Poród następuje: 

•

266 dni 

od ostatniej owulacji lub 

•

280 dni 

od pierwszego dnia ostatniej miesiączki. 



Poród w terminie 

to poród między 38 a 42 tygodniem ciąży, 



Poród przedwczesny 

ma miejsce w czasie trzech ostatnich 

miesięcy ciąży.
Porody przedwczesne występują z częstotliwością 3-5 na 100 ciąż. 
Wcześniaki najczęściej ważą mniej niż 2500 gramów, a ich narządy 
nie posiadają w chwili porodu pełnej dojrzałości.



O 

poronieniu

mówimy, gdy ciąża trwa krócej niż 17 tygodni, 

natomiast 

ciąża przenoszona

trwa dłużej niż 42 tygodnie. 

1. Wstępne skurcze macicy aż do rozwarcia ujścia szyjki i wejścia 

główki do kanału rodnego.

2. Przejście główki i całego ciała.

3. Urodzenie łożyska, które odkleja się pod wpływem skurczów macicy.

Rycina 15. Fazy porodu

„Człowiek nigdy nie jest tak bliski śmierci, jak w chwili, gdy 
się rodzi.”

Wśród czynników, które mogą prowadzić do powstania 

wad wrodzonych

, oddziałując na rozwijający się płód i 

prowadząc do nieprawidłowego tworzenia narządów 
wewnętrznych, są:

1. Niektóre 

zakażenia, 

głównie wirusowe, np. wirus różyczki, wirusy cytomegalii, 

wirus grypy, jak również choroby odzwierzęce, np. toksoplazmoza.

2. Wpływ 

energii jądrowej i promiennej, 

np. prześwietlenia diagnostyczne.

3

. Toksyny chemiczne

, np. dym tytoniowy.

4. 

Związki chemiczne

, syntetyczne, np. lakiery, rozpuszczalniki, detergenty.

5. 

Substancje farmakologiczne

.

Punktacja 

Czynności 
życiowe

0

1

2

Czynność serca 

Brak

Poniżej 100/min.

Ponad 100/min.

Oddychanie

Brak

Krzyk –
nieregularny, słaby

Krzyk-
prawidłowy, głośny

Napięcie mięśni

Brak, wiotkie

Słabe

Prawidłowe, 
kończyny zgięte

Reakcja na 
bodźce

Brak

Grymas

Krzyk, kichanie

Barwa skóry

Sina, blada

Kończyny sine

Różowe

Donoszony noworodek ma: 

•

długość ciała

średnio od 48 do 52 cm, 

•

masę ciała 

od 2500 do 4500 g (masa mniejsza to hypotrofia, większa to 

hypertrofia), 

•

obwód głowy 

od 33 do 36,5 cm, 

•

obwód klatki piersiowej 

od 31 do 35 cm. 

Obserwuje się 

dymorfizm płciowy 

— noworodki męskie są większe. 



pełzania 

— jeśli dziecko ułożymy na brzuchu i podrażnimy podeszwy jego stóp, to 

będzie ono przesuwało naprzemiennie jedno i drugie kolano, wykonując ruchy pełzania, 



Moro

— to odruch odwiedzenia kończyn, a następnie obejmowania, gdy np. zostanie 

nagle zmienione położenie ciała dziecka lub zaniepokoi je głośny dźwięk, 



chwytania

— gdy umieścimy nasze palce w dłoniach dziecka, ono zaciska silnie na 

nich swoje dłonie, 



chodzenia

— jeśli trzymając dziecko pod pachami, uniesiemy je tak, aby jego 

podeszwy dotykały podłoża, to będzie ono przebierać nogami, tak jakby chodziło (patrz: 

ryc. 16), 



ssania 

— po pierwszym podrażnieniu okolicy ust, po pierwszym przystawieniu do 

piersi, odruch ten utrzymuje się przez wiele miesięcy.

Tkanka tłuszczowa 

zaczyna się rozwijać w 7 miesiącu życia płodowego 

i 

grubość jej wzrasta do 6 miesiąca po urodzeniu. 
U noworodka występują: 

•

tkanka tłuszczowa 

brunatna 

(brązowa) — własne źródło ciepła dla noworodka, 

znajduje się ona w śródpiersiu, wzdłuż kręgosłupa, między łopatkami, wokół nerek          
i trzustki,

•

tkanka tłuszczowa 

biała

— tkanka podskórna, tkanka głęboka.

•

Noworodek większą część doby przesypia. 

•

Swoje niezadowolenie, głód, ból, strach wyraża krzykiem i niezbornymi ruchami 
kończyn. 

•

Ponieważ jego gruczoły łzowe są niedojrzałe, płacząc, 

nie wydziela łez

. 

•

Wszystkie noworodki mają niebieskie oczy

, gdyż w tęczówkach ich oczu 

brakuje barwnika. 

•

Dziecko powinno być 

karmione „na żądanie”, 

czyli wtedy, gdy zgłasza głód. 



Za wydzielanie pokarmu odpowiedzialne są dwa hormony: 

prolaktyna i 

oksytocyna

, wytwarzane przez przysadkę mózgową. 



Po porodzie pierwszy wydzielany pokarm to 

siara

, która zawiera więcej białka, 

witaminy A, soli mineralnych, natomiast mniej węglowodanów i tłuszczów. Siara 
zanika po 2–3 dniach. 



Bardzo istotne jest 

naturalne karmienie noworodka

, a następnie niemowlęcia, 

choćby dlatego, iż składniki tego pokarmu są łatwiej przyswajalne niż składniki 
mleka krowiego, zapewniają ochronę immunologiczną, nie uczulają 



Od 

2 do 12 miesiąca życia 

trwa okres charakteryzujący się 

największą dynamiką wzrastania i dojrzewania 

w całym życiu 

postnatalnym człowieka — okres niemowlęcy.



W pierwszym półroczu

masa przyrasta szybciej niż długość 

i dlatego pojawiają 

się u niemowląt na kończynach charakterystyczne „wałeczki”. 



Między 7–9 miesiącem życia tempo rozwoju masy i długości się wyrównuje. 

Zwiększenie ilości tkanki tłuszczowej może nastąpić 

albo: 

•

poprzez 

namnażanie się 

komórek tłuszczowych (adipocytów), albo 

•

przez 

powiększenie wymiarów adipocytów

(zwiększenie objętości wakuoli 

tłuszczowych). 

Są 

dwa krytyczne okresy 

w życiu człowieka, gdy adipocyty się namnażają. 

Jednym z nich jest właśnie okres niemowlęcy, zaś drugim pokwitanie

Dziecko:



2–3-miesięczne, leżąc na brzuszku, 

unosi głowę

,



3–4-miesięczne, 

podpierając się na rękach, unosi barki i górną część klatki 

piersiowej

,



5-miesięczne wykonuje 

obrót dookoła osi 

(przewraca się z pleców na brzuch),



6-miesięczne, 

trzymając się podpory, siada

,



8-miesięczne 

siada i siedzi samodzielnie

,



9-miesięczne 

raczkuje

, opierając się na rękach i kolanach, a trzymając się 

podpory, samo wstaje, chodzi bokiem wzdłuż barierki łóżka,



11-miesięczne wykonuje 

pierwsze samodzielne kroki

,



12-miesięczne 

samo chodzi

, najpierw niepewnie, często na palcach, szeroko 

rozstawia nogi.

W okresie niemowlęcym następuje 

dojrzewanie kośćca 

oraz 

zgodnie z kolejnością rozwoju motoryki 

tworzą się krzywizny 

kręgosłupa.



1 miesiąc –

odruch chwytny

, reakcja na światło i dźwięk, 



2 miesiąc – dziecko unosi głowę

, śledzi wzrokiem przesuwający 

przedmiot, 

pojawiają się uśmiechy, wydaje dźwięki „a”, „e”, 



3 miesiąc – odpowiada na uśmiechy uśmiechem, rozróżnia intonację głosu, 

chwyta zabawki

,   



4 miesiąc- opiera się na przedramionach, śmieje się głośno, 

wyciąga 

rączki po zabawki i chwyta je oburącz

, następnie chwyta zabawkę jedną 

rączką, lecz bez odwiedzenia kciuka (tzw. małpi chwyt), wkłada zabawki do 

buzi,



5 miesiąc- obraca się z pleców na boki, 

wyciąga rączki po zabawki

, 

wydaje dźwięki radości, 



6 miesiąc- próbuje samodzielnie siedzieć, odróżnia znajomych i obcych,  



7 miesiąc- siedzi przez dłuższą chwilę, 

precyzyjnie chwyta przedmioty, chwyta 

zabawki pewnie, z prawidłowo odwiedzionym kciukiem

,



8 miesiąc- śledzi otoczenie, komunikuje się za pomocą gestów, 



9 miesiąc-

celowo upuszcza przedmioty

, doskonali ruchy ręki, 

unosi przedmioty  

w dwóch palcach

,



10 miesiąc- siada pewnie, podciąga się na meblach do pozycji stojącej, naśladuje 

gesty,



11 miesiąc- raczkuje, podtrzymane chodzi, 

samo je trzymając jedzenie 

np. 

kawałeczek biszkopta czy bułeczki, 



12 miesiąc- wypowiada proste słowa, chodzi trzymane za jedną rękę, 

podaje 

przedmiot do ręki

, bywa przekorne, pod koniec okresu niemowlęcego dziecko 

doskonali ruchy manipulacyjne, potrafi trzymać kubek w dwóch rękach i pić             

z niego, jeść herbatnik lub jabłko, trzymając je w ręku

.



W pierwszych miesiącach życia  dziecko wydaje 

nieartykułowane dźwięki;  



Kolejna faza to 

gruchanie

(do ok. 3 miesiąca);



Od około 4- 5 miesiąca życia zaczyna się

gaworzenie

, a następnie 

artykułowanie 

sylab

zasłyszanych od rodziców;



W okresie od 6 do 8 miesiąca życia dziecko 

wyraźnie gaworzy

;



Od około 9 miesiąca dziecko wymawia 

„ma-ma”, „ta-ta”, „pa-pa”, „ba-ba”; 



W 11–12 miesiącu życia dziecko opanowuje 

początki mowy właściwej

, czyli 

wypowiadanie kilku prostych słów  adekwatnie do sytuacji.