Technik_logistyk_342[04].Z1.06

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Andrzej Wysocki

Sporządzanie rachunku kosztów zadań logistycznych
przedsiębiorstwa w łańcuchu dostaw. 342[04].Z1.06

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

Wprowadzenie

Wymagania wstępne

Cele kształcenia

Materiał nauczania

4.1.

Koszty logistyki w przedsiębiorstwie

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające

4.1.3. Ćwiczenia

4.1.4. Sprawdzian postępów

4.2.

Przekroje kosztów logistyki. Audyt logistyki

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające

4.2.3. Ćwiczenia

4.2.4. Sprawdzian postępów

4.3.

Analiza kosztów czynności. Logistyczny łańcuch dostaw

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.2. Pytania sprawdzające

4.3.3. Ćwiczenia

4.3.4. Sprawdzian postępów

4.4.

Koszty logistyki w zakresie zaopatrzenia, produkcji, dystrybucji
i gospodarki opakowaniami

4.4.1. Materiał nauczania

4.4.2. Pytania sprawdzające

4.4.3. Ćwiczenia

4.4.4. Sprawdzian postępów

4.5.

Bilans kosztów logistyki

4.5.1. Materiał nauczania

4.5.2. Pytania sprawdzające

4.5.3. Ćwiczenia

4.5.4. Sprawdzian postępów

5. Sprawdzian osiągnięć 59
6. Literatura 65

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o sporządzaniu rachunku kosztów

zadań logistycznych przedsiębiorstwa w łańcuchu dostaw.

W poradniku zamieszczono:

–

wymagania wstępne – wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć juŜ ukształtowane,
abyś bez problemów mógł korzystać z poradnika,

–

cele kształcenia – wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem,

–

materiał nauczania – wiadomości teoretyczne niezbędne do opanowania treści jednostki
modułowej,

–

zestaw pytań, abyś mógł sprawdzić, czy juŜ opanowałeś określone treści,

–

wiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować

umiejętności praktyczne,

–

sprawdzian postępów,

–

sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań. Zaliczenie testu potwierdzi
opanowanie materiału całej jednostki modułowej,

–

literaturę.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

342[04].Z1.01

Projektowanie i realizacja

zadań logistycznych

w zaopatrzeniu

342[04].Z1.02

Projektowanie i realizacja

zadań logistycznych procesu

technologicznego

342[04].Z1

342[04].Z1.03

Projektowanie i realizacja

zadań logistycznych

w dystrybucji

342[04].Z1.04

Projektowanie i realizacja

zadań logistycznych

w gospodarce odpadami

342[04].Z1.05

Projektowanie i realizacja

zadań logistycznych

w organizacji transportu

wewnętrznego

342[04].Z1.06

Sporządzanie rachunku

kosztów zadań logistycznych

przedsiębiorstwa w łańcuchu

dostaw

342[04].Z1

Logistyka przedsiębiorstwa

w łańcuchu dostaw

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−−−−

korzystać z róŜnych źródeł informacji,

−

dobierać rodzaje i parametry środków transportu wewnętrznego do przepływów

rzeczowych w przedsiębiorstwie,

−

projektować sieć transportu wewnętrznego,

−

planować budŜet realizacji transportu wewnętrznego,

−

sporządzać harmonogram organizacji transportu wewnętrznego,

−

stosować techniki informacyjne wspomagające proces transportu wewnętrznego,

−

planować budŜet gospodarki odpadami,

−

projektować optymalizację recyklingu odpadów,

−

projektować system recyklingu odpadów niebezpiecznych,

−

sporządzać harmonogram odbioru odpadów,

−

stosować systemy informacyjne wspomagające ekologistykę,

−

planować budŜet dystrybucji,

−

sporządzać harmonogram dystrybucji,

−

przeprowadzać negocjacje handlowe z zachowaniem wymaganego poziomu obsługi
klienta,

−

stosować systemy informacyjne wspomagające logistykę dystrybucji,

−

określać elementy wspólne w realizacji zadań produkcyjnych,

−

sporządzać plan przepływu materiału,

−

pozyskać informacje wykorzystywane w sterowaniu produkcją,

−

sporządzać plan potencjału produkcyjnego,

−

projektować harmonogram produkcji,

−

uruchomić zlecenie produkcyjne,

−

wykorzystać metody i techniki słuŜące sterowaniu produkcją.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

identyfikować źródła generowania kosztów logistycznych w przedsiębiorstwie,

−

określać związki pomiędzy kosztami logistyki, a ewidencją księgową,

−

określać moduły kosztów logistycznych w przedsiębiorstwie,

−

ustalać powiązania poszczególnych modułów kosztów logistyki,

−

sporządzać rachunek kosztów usług logistycznych w zakresie zaopatrzenia,

−

sporządzać rachunek kosztów zadań logistycznych planowania i sterowania produkcją,

−

sporządzać rachunek kosztów logistyki dystrybucji,

−

sporządzać rachunek kosztów logistyki gospodarki odpadami,

−

sporządzać rachunek kosztów zadań logistycznych z obszaru transportu wewnętrznego,

−

sporządzać rachunek kosztów logistyki przedsiębiorstwa,

−

sporządzać bilans kosztów logistyki przedsiębiorstwa

−

wykonywać analizę bilansu kosztów logistyki w przedsiębiorstwie,

−

sporządzać wnioski z analizy bilansu kosztów logistyki,

−

stosować narzędzia informatyczne i systemy informacyjne wspomagające działania
ekonomiczne,

−

dokumentować działania z zakresu ekonomiki logistyki,

−

posługiwać się terminologią z zakresu kosztów działalności przedsiębiorstwa.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Koszty logistyki w przedsiębiorstwie

4.1.1. Materiał nauczania

Procesy logistyczne, obejmujące zarówno procesy rzeczowe, informacyjne jak i pewne

elementy procesów finansowych, powodują powstawanie określonych kosztów, nie zawsze
w praktyce gospodarczej identyfikowanych z kosztami w ścisłym tego słowa znaczeniu. Mają
one jednak wpływ na ogólny rezultat działalności przedsiębiorstwa przez kształtowanie jego
wyniku finansowego.

Koszt, to wyraŜone w pieniądzu, zuŜycie zasobów wynikające z realizacji zadań

związanych z osiąganiem celów organizacji, w określonym czasie.

Koszt, to zmniejszenie korzyści ekonomicznych w trakcie okresu obrotowego w formie

rozchodu lub spadku wartości aktywów albo powstania zobowiązań powodujących
zmniejszenie kapitału własnego z wyjątkiem podziału na rzecz właścicieli [16].

Koszty w przedsiębiorstwie ewidencjonowane są w rachunkowości, która charakteryzuje

się tym, Ŝe posiada typowe cechy systemu, tj.

Rys. 1. System ewidencji kosztów w przedsiębiorstwie [opracowanie własne]

W systemie rachunkowości następuje przetwarzanie danych księgowych dotyczących

róŜnych  zjawisk  ekonomiczno–finansowych.  Końcową  fazą  procesu  generowania  informacji
księgowych  jest  sporządzanie  sprawozdań  finansowych,  do  których  zlicza  się  przede
wszystkim:  bilans,  rachunek  zysków  i  strat  oraz  sprawozdanie  z  przepływu  środków
pienięŜnych.

Klasyczne systemy kosztów nie uwzględniały kosztów logistycznych, które obejmują cały

łańcuch zaopatrzenia od dostawców do końcowych konsumentów. W gospodarce rynkowej,
chcąc skutecznie konkurować, naleŜy poznać koszt kaŜdego ogniwa, czyli dokładnie
zidentyfikować koszty logistyczne.

Koszty

logistyki

są

szczegółową

kategorią

kosztów,

oznaczają

pienięŜne

odzwierciedlenie zuŜycia substancji majątkowej przedsiębiorstwa, wywołanego planowaniem,
realizacją i kontrolą pozatechnologicznych procesów przemieszczeń w czasie i przestrzeni
wszystkich form materiałów. [12]
B. Szałek koszty logistyczne identyfikuje jako [15]:

−

koszty bezpośrednie (transport, magazyny, zapasy, manipulację, łączność) i pośrednie,

−

koszty zaopatrzenia, produkcji, dystrybucji,

−

koszty materialne i niematerialne,

−

koszty opracowania logistycznego oraz przedsięwzięć zalecanych przez logistykę,

−

koszty ściśle logistyczne.
Pomiar kosztów w logistyce ma ogromne znaczenie, poniewaŜ klasyczne systemy

rachunku kosztów nie są uwaŜane za wiarygodne równieŜ w odniesieniu do logistyki.
Powodem jest to, Ŝe opierają się na umownych metodach rozliczania kosztów pośrednich, co
prowadzi do zniekształcenia informacji o zyskowności produktów i klientów.

wejście

przetwarzanie

wyjście

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Podstawowym mechanizmem zarządzania kosztami w klasycznym rachunku kosztów jest

budŜetowanie kosztów rodzajowych i analiza odchyleń, która jednak nie dostarcza informacji
o przyczynach tych odchyleń.

Koszty logistyki stanowią podstawowy miernik ilościowy sprawności i nowoczesności

procesów logistycznych i dlatego tak waŜna jest ich precyzyjna identyfikacja i szczegółowa
specyfikacja zgodnie z aktualnymi potrzebami.

Rys. 2. Znaczenie kosztów logistycznych w przedsiębiorstwie [opracowanie własne]

Czynniki kształtujące wielkość kosztów logistyki moŜemy podzielić na:
czynniki wewnętrzne (zaleŜne od przedsiębiorstwa):

−

rodzaj działalności,

−

rozmiar działalności,

−

stopień złoŜoności fizycznego przepływu materiałów,

−

stopień złoŜoności struktury produkcyjnej,

−

stopień złoŜoności struktury asortymentowej.

czynniki zewnętrzne (niezaleŜne od przedsiębiorstwa):

−

stopa

oprocentowania

kredytów,

jako

obcych

kapitałów

wykorzystywanych

w finansowaniu zasobów,

−

stopę podatków od nieruchomości,

−

stawki podatków od środków transportu,

−

opłaty ekologiczne,

−

poziom cen płaconych za zewnętrzne usługi logistyczne,

−

stopa amortyzacji rzeczowych składników majątku trwałego.

Uwzględniając czynniki zaleŜne i niezaleŜne od przedsiębiorstwa, koszty logistyczne
przedstawiane są według trzech koncepcji:

−

koncepcja współzaleŜności kosztów – koszty logistyczne są ze sobą tak powiązane, Ŝe

zmiana jednego rodzaju kosztu logistycznego moŜe spowodować negatywną zmianę
innego kosztu logistycznego, co w efekcie moŜe pogorszyć sytuację finansową firmy.
Konflikty kosztów mogą występować w kaŜdej sferze funkcjonowania przedsiębiorstwa.

Nadrzędność

kosztów

procesów

gospodarczych

KOSZTY

LOGISTYKI

Trudności z identyfikacją

kosztów logistyki

Rozbudowana

struktura

kosztów

logistyki

Silne

związki

z innymi

kosztami

Organiczna

jedność

procesów

gospodarczych

Brak

procedur

księgowo–

finansowych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zmianę kosztów będziemy uwaŜali za pozytywną, jeŜeli nastąpi obniŜenie kosztów
globalnych przy danym poziomie obsługi klienta.

Rys. 3. WspółzaleŜność kosztów logistyki [15]

−

koncepcja globalnych kosztów – logistyczne działania przedsiębiorstwa w kaŜdej sferze

(zaopatrzenie, produkcja, zbyt) powinny być odniesione do całego procesu przepływu
materiałów. Globalne koszty logistyki moŜna przedstawić według wzoru:

GKL = Km + Kt + Kzp + Kzpr + Ksi + Kuz

gdzie:
GKL – globalne koszty logistyki,
Km – koszty magazynowania,
Kt – koszty transportu,
Kzp – koszty zarządzania przepływami,
Kzpr – koszty zarządzania produkcją,
Ksi – koszty systemów informacyjnych,
Kuz – koszty utrzymania zapasów.

−

koncepcja unikania suboptymalizacji kosztów – mimo największych wysiłków części

składowych systemu, nie osiąga się optymalnego rezultatu z punktu widzenia systemu
jako całości.

Zadania nowoczesnego rachunku kosztów logistyki we współczesnych strategiach i koncepcji
menedŜerskiej:

−

identyfikowanie

zróŜnicowanej

kosztochłonności

rentowności

wynikających

z dostarczania poszczególnym klientom róŜnych kombinacji portfela produktów i usług
logistycznych,

−

konieczność stałego lub czasowego podwyŜszania jakości, efektywności lub tempa
poszczególnych działań i całych procesów logistycznych,

−

identyfikowanie zmian w kosztach całkowitych i rentowności przedsiębiorstwa
wywołanych decyzjami dotyczącymi kategorii klientów, produktów, czy kanałów
dystrybucji,

−

określenie wpływu zachowania klientów i dostawców na koszty i rentowność
przedsiębiorstwa.
Przy tak sformułowanych zadaniach przedsiębiorstwo musi odejść od tradycyjnych metod

rachunkowości i wybrać jedną z poniŜszych koncepcji rachunku kosztów logistyki:

obsługa

klienta

zakupy

zaopatrzenia

utrzymanie

zapasów

realizacja

zamówień

transportowe

składowe

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

tradycyjny  rachunek  kosztów  logistyki  –  polega  na  budŜetowaniu  kosztów  rodzajowych
i analizie  ich  odchyleń.  JeŜeli  rzeczywiście  poniesione  koszty  są  równe  lub  niŜsze  od
wartości  z  budŜetu,  to  oznacza  to,  Ŝe  koszty  są  pod  kontrolą,  jeŜeli  są wyŜsze to naleŜy
znaleźć miejsce ich generowania,

−

bezpośrednia rentowność produktu – w metodzie tej od marŜy brutto odejmuje się koszty
bezpośrednio związane z danym produktem, włącza się zaś koszty pośrednie i ogólne
przedsiębiorstwa,

−

rachunek kosztów działań ABC (Acrivity Based Costing) – polega na alokowaniu
bezpośrednich i pośrednich kosztów organizacji do czynności zuŜywających zasoby
organizacji, a następnie przypisaniu kosztów wykonania działań do produktów, klientów,
lub kanałów dystrybucji zuŜywających te działania.

Zakres kosztów logistyki powinien być traktowany elastycznie. ZaleŜy on przede

wszystkim od celów grupowania i wykorzystania informacji o kosztach. Najbardziej szeroko
potraktowany  zakres  kosztów  logistycznych  ma  swoje  funkcje  poznawcze.  Pozwala  bowiem
rozpatrywać  procesy  logistyczne,  wszystkie  zjawiska  normalne  i  nadzwyczajne,  a  takŜe
poprawę  wyników,  przez  pryzmat  kosztów.  Nie  oznacza  to  oczywiście,  aby  w  kaŜdym
przypadku wprowadzać stosowne przekroje ewidencyjne i praktyczne rachunku kosztów.
Koszty logistyki mogą dotyczyć róŜnych obszarów.

Rys. 4. Obszary występowania kosztów logistycznych [opracowanie własne]

Koszty fizycznego przepływu dóbr materialnych w przedsiębiorstwie naleŜą do podstawowej
grupy kosztów logistycznych, są one determinowane:

−

rozmiarami technicznej infrastruktury przepływu fizycznego,

−

zaangaŜowaniem zasobów pracy w procesach przepływu,

−

zuŜyciem materiałów zwłaszcza paliw i energii w procesach transportowych
i manipulacyjnych,

−

innymi czynnikami.

Koszty utrzymania zapasów zaleŜą od:

−

kosztów powierzchni jakie zajmują zapasy,

−

kosztów energii, ogrzewania, oświetlenia,

−

kosztów pracy,

−

kosztów ubezpieczeń,

−

kosztów zamroŜonego kapitały w zapasie,

−

kosztów zuŜytych materiałów.

Koszty procesów informacyjnych, to koszt:

−

amortyzacji sprzętu informatycznego i oprogramowania,

−

zuŜycia materiałów oraz energii, zuŜytych w procesach informacyjnych,

−

pracy z narzutami,

−

koszty usług obcych, w tym zwłaszcza informatycznych, telekomunikacyjnych,

−

inne koszty, np. opłaty dzierŜawne i leasingowe wynajmu sprzętu informatycznego.

Obszary kosztów

logistyki

Koszty

fizycznego

przepływu

Koszty procesów

informacyjnych

Koszty

utrzymania

zapasów

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

JeŜeli ujmiemy koszty logistyczne w trzy wyŜej wymienione obszary to struktura tych
kosztów kształtuje się następująco:

−

koszty fizycznego przepływu materiałów ok. 40-50%,

−

koszty utrzymania zapasów ok. 30-40%,

−

koszty procesów informacyjnych ok. 15-20%.
Koszty logistyczne oraz skutki finansowe procesów logistycznych wpływają na rachunek

kosztów i wynik przedsiębiorstwa. WyróŜniamy trzy podstawowe ujęcia tych kosztów
i skutków finansowych w rachunku przedsiębiorstwa.

Rys. 5. Koszty logistyczne i skutki finansowe w rachunku przedsiębiorstwa [14, s. 298]

Koszty logistyczne sensu stricto znajdują wyraz w rachunku kosztów przedsiębiorstwa,

aczkolwiek ich pełne wyodrębnienie wymaga dodatkowych zabiegów rachunkowych
i ewidencyjnych. Do wydatków finansowych moŜemy zaliczyć:

−

podatki od nieruchomości i od środków transportu,

−

opłaty za korzystanie ze środowisk,

−

koszty zamroŜonego kapitału.
Koszty zdarzeń nadzwyczajnych odnoszone są do pozycji kształtujących wynik

finansowy przedsiębiorstwa, wynikają z niesprawności procesów logistycznych i zdarzeń
losowych np.

−

kary nałoŜone przez dostawców i odbiorców,

−

straty z tytułu złej jakości produkcji,

−

straty z tytułu starzenia się zapasów.
Utracone potencjalne przychody wynikają z niesprawności procesów logistycznych

spowodowanych:

−

brakiem zapasów wyrobów na które jest popyt,

−

bonifikatami i upustami cenowymi mającymi swe źródło w procesach logistycznych

(nieterminowa dostawa, nieodpowiednia jakość lub asortyment).

Zasady określania kosztów logistycznych:

−

określanie kosztów obsługi klienta w odniesieniu do konkretnego miejsca na rynku,

−

analiza kosztów i przychodów w odniesieniu do rodzaju klienta, produktów, segmentów
rynku, kanałów dystrybucji,

−

unikanie posługiwania się wartościami średnimi,

−

budowa kosztorysu zorientowanego na rezultat w oparciu o misję, klienta, produkt.

Koszty

logistyczne

Koszty sensu

stricto

Koszty zdarzeń

nadzwyczajnych

Utracone

potencjalne

przychody

Koszty pracy i

zuŜycia

czynników

Wydatki

finansowe

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Optymalizacja kosztów logistycznych – konflikt kosztów

Tabela 1. Konflikt kosztów logistycznych [opracowanie własne]

Minimalizacja kosztów

w obszarze

Powoduje wzrost

kosztów

transport

zapasy

opakowanie

szkody transportowe

zamówienie

transport

zakup

zapasy

obsługa

liczba magazynów

zapasy

ą
cz

organizacja produkcji

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Jak definiujemy koszty logistyki?

Jakie znaczenie dla przedsiębiorstwa ma zidentyfikowanie kosztów logistyki?

Jakie czynniki zaleŜne od przedsiębiorstwa wpływają na poziom kosztów logistycznych?

Jakie czynniki niezaleŜne od przedsiębiorstwa wpływają na poziom kosztów
logistycznych?

Według jakich koncepcji przedsiębiorstwo moŜe przedstawić koszty logistyczne?

Jaki jest związek między kosztami logistyki a ewidencją księgową?

W jakich obszarach występują koszty logistyczne?

Czy istnieje współzaleŜność między kosztami logistyki?

Co to są globalne koszty logistyki?

10.

Czy koszt logistyki jest pojęciem ekonomicznym?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przeczytaj stwierdzenia zawarte arkuszu ćwiczeniowym 1 i zaznacz X, jeŜeli są one

prawdziwe, lub fałszywe.

Arkusz ćwiczeniowy 1

PRAWDA

FAŁSZ

−

koszty logistyczne definiowane są tak samo jak koszty w ujęciu

klasycznym,

−

koncepcja współzaleŜności kosztów polega na alokowaniu

bezpośrednich i pośrednich do czynności,

−

koszty logistyki występują tylko w jednym obszarze,

−

koszty zdarzeń nadzwyczajnych odnoszą się do pozycji

kształtujących wynik finansowy ,

−

koszty fizycznego przepływu materiałów stanowią około 20%

kosztów logistycznych,

−

koszt logistyki jest pojęciem ekonomicznym.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem nauczania 4.1.1,

przeanalizować stwierdzenia zawarte w arkuszu ćwiczeniowym 1,

zaznaczyć w arkuszu ćwiczeniowym 1 X, jeŜeli uwaŜasz, Ŝe stwierdzenie jest prawdziwe
lub fałszywe,

przedyskutować odpowiedzi w grupie,

zaprezentować swoją opinię na forum klasy.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 2

Uzupełnij schemat w arkuszu ćwiczeniowym 2.

Arkusz ćwiczeniowy 2

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem nauczania 4.1.1,

przeanalizować obszary kosztów logistycznych,

wpisać nazwy obszarów do arkusza ćwiczeniowego 2,

przedyskutować wyniki w grupie,

zaprezentować wyniki na forum klasy.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 3

Uporządkuj czynniki kształtujące wielkość kosztów logistyki na czynniki zaleŜne

i niezaleŜne  od  przedsiębiorstwa:  rodzaj  działalności,  stopa  podatków  od  nieruchomości,
stopień złoŜoności struktury produkcyjnej, opłaty ekologiczne, stopień złoŜoności fizycznego
przepływu  materiałów,  stopa amortyzacji rzeczowych składników majątku trwałego, rozmiar
działalności,  stawki  podatków  od  środków  transportu,  poziom  cen  płaconych  za  zewnętrzne
usługi  logistyczne,  stopień  złoŜoności  struktury  asortymentowej,  stopa  oprocentowania
kredytów, jako obcych kapitałów wykorzystywanych w finansowaniu zasobów.

Obszar kosztów

logistyki

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Arkusz ćwiczeniowy 3

Do czynników zaleŜnych zaliczamy:……………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………….

Do czynników niezaleŜnych zaliczamy:………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………..

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem nauczania 4.1.1,

rozróŜnić czynniki zaleŜne i niezaleŜne wpływające na koszty logistyczne,

wpisać czynniki do arkusza ćwiczeniowego 3,

wyniki zaprezentować na forum klasy.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 4

Oblicz rzeczywiste globalne koszty logistyki i porównaj je z planowanymi. Jakie czynniki

mogły spowodować zwiększenie rzeczywistych cząstkowych kosztów logistycznych, czy
struktura tych kosztów jest prawidłowa.

Arkusz ćwiczeniowy 4

koszty logistyki

planowane

struktura

koszty logistyki

rzeczywiste

struktura

koszty magazynowania

25.000,00

30.000,00

koszty transportu

100.000,00

115.000,00

koszty zarządzania przepływami

7.500,00

koszty zarządzania produkcją

5.000,00

koszty systemów informacyjnych

37.500,00

40.000,00

koszty utrzymania zapasów

75.000,00

80.000,00

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem nauczania 4.1.1,

obliczyć planowane i rzeczywiste koszty logistyki,

przeanalizować planowane i rzeczywiste cząstkowe koszty logistyki,

obliczyć strukturę planowanych i rzeczywistych kosztów logistyki,

przeanalizować otrzymane wyniki,

wnioski przedstawić na forum klasy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

kalkulator.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

zidentyfikować

ródła

generowania

kosztów

logistycznych

w przedsiębiorstwie?

określić związki między kosztami logistyki a ewidencją księgową?

rozróŜnić czynniki zaleŜne i niezaleŜne wpływające na koszty
przedsiębiorstwa?

wymienić obszary kosztów logistycznych?

wykazać związek logistyki z ewidencją księgową?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2.

Przekroje kosztów logistyki. Audyt logistyki

4.2.1. Materiał nauczania

Koszty logistyczne modą być ujmowane w róŜnych przekrojach. Podział strukturalny

kosztów moŜe mieć róŜne cele zarówno poznawcze jak i praktyczne.
Cele poznawcze powinny uwzględniać takie przekroje, które pozwolą na ustalenie:

−

fazowego przekroju kosztów,

−

miejsc powstawania kosztów i wykorzystania tej informacji w budŜetowaniu kosztów,

−

związku kosztów z pozostałymi składnikami procesów logistycznych,

−

struktury rodzajowej kosztów,

−

zmienności poszczególnych grup kosztów w stosunku do wielkości przepływu

materiałów lub utrzymania zapasów.

Podział kosztów logistyki wg róŜnych kryteriów

Podstawowe

kompleksy

logistyki

Koszty

przepływu

fizycznego

Koszty

zapasów

Koszty

procesów
informac.

Koszty

fazy

zaopatrzenia

Koszty

fazy

produkcji

Koszty

fazy

dystrybucji

Podstawowe

fazy

przepływu

Treść

ekonomiczna

kosztów

Przekrój

rodzajowy

ZuŜycie

czynników

produkcji

Koszty

kształtujące

wynik

finansowy

Utracone

przychody

pienięŜne

Koszty

materialne

Koszty

niematerialne

Koszty

strat

obciąŜające

wynik

Miejsce

powstawania

kosztów

Wydział

ruchu:

magazyny

transport

Funkcjonalne

komórki
zarządu:

zaopatrzenie

zbyt

transport

Rys. 6. Klasyfikacja kosztów logistycznych [opracowanie własne]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przekrój kosztów logistycznych według podstawowych kompleksów logistycznych dzieli

koszty logistyczne na koszty:

−

przepływu fizycznego,

−

zapasów,

−

procesów informacyjnych.

Taki podział ma swoje pozytywne i negatywne strony.

Pozytywne to moŜliwość powiązania kosztów z tymi rodzajami procesów, które te koszty

determinują.

Negatywne to bardzo umowny charakter podziału pewnych grup kosztów. Niektóre

rodzaje  i  składniki  kosztów  trudno  jest  przydzielić  do  wymienionych  grup,  np.  koszty
transportu  i  manipulacji  zapasami  w  magazynie  moŜemy  traktować  jako  składnik  kosztów
zapasów  lub  teŜ  kosztów  przepływu  materiałów.  W  praktyce  podział  kosztów  powinien  być
dokonany na zasadzie przewagi określonych czynników kształtujących koszty.

Przekrój kosztów logistycznych według faz przepływu polega na wyodrębnieniu:

−

procesów zaopatrzenia – koszty logistyczne procesu zaopatrzenia to całokształt kosztów
związanych z organizacją i realizacją dostawy i utrzymaniem zapasów materiałowych.
W kosztach tych są zawarte koszty przepływu materiałów i koszty utrzymania zapasów.

−

produkcji – koszty te są determinowane czynnikami wewnętrznymi przedsiębiorstwa.
Dotyczy to oczywiście przedsiębiorstw przemysłowych. W przedsiębiorstwie

budowlanym  w  zasadzie  nie  występują  koszty  dystrybucji,  w  przedsiębiorstwie  handlowym
nie  istnieje  faza  produkcji,  natomiast  całość  kosztów  fizycznego  przepływu  materiałów  oraz
utrzymania  zapasów,  a  takŜe  procesów  informacyjnych  moŜe  być  zaliczona  do  kosztów
logistycznych.

−

dystrybucji.
Przekrój rodzajowy kosztów logistycznych grupuje koszty według zuŜycia podstawowych

czynników produkcji na koszty:

−

materialne,

−

niematerialne,

−

koszty strat obciąŜające bezpośrednio wynik finansowy.

Do logistycznych kosztów materialnych zaliczmy:

−

amortyzację majątku trwałego zaangaŜowanego w procesach logistycznych,

−

zuŜycie materiałów, paliw i energii w procesach logistycznych, a więc w transporcie,
magazynowaniu, manipulacji, przetwarzaniu informacji,

−

usługi obce, zwłaszcza transportowe, remontowe łączności itd.

Do logistycznych kosztów niematerialnych naleŜy zaliczyć:

−

koszty pracy, tj. wynagrodzenia, narzuty na wynagrodzenia oraz tak zwane pozapłacowe
koszty pracy, np. bhp,

−

usługi niematerialne, tj. usługi wytwarzane przez jednostki sfery produkcji niematerialnej
(oświata, zdrowie, opieka społeczna),

−

koszty zaangaŜowanego kapitału obcego, np. oprocentowanie kredytów finansujących
zapasy, opłaty leasingowe,

−

wydatki pienięŜne z tytułu podatków np. podatek od nieruchomości, środków transportu
oraz opłat (np. czynsz, dzierŜawa).

Przekrój kosztów logistycznych według miejsc powstawania jest podstawą budŜetowania tych
kosztów, umoŜliwia powiązanie zadań obniŜki kosztów z systemem motywacyjnym.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Koszty strat obciąŜające bezpośrednio wynik finansowy to na przykład:

−

kary i inne podobne opłaty finansowe, wynikające z zakłóceń w funkcjonowaniu
procesów logistycznych, np. kary z tytułu nieterminowej realizacji dostaw, uszkodzenia
towaru w czasie transportu,

−

koszty starzenia się zapasów wyraŜające częściową lub całkowitą utratę wartości
uŜytkowej produktów, np. ubytki naturalne, przeceny zapasów, opusty cenowe.

Koszty logistyczne dzielą się takŜe na koszty:

−

stałe – to takie które w pewnych granicach nie ulegają zmianą, np. koszty magazynowania
w większym stopniu zaleŜą od ogólnego potencjału magazynu (powierzchni lub
pojemności magazynu) niŜ od stopnia wykorzystania tego potencjału,

−

zmienne  –  to  takie  składniki  kosztów  które  zmieniają  się  proporcjonalnie  do  wielkości
działalności  logistycznej,  np.  koszty  zuŜycia  paliwa  w  transporcie,  koszty
zaangaŜowanego kapitału w finansowanie zapasów.

Przyjmuje się, Ŝe w dłuŜszym okresie czasu wszystkie koszty są zmienne.
Oprócz wymienionych wyŜej kosztów wyróŜnia się koszty nadzwyczajne do których zalicza
się zwłaszcza:

−

kary i inne opłaty finansowe, wynikające z zakłóceń w funkcjonowaniu procesów
logistycznych np. kary z tytułu nieterminowej realizacji dostaw, uszkodzenia towaru
w czasie transportu,

−

koszty starzenia się zapasów np. ubytki naturalne, przeceny zapasów, opusty cenowe itd.
Bez względu na to, którą koncepcję przedstawiania kosztów logistycznych przyjmiemy,

musimy  dotrzeć  do  miejsc  w  strukturze  organizacyjnej  firmy,  gdzie  uzyskamy  informację
o poziomie  kosztów  cząstkowych.  PoniewaŜ  struktury  organizacyjne  przedsiębiorstw  są
róŜne,  czyli  róŜnie  mogą  nazywać  się  komórki  organizacyjne,  w  związku  z  tym  koszty
logistyczne mogą powstawać w komórkach o róŜnych nazwach.

Tabela 2. Miejsca powstawania kosztów logistycznych w przedsiębiorstwie [opracowania własne]

Miejsce powstawania

kosztów

logistycznych

w przedsiębiorstwie

Rodzaj kosztów logistycznych

Dział sprzedaŜy
i marketingu

−

koszty transportu zewnętrznego,

−

koszty załadunku,

−

koszty opakowań,

−

koszty podróŜy.

Dział finansowo-
księgowy

−

amortyzacja budynków i pomieszczeń,

−

amortyzacja innych składników majątku trwałego,

−

podatek od nieruchomości,

−

ubezpieczenia majątkowe.

Dział administracyjny

−

koszty materiałów biurowych,

−

koszty usług telekomunikacyjnych,

−

pocztowych.

Dział kosztów i cen

−

kosztu usług remontowych,

−

koszty wynagrodzeń z narzutami,

−

kapitał zamroŜony w zapasach materiałów,

−

czynsze.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Dział kontroli jakości

−

koszty badań jakościowych wyrobów oraz zgłaszanych

i przyjętych reklamacji,

Dział energetyczny

−

koszty energii elektrycznej i wody,

Dział technologiczny

−

koszt wdraŜania nowych technologii

Specjalista ds. bhp

−

koszty odzieŜy ochronnej,

−

koszt posiłków regeneracyjnych.

Praktyczne przyjęcie określonych przekrojów strukturalnych kosztów logistycznych musi

uwzględniać przede wszystkim osiągnięcie określonego celu.

Rys. 7. Koszty logistyczne w przekroju strukturalnym [opracowanie własne]

Informację o kosztach logistyki moŜna uzyskać na podstawie arkuszy kosztowych

rachunkowości tradycyjnej, które znajdują się w róŜnych komórkach organizacyjnych firmy.

Tabela 3. Źródła informacji o kosztach logistycznych [15, s.125]

Koszty logistyki

Arkusz kosztowy rachunku tradycyjnego,

w którym zawarte są koszty logistyki

Koszty zakupu

arkusz kosztów zakupu

Koszty funkcjonowania zaopatrzenia

karta

kosztów

zarządu,

koszty

administracyjno - gospodarcze

Koszty funkcjonowania magazynów zaopatrzenia

karta kosztów zarządu, koszty ogólno
produkcyjne

Koszty transportu wewnętrznego na działach
produkcyjnych, Koszty magazynowania na działach
produkcyjnych

karty kosztów wydziałowych

Koszty funkcjonowania magazynów sprzedaŜy

karta kosztów zarządu, koszty ogólno
produkcyjne

Koszty załadunku wyrobów gotowych

karta kosztów zarządu, koszty ogólno
produkcyjne

Koszty funkcjonowania działu sprzedaŜy

karta

kosztów

zarządu,

koszty

administracyjno - gospodarcze

Koszty sprzedaŜy

arkusz kosztów sprzedaŜy

Przekrój

strukturalny

kosztów logistyki

Przekrój wg faz

przepływu

i miejsc

powstawania

Przekrój

rodzajowy

Przekrój wg

podstawowych

kompleksów

logistycznych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Koszt kapitału zamroŜonego w zapasach

brak danych księgowych - naleŜy
obliczyć

Koszty przepływu informacji

karta

kosztów

zarządu,

koszty

administracyjno - gospodarcze

Jak widać zebranie informacji o poziomie poszczególnych kosztów logistycznych nie jest

łatwe, dlatego bardzo istotne jest dokładne zaplanowanie postępowania przy wyodrębnieniu
kosztów logistyki. W tym celu naleŜy:

−

ustalić zestaw analityczny kosztów logistyki (nazwać koszty jakie będą nam potrzebne),

−

ustalić komórki funkcjonalne przedsiębiorstwa dla których przypisuje się koszty logistyki,

−

wskazać komórki funkcjonalne gdzie moŜna uzyskać informacje o wskazanych kosztach
logistycznych,

−

sporządzić listę komórek organizacyjnych, dla których zostaną przygotowane tabele
o kosztach,

−

ustalenie obszaru badań, rozprowadzenie tabel z instrukcją ich wypełnienia do
właściwych komórek organizacyjnych,

−

zebranie wypełnionych tabel i ich opracowanie w tabelę zbiorczą,

−

opracowanie raportu z badan.
Rachunek kosztów logistyki powinien spełniać rolę narzędzia zmniejszającego wielkość

generowanych kosztów. Zmniejszenie kosztów stanowi jeden z podstawowych czynników
decydujących o konkurencyjności i rynkowym sukcesie przedsiębiorstwa.

Logistyka stwarza rozległe moŜliwości obniŜania kosztów poprzez lepszą koordynację

i harmonizację przebiegu procesów uwaŜanych dawniej za peryferyjne, jak zaopatrzenie
materiałowe i sprzedaŜ wyrobów gotowych.

Jednym z niezbędnych warunków koniecznych obniŜania kosztów logistycznych, przy

równoczesnym wzroście jakości procesów logistycznych jest stosowanie audytu
logistycznego.

Audyt logistyczny to analiza procesów logistycznych w przedsiębiorstwie dotycząca

oceny jakości tych procesów, sprawności technologii rozwiązań logistycznych a takŜe
oznaczenie punktów krytycznych w procesach logistycznych.

Audyt przeprowadza się etapowo, przynajmniej w dwóch obszarach:

−

odniesienie do wzorców, wskaźników wydajności,

−

wskazanie nieprawidłowości, sposoby naprawy z uwzględnieniem kosztów takich zmian.
Audyt pomaga w gromadzeniu podstawowych informacji przydatnych w kolejnych

etapach procesu projektowania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 8. Etapy procesu projektowania audytu systemu logistycznego w przedsiębiorstwie [opracowanie własne]

Informacje uzyskane w wyniku przeprowadzenia audytu:

−

wymagania klientów i kluczowych elementów otoczenia,

−

najwaŜniejsze cele i zadania logistyczne,

−

konfiguracja aktualnej sieci logistycznej i pozycji firmy w danym łańcuchu dostaw,

−

wzorcowe lub docelowe wielkości kosztów,

−

identyfikacja luk między aktualnymi a poŜądanymi wynikami w działalności logistycznej,

−

kluczowe cele projektu sieci logistycznej, wyraŜone w jednostkach mierzalnych.
Audyt logistyczny winien być prowadzony jednocześnie z kontrolingiem, w taki sposób,

aby nie tylko określić odchylenie od wzorców, ale przede wszystkim skupić się winien na
budowaniu przyszłych poŜądanych wzorców, w obrębie planowania strategicznego w firmie.

Jedną z metod obniŜania kosztów logistycznych przedsiębiorstwa jest tworzenie łańcucha

dostaw.

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Jakie znasz moduły kosztów logistycznych w przedsiębiorstwie ?

Według jakich kryteriów dzielimy koszty logistyczne?

Jakie koszty zaliczamy do logistycznych kosztów materialnych?

Jakie koszty zaliczamy do logistycznych kosztów niematerialnych?

Co to są koszty stałe i zmienne?

W jakich komórkach struktury organizacyjnej naleŜy poszukiwać kosztów logistycznych?

W jakich źródłach informacji znajdują się dane o kosztach logistycznych?

Czy logistyka wpływa na obniŜenie kosztów funkcjonowania przedsiębiorstwa?

Co to jest audyt?

10.

Jakie informacje moŜna uzyskać w wyniku przeprowadzenia audytu?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zakwalifikuj wymienione rodzaje kosztów do odpowiedniego kryterium:

koszty zapasów, koszty fazy produkcji, utracone przychody pienięŜne, koszy materialne,
koszty zbytu, koszty przepływu fizycznego, koszty zuŜycia czynników produkcji, koszty fazy

Etap I
Podstawowe
informacje
dotyczące
analizowanego
procesu

Etap II

System

logistyczny

Etap III

Kluczowe

obszary

działalności
logistycznej

Etap IV

Wybór i

ocena

usługodawcy

logistycznego

Etap V

Logistyczne

kwestie o

znaczeniu

strategicznym

Etap VI

Strategiczny

plan

logistyczny

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

dystrybucji, koszty transportu, koszty niematerialne, utracone przychody pienięŜne, koszty
kształtujące wynik finansowy, koszty strat obciąŜające wynik finansowy.

Arkusz ćwiczeniowy 5

Podstawowe kompleksy logistyki……………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………...

Podstawowe fazy przepływu…………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………….

Treść ekonomiczna kosztów…………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………...

Przekrój rodzajowy……………………………………………………………………………...

………………………………………………………………………………………………….

Miejsce powstawania kosztów…………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem nauczania 4.2.1,

przeanalizować obszary kryteria klasyfikacji kosztów logistycznych,

przyporządkować nazwy kosztów do odpowiedniego kryterium,

przedyskutować wyniki w grupie,

zaprezentować wyniki na forum klasy.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 2

Przeczytaj stwierdzenia zawarte arkuszu ćwiczeniowym 6 i zaznacz X, jeŜeli są one

prawdziwe, lub fałszywe.

Arkusz ćwiczeniowy 6

PRAWDA

FAŁSZ

−

koszty stałe to takie które w pewnych granicach nie ulegają

zmianie,

−

informacje o kosztach logistycznych znajdują się w jednej

komórce,

−

amortyzację zaliczamy do logistycznych kosztów zmiennych,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

koszty produkcji są determinowane czynnikami zewnętrznymi

w przedsiębiorstwie,

−

audyt to analiza procesów logistycznych dotycząca oceny

jakości tych procesów,

−

podział strukturalny kosztów ma cele poznawcze i praktyczne.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem nauczania 4.2.1,

przeczytać stwierdzenia w arkuszu ćwiczeniowym 6,

zaznaczyć X w arkuszu ćwiczeniowym 6 jeŜeli stwierdzenie jest prawdziwe lub
fałszywe,

przedyskutować odpowiedzi w grupie,

zaprezentować wyniki na forum klasy.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 3

Wykorzystując dane zawarte w tabeli 2 i 3 materiału nauczania 4.2.1, przyporządkuj

wyszczególnionym kosztom logistycznym (tabela 2) arkusze kosztowe i wskaŜ miejsca
powstawania tych kosztów w przedsiębiorstwie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem nauczania 4.2.1,

przeanalizować dane zawarte w tabeli 2 i 3,

przyporządkować kosztom, arkusze kosztowe i wskazać miejsce powstawania tych
kosztów,

na arkuszu A4 przedstawić graficznie przyporządkowanie z punktu 3,

przedyskutować wnioski w grupie,

zaprezentować wyniki na forum klasy.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

arkusz papieru A4,

−

mazaki.

Ćwiczenie 4

Uzupełnij w arkuszu ćwiczeniowym 7 schemat etapów procesu projektowania audytu

systemu logistycznego przedsiębiorstwie. W jakim celu przeprowadza się audyt procesów
logistycznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Arkusz ćwiczeniowy 7

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem nauczania 4.2.1,

przeprowadzić analizę etapów procesu projektowania audytu systemu logistycznego
w przedsiębiorstwie,

uzupełnić schemat w arkuszu ćwiczeniowym 7,

przedyskutować w grupie zasadność przeprowadzania audytu w przedsiębiorstwie,

zaprezentować wyniki na forum klasy.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

literatura z rozdziału 6.

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

klasyfikować koszty logistyczne według róŜnych kryteriów?

rozróŜniać koszty stałe i zmienne?

wskazywać miejsca pozyskania informacji o kosztach logistycznych?

uzasadnić konieczność stosowania audytu kosztów logistycznych?

zidentyfikować etapy projektowania audytu systemu logistycznego w
przedsiębiorstwie?

Etap I

Etap II

Etap III

Kluczowe

obszary

działalności
logistycznej

Etap IV

Etap V

Logistyczne

kwestie o

znaczeniu

strategicznym

Etap VI

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3.

Analiza kosztów czynności. Logistyczny łańcuch dostaw

4.3.1. Materiał nauczania

PoniewaŜ koszty logistyczne pojawiają się w kaŜdym momencie na drodze przepływu

materiału, produktu, towaru od dostawcy do finalnego odbiorcy niezbędne staje się określenie
kosztów łańcucha dostaw.  Koszt logistyczny produktu to nie tylko jego cena, ale takŜe koszt
wszystkich  czynności  jakie  ponosimy  od  chwili  jego  zakupu  do  chwili  jego  sprzedaŜ
finalnemu  odbiorcy.  Z  tego  wynika,  Ŝe  podstawowymi  elementami  składowymi  logistyki  są
łańcuchy dostaw.

Łańcuch dostaw to sekwencja zdarzeń w przepływie dóbr zwiększająca wartość

określonych dóbr.

Łańcuch dostaw to dynamiczny proces, jako suma działań w poszczególnych jego

etapach, mający na celu skoordynowanie swobodnego przepływu dóbr a wraz z nimi
informacji, środków finansowych, od miejsc pozyskania surowca do klienta.

Rys. 9. Logistyczny łańcuch dostaw [opracowanie własne]

Łańcuch ten stanowi luźno powiązany układ odrębnych i niezaleŜnie zarządzanych ogniw

o róŜnych wewnętrznych strukturach. Procesy decyzyjne w poszczególnych ogniwach
łańcucha związane są na ogół ze stanem strumieni materiałowych w danych ogniwach
i informacji uzyskiwanych od innych ogniw

Łańcuch dostaw łączy wiele operacji identyfikowanych jako szeroko pojęta logistyka do

których zaliczamy:

−

zakupy,

−

transport,

−

magazynowanie,

−

gospodarkę materiałową,

−

obsługę klienta,

−

dystrybucję transmisję informacji,

−

inne.
Zarządzanie łańcuchem dostaw to sposób analizowania i zarządzania sieciami

logistycznymi. Celem tego zarządzania jest zdobycie przez firmę lepszej pozycji
konkurencyjnej na rynku globalnym i utrzymanie jej mimo nacisków ze strony konkurencji
szybko zmieniających się potrzeb klientów.

Działania w łańcuchu dostaw powodują koszty, dlatego niezmiernie istotne jest dokładne

zidentyfikowanie i zmierzenie kosztów w kaŜdym ogniwie łańcucha dostaw, dlatego

Dostawa

Producenci

Dystrybutor

Detaliści

R
Y
N
E
K

Materiały, produkty, towary

Koszty

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

pojawiają się coraz to nowsze metody obliczania kosztów logistycznych, do których
zaliczamy[14]:

−

całkowity  koszt  pozyskania  TCO  (Total  Cost  Of  Ownership)  to  ustrukturyzowane
podejście do określenia całkowitych kosztów związanych z pozyskaniem i korzystaniem
z  danego  wyrobu  lub  usługi  od  konkretnego  dostawcy.  Metoda  ta  zmierza  do
zidentyfikowania  całkowitej  ceny  pozyskania  poprzez  włączenie  w  nią  kosztów zakupu,
utrzymania,  złej  jakości  i  zawodności  w  procesie  dostarczania,  wraz  z  metodą  ABC
pozwala  na  dokładniejsze  określenie  czynności  i  zuŜycia  zasobów  w  kontaktach
z dostawcami i tym samym wspiera proces ich oceny i wyboru,

−

koszty  łańcucha  dostaw  SCC  (Supply Chain Costing) metoda ta jest kompilacją szeregu
metod  liczenia  kosztów,  bazuje  głównie  na  metodzie  ABC,  włącza  do  rachunku
wszystkie  koszty  pośrednie  ponoszone  w  łańcuchu,  grupując  je  w  koszty:  transakcyjne,
przepływu informacji, przepływu fizycznego    i utrzymania zapasów,

−

bezpośrednią  rentowność  produktu  DPP  (Direct  Product  Profitability)  –  pozwala  na
obliczenie  rzeczywistych  kosztów  i  rentowności  kaŜdego  indywidualnego  produktu
w procesie  przepływu  od  producenta,  poprzez  wszystkie  czynności  dystrybucyjne  aŜ  do
ostatecznego  klienta.  Algorytm  postępowania  przy  wyliczeniu  rzeczywistych
logistycznych kosztów produktu:

Rys. 10. Kroki obliczania rzeczywistych logistycznych kosztów produktu metodą DPP [opracowanie własne]

Krok I dane dotyczące produktu obejmują róŜne obszary np.:

−

cena i koszt sprzedaŜy produktu,

−

opusty, rabaty, bonifikaty,

−

przychody netto z tytułu odroczonej zapłaty, obsługi ładunków itd.,

−

koszty: utrzymania zapasów w magazynie powierzchni magazynowej, manipulacji

magazynem,
Krok II

MarŜa brutto = cena sprzedaŜy – koszt sprzedaŜy

Krok III marŜę moŜna powiększyć o inne przychody bezpośrednie:

−

opusty, rabaty, bonifikaty,

−

przychody netto z tytułu odroczonej zapłaty, obsługi ładunków zwrotnych,

−

zyski (straty) z wymiany zagranicznej itd.

Krok IV naleŜy zsumować wszystkie wyszczególnione koszty bezpośrednie, czyli na
przykład:

−

koszty: składowania, transportu, utrzymania zapasów, realizacji zamówień itd.

Krok I

Zebranie

danych o

produktach

Krok II

Obliczenie

marŜy brutto

Krok III

Skorygowanie

marŜy o

przychody

bezpośrednie

Krok IV

Obliczenie

bezpośrednich

kosztów

produktu

Krok V

Obliczenie

bezpośredniej

rentowności

produktu

Krok VI

Interpretacja

wyników

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Krok V

bezpośrednia rentowność

produktu DPP

skorygowana marŜa

brutto

suma bezpośrednich

kosztów produktu

Krok VI im wskaźnik jest wyŜszy, tym większa rentowność. W przypadku uzyskania niŜszych
wyników naleŜy określić moŜliwość redukcji kosztów lub zrezygnować z danego produktu.
Metoda ta moŜe być wykorzystywana do: selekcji produktów nierentownych, polityki
cenowej, wyboru dostawcy itd

−

rachunek kosztów czynności ADC (Acrivity Based Costing)

to koncepcja rachunku

kosztów  pełnych  na  bazie  elementarnych  procesów,  jest  sposobem  na  badanie  kosztów
właściwych  dla  poszczególnych  produktów,  klientów,  dostawców  i  czynności
logistycznych.  Polega  na  określeniu  kosztów  poszczególnych  produktów,  usług,
kontaktów  z  klientami,  transakcji  z  dostawcami  opartych  na  kosztach  czynności
koniecznych  np.  do  wytworzenia  produktu  lub  realizacji  zamówienia  danego  klienta.
Metoda  ta  pozwala  określić  ile  kosztują  poszczególne    czynności  i  opiera  się  na  dwóch
załoŜeniach:

−

ródłem kosztów są czynności,

−

przedmioty kosztów kreują potrzebę czynności.

Sposoby wyznaczania kosztów czynności:

−

koszty czynności ustala się na podstawie ogólnego zestawienia przychodów i rozchodów,

−

na podstawie istniejących centrów kosztów lub raportów wydziałów przy wykorzystaniu

rachunkowości wielowymiarowej.
Etapy badań metodą czynności ABC

Rys. 11. Etapy ustalenia kosztów logistycznych metodą czynności ABC [opracowanie własne]

Etap I w zaleŜności od stopnia organizacji, rodzaju działalności i wielkości firmy miejscami
takimi mogą być np.

−

dział zaopatrzenia,

−

dział administracyjny, kontroli jakości,

−

sekretariat itd.

Etap II sporządzenie schematy przebiegu informacji,
Etap III z układu rodzajowego wybieramy kosztu które wiąŜą się z funkcjonowaniem działu
zaopatrzenia np.:

−

koszty szkoleń pracowników,

−

koszty wynagrodzeń z narzutami pracowników tego działu,

−

koszty wynagrodzeń kadry kierowniczej,

Etap I

Zdefiniowane

miejsca

aktywności

Etap II

Wykres

przepływu

kupowanych

dóbr

Etap III

Ustalenie

kosztów do

kalkulacji

Etap IV

Ustalenie

czynności

logistyczny

Etap V

Ustalenie

nośników

kosztów

Etap VI

Przypisanie

kosztów

czynnością

Etap VII

Wyznaczanie

jednostkowych

kosztów

czynności

Etap VIII

Sformułowanie

wniosków

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

podróŜe słuŜbowe,

−

telefony.

Etap IV zidentyfikowanie czynności logistycznych które składają się na cały proces
zaopatrzenia przedsiębiorstwa np.:

−

sporządzenie zamówień,

−

analiza ofert dostawców,

−

ustalenie warunków dostawy itd.

Etap V nośnikami mogą być np.

−

liczba dostawców,

−

liczba przeanalizowanych ofert do potencjalnych dostawców,

−

liczba przeprowadzonych kalkulacji,

−

liczba rachunków do wyjaśnienia itd.

Etap  VI  ustalenie  wskaźnika  określającego  jaką  część  poszczególnych  kosztów  naleŜy
przypisać  danej  czynności.  Zebrane  dane  o  czynnościach  naleŜy  uporządkować  w  tabeli
w której  wyszczególniamy  rodzaje  kosztów  i  czynności  którym  przypisujemy  odpowiednie
koszty.

Tabela 4. Raport kosztów logistyki wydziału [21]

Raport kosztów danego wydziału

Suma

kosztów

Rodzaje kosztów

czynność

nr 1

czynność

nr 2

czynność

nr 3

czynność

nr 4

czynność

nr 5

Wynagrodzenie
kadry zarządzającej

Wynagrodzenie
pracowników

Amortyzacja

Inne koszty…..

Razem

Nośniki kosztów

Liczba czynności

koszty na jednostkę

Etap VII na podstawie zebranych danych sumujemy czynności i mnoŜymy je przez koszty,
a następnie obliczmy koszt na jednostkę:

suma kosztów wykonywania danej czynności

koszt na jednostkę =

liczba czynności

Etap VIII analiza kosztów jednostkowych pozwala określić, które czynności kosztują
najwięcej i co moŜna zrobić aby te koszty zmniejszyć.
W metodzie tej bardzo trudno jest zidentyfikować wszystkie czynności logistyczne, a jeszcze
trudniej przypisać im określone wartości kosztów, tym niemniej dzięki tej metodzie moŜna
uzyskać informacje:

−

jakie koszty zostały poniesione na wykonanie tych samych czynności w róŜnych działach,

−

gdzie są najwyŜsze koszty logistyczne i w jaki sposób moŜna je obniŜyć nie zmniejszając
efektywności pracy danego działu,

−

jakie czynności absorbują najwięcej zasobów i czy jest to ekonomicznie uzasadnione.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Metoda ta przyczynia się do lepszego zarządzania zasobami, identyfikuje czynności

kosztowe, które moŜna ograniczyć lub wyeliminować.

Aby policzyć logistyczny koszt całego łańcucha dostaw, naleŜy w taki sam sposób

przeprowadzić badania zidentyfikowanych operacji (zakupy, transport, magazynowanie,
gospodarkę materiałową, obsługę klienta, dystrybucję transmisję informacji, inne) w kaŜdym
ogniwie łańcucha dostaw, który przecieŜ moŜe składać się z róŜnych elementów.

Przyjmując kształt logistycznego łańcucha dostaw zgodnie z rys 9, naleŜy stwierdzić, Ŝe

logistyczne koszty łańcucha dostaw liczone metodą ABC moŜemy obliczyć według formuły:

LKCZ

ŁD

= LKCZ

+ LKCZ

gdzie:
LKCZ

ŁD

-koszty logistyki łańcucha dostaw,

LKCZ

- koszty logistyki zaopatrzenia,

LKCZ

- koszty logistyki produkcji,

LKCZ

- koszty logistyki dystrybucji.

Do oceny efektywności systemów logistycznych stosowane są róŜnego rodzaju warunki

wyjściowe. Za istotne moŜna przyjąć stwierdzenie „Ŝe wysoka efektywność logistyki jest nie
do pomyślenia bez nowoczesnego instrumentarium”[13]. Instrumentarium to tworzą formuły
badania efektywności systemów logistycznych. Ogólne załoŜenia i warunki wyjściowe
uzasadniają przyjęcie formuły:

−

wskaźnikowej,

−

kosztowej,

−

wynikowej.
Efektywność ustala się za pomocą wskaźników o charakterze mierzalnym, czyli

ilościowym, oraz niemierzalnym, tzn. jakościowym.
Wyniki mierzalne utoŜsamia się z oszczędnościami kosztów przepływów materiałowych
przede wszystkim jako efekt:

−

redukcji zapasów,

−

zmniejszenia kosztów z tytułu braków,

−

wyŜszej jakości dostaw przy obniŜonej lub tej samej wielkości zasobów.

Wyniki niemierzalne zapewniają:

−

wyŜszą przejrzystość zasobów,

−

ograniczenie nakładów i zmianę koncepcji przyjęcia.

Wskaźniki mogą dotyczyć róŜnych obszarów. Za ich pomocą oceniamy cały system
logistyczny lub teŜ jego podsystemy

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Co to jest logistyczny łańcuch dostaw?

Z jakich ogniw moŜe składać się łańcuch logistyczny?

Jakie znasz nowe metody obliczania kosztów logistycznych w łańcuchach dostaw?

Jakie są etapy obliczania kosztów logistycznych produktu metodą DPP?

W jaki sposób oblicza się koszty logistyczne w metodzie czynności ABC?

Dlaczego waŜne jest dla przedsiębiorstwa obliczenie kosztów logistycznych?

Jakie cząstkowe koszty logistyczne składają się na logistyczne koszty łańcucha dostaw?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przeczytaj stwierdzenia zawarte arkuszu ćwiczeniowym 8, i zaznacz X, jeŜeli są one

prawdziwe, lub fałszywe.

Arkusz ćwiczeniowy 8

PRAWDA

FAŁSZ

−

łańcuch dostaw to sekwencja zdarzeń w przepływie dóbr

zwiększająca wartość określonych dóbr,

−

metoda TCO obliczania kosztów logistycznych jest kompilacją

szeregu metod liczenia kosztów,

−

metoda DPP określa wszystkie czynności dystrybucyjne od

początku do kończ łańcucha dostaw ,

−

znajomość kosztów logistycznych nie ma wpływu na proces

zarządzania firmą,

−

marŜa brutto to cena sprzedaŜy + koszty sprzedaŜy,

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem nauczania 4.3.1,

przeczytać stwierdzenia w arkuszu ćwiczeniowym 8,

zaznaczyć X w arkuszu ćwiczeniowym 8 jeŜeli stwierdzenie jest prawdziwe lub fałszywe,

przeanalizować odpowiedzi w grupie,

zaprezentować wyniki na forum klasy.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 2

Uzupełnij schemat w arkuszu ćwiczeniowym 9, wpisując kolejne kroki obliczania

bezpośredniej rentowności produktu metodą DPP.

Arkusz ćwiczeniowy 9

Krok I

Krok II

Obliczenie

marŜy

brutto

Krok III

Krok IV

Obliczenie

bezpośrednich

kosztów

produktu

Krok V

Krok VI

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem nauczania 4.3.1,

przeanalizować kroki obliczania bezpośredniej rentowności produktu,

przedyskutować ćwiczenie w grupie,

wpisać kolejne kroki,

uzasadnić przydatność stosowania tej metody w przedsiębiorstwie,

zaprezentować wnioski na forum klasy.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 3

Wykorzystując metodę DPP, przeprowadź, na podstawie danych zawartych w arkuszu

wiczeniowym 10 kalkulację rentowności produktu. Czy dany produkt jest rentowny, jeŜeli

nie to jakie działania naleŜy podjąć aby zwiększyć jego rentowność.

Arkusz ćwiczeniowy 10

Lp.

Wyszczególnienie

Wielkość kosztów (PLN/jedn. produktu)

Cena sprzedaŜy

30,00

Koszty sprzedaŜy

22,00

Bonifikata

0,45

Opusty

0,20

Koszty powierzchni magazynowej

0,25

Koszty manipulacji magazynowych

0,75

Koszty utrzymania zapasów w magazynie

0,10

Koszty powierzchni sklepowej

0,20

Koszty utrzymania zapasów w sklepie

1,35

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem nauczania 4.3.1,

przeanalizować kolejne kroki metody DPP,

wykonać obliczenia rentowności produktu według kolejnych kroków,

przedyskutować wyniki w grupie,

wyniki zapisać w zeszycie,

przeanalizować wyliczoną rentowność produktu,

zaproponować ewentualne działania,

zaprezentować wnioski na forum klasy.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

kalkulator,

−

zeszyt.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 4

Uzupełnij schemat w arkuszu ćwiczeniowym 11, wpisując kolejne etapy obliczania

kosztów logistycznych za pomocą metody ABC.

Arkusz ćwiczeniowy 11

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem nauczania 4.3.1,

przeanalizować etapy obliczania kosztów logistycznych za pomocą metody ABC,

wpisać kolejne etapy,

uzasadnić przydatność stosowania tej metody w przedsiębiorstwie,

zaprezentować wnioski na forum klasy.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 5

Postępując zgodnie z etapami metody ABC z ćwiczenia 4, ustal koszty czynności dla

działu zakupu przedsiębiorstwa produkcyjnego X.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem nauczania 4.3.1,

wykonać etapy I – V,

przyjąć koszty poszczególnych czynności szacunkowo,

przedstawić wyniki przyporządkowań i obliczeń w postaci tabeli,

zinterpretować otrzymane wyniki,

zaprezentować wnioski na forum klasy.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

kalkulator.

Etap I

Etap II

Wykres

przepływu

kupowanych

dóbr

Etap III

Etap IV

Etap V

Ustalenie

nośników

kosztów

Etap VI

Etap VII

Etap VIII

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

zidentyfikować elementy logistycznego łańcucha dostaw?

rozróŜniać nowoczesne metody obliczania kosztów w logistyce?

sporządzać rachunek kosztów logistycznych w przedsiębiorstwie
metodą ABC?

rozróŜnić cząstkowe koszty logistyczne w logistycznym łańcuchu
dostaw?

uzasadnić

konieczność

sporządzania

rachunku

kosztów

logistycznych?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4. Koszty logistyki w zakresie zaopatrzenia, produkcji,

dystrybucji i gospodarki odpadami

4.4.1. Materiał nauczania

W materiale nauczania 4.3.1.została przedstawiona ogólna koncepcja logistycznego

łańcucha dostaw z której wynika, Ŝe współczesne otoczenie wymaga od firm zarządzania
przepływem i składowaniem materiałów od dostawców do ostatecznego klienta.

Pozyskiwanie materiałów przez przedsiębiorstwo oraz ich przepływ z otoczenia do sfery

zaopatrzenia , a następnie do produkcji i zbytu związane jest z ponoszeniem określonych
kosztów, które stanowią istotny składnik logistyki, wpływają na całokształt ekonomicznej
efektywności procesów gospodarczych.

W praktyce podejście do rachunku i analizy kosztów logistycznych musi być

z konieczności uproszczone, dostosowane do obowiązujących zasad ewidencji, kalkulacji
kosztów, oraz wyników finansowych.

Z punktu widzenia pojedynczej firmy pomocne jest spojrzenie na łańcuch dostaw jak na

system logistyczny składający się z logistyki zaopatrzenia, produkcji (jeŜeli rozpatrujemy
przedsiębiorstwa produkcyjne), dystrybucji.

Rys. 12. Elementy cząstkowe w logistycznym łańcuchu dostaw [opracowanie własne]

Logistyczne systemy zaopatrzenia i dystrybucji podejmują podobne działania lub procesy,

gdyŜ w obu przypadkach decyzje dotyczą podobnych obszarów.

Zaopatrzenie to akt zakupu towarów i usług dla firmy lub w szerszym znaczeniu, to

proces pozyskiwania dóbr i usług dla firmy.

Proces zaopatrzenia to pomyślne realizowanie cyklu czynności, które są niezbędne do

nabycia dóbr i usług zgodnie z wymaganiami uŜytkownika.

W sferze zaopatrzenia na wysokość kosztów logistyki w przedsiębiorstwie wpływ mają

następujące grupy czynników:

−

wysokie koszty procesów zaopatrzenia,

−

zamroŜenie środków obrotowych poprzez wydłuŜone czasy transportu,

−

wysokie nakłady na transport,

−

wysokie straty (ubytki) materiałowe,

−

niedostateczne związki z dostawcami.

Zaopatrzenie

Produkcja

Dystrybucja

D
O
S
T

O
D
B

O
R
C
Y

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Tabela 5. Cząstkowe koszty logistyczne zaopatrzenia [opracowanie własne]

logistyczne koszty zaopatrzenia

cząstkowe logistyczne koszty zaopatrzenia

−

koszty przygotowania i realizacji

zamówienia (Kz)

−

koszty wystawienia i przyjęcia zamówienia,

−

koszty opracowania zamówienia,

−

koszty fakturowania zamówienia

−

koszty utrzymania zapasów (Ku)

−

koszty kapitałowe (Kk),

−

koszty magazynowania (Km),

−

koszty obsługi zapasów (Ko),

−

koszty ryzyka (Kr),

−

koszt wyczerpania zapasów(Kw).

−

koszty transportu (Kt)

−

koszty amortyzacji samochodów (Kat),

−

koszty pracy kierowców i obsługi transportowej

z narzutami (Kpk)

−

koszty zuŜycia materiałów, paliw i energii

związanych z eksploatacją samochodów (Kmt),

−

koszty biurowe (Kb),

−

koszty ubezpieczeń środków transportu (Kus),

−

koszty remontów i konserwacji środków

transportu (Krs),

−

koszty dzierŜawy garaŜy, placów itd. (Kds),

−

inne koszty bazy transportowej (Kints),

−

straty z tytułu uszkodzenia towaru w transporcie

(Kst).

−

koszty organizacji i zarządzania

przepływem towarów i informacji (Ki)

−

koszt tworzenia sieci telekomunikacyjnej,

−

koszt tworzenia sieci komputerowej.

Logistyczne koszty zaopatrzenia (LKzo) są sumą kosztów cząstkowych:

LKzo = Kz + Ku + Kt + Ki

gdzie:

Kz – logistyczne koszty przygotowania i realizacji zamówienia, obejmują wszystkie

wydatki związane ze składowaniem i realizacją zamówień u dostawców zewnętrznych,
ustalenie wysokości tych kosztów jest kłopotliwe, dlatego najczęściej szacuje się je dzieląc
łączny roczny koszt zamówień przez liczbę złoŜonych w danym roku zamówień.

Ku – koszty utrzymania zapasów,

Ku = Kk + Km + Ko + Kr + Kw

Lub:

Ku = Zsr x Su x C

gdzie:
Kk – koszty kapitałowe związane z zamroŜeniem kapitału w zapasy Kk = Zsr x So
Km – koszty magazynowania,
Ko – koszty obsługi zapasów,
Kr – koszty ryzyka,
Kw – koszty wyczerpania zapasów,
Zsr – średni stan zapasów w danym okresie,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

So – średnia stopa oprocentowania,
Su – empirycznie ustalony wskaźnik kosztów (0,2 do 0,4),
C – cena.
Kt – koszty transportu mają największy udział w strukturze kosztów przepływów fizycznych.
Do najwaŜniejszych czynników wpływających na poziom kosztów transportu zalicza się;

−

gałąź transportu,

−

rodzaj środka transportu,

−

wielkość partii.

Czynniki które wpływają na wolumen usług i kosztów transportowych to:

−

liczba zamówień na materiały,

−

liczba dostaw,

−

liczba przyjęć i zamówień materiałów,

−

liczba wydań z magazynu oraz powierzchnia magazynowa,

−

wartość zapasów magazynowych.

Szczegółowo koszty transportu wyrazić moŜna następującym wzorem:

Kt = (Kat) + (Kst) + (Kints) + (Kds) + (Krs) + (Kb) + (Kmt) + (Kpk)

(oznaczenia symboli znajdują się w tabeli 5)

Ki – koszty organizacji i zarządzania przepływem towarów i informacji, uwzględniają

potencjał osobowy, a takŜe środki techniczne przetwarzania informacji

Potrzeby transportowe firma moŜe zaspokoić korzystając z transportu obcego lub

własnego. Decyzja o posiadaniu lub nie posiadaniu transportu własnego jest jedną
z podstawowych decyzji logistycznych przedsiębiorstwa. Analiza tego zagadnienia winna być
przeprowadzona zgodnie z koncepcją progu rentowności. Trzeba wtedy ustalić koszty stałe
dla dwóch wariantów:

−

zakup usług przewozowych na rynku,

−

utrzymanie własnego taboru.

Rys. 13. Próg rentowności dla transportu własnego [7, s. 126]

koszty stałe wariant I

koszty stałe wariant II

suma kosztów stałych i
zmiennych wariant II

suma kosztów stałych
i zmiennych wariant I

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Analiza progu rentowności jest dobrą metodą dla podejmowania decyzji odnośnie

transportu wewnętrznego, przy załoŜeniu ze dla obu omawianych wariantów jakość
przewozów i moŜliwość sterowania pracą taboru są takie same.
Zalety i wady korzystania z transportu własnego:

−

wyŜsze koszty utrzymania własnego taboru niŜ zakup usług przewozowych,

−

wykorzystanie pojazdu do reklamy,

−

powiązanie funkcji kierowcy z funkcją akwizytora.

Zawsze jednak naleŜy przeprowadzić dokładną analizę wykorzystania własnego transportu
i ocenić ewentualne wykorzystanie pojazdów, których zakup jest rozpatrywany. Taką analizę
moŜna przeprowadzić posługując się poniŜszym wzorem [7, s. 127]:

P = Di x A x Td x F x Vt x B x q x E

gdzie:
P – wykonana w roku praca przewozowa w tonokilometyrach,
Di – dni inwentarzowe (liczba dni w roku, w których pojazd był w posiadaniu firmy,
A – wskaźnik wykorzystania taboru (stosunek dni pracy do dni inwentarzowych), jeŜeli

wskaźnik ten jest niski, to naleŜy zrezygnować z posiadania własnego taboru,

Td – średni dobowy czas pracy (iloraz czasu pracy w godzinach i dni pracy). MoŜe być

w pełni uzasadnione posiadanie pojazdu, który pracuje tylko przez 60% dni w roku, ale za
to średnio po 16 godzin na dobę,

F – wskaźnik wykorzystania dnia pracy (stosunek jazdy w godzinach do czasu pracy ogółem)
Vt – szybkość techniczna(iloraz przebiegu taboru ogółem i czasu jazdy w godzinach,
B – wskaźnik wykorzystania przebiegu jest wskaźnikiem określającym stopień wykorzystania

ogólnego przebiegu pojazdu lub taboru na jazdę ładowną ,

q – średnia ładowność pojazdu,
E – dynamiczny wskaźnik wykorzystania ładowności (stosunek wykonywanej pracy

przewozowej do pracy przewozowej moŜliwej do wykonania w przypadku, gdy
ładowność była całkowicie wykorzystana.
Kompleksowa analiza tych wskaźników pozwala na wstępne rozpoznanie problemów

transportowych  i  ułatwia  przewidywanie  kosztów  transportu  własnego.  Jest  to  jednocześnie
dobory sposób na ustalenie elementów i cech systemu logistycznego firmy, które pozytywnie
i negatywnie wpływają na pracę transportu.

Koszty magazynowania jako stały składnik zapasów są wykorzystywane w rachunku

optymalizacji zapasów.

Analiza kosztów zapasów jest niezwykle waŜna, poniewaŜ na ich wielkość wpływają:

−

koszty generowania zamówień co łączy się z funkcjonowaniem i utrzymaniem działu
zaopatrzenia,

−

koszty magazynowania,

−

koszty zamroŜonego kapitału.
Logistyczne koszty zaopatrzenia (w odniesieniu do czynności) są sumą kosztów

czynności, do których zaliczamy między innymi:

−

analiza ofert,

−

kwalifikowanie nowych dostawców,

−

ustalenie warunków dostawy

−

wystawienie i przyjęcie zamówienia,

−

fakturowanie zamówienia.

−

przyjęcie, oznakowanie towarów,

−

składowanie,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

konserwacja zapasu,

−

ochrona i zabezpieczenie zapasów,

−

przerób zapasów,

−

obliczanie cyklu dostaw,

−

przewidywanie róŜnych czasów dostawy,

−

wydanie zapasu.
Przedsiębiorstwo chcąc zwiększyć efektywność swojego działania będzie dokładnie

analizowało elementy logistycznych kosztów zaopatrzenia. Spośród wymienionych w tabeli 5
kosztów, bardzo istotne z punktu widzenia przedsiębiorstwa są koszty związane z konkretnym
klientem, firma powinna postawić sobie pytanie na ile jest on zyskowny.

W tym celu naleŜy przeprowadzić analizę bezpośredniej rentowności klienta, która

polega na przypisaniu danemu klientowi wszystkich kosztów, które firma poniosła prowadząc
z nim interesy. Analizę tę moŜna przeprowadzić za pomocą arkuszy.

Rys. 14. Etapy analizy kosztów logistycznych zaopatrzenia za pomocą arkuszy [opracowanie własne]

Za pomocą arkusza 1 ustala się w jaki sposób poszczególne grupy kosztów wpływają na
wartość produktu.

Tabela 6. Arkusz 1 ocena kosztu dostawcy [17, s. 141]

Dane identyfikacyjne firmy

koszty logistyki

Lp. produkt

cena

zakupu zakup transport

magazynowanie

inne

koszty

Pozostałe koszty

np.:

wynagrodzenie

narzuty itd

Suma kosztów

Arkusz 2 słuŜy do agregacji kosztów poszczególnych dostawców znajdujących się na danym
poziomie. Przedstawia on sumaryczne zestawienie grup kosztów.

Łańcuch

dostaw

identyfikacji

dostawców

Sporządzenie

arkuszy ocen

Uzyskanie

informacji o

wskazanych

kosztach

Analiza

i oszacowanie

kosztów

Wybór

dostawcy

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Tabela 7. Arkusz 2 ocena kosztu poziomu łańcucha [17, s. 142]

Poziom łańcucha

cena
zakupu

koszty
logistyki

pozostałe
koszty

koszty całkowite

Lp.

Nazwa dostawcy

Numer

dostawcy

1+2+3

Razem

Po określeniu poziomu łańcucha grupujemy koszty poszczególnych dostawców

Tabela 8. Zbiorczy arkusz oceny kosztu łańcucha [17, s. 143]

cena zakupu

koszty logistyki

pozostałe koszty

koszt całkowity

Lp. Poziom łańcucha

1+2+3

Razem

Po przeprowadzeniu analizy poziomu kosztów w danym łańcuchu, przedsiębiorstwo

moŜe zrezygnować ze współpracy z dostawcami, którzy nie są rentowni.

Logistyczne funkcje dystrybucyjne realizowane przez przedsiębiorstwa są bardzo

zróŜnicowane. W zaleŜności od rodzaju danego przedsiębiorstwa i przedmiotu działalności
sieć dystrybucyjna jest bardziej lub mniej rozwinięta. Ponadto, róŜna jest w niej liczba ogniw
pośredniczących w logistycznym procesie przepływu produktów od dostawcy do końcowego
odbiorcy.

Przedmiotem logistyki procesów dystrybucyjnych jest przemieszczanie surowców,

materiałów, wyrobów gotowych od miejsc ich wytworzenia na rynek lub bezpośrednio do
uŜytkowania lub konsumenta.

Koszty dystrybucji dzielą się na:

−

tradycyjne:

−−−−

koszty transportu,

−−−−

koszty magazynowania,

−

nowoczesne, które uwzględniają:

−−−−

poziom obsługi klienta – poziom zapasów,

−−−−

działalność dystrybucyjną (fakturowanie, opracowanie zamówień),

−−−−

przepływ materiałów i opakowań ochronnych,

−−−−

zarządzanie i administrowanie dystrybucją.

Całkowite koszty dystrybucji moŜna obliczyć korzystając z formuły:

LKd = Ktd + Kud + Kid + Kod + KuŜd

gdzie:
LKd – logistyczne koszty dystrybucji,
Ktd – koszty transportu w dystrybucji,
Kud – koszty utrzymania zapasów w dystrybucji,
Kid – koszty organizacji i zarządzania przepływem towarów i informacji, uwzględniają

potencjał osobowy, a takŜe środki techniczne przetwarzania informacji,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Kod – koszty opakowań,
KuŜd – koszty uŜywania materiałów.

W logistyce produkcji najwaŜniejsze znaczenia mają procesy rzeczowe i informacyjne.

Na koszty procesów rzeczowych składają się koszty:

−

transportu wewnętrznego surowców, materiałów, półfabrykatów,

−

czynności manipulacyjnych,

−

tworzenia zapasów produkcji w toku.

Koszty procesów informacyjnych to przede wszystkim koszty planowania, sterowania
i regulowania przepływami produkcji.

Na wysokość kosztów logistycznych produkcji wpływ mają następujące czynniki:

−

branŜa,

−

czas przepływu dostaw materiałów i surowców,

−

wyprzedzenie informacyjne procesów zaopatrzenia,

−

czas i poziom transportu, przeładunku, magazynowania.

−

złoŜoność procesu technologicznego,

−

rytmiczność procesu produkcji.
Do optymalizacji procesów produkcyjnych, które mają za zadanie zmniejszenie kosztów

logistycznych w tym obszarze wykorzystuje się system:

−

Kanban,

−

system Just – in – Time,

−

zintegrowany komputerowo system zarządzania produkcją (CIM).
Przepływy informacyjne w logistyce i ich objętość stają się punktem wyjścia do rozwaŜań

na  temat  logistycznego  systemu  informacji  LIS  (Logistics  Information  System).  Aby  wybrać
informacje najistotniejsze z punktu trafności decydowania, o największej wartości i w krótkim
czasie,  naleŜy  zastosować  odpowiednie  środki  i  techniki  informacyjne.  Tylko  techniki
komputerowe  są  w  stanie  uporać  się  z  tak  olbrzymią  ilością  danych  i  przetworzyć  je
w wartościowe, uŜyteczne informacje.

Integracja i kompleksowość logistycznego systemu informacji LIS musi odbywać się

w relacji  do  wcześniej  wspomnianego  otoczenia.  Ono  nadaje  kształt  działalności
przedsiębiorstwa  poprzez  uwzględnienie  w  systemach  informacyjnych  istotnych  problemów
ekonomicznych,  społecznych,  geograficznych,  kulturowych  itp.  Istotą  logistycznego  systemu
informacji jest:

−

gromadzenie danych i informacji,

−

przechowywanie,

−

odpowiednie przetwarzanie,

−

dystrybuowanie informacji,

−

prezentowanie  i  podejmowanie  optymalnych  decyzji  koordynujących  działania
logistyczne.
Warunkiem  koniecznym  funkcjonowania  systemów  logistycznych  w  sposób  optymalny

jest  zastosowanie  w  tych  systemach  informatyki.  Komputerowe  wspomaganie  systemów
informacyjnych  ma  strategiczne  znaczenie  dla  przedsiębiorstwa.  Stosowane  techniki  i środki
informatyczne umiejętnie wdroŜone i wykorzystane umoŜliwiają, drogą przewagi konkurencji,
maksymalizowanie  zysków  zarówno  w  firmie,  w  ogniwie  łańcucha  logistycznego,  jak
i w całym łańcuchu.

Logistyczny system informacyjny opiera się na szeroko pojętej infrastrukturze

teleinformatycznej, która jest podstawą stosowania dalszych rozwiązań technicznych.
Popularną techniką wymiany dokumentów jest EDI (Electronic Data Interchange).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

EDI jako system międzyorganizacyjny zapewnia przesyłanie danych i informacji między

przedsiębiorstwami realizując cele logistycznego działania. Za pomocą tej techniki następuje
zbieranie  i  przesyłanie  informacji  prawie  w  kaŜdym  ogniwie  łańcucha  dostaw.  EDI  pozwala
osiągnąć  korzyści  dzięki  usprawnieniu  obsługi  klientów,  gospodarki  materiałowej  przez
krótsze  terminy  dostaw,  obniŜenie  poziomu  zapasów,  trafne  i  precyzyjne  prognozy  zbytu,
usprawnieniu  moŜliwości  stosowania  strategii

Just – in – Time (JiT dokładnie na czas) oraz

stosowaniu strategii marketingowych. Technologia EDI oraz koncepcja systemów otwartych
pozwalają realizować zasadę tzw. Integracji progresywnej.

Nowoczesna telekomunikacja oferuje róŜnorodne moŜliwości transmisji komunikatów

EDI przy wykorzystaniu publicznych sieci telekomunikacyjnych, poprzez prywatne sieci
ś

wiadczące dodatkowe usługi, czy Internet.

W elektronicznej wymianie dokumentów wykorzystywana jest technika automatycznej

identyfikacji towarów (AI) wykorzystująca kody kreskowe. Technika AI jest wykorzystywana
w wielu procesach logistycznych w: zaopatrzeniu, produkcji, transporcie, magazynowaniu,
handlu. EDI i AI są ściśle ze sobą powiązane i są nieodłącznym elementem logistycznego
systemu informacji. Gwarancją efektywnego działania transmisji dokumentów jest dostępność
i niezawodność usług sieciowych i telekomunikacyjnych.

Na rynku polskim moŜna spotkać wiele zintegrowanych systemów informatycznych

wspomagających efektywną działalność przedsiębiorstwa. Niewiele jednak polskich firm
decyduje się na zakup i wdraŜanie takiego systemu. Częściej są one stosowane w duŜych
przedsiębiorstwach z udziałem kapitału zagranicznego.

W Polsce przedsiębiorstwa najczęściej decydują się na zakup systemów klasy ERP

(Enterprise  Resources  Planning),  które  do  niedawna  były  najpopularniejszymi.  Systemy  te
jednak  nie  zawsze  są  kompletne,  często  ograniczają  się  tylko  do  kilku  najwaŜniejszych
modułów. Zintegrowany system ERP zawiera moduły wspomagające między innymi: finanse,
produkcję,  logistykę  i  dystrybucję,  marketing,  zarządzanie  projektami,  usługi,  płace  i  kadry,
raportowanie,  obieg  dokumentów.  Przedsiębiorstwa  wdraŜają  przewaŜnie  tylko  niektóre
z nich.

Obecnie na rynku polskim dostępne są oprogramowania klasy CRM (Customer

Relationship Management) i SCM (Supply Chain Management), jednak do zakupu tych
systemów rynek dojrzewa powoli. Oprogramowanie SCM wspomagające zarządzaniem
łańcuchem dostaw do chwili obecnej nie znalazło chętnego do wdroŜenia.

SCM to kompletne, zintegrowane planowanie i przeprowadzanie operacji związanych

z dostawami  w  sieci  logistycznej  obejmującej  ich  dostawców,  producentów,  dystrybutorów,
klientów oraz ich klientów. System polega na maksymalizacji poziomu integracji wszystkich
elementów łańcucha logistycznego. W efekcie powstaje jeden, stabilny i w pełni zintegrowany
twór,  cechujący  się  synergią  działań  wewnętrznych  i  kooperatywnym  funkcjonowaniem
wszystkich składowych w warunkach zmieniającego się otoczenia.

CRM jest systemem zarządzania kontaktami z klientami, polega na ciągłym gromadzeniu,

selekcjonowaniu i analizie danych o aktualnych i przyszłych klientach.

równie

znanych

systemów

wspomagania

zarządzania

logistycznego

wykorzystywanego w praktyce naleŜą:

−

MRP (Materials Requirement Planning) – system planowania potrzeb materiałowych,
wykorzystywany jest do: zarządzania materiałami do produkcji, utrzymania minimalnego
poziomu zapasów, planowania produkcji, dostaw i zakupów,

−

MRP II (Manufacturing Resources Planning) – system planowania zasobów
produkcyjnych, jest rozwinięciem systemu MRP, łączy on proces planowania, sterowania
i wytwarzania,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

DRP  (Distribution  Resources  Planning)  –  system  planowania  zasobów  dystrybucji,
gromadzi  informacje  na  temat  popytu,  przekazuje  je  do  produkcji  i  systemu
marketingowego,  dzięki  temu  dość  dokładnie  prognozować  popyt,  poziom  zapasów
i miejsce ich składowania,

−

ECR (Effecient Consumer Response) – sysyem efektywnej obsługi konsumenta,

−

ADC (Automatic Data Capture) – to system automatycznego, bezpośredniego
wprowadzania danych do komputerowych systemów informatycznych lub innego sprzętu
sterowanego mikroprocesorem za pomocą specjalnych urządzeń (bez uŜycia klawiatury).

Stosowanie w zarządzaniu produkcją tych systemów powoduje:

−

redukcję kosztów projektowania o ok. 15-30%,

−

skrócenie cyklu produkcyjnego wykonania produktów o ok. 30-60%,

−

zwiększenie produktywności o ok. 40-70%,

−

redukcję zapasów produkcji w toku o ok.30-60%,

−

redukcję kosztów osobowych o ok. 5-20%,

−

zmniejszenie liczby braków o ok. 20-50%.
Postępujący rozwój technologii informatycznych wymusza zmianę modelu zarządzania

logistyką. Wykorzystanie do działalności logistycznej technologii informatycznych, a przede
wszystkim Internetu nazwano e-logistics, który jest instrumentem wspomagającym logistykę.

Na planowanie zbytu i określenie przyszłej wielkości produkcji oddziałują liczne

czynniki wewnątrz zakładu, do których naleŜy m. in.:

−

wydajność maszyn i urządzeń,

−

wydajność i gotowość siły roboczej,

−

zaopatrzenie materiałowe i surowcowe pod względem ilościowym i jakościowym.
KaŜda firma produkcyjna nie moŜe wyprodukować więcej niŜ pozwala na to jej potencjał

maksymalny.  Wykorzystanie  maksymalne  potencjału  produkcyjnego  miałoby  jednak  ten
skutek, Ŝe wystąpi wyŜszy stopień zuŜycia urządzeń produkcyjnych. Ponadto wystąpi wyŜsze
zuŜycie  materiałów  eksploatacyjnych,  przyrost  produkcji  wybrakowanej,  jak  równieŜ  wzrost
kosztów pracy z uwagi na dodatkowe zatrudnienie siły roboczej.

Z doświadczeń wynika, Ŝe maksymalne zaangaŜowanie czynników produkcyjnych

prowadzi

nieproporcjonalnego

wzrostu

jednostkowych

kosztów

wytwarzania.

Z drugiej strony, stopień wykorzystania potencjału produkcyjnego jest ograniczony dolną
granicą.

Niewykorzystany potencjał prowadzi do nieproporcjonalnego wzrostu kosztów

jednostkowych,  poniewaŜ  mamy  do  czynienia  ze  stałymi  kosztami  urządzeń  i  siły  roboczej.
Z ekonomicznego  punktu  widzenia  moŜna  twierdzić  o  istnieniu  potencjału  minimalnego.
W  zaleŜności  od  poziomu  wykorzystania  potencjału  w  przedziale:  potencjał  max  -  potencjał
min,  występują  róŜne  koszty  jednostkowe  wytwarzania.  Fakt  ten  jest  istotny  z  punktu
widzenia  planu  wielkości  produkcji  ze  względu  na  prognozę  zbytu.  W  modelowym  ujęciu
moŜna  wyodrębnić  trzy  warianty  dostosowania  programu  produkcji  do  wielkości
prognozowanego zbytu:

−

jednakowy przebieg wielkości produkcji i wielkości zbytu,

−

schodkowe dopasowanie wielkości produkcji do wielkości zbytu,

−

stałe dopasowanie wielkości produkcji do wielkości zbytu.

Opakowanie towarzyszy produktowi od etapu produkcji do uŜytkowania. Istnieją wyraźne

powiązania między technikom pakowania i dystrybucją. Łatwo to dostrzec od strony
kosztowej. ZaleŜnie od przyjętych kryteriów optymalizacji moŜna uzyskać albo znaczną
obniŜkę kosztów, albo moŜe nastąpić powaŜny wzrost kosztów dystrybucji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Opakowanie powinno być zawsze podporządkowane całościowemu ujęciu logistycznemu,

aby móc wykorzystać wszystkie potencjalne rezerwy racjonalizacyjne. ZaleŜnie od rodzaju
tworzywa opakowaniowego i uwarunkowań dystrybucyjnych, koszty opakowań wynoszą
35%, a w niektórych przypadkach dochodzą nawet do 60% wartości sprzedawanego towaru.
Na logistyczne koszty opakowań składają się:

−

koszty materiałów,

−

koszty robocizny,

−

koszty energii,

−

opłata produktowa jest ona obliczana i wypłacana przez przedsiębiorców za opakowania,

w wypadku sprzedaŜy produktów w tych opakowaniach.
Obecnie firmy mają do wyboru wiele róŜnych materiałów nadających się na opakowanie

zewnętrzne. Dawniej w powszechnym uŜyciu były twardsze materiały, takie jak pojemniki
metalowe, czy drewniane. Zwiększało to jednak wagę ładunku, co z kolej podwyŜszało koszty
transportu, gdyŜ firmy transportowe rozliczając się ze swoim klientem biorą pod uwagę cięŜar
całkowity ładunku. tj. wagę ładunku wraz z opakowaniem.

4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Co to jest logistyczny łańcuch dostaw?

Z jakich elementów cząstkowych składa się logistyczny łańcuch dostaw?

Jakie czynniki wpływają na koszty logistyczne w sferze zaopatrzenia?

Jakie czynniki wpływają na koszty logistyczne w sferze produkcji?

Jakie czynniki wpływają na koszty logistyczne w sferze dystrybucji?

Jakie czynniki wpływają na koszty logistyczne transportu?

Na czym polega analiza kosztów logistycznych zaopatrzenia za pomocą arkuszy?

Jakie koszty składają się na logistyczne koszty opakowań?

4.4.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przeprowadź analizę logistycznych kosztów planowania i sterowania produkcją.

Scharakteryzuj systemy wykorzystywane do optymalizacji procesów produkcyjnych, który
z nich uwaŜasz za najbardziej efektywny.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem nauczania 4.4.1,

wyszukać w róŜnych źródłach informacji o systemach optymalizujących logistyczne
koszty produkcji,

przeanalizować zasady funkcjonowania tych systemów,

wybrać najbardziej efektywny system, uzasadnić swój wybór,

zaprezentować wnioski na forum klasy.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

literatura zgodna z rozdziałem 6 Poradnik dla ucznia,

−

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Uzupełnij schemat w arkuszu ćwiczeniowym 12, wpisując kolejne etapy analizy

logistycznych kosztów zaopatrzenia metodą arkuszy. Scharakteryzuj kaŜdy etap.

Arkusz ćwiczeniowy 12

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem nauczania 4.4.1,

przeanalizować etapy analizy kosztów logistycznych metodą arkusza,

ustalić kolejność etapów,

wpisać etapy do arkusza ćwiczeniowego 12,

scharakteryzować etapy,

uzasadnić potrzebę analizy kosztów logistycznych metodą arkuszy,

przedstawić wnioski na forum klasy.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

literatura zgodna z rozdziału 6.

Ćwiczenie 3

Na podstawie danych zawartych w arkuszu ćwiczeniowym 13 sporządź rachunek kosztów

logistyki dystrybucji w firmie Y w miesiącu kwietniu. Oblicz strukturę tych kosztów, wyniki
zinterpretuj. Jakie działania moŜna podjąć aby zmniejszyć logistyczne koszty dystrybucji.

Arkusz ćwiczeniowy 13

koszty logistyczne

wartość kosztu

wskaźnik struktury

w %

koszty transportu

7000,00 PLN

koszty utrzymania zapasów

500,00PLN

koszty organizacji i informacji

2000,00PLN

koszty opakowań

125,00 PLN

koszty uŜywania materiałów

100,00PLN

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem nauczania 4.4.1,

Sporządzenie

arkuszy ocen

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

zidentyfikować koszty logistyczne w dystrybucji,

wybrać wzór na obliczanie logistycznych kosztów dystrybucji,

obliczyć logistyczne koszty dystrybucji,

obliczyć strukturę tych kosztów,

przeanalizować wyniki,

zaprezentować wnioski na forum klasy.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

kalkulator.

Ćwiczenie 4

Na podstawie danych zawartych w arkuszu ćwiczeniowym 14 sporządź rachunek kosztów

logistycznych  w  zakresie  zaopatrzenia  w  miesiącu  maju  w  firmie  X.  Oblicz  strukturę  tych
kosztów, wyniki zinterpretuj.
Jak  udokumentujesz  działania  w  zakresie  zaopatrzenia,  wyszukaj  i  zaprezentuj  dokumenty
związane z zaopatrzeniem.

Arkusz ćwiczeniowy 14

koszty logistyczne

wartość kosztu

wskaźnik struktury

w %

koszty zamówień

700,00 PLN

redni zapas

5000 szt

cena za szt.

5,00 PLN

empiryczny wskaźnik kosztów

0,25

koszty transportu

2000,00PLN

oszacowany koszt przepływu informacji

9000 PLN

Razem

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem nauczania 4.4.1,

zidentyfikować koszty logistyczne w zaopatrzeniu,

wypisać odpowiednie wzory do obliczania tych kosztów,

podstawić dane,

obliczyć,

przeprowadzić analizę wyników,

obliczyć strukturę kosztów,

wyszukać w Internecie lub innych źródłach, wzory dokumentów występujących
w zaopatrzeniu,

przedyskutować wyniki w grupie,

10)

przedstawić wnioski na forum klasy.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

kalkulator,

−

komputer z dostępem do Internetu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 5

Sporządź rachunek kosztów zadań logistycznych z obszaru transportu wewnętrznego

w firmie X w miesiącu kwietniu.
Czy firma powinna korzystać z własnego taboru, czy taniej będzie korzystać z transportu
obcego, jeŜeli koszt usługi przewozowej wynosi 9000, 00 PLN.

Arkusz ćwiczeniowy 15

koszty logistyczne

wartość kosztu na jednostkę

PLN

ilość

amortyzacja samochodów

5.000,00

5 samochodów

płaca kierowców

2.000,00

5 kierowców

płaca obsługi transportowej

1.200,00

2 pracowników

zuŜycie materiałów, paliw i energii

9000,00

zuŜycie materiałów biurowych

100,00

ubezpieczenie środków transportu

1500,00

remonty i konserwacja

1200,00

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem nauczania 4.4.1,

zidentyfikować logistyczne koszty transportu,

obliczyć logistyczne koszty transportu,

przeanalizować wyniki,

wyszukaj w Internecie oferty firm w zakresie usług transportowych,

przedyskutować wyniki w grupie,

zaprezentować wnioski na forum klasy.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

literatura zgodna z rozdziałem 6 Poradnik dla ucznia,

−

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu.

4.4.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

rozróŜnić elementy logistycznego łańcucha dostaw?

sporządzić rachunek kosztów zadań logistycznych w zakresie
zaopatrzenia?

sporządzać rachunek kosztów zadań logistycznych planowania
i sterowania produkcją?

sporządzić rachunek kosztów logistyki dystrybucji?

sporządzić rachunek kosztów zadań logistycznych z obszaru
transportu wewnętrznego?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5. Bilans kosztów logistyki

4.5.1. Materiał nauczania

Sprawozdania finansowe stanowią efekt rachunkowości finansowej. Przepisy ustawy

o rachunkowości zawierają odrębne regulacje w zakresie sprawozdawczości dla dwóch grup
podmiotów, tj. dla jednostek których sprawozdania podlegają corocznemu badaniu i dla
pozostałych

W obydwu kategoriach podmiotów gospodarczych, bilans oraz rachunek zysków i strat są

podstawowymi  sprawozdaniami  finansowym,  które  dostarczają    informacji  o  sytuacji
majątkowej i finansowej firmy.
Bilans moŜe być sporządzony w formie dwustronnej tabeli, z lewej aktywa z prawej pasywa.

AKTYWA

Aktywa trwałe

I. Wartości niematerialne i prawne

II. Rzeczowe aktywa trwałe

III. NaleŜności długoterminowe

IV. Inwestycje długoterminowe

V. Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe

Aktywa obrotowe

I. Zapasy

II. NaleŜności krótkoterminowe

III. Inwestycje krótkoterminowe

IV. Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe

Aktywa razem

PASYWA

Kapitał (fundusz) własny

I. Kapitał podstawowy

II. NaleŜne wpłaty na kapitał podstawowy

III. Udziału własne

IV. Kapitał (fundusz) zapasowy

V. Kapitał z aktualizacji wyceny

VI Pozostałe kapitały rezerwowe

VII Zysk (strata) z lat ubiegłych

VIII Zysk (strata) netto

IX Odpisy z zysku netto w ciągu roku obrotowego

Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania

I. Rezerwy na zobowiązania

II. Zobowiązania długoterminowe

III. Zobowiązania krótkoterminowe

IV. Rozliczenia międzyokresowe

Pasywa razem

Rys. 15. Bilans uproszczony [opracowanie własne]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

JednakŜe ustawa przewiduje drabinkową (jednostronną) formę bilansu, pokazując

najpierw aktywa a potem pasywa. Taką formę mają bilanse sporządzane w krajach Unii
Europejskiej.

Ustawa o rachunkowości [20] umoŜliwia sporządzenie bilansu w wersji uproszczonej.

Bilans taki mogą sporządzać tylko podmioty które w roku obrotowym, nie osiągnęły dwóch
z trzech wielkości:

−

rednioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty wynosiło nie więcej niŜ 50 osób,

−

suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego nie przekroczyła 2 mln EURO,

−

przychód netto ze sprzedaŜy towarów i produktów oraz operacji finansowych za rok

obrotowy nie przekroczył 4 mln. EURO.

Bilans przedsiębiorstwa w wersji uproszczonej przyjmuje następującą postać i słuŜy

analizie struktury majątku i kapitałów w przedsiębiorstwie.
Przedmiotem badań w ramach bilansu jest:

−

analiza struktury majątkowej na podstawie wskaźników struktury aktywów,

−

analiza struktury kapitałowej na podstawie wskaźników struktury pasywów,

−

analiza struktury kapitałowa-majątkowej.
Rachunek zysków i strat jest rozwinięciem bilansu, poniewaŜ pokazuje elementy

kształtujące  wynik  finansowy  ujęty  w  bilansie  Jest  on  pierwszą  weryfikacją  opłacalności
działalności  gospodarczej,  gdyŜ  w  sposób  kompleksowy  przedstawia  wszystkie  przychody
i koszty,  jakie  ponosi  firma  w  określonym  czasie,  często  w  literaturze  nazywamy  go
„rachunkiem ruchu”.
Rachunek  zysków  i  strat  moŜe  być  przedstawiany  w  wariancie  kalkulacyjnym  lub
porównawczym,  czasami  stosowana  jest  dla  potrzeb  analizy ekonomicznej uproszczona jego
wersja.

Przychody netto ze sprzedaŜy

Koszty działalności operacyjnej

ZYSK (strata) ZE SPRZEDAśY (A – B)

Pozostałe przychody operacyjne

Pozostałe koszty operacyjne

ZYSK Z DZIAŁALNOŚCI OPERACYJNEJ (C +D – E)

Przychody finansowe

Koszty finansowe

ZYSK (strata) Z DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ (F +G – H)

Wynik zdarzeń nadzwyczajnych

ZYSK (strata) BRUTTO

Podatek dochodowy

Pozostałe obowiązkowe zmniejszenia zysku

ZYSK (strata) NETTO (K – L – M)

Rys. 16.

Rachunek zysków i strat w wariancie uproszczonym [opracowanie własne]

W celu pogłębienia badania kondycji finansowej firmy przeprowadza się dalsze,

szczegółowe  analizy.  Zakres,  forma  i  szczegółowość  informacji  finansowej  niezbędnych
w  zarządzaniu  przedsiębiorstwem  zaleŜy  od  wielu  czynników,  między  innymi  od  rodzaju
działalności, wielkości firmy, formy prawo-organizacyjnej itd.
Podstawowe metody analizy bilansu to:

−

analiza pionowa bilansu, która polega na obliczaniu i interpretacji:

wskaźnika struktury: aktywów, aktywów trwałych, obrotowych, kapitałów własnych i obcych,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

wskaźnika źródeł finansowania – który wskazuje kapitały mające większy udział
w finansowaniu aktywów, powinien być powyŜej 100%, wtedy oznacza, Ŝe większy wpływ na
finansowanie aktywów ma kapitał własny. Relacja między kapitałem własnym a obcym
powinna być jak 2:1

kapitały własne

wskaźnik źródeł finansowania =

kapitały obce

x 100

−

analiza pozioma bilansu:

wskaźniki dynamiki,
wskaźniki tempa zmian,
wskaźniki pokrycia aktywów trwałych kapitałem własnym (obcym).

kapitały własne(obce)

wskaźnik pokrycia =

aktywa trwałe(obrotowe)

x 100

Jedną z form badania bilansu, oraz rachunku zysków i strat jest analiza wskaźnikowa,

która stanowi rozwinięcie wstępnej analizy podstawowych dokumentów finansowych i oparta
jest na badaniach wzajemnych relacji zachodzących w tych sprawozdaniach.
Wielkość zjawisk badanych w trakcie analizy ekonomicznej oraz ich zmiany określa się za
pomocą róŜnych wskaźników ekonomicznych.

Wachlarz wskaźników, które mogą być wykorzystane do oceny efektywności

ekonomicznej funkcjonowania firmy na podstawie danych sprawozdań finansowych, jest
szeroki. Dzięki nim moŜna ocenić róŜne aspekty działalności gospodarczej firmy. W praktyce
występuje zestaw czterech najczęściej wykorzystywanych grup standardowych wskaźników
finansowych.

Z merytorycznego punktu widzenia, a więc w zaleŜności od treści, jaką sobą reprezentują,

moŜna je podzielić na trzy podstawowe grupy:

−

wskaźniki finansowe,

−

wskaźniki działalności gospodarczej jednostki organizacyjnej (produkcja, handel, usługi),

−

wskaźniki charakteryzujące efektywność wykorzystania środków gospodarczych.
Najczęściej do analizy sytuacji jednostki gospodarczej wykorzystuje się wskaźniki

finansowe.
Wskaźniki finansowe wykorzystywane w analizie ekonomicznej:

−

wskaźniki  płynności  finansowej  –  oznaczają  zdolność  jednostki  do  terminowego
regulowania  bieŜących  zobowiązań,  niskie  wskaźniki  są  zagroŜeniem  utraty  płynności,
zbyt  wysokie  mogą  świadczyć  o  nadmiernym  gromadzeniu  gotówki  w  firmie,  co  moŜe
wpłynąć  na  obniŜenie  jego  rentowności.  Wysokością  tego  wskaźnika  interesują  się
w szczególności wierzyciele,

−

wskaźniki

rentowności

–

informują

szybkości

zwrotu

zaangaŜowanego

w przedsiębiorstwie kapitału. SłuŜą do oceny zdolności kierownictwa do generowania
zysków, są miarą efektywności finansowej działalności gospodarczej,

−

wskaźniki sprawności działania (obrotowości, rotacji) – informują jak szybko firma
przekształca w gotówkę swoje naleŜności i zapasy, oceniają efektywność wykorzystania
zaangaŜowanych w działalność zasobów majątkowych i kapitałowych,

−

wskaźniki zadłuŜenia (wspomagania) – charakteryzują poziom finansowania przez źródła
zewnętrzne, pozwalają na określenie struktury kapitału przedsiębiorstw.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Tabela 9. Wskaźniki analizy finansowej [opracowanie własne]

Nazwa

wskaźnika

ródło

obliczeń

Formuła obliczania

Jednostka

miary

Wartość

poŜądana

wskaźnika

Wskaźniki płynności:

bieŜącej
płynności:

bilans

aktywa obrotowe

zobowiązania

krótkoterminowe

krotność

1,5 – 2,0

szybkiej
płynności

bilans

płynne środki obrotowe

zobowiązania

krótkoterminowe

krotność

około 1

płynności
gotówkowej

bilans

rodki pienięŜne

zobowiązania

krótkoterminowe

krotność

0,1 – 0,2

Wskaźniki rentowności:

rentowność
netto sprzedaŜy

bilans i

rachunek

zysków i

strat

zysk netto

przychody ogółem

x 100

moŜliwie

najwyŜsza

rentowność
brutto
sprzedaŜy

bilans i

rachunek

zysków i

strat

zysk brutto

przychody ogółem

x 100

moŜliwie

najwyŜsza

rentowność
netto aktywów

bilans i

rachunek

zysków i

strat

zysk netto

aktywa ogółem

x 100

moŜliwie

najwyŜsza

rentowność
netto aktywów
obrotowych

bilans i

rachunek

zysków i

strat

zysk netto

aktywa obrotowe

x 100

moŜliwie

najwyŜsza

rentowność
netto aktywów
trwałych

bilans i

rachunek

zysków i

strat

zysk netto

aktywa trwałe

x 100

moŜliwie

najwyŜsza

rentowność
netto kapitału
całkowitego

bilans i

rachunek

zysków i

strat

zysk netto

kapitał całkowity

x 100

moŜliwie

najwyŜsza

rentowność
netto kapitału
własnego

bilans i

rachunek

zysk netto

kapitał własny

x 100

moŜliwie

najwyŜsza

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

c.d. Tabeli 9

Nazwa

wskaźnika

Źródło

obliczeń

Formuła obliczania

Jednostka

miary

Wartość

poŜądana

wskaźnika

Wskaźniki sprawności działania:

wskaźnik
rotacji
zapasów w
dniach

bilans i

rachunek

zysków i

strat

przeciętny stan

zapasów

przychody ze

sprzedaŜy

365

dni

im niŜszy tym

lepiej

wskaźnik
rotacji
zapasów w
razach

bilans i

rachunek

zysków i

strat

przychody ze sprzedaŜy

przeciętny stan zapasów

razy

im wyŜszy

tym lepiej

wskaźnik
rotacji
naleŜności w
dniach

bilans i

rachunek

zysków i

strat

przeciętny stan

naleŜności

przychody ze

sprzedaŜy +podatek

VAT

x
365

dni

im niŜszy tym

lepiej

wskaźnik
rotacji
naleŜności w
razach

bilans i

rachunek

zysków i

strat

przychody ze sprzedaŜy +

podatek VAT

przeciętny stan naleŜności

razy

im wyŜszy

tym lepiej

Wskaźniki zadłuŜenia:

wskaźnik
ogólnego
zadłuŜenia

bilans

zobowiązania

ogółem

aktywa ogółem

100

im mniejszy,

tym lepiej

wskaźnik
udziału
kapitałów
własnych w
finansowaniu
majątku

bilans

kapitał własny

aktywa ogółem

100

im bliŜszy
100% tym

lepiej

Wskaźniki pomiaru efektywności systemu logistycznego są przedstawione w sposób

zróŜnicowany, uwzględniają jednak kategorie ekonomiczne, które uznane są za szczególnie
istotne. NaleŜą do nich koszty, majątek i obrót.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Istota rachunku efektywności systemu logistycznego sprowadza się do porównania

efektów uzyskanych przez ten system z nakładami poniesionymi na jego funkcjonowanie.

Koszty logistyczne mają znaczny wpływ na kształtowanie się aktywów i pasywów

przedsiębiorstwa. Z punktu widzenia logistyki moŜna bliŜej zidentyfikować kaŜdy element
ś

rodków obrotowych i trwałych, traktując go jako oddzielny składnik. Zmienne logistyczne

w istotny sposób kształtują poszczególne elementy bilansu.

Gotówka

NaleŜność

Cykl realizacji zamówienia

Procent realizacji zamówień

Poprawne fakturowanie

Zapasy

Polityka gospodarowania zapasami,
poziomy serwisu

Nieruchomości, wyposaŜenie

Urządzenia do dystrybucji,
wyposaŜenie

Urządzenia transportowe

AKTYWA

BILANS

PASYWA

Płatności

Polityka zakupów

ZadłuŜenie

Wartość netto majątku firmy

Opcje finansowe dla zapasów,
fabryk, wyposaŜenia

Rys. 17. Wpływ kosztów logistycznych na bilans [opracowanie własne]

Krótsze cykle realizacji zamówień, poprawne fakturowanie przyspieszają przepływ

gotówki ze sprzedaŜy w kasie, a ograniczenie wielkości i częstości zamówień poprawia
bieŜące płatności.

Właściwa polityka gospodarowania zapasami, struktura, wielkość zapasów i sposób ich

magazynowania  jak  równieŜ  szybkość  ich  obrotu  ma  istotny  wpływ  na  bilans
przedsiębiorstwa.  Często  zdarza  się  Ŝe  połowa  lub  więcej  bieŜących  aktywów
przedsiębiorstwa  jest  zaangaŜowana  w  zapasy  im  szybciej  przedsiębiorstwo  zamieni  zapasy
na gotówkę tym dla przedsiębiorstwa korzystniej.

Jeśli budynki, składy i magazyny, które tworzą sieć logistyczną, oceniane są realistycznie

na podstawie amortyzacji, przedstawiają sobą istotną część całości zaangaŜowanego kapitału.
Podobnie wyposaŜenie słuŜące przechowywaniu wyrobów, pojazdy i inne wyposaŜenie
zaangaŜowane w magazynowanie i transport teŜ stanowi dodatek do całkowitej sumy środków
trwałych.

Procesy logistyczne wywierają istotny wpływ na ekonomikę przedsiębiorstwa,

a w efekcie kształtują jego wynik finansowy

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SprzedaŜ

Wydatki
na administrację,
zbyt

PRZYCHÓD, KOSZTY

ZMIENNE LOGISTYCZNE

Obsługa klienta

Przychód

Koszty wyrobów
sprzedanych

Zakupy

Sterowanie produkcją

Przygotowanie zamówienia

Pakowanie

Przewóz

Magazynowanie

Sterowanie zapasami

Promocja

Koszty
oprocentowania

Koszty utrzymania zapasów

Koszty leasingu, dzierŜawy

Koszty logistyki

Minus

Wkład
w zysk

Rys. 18. Wpływ kosztów logistyki na zysk przedsiębiorstwa [17, s. 166]

Obsługa klienta i racjonalizacja kosztów logistyki są istotnym czynnikiem zwiększenia
zysków firmy
Procesy logistyczne przyczyniają się do wzrostu przychodów firmy przede wszystkim przez:

−

kształtowanie poziomu logistycznej obsługi klienta wpływającej na wielkość przychodów
ze sprzedaŜy oraz racjonalne wykorzystanie kapitału trwałego i obrotowego,

−

redukcję kosztów operacyjnych widzianych z perspektywy całego łańcucha dostaw.
Badanie wpływu logistyki na wynik finansowy przedsiębiorstwa moŜe być

przeprowadzone w:

−

wielkościach bezwzględnych, które pozwalają ustalić wpływ kosztów logistycznych na
kształtowanie zysku oraz na zmiany w zaangaŜowanych zasobach,

−

wielkościach względnych, charakteryzujących rentowność przedsiębiorstwa.
Do najczęściej stosowanych wskaźników wykorzystywanych w analizie kosztów

logistycznych zaliczamy:

−

wskaźnik dynamiki:

Wd =

x 100

gdzie:
K

L2,

– całkowite koszty logistyczne odpowiednio w okresie bazowym i w okresie

badanym.

−

wskaźnik struktury kosztów logistycznych

W =

x 100

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

gdzie:
K

- koszty n-tego składnika

−

wskaźnik poziomu kosztów logistycznych

Wp =

x 100

gdzie:
P – przychody z działalności przedsiębiorstwa

4.5.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Jakie sprawozdania finansowe dostarczają informacji o sytuacji majątkowej i finansowej
firmy?

Co tworzy aktywa bilansu przedsiębiorstwa?

Co tworzy pasywa bilansu przedsiębiorstwa?

Jakie wskaźniki wykorzystuje się w analizie ekonomicznej przedsiębiorstwa?

Jakie koszty logistyczne wpływają na bilans przedsiębiorstwa?

Jakie koszty logistyczne wpływają na wynik finansowy przedsiębiorstwa?

Jakie wskaźniki najczęściej wykorzystuje się do analizy kosztów logistycznych?

4.5.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Sporządź bilans przedsiębiorstwa w wersji uproszczonej.

Przedsiębiorstwo Handlowe DROPSIK sp. zo.o. w dniu 31.12.200X r. posiadało następujące
składniki majątku i źródła jego finansowania.

Arkusz ćwiczeniowy 16

Lp.

Wyszczególnienie

Kwota

Kapitał zakładowy

200000

Kapitał zapasowy

160000

rodki pienięŜne na rachunku bankowym

50000

rodki transportu

130000

Wynik finansowy netto (naleŜy ustalić)

rodki pienięŜne w kasie

2000

Usługi w toku

55000

Zaliczki wypłacone na delegacje

10000

Kwoty naleŜne od odb.za wyk. usługi

60000

10.

Materiały na składzie

70000

11.

Niewypłacone wynagrodzenia za grudzień

30000

12.

ZadłuŜenie z tytułu dostaw

160000

13.

ZadłuŜenie z tytułu otrzymania kredytu

120000

14.

Maszyny i urządzenia techniczne

130000

15.

Udziały w obcych jednost. (bezterminowo)

280000

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem nauczania 5.4.1,

przeanalizować arkusz ćwiczeniowy 16,

przyporządkować dane z arkusza ćwiczeniowego 16 odpowiedniej pozycji w bilansie,

sporządzić na A4 bilans,

obliczyć wynik finansowy netto,

sprawdzić czy bilans, który sporządziłeś zawiera wszystkie elementy formalne,

przedyskutuj wyniki w grupie klasy,

zaprezentować bilans na forum klasy.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

kalkulator,

−

arkusz papieru A4,

−

komputer z dostępem do Internetu.

Ćwiczenie 2

Przeczytaj zdania w arkuszu ćwiczeniowym 17 i przyporządkuje je właściwym grupom

wskaźników wykorzystywanych w analizie ekonomicznej.

Arkusz ćwiczeniowy 17

Wskaźniki,  które  informują  o  zdolności  firmy  do  regulacji  zobowiązań  krótkoterminowych,
czyli o jej wypłacalności to wskaźniki.......................................................................................
Wskaźniki,  które  umoŜliwiają  ocenę  efektywności  wykorzystania  przez  przedsiębiorstwo
zasobów majątkowych to wskaźniki........................................................................................
Wskaźniki,  które  charakteryzują  zysk  na  tle  wielkości,  które  przyczyniły  się  do  jego
powstania to wskaźniki...........................................................................................................
Wskaźniki,  które  określają  stopień  finansowania  przedsiębiorstwa  przez  kapitały  obce
i oceniają sytuację firmy w dłuŜszym okresie, to wskaźniki.......................................................
………………………………………………………………………………………………….
Wskaźniki, które informują o zmianie danego zjawiska w czasie, to wskaźniki………………
………………………………………………………………………………………………….
Analiza pionowa bilansu polega na obliczeniu i interpretacji………………………………….
………………………………………………………………………………………………….

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem nauczania 5.4.1,

przeanalizować rodzaje wskaźników analizy ekonomicznej,

uzupełnić arkusz ćwiczeniowy 17 właściwymi nazwami wskaźników,

przedyskutować propozycje w grupie,

zaprezentować wyniki na forum klasy.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

literatura z rozdziału 6.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 3

Na podstawie danych zawartych w arkuszu ćwiczeniowym 18 przeprowadź analizę

poziomu kosztów logistycznych w firmie X.

Arkusz ćwiczeniowy 18

Wyszczególnienie

Oznacz.

Rok

bazowy

wsk.

struktury

Rok

badany

wsk.

struktury

Wskaźnik

dynamiki

Przychody z
całokształtu
działalności

620000,00

840000,00

Koszty działalności

560000,00

720000,00

Koszty logistyczne
w tym:

90000,00

98000,00

−

koszty fazy
zakupu

20000,00

22000,00

−

koszty fazy
produkcji

18000,00

20000,00

−

koszty fazy
dystrybucji

52000,00

56000,00

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem nauczania 5.4.1,

przeanalizować dane zawarte w arkuszu ćwiczeniowym 18,

obliczyć wskaźniki dynamiki i struktury,

przedyskutować wyniki w grupie,

zaprezentować wnioski na forum klasy.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

kalkulator.

Ćwiczenie 4

Sporządź bilans kosztów logistyki przedsiębiorstwa produkcyjnego i przeprowadź jego

analizę.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem nauczania 5.4.1,

nazwać koszty logistyczne występujące w przedsiębiorstwie produkcyjnym,

przyporządkować koszty logistyczne odpowiednim pozycjom w bilansie,

wybrać odpowiednie wskaźniki do analizy,

obliczyć i zinterpretować wskaźniki,

przedyskutować wyniki w grupie,

zaprezentować wnioski na forum klasy.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

kalkulator.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

wymienić dokumenty informujące o sytuacji majątkowej i finansowej
firmy?

rozróŜnić aktywa i pasywa w bilansie ?

obliczyć wynik finansowy przedsiębiorstwa ?

przyporządkować koszty logistyki poszczególnym elementom
struktury bilansu?

sporządzić bilans kosztów logistyki?

wymienić metody analizy bilansu?

rozróŜnić wskaźniki analizy ekonomicznej?

sporządzić wnioski z analizy bilansu kosztów logistyki?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Słowniczek podstawowych terminów i pojęć

Audyt  logistyczny  –  analiza  procesów  logistycznych  w  przedsiębiorstwie  dotycząca  oceny
jakości  tych  procesów,  sprawności  technologii  rozwiązań  logistycznych  a  takŜe  oznaczenie
punktów krytycznych w procesach logistycznych.

Bezpośrednia  rentowność  produktu  DPP  (Direct  Product  Profitability)  –  pozwala  na
obliczenie  rzeczywistych  kosztów  i  rentowności  kaŜdego  indywidualnego  produktu
w procesie przepływu od producenta aŜ do ostatecznego klienta.

Koszt  –  wyraŜone  w  pieniądzu  zuŜycie  zasobów  wynikające  z  realizacji  zadań  związanych
z osiąganiem celów organizacji, w określonym czasie.

Koszty  logistyki  –  szczegółowa  kategoria  kosztów,  oznaczająca  pienięŜne  odzwierciedlenie
zuŜycia  substancji  majątkowej  przedsiębiorstwa,  wywołanego  planowaniem,  realizacją
i kontrolą  poza  technologicznych  procesów  przemieszczeń  w  czasie  i  przestrzeni  wszystkich
form materiałów.

Koszty  logistyczne  procesu  zaopatrzenia  –  całokształt  kosztów  związanych  z  organizacją,
realizacją dostawy i utrzymaniem zapasów materiałowych

Logistyczne koszty stałe – koszty, które w pewnych granicach nie ulegają zmianie

Logistyczne  koszty  zmienne  –  koszty,  które  zmieniają  się  proporcjonalnie  do  wielkości
działalności logistycznej.

Łańcuch  dostaw  –  dynamiczny  proces  mający  na  celu  skoordynowanie  swobodnego
przepływu  dóbr  a  wraz  z  nimi  informacji,  środków  finansowych,  od  miejsc  pozyskania
surowca do klienta.

Łańcuch  logistyczny  –  zorientowane  na  rynek  sposoby  myślenia  i  działania,  które  są
przetwarzane  w  efektywną  organizację  procesów  i  stosunków  z  klientami  i  dostawcami,
mające  na  celu  eliminowanie  wszystkich  rodzajów  działalności  wpływających  na  wzrost
kosztów bez zmiany wartości wyrobu i przyspieszenie przepływu informacji i towarów.

Rachunek  kosztów  czynności  ABC  (Acrivity  Based  Costing)  –  polega  na  alokowaniu
bezpośrednich  i  pośrednich  kosztów  organizacji  do  czynności  zuŜywających  zasoby
organizacji, a następnie przypisaniu kosztów wykonania działań do produktów, klientów, lub
kanałów dystrybucji zuŜywających te działania

Tradycyjny  rachunek  kosztów  logistyki  –  polega  na  budŜetowaniu  kosztów  rodzajowych
i

analizie ich odchyleń. JeŜeli rzeczywiście poniesione koszty są równe lub niŜsze od wartości

z budŜetu, to oznacza to, Ŝe koszty są pod kontrolą, jeŜeli są wyŜsze to naleŜy znaleźć miejsce
ich generowania.

Zaopatrzenie to akt zakupu towarów i usług dla firmy lub w szerszym znaczeniu, to proces
pozyskiwania dóbr i usług dla firmy.

Zarządzanie łańcuchem dostaw – sposób analizowania i zarządzania sieciami logistycznymi

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

Przeczytaj uwaŜnie instrukcję.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

Test zawiera 30 zadań. Do kaŜdego zadania dołączone są 4 moŜliwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawidłowa.

Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki naleŜy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

Zadania wymagają stosunkowo prostych obliczeń, które powinieneś wykonać przed
wskazaniem poprawnego wyniku.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóŜ jego rozwiązanie
na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

Na rozwiązanie testu masz 60 min.

Powodzenia!

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Do czynników wewnętrznych kształtujących koszty logistyki w firmie nie zaliczamy

rozmiaru działalności.

stopy podatków od nieruchomości.

rodzaju działalności.

stopnia złoŜoności struktury asortymentowej.

2. Koncepcja przedstawiania kosztów logistycznych, jako kosztów powiązanych, tak Ŝe

zmiana jednego kosztu powoduje zmianę innego kosztu, to
a)

koncepcja współzaleŜności kosztów.

koncepcja kosztów globalnych.

koncepcja unikania suboptymalizacji kosztów.

koncepcja rachunku kosztów zmiennych.

3. Rachunek kosztów logistyki polegający na budŜetowaniu kosztów rodzajowych i analizie

ich odchyleń to

rachunek kosztów działań.

bezpośrednia rentowność produktu.

tradycyjny rachunek kosztów logistyki.

rachunek metodą ABC.

4. Koszty logistyczne według podstawowych kompleksów logistyki obejmują koszty

przepływu fizycznego, zapasów, procesów informacyjnych.

zaopatrzenia, produkcji, zbytu.

materialne, niematerialne,

magazynowania i transportu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. Do logistycznych kosztów materialnych zaliczamy

koszty pracy.

usługi niematerialne.

podatki od nieruchomości.

amortyzację majątku trwałego.

6. Koszty które zmieniają się proporcjonalnie do wielkości działalności logistycznej to koszty

stałe.

zmienne.

względnie stałe.

krańcowe.

7. Informacje o kosztach logistycznych amortyzacji budynków, majątku trwałego moŜna

uzyskać w dziale
a)

finansowo-księgowym.

administracyjnym.

kosztów i cen.

technologicznym.

8. Koszty logistyczne w przekroju strukturalnym obejmują

fazy przepływu i miejsc powstawania kosztów, przekrój rodzajowy.

koszty według podstawowych kompleksów logistycznych i według faz przepływu.

fazy przepływu i miejsc powstawania, przekrój rodzajowy i podstawowe kompleksy
logistyczne.

koszty według podstawowych kompleksów logistycznych, przekrój rodzajowy.

9. Analiza procesów logistycznych dotycząca oceny jakości ty procesów to

kontrola wstępna.

audyt.

controlling.

rekontrola.

10. Dynamiczny proces koordynujący swobodny przepływ dóbr, informacji, środków

finansowych to
a)

transport.

reklama.

rynek.

łańcuch logistyczny.

11. Metoda obliczania kosztów logistycznych pozwalająca na obliczaniu rzeczywistych

kosztów i rentowności produktu to metoda
a)

DPP.

SCC.

TCO.

ABC.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12. MarŜę brutto w metodzie bezpośredniej rentowności obliczamy z zaleŜności

koszty sprzedaŜy –. cena sprzedaŜy.

cena sprzedaŜy – koszty sprzedaŜy.

cena sprzedaŜy + koszty sprzedaŜy.

koszty sprzedaŜy + cena sprzedaŜy.

13. Logistyczne koszty czynności łańcucha dostaw są sumą kosztów czynności

zaopatrzenia i produkcji.

produkcji i dystrybucji.

zaopatrzenia i dystrybucji.

zaopatrzenia, produkcji i dystrybucji.

14. Do logistycznych kosztów utrzymania zapasów nie zaliczamy

kosztów magazynowania.

kosztów ryzyka.

kosztów amortyzacji samochodów.

kosztów kapitałowych.

15. Analiza kosztów logistycznych polegająca na przypisaniu klientowi wszystkich kosztów,

które firma poniosła prowadząc z nim interesy to analiza

bezpośredniej rentowności klienta.

swot.

szeregów czasowych i zmiennych logistycznych.

wiarygodności kontrahentów.

16. Aktywa w bilansie firmy są sumą

aktywów trwałych i kapitału podstawowego.

aktywów obrotowych, trwałych i kapitału własnego.

aktywów trwałych i obrotowych.

kapitału własnego i zapasów.

17. Analiza pionowa bilansu polega na obliczaniu i interpretacji

wskaźników dynamiki.

wskaźników struktury.

wskaźników tempa zmian.

wskaźników płynności finansowej.

18. Wskaźniki informujące o szybkości zwrotu zaangaŜowanego w przedsiębiorstwie

kapitału, to wskaźniki
a)

rentowności.

płynności.

zadłuŜenia.

obrotowości.

19. Do czynników niezaleŜnych od przedsiębiorstwa wpływających na wysokość kosztów

logistycznych zaliczamy
a)

stopień złoŜoności struktury produkcyjnej.

złoŜoności fizycznego przepływu materiałów.

opłaty ekologiczne.

rodzaj działalności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20. Metoda obliczania kosztów logistycznych polegająca na alokowaniu bezpośrednich i

pośrednich kosztów do czynności to
a)

metoda globalna.

rachunek kosztów działań.

bezpośrednia rentowność produktu.

rentowność klienta.

21 Do wydatków finansowych przedsiębiorstwa zaliczamy

podatki od nieruchomości i od środków transportu.

straty z tytułu złej jakości.

bonifikaty i upusty cenowe.

straty z tytułu starzenia się zapasów.

22. Koszty logistyczne w przekroju rodzajowym obejmują koszty

zapasów i procesów informacyjnych.

zaopatrzenia, produkcji i zbytu.

czynników produkcji i utracone przychody pienięŜne.

materialne, niematerialne, strat obciąŜających wynik finansowy.

23. Informacji o kosztach załadunku i opakowań naleŜy szukać w dziale

administracyjnym.

kosztów i cen.

sprzedaŜy i marketingu.

energetycznym.

24. Na koszty procesów rzeczowych składają się koszty

transportu wewnętrznego surowców.

opakowań.

utrzymania zapasów dystrybucji.

uŜywania materiałów.

25. Do kapitałów własnych w bilansie przedsiębiorstwa zaliczamy

zapasy.

kapitał podstawowy.

inwestycje krótkoterminowe.

inwestycje długoterminowe.

26. Zysk ze sprzedaŜy w rachunku zysków i strat obliczamy według formuły

koszty działalności operacyjnej – przychód netto ze sprzedaŜy.

koszty działalności operacyjnej + pozostałe przychody.

przychody finansowe – koszty finansowe.

przychód netto ze sprzedaŜy - koszty działalności operacyjnej.

27. Wskaźnik informujący o zdolności przedsiębiorstwa do terminowego regulowania

bieŜących zobowiązań, to

wskaźnik zadłuŜenia.

wskaźnik sprawności działania.

wskaźnik płynności finansowej.

wskaźnik rentowności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28. Zmienne logistyczne: zakupy i sterowanie produkcją w rachunku wyników

przedsiębiorstwa, wpływają na
a)

koszty wyrobów sprzedanych.

sprzedaŜ.

koszty oprocentowania.

wydatki na administrację.

29. Koszty logistyczne polityki zakupów wpływają w bilansie przedsiębiorstwa na

zapasy.

płatności.

zadłuŜenie.

naleŜności.

30. Bezpośrednią rentowność produktu DPP obliczamy z zaleŜności

suma bezpośrednich kosztów produktu + skorygowana marŜa brutto.

skorygowana marŜa brutto - suma bezpośrednich kosztów produktu.

suma bezpośrednich kosztów produktu + koszty zakupu.

skorygowana marŜa brutto - suma bezpośrednich kosztów produktu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko…………………………………………………………….

Sporządzanie rachunku kosztów zadań logistycznych przedsiębiorstwa
w łańcuchu dostaw

Zakreśl poprawną odpowiedź, wpisz brakujące części zdania lub wykonaj rysunek

zadania

Odpowiedź

Punkty

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

23.

24.

25.

26.

27.

28.

29.

30.

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. LITERATURA

Chudy ST. Ekonomika przedsiębiorstw, eMPI

, Poznań 2006

Ciesielski M. Instrumenty zarządzania logistycznego, PWE, W-wa 2006

Ciesielski M Logistyka w biznesie, PWE, W-wa 2006

Coyle John Zarządzanie logistyczne, PWE, W-wa 2003

Fertsch M Śłownik terminologii logistycznej, ILiM, Poznań 2003

Gołembska E Podstawy logistyki WNWSzK, Łódź 2006

Gołembska E. Kompendium wiedzy o logistyce, PWN, W-wa 2004

Gubała M Podstawy zarządzania magazynem w przykładach, ILiM”Poznań 2005

Kenneth L. Zakupy zaopatrzeniowe PEN, W-wa 2004

10.

Korzeniowski A Opakowania w systemach logistycznych, „ILiM” , Poznań 2002

11.

KrzyŜaniak S. Podstawy zarządzania zapasami w przykładach, „ILiM”, Poznań 2005

12.

KrzyŜaniak S, Cyplik P. Zapasy magazynowe tom 1 Zapasy, „ILiM”, Poznań 2006

13.

Kufel M Koszty przepływów materiałowych w przedsiębiorstwie przemysłowym, AE,
Wrocław 2000

14.

Majewski J. Informatyka w magazynie, Instytut Logistyki i Magazynowania w ramach
serii „Biblioteka logistyka”, Poznań 2006

15.

Majewski J. Informatyka dla logistyki, Instytut Logistyki i Magazynowania w ramach
serii „Biblioteka logistyka”, Poznań 2006

16.

Niemczyk A . Zapasy magazynowe tom 2 Magazynowanie, „ILiM”, Poznań 2006

17.

Nowicka-Skowron Efektywność systemów logistycznych, PWE, W-wa 2000

18.

Skowronek Cz. Logistyka w przedsiębiorstwie, PWE, W-wa 2003

19.

Twaróg J. Koszty logistyki przedsiębiorstw, „ILiM”, Poznań 2003

20.

Twaróg J. Mierniki i wskaźniki logistyczne, „ILiM”, Poznań 2005

21.

Praca zbiorowa Podstawy logistyki, , „ILiM” Poznań 2005

22.

Praca zbiorowa,. Systemy logistyczne, Matulewski M ILiM”, Poznań 2006

23.

Praca zbiorowa, Transport i spedycja. Stajniak M. ILiM”, Poznań 2000