Żywienie enteralne i parenteralne. Kiedy nie można przełykać

Białko, węglowodany, tłuszcze, elektrolity, pierwiastki śladowe i witaminy – tych składników

potrzebuje organizm, żeby funkcjonować. Dostarczamy je, zajadając się schabowym,

brokułami, twarożkiem... Jemy żeby żyć, a dieta jest jednym z ważniejszych elementów

decydujących o zdrowiu. Jedzenie jest więc koniecznością, bywa że lekarstwem.

Zdarza się, że z różnych powodów – np. niemożliwości połykania spowodowanego chorobą

przełyku – pokarm wprowadzany jest do żołądka lub do jelita cienkiego inną drogą. Żywienie

dożołądkowe i dojelitowe medycyna nazywa odżywianiem enteralnym. Żywienie pozajelitowe w

przypadkach ciężkich schorzeń któregoś odcinka przewodu pokarmowego natomiast nazywane

jest żywieniu parenteralnym.

 

Żywienie enteralne

Żywienie dożołądkowe lub dojelitowe polega na wprowadzaniu pokarmu przez tzw. zgłębnik

założony przez nos. Jeśli taka metoda odżywiania konieczna jest przez miesiące, a nawet lata –

wówczas pokarm wprowadza się poprzez żołądkową lub jelitową przetokę odżywczą – PEG,

specjalnym otworem w powłoce jamy brzusznej. To zdecydowanie wygodniejsza i

bezpieczniejsza metoda niż utrzymywanie zgłębnika wprowadzonego przez nos. Nie bez

znaczenia jest i to, że pacjent z przetoką może być odżywiany w domu i prowadzić w miarę

normalne życie.

W żywieniu enteralnym stosuje się specjalne, gotowe do użytku diety płynne. Są one tak

skomponowane, by dostarczyć we właściwych proporcjach wszystkie składniki odżywcze. W

zależności od przyczyny choroby, potrzeb i możliwości organizmu pacjenta, lekarz wybiera

odpowiednią dla chorego mieszaninę, zwłaszcza że bardzo często pożywienie spełnia rolę nie

tylko pokarmu w znaczeniu dosłownym, ale także leku, który może zmniejszyć lub doprowadzić

do ustąpienia objawów wywołanych przez źle tolerowane składniki pokarmowe.

Żywienie przez przetoki odżywcze ma zastosowanie w leczeniu m.in. chorych z nowotworami

przełyku i z niektórymi chorobami neurologicznymi.

1 / 4

Żywienie enteralne i parenteralne. Kiedy nie można przełykać

 

Żywienie parenteralne

W tej metodzie, potrzebne do życia składniki odżywcze, również w płynie, chory dostaje

bezpośrednio do żyły. Celem żywienia pozajelitowego jest zabezpieczenie przed śmiercią

głodową chorych po rozległych lub całkowitych resekcjach jelit oraz chorych z niektórymi

zespołami złego wchłaniania.

Mieszaniny odżywcze podaje się przez specjalne cewniki (metoda port inaczej zwana też TID),

wszczepiane do żył prowadzących krew bezpośrednio do serca (centralne żywienie

pozajelitowe) lub przez tzw. kaniule wprowadzane do cieńszych żył obwodowych (obwodowe

żywienie pozajelitowe).

Żywienie pozajelitowe jest stosowane w szpitalach dysponujących specjalistycznym sprzętem.

Jeśli pacjent musi być w ten sposób żywiony w domu, on lub jego opiekun musi przejść

specjalne przeszkolenie w zakresie sporządzania mieszanin, posługiwania się cewnikiem,

aplikowania mieszanin żywieniowych, a także obsługi specjalnych pomp zapewniających

odpowiednią szybkość przetaczania mieszanin.

Pozajelitowy sposób odżywiania daje pacjentowi możliwość prawie normalnego

funkcjonowania. Nie jest przeszkodą w utrzymywaniu kontaktów towarzyskich, w nauce w

szkole czy na studiach, życiu rodzinnym, pracy zawodowej, a nawet dalekich podróżach i

uprawianiu niektórych sportów.

To może niezbyt komfortowy, ale bezpieczny sposób odżywiania – są osoby, także w Polsce,

którym już wiele lat kroplówka zastępuje talerz i sztućce.

Leki i sprzęt potrzebny do żywienia pozajelitowego (igły, strzykawki, worki itp.) są w pełni

refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia.

2 / 4

Żywienie enteralne i parenteralne. Kiedy nie można przełykać

 

Katarzyna Kamińska

 

***

 

Kaniule to cienkie plastikowe kilkucentymetrowe rurki, wprowadzane do żył obwodowych. Nie

można ich utrzymywać dłużej w tej samej żyle i po 1–2 dniach kaniulę trzeba usunąć i

wprowadzić nową do innej żyły. Cewniki natomiast to specjalne, cienkie

kilkunastocentymetrowe lub dłuższe miękkie rurki, które wszczepia się do dużego naczynia

żylnego. Są często wykonane z materiału, który może być utrzymywany w organizmie osoby

chorej nawet przez wiele miesięcy lub lat, nie powodując niepożądanych odczynów, czy

uszkodzeń naczynia.

 

Port czyli TID (totally implanted device – całkowicie wszczepialne urządzenie ) to wykonana z

tytanu i silikonu lub tylko z silikonu wszczepiona pod skórę komora, do której podłączony jest

cewnik prowadzący do dużej żyły. W celu podania mieszaniny odżywczej nakłuwa się – przez

skórę – plastikową membranę i wprowadza do portu specjalną igłę (igła Hubera). Zaletą portu

jest to, że w okresie przerw w podawaniu mieszaniny odżywczej jest on całkowicie schowany

pod skórą, co jest niezwykle wygodne dla chorego. Wadą w porównaniu z cewnikiem jest

konieczność nakłuwania skóry i brak możliwości naprawy cewnika.

3 / 4

Żywienie enteralne i parenteralne. Kiedy nie można przełykać

 

PEG (przezskórna endoskopowa gastrostomia) oznacza przetokę odżywczą wykonaną w celu

bezpośredniego podania pokarmu do żołądka. To cienka rurka wprowadzona przez ścianę jamy

brzusznej do żołądka przy pomocy gastroskopu. PEG jest zrobiony z silikonu, a więc z

materiału nie dającego odczynów zapalnych, nie powodującego powstawania odleżyn przy

długotrwałym kontakcie ze skórą, czy ze ścianą żołądka. Może służyć nawet kilka lat, a w razie

uszkodzenia może być łatwo wymieniony na nowy.

 

4 / 4