Doktryny Polityczno-Prawne 7.12.2010

I. Cyceron – poglądy:

1. Pogląd konkretny Cycerona – świadomość, że model trzeba dopasować do nowego świata;

konieczność powołania organu monokratycznego; wprowadzenie jednowładztwa, którego
celem jest zapewnienie szczęścia jednostce.

•

Wprowadza podział na wojnę sprawiedliwą i niesprawiedliwą.

•

Postuluje hasło praworządności – konieczność postrzegania prawa przez instytucje.
(Praworządność ma charakter bardziej konkretny – dotyczy konkretnych form.)

•

„Z pokładów największej filozofii należy wywodzić naukę prawa”

•

Rzymianie, tak jak Grecy uważali, że istnieje wyższy byt rzeczy (wyższy podmiot
sprawujący rządy)

•

Nauki prawa nie należy postrzegać przez pryzmat decyzji pretora, czy decyzji
administracyjnych, lecz trzeba ją czerpać z najgłębszych źródeł filozofii.

•

Prawo natury jest w każdym z nas. Jest to synteza tego, co dobre (sprawiedliwe) i
racjonalne.

•

Wszyscy mają rozum i znają prawo natury, ale tylko ludzie dobrzy jemu podlegają.

•

Stwierdza, że kto prawom natury się nie podporządkowuje, ten wyrzeka się
człowieczeństwa. Autorem prawa natury jest Bóg.

•

Prawo pozytywne nie łączy się z prawem natury, a gdy jest z nim sprzeczne, to nie jest
prawem.

•

Cyceron był namiestnikiem prowincji rzymskiej – Cylicja. Praktyczna strona jego
działalności jest widoczna w charakterze rzymskiej kultury i rzymskiego człowieka oraz
gorączkowym poszukiwaniem w czasach przełomu.

•

W ustroju powinni rządzić optymaci, czyli senatorzy, a ludności należy dać pozór wolności.

•

Był to jednak ustrój mieszany. Elementy platonizmu –> podział na dwie grupy : Mędrcy i
Grecy.

•

Miejscami występowało moralizatorstwo.
- Przedmiotem zainteresowania Rzymian były kwestie ówcześnie dla nich istotne.

II. Lucjusz Anneus Seneka:

1. Żył od ok. 50 roku p. n. e. do 65 roku n. e. Był w pewnym sensie związany z Neronem. Jest

przedstawicielem praktycznej myśli rzymskiej. (Pojawiają się u niego konkretne problemy,
myśli, porady)

•

Stoa rzymska – Widać u niego eklektyzm , czyli połączenie:
- sceptycyzmu
- metafizyki – realizmu Arystotelesa
- platonizmu i innych.

•

Człowiek jest dobry z natury. Wskazywał na istotną cechę - altruizm.

•

Bóg jest osobowy; jest twórcą tego świata i jego wartości. Seneka rozwija triadę : rozumu,
cnoty i życia zgodne z naturą. Łączą się ze sobą; warunkują się nawzajem.

•

Seneka jest propagatorem hasła braterstwa, kosmopolityzmu, ogółu wobec wszystkich ludzi.

•

Zbliża to Senekę do pewnych założeń chrześcijaństwa. (Chrześcijaństwo powtarza tezy
stoickie)
- Chrześcijaństwo rozdzieliło rozum od dobra i duszy.

•

Jest praktyczny ,ale jest także moralistą.

•

Punktuje pewne kwestie, ale nie daje całego wywodu.

•

Zakładał, że ludzie są równi, potępiał niewolnictwo, co wiązało się z obowiązkiem
względem ogółu ludzi.

•

RESPUBLICĄ jest ogół ludzi, a nad tą wspólnotą są bogowie. (Kontynuował myśl
stoicyzmu.)

•

Zasadniczym celem państwa jest zapewnienie pokoju.

•

Potępia wojny i okrucieństwo; stawia na wybitną jednostkę, która przejmie państwo.
Jednostka ta ma się oprzeć na intelektualnych i moralnych przesłankach. Musi mieć pewnie
cechy. Taki jednowładca jest „duchem swoistym” (mędrzec władca –> jak w Platonizmie),
który będzie spajał państwo; tą wspólnotę.

•

Prawnonaturalizm – ujęcie sprawiedliwości, która ma dbać o interesy ludności (rzymska
wersja → „Oddać każdemu, co mu się należy”) i ma odstraszyć (element prewencji). W jego
teoriach występuje równość wobec prawa.

III. Marek Aureliusz:
•

Nazywany → „Filozofem na tronie”.

•

Charakteryzowało go: moralizatorstwo, kosmopolityzm i altruizm, ale w praktyce był
bardzo brutalny i bezwzględny.
- Machiavelli mówił, że etyka rzymska jest etyką bohaterów i siły, więc trzeba odejść od
chrześcijaństwa (które jest etyką słabych i pokornych) i przyjąć etykę Rzymu, który pozwoli
państwu przetrwać, obronić się – bo to, co służy państwu jest dobre i najważniejsze.

IV. Chrześcijaństwo
•

Kultura chrześcijańska łączy się z kulturą rzymską. Rzym początkowo odrzucał
chrześcijaństwo, w końcu stało się ono religią tolerowaną, a potem też religią państwową.
Jeszcze później stało się nową etyką państwa rzymskiego w zmienionej wersji. (Zmieniło
się od wersji pierwotnej, którą charakteryzowała komuna, wspólnota, brak własności.
Odrzucono także hasło ubóstwa). Znamionuje to odchodzenie Rzymu od kultury/ tradycji
greckiej, a w efekcie kierowanie się w stronę chrześcijaństwa, które łączy różne elementy
kultur.