Ekologia 

1.  Podstawowe Pojęcia Związane z Ekologią: 

Ekologia – nauka o związkach między organizmami, a otaczającym je środowiskiem; 
Sozologia – nauka o ochronie środowiska; 
Biosfera – strefa kuli ziemskiej zamieszkała przez organizmy żywe, odbywają się w niej procesy 
życiowe; 
Ekosystem – fragment przyrody stanowiący funkcjonalną całość, w której zachodzi wymiana materii 
pomiędzy częścią nieożywioną, a żywa (biocenoza + biotop); 
Ślad ekologiczny – szacowana ilość hektarów powierzchni lądu i morza potrzebna do rekompensacji 
zasobów zużytych na konsumpcję odpadów. Mierzony w globalnych hektarach na osobę; 
Równowaga ekologiczna w ekosystemie - stan biocenozy, w którym nie ulega ona większym 
zmianom ilościowym i jakościowym, w wyniku działania procesów samoregulacji ekologicznej; 
Zanieczyszczenia powietrza: 



 

Naturalne – wybuchy wulkanów, pożary lasów, itp.) 



 

Antropogeniczne – transport, przemysł, rolnictwo, gospodarka komunalna); 

Główne zanieczyszczenia: pyły, SO2, NOx, tlenki węgla i węglowodory; 

Kwaśne deszcze - opady zwierające w kroplach wody zaabsorbowane gazy – SO2 i NOx 



 

Uszkadzanie drzew; 



 

Zakwaszanie gleb; 



 

Zakwaszanie jezior; 



 

Alergie; 

Zmniejszenie emisji: 



 

Zmniejszenie zużycia paliw; 



 

Poprawa technik spalania; 



 

Zakładanie filtrów; 

Smog – mieszanka pary wodnej lub mgły z dymem 



 

Klasyczny – sadza w powietrzu oraz SO2; szkodliwy dla materii nieożywionej i groźny dla życia 
i zdrowia ludzi; 



 

Fotochemiczny – ze spalin zwierających węglowodory, tlenki azotu i czad; pod wpływem 
promieniowania słonecznego związki te reagują ze sobą tworząc substancje silnie utleniające; 
atakuje drogi oddechowe zmniejszając odporność na raka; 

Efekt cieplarniany - jest zjawiskiem naturalnym i korzystnym, bez niego nie byłoby życia na ziemi. 
Problemem jest nasilenie; zjawisko podwyższenia temperatury planety powodowane obecnością 
gazów cieplarnianych w atmosferze; 
Gaz cieplarniany – gazowy składnik atmosfery będący przyczyną efektu cieplarnianego (H2O, CO2, 
N2O, CH4, O3, freony); 
Dziura ozonowa – zmniejszenie się stężenia O3 w stratosferze, głownie w obszarach 
podbiegunowych; spowodowana jest emisją freonów. Konwencja Wiedeńska o Ochronie Warstwy 
Ozonowej 1985 UE; 
 

 
 
 

2.  Ekologiczne Konsekwencje Pozyskiwania Energii. 

Energia pierwotna – energia czerpana z przyrody w postaci odnawialnej i nieodnawialnej; 
 
 

 

 

 

     Przetwarzanie energii na pochodne 

 
Wtórne nośniki energii (energia finalna) – przedmiot zakupu – prąd elektryczny, itp.; 
 
 

 

 

  

      Przesyłanie i przetwarzanie ostateczne w odbiornikach 

 
Energia użytkowa – energia mechaniczna, ciepło, światło, dźwięk; 
 
Źródła energii pierwotnej: 



 

Nieodnawialne 

o  Węgiel kamienny; 
o  Węgiel brunatny; 
o  Ropa; 
o  Gaz ziemny; 
o  Paliwo jądrowe; 



 

Odnawialne; 

Zagrożenia wynikające z wydobywania węgla: 



 

Wydobycie 

o  Emisja CH4 do atmosfery; 
o  Szkody górnicze; 
o  Degradacja środowiska; 



 

Spalanie 

o  Substancja palna (węglowodory i ich pochodne); 
o  Balast; 

Czyste technologie węglowe (CCT) – procesy i technologie prowadzące do zmniejszenia 
negatywnego wpływu spalania węgla 

Etap I – wzbogacenie węgla; Cel – ograniczenie emisji SO2, zmniejszenie ilości odpadów 
produkowanych przez elektrownię; 
Etap II – nowoczesne efektywne technologie spalania;  
Etap III – technologie redukcji emisji (odpylania, odsiarczanie, reedukacja NOx); 

CCS – technologia  wychwytywania i składowania CO2, wchodzi w skład Pakietu Klimatyczno-
Energetycznego UE; 
Pakiet Klimatyczno-Energetyczny UE: 



 

Redukcja emisji gazów cieplarnianych o 20%; 



 

20% zwiększony udział energii odnawialnej; 

 

 
 
 
 
 

3.  Odnawialne Źródła Energii 

Odnawialne źródła energii – wykorzystujące energię wiatru, słońca, geotermalną, fal, prądów i 
pływów morskich, spadku rzek oraz energię pozyskiwaną z biomasy i biogazu 
 
Zalety 

Wady 

Odnawialne zasoby 

Wysokie koszty 

Brak emisji gazów 

Silnie uwarunkowana środowiskowo 

Dźwignia gospodarcza 

 

Aktywizacja terenów wiejskich 

 

 
EROEI – zwrot energii zainwestowanej; 
System zielonych certyfikatów – otrzymują je przedsiębiorstwa wytwarzające i dystrybuujące 
energię z OŹE – papier wartościowy; 
Energetyka wodna: 
Wykorzystanie: 



 

Rozdrabnianie ziarna za pomocą koła wodnego; 



 

Napędzanie miechów, wiatraków; 



 

Wytwarzanie prądu; 

Elektrownie wodne: 



 

Wody śródlądowe; 



 

Wody morskie (fale i pływy); 



 

Wody śródlądowe i morskie; 

 



 

Przepływowe – bez zbiornika; 



 

Regulacyjne – ze zbiornikami; 



 

Szczytowo pompowe – dwa zbiorniki; 

Zalety 

Wady 

Brak zanieczyszczeń 

Ingeruje w środowisko 

Odnawialne 

Koszty produkcji 

Tania 

Zmiana struktury hydrologicznej 

Wysoka sprawność 

 

 
Energetyka wiatrowa: 
Zalety 

Wady 

Czysta energia 

Koszty instalacji 

Możliwość zasilania miejsc trudnodostępnych 

Hałas 

Aktywizacja terenów 

Zmiany w krajobrazie 

 

Niepewność 

 
Energetyka geotermalna – wewnętrzne ciepło Ziemi zmagazynowane w gruntach, skałach i płynach 
wypełniających pory i szczeliny skalne 



 

Zasoby hydrotermiczne – wody; 



 

Zasoby petrochemiczne – ciepłe skały; 

 
 

Biomasa – stałe lub ciekłe substancje ulegające biodegradacji, pochodzenia roślinnego lub 
zwierzęcego używane do produkcji energii 
Wykorzystanie: 



 

Procesy termiczne; 



 

Procesy biochemiczne; 

Spalanie i współspalanie z węglem: 



 

Gazyfikacja – produktem jest gaz, który dopiero po spaleniu dostarcza energii cieplnej; 



 

Piroliza – rozkład biomasy przez jej podgrzanie do temperatury 500-800

o

C bez tlenu; 



 

Fermentacja metanowa – powstaje biogaz (40-80% CH4, 20-50% CO2, 5% H2S, CO, NO); 



 

Fermentacja alkoholowa – rozkład węglowodorów po dodaniu drożdży w warunkach 
beztlenowych; 

Efektywność energetyczna - efektywne wykorzystanie energii, ma na celu zmniejszenia ilości energii 
potrzebnej do dostarczania produktów i usług; 

 

4.  Gospodarka Odpadami 

Odpady  - substancje lub przedmioty, które posiadacz usuwa, lub których usuwanie zamierza 
przeprowadzić, lub ich usuwanie jest wymagane z mocy prawa karnego; 
Usuwanie – operacje, które nie prowadzą do możliwości odzyskania zasobów, recyklingu, regeneracji 
i wtórnego użycia lub zastosowań alternatywnych; 
Gospodarka odpadami – czynności mające na celu zmniejszenie szkodliwego wpływu odpadów na 
środowisko naturalne 



 

Wywóz; 



 

Składowanie; 



 

Unieszkodliwianie; 



 

Segregowanie; 



 

Recykling; 

Zasady gospodarowania odpadami 

1.  Zapobiegaj; 
2.  Ograniczaj; 
3.  Wykorzystaj ponownie; 
4.  Poddawaj recyklingowi; 
5.  Spalaj z odzyskiem energii; 

Rodzaje odpadów 



 

Odpady komunalne – produkowane przez gospodarstwa domowe; 



 

Odpady przemysłowe – powstające w procesach produkcyjnych stałe i ciekłe substancje oraz 
przedmioty bezużyteczne bez dodatkowych zabiegów technologicznych; 



 

Odpady niebezpieczne – mogą stanowić zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego lub 
środowiska (palność, korozyjność, reaktywność, ekotoksyczność); 

Sposoby wykorzystania odpadów paleniskowych 



 

Produkcja materiałów budowlanych; 



 

Napełniacze w tworzywach sztucznych; 



 

Budowa i utwardzania; 



 

Rekultywacja; 



 

Utworzenie złóż antropogenicznych; 

Ograniczenie ilości odpadów: 



 

Optymalne przetwórstwo surowców, materiałów i paliw; 



 

Zwiększenie stopnia wykorzystania odpadów; 

Odzysk odpadów: 



 

Wytwarzanie energii 



 

Recykling – powtórne przetworzenie (metaliczne, niemetaliczne); 



 

Regeneracja kwasów lub zasad; 



 

Regeneracja lub odzyskanie rozpuszczalnika; 



 

Odzyskiwanie katalizatorów; 

Szczególne rodzaje odpadów: 



 

PCB - polichlorowane bifenyle; 



 

Oleje odpadowe; 



 

Komunalny osad ściekowy; 



 

Opakowania i niektóre produkty; 

Możliwość odzysku opakowań 



 

Wtórne przetworzenie; 



 

Spalanie z odzyskiem energii; 



 

Kompostowanie; 

Postępowanie z odpadami w UE – Polska zobowiązała się do: 



 

Redukcji składowania odpadów biodegradowalnych o 25% do 2010 i 50% do 2013; 



 

Recyklingu 55% odpadów opakowaniowych; 



 

Odzysku i recykling sprzętu elektrycznego; 



 

Dostosowania składowisk odpadów komunalnych do standardów UE; 

 

5.   Zrównoważony Rozwój + 6.  Zarządzanie Środowiskiem w Przedsiębiorstwie 

1968 – XXIII Sesja ONZ – światowe prawa ochrony środowiska – problemy relacji człowiek-
środowisko; 
1969 – Raport U’Thanta – wzywał kraje do racjonalnego korzystania z zasobów Ziemi i do wysiłku na 
rzecz ochrony ekosystemów 



 

Brak powiązania wysoko rozwiniętych technik z wymogami środowiska; 



 

Wyniszczanie ziem uprawnych; 



 

Bezplanowy rozwój stref miejskich; 

1992 – konferencja w Rio – Szczyt Ziemi 



 

Sprawy ochrony środowiska należy łączyć z rozwojem społecznym i gospodarczym, gdyż są 
one ze sobą ściśle powiązane; 



 

Konwencje o różnorodności biologicznej; 



 

Konwencje ramowe w sprawie zmian klimatu; 



 

Deklaracja Z Rio na temat Środowiska i Rozwoju; 



 

Deklaracja o lasach; 



 

Agenda 21 – globalny program działań 

o  Zagadnienia socjalne i ekonomiczne; 
o  Ochrona i zarządzanie zasobami naturalnymi; 
o  Wzmacnianie roli głównych grup społecznych i organizacji; 
o  Możliwości realizacyjne; 

Zrównoważony rozwój – rozwój społeczny i gospodarczy zapewniający zaspokojenie potrzeb 
współczesnych społeczeństw bez naruszania możliwości zaspokajania potrzeb przyszłych pokoleń; 
 
Deklaracja z Rio – 27 zasad: 



 

Zasada zrównoważonego rozwoju; 



 

Zasada przezorności; 



 

Zasada zanieczyszczający płaci; 



 

Zasada uspołecznienia; 

 
Zrównoważony rozwój biznesu – działania podejmowane przez przedsiębiorstwa na rzecz 
ekorozwoju świata; przyjęcia przez nie niektórych koncepcji; 
Zarządzanie według zasady ZR dotyczy: 



 

Ochrony środowiska; 



 

Finansów i efektywnej organizacji; 



 

Etyki postepowania w stosunku do pracowników, klientów i społeczności lokalnej; 

Zarządzanie środowiskowe  - prowadzenie organizacji w sposób jak najmniej obciążający środowisko; 
Przesłanki do wdrażania systemów zarządzania środowiskiem: 



 

Wzrost świadomości ekologicznej; 



 

Tworzenie pozytywnego wizerunku przedsiębiorstwa w otoczeniu; 



 

Zaostrzające się przepisy prawne; 



 

Dofinansowanie działalności; 

Systemy zarządzania środowiskiem – część ogólnego systemy zarządzania firmą obejmujący 
strukturę organizacyjną, zakres odpowiedzialności, praktykę postępowania dla wdrożenia i realizacji 
zarządzania środowiskowego 



 

Sformalizowana 



 

Niesformalizowana; 

Czystsza produkcja – strategia ochrony środowiska polegająca na ciągłym zintegrowanym, 
zapobiegawczym działaniu do zwiększenia efektywności produkcji i usług oraz redukcji ryzyka dla 
ludzi i środowiska; 
Odpowiedzialność i Troska – dobrowolna inicjatywa przemysłu chemicznego; 
ISO – Międzynarodowa Organizacja Standardów (np. ISO 14001); organizacja pozarządowa 
zrzeszająca krajowe organizacje normalizacyjne; 
EMAS – najważniejszy system realizacji polityki ekologicznej w UE; głównym założeniem systemu jest 
wyróżnienie tych organizacji, które wychodzą poza zakres minimalnej zgodności z przepisami i ciągle 
doskonalą efekty swojej działalności środowiskowej; 
Cykl Deminga: 



 

Zaplanuj 



 

Wykonaj 



 

Sprawdź 



 

Zastosuj