ISTOTA I CECHY WSPÓŁCZESNEGO

KRYZYSU EKOLOGICZNEGO

1. ISTOTA KRYZYSU

EKOLOGICZNEGO

2. PROBLEM DEFINICJI

KRYZYSU EKOLOGICZNEGO

3. CECHY WSPÓŁCZESNEGO

KRYZYSU EKOLOGICZNEGO

4. KRYZYS EKOLOGICZNY JAKO

KONSTRUKT SPOŁECZNY

5. PRZYSZŁOŚĆ ŚRODOWISKA
6. PROBLEMY EKOLOGICZNE
7. KATASTROFA EKOLOGICZNA

Zagadnienie 1.

ISTOTA KRYZYSU EKOLOGICZNEGO



w wymiarze ekologicznym - ubożenie i niszczenie świata

żywego spowodowane ludzką presją



w wymiarze społeczno-gospodarczym - naruszenie

równowagi między przyrodą a cywilizacją



w wymiarze antropologicznym - zewnętrzna manifestacja

kryzysu wartości i przekonań określających sens życia i

sposób bycia we wszechświecie



w wymiarze cybernetycznym - konsekwencja zderzenia

wzrostu wykładniczego i ludzkiej ignorancji



w kategoriach termodynamicznych - pochodna niemożliwej
do opanowania materii i energii

Zagadnienie 2.

PROBLEM DEFINICJI

KRYZYSU EKOLOGICZNEGO

NIEDOSTATEK DEFINICJI KRYZYSU



ignorowanie dalszych skutków degradacji
środowiska oraz (niekiedy) przyczyn
kryzysu – niezbędne socjokulturowe
definiowanie kryzysu

Kryzys ekologiczny = problem społeczny:

•

fakty:



fizykalne (zmiana stanu
środowiska),



„społeczne” (wpływ człowieka na
środowisko i skutki zmian
środowiska dla człowieka);

•

wartości społeczne (punkt
odniesienia, kryterium oceny).

Zagadnienie 2.

PROBLEM DEFINICJI

KRYZYSU EKOLOGICZNEGO

PROBLEMY EKOLOGICZNE

POPULACJA LUDZKA – POTRZEBY LUDZKIE

DZIAŁALNOŚĆ LUDZKA

rolnictwo przemysł turystyka transport inne

Zmiany struktury

i funkcjonowania

ekosystemów

Zmiany cykli

biogeochemicznych

ZMIANY ŚRODOWISKA

KRYZYS EKOLOGICZNY

KRYT

E

RIA

O

CENY

Transformacja

ekosystemów

Oddziaływania

na warunki

środowiska

Eliminacja

elementów

biotycznych

Zagadnienie 2.

PROBLEM DEFINICJI

KRYZYSU EKOLOGICZNEGO

Nowa ekologia

Nowa ekologia

Zagadnienie 3.

CECHY WSPÓŁCZESNEGO

KRYZYSU EKOLOGICZNEGO



globalny charakter



totalny, kompleksowy charakter



współwystępowanie, kumulacja szczególnie ostrych

deficytów dóbr i usług środowiska (barier
ekologicznych)



zmiana statusu suwerenności państwowej i

bezpieczeństwa międzynarodowego



splot światowych problemów ekologicznych ze światową

gospodarką



współzależność globalnego kryzysu ekologicznego z

kwestią wojny i pokoju



zróżnicowanie charakteru kryzysu ekologicznego
między krajami rozwiniętymi a krajami trzeciego świata



„kolonializm” ekologiczny



oddziaływanie człowieka na przyrodę po raz pierwszy w
historii zaczyna wykraczać już poza granice ziemi, w
kosmos



istnienie uzasadnień eksploatacji środowiska



rola zaspokajania potrzeb kulturowych w powstaniu
kryzysu ekologicznego

Zagadnienie 3.

CECHY WSPÓŁCZESNEGO

KRYZYSU EKOLOGICZNEGO

Zagadnienie 4.

KRYZYS EKOLOGICZNY

JAKO KONSTRUKT SPOŁECZNY

PESYMISTA – w ciągu jednego dnia:



wycina się 30 000 ha lasów tropikalnych



wydobywa się ponad 30 mln m

3

ropy naftowej



z pól zmywane jest ponad 70 tys. ton nawozów sztucznych



emitowane jest do atmosfery ponad 17 mln ton CO

2



pustynnieje 16000 ha



umiera z głodu ponad 40 tys. dzieci



wydaje się na zbrojenia 25 mld $



powstaje 10 ton odpadów jądrowych



na ziemię spada z kwaśnymi deszczami 250 tys, ton kwasu siarkowego



do morza wyrzucanych jest 60 ton odpadów plastikowych i 372 tony zużytych
sieci



umiera 500 tys. zwierząt laboratoryjnych



wymiera od 1 do 100 gatunków zwierząt

OPTYMISTA (Björn Lomborg: The Skeptical Environmentalist) - LITANIA:



zasoby naturalne wyczerpują się,



populacja rośnie, jest więc coraz mniej żywności na głowę,



świat żywy ginie,



woda i powietrze są coraz bardziej zanieczyszczone,

JEST NIEPRAWDZIWA!

Nie musimy martwić się o stan świata, bo:



pod wieloma względami stan środowiska poprawia się,



ludziom się, żyje coraz lepiej,



technologia i rynek rozwiążą wszelkie problemy (polityka ochrony
środowiska jest niepotrzebna).

Zagadnienie 4.

KRYZYS EKOLOGICZNY

JAKO KONSTRUKT SPOŁECZNY

PROBLEMY DYSKUSJI NAD KRYZYSEM
EKOLOGICZNYM



informacja:



dokładność i wiarygodność danych



dobór danych – dane cząstkowe i całościowe



zmienność danych



ocena informacji:



trudności w oszacowaniu kryteriów oceny



zależność kryteriów oceny od etyki



prognozy

Zagadnienie 4.

KRYZYS EKOLOGICZNY

JAKO KONSTRUKT SPOŁECZNY

-

100

200

300

400

500

600

1900

1910

1920

1930

1940

1950

1960

1970

1980

1990

2000

węgiel

ropa

gaz

woda, atom

biopaliwa

Zagadnienie 4.

KRYZYS EKOLOGICZNY

JAKO KONSTRUKT SPOŁECZNY

Globalna produkcja energii w latach 1900-2009 (EJ)

-

10 000 000

20 000 000

30 000 000

40 000 000

50 000 000

60 000 000

70 000 000

80 000 000

1900

1910

1920

1930

1940

1950

1960

1970

1980

1990

2000

biomasa

paliwa kopalne

rudy i materiały przemysłowe

materiały budowlane

Zagadnienie 4.

KRYZYS EKOLOGICZNY

JAKO KONSTRUKT SPOŁECZNY

Globalne wykorzystanie materii w latach 1900-2009 (mld ton)

Living Planet Index w latach 1970-2008

Zagadnienie 4.

KRYZYS EKOLOGICZNY

JAKO KONSTRUKT SPOŁECZNY

Ekologiczny ślad ludzkości w latach 1961-2007 (liczba Ziemi)

Zagadnienie 4.

KRYZYS EKOLOGICZNY

JAKO KONSTRUKT SPOŁECZNY

Podstawa prognoz:

I = P * A * T

I – oddziaływanie na środowisko

P – populacja

A – bogactwo (konsumpcja)

T – technologia

Zagadnienie 5.

PRZYSZŁOŚĆ ŚRODOWISKA

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

1980

1990

2000

2010

2020

2030

2040

2050

2060

2070

2080

2090

2100

0,5

0,75

1

1,5

2

2,5

3

Zagadnienie 5.

PRZYSZŁOŚĆ ŚRODOWISKA

P

– wariant średni, A – 3,0%, T – zmienne

Zagadnienie 6.

PROBLEMY EKOLOGICZNE

DEFINICJA PROBLEMU EKOLOGICZNEGO

sprzeczność między społecznie akceptowanym a
społecznie postrzeganym stanem środowiska lub
sposobem gospodarowania dobrami
środowiskowymi

POZIOMY DEFINIOWANIA PROBLEMÓW
EKOLOGICZNYCH:



działania społeczne powodujące degradację środowiska



bezpośrednie efekty działań



odległe, pośrednie skutki działań

PODSTAWOWE GRUPY PROBLEMÓW
EKOLOGICZNYCH:



wyczerpywanie zasobów przyrody



obciążenie środowiska zanieczyszczeniami o odpadami



zagrożenie różnorodności biologicznej

Zagadnienie 6.

PROBLEMY EKOLOGICZNE

NAJWAŻNIEJSZE PROBLEMY EKOLOGICZNE



globalne ocieplenie



zanik różnorodności biologicznej



degradacja (zagrożenie jakościowe i ilościowe) zasobów wód

słodkich



pustynnienie i degradacja gleb



wycinanie lasów, głównie tropikalnych



degradacja środowiska morskiego i jego zasobów



zanieczyszczenie środowiska trwałymi substancjami
organicznymi



niszczenie ozonosfery

Zagadnienie 6.

PROBLEMY EKOLOGICZNE

POWIĄZANIA MIĘDZY PODSTAWOWYMI
PROBLEMAMI EKOLOGICZNYMI

Niszczenie

warstwy

ozonowej

Zmiany klimatu

Utrata

bioróżnorodności

Leśnictwo

Wody

Pustynnienie

Zagadnienie 6.

PROBLEMY EKOLOGICZNE

Zagadnienie 7.

KATASTROFA EKOLOGICZNA

DEFINICJE



sytuacja, w której znacznie i trwale przekroczona

zostaje pojemność środowiska, wskutek czego

uniemożliwione jest działanie naturalnych

mechanizmów i środowisko staje się nieprzydatne do
zaspokajania ludzkich potrzeb



nagłe zdarzenie (naturalne lub antropogeniczne),

które powoduje wprowadzenie do środowiska dużej

ilości substancji szkodliwych dla zdrowia lub

środowiska

SKUTKI POTENCJALNEJ KATASTROFY
EKOLOGICZNEJ

:



zniszczenie życia - NIE



zguba gatunku ludzkiego - NIE



zniknięcie wielu gatunków i systemów

ekologicznych oraz załamanie systemów

gospodarczych i społecznych, dostosowanych do

warunków środowiska jakie obecnie panują -
TAK

Zagadnienie 7.

KATASTROFA EKOLOGICZNA