MODELE ODPOWIEDZI

DO PRZYKŁADOWEGO ARKUSZA EGZAMINACYJNEGO Z

JĘZYKA POLSKIEGO

POZIOM ROZSZERZONY

Model zawiera przewidywane odpowiedzi.Odpowiedzi ucznia mogą przybierać różnbą formę
językową, ale sens musi być synonimiczny wobec modelu. Oceniając pracę ucznia należy
stosować punktację z modelu.

CZĘŚĆ I

CZĘŚĆ II

I. ROZWINIĘCIE TEMATU (0–26 pkt)

1. Rozpoznanie wstępne (0–3 pkt)
Np.:
– określenie gatunku
– rozpoznanie autora (np. poeta dwudziestolecia, członek grupy poetyckiej Skamander,
zafascynowany literaturą romantyczną)
– utwór powstał po odzyskaniu niepodległości; jest wpisany w dyskusję o sztuce i wolności

Nr

zadania

Odpowiedzi

Maksy-

malna

liczba

punktów

Punkty

cząstkowe

1

np.
a) sztuka proponuje marzenie a nie rzeczywistość
b) sztuka często wymyka się rozumieniu mas
c) sztuka dla sztuki nie zawiera prawd o świecie

2

po 1 pkt za
zdanie

2

np.
polega na pisaniu dla potomności, dialogu z przyszłymi
pokoleniami, komunikowaniu się z odbiorcą

1

3

rozważania o realizmie w sztuce

1

4

np.
– Człowiek ogarnia tylko cząstkę rzeczywistości; nie potrafi
ogarnąć całości bytu; jest niedoskonały; Bóg jest miarą
wszechrzeczy, ogarnia wszystko.

2 za 3

zdania

1 pkt za dwa
zdania
2 pkt za 3
zadania

5

Artysta musi dokonywać wyborów, jest uzależniony od
konwencji.

2

6

służy podkreśleniu hipotetyczności rozważań

1

7

b

1

2. Interpretacja tytułu (0–2 pkt)
Np.:
– wyjaśnienie, kim był Herostrates (szewc z Efezu żyjący w IV w p.n.e., który podpalił
ś

wiątynię bogini Ateny; potocznie człowiek porywający się na uświęcone wartości)

– wyjaśnienie pojęcia gestu Herostratesa – bezbożny akt niszczenia wartości świętej dla ogółu
– osadzenie tytułu w kontekście sporów o tradycję

3. Opis sytuacji odzyskanej niepodległości przez Polski – sytuacja liryczna (0–2 pkt)
Np.:
– bieda, emigracja za chlebem i pracą, bezrobocie
– życie przeszłością, wspominaniem dawnej potęgi
– moralne kalectwo kraju po okresie zaborów
– wskazanie środków stylistycznych określających Polskę

4. Charakterystyka podmiotu lirycznego (0–4 pkt)
Np.:
– od trzeciej strofy liryka bezpośrednia, ujawnienie się podmiotu lirycznego
– artysta szukający swojego miejsca w nowej rzeczywistości, rozdarty między tradycją,
narodowymi mitami a chęcią odcięcia się od bolesnej przeszłości
– artysta uwikłany między wierność tradycji, w której dorastał i nowe czasy
– chce tworzyć w oderwaniu od narodowych, romantycznych mitów i historii
– człowiek młody, zbuntowany, porywajacy się na uznane świętości (gest Herostraesa),
jednak pełen wątpliwości, czy się to uda
– podmiot liryczny bliski „ja lirycznemu” epoki romantyzmu (posługuje się techniką wizji
sennych – oniryzm)

5. Interpretacja utworu (0–8 pkt)
Np.:
– utwór należący do nurtu rozrachunkowego okresu dwudziestolecia międzywojennego
– ukazuje obraz Polski po odzyskaniu niepodległości
– poetycka dyskusja o tradycji, roli poety i zadaniach literatury, analogia do liryku Czarna
wiosna Antoniego Słonimskiego
– literacko-społeczna prowokacja
– programowy charakter utworu, postulujące swobodę nowej myśli poetyckiej, wolnej od
ciężaru przeszłości
– rozrachunek ze stereotypami i mitami narodowymi zakorzenionymi w świadomości
społecznej i literaturze
– polemika z nuretm martyrologicznym i mesjanistycznym w literaturze polskiej domu
romantyzmu
– niejednoznacznony stosunek do tradycji, ambiwalentne uczucia podmiotu lirycznego
– słownictwo i symbole zaczerpnięte z literatury romantycznej i młodopolskiej;
rozpoznawalne cytaty i nawiązania
– koncepcja poezji i poety

6. Konteksty (0–3 pkt)
Np.:
– historyczny (epizody z historii Polski: wojny napoleońskie, Wielka Emigracja, wojna o
niepodległość Stanów Zjednoczonych, powstanie kościuszkowskie, powstanie listopadowe)
– konteksty literackie: Grób Agamemnona i Uspokojenie Juliusza Słowackiego, Noc
listopadowa Stanisława Wyspiańskiego

– spory o literaturę i tradycję w dwudziestoleciu międzywojennym
– biograficzny: fascynacje Lechonia romantyzmem, wskazanie innych utworów poety o
podobnym nastroju i wymowie (np. Duch na seansie)

7. Wnioski (0–4 pkt)

Pełny wniosek – 4 pkt
Podmiot liryczny wyraża swój pogląd na literaturę i zadania, jakie przed nią stoją po
odzyskaniu niepodległości; wypowiada walkę stereotypom narodowym, mitom kształtującym
ś

wiadomość społeczeństwa, będącym w jaskrawym kontraście z ubogą rzeczywistością lat

powojennych. Postawa podmiotu lirycznego jest jednak niejednoznaczna, jest on w tradycję
uwikłany, odrzuca i jednocześnie akceptuje, nie potrafi uwolnić się od niej. W tradycji
dostrzega siłę, zdaje sobie sprawę z jej nieprzemijalności i odradzania się na nowo, gdy
historia stawia wyzwania. Walka z tradycją jest gestem Herostratesa – porywaniem się na
ś

więtość.

Częściowy wniosek – 2 pkt
Podmiot liryczny snuje rozważania nad rolą tradycji narodowej i romantycznej, próbuje się od
niej uwolnić (gestem świętokradczym), jak sugeruje tytuł utworu. Jego postawa jest
niejednoznaczna.

Próba podsumowania – 1 pkt
Podmiot liryczny, zrywając z tradycją, wie, że jest to gest Herostratesa.


II. KOMPOZYCJA (0–2 pkt)

Kompozycję wypracowania ocenia się wtedy, gdy przyznane zostały punkty za rozwinięcie
tematu

–

podporządkowana

zamysłowi

funkcjonalnemu

wobec

teamtu,

spójna

wewnętrznie,przejrzysta i logiczna; pełna konsekwencja w układzie logicznym – 2 pkt
– uporządkowana wobec przyjętego kryterium, spójna; graficzne wyodrębnienie głównych
części – 1 pkt

Uwaga: Jeśli powyższe kryteria nie zostały spełnone, nie pzryznaje się punktów.


III. STYL (

0–

2 pkt)

– jasny, żywy, swobodny, zgodny z zastosowaną formą wypowiedzi; urozmacona leksyka –
2 pkt
– zgodny z zastosowaną formą wypowiedzi, na ogół jasny; wystarczająca leksyka – 1 pkt

Uwaga: jeśli powyższe kryteria nie zostały spełnione, nie pzryznaje się punktów.

IV. JĘZYK (0–8 pkt)

– język w całej pracy komunikatywny, poprawna, urozmaicona składnia, poprawne:
słownictwo, frazeologia i fleksja – 8 pkt
– język w całej pracy komunikatywny, poprawne:składnia, slownictwo, frazeologia
i fleksja – 5 pkt
– język w całej pracy komunkatywny, poprawna fleksja, w większości poprawne
składnia, słownictwo, frazeologia – 3 pkt
– język w pracy komunikatywny mimo błedów składniowych, slownikowych,
frazeologicznych i fleksyjnych – 1 pkt

Uwaga: Jeśli powyższe kryteria nie zostały spełnione, nie przyznaje się punktów.

V. ZAPIS (0–2 pkt)
– bezbłędna ortografia; poprawna interpunkcja (nieliczne błędy) – 2 pkt
– na ogół poprawna interpunkcja – 1 pkt

Uwaga: Jeśli powyższe kryteria nie zostały spełnione, nie przyznaje się punktów.

VI. SZCZEGÓLNE WALORY PRACY (0–4)