MODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT OCENIANIA ARKUSZA EGZAMINACYJNEGO II

Zasady oceniania:

- Za rozwi!zanie zada" z arkusza II mo#na uzyska$ maksymalnie 50 punktów.
- Model odpowiedzi uwzgl%dnia jej zakres merytoryczny, ale nie jest &cis'ym wzorcem sformu'owania (poza odpowiedziami

jednowyrazowymi i do zada" zamkni%tych).

- Za odpowiedzi do poszczególnych zada" przyznaje si% wy'!cznie pe'ne punkty.
- Za zadania otwarte, za które mo#na przyzna$ tylko jeden punkt, przyznaje si% punkt wy'!cznie za odpowied( w pe'ni poprawn!.
- Za zadania otwarte, za które mo#na przyzna$ wi%cej ni# jeden punkt, przyznaje si% tyle punktów, ile prawid'owych elementów

odpowiedzi (zgodnie z wyszczególnieniem w kluczu) przedstawi' zdaj!cy.

- Je#eli podano wi%cej odpowiedzi (argumentów, cech itp.) ni# wynika to z polecenia w zadaniu, ocenie podlega tyle kolejnych

odpowiedzi (liczonych od pierwszej), ile jest w poleceniu.

- Je#eli podane w odpowiedzi informacje &wiadcz! o zupe'nym braku zrozumienia omawianego zagadnienia i zaprzeczaj! udzielonej

prawid'owej odpowiedzi, odpowied( tak! nale#y oceni$ na zero punktów.

Numer

zadania

Oczekiwana odpowied!

Maksymalna
punktacja za
zadanie

Uwagi

28.

Przyk'ad tabeli:

Podzia'
polisacharydów

Przyk'ady
polisacharydów

Wyst%powanie polisacharydów w organizmach #ywych

celuloza

&ciany komórkowe komórek ro&linnych / niektórych grzybów i
protistów .

Strukturalne

chityna

wyst%puje w &cianach komórkowych komórek (wi%kszo&ci)grzybów
/ buduje szkielety zewn%trzne stawonogów.

skrobia

wyst%puje w komórkach (strukturach) ro&lin / bulwa ziemniaka.

Zapasowe

glikogen

wyst%puje w komórkach grzybów / narz!dach zwierz!t / w!troba.

Za prawid'owe sklasyfikowanie w tabeli na polisacharydy strukturalne (celuloza, chityna) i zapasowe
(skrobia, glikogen) - 1 pkt
Za prawid'owe podanie w tabeli dwóch miejsc wyst%powania - 1 pkt
Za prawid'owe podanie w tabeli czterech miejsc wyst%powania - 2 pkt

3

Tabela mo#e mie$ inny uk'ad
kolumn (np. zaczyna$ si% od
rodzajów polisacharydów)

29.

A. – 1 pkt

1

30.

Za ka#d! dobrze oznaczon! faz% - po 1 pkt
G2 – 1n, 2c, - 1 pkt
M – 1n, 1c. – 1 pkt

2

31.

Za podanie nazwy - fosforylacja substratowa – 1 pkt

1

32.

a) Za ustalenie miejsc zachodzenia wymienionych procesów – 1 pkt
- Chloroplast – procesy anaboliczne, mitochondrium – procesy kataboliczne.
b) Za poprawne wyja&nienie – 1 pkt
Przyk'ad wyja&nienia:
- Chloroplasty i mitochondria zaopatruj! komórk% w metabolity i/lub ATP.
- Produkty jednego z organelli s! substratami drugiego / samowystarczalno&$ energetyczna komórki.

2

33.

Za poprawnie wyja&nion! zale#no&$ – 1 pkt
Przyk'ad wyja&nienia:
- Im lepiej jest rozwini%ta siateczka &ródplazmatyczna szorstka, tym wi%cej jest produkowanego bia'ka.
- Obfito&$ siateczki &ródplazmatycznej szorstkiej wzmaga syntez% bia'ek (enzymów).

1

34.

Za ka#d! z dwóch prawid'owo wymienion! funkcj% – po 1 pkt
Przyk'ady funkcji wakuol:

- Utrzymuj! komórk% w stanie uwodnienia (odpowiadaj! za turgor komórki).
- Magazynuj! zb%dne produkty przemiany materii (glikozydy, alkaloidy, garbniki, kwasy organiczne).
- Magazynuj! materia'y zapasowe (bia'ka w postaci ziaren aleuronowych, cukry, t'uszcze).
- Znajduj! si% w nich barwniki - antocjany i flawony – nadaj!ce barw% kwiatom, owocom, li&ciom.
- Znajduj! si% w nich enzymy hydrolityczne upodabniaj!ce wakuole do lizosomów.
- Wakuole zawieraj! enzymy hydrolityczne (trawi!ce), dzi%ki czemu uczestnicz! w rozk'adzie bia'ek i

kwasów nukleinowych.

2

Nie uznajemy magazynowania
skrobi w wakuolach, wydzielania
wody.

35.

Za ka#d! z dwóch poprawnie podanych zale#no&ci - po 1 pkt
Przyk'ad zale#no&ci:

- Chloroplasty w komórkach skórki ro&liny wodnej u'atwiaj! fotosyntez% w &rodowisku wodnym

(&wiat'o o ma'ym nat%#eniu, rozproszone).

- Brak aparatów szparkowych - &rodowisko wodne zapewnia ro&linie sta'! wilgotno&$ (ro&lina nie musi

oszcz%dza$ wody).

- Cienka kutykula w obu warstwach skórki – u'atwia gospodark% wod! i solami mineralnymi.

2

36.

Za ka#d! z dwóch poprawnie sformu'owanych zalet – po 1 pkt
Przyk'adowe zalety strtegii:

- Wirusy dzia'aj!ce wolno maj! wi%ksze szanse na zaatakowanie nowego (i kolejnych) gospodarza i

wykorzystanie go.

- Stykaj!c si% z organizmami ró#nych gospodarzy wirusy maj! wi%ksze szanse zdobycie przystosowa"

na drodze mutacji (doboru naturalnego, selekcji).

) W'!czanie materia'u genetycznego wirusa do materia'u genetycznego gospodarza pozwala na jego

powielanie i stanowi ochron% przed zniszczeniem.

) Powolne dzia'anie wirusa wyd'u#a czas choroby, daj!c szans% na wynalezienie leków, które je

zwalcz!.

) Powolne dzia'anie wirusa wyd'u#a #ycie chorego cz'owieka, a jest ono przecie# nadrz%dn! warto&ci!.
) Na pocz!tku cz'owiek nie ma #adnych objawów i nie cierpi.

2

37.

Za poprawnie podany wp'yw bakterii – 1 pkt
Przyk'ad odpowiedzi:
- Proces ten powoduje zakwaszenie gleby.
- Powstaj! jony SO

4

2-

Za podanie konsekwencji – 1 pkt
Przyk'ad odpowiedzi:

- [onsekwencj! zakwaszenia jest zubo#enie &wiata ro&linnego na tym terenie.
- Na glebie kwa&nej mog! rozwija$ si% ro&liny kwasolubne.
- Tworz! si% siarczany potrzebne dla prawid'owego wzrostu i rozwoju ro&lin.

2

38.

Za wskazanie sposobu dzia'ania leku – 1 pkt
Przyk'ad odpowiedzi:

- Lek powinien blokowa$ dzia'anie bia'ek gronkowca s'u#!cych do uwalniania #elaza z erytrocytów.
- Lek mo#e blokowa$ ekspresj% genów bia'ek gronkowca.

Za okre&lenie efektów dzia'ania leku – 1 pkt
Przyk'ad odpowiedzi:

- które to dzia'anie przerwie dostarczanie #elaza do komórki gronkowca / zaburzenie metabolizmu /, co

spowoduje unieszkodliwienie bakterii – 1 pkt

LUB:

- Za podanie ka#dego dwóch sposobów mechanizmów dzia'ania leku – po 1 pkt

2

39.

Za ka#de z dwóch logicznych wyja&nie" – po 1 pkt
Przyk'ady wyja&nie":
a) Dzi%ki temu, #e tworz! si% k%py mchów, u'atwia to utrzyma$ wod% mi%dzy ro&linami.(U'atwia to

pobieranie wody przez listki)

b) Dzi%ki bezpo&redniej blisko&ci gametangiów * i + u'atwione jest zaplemnienie (zap'odnienie,

przeniesienie plemników przez wod% do rodni). – 1 pkt

2

40.

Za podanie prawid'owej nazwy organu – 1 pkt
Modyfikacji uleg'y 'odygi (bulwa ziemniaka i k'!cze kosa$ca).
Za poprawne wyja&nienie – 1 pkt
Przyk'ady wyja&nie":
- Gromadz! materia'y (substancje) zapasowe (w%glowodany) (zu#ywane
do budowy wzrostu i rozwoju tych ro&lin).
- Obydwie 'odygi u'atwiaj! wegetatywne rozmna#anie si% tych ro&lin.
- ['!cze kosa$ca pozwala na lepsze umocowanie ro&liny w glebie.
- S! organami przetrwalnikowymi.

2

41.

Za podanie nazwy - symetria promienista. – 1 pkt
Za poprawne uzasadnienie – 1 pkt
Przyk'ad uzasadnienia:
- Ukwia' jest zwierz%ciem osiad'ym, które musi odbiera$ bod(ce ze wszystkich kierunków (nie mo#e

zmieni$ swojego po'o#enia).

- Symetria promienista u'atwia ukwia'owi (jako zwierz%ciu osiad'emu) zdobywanie pokarmu i obron%.

2

Nie uznaje si% znaczenia symetrii
promienistej w rozmna#aniu i
regeneracji.

42.

Za ka#de z dwóch poprawnych wyja&nie" – po 1 pkt
Przyk'ady odpowiedzi:

- Gruczo'y &linowe produkuj! &lin% zawieraj!c! substancj%, która przeciwdzia'a krzepni%ciu krwi /

Gruczo'y &linowe produkuj! &lin% zawieraj!c! hirudin%.

- Du#e kieszeniowate wole u'atwia magazynowanie krwi (zmieszana z hirudin! d'ugo zachowuje

&wie#o&$ – nie krzepnie).

2

43.

Za wskazanie (róde' wodoru – 1 pkt
- ,ród'em wodoru w procesie fotosyntezy ro&lin zielonych jest woda, a w procesie fotosyntezy

purpurowych bakterii siarkowych – siarkowodór.

Za poprawne wyja&nienie – 1 pkt
Przyk'ady odpowiedzi:
- Ró#nica (róde' wynika z tego, #e fotosynteza ro&lin zielonych zachodzi w warunkach tlenowych, a

wymienione bakterie s! beztlenowcami - w ich otoczeniu jest dost%pny H

2

S.

- Organizmy te #yj! w ró#nych &rodowiskach ( tlenowe , beztlenowe).

2

44.

Za prawid'owe uzupe'nienie ka#dej z dwóch luk schematu – 1 pkt
Lewa strona schematu – niski poziom ATP; prawa strona schematu – wysoki poziom ATP.

1

45.

Za w'a&ciwy wybór krzywej - krzywa A – 1 pkt
Za poprawne uzasadnienie – 1 pkt
Przyk'ad uzasadnienia:
- Poniewa# organizmy stenotermiczne s! to takie organizmy, które wykazuj! w!ski zakres tolerancji na

temperatur% (których aktywno&$ przypada na znacznie w%#szy zakres temperatur).

2

46.

Za prawid'owo sformu'owany problem badawczy – 1 pkt
Problem badawczy - przyk'ady:
- W jaki sposób samce konika polnego wabi! samice (w okresie godowym)a
- Wra#liwo&$ samic konika polnego na d(wi%ki wydawane przez samca.
- Czy samice konika polnego bardziej reaguj! na widok samca czy na jego g'osa
- Badanie zachowa" godowych koników polnych.

1

47.

Za prawid'owo sformu'owany wniosek – 1 pkt
Przyk'ad wniosku:

- Bez wzgl%du na po'o#enie ga'!zki, p%dy zawsze wykazuj! geotropizm ujemny, a korzenie –

geotropizm dodatni.

- Bez wzgl%du na po'o#enie ga'!zki p%dy i korzenie rosn! w swoim naturalnym kierunku - p%dy w gór%

a korzenie w dó'

1

48.

Za ka#d! z dwóch prawid'owo podan! sytuacj% wraz z uzasadnieniem – po 1 pkt
Przyk'ady sytuacji:

- Wykrycie przest%pcy – mo#liwo&$ sprawiedliwego ukarania.
- Uniewinnienie (oczyszczenie z zarzutów) niewinnie oskar#onych – rehabilitacja spo'eczna.
- Ustalenie to#samo&ci osób zaginionych, pozbawionych pami%ci – odnajdywanie rodzin.
- Ustalenie to#samo&ci osób znalezionych martwych: ofiar dzia'a" wojennych, zamachów

2

terrorystycznych i katastrof – odnajdowanie rodzin, pochówek (rodziny, pa"stwo).

- Pomoc w ustaleniu naturalnych rodziców dzieci adoptowanych (je#eli chc! ich pozna$) – odnowienie

wi%zi rodzinnych, scalanie rodzin.

- Rozstrzyganie sporów o ojcostwo – alimenty, kontakty dziecka z biologicznym ojcem.

49.

Za prawid'owo podane fenotypy dwóch osobników – 1 pkt
a) czarny, b) br!zowy
b) Za prawid'owo zapisan! krzy#ówk% – 1 pkt
(AaBb b aaBb)

AB

aB

Ab

ab

aB AaBB aaBB AaBb aaBb
ab AaBb aaBb Aabb aabb

c) Za podanie prawdopodobie"stwa - 25c /0,25 / d /1 - 4 osobników albinotycznych – 1 pkt

3

Dopuszcza si% zapis krzy#ówki w
ka#dej innej formie.

Nie uznajemy wyniku 25c przy z
b'%dnie zapisanej krzyzówce.

50.

I sposób punktacji: (stosowany, gdy brak odpowiedzi na drug! cz%&$ polecenia, lub jest ona b'%dna)
Za zapisanie prawid'owych genotypów kobiety (II) – 1 pkt
e

D

e

d

Za zapisanie prawid'owych genotypów m%#czyzn (I, III, IV) – 1 pkt
I – e

d

g; II –; III – e

d

g; IV – e

d

g

II sposób punktacji (stosowany, gdy ucze" przedstawi' prawid'owe uzasadnienie faktu, #e daltonizm
jest cech! recesywn! otrzyma' tylko jeden pkt za zapisanie genotypów lub nie otrzyma' go wcale).

Przyk'ady prawid'owych argumentów wynikaj!cych z wiedzy ucznia – 1 pkt

- Heterozygotyczne kobiety nie s! daltonistkami, lecz tylko nosicielkami tego genu.
- Gdyby gen na daltonizm by' dominuj!cy, to nie by'oby nosicielek tego genu i choroba

wyst%powa'aby podobnie cz%sto u m%#czyzn i kobiet.

Uwaga:
Je#eli ucze" poda, #e na podstawie analizy schematu nie mo#na uzasadni$, #e daltonizm jest cech!
recesywn! – 1 pkt.

2

Dopuszcza inne oznaczenia
literowe alleli (A, a; B, b; H, h.
Nawet bez ich obja&nienia.

51.

Za podanie rodzaju zmienno&ci - zmienno&$ niedziedziczna – 1 pkt.
Za poprawny argument – 1 pkt
Przyk'adowy argument:

- Zmiana barwy na ró#ow! jest spowodowana przez kwa&ne pod'o#e.
- Zmian% barwy kwiatów warunkuje zmiana &rodowiska.
- Warunki (czynniki) &rodowiskowe wp'ywaj! na zmian% barwy kwiatów na ró#ow!.

2

52.

Za logiczne wyja&nienie – 1 pkt
Przyk'ady wyja&nie":
Skuteczno&$ oznacza:

- Takie przystosowania do #ycia w danym &rodowisku, dzi%ki którym gatunek b%dzie móg' tam #y$

(rozwija$ si%) i wydawa$ potomstwo.

- Wytworzenie (zespo'u) cech u'atwiaj!cych gatunkowi #ycie i prze#ycie w danym &rodowisku.

1

53.

Za narysowanie piramidy i wstawienie cyfr w odpowiednie miejsca – 1 pkt
Za poprawne nazwanie 2 poziomów (w przypadku prawid'owego rysunku piramidy) – 1 pkt

Za poprawne nazwanie 4 poziomów – 2 pkt

3

Podpisy poziomów w nawiasach s!
odpowiedziami alternatywnymi.

54.

Za ka#de z dwóch poprawne okre&lenie uwzgl%dniaj!ce gloLalne skutki wycinania lasów - po 1 pkt
Przyk'ad odpowiedzi:

- Nadmierne wycinanie lasów powoduje zmniejszenie biomasy producentów (wykorzystuj!cych

dwutlenek w%gla w procesie fotosyntezy), co mo#e spowodowa$ zwi%kszenie st%#enia
dwutlenku w%gla w atmosferze.

- Mo#e to doprowadzi$ do wyst!pienia efektu cieplarnianej.

2