1
FINANSE PRZEDSIĘBIORSTW WYKŁAD 1 07.10.2012
Dr Andrzej Bury
Konsultacje: Środa 14.45 – 16.00 pokój T306
Egzamin testowy jednokrotnego wyboru + zadania 3
Podręcznik:
1. Zakład Finansów Korporacji prof. Mirosław Wypych „ Finanse przedsiębiorstwa z elementami
zarządzania i analizy”
2. W. Bień „Zarządzanie Finansami Przedsiębiorstwa” – z problematyką rachunkowości
FINANSE PRZEDSIĘBIORSTW
Gospodarka finansowa przedsiębiorstwa
– ogół czynności polegających na przygotowaniu i
przeprowadzeniu operacji finansowych przedsiębiorstwa – polegają na gromadzeniu środków
finansowych…
Przykłady:
1. wypłata wynagrodzeń
– z gromadzonych zasobów trzeba dokonać wypłaty pracownikom. Kasjer
musi wiedzieć ile komu, posiadać znaki pieniężne. Przedsiębiorstwo ma wcześniej przygotowany
system wynagrodzeń , na podstawie którego powstaje lista płac – (dowód księgowy, stanowiący
koszt w pionie rachunkowości, oraz dokumentem ewidencyjnym, jako również podstawa do analiz),
która trafia do kasjera, który dokonuje wypłaty. Uprawnione osoby, muszą przynieść z banku
określone przez kasjera nominały. Przewóz pieniędzy z banku jest określony ustawowo, dzięki
czemu wchodzi w grę ochrona oraz firmy ubezpieczeniowe , które ubezpieczają przewóz. Z punktu
widzenia finansów możliwość utraty tych środków nazywamy ryzykiem – jeśli przedsiębiorstwo nie
przestrzega tych norm, to w przypadku utraty, TU nie wypłaca odszkodowania. Dla kierujących
przedsiębiorstwem jest to zagadnienie, z którym trzeba się zapoznać, sprawdzić potencjalnych
wykonawców i ponieść koszty ich zatrudnienia – wszystko to stanowi ryzyko przedsiębiorstwa –
żywe pieniądze.
(można dokonać wypłaty wynagrodzenia za pomocą przelewu, wtedy przedsiębiorstwo nie ponosi kosztów
*
ryzyka, ale pracownicy muszą chcieć założyć konto w banku, gdyż nie można nikogo do tego zmusić – muszą
wykazać się pracownicy banku, aby pracowników przekonać i najlepiej jeszcze w banku przedsiębiorstwa)
2. Zaciągnięcie kredytu
– czy jest nam potrzebny, analiza – czy wystarcza środków pieniężnych, jeśli
nie to z jakich źródeł chcemy go wziąć. Przy spiętrzeniach płatności i chwilowej utraty płynności
finansowej, wtedy jest zainteresowane krótkoterminowym kredytem – może być odnawialny. Jeśli
przedsiębiorstwo podejmuje decyzję o charakterze inwestycyjnym, to wtedy w oparciu o częściowo
własne kapitały lub częściej zaciąga kredyt – analiza mówi jaką kwotę potrzebujemy pożyczyć, na
jaki okres, z jakim oprocentowaniem, o karencji, terminie spłaty, jaką część pokryjemy z własnych
środków. W swoim banku często możemy skorzystać z preferencyjnych warunków, ale analizujemy
również możliwości w innych bankach, bo być może będą bardziej atrakcyjne. Gdy już wybierzemy
bank i wypełnimy wnioski, to do niego musimy dołączyć biznesplan. Wtedy trzeba przeprowadzić
analizę finansową przedsiębiorstwa na dany moment, a w banku analitycy – specjaliści od finansów
przedsiębiorstw oceniają kondycję aktualną i przyszłą przedsiębiorstwa w celu oceny kredytobiorcy i
ryzyka związanego z pożyczeniem pieniędzy. Na podstawie analiz może dojść do negocjacji między
przedsiębiorstwem, a bankiem np. dot. Okresu kredytowania. Jeśli się dogadają to dochodzi do
sformułowania umowy i złożenie podpisów pod umową. Następnie otwierany jest rachunek
kredytowy i przyznanymi środkami. Przygotowanie takiej operacji jest trudne i często pracochłonne,
choć później obsługa kredytu jest prostą czynnością. Czasami przedsiębiorstwo może skorzystać z
firm zewnętrznych, które tworzą analizy, biznesplany, bo dla małych firm, koszt utrzymania takiego
fachowca może być zbyt wysokie.
2
Gospodarka finansowa to przygotowanie i przeprowadzenie czynności finansowych:
Mamy czynności główne – analityczne
Jakie są źródła finansowania
Czynności ewidencyjne – w trakcie dokonywania czynności sprawdzamy, czy ponoszone koszty zgodne są z
naszymi przewidywaniami. Po zakończeniu inwestycji, znów sprawdzamy poprawność założeń.
Zbieranie informacji
Zarządzanie finansami przedsiębiorstw:
1.
to proces optymalnego zastosowania zasobów rzeczowych i finansowych w celu zwiększenia
wartości przedsiębiorstwa.
2.
To sterowanie, pozyskiwanie źródeł finansowania działalności przedsiębiorstwa oraz lokowaniem
ich w składnikach majątkowych w sposób pozwalający na realizację celów przedsiębiorstwa.
Pierwsza część definicji jest prawie taka sama, ale w drugiej części jest różnica. W pierwszej chodzi o cel
zwiększenia wartości przedsiębiorstwa, a w drugiej definicji. Wszystko po to by zrealizować cel
przedsiębiorstwa, więc cel nie jest określony. Wynika stąd iż istnieje pewna wątpliwość co jest celem
przedsiębiorstwa, musimy więc dokonać swoistego przeglądu tego, co stanowi cele przedsiębiorstwa np.:
maksymalizacja zysku
( w krótkim okresie czasu, można zrezygnować np. z remontów i
generujemy zysk, ale w dłuższym okresie okazuje się, że te nakłady na remonty są tak duże, że
generalnie zysk jest mniejszy)
Prawo formułuje ustawę
o przedsiębiorstwach użyteczności publicznej
– komunalne(komunikacja,
dostawa wody, ścieki ) Nie muszą te przedsiębiorstwa uzyskać zysku, a jeśli ponoszą straty, to mogą
istnieć dalej, nie powoduje to upadłości, ich deficyt musi być sfinansowany z dochodów gminy. Nie
mamy tu do czynienia z maksymalizacją zysku.
przedsiębiorstwa państwowe
– zasad 3 s, nie muszą wypracowywać zysku, powinny pokrywać
swoje koszty. Ale te które nie są konkurencyjne, i są w złym stanie podlegają upadłości. Często
dochodzi do zamiany tej ustawy z maksymalizacji celów do ustanowienia władzy zarządzania.
przedsiębiorstwa prywatne
– gdzie teoretycznie cel maksymalizacji zysku jest najważniejszy.
Niekiedy jednak strategie właścicieli są nastawione na cel unikania dochodów – nie płacić podatków.
spółdzielnie
– w ustawie mówi się o celach społeczno – ekonomicznych, nie musi to być cel
dochodowy, nie musi więc realizować zysków. Spółdzielnia mieszkaniowa – celem nie jest
maksymalizacja zysku, członek spółdzielni stawia za cel komfort życia w możliwie gospodarski
sposób, czyli tanio – czyste klatki, odgarnięty śnieg, czyli czynsz ma pokryć koszty, a nie generować
zysk. Często spółdzielnia w teorii pozwala obniżyć koszty (rolnicy)
W gospodarce rynkowej istnieje maksymalizacja zysku, ale jest abstrakcyjna, gdyż nie musi się
odwzorować w części podmiotów, które z jakichś powodów mają inny cel- z mocy prawa, słabości
zarządzania, złych przesłanek, niekompetencji, chęci władzy.
Cel nadaje kierunek zarządzaniu finansami przedsiębiorstwa, więc 2 definicja jest lepsza.
Definicja zaś pierwsza w wielu przypadkach jest prawdziwa, gdyż odpowiada nastawieniu celu znanego z
mikroekonomii, czyli tej abstrakcji maksymalizacji zysku – podnoszenie wartości firmy – zwłaszcza w
spółkach akcyjnych, bo udziałowcy martwią się, gdy cena wartości akcji spada, jest sukcesem gdy wzrasta.
Przy zaciąganiu kredytu (podmiotów innych niż notowane na giełdzie) sprawdza się majątek firmy,
oceniając jej aktywa minus długi. Przy wycenie wartości może się zdarzyć, że odbiega ona od wartości
bilansowej firmy. Inną metodą wyceny firmy jest ocena zysku.
Przykład: - tworzenie przedsiębiorstwa w nowych technologiach, dająca w krótkim czasie dużych
zysków, takie przedsiębiorstwo można sprzedać dużo drożej niż kwota, za którą zostało założone. Wtedy
nabywca nie patrzy na wartość majątku , tylko na zyski jakie przynosi – aniołowie biznesu, jest to
wyławianie pomysłu na przedsiębiorstwo. Pojawia się zawód, ludzi innowacyjnych, którzy otwierają za
małe pieniądze firmę , budują ją, a później sprzedaje. Właściciel osiąga korzyści w dwojaki sposób – z
części dywidendy oraz ze wzrostu wartości jego przedsiębiorstwa.
3
Cel zarządzania finansowego
–maksymalizacja korzyści przypadających właścicielom, udziałowcom. Jest
to równoznaczne z maksymalizacją majątku właściciela i równoznaczne z maksymalizacją wartości
rynkowej przedsiębiorstwa.
ZMIENNOŚĆ WAROTŚCI PIENIĄDZA W CZASIE
Pieniądz
wyraża wartość towaru, kapitału, majątku przedsiębiorstwa, osiąganych przychodów, zysków,
poniesionych kosztów. Podejmowane decyzje w przedsiębiorstwie wywołują zawsze skutki, które można
policzyć za pomocą pieniądza. Przy ich podejmowaniu ważna jest
wartość pieniądza
, która w dłuższym
czasie się zmienia,
czynniki które musimy uwzględnić
:
a. proces inflacyjny i proces
deflacyjny – zwiększanie wartości jednostki pieniężnej
b. czynnik zamrożenia
– wartość utraconych korzyści – jeśli pieniądze zaangażujemy w jakiś cel, to
nie możemy w inny. Im dłuższy jest czas zamrożenia pieniądza, odleglejszy termin możliwości
dysponowania nim, tym mniejsza jest jego aktualna wartość. Gotówka aktualna ma większość
wartość, niż analogiczna kwota, którą będzie dysponował w przyszłości, choć nominalnie
1mln=1mln.
Pieniądz w odroczonym terminie występuje jednocześnie w postaci:
należności
– u osoby oczekującej na przyjęcie gotówki,
zobowiązanie
u osoby, która musi dokonać tej wpłaty.
Te zjawiska występują w przedsiębiorstwach masowo w przypadku kupna – sprzedaży, ale jest to jeden akt,
który z reguły występuje w odroczonym terminie, rzadko za gotówkę – chyba, że drobne wydatki.
Przy kupnie sprzedaży, przyjęło się, że w krótkim okresie czasu nie uwzględnia się tej utraty wartości, która
bezwzględnie występuje w długich okresach płatności. Choć raz jesteśmy ze strony sprzedających –
tracących, albo kupujących i korzystających z późniejszej płatności.
lokowanie pieniędzy w bankach – przy krótkoterminowych zmiana wartości pieniądza jest oparta o
z góry ustalone przez bank warunki zmiany wartości pieniądza.
zaciąganie pożyczek – zmiana jego wartości w czasie – sama z siebie utrata, wliczona nawet w koszt
odsetek
zakup obligacji
wynagrodzenia – pracownik pracuje od początku miesiąca, a wynagrodzenie dopiero po miesiącu, z
tytułu utraty wartości pieniądza, nie ma rekompensaty od pracodawcy. W bogatych krajach przyjęto
zasadę tygodniówki, przy takim okresie utrata wartości jest mniejsza niż przy miesięcznym – jest to
sposób ograniczenia utraty wartości pieniądza w czasie, zadłużania pracodawcy u pracownika
podatki – płaci później, jest to efekt uboczny systemu rozliczeń podatkowych, przedsiębiorca, zanim
zapłaci podatek ma niejako kredyt od państwa, do własnej dyspozycji. W bilansie aktywa z tyt.
Podatków i ZUS, nie ma tu wyliczania rozliczania utraty wartości w czasie pieniądza i rekompensaty
z tego tytułu. W dugą stronę, gdy przedsiębiorca nie dostał pieniędzy za fakturę, a musi zapłacić
VAT, to wtedy kredytuje państwo.
stopa procentowa – jako cena pieniądza służy do wyceny zmian wartości pieniądza – czyli odsetki,
składa się z 3 części
:
a. wynagrodzenie
za czas oczekiwania za zwrot należności – lokaty bankowe(wyzbywa się
możliwością dysponowania )
b. koszt ponoszonego ryzyka możliwej czasowej lub ostatecznej niewypłacalności
–
występuje zawsze, ale zawsze jest inne.
c. stopa inflacji
Poziom stopy procentowej ulega wahaniom w czasie na skutek działania trzech głównych czynników:
inflacja
zmiana popytu i podaży na pieniądz
polityka banku centralnego
Wzrost inflacji może spowodować nieznaczny spadek stopy procentowej, gdy silnie działa polityka BC.
Zmiany mogą być różnokierunkowe, gdy jednocześnie oddziaływują różne czynniki. Realna stopa to jest
pojęcie, które wynika z stopy procentowej i stopy inflacji, gdy od procentowej odejmiemy inflację, to
uzyskujemy stopę realną.
4
Podaż w przypadku banków komercyjny jest sterowana przez BC. Wpływa on na stopy procentowe,
dzięki czemu BK udzielając pożyczek wg określonej stopy procentowej czerpią środki na ten cel z własnych
skromnych środków pieniężnych, a większe są środki osób, które ulokowały je w banku, lub banki mogą
wzajemnie sobie pożyczać, ale pożyczają również od BC i sprzedają te pieniądze z większym zyskiem
odbiorcom swoim. Jeśli BC podniesie stopy, to wtedy najczęściej banki komercyjne podnoszą stopy
oprocentowania kredytów własnych.
Stopa kredytu dla banków komercyjnych od BC – prezes NBP i RPP decyduje o jej wysokości.
Obecnie organ niezależny, nie podległy rządowi, wcześniej szefem był MF, który miał wpływ na
prezesa.
weksel – zamiennik kredytu, pieniądza – zobowiązanie, że zapłaci w określonym terminie, określoną
kwotę. Może być ona kupiony przez bank. Kwota wekslowa jest po pół roku mniej warta, posiadacz
może nie chcieć czekać i idzie sprzedać weksel bankowi, który potrąca sobie dyskonto. Jest jeszcze
stopa dyskontowa, która dotyczy BC. Im większa jest stopa redyskontowa BC tym większa jest
wartość pieniądza , więc kredyty BK są większe.
wysokość rezerw – BC nakazując większe rezerwy, więc BK mające mniej pieniędzy, stopa rośnie,
bo mniej jest pieniędzy – zmniejszona podaż.
Banki komercyjne samodzielnie wpływają na stopy procentowe:
uzależniając od czasu trwania lokaty – samodzielna twórczość BK – najbardziej wartościowe dla
banku więc płaci więcej procent.
Pożycza się bogatemu – mniejsze ryzyko, biednemu nie – większe ryzyko, więc stopa procentowa
wyższa
Polityka fiskalna MF wpływa na stopy procentowe:
wpływa na rynek pieniężny – mamy deficyt, większe wydatki niż dochody, finansuje się je
kredytami w zagranicznych bankach lub obligacje, zgarniając pieniądze z rynku. Jeśli MF tworzy
popyt na dużą ilość pieniędzy, więc stopa musi być atrakcyjna, aby BK chętne były do korzystania.