdy  przepisy  szczególne  przewidują  wszczęcie
postępowania  administracyjnego  w  określonej  formie  (np.
postanowienia), wówczas datą wszczęcia postępowania jest dzień
doręczenia  lub  ogłoszenia  postanowienia  o  wszczęciu
postępowania,  czyli  np.  data  doręczenia  postanowienia  o
wszczęciu postępowania w sprawie wznowienia postępowania”.

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w
Warszawie z dnia 22 marca 2010 r. V SA/Wa 1764/09LEX
nr 606959

Nie stanowią wszczęcia postępowania:

czynności wewnętrzne podejmowane w celu ustalenia stanu sprawy

i oceny zasadności wszczęcia postępowania

- „fakt rozmowy telefonicznej z pracownikiem MOPS nie stanowi podstawy do

uznania, że z dniem przeprowadzenia rozmowy telefonicznej następuje wszczęcie

postępowania w sprawie”.

[Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 21

maja 2008 r., IV SA/Wr 33/08, LEX nr 527891]

Ustalenie momentu wszczęcia postępowania



„w dacie wszczęcia zaczyna się postępowanie w sprawie,



zaczynają biec terminy do jej załatwienia,



powstają obowiązki procesowe organu, stron i innych

uczestników postępowania,



powstaje zawisłość sprawy”



J. Borkowski, w: B. Adamiak, J. Borkowski, Postępowanie…, s. 180.

Czynności procesowe mające na celu zbadanie

dopuszczalności wszczęcia postępowania

Postępowanie wszczęte na żądanie strony:

Badanie właściwości organu, do którego wpłynęło
podanie (art. 65 § 1 kpa)

Art.  65.  §  1.  „Jeżeli  organ  administracji  publicznej,  do  którego
podanie  wniesiono,  jest  niewłaściwy  w  sprawie,  niezwłocznie
przekazuje je do organu właściwego, zawiadamiając jednocześnie o
tym  wnoszącego  podanie.  Zawiadomienie  o  przekazaniu  powinno
zawierać uzasadnienie.
§  2.  Podanie  wniesione do  organu  niewłaściwego  przed  upływem
przepisanego  terminu  uważa  się  za  wniesione  z  zachowaniem
terminu”.

Badanie, czy podanie dotyczy właściwości jednego, czy większej
liczby organów (art. 66 § 1 i 2 kpa)

Art. 66. § 1. ”Jeżeli podanie dotyczy kilku spraw podlegających załatwieniu przez różne organy,
organ administracji publicznej, do którego podanie wniesiono, uczyni przedmiotem rozpoznania
sprawy należące do jego właściwości. Równocześnie zawiadomi wnoszącego podanie, że w
sprawach innych powinien wnieść odrębne podanie do właściwego organu, i poinformuje go o
treści § 2.
§ 2. Odrębne podanie złożone zgodnie z zawiadomieniem, o którym mowa w § 1, w terminie
czternastu dni od daty doręczenia zawiadomienia uważa się za złożone w dniu wniesienia
pierwszego podania.
§ 3. Jeżeli podanie wniesiono do organu niewłaściwego, a organu właściwego nie można ustalić na
podstawie danych podania, albo gdy z podania wynika, że właściwym w sprawie jest sąd
powszechny, organ, do którego podanie wniesiono, zwraca je wnoszącemu. Zwrot podania następuje
w drodze postanowienia, na które służy zażalenie.
§ 4. Organ nie może jednak zwrócić podania z tej przyczyny, że właściwym w sprawie jest sąd
powszechny, jeżeli w tej sprawie sąd uznał się już za niewłaściwy”.

3) Badanie, czy podanie spełnia wymogi formalne z art. 63 § 2
kpa,  czy  spełnia  dodatkowe  wymogi    przewidziane  w
przepisach szczególnych
na tym etapie można:

Stwierdzić konieczność pozostawienia podania bez rozpoznania – art.
64 kpa,

ustalić czy podanie dotyczy postępowania jurysdykcyjnego, czy
postępowania w sprawach skarg i wniosków, czy okoliczności sprawy
wskazane w skardze, wniosku, dają podstawę do wszczęcia
postępowania w trybie art. 61 § 2 kpa



2. Postępowanie wszczęte z urzędu:

Istnienie normy materialnej

Istnienie normy kompetencyjnej

Istnienie normy proceduralnej

Poglądy doktryny

instytucja tzw. współuczestnictwa materialnego (

art. 72 § 1

k.p.c.) (Z. Janowicz, Komentarz, 1995, s. 171)

instytucja współuczestnictwa formalnego (B. Adamiak (w:)

Komentarz, 1996, s. 318),

"wszczęcie jednego postępowania w dwu lub więcej sprawach"

(W. Dawidowicz, Postępowanie administracyjne, 1983, s. 138).

Przepis art. 62 „upoważnia organ administracji publicznej do

połączenia wielu spraw administracyjnych do wspólnego

rozpatrzenia w jednym postępowaniu i rozstrzygnięcia tych

spraw jedną decyzją administracyjną wydaną w wyniku tego

postępowania”. (A. Wróbel, Komentarz,)

Warunkiem zastosowania art. 62 kpa nie jest:

wielość stron postępowania,

np.  stroną  postępowania  w  sprawie  udzielenia  pozwolenia  na
budowę  jest  inwestor,  lecz  także  właściciele  nieruchomości
sąsiednich; stroną postępowania wywłaszczeniowego są wszyscy
współwłaściciele  nieruchomości  wskazanej  we  wniosku  o
wywłaszczenie, przepis art. 62 kpa nie ma zastosowania  w tych
postępowaniach

Warunkiem zastosowania art. 62 kpa jest:

wielość spraw administracyjnych

"Załatwiając sprawę, w której w charakterze stron występuje kilka osób o
rozbieżnych interesach, organ administracji państwowej powinien
stosować przepis

art. 62

k.p.a., a w szczególności wydać jedną

decyzję,  w  której  rozstrzyga  o  istocie  sprawy  w  stosunku  do
wszystkich zainteresowanych. Wydanie decyzji odrębnie dla strony, której
przyznano  uprawnienie,  i  odrębnie  dla  strony,  której  odmówiono  przyznania
tego  samego  uprawnienia,  nie  dając  przy  tym  stronom  decyzji  wzajemnie  do
wiadomości,  jest  wadą  postępowania  ograniczającą  prawa  stron  do  złożenia
odwołania i może skutkować uchylenie decyzji".

(wyrok NSA z 8 kwietnia 1981 r.,

SA 337/81

, ONSA 1981, nr 1, poz. 30)



"Załatwiając  sprawę,  w  której  w  charakterze  stron
występuje  kilka  osób  o  rozbieżnych  interesach,  organ
administracji  państwowej  powinien  stosować

art. 62

k.p.a., a w szczególności wydać jedną decyzję, w której
rozstrzyga o istocie sprawy w stosunku do wszystkich
zainteresowanych"

wyrok NSA z dnia 12 listopada 1985 r., SA/Kr 822/85

Przesłanki zastosowania art. 62 kpa:

istnieje wielość spraw administracyjnych,

prawa i obowiązki w każdej z tych spraw wynikają z tego
samego stanu faktycznego bądź z tej samej podstawy prawnej,

w każdej z tych spraw właściwy jest ten sam organ
administracji publicznej.



Sprawy tożsame pod względem przedmiotowym (treść
żądania uprawnienia lub treść obowiązku oraz podstawa prawna
i stan faktyczny), lecz różne pod względem podmiotowym
(różne strony).

Np. wielość spraw administracyjnych tożsamych pod względem
przedmiotowym ma miejsce na podstawie

art. 46 ust. 1

u.p.z.p.,

kiedy więcej niż jeden wnioskodawca zwróci się do tego samego
organu administracji publicznej (

art. 40 ust. 3

) o wydanie decyzji o

warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu.
W takiej sytuacji istnieje tożsamość przedmiotu spraw (żądanie
wydania decyzji) wynikająca z tego samego przepisu prawa (

art. 46

ust. 1

u.p.z.p.) oraz tego samego stanu faktycznego (ta sama działka

gruntu).



Przepis

art. 62

kpa nie może mieć zastosowania, jeżeli żądania stron dotyczące tego

samego przedmiotu są oparte na różnych podstawach prawnych.

"1. Art.

k.p.a. nie daje organowi podstaw do rozstrzygnięcia jedną decyzją administracyjną

wniosków dwóch stron o sprzecznych interesach, dotyczących wprawdzie tego samego przedmiotu,

jednakże opartych na odrębnych podstawach materialnoprawnych. W takim wypadku bowiem organ

ma do czynienia z dwoma odrębnymi stosunkami materialnoprawnymi, co do których powinny być

wydane odrębne decyzje administracyjne. 2. Jeżeli w stosunku do tej samej nieruchomości rolnej

jedna strona domaga się wyznaczenia jej kandydatem na nabywcę na podstawie

zarządzenia

Ministra Rolnictwa z dnia 25 lipca 1979 r. w sprawie cen, warunków i trybu sprzedaży

państwowych nieruchomości rolnych (M.P. Nr 19, poz. 114), natomiast druga strona wnosi o jej

wymianę w zamian za inną własną nieruchomość w myśl

ustawy

z dnia 24 stycznia 1968 r. o

scalaniu i wymianie gruntów (Dz. U. Nr 3, poz. 13 z późn. zm.) organ administracji stopnia

podstawowego - ze względu na związek zachodzący między tymi sprawami - miał obowiązek

przekazać wniosek o wymianę nieruchomości organowi stopnia wojewódzkiego jako właściwemu w

I instancji i do czasu jej rozstrzygnięcia zawiesić - zgodnie z

art. 97 § 1 pkt 4

k.p.a. -

postępowanie w sprawie ustalenia kandydata na nabywcę";
wyrok NSA z dnia 22 września 1981 r., II SA 470/81, ONSA 1981, nr 2, poz. 90

Postępowanie gabinetowe



mniej sformalizowane niż rozprawa,



obowiązują w nim wszystkie reguły postępowania
dowodowego,



prowadzone, gdy do udowodnienia stanu faktycznego
wystarczające są dokumenty



oparte w głównej mierze na zasadzie pisemności



odmiennie  niż  na  rozprawie,  w  postępowaniu
gabinetowym  nie  następuje  koncentracja  materiału  w
jednym miejscu i w jednym czasie

Rozprawa administracyjna



służy  skoncentrowaniu  w  jednym  czasie  i  miejscu
wszystkich  podmiotów  postępowania  w  danej  sprawie,
którzy  ustnie  i  bezpośrednio  dokonują  poszczególnych
czynności procesowych



służy realizacji zasad: kontradyktoryjności, koncentracji
dowodów,

bezpośredniości,

szybkości,

prostoty,

oszczędności,  jedności  i  celowości  wszystkich  czynności
składających  się  na  proces  administracyjny  (zeznania
świadków, opinie biegłych, wyjaśnienia stron, odczytanie
treści  dokumentów,  protokołu  oględzin),  polubownego
załatwiania spraw spornych

Organ administracyjny jest obowiązany
przeprowadzić rozprawę:

jeżeli

zapewni

przyspieszenie

lub

uproszczenie postępowania - ocena, czy

przeprowadzenie

rozprawy

przyczyni

się

przyspieszenia lub uproszczenia postępowania, należy do

prowadzącego je organu,

jeżeli wymaga tego przepis prawa - art. 79 ust. 2

ugn („Kolegium wyznacza niezwłocznie termin pierwszej

rozprawy,

doręczając

jednocześnie

właściwemu

organowi odpis wniosku”, art. 118 ust. 1 ugn „po

wszczęciu postępowania wywłaszczeniowego starosta,

wykonujący zadanie z zakresu administracji rządowej,

przeprowadza rozprawę administracyjną”

2. Wezwania (art. 90 § 2 kpa):
1)  stron do złożenia przed rozprawą wyjaśnień, dokumentów i
innych  dowodów  i  do  stawienia  się  na  rozprawę  osobiście  lub
przez przedstawicieli albo pełnomocników,

świadków i biegłych do stawienia się na rozprawę.

3.  Jeżeli  jest  prawdopodobne,  że  oprócz  stron  wezwanych  na
rozprawę,  już  uczestniczących  w  postępowaniu,  mogą  być
jeszcze  inne  strony,  nieznane  organowi  administracji,  wówczas
organ  powinien  ogłosić  w  drodze  obwieszczenia  albo  sposób
zwyczajowo przyjęty w danej miejscowości o terminie, miejscu i
przedmiocie rozprawy (art. 91 § 3 kpa)



Wezwanie  na  rozprawę  –  doręcza  się  na  piśmie  stronom,
świadkom,  biegłym,  określając  w  nim  termin,  miejsce  i
przedmiot  rozprawy  (art.  91§  1  i  2  kpa),  podobnie  w
odniesieniu  do  państwowych  i  samorządowych  jednostek
organizacyjnych, innych organizacji, innych osób wezwanych do
udziału w rozprawie



Termin rozprawy - powinien być tak wyznaczony, aby
doręczenie wezwań oraz ogłoszenie o rozprawie nastąpiły
przynajmniej na siedem dni przed rozprawą (art. 92 kpa)

Część właściwa rozprawy



Obejmuje właściwe postępowanie dowodowe



Strony mogą składać wyjaśnienia, zgłaszać żądania, propozycje,
zarzuty, przedstawiać dowody na ich poparcie, wypowiadać się do
wyników postępowania dowodowego (art. 95 § 1 kpa)



Kierujący rozprawą może uchylić zadawane świadkom, biegłym i
stronom pytania, jeżeli nie mają one istotnego znaczenia dla
sprawy. Jednakże na żądanie strony należy zamieścić w protokole
osnowę treści uchylonego pytania. (art. 95 § 2 kpa)



Kierujący  rozprawą  winien  zapewnić  właściwy  porządek
czynności  procesowych,  konfrontować  dowody,  ujawniać  przez
odczytanie dowody wniesiona na piśmie



Art. 93 kpa „rozprawą kieruje wyznaczony do przeprowadzenia
rozprawy pracownik tego organu administracji publicznej, przed
którym toczy się postępowanie. Gdy postępowanie toczy się
przed organem kolegialnym, rozprawą kieruje przewodniczący
albo wyznaczony członek organu kolegialnego”.



Art.  96.  ”Za  niewłaściwe  zachowanie  się  w  czasie  rozprawy
strony,  świadkowie,  biegli  i  inne  osoby  uczestniczące  w
rozprawie  mogą  być,  po  uprzednim  ostrzeżeniu,  wydalone  z
miejsca  rozprawy  przez  kierującego  rozprawą  oraz  ukarane
grzywną do 100 zł. Na postanowienie o ukaraniu grzywną służy
zażalenie”.



Postępowanie  dowodowe  oparte  na  zasadzie  prawdy
materialnej  (obiektywnej),  celem  postępowania  –  ustalenie
prawdy  materialnej,  oparcie  rozstrzygnięcia  na  faktach  i
okolicznościach udowodnionych



Organ administracji podejmuje wszelkie działania
zmierzające do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego
sprawy (art. 7 kpa):

obowiązek ustalenia stanu faktycznego

obowiązek zgromadzenia materiału dowodowego

Proces dowodzenia



działania  podejmowane  przez  organ  oraz  uczestników
postępowania  w  celu  ustalenia  okoliczności  istotnych  do
rozstrzygnięcia  sprawy  i  ustalenia  prawdziwości  o  tych
okolicznościach,



oparty na środkach dowodowych

Nie wymagają dowodu (art. 77 § 4 kpa):

Fakty powszechnie znane (notoryczne) –

„okoliczności, zdarzenia, czynności lub stany, które

powinny być znane każdemu rozsądnemu i

posiadającemu doświadczenie życiowe mieszkańcowi

miejscowości, w której ma siedzibę organ

administracji” (W. Siedlecki, Postępowanie cywilne

w zarysie, W-wa 1972, s. 304) np., klęski żywiołowe,

pożary, tornada, powodzie,

Fakty znane z urzędu - fakty znane organowi z

racji

wykonywanych

funkcji,

zajmowanego

stanowiska

Środek dowodowy



Art. 75. § 1 kpa „jako dowód należy dopuścić wszystko, co
może  przyczynić  się  do  wyjaśnienia  sprawy,  a  nie  jest
sprzeczne  z  prawem.  W  szczególności  dowodem  mogą  być
dokumenty,  zeznania  świadków,  opinie  biegłych  oraz
oględziny”.

Katalog środków dowodowych nie ma charakteru
zamkniętego

Dowody nienazwane

np.  dowód  z  filmu,  telewizji,  fotokopii,  fotografii,  planów,  rysunków
oraz  płyt  lub  taśm  dźwiękowych  i  innych  przyrządów  utrwalających
albo przenoszących obrazy lub dźwięki,

Kodeks nie przewiduje, w odróżnieniu

art. 244-247

kpc, pierwszeństwa

dowodu z dokumentów w stosunku do dowodu ze świadków.

Dowód  z  przesłuchania  stron  może  być  przeprowadzony  posiłkowo
jedynie  wówczas,  gdy  po  wyczerpaniu  środków  dowodowych  lub  z
powodu  ich  braku  pozostały  niewyjaśnione  fakty  istotne  dla
rozstrzygnięcia sprawy (

art. 86

kpa).

Klasyfikacja środków dowodowych

1. Dopuszczalność przeprowadzenia dowodu
Podstawowe – dokumenty, zeznania świadków, opinie biegłych,

oględziny
Posiłkowe – przesłuchanie strony
2. Sposób zetknięcia organu orzekającego z okolicznością będącą

przedmiotem dowodu
Bezpośrednie – organ orzekający może bezpośrednio postrzegać i

sprawdzać prawdziwość lub fałszywość określonego faktu, np.

oględziny, wizja lokalna
Pośrednie – organ stwierdza istnienie pewnego faktu pośrednio np.

na podstawie postrzegania innego faktu – zeznań świadków, opinii

biegłych

Środki dowodowe uregulowane w kpa



Dowód z dokumentów (prywatne, urzędowe)



Dowód z zeznań świadków



Dowód z opinii biegłego



Oględziny



Przesłuchanie stron

Domniemania w postępowaniu adm.

Domniemania  faktyczne  –  wynikają  z  doświadczenia
życiowego,  organ  może  wnioskować  co  do  istnienia
poszukiwanego  faktu  na  podstawie  innych  faktów  oraz
wszelkich okoliczności danej sprawy

Domniemania prawne – wynikają z przepisu prawa,
nakazującego „przyjęcie faktu poszukiwanego na podstawie
innego faktu”:

Domniemania

wzruszalne

–

można

obalić

przeciwdowodem
Domniemania niewzruszalne – dowód na przeciwieństwo
jest zakazany

Uprawdopodobnienie

środek zastępczy dowodu,

nie daje pewności a jedynie wiarygodność
(prawdopodobieństwo) twierdzenia o jakimś fakcie,

polega nie na udowodnieniu, ale na uprawdopodobnieniu
istnienia lub nieistnienia pewnych faktów,

metoda dowodzenia, odformalizowana

Uprawdopodobnienia na gruncie kpa

Uprawdopodobnienie okoliczności mogących wywołać wątpliwości

co do bezstronności pracownika organu administracji (art. 24 § 3 kpa)

lub członka organu kolegialnego orzekającego w sprawie (art. 27 § 1

kpa), biegłego (art. 84 § 2 kpa)

Uprawdopodobnienie, że uchybienie terminu w postępowaniu

nastąpiło bez winy zainteresowanego (art. 58 § 1 kpa)

Uprawdopodobnienie uchylenia decyzji wskutek wznowienia

postępowania, implikujące wstrzymanie wykonania decyzji przez

organ właściwy w sprawie wznowienia postępowania (art. 152 § 1

kpa)

Uprawdopodobnienie, że decyzja jest dotknięta wadą nieważności,

implikujące wstrzymanie wykonania decyzji przez organ (art. 159 § 1

kpa)

Zasady postępowania dowodowego



Zasada  dochodzenia  prawdy  obiektywnej  (art.  7,  art.
77§1,  art.  80  k.p.a.)  organ  ma  obowiązek  podjąć
wszelkie  kroki  w  celu  dokładnego  wyjaśnienia  stanu
faktycznego.

Zasada ta ma wpływ na ukształtowanie całego
postępowania oraz dla rozłożenia ciężaru dowodu w
postępowaniu administracyjnym

Organ  z  urzędu  przeprowadza  dowody  dla  ustalenia
stanu  faktycznego  sprawy,  określa  zakres,  zgodnie  z
zasadą  prawdy  obiektywnej,  jakie  dowody  są  niezbędne
dla ustalenia stanu faktycznego sprawy.



Zasada równej mocy dowodowej



nie wprowadza ograniczeń co do rodzaju dowodów,
którym należy przyznać pierwszeństwo w ustaleniu
istnienia danego faktu



art. 75 § 1 k.p.a. jako dowód należy dopuścić wszystko, co może
przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z
prawem.



wyjątki od tej zasady mogą wprowadzać tylko przepisy
szczególne



w razie wątpliwości w ustaleniu stanu faktycznego należy
zastosować zasadę otwartego systemu dowodów i równej
mocy środków dowodowych



Zasada udziału stron w postępowaniu



art. 10 § 1 k.p.a. organ obowiązany jest zapewnić stronie
czynny udział w postępowaniu, a przed wydaniem decyzji
umożliwić jej wypowiedzenie się co do zebranych
dowodów i materiałów.



Art. 79. § 1. Strona powinna być zawiadomiona o miejscu i
terminie przeprowadzenia dowodu ze świadków, biegłych lub
oględzin przynajmniej na siedem dni przed terminem.



§ 2. Strona ma prawo brać udział w przeprowadzeniu dowodu,
może zadawać pytania świadkom, biegłym i stronom oraz
składać wyjaśnienia.



Zasada swobodnej oceny dowodów



organ winien ocenić wiarygodność i moc dowodów
według

własnego

przekonania,

podstawie

wszechstronnego rozważenia zebranego materiału.



organ nie jest więc związany sztywnymi regułami
dowodzenia, ustalonymi w ustawie



Legalna

(formalna

teoria)

dowodów – zakłada

uprzywilejowanie niektórych środków dowodowych,
ustawowa ocena dowodów



Zasada bezpośredniości



istota  tej  zasady  sprowadza  się  do  takiego  sposobu
rozpoznania  sprawy,  w  szczególności  postępowania
dowodowego,  aby  jego  przeprowadzenie  było  możliwe
bezpośrednio przez organ rozpatrujący sprawę



postępowanie dowodowe powinno się odbywać przed
organem, chyba, że sprzeciwia się temu charakter dowodu
albo

wzgląd

poważne

niedogodności

lub

niewspółmierność kosztów w stosunku do przedmiotu
sporu.