mechanik pojazdow samochodowych 723[04] z2 01 n

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Janusz Górny

Wykonywanie naprawy silników samochodowych
723[04].Z2.01

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr inż. Jan Kania
mgr inż. Robert Wanic

Opracowanie redakcyjne:

mgr Janusz Górny

Konsultacja:

mgr inż. Gabriela Poloczek

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 723[04].Z2.01
Wykonywanie naprawy silników samochodowych, zawartego w modułowym programie
nauczania dla zawodu mechanik pojazdów samochodowych.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Budowa i naprawa kadłubów silników spalinowych

5.1.1. Ćwiczenia

5.2. Budowa i naprawa układów tłokowo-korbowych

5.2.1. Ćwiczenia

5.3. Budowa i naprawa głowicy i układów rozrządu

5.3.1. Ćwiczenia

5.4. Budowa i naprawa układów smarowania

5.4.1. Ćwiczenia

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

7. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazuję Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie mechanik pojazdów samochodowych
723[04].

W poradniku zamieszczono:

−−−−

wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane,
aby bez problemów mógł korzystać z poradnika,

−−−−

cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy
z poradnikiem,

−−−−

przykładowe scenariusze zajęć,

−−−−

wiczenia, przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami

nauczania–uczenia oraz środkami dydaktycznymi,

−−−−

ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzia pomiaru dydaktycznego.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania, np. samokształcenia
kierowanego, tekstu przewodniego.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

723[04].Z2.01

Wykonywanie naprawy

silników samochodowych

723[04].Z2.02

Wykonywanie naprawy

zespołów napędowych

723[04].Z2.07

Wykonywanie pomiarów

diagnostycznych silnika

723[04].Z2.03

Wykonywanie naprawy

układów kierowniczych

723[04].Z2.06

Wykonywanie naprawy układów

chłodzenia, ogrzewania

i klimatyzacji

723[04].Z2

Obsługa i naprawa pojazdów

samochodowych

723[04].Z2.05

Wykonywanie naprawy

podzespołów układu nośnego

samochodu

723[04].Z2.04

Wykonywanie naprawy

układów hamulcowych

723[04].Z2.08

Wykonywanie naprawy elementów

nadwozi pojazdów samochodowych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

–

przestrzegać zasady bezpiecznej pracy, przewidywać zagrożenia i zapobiegać im,

–

stosować jednostki układu SI,

–

korzystać z różnych źródeł informacji,

–

selekcjonować, porządkować i przechowywać informacje,

–

interpretować podstawowe prawa fizyczne,

–

rozpoznawać proste związki chemiczne,

–

interpretować związki wyrażone za pomocą wzorów, wykresów, schematów, diagramów,
tabel,

–

użytkować komputer,

–

współpracować w grupie,

–

oceniać własne możliwości sprostania wymaganiom stanowiska pracy i wybranego zawodu,

–

organizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami ergonomii.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

wyjaśnić budowę układu tłokowo-korbowego silnika,

−

rozróżnić rodzaje tłoków i pierścieni tłoków, sworzni tłoków, wałów korbowych
i korbowodów,

−

dobrać sposób naprawy silnika,

−

wyjaśnić budowę kadłubów i scharakteryzować rozwiązania konstrukcyjne,

−

określić rolę i zadania układu smarowania silnika,

−

rozróżnić elementy ciśnieniowego układu smarowania silnika,

−

określić zadania mechanizmów rozrządu,

−

rozróżnić rodzaje mechanizmów i sposoby napędu wału rozrządu,

−

rozróżnić rodzaje i materiały stosowane na wały rozrządu, zawory, popychacze, sprężyny
zaworowe,

−

rozróżnić rodzaje głowic i materiały stosowane do ich wytwarzania,

−

zweryfikować poszczególne części silnika i jego podzespoły,

−

określić zakres i sposób naprawy,

−

dokonać demontażu, naprawy i montażu poszczególnych części silnika,

−

zastosować przepisy bhp i ochrony przeciwpożarowej obowiązujące na stanowisku pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE LEKCJI

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

………………………………….

Modułowy program nauczania:

Mechanik pojazdów samochodowych 723[04]

Moduł:

Obsługa i naprawa pojazdów samochodowych 723[04].Z2

Jednostka modułowa:

Wykonywanie naprawy silników samochodowych
723[04].Z2.01

Temat: Wykonywanie weryfikacji gładzi cylindrów.

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności wykonywania pomiarów gładzi cylindrów.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
–

określić miejsca pomiarów gładzi cylindra,

–

wykonać pomiary średnic cylindrów przy użyciu średnicówki czujnikowej,

–

określić najbliższy, wspólny dla wszystkich cylindrów wymiar naprawczy,

–

określić zakres naprawy.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:
–

organizowania i planowania pracy,

–

pracy grupowej,

–

pracy indywidualnej,

–

prezentowania wyników swojej pracy,

–

oceny pracy.

Metody nauczania–uczenia się:
–

wykład,

–

wiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

prezentacje multimedialne,

−

cylindry silników,

−

przyrządy pomiarowe,

−

tablice poglądowe,

−

literatura zgodnie z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

indywidualna,

−

uczniowie pracują w grupach 2

−

4 osobowych.

Czas trwania zajęć: 1 godzina dydaktyczna.

Zadanie dla ucznia
Przedmiotem zadania jest wykonanie weryfikacji gładzi cylindra w celu określenia zakresu
naprawy.

Przebieg zajęć:
Faza wstępna
1. Określenie tematu zajęć.
2. Wyjaśnienie uczniom tematu, szczegółowych celów kształcenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. Wyjaśnienie uczniom zasad pracy metodą tekstu przewodniego.
4. Podział grupy uczniów na zespoły.

Faza właściwa
Praca metodą tekstu przewodniego.

Faza I: Informacje
Pytania prowadzące:
1. Jakie ma znaczenie stan gładzi cylindrów dla pracy silnika?
2. Jakie mogą wystąpić uszkodzenia gładzi cylindrów?
3. Na czym polega weryfikacja gładzi?
4. Jak wykonujemy pomiary gładzi cylindrów?
5. Co nazywamy wymiarem naprawczym?

Faza II. Planowanie
1. Jakie narzędzia pomiarowe stosujemy?
2. W jakich miejscach cylindra wykonujemy pomiary?
3. Jak ustalamy wymiary naprawcze?

Faza III. Ustalenie
1. Uczniowie pracując w zespołach dobierają narzędzia pomiarowe.
2. Uczniowie wskazują punkty wykonania pomiarów.
3. Uczniowie konsultują z nauczycielem sposób ustalenia wymiaru naprawczego.

Faza IV. Wykonanie
1. Każdy uczeń w grupie samodzielnie wykonuje pomiary i zapisuje ich wyniki.
2. Uczniowie porównują wyniki dla tego samego cylindra.
3. Uczniowie każdej grupy ustalają wymiar naprawczy dla cylindra.

Faza V. Sprawdzanie
1. Uczniowie przygotowują się do zaprezentowania swojej pracy. Zespoły uczniów

wyznaczają lidera grupy, który dokonuje prezentacji ćwiczenia.

2. Uczniowie sprawdzają w grupach poprawność wykonanych ćwiczeń. Nauczyciel

sprawdza poprawność.

Faza VI. Analiza końcowa
Uczniowie wskazują, które etapy rozwiązania zadania sprawiły im trudności. Nauczyciel
powinien podsumować całe ćwiczenie, wskazać, jakie wiadomości były poznawane, jakie
wystąpiły błędy i jak ich unikać na przyszłość.

Faza końcowa
Zakończenie zajęć i ocena poprawności wykonania ćwiczenia oraz aktywności uczniów.

Praca domowa
Odszukaj w literaturze wiadomości na temat: Sposobów postępowania, jeśli średnice gładzi
cylindrów przekroczyły – wskutek zużycia i napraw - największy wymiar naprawczy. Na
podstawie zgromadzonych informacji sporządź w zeszycie przedmiotowym notatkę.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć, trudności
podczas realizowania zadania i zdobytych umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

……………………………………………….

Modułowy program nauczania:

Mechanik pojazdów samochodowych 723[04]

Moduł:

Obsługa i naprawa pojazdów samochodowych 723[04].Z2

Jednostka modułowa:

Wykonywanie

naprawy

silników

samochodowych

723[04].Z2.01

Temat: Wykonanie obsługi codziennej i okresowej układu olejenia silnika.

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności codziennej ceny stanu układu olejenia silnika oraz

wykonania obsługi okresowej.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

zorganizować stanowisko do wykonywania obsługi codziennej i okresowej układu
olejenia silnika zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy,

−

dobrać narzędzia do wykonania obsługi,

−

dobrać materiały eksploatacyjne,

−

dokonać wymiany zużytego oleju i filtrów.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

organizowania i planowania pracy,

−

pracy w zespole,

−

prezentacji uzyskanych wyników,

−

oceny pracy zespołu.

Metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniami,

−

wiczenia praktyczne,

−

dyskusja w grupie.

Środki dydaktyczne:

−

prezentacje multimedialne,

−

zestaw narzędzi,

−

części zamienne,

−

materiały eksploatacyjne,

−

sprzęt ochrony indywidualnej,

−

dokumentacja techniczna pojazdu,

−

instrukcje bhp i ochrony ppoż.,

−

literatura zgodnie z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Formy organizacji pracy uczniów:

−

praca w grupach,

−

praca indywidualna.

Czas trwania zajęć: 4 godziny dydaktyczne.

Przebieg zajęć:
1. Wprowadzenie.
2. Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć.
3. Planowanie czynności związanych z obsługą codzienną układu olejenia pojazdu:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

sprawdzenie poziomu oleju,

−

ocena ciśnienia oleju na podstawie wskazań kontrolek.

4. Planowanie czynności związanych z obsługą okresową układu olejenia pojazdu:

−

sprawdzenie stanu oleju,

−

organoleptyczne sprawdzenie stanu filtrów oleju,

−

sprawdzenie zaleceń zawartych w dokumentacji silnika dotyczących wymiany oleju.

5. Organizacja stanowiska pracy.
6. Wykonanie zaplanowanych czynności:

−

sprawdzenie poziomu oleju,

−

ocena ciśnienia oleju na podstawie wskazań kontrolek,

−

organizacja stanowiska do obsługi okresowej,

−

przygotowanie narzędzi,

−

przygotowanie materiałów eksploatacyjnych i części zamiennych,

−

wymiana oleju,

−

wymiana filtrów,

−

bieżąca kontrola wykonywanych zabiegów,

−

przekazanie pojazdu po wymianie.

7. Ocena poziomu osiągnięć uczniów i ocena ich aktywności.

−

uczniowie prezentują swoje prace,

−

nauczyciel analizuje pracę ucznia i stwierdza czy czyni postępy,

−

uczniowie wspólnie z nauczycielem dokonują oceny prac.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych
umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1.

Budowa i naprawa kadłubów silników spalinowych

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj weryfikację kadłuba silnika.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres.

Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wskazany przez nauczyciela uczeń
prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 30 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) dobrać metodę do wykonania próby szczelności,
3) zaplanować kolejność działań,
4) wykonać próbę szczelności,
5) oznaczyć uszkodzenia na kadłubie,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

–

narzędzia do wykonania prób szczelności,

–

materiały eksploatacyjne do wykonania prób szczelności,

–

kadłuby silników o różnym stopniu zużycia,

–

notatnik,

–

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Wykonaj kołkowanie kadłuba zgodnie z technologią.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres.

Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wskazany przez nauczyciela uczeń
prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 60 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) dobrać narzędzia do wykonania kołkowania,
3) zaplanować kolejność działań,
4) wykonać kołkowanie kadłuba,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

–

narzędzia,

–

kołki,

–

kadłuby silników,

–

notatnik,

–

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Zweryfikuj gładź cylindra.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres.

Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wskazany przez nauczyciela uczeń
prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 20 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) dobrać narzędzia pomiarowe,
3) zaplanować kolejność działań,
4) wykonać pomiary i ocenić stan cylindra,
5) zapisać wyniki weryfikacji,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

–

narzędzia pomiarowe,

–

cylindry o różnym stopniu zużycia,

–

notatnik,

–

literatura zgodnie z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Budowa i naprawa układów tłokowo-korbowych

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przeprowadź weryfikację wału korbowego silnika.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres.

Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wskazany przez nauczyciela uczeń
prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 20 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) dobrać narzędzia pomiarowe,
3) zaplanować kolejność działań,
4) wykonać pomiary i ocenić stan wału,
5) zapisać wyniki weryfikacji,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

–

narzędzia pomiarowe,

–

wały korbowe o różnym stopniu zużycia,

–

notatnik,

–

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Dokonaj weryfikacji korbowodów.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres.

Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wskazany przez nauczyciela uczeń
prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 20 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) dobrać narzędzia pomiarowe,
3) zaplanować kolejność działań,
4) wykonać pomiary i ocenić stan korbowodu,
5) zapisać wyniki weryfikacji,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem

–

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

–

narzędzia pomiarowe,

–

korbowody o różnym stopniu zużycia,

–

notatnik,

–

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Dokonaj weryfikacji tłoków.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres.

Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wskazany przez nauczyciela uczeń
prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 20 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) dobrać narzędzia pomiarowe,
3) zaplanować kolejność działań,
4) wykonać pomiary i ocenić stan tłoków,
5) zapisać wyniki weryfikacji,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

–

narzędzia pomiarowe,

–

tłoki o różnym stopniu zużycia,

–

notatnik,

–

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 4

Wymień pierścienie na tłoku.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres.

Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wskazany przez nauczyciela uczeń
prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 20 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) dobrać narzędzia do zdejmowania i nakładania pierścieni,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3) zaplanować kolejność działań,
4) zdjąć zużyte pierścienie,
5) dobrać nowe pierścienie,
6) założyć nowe pierścienie,
7) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

–

narzędzia do zdejmowania i nakładania pierścieni,

–

tłoki o różnym stopniu zużycia pierścieni,

–

pierścienie,

–

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Budowa i naprawa głowicy i układów rozrządu

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przeprowadź weryfikację wałka rozrządu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres.

Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wskazany przez nauczyciela uczeń
prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 20 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) dobrać narzędzia pomiarowe,
3) zaplanować kolejność działań,
4) wykonać pomiary i ocenić stan wałka rozrządu,
5) zapisać wyniki weryfikacji,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

–

narzędzia pomiarowe,

–

wałki rozrządu o różnym stopniu zużycia,

–

notatnik,

–

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Przeprowadź weryfikację głowic.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres.

Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wskazany przez nauczyciela uczeń
prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 20 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) dobrać narzędzia pomiarowe,
3) zaplanować kolejność działań,
4) wykonać pomiary i ocenić stan głowicy,
5) zapisać wyniki weryfikacji,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

–

narzędzia pomiarowe,

–

głowice o różnym stopniu zużycia,

–

notatnik,

–

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Dokonaj weryfikacji zaworów.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres.

Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wskazany przez nauczyciela uczeń
prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 20 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) dobrać narzędzia pomiarowe,
3) zaplanować kolejność działań,
4) wykonać pomiary i ocenić stan zaworów,
5) zapisać wyniki weryfikacji,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

–

narzędzia pomiarowe,

–

zawory o różnym stopniu zużycia,

–

notatnik,

–

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 4

Wykonaj montaż głowicy, układu rozrządu, ustawienia napędu rozrządu, regulację luzu

zaworowego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres.

Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wskazany przez nauczyciela uczeń
prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 120 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) dobrać narzędzia do wykonania montażu,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3) zaplanować kolejność działań,
4) wykonać montaż układu rozrządu,
5) wykonać montaż głowicy,
6) ustawić napęd rozrządu,
7) wykonać regulację luzu zaworowego,
8) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

–

narzędzia montażowe,

–

narzędzia do regulacji luzu zaworowego,

–

elementy układu rozrządu,

–

głowice,

–

dokumentacja techniczna silnika,

–

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4. Budowa i naprawa układów smarowania

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj weryfikację filtrów oleju.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres.

Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wskazany przez nauczyciela uczeń
prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 20 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) dobrać metodę weryfikacji,
3) zaplanować kolejność działań,
4) wykonać ocenę stanu filtrów,
5) zapisać wyniki weryfikacji,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

–

narzędzia pomiarowe,

–

filtry o różnym stopniu zużycia,

–

dokumentacja techniczna,

–

notatnik,

–

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Sprawdź poziom oleju w silniku.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres.

Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wskazany przez nauczyciela uczeń
prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 10 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zaplanować kolejność działań,
3) wykonać sprawdzenie i ocenić stan oleju,
4) zapisać wyniki,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

–

silnik samochodowy,

–

notatnik,

–

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Wykonaj obsługę okresową układu olejenia silnika.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres.

Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wskazany przez nauczyciela uczeń
prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 60 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) określić zakres obsługi na podstawie danych silnika,
3) dobrać narzędzia do wymiany filtrów,
4) dobrać narzędzia do wymiany oleju,
5) zaplanować kolejność działań,
6) wykonać wymianę oleju,
7) wykonać wymianę filtrów,
8) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

−−−−

dane techniczne silnika,

−−−−

narzędzia,

−−−−

oleje i filtry,

−−−−

notatnik,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 4

Określ zastosowania i własności oleju oznaczonego 20W-50.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres.

Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wskazany przez nauczyciela uczeń
prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 5 minut.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) opisać sposób oznaczania olejów,
3) określić znaczenie przedstawionych symboli,
4) zapisać znaczenie,
5) zaprezentować efekty swojej pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

–

notatnik,

–

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

TEST
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Wykonywanie naprawy
silników samochodowych”

Test składa się z zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1–15, są z poziomu podstawowego,

−

zadania 15–20 są poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 14 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym 4 z poziomu ponadpodstawowego

Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. b, 3. b, 4. c, 5. a, 6. c, 7. d, 8. c, 9. d, 10. c, 11. b,

12. b, 13. c, 14. c, 15. d, 16. d, 17. d, 18. d, 19. c, 20. d.

Plan testu

Nr
zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Określić sposób wykonania kadłubów

Rozpoznać konstrukcje silnika

Określić rodzaj czynnika chłodzącego

Rozpoznać metodę badania szczelności
kadłubów

Określić zasady wykonywania naprawy
kadłubów

Określić

sposób

weryfikacji

gładzi

cylindrów

Dobrać własności materiałów

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Dobrać materiały konstrukcyjne

Określić warunki wymiany tłoków

10 Określić warunki poprawnej pracy silnika

11 Określić warunki naprawy wału korbowego

12 Dobrać narzędzia pomiarowe

13 Rozpoznać elementy zaworu

14 Rozpoznać systemy olejenia silników

15 Określić własności oleju

16 Rozpoznać metodę naprawy kadłubów

17 Określić dokładność wytaczania cylindrów

Rozpoznać

metodę

sprawdzania

równoległości

19 Rozpoznać element silnika

20 Rozpoznać zagrożenie zatarcia silnika

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie

zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań dotyczących wykonywania naprawy silników samochodowych.

Zadania są wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi:

−

w pytaniach wielokrotnego wyboru zaznacz prawidłową odpowiedź X (w przypadku
pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie
zakreślić odpowiedź prawidłową).

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego

rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Czas trwania testu – 45 minut.
9. Maksymalna liczba punktów, jaką można osiągnąć za poprawne rozwiązanie testu

wynosi 20 pkt.

Celem przeprowadzanego pomiaru dydaktycznego jest sprawdzenie poziomu wiadomości

i umiejętności, jakie zostały ukształtowane w wyniku zorganizowanego procesu kształcenia
w jednostce modułowej Wykonywanie naprawy silników samochodowych. Spróbuj swoich
sił. Pytania nie są trudne i jeżeli zastanowisz się, to na pewno udzielisz odpowiedzi.

Powodzenia

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja dla ucznia,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zestaw zadań testowych

1. Kadłub silnika wykonywany jest jako

a) odlew żeliwny lub aluminiowy.
b) odlew stalowy.
c) konstrukcja skręcana z elementów stalowych.
d) konstrukcja spawana z elementów żeliwnych.

2. Tuleje cylindrowe nazywamy mokrymi, jeżeli

a) występuje nieszczelność cylindra.
b) są bezpośrednio otoczone cieczą chłodzącą.
c) nie mają bezpośredniego styku z cieczą chłodzącą.
d) podczas wpływu mieszanki do cylindra.

3. Przedstawione na rysunku użebrowanie ma za zadanie

a) odprowadzanie ciepła w cylindrach chłodzonych cieczą.
b) odprowadzanie ciepła w cylindrach chłodzonych powietrzem.
c) zabezpieczenie cylindra przed uszkodzeniem.
d) doprowadzenie oleju do wszystkich łożysk.

4. Działanie olejem mineralnym na przedmiot rozgrzany do temperatury 160°C w celu

wykrycia szczelin nazywamy metodą
a) hydrauliczną.
b) pneumatyczną.
c) kapilarną.
d) próżniową.

5. Naprawy pęknięcia kadłuba możemy wykonać do

a) 150 mm wzdłuż i 75 mm w poprzek kadłuba.
b) 75 mm wzdłuż i 150 mm w poprzek kadłuba.
c) 50 mm wzdłuż i 175 mm w poprzek kadłuba.
d) 175 mm wzdłuż i 50 mm w poprzek kadłuba.

6. Weryfikacji gładzi cylindrów dokonuje się na podstawie

a) oględzin wzrokowych.
b) badania dotykowego.
c) pomiarów średnic cylindrów przy użyciu średnicówki czujnikowej.
d) pomiarów średnic cylindrów przy użyciu suwmiarki.

7. Której z wymienionych własności nie może mieć materiał, z którego wykonuje się tłoki

silnika
a) trudno ścieralny.
b) lekki.
c) dobrze przewodzący ciepło.
d) o dużym współczynniku rozszerzalności cieplnej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8. Z jakich materiałów odlewane są wały korbowe

a) stali stopowej.
b) żeliwa szarego.
c) żeliwa sferoidalnego.
d) aluminium.

9. Tłoki kwalifikują się do wymiany, jeśli

a) nastąpi przedwczesne zużycie rowków pierścieniowych.
b) nastąpi przedwczesne zużycie otworu sworznia tłokowego.
c) nastąpi nieznacznego zatarcie tłoka w cylindrze.
d) nastąpi pęknięcie.

10. Podstawowym warunkiem poprawnej pracy silnika jest

a) brak luzu pomiędzy tłokiem a cylindrem.
b) duży luz pomiędzy tłokiem a cylindrem.
c) właściwy luz pomiędzy tłokiem a cylindrem.
d) żaden z powyższych.

11. Usterką wału korbowego, która dyskwalifikuje go do naprawy jest

a) drobne rysy i wgniecenia.
b) pęknięcia sięgające w głąb warstwy utwardzonej.
c) korozja powierzchni.
d) ślady zatarcia.

12. Pomiarów odkształceń powierzchni przylegania głowicy do kadłuba wykonujemy za pomocą

a) średnicówki.
b) szczelinomierza.
c) śruby mikrometrycznej.
d) suwmiarki.

13. Element zaworu oznaczony na rysunku numerem 1 to

a) miseczka.
b) gniazdo zaworowe.
c) grzybek zaworu.
d) prowadnica.

14. Mieszankowy system olejenia stosowany jest w silniku

a) czterosuwowym z zapłonem iskrowym.
b) czterosuwowym z zapłonem samoczynnym.
c) dwusuwowym z zapłonem iskrowym.
d) w każdym z silników.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15. Symbol umieszczony na oleju 10W–30 oznacza

a) olej silnikowy zimowy, którego lepkość wynosi 10 W i nie stosujemy go latem.
b) olej silnikowy wielosezonowy, którego lepkość odpowiada w zimie olejowi 30,

a w lecie olejowi 10W.

c) olej silnikowy wielosezonowy, którego lepkość odpowiada w zimie olejowi W30,

a w lecie olejowi 10.

d) olej silnikowy wielosezonowy, którego lepkość odpowiada w zimie olejowi 10W,

a w lecie olejowi 30.

16. Kołkowanie kadłuba jest metodą

a) unieruchomienia tłoków w cylindrach.
b) mocowania głowicy.
c) zamykania otworów w celu wykonania próby szczelności.
d) naprawy pęknięcia.

17. Niezbędnymi warunkami prawidłowej obróbki cylindrów jest zachowanie dokładności

wytaczania do
a) 0,1 mm.
b) 0,05 mm.
c) 0,02 mm.
d) 0,01 mm.

18. Czynność przedstawiona na rysunku to

a) prostowanie trzonu korbowodu.
b) rozwiercanie otworu na sworzeń tłokowy.
c) rozwiercanie tulei w główce korbowodu.
d) sprawdzanie równoległości osi otworów w główce i łbie korbowodu.

19. Element silnika zwany popychaczem jest częścią składową

a) kadłuba.
b) układu korbowo-tłokowego.
c) układu rozrządu.
d) układu olejenia silnika.

20. Zagrożenie zatarciem silnika występuje podczas spadku ciśnienia oleju do wartości

a) 0,5 MPa.

b) 0,4 MPa.

c) 0,2 MPa.

d) 0,1 MPa.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ……………………………………………………..

Wykonywanie naprawy silników samochodowych

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Numer

zadani

Odpowiedź

Punktacja

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZADANIE TYPU PRÓBA PRACY:

Próba pracy ma w zamierzeniu spełnić dwa zadania:
1) sprawdzić stopień opanowania jednej z umiejętności praktycznych, jakie uczniowie

powinni zdobyć przy realizacji tego modułu,

2) przygotować uczniów do zdawania części praktycznej egzaminu zewnętrznego,

potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie mechanik pojazdów samochodowych.
W tym celu zadanie praktyczne musi być przygotowane w takiej formie, z jaką uczniowie

spotkają się na egzaminie. Oznacza to konieczność opracowania zadania w sposób
umożliwiający kryterialne ocenianie wykonywanych przez ucznia czynności w czterech
obszarach: planowania, organizowania, wykonywania i prezentowania. Próbę pracy
przeprowadza wybrany uczeń. Pozostali wspólnie z nauczycielem obserwują jego pracę. Po
pracy nauczyciel szczegółowo omawia wykonane zadanie.

Ocenianie:
niedostateczny do 16 pkt.
dopuszczający – 17 pkt.
dostateczny – 18 do 19 pkt.
dobry – od 20 do 21 pkt.
bardzo dobry – od 22 pkt.

Wyposażenie stanowiska do przeprowadzenia próby pracy:

Wyposażenie na stanowisku

Ilość

samochód osobowy FSO Polonez

głowica

1kpl.

uszczelka głowicy

uszczelka kolektora ssącego

uszczelka kolektora wydechowego

uszczelka rury wydechowej

zabezpieczenia śrub dźwigienek

zestaw narzędzi

1kpl.

lampa przenośna

zestaw narzędzi specjalnych

1kpl.

dokumentacja serwisowa

1kpl.

czyściwo

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Informacja dla ucznia

Sprawdź, czy arkusz, który otrzymałeś jest kompletny. Ewentualne braki stron lub inne
usterki zgłoś nauczycielowi.
W PLANIE DZIAŁANIA wpisz swój numer ewidencyjny PESEL, datę urodzenia i numer
stanowiska egzaminacyjnego.
Zapoznaj się z treścią zadania – próby pracy, instrukcją do jego wykonania, stanowiskiem
i jego wyposażeniem. Masz na to czas – 20 minut. Czas ten nie jest wliczany do czasu trwania
zadania.
Po upływie tego czasu przystępujesz do wykonania zadania.

Czas rozpoczęcia i zakończenia zadania nauczyciel zapisze w widocznym dla Ciebie miejscu
(czas zadania wynosi 180 minut).

Pamiętaj, że podczas wykonywania zadania jesteś oceniany przez nauczyciela, który
obserwuje wykonywane przez Ciebie czynności i nie będzie udzielać Ci żadnych
wskazówek. Nauczyciel interweniuje tylko w przypadku naruszenia przez Ciebie
przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i może w takim
przypadku przerwać wykonywanie zadania.

Powodzenia

Zadanie
Dokonaj demontażu i montażu głowicy cylindrów silnika samochodu FSO Polonez.
Na wykonanie zadania masz 180 minut.

Instrukcja do wykonania zadania

Aby bezpiecznie i poprawnie wykonać zadanie:

1. Przeanalizuj dokładnie treść zadania i dokumentację.
2. Zapisz w formularzu PLAN DZIAŁANIA:

a) czynności niezbędne do wykonania zadania,
b) narzędzia, części zamienne,
c) moment dokręcania [Nm].

3. Zgromadź i rozmieść na stanowisku pracy: narzędzia, części zamienne, dokumentacje

serwisową i środki ochrony osobistej.

4. Przygotuj samochód do wymiany głowicy.
5. Wykonaj wymianę zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy i ochrony

przeciwpożarowej.

6. Zgłoś nauczycielowi ustawienie momentu dokręcania śrub mocowania głowicy na kluczu

dynamometrycznym.

7. Po zakończeniu pracy uporządkuj stanowisko, oczyść narzędzia i zwróć na miejsce

przechowywania, odpady wrzuć do pojemników.

8. Zgłoś przez podniesienie ręki gotowość do prezentowania wykonanego zadania.
9. W czasie prezentowania:

a) omów technologię demontażu i montażu głowicy,
b) oceń jakość wykonanej wymiany odnosząc się do demontażu i montażu głowicy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zawód:

Mechanik pojazdów samochodowych

Symbol cyfrowy:

723 [04]

Oznaczenie tematu:

Oznaczenie zadania:

Wpisuje zdający

Data urodzenia

Nr stanowiska

PESEL

dzień miesiąc rok

PLAN DZIAŁANIA

1. Zapisz wykaz czynności niezbędnych do wymiany głowicy.

.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................

2. Zapisz wykaz części, narzędzi i przyrządów diagnostycznych niezbędnych do wykonania

zadania.

3. Zapisz korzystając z dokumentacji serwisowej moment dokręcania głowicy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zadanie praktyczne

Dokonaj demontażu i montażu głowicy cylindrów silnika samochodu FSO Polonez.
Na wykonanie zadania uczeń ma 180 minut.

Obszar

CZYNNOŚCI I KRYTERIA WYKONANIA

Liczba pkt.

0–1

Czynność 1: sporządzenie wykazu czynności koniecznych do
demontażu i montażu głowicy.
Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli uczeń zapisał co najmniej 10
z wymienionych czynności:

−

przygotowanie samochodu do wykonania zadania (założenie
ochraniacza na siedzenie i kierownicę, podłożenie klinów
zabezpieczających),

−

przygotowanie narzędzi,

−

opróżnienie układu chłodzenia,

−

rozłączenie przewodów świec zapłonowych,

−

odłączenie cięgna sterującego przepustnicą,

−

zdjęcie pokrywy głowicy silnika,

−

odłączenie przewodów układu chłodzenia,

−

odłączenie przewodów paliwowych – filtr paliwa-gaźnik
i przewód powrotny,

−

odłączenie układu wydechowego,

−

demontaż dźwigienek zaworowych,

−

wyjecie drążków popychaczy,

−

odkręcenie i wyjęcie śrub mocujących głowicę do kadłuba,
zdjęcie głowicy i uszczelki głowicy z silnika,

−

przełożenie kolektora wydechowego i ssącego z gaźnikiem

−

założenie głowicy z nową uszczelką,

−

dokręcenie głowicy kluczem dynamometrycznym o momencie
określonym w dokumentacji,

−

założenie drążków popychaczy i zakręcenie dźwigienek
zaworowych.

Czynność 2: sporządzenie wykazu części, narzędzi i przyrządów
potrzebnego do wykonania zadania.

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli uczeń zapisał co najmniej 3
z wymienionych:

−

głowica cylindrów,

−

uszczelka głowicy,

−

zestaw uszczelek,

−

zabezpieczenia śrub dźwigienek,

−

zestaw kluczy,

−

dokumentacja serwisowa,

−

klucz dynamometryczny.

Czynność 3: odczytanie z dokumentacji serwisowej momentu
dokręcania głowicy cylindrów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli uczeń odszukał prawidłowe
dane dotyczące momentu dokręcania głowicy cylindrów /śruba
głowicy:
1 etap – 30 Nm,
2 etap – 103 Nm.

Suma punktów w obszarze 1 – planowanie

Czynność 4: zgromadzenie niezbędnych części, narzędzi
i przyrządów.
Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli uczeń zgromadził:

−

głowicę,

−

uszczelkę głowicy,

−

uszczelkę pokrywy zaworów,

−

zabezpieczenia śrub dźwigienek,

−

zestaw kluczy,

−

dokumentację serwisowa,

−

klucz dynamometryczny.

Czynność 5: sprawdzenie stanu technicznego zgromadzonego
sprzętu.
Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli uczeń:
–

organoleptycznie sprawdził stan pobranego sprzętu.

Czynność 6: dobranie odzieży roboczej

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli uczeń:
–

przystąpił do wykonywania zadania w kompletnym ubraniu
roboczym.

Suma punktów w obszarze 2 – organizowanie

Czynność 7: przygotowanie samochodu do wykonania zadania.

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli uczeń:
–

zabezpieczył pojazd przed zabrudzeniem,

–

podłożył kliny pod koła pojazdu,

–

włączył hamulec postojowy oraz ustawił dźwignię zmiany
biegów w pozycji neutralnej.

Czynność 8: przygotowanie narzędzi.

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli uczeń:
–

przygotował narzędzia do demontażu i montażu głowicy oraz
klucz dynamometryczny

Czynność 9: opróżnienie układu chłodzenia.

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli uczeń:
–

spuścił płyn chłodzący do pojemnika na zimnym silniku.

Czynność 10: rozłączenie przewodów świec zapłonowych.

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli uczeń:
–

zdejmie przewody świec zapłonowych trzymając za kapturek
ś

wiecy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Czynność 11: zdjęcie pokrywy głowicy silnika.
Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli uczeń:
–

odłączy cięgna sterujące, odkręci śruby mocujące pokrywę i ją
zdejmie.

Czynność 12:demontaż dźwigienek zaworowych.
Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli uczeń:
–

odbezpieczy i odkręci nakrętki śrub dźwigienek.

Czynność 13: odkręcenie i wyjęcie śrub mocujących głowicę do ka-
dłuba, zdjęcie głowicy i uszczelki głowicy z silnika.

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli uczeń:

−

odkręci przewody paliwowe i chłodzące,

−

odkręci układ wydechowy,

−

odkręci głowicę w sposób zgodny z dokumentacją serwisową.

Czynność 14: przełożenie kolektorów.

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli uczeń:

−

przełoży kolektor wydechowy stosując nową uszczelkę,

−

przełoży kolektor ssący stosując nową uszczelkę.

Czynność 15: założenie głowicy.
Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli uczeń:

−

oczyści powierzchnie kadłuba i głowicy,

−

użyje nowej uszczelki,

−

założy głowicę i wstępnie ją przykręci.

Czynność 16: dokręcenie głowicy kluczem dynamometrycznym.
Kryterium wykonania: 1 pkt– jeżeli uczeń:

−

przykręcić głowicę kluczem dynamometrycznym w dwóch
etapach w prawidłowej kolejności i z prawidłowym momentem.

Czynność 17: zakręcenie dźwigienek zaworowych.

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli uczeń:

−

założy prawidłowo drążki popychaczy,

−

przykręci śruby drążków popychaczy i je zabezpieczy.

Czynność 18: przykręcenie rury wydechowej.
Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli uczeń:

−

przykręci rurę wydechową do kolektora stosując nową
uszczelkę.

Czynność 19: zamontowanie przewodów układu chłodzenia oraz
zasilania.
Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli uczeń:

−

założy przewody na właściwe miejsce,

−

przykręci opaski zabezpieczające.

Czynność 20: zamontowanie pokrywy zaworów.

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli uczeń:

−

przykręci pokrywę z nową uszczelką,

−

założy i zabezpieczy cięgna sterujące.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Czynność 21: uporządkowanie stanowiska pracy.

Kryterium wykonania: 1

pkt. –

jeżeli uczeń:

−

oczyścił narzędzia i odłożył je na wyznaczone miejsce,

−

odłożył na wyznaczone miejsce części zamienne,

−

usunął zabezpieczenia pojazdu,

−

na bieżąco utrzymywał ład i porządek,

−

uporządkował stanowisko pracy.

PREZENTOWANIE

Czynność 22: omówienie sposobu wykonywania zadania.

Kryterium wykonania: 1

pkt. – jeżeli

uczeń:

−

omówił technologię montażu i demontażu głowicy.

Czynność 23: ocena jakości wykonanego zadania.

Kryterium wykonania: 1

pkt. – jeżeli

uczeń:

−

ocenił jakość wykonanej pracy, zwrócił uwagę na popełnione
błędy.

Suma punktów w obszarze 4 – prezentowanie

RAZEM

Czynność wykonana – 1 pkt., niewykonana – 0 pkt.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

1. Rychter T.: Silniki dwusuwowe pojazdów. WKiŁ, Warszawa 1988
2. Rawski F.: Mechanik silników spalinowych. WSiP, Warszawa 1997
3. Kozłowski M.: Vogel Publishing, Wrocław 1999
4. WSiP, Warszawa 2006
5. Zieliński A.: Konstrukcja nadwozi samochodów osobowych i pochodnych. WKiŁ,

Warszawa 1998

6. Deh U.: Klimatyzacja w samochodzie.WKiŁ, Warszawa 2005
7. Kuczyński Z, Michalak W.: Pracownia samochodowa. WSiP, Warszawa 1992
8. Trzeciak K.: Diagnostyka samochodów osobowych. WKiŁ warszawa 1998

Literatura metodyczna

1. Dretkiewicz-Więch J.: ABC nauczyciela przedmiotów zawodowych. Operacyjne cele

kształcenia. Zeszyt 32. CODN, Warszawa 1994

2. Francuz W. M.: Dydaktyka w nowej szkole zawodowej. Wydawnictwo Politechniki

Krakowskiej, Kraków 2004

3. Niemierko B.: Pomiar wyników kształcenia. WSiP, Warszawa 2004
4. Ornatowski T., Figurski J.: Praktyczna nauka zawodu. Instytut Technologii Eksploatacji,

Radom 2000

5. Szlosek F.: Wstęp do dydaktyki przedmiotów zawodowych. ITeE Radom 1995