Materiały pomocnicze
WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE
poziom rozszerzony
Czas pracy 180 minut
Instrukcja dla zdającego
1. Proszę sprawdzić, czy arkusz zawiera 14 stron. Ewentualny brak należy zgłosić
przewodniczącemu zespołu nadzorującego.
2. Proszę uważnie czytać wszystkie polecenia.
3. Odpowiedzi trzeba zapisywać czytelnie w miejscu na to przeznaczonym przy każdym
zadaniu.
4. Należy pisać tylko długopisem (piórem) w kolorze niebieskim lub czarnym. Nie można
używać ołówka.
5. Nie wolno używać korektora.
6. Błędne zapisy należy wyraźnie przekreślić. Nie wolno poprawiać na zapisanej już treści.
Wszelkie notatki należy sporządzać tylko w brudnopisie, który nie będzie oceniany.
7. Obok każdego zadania podana jest maksymalna liczba punktów, które można uzyskać za
jego poprawne rozwiązanie.
Życzymy powodzenia!!!!
Ogólna punktacja/ wpisuje egzaminator (nauczyciel sprawdzający pracę):
Nr zadania
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
Suma
Maksymalna
liczba
punktów
1
1
1
2
2
2
5
8
4
2
2
20
50
Uzyskana
liczba
punktów
2
Część I
W zadaniach od 1 do 3 zaznacz jedną prawidłową odpowiedź.
Zadanie 1 (1 pkt)
Zasada, zgodnie z którą zadaniem konstytucji jest ograniczenie władzy instytucji
państwowych, aby nie mogły naruszać praw i wolności obywateli to:
a) konstytucjonalizm
b) równość stron wobec prawa
c) suwerenność narodu
d) trójpodział władz
Zadanie 2 (1 pkt)
Organ, który w Polsce bada zgodność ustaw z konstytucją to:
a) Najwyższa Izba Kontroli
b) Sąd Najwyższy
c) Trybunał Konstytucyjny
d) Trybunał Stanu
Zadanie 3 (1 pkt)
Obecnie obowiązująca Konstytucja RP z 1997 roku została uchwalona przez:
a) Sejm i Senat
b) specjalnie powołaną Konstytuantę
c) tylko Sejm
d) Zgromadzenie Narodowe
Zadanie 4 (2 pkt)
Zbadaj prawdziwość poszczególnych zdań wpisując w miejsce kropek PRAWDA lub
FAŁSZ.
ZADANIE
PRAWDA/
FAŁSZ
1. Zasada subsydiarności to inaczej zasada pomocniczości.
……………………
2. Prezydent ponosi odpowiedzialność polityczną przed Sejmem.
……………………
3. Komisje nadzwyczajne Sejmu są powoływane do wykonania
konkretnych zadań.
……………………
4. W przypadku opróżnienia urzędu prezydenta funkcję głowy państwa do
czasu nowych wyborów pełni Prezes Rady Ministrów.
……………………
5. W Polsce występuje system prezydencki.
……………………
Zadanie 5 (2 pkt)
Nazwij poszczególne organy, które występują w drodze ustawodawczej.
Ma inicjatywę ustawodawczą, ale również kieruje ustawy do publikacji w
Dzienniku Ustaw RP.
……………………
Rozpatruje projekt ustawy w trzech czytaniach.
……………………
Ma 30 dni na wprowadzenie zmian do projektu ustawy, odrzucenie lub
przyjęcie go bez zmian.
……………………
Zadanie 6 (2 pkt)
Przeczytaj zamieszczone poniżej fragmenty Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 roku,
a następnie w miejscu kropek wpisz pojęcia (zasady), które opisują.
3
Art. 8.
1.Konstytucja jest najwyższym prawem Rzeczypospolitej Polskiej.
……………………
Art. 12.
Rzeczpospolita Polska zapewnia wolność tworzenia i działania
związków zawodowych, organizacji społeczno-zawodowych rolników,
stowarzyszeń, ruchów obywatelskich, innych dobrowolnych zrzeszeń
oraz fundacji.
……………………
Art. 104.
1. Posłowie są przedstawicielami Narodu. Nie wiążą ich instrukcje
wyborców.
……………………
Art. 105.
1. Poseł nie może być pociągnięty do odpowiedzialności za swoją
działalność wchodzącą w zakres sprawowania mandatu poselskiego ani
w czasie jego trwania, ani po jego wygaśnięciu. Za taką działalność poseł
odpowiada wyłącznie przed Sejmem, a w przypadku naruszenia praw
osób trzecich może być pociągnięty do odpowiedzialności sądowej tylko
za zgodą Sejmu.
……………………
Zadanie 7 (5 pkt)
Wpisz w miejsce kropek organ, który ma dany rodzaj kompetencji.
1. Przyjmuje przysięgę od nowo wybranego prezydenta.
2. Bierze udział w powoływaniu Rady Ministrów i wyraża jej wotum
zaufania.
3. Zatwierdza wprowadzenie stanu wojennego lub wyjątkowego.
4. Wyraża zgodę na zarządzone przez prezydenta referendum w
sprawach o szczególnym znaczeniu dla państwa.
5. Uznaje trwałą niezdolność prezydenta do sprawowania urzędu ze
względu na stan zdrowia.
Zadanie 8 (6 pkt)
Po analizie mapy odpowiedz na pytania.
4
1)
Podaj nazwę organizacji.
………………………………………………………………………………………….
2)
Wymień państwa, które przystąpiły do organizacji:
1952 …………………………………………………………………….
1955 …………………………………………………………………….
2009 …………………………………………………………………….
3)
Wymień inne państwa położone poza Europą, które założyły zilustrowaną mapą
organizację.
………………………………………………………………………………………….
4)
Podaj rok, w którym Polska przystąpiły do organizacji.
………………………………………………………………………………………….
Część II
Zadanie 9 (4 pkt)
Zapoznaj się z fragmentami raportu badań CBOS „Poczucie zagrożenia przestępczością
i stosunek do kary śmierci” Warszawa maj 2011 oraz materiałami Zespołu Prasowego
Komendy Głównej Policji a następnie wykonaj polecenie.
Wykres 1
5
Tabela 1
Tabela 2
1) Jakie były opinie badanych na temat poczucia bezpieczeństwa w kraju w porównaniu,
z tymi dotyczącymi miejsca zamieszkania 2011 r.?
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Wykres 2
2) Czy Polacy obawiają się zagrożenia przestępczością? Uzasadnij swoje zdanie w oparciu o
wyniki badań.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
6
Informacja i statystyki ze strony internetowej Komendy Głównej Policji
Przestępstwa popełnione w sieci
Tabela 3
Wszystkie przestępstwa ogółem
- w tym oszustwa
2005
3 445
2 804
2006
3 922
3 597
2007
7 467
5 787
2008
4 015
2 848
2009
6 124
4 915
2010
7 733
6 260
2011 - półrocze
7 590
6 727
Źródło: http://www.statystyka.policja.pl/portal/st/840/71787/Przestepstwa_popelniane_w_sieci.html
3) Co wypływa na wzrost liczby przestępstw popełnionych w sieci? Wymień dwa powody.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Tabela 4
Rok
Udział w bójce lub pobiciu
Kradzież cudzej rzeczy*
Liczba
postępowań
wszczętych
Liczba
przestępstw
stwierdzonych
Liczba
postępowań
wszczętych
Liczba
przestępstw
stwierdzonych
2010
11.011
11.883
209.980
220.455
2009
12.559
13.141
207.087
211.691
2008
13.795
14.380
208.937
214.414
2007
13.997
14.327
232.281
241.104
2006
14.729
14.266
272.751
280.709
2005
14.595
13.911
316.005
324.144
2004
15.681
14.338
334.895
339.086
2003
15.623
14.010
300.461
336.143
2002
15.489
14.194
309.874
314.929
2001
15.325
14.369
309.484
314.820
2000
15.546
14.363
307.878
309.846
1999
14.086
12.756
246.393
243.537
*- w tym także kradzież samochodu
4) Jaki wniosek wynika z analizy przestępstw wskazanych w tabeli ?
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Zadanie 10 (2 pkt)
Zapoznaj się z fragmentami raportu badań CBOS BS/99/2010 „Co jest ważne, co można,
a czego nie wolno- normy i wartości w życiu Polaków” Warszawa lipiec 2010. i odpowiedz
na pytania.
7
Materiał nr 1
Materiał 2
8
1) Kto ma największy, a kto najmniejszy pływ na kształtowanie poglądów życiowych
respondentów? Opisz zmiany, jakie zaszły w latach 2005 – 2010. Odpowiedź uzasadnij
w oparciu o wyniki badań – po trzy wskazania w każdej kategorii.
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
2) Jakie wartości Polacy cenią najbardziej w życiu? Wymień cztery i podaj do każdej z nich
powód.
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
Zadanie 11 (2 pkt)
Część A
Zapoznaj się z materiałami zamieszczonymi poniżej i odpowiedz na pytania:
Materiał nr 1) Te trzy dobra – bogactwo, władza, prestiż – dzielą ludzi najbardziej, są
najważniejsze przy generowaniu nierówności społecznych. Ale ludzie cenią sobie jeszcze inne
wartości, które są w społeczeństwie nierówno rozdzielone. Jednym z nich jest wykształcenie.
9
Wartość wykształcenia też wynika z podwójnych okoliczności. Po pierwsze z satysfakcji
autotelicznych, jakie daje wiedza zaspokajająca typowy dla ludzi impuls ciekawości. Ale po
drugie, wykształcenie ma istotną wartość instrumentalną, pomocniczą w stosunku do
wszystkich trzech wartości podstawowych. Wykształcenie jest w nowoczesnym społeczeństwie
jednym z najważniejszych i uznanych społecznie mechanizmów awansu majątkowego:
uzyskania lepszej pracy, lepszych zarobków, wyższego standardu życiowego. Wykształcenie
istotnie pomaga w uzyskaniu władzy (choć nie jest warunkiem jedynym, ani niezbędnym).
W teorii przywództwa wskazuje się na jego ważną odmianę – „władzę eksperta” (expert
power). Posiadanie specjalistycznej wiedzy, pełniejszej od innych informacji, lepszej
orientacji w sprawach istotnych dla zbiorowości, stanowi jedno z kryteriów przy wyłanianiu
przywódców, a także istotny czynnik legitymizujący władzę uzyskaną. Pozwala zdobyć i
utrzymać wpływy, manipulować podległymi władzy, prowadzić efektywną politykę. [...]
Wykształcenie – zwłaszcza jeśli rozumiemy je szeroko, nie tylko jako formalną edukację
„książkową”, ale trening umiejętności praktycznych – jest kluczowym warunkiem zdobycia
prestiżu i sławy. Bardzo rzadko pojawiają się talenty całkowicie samorodne, genialność
wrodzona. Ale nawet wtedy, aby zdobyć widoczność i uznanie społeczne za wybitne
osiągnięcia, potrzebne jest na ogół mozolne kultywowanie zdolności: wiele lat uczenia się w
przypadku uczonego, długie studia i jeszcze dłuższa praktyka w przypadku uznanego lekarza
czy adwokata, lata terminowania w przypadku sławnego pianisty czy śpiewaka operowego,
niekończący się trening wybitnego sportowca. Piotr Sztompka „Socjologia” Wydawnictwo
Znak Kraków 2003 s.335.
Materiał nr 2)
Rysunek Andrzeja Mleczki
1) Z jakiego powodu bohater rysunku Mleczki, chce grać na rogu ulicy gdy dorośnie?
Odpowiedz w oparciu o rozumienie wartość wykształcenia.
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
10
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
2) Piotr Sztompka napisał, że: wykształcenie ma istotną wartość instrumentalną” w stosunku
do bogactwa, władzy i prestiżu. Wymień i napisz argumenty, którymi posłużył się autor.
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
Zadanie 12 (20 pkt)
1) Państwo wolne od przemocy. Przedstaw i omów różnorodne czynniki, które mają wpływ
na poczucie bezpieczeństwa obywateli w państwie. Wypowiedź uzasadnij, między innymi
w oparciu o materiały zamieszczone powyżej.
2) Czy wykształcenie jest wartością instrumentalną, czy autoteliczną dla współczesnej
młodzieży? Wskaż argumenty i kontrargumenty stron sporu, a także zajmij stanowisko
w sprawie. W zadaniu wykorzystaj materiały źródłowe.
Wybieram temat ……….
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
11
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
12
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
13
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
14
Brudnopis
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................