U
U
N
N
I
I
W
W
E
E
R
R
S
S
Y
Y
T
T
E
E
T
T
M
M
I
I
K
K
O
O
Ł
Ł
A
A
J
J
A
A
K
K
O
O
P
P
E
E
R
R
N
N
I
I
K
K
A
A
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
WYŻSZE ZAWODOWE STUDIA ADMINISTRACYJNE
---------------------------------------------------------------------------------
T O R U Ń
WZSA II
P
P
O
O
S
S
T
T
Ę
Ę
P
P
O
O
W
W
A
A
N
N
I
I
E
E
A
A
D
D
M
M
I
I
N
N
I
I
S
S
T
T
R
R
A
A
C
C
Y
Y
J
J
N
N
E
E
I
I
E
E
G
G
Z
Z
E
E
K
K
U
U
C
C
Y
Y
J
J
N
N
E
E
.
.
U
U
N
N
I
I
W
W
E
E
R
R
S
S
Y
Y
T
T
E
E
T
T
M
M
I
I
K
K
O
O
Ł
Ł
A
A
J
J
A
A
K
K
O
O
P
P
E
E
R
R
N
N
I
I
K
K
A
A
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
WYŻSZE ZAWODOWE STUDIA ADMINISTRACYJNE
2/79
Spis treści
1. Postępowanie administracyjne. ...................................................................................... 7
1.1. Pojęcie postępowania administracyjnego. ............................................................... 7
1.2. Zakres obowiązywania kpa w postępowaniu jurysdykcyjnym. ................................. 7
1.3. Zakres stosowa
nia przepisów kpa w sprawach wydawania zaświadczeń. .............. 8
1.4. Zakres stosowania przepisów kpa, w sprawach skarg i wniosków. ......................... 8
1.5. Wyłączenia spod przepisów kpa. ............................................................................. 8
1.6. Charakter i
znaczenie zasad ogólnych postępowania administracyjnego. .............. 9
1.7. Główne zasady w postępowaniu administracyjnym. ................................................ 9
1.7.1. Zasada praworządności. .................................................................................. 9
1.7.2. Zasada uwzględniania interesu społecznego i słusznego interesu obywateli. .. 9
1.7.3. Zasada prawdy obiektywnej. .......................................................................... 10
1.7.4. Zasada udzielania informacji prawnej stronom. .............................................. 10
1.7.
5. Zasada czynnego udziału strony w postępowaniu administracyjnym. ............ 10
1.7.6. Zasada przekonywania (wyjaśnienie zasadności przesłanek). ....................... 11
1.7.7. Zasada szybkości i prostoty postępowania. ................................................... 11
1.7.8. Zasada ugodowego załatwiania spraw. .......................................................... 11
1.7.9. Zasada pi
semności......................................................................................... 11
1.7.10. Zasada dwuinstancyjności postępowania administracyjnego. ...................... 11
1.7.11. Zasada trwałości decyzji administracyjnych. ................................................ 12
1.7.12. Zasada sądowej kontroli decyzji administracyjnych...................................... 12
1.7.13. Zasada pogłębiania zaufania obywateli do organów państwa. .................... 13
1.8. Organy prowadzące postępowanie administracyjne. ............................................. 13
1.8.1. Organy wyższego stopnia w rozumieniu przepisów kpa. ................................ 13
1.8.2. Minister w
rozumieniu przepisów kpa. ............................................................ 14
1.9. Rodzaje właściwości organów. .............................................................................. 14
1.9.1. Właściwość miejscowa organów administracji wg przepisów kpa. ................. 15
1.9.2. Rozstrzyganie sporów o właściwość pomiędzy organami administracji
publicznej. ................................................................................................................. 15
1.9.3. Rozstrzyganie sporów o właściwość pomiędzy organami administracji
a
sądami. ................................................................................................................... 16
1.10. Wyłączenie pracownika od udziału w postępowaniu administracyjnym. .............. 17
1.11. Wyłączenie organu od załatwienia sprawy. ......................................................... 18
1.12. Pojęcie strony w postępowaniu administracyjnym. .............................................. 18
1.13. Zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych w postępowaniu
administracyjnym. .......................................................................................................... 19
1.13.1. Pełnomocnik strony w postępowaniu administracyjnym. .............................. 19
1.13.2. Udział organizacji społecznych w postępowaniu administracyjnym.............. 20
1.13.3. Udział prokuratora w postępowaniu administracyjnym. ................................ 21
1.13.4. Udział Rzecznika Praw Obywatelskich w postępowaniu administracyjnym. . 21
1.14. Pojęcie, rodzaje i sposób obliczania terminów. ................................................... 22
1.14.1. Przywrócenie terminu. .................................................................................. 22
1.14.2. Terminy załatwiania spraw. .......................................................................... 23
U
U
N
N
I
I
W
W
E
E
R
R
S
S
Y
Y
T
T
E
E
T
T
M
M
I
I
K
K
O
O
Ł
Ł
A
A
J
J
A
A
K
K
O
O
P
P
E
E
R
R
N
N
I
I
K
K
A
A
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
WYŻSZE ZAWODOWE STUDIA ADMINISTRACYJNE
3/79
1.14.3. Skutki niezałatwienia sprawy w terminie. ...................................................... 24
1.15. Forma i
treść wezwania wg kpa. .......................................................................... 25
1.16. Doręczenia wg kpa. ............................................................................................. 26
1.17. Protokoły i adnotacje. .......................................................................................... 27
1.18. Sposoby wszczęcia postępowania administracyjnego. ........................................ 28
1.19. Data wszczęcia postępowania administracyjnego. .............................................. 28
1.20. Pojęcie, forma i treść podania wg kpa. ................................................................ 28
1.21. Skutki prawne wniesienia podania do organu ni
ewłaściwego w sprawie. ............ 29
1.22. Udostępnianie akt. ............................................................................................... 29
1.23. Zasady postępowania dowodowego. ................................................................... 30
1.23.1. Pojęcie dowodu i środka dowodowego oraz rodzaje środków dowodowych.30
1.23.2. Dowód z dokumentów. ................................................................................. 31
1.23.3. Dowód ze świadka. ....................................................................................... 31
1.23.4. Dowód z oględzin i z opinii biegłego. ............................................................ 32
1.23.5. Dowód z przesłuchania stron. ...................................................................... 32
1.24. Rozprawa administracyjna. .................................................................................. 32
1.24.1. Współdziałanie organu prowadzącego postępowanie z innym organem. ..... 34
1.24.2. Zawieszenie postępowania administracyjnego. ............................................ 34
1.24.3. Umor
zenie postępowania administracyjnego. .............................................. 35
1.25. Pojęcie decyzji administracyjnej. ......................................................................... 35
1.25.1. Rodzaje decyzji. ........................................................................................... 36
1.25.2. Elementy decyzji. .......................................................................................... 36
1.25.3. Uzasadnienie faktyczne i prawne decyzji. .................................................... 37
1.25.4. Rygor natychmiastowej wykonalności. ......................................................... 37
1.25.5. Forma decyzji. .............................................................................................. 37
1.25.6. Uzupełnianie decyzji. .................................................................................... 38
1.25.7. Sprostowanie decyzji. ................................................................................... 38
1.25.8. Wykładnia decyzji. ........................................................................................ 38
1.25.9. Wykonalność decyzji. ................................................................................... 38
1.26. Pojęcie i zakres stosowania ugody administracyjnej jako formy załatwiania
sprawy. .......................................................................................................................... 39
1.26.1. Forma i elementy ugody administracyjnej. ................................................... 39
1.26.2. Tryb zawierania i zatwierdzania ugody administracyjnej. ............................. 39
1.27. Pojęcie, forma i elementy postanowienia. ............................................................ 40
1.28. Pojęcie i rodzaje środków prawnych w postępowaniu administracyjnym. ............ 41
1.28.1. Odwołanie od decyzji. ................................................................................... 42
1.28.2. Czynności organu I instancji w postępowaniu odwoławczym. ...................... 42
1.28.3. Postępowanie odwoławcze przed organem II instancji. ................................ 42
1.28.4. Cofnięcie odwołania. .................................................................................... 43
1.28.5. Zakaz reformationis in peius w
postępowaniu administracyjnym. ............... 43
1.
28.6. Orzeczenie organu odwoławczego. .............................................................. 43
1.28.7. Wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy. ................................................... 44
U
U
N
N
I
I
W
W
E
E
R
R
S
S
Y
Y
T
T
E
E
T
T
M
M
I
I
K
K
O
O
Ł
Ł
A
A
J
J
A
A
K
K
O
O
P
P
E
E
R
R
N
N
I
I
K
K
A
A
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
WYŻSZE ZAWODOWE STUDIA ADMINISTRACYJNE
4/79
1.28.8. Zażalenie na postanowienie. ........................................................................ 44
1.29. Wznowienie postępowania. ................................................................................. 44
1.29.1. Przyczyny wznowienia postępowania. .......................................................... 44
1.29.2. Organy właściwe w sprawach wznowienia postępowania. ........................... 45
1.29.3. Wszczęcie i przebieg wznowionego postępowania. ..................................... 45
1.29.4. Orzeczenia we wznowionym postępowaniu. ................................................ 46
1.30. Przyczyny nieważności decyzji. ........................................................................... 46
1.30.1. Wszczęcie postępowania w sprawie nieważności decyzji. ........................... 46
1.30.2. Orzeczenia wydawane w
sprawie nieważności decyzji. ............................... 46
1.30.3. Roszczenia odszkodowawcze w
związku z nieważnością decyzji................ 47
1.31. Zmiana lub uchylenie decyzji tworzącej prawa dla strony. ................................... 47
1.32. Zmiana lub uchylenie decyzji nie tworzącej prawa dla stron. ............................... 47
1.33. Nadzwyczajny tryb uchylania lub zmiany decyzji ostatecznej (art. 161 kpa). ...... 48
1.34. Stwierdzenie wygaśnięcia decyzji. ....................................................................... 48
1.35. Postępowanie w sprawach wydawania zaświadczeń. ........................................ 49
1.36. Pojęcie skargi i wniosku wg kpa. ......................................................................... 49
1.36.1. Wnoszenie, rozpatrywanie i
załatwianie skarg i wniosków. .......................... 50
1.36.1.1. Wnoszenie. .......................................................................................... 51
1.36.1.2. Rozpatrywanie....................................................................................... 52
1.36.1.3. Załatwianie. ........................................................................................... 53
2. Postępowanie egzekucyjne w administracji. ................................................................. 54
2.1. Pojęcie i funkcje postępowania egzekucyjnego w administracji. ........................... 54
2.2. Zakres stosowania egzekucji administracyjnej. ..................................................... 54
2.3. Podstawy egzekucji administracyjnej. .................................................................... 54
2.4. Zasady ogólne postępowania egzekucyjnego. ...................................................... 55
2.5. Organy egzekucyjne
– pojęcie i rodzaje. ............................................................... 55
2.6. Właściwość organów egzekucyjnych. .................................................................... 56
2.7. Wierzyciel w
postępowaniu egzekucyjnym. ........................................................... 56
2.8. Zobowiązany w postępowaniu egzekucyjnym. ...................................................... 56
2.9. Organy asystujące i udzielające pomocy w postępowaniu egzekucyjnym............. 57
2.10. Osoby trzecie, świadkowie, dozorca i wykonawca jako podmiot postępowania
egzekucyjnego. .............................................................................................................. 57
2.11.
Wszczęcie postępowania egzekucyjnego. ........................................................... 57
2.12. Przebieg postępowania egzekucyjnego. ............................................................. 58
2.13. Zawieszenie postępowania egzekucyjnego. ........................................................ 59
2.14. Umorzenie postępowania egzekucyjnego. .......................................................... 59
2.15. Zbieg egzekucji. ................................................................................................... 60
2.16. Pojęcie i rodzaje środków prawnych w postępowaniu egzekucyjnym.................. 60
2.17. Administracyjne środki prawne. .......................................................................... 61
2.18. Środki ochrony sądowej. ...................................................................................... 63
2.19. Środki egzekucji należności pieniężnych. ............................................................ 64
2.20. Grzywna w celu przymuszenia. ........................................................................... 65
U
U
N
N
I
I
W
W
E
E
R
R
S
S
Y
Y
T
T
E
E
T
T
M
M
I
I
K
K
O
O
Ł
Ł
A
A
J
J
A
A
K
K
O
O
P
P
E
E
R
R
N
N
I
I
K
K
A
A
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
WYŻSZE ZAWODOWE STUDIA ADMINISTRACYJNE
5/79
2.21. Wykonanie zastępcze. ......................................................................................... 66
2.22. Odebranie rzeczy ruchomej. ................................................................................ 66
2.23. Odebranie nieruchomości, opróżnienie lokalu i innych pomieszczeń. ................. 67
2.24. Przymus bezpośredni. ......................................................................................... 67
2.25. Postępowanie zabezpieczające. .......................................................................... 67
3. Naczelny Sąd Administracyjny. ..................................................................................... 69
3.1. Organizacja NSA. .................................................................................................. 69
3.2. Właściwość NSA.................................................................................................... 69
3.3. Kryterium i zakres kontroli NSA. ............................................................................ 69
3.4. Podmioty uprawnione do wniesienia skargi do NSA. ............................................. 69
3.5. Wymogi formalne skargi do NSA. .......................................................................... 69
3.6. Tryb wnoszenia skargi do NSA. ............................................................................. 69
3.7. Termin niesienia skargi do NSA. ........................................................................... 69
3.8. Przesłanki wniesienia skargi do NSA. .................................................................... 69
3.9. Postępowanie wstępne przed NSA........................................................................ 69
3.10. Postępowanie rozpoznawcze przed NSA. ........................................................... 69
3.11. Zawieszenie i
umorzenie postępowania przed NSA. ........................................... 69
3.12. Zakres postępowania dowodowego przed NSA. ................................................. 69
3.13. Zasady orzekania przez NSA. ............................................................................. 69
3.14. Rodzaje orzecz
eń NSA. ....................................................................................... 70
3.15. Skutki prawne orzeczeń NSA. ............................................................................. 70
3.16. Zaskarżanie orzeczeń NSA. ............................................................................... 70
U
U
N
N
I
I
W
W
E
E
R
R
S
S
Y
Y
T
T
E
E
T
T
M
M
I
I
K
K
O
O
Ł
Ł
A
A
J
J
A
A
K
K
O
O
P
P
E
E
R
R
N
N
I
I
K
K
A
A
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
WYŻSZE ZAWODOWE STUDIA ADMINISTRACYJNE
6/79
Literatura:
a)
Eugeniusz OCHENDOWSKI: “Postępowanie administracyjne, egzekucyjne
i
sądowoadministracyjne”;
b) Ustawa z 17 czerwca 1976r. o
postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz.U.
z 2002r., Nr 110, poz.968);
c)
Tomasz JĘDRZEJEWSKI, Marian MASTERNAK, Piotr RĄCZKA: “Administracyjne
postępowanie egzekucyjne”;
d) Ustawa z dnia 14 czerwca
1960r. Kodeks postępowania administracyjnego;
e) Ustawa z dnia 11 maja 1995r. o N
aczelnym Sądzie Administracyjnym (Dz.U. z 1995r.,
Nr 74, poz. 368).
U
U
N
N
I
I
W
W
E
E
R
R
S
S
Y
Y
T
T
E
E
T
T
M
M
I
I
K
K
O
O
Ł
Ł
A
A
J
J
A
A
K
K
O
O
P
P
E
E
R
R
N
N
I
I
K
K
A
A
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
WYŻSZE ZAWODOWE STUDIA ADMINISTRACYJNE
7/79
1.
Postępowanie administracyjne.
1.1.
Pojęcie postępowania administracyjnego.
To zespół czynności regulowany przepisami prawa administracyjno-procesowego.
Jego celem jest rozstrzygnięcie indywidualnej sprawy administracyjnej, weryfikacja tego
rozstrzygnięcia (wydanie decyzji i jej weryfikacja).
Pod pojęciem postępowania administracyjnego rozumiemy zespoły przepisów,
które:
1)
normują tryb powstawania zewnętrznych indywidualnych aktów administracyjnych
ustalających lub tworzących pewne uprawnienia (np. pozwolenie wodnoprawne), czy
obowiązki (np. nakaz sanitarny);
2)
normują nakładanie pewnych kar w trybie administracyjnym (np. nakładanie grzywny w
drodze mandatu karnego);
3)
regulują przymusowe wykonanie indywidualnych aktów administracyjnych lub
obowiązków wynikających wprost z ustawy lub innego aktu normatywnego (np.
obowiązek poddania sie pewnym szczepieniom ochronnym).
1.2.
Zakres obowiązywania kpa w postępowaniu jurysdykcyjnym.
Postępowanie jurysdykcyjne – postępowanie w sprawach indywidualnych
rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnych.
Postępowanie jurysdykcyjne mogą prowadzić organy administracji publicznej
w
znaczeniu ustrojowym (organy administracji rządowej – zespolonej i niezespolonej),
oraz o
rgany jednostek samorządu terytorialnego
1
, a również inne organy państwowe i inne
podmioty. Inne, tzn. pełniące funkcję organów administracji publicznej w znaczeniu
funkcjonalnym tylko wtedy, gdy powołane są z mocy prawa (ustaw) lub na podstawie
porozumień do załatwiania spraw indywidualnych rozstrzyganych w drodze decyzji
administracyjnych.
Kpa przyjmuje, że organem prowadzącym postępowanie jurysdykcyjne, kończące
się wydaniem decyzji administracyjnej, może być zarówno organ administracji publicznej
w znaczeniu ustrojowym, jak i
podmiot sprawujący funkcję organu administracji publicznej
tylko
w ograniczonym
zakresie
(organ
administracji
publicznej
w znaczeniu
funkcjonalnym).
Kompetencja organu do załatwiania sprawy indywidualnej w drodze decyzji musi być
przewidziana w przepisach materialnego prawa administracyjnego.
1 dalej - jst
U
U
N
N
I
I
W
W
E
E
R
R
S
S
Y
Y
T
T
E
E
T
T
M
M
I
I
K
K
O
O
Ł
Ł
A
A
J
J
A
A
K
K
O
O
P
P
E
E
R
R
N
N
I
I
K
K
A
A
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
WYŻSZE ZAWODOWE STUDIA ADMINISTRACYJNE
8/79
1.3.
Zakres stosowania przepisów kpa w sprawach wydawania
zaświadczeń.
Zgodnie z
art. 217 kpa, organ administracji publicznej wydaje zaświadczenie na
żądanie osoby ubiegającej się o zaświadczenie.
Zaświadczenie wydaje się, jeżeli:
a)
urzędowego potwierdzenia określonych faktów lub stanu prawnego przepisu prawa;
b)
osoba ubiegająca sie o zaświadczenie ze względu na swój interes prawny
w
urzędowym potwierdzeniu określonych faktów lub stanu prawnego.
Zaświadczenie powinno być wydane niezwłocznie, nie później niż w terminie 7-dni.
Odmowa wydania zaświadczenia lub zaświadczenia o treści żądanej przez osobę
ubiegającą się o nie, następuje w drodze postanowienia, na które służy zażalenie.
Organ administracji
publicznej nie może żądać zaświadczenia na potwierdzenie
faktów lub stanu prawnego, znanych mu z urzędu, bądź możliwych do ustalenia na
podstawie dokumentów urzędowych (dowód osobisty itp.).
Organ administracji publicznej żądający od strony zaświadczenia na potwierdzenie
faktów lub stanu prawnego jest zobowiązany wskazać przepis prawa wymagający
potwierdzenia tych faktów lub stanu prawnego w drodze zaświadczenia.
1.4.
Zakres stosowania przepisów kpa, w sprawach skarg
i
wniosków.
Zgodnie z
Konstytucją RP, każdy może złożyć petycje, skargi i wnioski do organów
państwowych, organów jst, organów samorządowych jednostek organizacyjnych oraz do
organizacji i
instytucji społecznych.
Petycje, skargi i
wnioski mogą być składane do, organizacji i instytucji społecznych
w zw. z
wykonywaniem przez nie zadań zleconych z zakresu administracji publicznej.
Składa się je w interesie publicznym, własnym lub innej osoby za jej zgodą.
O tym, czy pismo jest skargą albo wnioskiem, decyduje treść pisma, a nie jego
forma zewnętrzna.
1.5.
Wyłączenia spod przepisów kpa.
Przepisów kpa nie stosuje się do:
1) Spraw uregulowanych w ustawie z 29 sierpnia 1997r. ordynacja podatkowa
–
z
wyjątkiem przepisów o udziale prokuratora, o rozstrzyganiu sporów o właściwość
U
U
N
N
I
I
W
W
E
E
R
R
S
S
Y
Y
T
T
E
E
T
T
M
M
I
I
K
K
O
O
Ł
Ł
A
A
J
J
A
A
K
K
O
O
P
P
E
E
R
R
N
N
I
I
K
K
A
A
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
WYŻSZE ZAWODOWE STUDIA ADMINISTRACYJNE
9/79
między organami administracji publicznej a sądami, o wydawanie zaświadczeń oraz
o skargach i wnioskach;
2)
Postępowania w sprawach karnych skarbowych;
3)
Postępowania w sprawach należących do właściwości polskich przedstawicielstw
dyplomatycznych i
urzędów konsularnych (o ile przepisy szczególne nie stanowią
inaczej);
4)
Postępowania w sprawach wynikających z:
a)
nadrzędności i podległości organizacyjnej w stosunkach między organami
państwowymi i innymi państwowymi jednostkami organizacyjnymi;
b)
podległości
służbowej
pracowników
organów
i państwowych
jednostek
organizacyjnych.
1.6. Charakter
i
znaczenie zasad ogólnych postępowania
administracyjnego.
Zasady ogólne postępowania administracyjnego stanowią normy prawne
obowiązujące, ustalające prawne wytyczne działania organów stosujących kpa.
Obowiązują dla całego postępowania administracyjnego – postępowanie jurysdykcyjne w I
i II instancji, przed organami nadzorczymi, w
postępowaniu skargowym.
1.7.
Główne zasady w postępowaniu administracyjnym.
1.7.1.
Zasada praworządności.
Art. 6 kpa stanowi, że “organy administracji publicznej działają na podstawie
przepisów prawa”.
Jest to zasada konstytucyjna. Oznacza, że podstawą prawną decyzji administracyjnej
mogą być jedynie akty normatywne zaliczane do źródeł powszechnie obowiązującego
prawa (Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy
międzynarodowe, rozporządzenia, akty
prawa miejscowego). Zgodnie z
orzecznictwem NSA samoistna uchwała Rady Ministrów
nie może stanowić podstawy prawnej decyzji administracyjnej nakładającej określone
obowiązki na osoby fizyczne, spółdzielnie, organizacje społeczne, stowarzyszenia, a także
inne osoby prawne i
organizacje nie będące państwowymi jednostkami organizacyjnymi.
U
U
N
N
I
I
W
W
E
E
R
R
S
S
Y
Y
T
T
E
E
T
T
M
M
I
I
K
K
O
O
Ł
Ł
A
A
J
J
A
A
K
K
O
O
P
P
E
E
R
R
N
N
I
I
K
K
A
A
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
WYŻSZE ZAWODOWE STUDIA ADMINISTRACYJNE
10/79
1.7.2.
Zasada uwzględniania interesu społecznego i słusznego
interesu obywateli.
Wynika ze zdania końcowego art. 7 kpa i wiąże się z dylematem praworządności
i
celowości.
Wzgląd na interes społeczny nie może być podstawą działania administracji, gdyż
taką podstawą może być tylko przepis prawa. Kpa nie zna żadnych wyjątków lub
odstępstw od zasady praworządności w imię celowości.
Interes społeczny i słuszny interes obywateli powinny być uwzględnione przy
wykładni stosowanych norm prawnych, o ile jest to możliwe i dopuszczalne w myśl zasad
wykładni prawa, zwłaszcza gdy organ administracji stosuje pojęcia oceniające lub
nieokreślone, albo gdy decyzja zleży od jego uznania.
1.7.3.
Zasada prawdy obiektywnej.
Wynika z
art.7 kpa. Zobowiązuje ona organy administracyjne do dokładnego
wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy. Zasada ta oznacza odejście od
reguły inicjatywy i dyspozycji dowodami przez strony.
Organ administracyjny jest zobowiązany z urzędu zmierzać do pełnego
wyświetlenia stanu faktycznego sprawy w zakresie potrzebnym do jej załatwienia i nie jest
pod tym względem ograniczony wnioskami stron. Może zbierać z urzędu materiały
dowodo
we, określać okoliczności faktyczne, jakie uważa za istotne dla załatwienia sprawy,
oraz dopuszczać dowody na powyższe okoliczności.
Realizacji zasady służą także takie instytucje procesowe, jak wyłączenie
pracownika i
organu administracyjnego od załatwienia sprawy oraz przepisy o dowodach
i
postępowaniu dowodowym i inne.
1.7.4.
Zasada udzielania informacji prawnej stronom.
Art.9 kpa zobowiązuje organy administracyjne do należytego i wyczerpującego
informowania stron o
okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na
ustalenie ich praw i
obowiązków będących przedmiotem postępowania administracyjnego.
Na organie spoczywa obowiązek czuwania, aby strony i inne osoby uczestniczące
w
postępowaniu nie poniosły szkody z powodu nieznajomości prawa, i tym celu powinny
udzielać im niezbędnych wyjaśnień i wskazówek. Nieznajomość prawa nie może szkodzić.
Realizacja zasady następuje przez obligatoryjne pouczenie, np. o skutkach
prawnych niezastosowania się do wezwania, prawie do wniesienia odwołania itp., oraz
w czasie
pobytu
stron
w
urzędzie administracyjnym czy w czasie rozprawy
administracyjnej, w
związku z toczącym się postępowaniem, mimo braku przepisu
szczególnego zobowiązującego do pouczenia.
U
U
N
N
I
I
W
W
E
E
R
R
S
S
Y
Y
T
T
E
E
T
T
M
M
I
I
K
K
O
O
Ł
Ł
A
A
J
J
A
A
K
K
O
O
P
P
E
E
R
R
N
N
I
I
K
K
A
A
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
WYŻSZE ZAWODOWE STUDIA ADMINISTRACYJNE
11/79
Naruszenie obowiązku pouczenia nie może przynieść stronie szkody, a powstała
szkoda powinna być naprawiona w dalszym postępowaniu, np. przez przywrócenie
terminu, dopuszczenie dowodu, umożliwienie dodatkowego wypowiedzenia się,
rozpoznanie wniosku złożonego po terminie, itp.
1.7.5.
Zasada czynnego udziału strony w postępowaniu
administracyjnym.
Zgodnie z
art.10 kpa “organy administracji publicznej obowiązane są zapewnić
stronom czynny udział w każdym stadium postępowania, a przed wydaniem decyzji
umożliwić im wypowiedzenie się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych
żądań”.
Organ jest zobowiązany do zawiadomienia wszystkich osób będących stronami
w sprawie o
wszczęciu postępowania z urzędu lub na żądanie jednej ze stron, czy
o terminie i
miejscu przeprowadzenia dowodu ze świadków, biegłych lub oględzin,
o terminie rozprawy administracyjnej. W
niektórych sprawach zawiadamia się strony, iż
w
określonym czasie mogą one zapoznać się z zebranymi materiałami i zająć co do nich
stanowisko. Strona może, ale nie musi z tego prawa skorzystać.
Uniemożliwienie stronie wzięcia udziału w postępowaniu pociąga za sobą
kwalifikowaną wadliwość tegoż postępowania.
Od zasady czynnego udziału strony w postępowaniu (zasada wysłuchania stron),
organy administracyjne mogą odstępować tylko w przypadkach, gdy załatwienie sprawy
ni
e cierpi zwłoki ze względu na niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia ludzkiego albo ze
względu na grożącą niepowetowaną szkodę materialną. W takim przypadku organ
obowiązany jest utrwalić w katach sprawy, w drodze adnotacji, przyczyny odstąpienia od
zasad
y czynnego udziału strony.
1.7.6.
Zasada przekonywania (wyjaśnienie zasadności przesłanek).
Zgodnie z
art.11 kpa, organy administracyjne moją obowiązek wyjaśniania stronom
zgodność przesłanek, którymi kierują się przy załatwianiu sprawy, aby w ten sposób
doprowa
dzić do wykonania przez strony decyzji bez potrzeby stosowania środków
przymusu.
Zasada ta wyraża postulat pierwszeństwa przekonywania przed stosowaniem
środków przymusu. Realizowana jest przez uzasadnienie decyzji. Zasad ta nie pozbawia
administracji publicznej prawa stosowania przymusu dla spowodowania wykonania jej
decyzji, gdy zobowiązany dobrowolnie nie wykonuje swoich obowiązków.
U
U
N
N
I
I
W
W
E
E
R
R
S
S
Y
Y
T
T
E
E
T
T
M
M
I
I
K
K
O
O
Ł
Ł
A
A
J
J
A
A
K
K
O
O
P
P
E
E
R
R
N
N
I
I
K
K
A
A
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
WYŻSZE ZAWODOWE STUDIA ADMINISTRACYJNE
12/79
1.7.7.
Zasada szybkości i prostoty postępowania.
Art. 12 kpa nakazuje, aby organy administracyjne działały “wnikliwie i szybko,
posługując się możliwie najprostszymi środkami prowadzącymi do załatwienia sprawy”.
Sprawy, które nie wymagają zbierania dowodów, informacji lub wyjaśnień, powinny być
załatwione niezwłocznie.
1.7.8.
Zasada ugodowego załatwiania spraw.
Zawarcie ugody administra
cyjnej jest możliwe tylko w takich sprawach
administracyjnych, w których uczestniczą strony o spornych interesach. Obowiązkiem
organu prowadzącego postępowanie jest nakłanianie stron do zawarcie ugody. Zawarta
ugoda i zatwierdzona przez organ administracyjny wywiera takie same skutki, jak decyzja
wydana w
toku postępowania administracyjnego.
1.7.9.
Zasada pisemności.
Zasada ta wymaga, aby “sprawy załatwiać w formie pisemnej”. Ustne załatwienie
sprawy może nastąpić, gdy przemawia za tym interes strony, a przepis prawny nie stoi
temu na przeszkodzie. Kpa zobowiązuje organ do sporządzenia protokołu lub adnotacji
zawierającej istotne motywy takiego załatwienia sprawy. Adnotację podpisuje strona.
1.7.10.
Zasada dwuinstancyjności postępowania administracyjnego.
Zasada ta oznac
za, że strony wnoszą odwołania od decyzji do organu II instalacji,
a
na decyzje ministra do tegoż ministra o ponowne rozpatrzenie przedmiotowej sprawy.
Zasada ta stanowi przejaw pogłębiania praworządności. Rozumiana jest jako
środek kontroli prawidłowości rozstrzygnięć organów administracji państwowej
realizowanej w interesie strony i
ogólnym interesie społecznym.
1.7.11.
Zasada trwałości decyzji administracyjnych.
Celem tej zasady jest ochrona nabytych przez strony na mocy decyzji ostatecznych
praw. Decyzje ostateczne:
a)
wydana przez organ I instancji, od której strony nie złożyły w terminie ustawowym
odwołania;
b)
wydana przez organ odwoławczy;
U
U
N
N
I
I
W
W
E
E
R
R
S
S
Y
Y
T
T
E
E
T
T
M
M
I
I
K
K
O
O
Ł
Ł
A
A
J
J
A
A
K
K
O
O
P
P
E
E
R
R
N
N
I
I
K
K
A
A
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
WYŻSZE ZAWODOWE STUDIA ADMINISTRACYJNE
13/79
c)
wydana w I instancji przez ministra bądź przez sko
2
;
d)
decyzja, od której z mocy prawa nie przysługuje odwołanie.
Takie decyz
je mogą być uchylane lub zmieniane tylko na podstawie przepisów –
wznowienie postępowania oraz uchylenie, zmiana oraz stwierdzenie nieważności decyzji.
Decyzja administracyjna, która dotyczy sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną
decyzją ostateczną, jest nieważna.
1.7.12.
Zasada sądowej kontroli decyzji administracyjnych.
Art. 16 § 2 “Decyzje mogą być zaskarżane do sądu administracyjnego z powodu ich
niezgodności z prawem, na sadach i w trybie określonych w odrębnych ustawach”.
Dla realizacji tej zasady utwo
rzono Naczelny Sąd Administracyjny (NSA),
a
następnie jego ośrodki zamiejscowe – od 01.01.2004r. WSA.
NSA jest właściwy w sprawach skarg na wszelkie decyzje administracyjne,
z
wyłączeniem spraw wymienionych w art. 19 ustawy o NSA, tj.:
a)
należących do właściwości innych sądów;
b)
wynikających z nadrzędności i podległości organizacyjnej w stosunkach pomiędzy
organami administracji publicznej oraz wynikających z podległości służbowej
pomiędzy przełożonymi i podwładnymi w urzędach tych organów, a także w
jednostkach wojskowych;
c)
dyscyplinarnych, chyba że ustawa stanowi inaczej;
d)
odmowy mianowania na stanowiska lub powołania do pełnienia funkcji w organach
administracji publicznej, chyba że obowiązek mianowania lub powołania wynika
z
przepisów prawa;
e) wiz i
zezwoleń na przekraczanie przez cudzoziemców granicy państwa oraz zgód
na ich wydanie, zezwoleń na czas oznaczony, azylu i wydalania z terytorium RP,
z
wyjątkiem przepisów dotyczących cudzoziemców przebywających legalnie na
terytorium RP;
f) przyznawania lub odmowy prz
yznania środków finansowych przeznaczonych w
budżecie państwa na naukę.
oraz na postanowienia wydane w
postępowaniu administracyjnym, na które służy
zażalenie albo kończące postępowanie, a także rozstrzygające sprawę co do istoty.
Stwierdzając naruszenie prawa sąd administracyjny ogranicza się do uchylenia
niezgodnej
z
prawem
decyzji,
pozostawiając
naprawienie
błędu
organowi
administracyjnemu, do którego w wyniku orzeczenia sądu wraca sprawa celem jej
ponownego rozpatrzenia.
2 sko
– samorządowe kolegium odwoławcze
U
U
N
N
I
I
W
W
E
E
R
R
S
S
Y
Y
T
T
E
E
T
T
M
M
I
I
K
K
O
O
Ł
Ł
A
A
J
J
A
A
K
K
O
O
P
P
E
E
R
R
N
N
I
I
K
K
A
A
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
WYŻSZE ZAWODOWE STUDIA ADMINISTRACYJNE
14/79
Sąd administracyjny nie ogranicza ani nie zastępuje organu administracyjnego
w
merytorycznym rozstrzyganiu spraw administracyjnych. Kontrola sądowa decyzji
administracyjnych przyczynia się do podniesienia jakości pracy organów administracji
publicznej, ujednolicenie wykładni prawa administracyjnego i wzmocnienia przestrzegania
prawa przez aparat administracyjny.
1.7.13.
Zasada pogłębiania zaufania obywateli do organów
państwa.
Art. 8 kpa “Organy administracji publicznej obowiązane s ą prowadzić postępowanie
w
taki sposób, aby pogłębiać zaufanie obywateli do organów Państwa oraz świadomość
i
kulturę prawną obywateli”.
Zasada ta ma bardzo szeroki zakres i
dużą doniosłość polityczną. Szczególnie
w
bezpośrednich kontaktach z obywatelami działania administracji powinny być
prawidłowe, obiektywne, zgodne z prawem i prezentować wysoki poziom etyczny, gdyż
tylko takie działania mogą budzić zaufanie obywateli do organów Państwa. Działalność
wadliwa, arogancka, nieetyczna, lekceważąca obywateli i ich sprawy nie tylko nie pogłębia
zaufania obywateli do
organów Państwa, ale przynosi niewątpliwe szkody polityczne.
1.8.
Organy prowadzące postępowanie administracyjne.
Są to przede wszystkim organy administracji:
a)
rządowej;
➢
centralne;
➢
terenowe
zespolone (wojewodowie);
niezespolone (dyrektorzy urzędów: górniczych, miar, morskich itp.);
3) organy jst.
1.8.1.
Organy wyższego stopnia w rozumieniu przepisów kpa.
Wg kpa organami wyższego stopnia są:
1) w
stosunku do organów jst – sko, chyba że ustawy szczególne stanowią inaczej;
2) w
stosunku do wojewodów – właściwi w sprawie ministrowie;
3) w
stosunku do organów administracji publicznej innych niż ww. - odpowiednie
organy nadrzędne lub właściwi ministrowie, w razie ich braku – organy państwowe
sprawujące nadzór nad ich działalnością;
U
U
N
N
I
I
W
W
E
E
R
R
S
S
Y
Y
T
T
E
E
T
T
M
M
I
I
K
K
O
O
Ł
Ł
A
A
J
J
A
A
K
K
O
O
P
P
E
E
R
R
N
N
I
I
K
K
A
A
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
WYŻSZE ZAWODOWE STUDIA ADMINISTRACYJNE
15/79
4) w
stosunku do organów organizacji społecznych – odpowiednie organy wyższego
stopnia tych organizacji, a w
razie ich braku organ państwowy sprawujący nadzór
nad ich działalnością.
Organami naczelnymi w
rozumieniu kpa są:
1) w
stosunku do organów administracji rządowej, organów jst, z wyjątkiem sko, oraz
organów państwowych i samorządowych jednostek organizacyjnych – Prezes RM
lub właściwi ministrowie;
2) w
stosunku do organów państwowych innych niż określone w pkt 1 – odpowiednie
organy o
ogólnokrajowym zasięgu działania;
3) w
stosunku do organów organizacji społecznych – naczelne organy tych
organizacji, a razie braku takiego organu
– Prezes RM lub właściwi ministrowie
sprawujący zwierzchni nadzór nad ich działalnością.
1.8.2.
Minister w
rozumieniu przepisów kpa.
Przez ministra kpa rozumie:
Prezesa i wiceprezesa RM pełniących funkcję ministra kierującego określonym działem
administracji rządowej, przewodniczących komitetów wchodzących w skład RM,
kierowników centralnych urzędów administracji rządowej podległych, podporządkowanych
lub nadzorowanych przez Prezesa RM lub właściwego ministra, a także kierowników
innych równorzędnych urzędów państwowych załatwiających sprawy:
a) w sprawach indywidualnych rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnej;
b) w
sprawach wydawania zaświadczeń.
1.9.
Rodzaje właściwości organów.
Jest to zdolność prawna organu do rozpoznania i rozstrzygania, a więc załatwiania
określonego rodzaju spraw w postępowaniu administracyjnym. W zależności od tego, na
jakiej podstawie organ administracji publicznej nabywa zdolność do załatwiania spraw,
wyróżniamy:
1)
właściwość ustawową – wynikającą wprost z przepisów ustawy;
2)
właściwość:
a) z przeniesienia
– w sprawach z zakresu administracji rządowej, w drodze
porozumienia na rzecz samorządu terytorialnego;
b) delegacji
– powstaje w przypadku wyłączenia organu administracji publicznej od
załatwienia sprawy; sprawę załatwia organ wyższego stopnia, który może
jednak wyznaczyć podległy sobie organ do załatwienia sprawy.
U
U
N
N
I
I
W
W
E
E
R
R
S
S
Y
Y
T
T
E
E
T
T
M
M
I
I
K
K
O
O
Ł
Ł
A
A
J
J
A
A
K
K
O
O
P
P
E
E
R
R
N
N
I
I
K
K
A
A
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
WYŻSZE ZAWODOWE STUDIA ADMINISTRACYJNE
16/79
Kpa rozróżnia poza tym właściwości:
1) rzeczowa
– ustalana wg przepisów o zakresie działania organu administracji;
2) miejscowa
– zdolność organu do realizowania swojej właściwości rzeczowej na
określonym obszarze, np. na terenie gminy, powiatu, województwa czy całego
państwa;
3) instancyjna (funkcjonalna)
– jest odmianą właściwości rzeczowej; właściwość
rzeczowa polega na upoważnieniu określonego organu lub poziomu organów do
załatwiania danej kategorii spraw, np. spraw budowlanych, wodnych itp, natomiast
właściwość instancyjna określa. który z organów w danym pionie (resorcie) jest
właściwy w I instancji.
1.9.1.
Właściwość miejscowa organów administracji wg przepisów
kpa.
Właściwość miejscowa to inaczej zdolność organu do realizowania swojej
właściwości na określonym obszarze, np. na terenie gminy, powiatu, województwa czy
całego państwa. Wg art. 21 kpa, właściwość miejscową organów administracji ustala się:
1) w
sprawach dotyczących nieruchomości – wg miejsca jej położenia; jeżeli
nieruchomość położona jest na obszarze właściwości dwóch lub więcej organów,
orzekanie należy do organu, na którego obszarze znajduje sie większa część
nieruchom
ości;
2) w
sprawach dotyczących prowadzenia zakładu pracy – wg miejsca, w którym
zakład pracy jest lub ma być prowadzony;
3) w innych sprawach
– wg miejsca zamieszkania (siedziby) w kraju, a w braku
zamieszkania (siedziby) w kraju
– wg miejsca pobytu strony lub jednej ze stron,
jeżeli żadna ze stron nie ma w kraju zamieszkania (siedziby) lub pobytu – wg
miejsca ostatniego ich zamieszkania (siedziby) lub pobytu w kraju.
Jeżeli nie można ustalić właściwości miejscowej, w sposób ww. sprawa należy do
organu właściwego dla miejsca, w którym nastąpiło zdarzenie powodujące wszczęcie
postępowania, albo w razie braku ustalenia takiego miejsca – do organu właściwego dla
obszaru dzielnicy śródmieście w mieście stołecznym Warszawie.
1.9.2.
Rozstrzyganie sporów o właściwość pomiędzy organami
administracji publicznej.
Zgodnie z art.22 kpa, spory o
właściwość (pozytywne i negatywne), rozstrzygają:
1)
między organami jst, z wyjątkiem przypadków określonych w pkt 2-4 wspólny dla
nich organ wyższego stopnia, a w razie braku takiego organu – sąd
administracyjny;
U
U
N
N
I
I
W
W
E
E
R
R
S
S
Y
Y
T
T
E
E
T
T
M
M
I
I
K
K
O
O
Ł
Ł
A
A
J
J
A
A
K
K
O
O
P
P
E
E
R
R
N
N
I
I
K
K
A
A
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
WYŻSZE ZAWODOWE STUDIA ADMINISTRACYJNE
17/79
2)
miedzy kierownikami służb, inspekcji i straży administracji zespolonej tego samego
powiatu, działających w imieniu własnym lub w imieniu starosty – starosta;
3)
między organami administracji zespolonej, w jednym województwie nie
wymienionymi w pkt 2
– wojewoda;
4)
między organami jst w różnych województwach w sprawach należących do zadań
z
zakresu administracji rządowej – minister właściwy do spraw administracji
publicznej;
5)
między wojewodami oraz organami administracji zespolonej w różnych
w
ojewództwach – minister właściwy ds. administracji publicznej;
6)
między wojewodą a organami administracji niezespolonej – minister właściwy ds.
administracji publicznej po porozumieniu z
organem sprawującym nadzór nad
organem pozostającym w sporze z wojewodą;
7)
miedzy organami administracji publicznej innymi niż wymienione w pkt 1-6 –
wspólny dla nich organ wyższego stopnia, a w razie braku takiego organu –
minister właściwy ds. administracji publicznej;
8)
między organami administracji publicznej, gdy jednym z nich jest minister – Prezes
RM.
Spory o
właściwość między organami jst a terenowymi organami administracji
rządowej rozstrzyga sąd administracyjny. Z wnioskiem o rozpatrzenie sporu przez sąd
administracyjny może wystapić:
➢
strona;
➢
organ jst lub inny organ ad
ministracji publicznej, pozostające w sporze;
➢
minister właściwy ds. administracji publicznej;
➢
minister właściwy ds. sprawiedliwości, Prokurator Generalny;
➢
RPO.
Do czasu rozstrzygnięcia sporu o właściwość organ administracji publicznej, na
którego obszarze wynikła sprawa, podejmuje tylko czynności nie cierpiące zwłoki ze
względu na interes społeczny lub słuszny interes obywateli i zawiadamia o tym organ
właściwy do rozstrzygnięcia sporu.
1.9.3.
Rozstrzyganie sporów o właściwość pomiędzy organami
administracji a
sądami.
Zgodnie z art. 190-
195 kpa, spory między organami administracji publicznej
a
sądami rozstrzyga Kolegium Kompetencyjne przy SN. W jego skład wchodzi trzech (3)
sędziów SN oraz przedstawiciele Ministra Sprawiedliwości i ministra zainteresowanego ze
wz
ględu na przedmiot sprawy. kolegium działa pod przewodnictwem sędziego. Sędziów
U
U
N
N
I
I
W
W
E
E
R
R
S
S
Y
Y
T
T
E
E
T
T
M
M
I
I
K
K
O
O
Ł
Ł
A
A
J
J
A
A
K
K
O
O
P
P
E
E
R
R
N
N
I
I
K
K
A
A
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
WYŻSZE ZAWODOWE STUDIA ADMINISTRACYJNE
18/79
do Kolegium (w
tym samego przewodniczącego), wyznacza Pierwszy Prezes SN
każdorazowo po wniesieniu sprawy. Ministrowie wyznaczają swoich przedstawicieli do
Kolegium, w terminie 7-dni od dnia zawiadomienia ich przez Pierwszego Prezesa SN
o wniesieniu sprawy.
Z wnioskiem o
rozpatrzenie sporu mogą występować:
1)
zainteresowany organ administracji publicznej lub sąd – gdy uznają się
równocześnie za właściwe do załatwienia sprawy (spór pozytywny);
2) strona
– gdy w sprawie za niewłaściwy uznaje się zarówno organ administracji
publicznej, jak i
sąd (spór negatywny);
3)
minister właściwy ds. sprawiedliwości;
4) Prokurator Generalny.
Wniosek o
rozpatrzenie sporu kieruje się do Pierwszego Prezesa SN, który
o
wpłynięciu wniosku zawiadamia:
1)
Ministra Sprawiedliwości;
2)
ministra zainteresowanego ze względu na przedmiot sprawy;
3) Prokuratora Generalnego.
W
sprawie dotyczącej rozpatrzenia sporu bierze udział przedstawiciel organu
administracji państwowej, którego spór dotyczy, strona postępowania administracyjnego
oraz przedstawiciel Prokuratora Generalnego. Osobom tym służy prawo składania
wyjaśnień i zgłaszania wniosków. Nieobecność ww. osób nie wstrzymuje rozprawy.
Rozstrzygnięcia Kolegium Kompetencyjnego nie podlegają zaskarżeniu i wiążą organ
administracyjny oraz sądy.
1.10.
Wyłączenie
pracownika
od
udziału
w postępowaniu
administracyjnym.
Instytucja wyłączenia pracownika ma na celu zapewnienie bezstronności
w
postępowaniu administracyjnym, a przez to pogłębienie zaufania obywateli do organów
państwowych przy ścisłym przestrzeganiu zasady praworządności i zasady prawdy
obiektywnej.
Bezstronność oznacza wyzbycie się przez pracownika prowadzącego
postępowanie i podejmującego decyzję jakichkolwiek cech subiektywizmu. Kpa przewiduje
wyłączenie pracownika:
1) z mocy prawa, w sprawie:
a)
w której jest stroną albo pozostaje z jedną ze stron w takim stosunku prawnym,
że wynik sprawy może mieć wpływ na jego prawa lub obowiązki;
U
U
N
N
I
I
W
W
E
E
R
R
S
S
Y
Y
T
T
E
E
T
T
M
M
I
I
K
K
O
O
Ł
Ł
A
A
J
J
A
A
K
K
O
O
P
P
E
E
R
R
N
N
I
I
K
K
A
A
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
WYŻSZE ZAWODOWE STUDIA ADMINISTRACYJNE
19/79
b)
swego małżonka (także po ustaniu małżeństwa) oraz krewnych i powinowatych
do drugiego stopnia;
c)
osoby związane, z nim z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli – także po
ich ustaniu;
d)
w której był świadkiem lub biegłym albo był lub jest przedstawicielem jednej ze
stron, albo w
której przedstawicielem jest jego współmałżonek, krewny
i
powinowaty do drugiego stopnia, bądź osoba związana z nim z tytułu
przysposobienia, opieki lub kurateli;
e)
w której brał udział w niższej instancji w wydaniu zaskarżonej decyzji;
f) z
powodu której wszczęto przeciw niemu dochodzenie służbowe, postępowanie
dyscyplinarne lub karne;
g) w
której jedną ze stron jest osoba pozostająca wobec niego w stosunku
nadrzędności służbowej (pracownik nie może załatwiać spraw swoich
przełożonych).
h) z
innych przyczyn, które mogą wywołać wątpliwości co do bezstronności
pracownika
– bezpośredni przełożony pracownika jest zobowiązany na jego
żądanie lub na żądanie strony albo z urzędu wyłączyć go od udziału
w
postępowaniu, jeżeli zostanie uprawdopodobnione istnienie okoliczności nie
przewidzianych w kpa
, które mogą wywoływać wątpliwości co do bezstronności
pracownika.
Wyłączony pracownik powinien podejmować tylko czynności nie cierpiące zwłoki ze
względu na interes społeczny lub ważny interes stron. W przypadku wyłączenia
pracownika jego bezpośredni przełożony wyznacza innego pracownika do prowadzenia
sprawy. Jeżeli wskutek wyłączenia pracownika organu, stał on się niezdolny, sprawę
załatwia organ wyższego stopnia.
1.11.
Wyłączenie organu od załatwienia sprawy.
Instytucja włączenia organu od załatwienia sprawy ma na celu zapewnienie
bezstronności w postępowaniu administracyjnym, a przez to pogłębienie zaufania
obywateli do organów państwowych przy ścisłym przestrzeganiu zasady praworządności
i zasady prawdy obiektywnej.
Wyłączenie organu oznacza wyłączenie od załatwiania sprawy całej instytucji.
Organ jako całość, tj. osoba piastująca funkcje organu oraz będące pracownikami organu
i
jego urzędu nie mogą załatwiać sprawy. Niedopuszczalne jest wydanie decyzji
z
upoważnienia organu podlegającego wyłączeniu przez podległego mu pracownika.
Organ administracji publicznej podlega wyłączeniu od załatwienia sprawy
dotyczącej interesów majątkowych:
U
U
N
N
I
I
W
W
E
E
R
R
S
S
Y
Y
T
T
E
E
T
T
M
M
I
I
K
K
O
O
Ł
Ł
A
A
J
J
A
A
K
K
O
O
P
P
E
E
R
R
N
N
I
I
K
K
A
A
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
WYŻSZE ZAWODOWE STUDIA ADMINISTRACYJNE
20/79
1)
jego kierownika lub osób pozostających z nim w stosunkach małżeństwa,
pokrewieństwa i powinowactwa do drugiego stopnia, przysposobienia, opieki
i
kurateli (także po ich ustaniu);
2)
osoby zajmującej stanowisko kierownicze w organie bezpośrednio wyższego
stopnia lub osób pozostających z nim w stosunkach małżeństwa, pokrewieństwa
i powinowactwa do drugiego stopnia, przysposobienia, opieki i
kurateli (także po ich
ustaniu).
Wyłączony organ powinien podejmować tylko czynności nie cierpiące zwłoki ze
względu na interes społeczny lub ważny interes stron.
W
przypadku wyłączenia organu sprawę załatwia:
1)
organ wyższego stopnia nad organem załatwiającym sprawę, w normalnym toku
instancji, gdy sprawa dotyczy interesów majątkowych kierownika organu, jego
małżonka, krewnych i powinowatych do drugiego stopnia oraz osoby związanej
z nim z
tytułu przysposobienia, opieki i kurateli;
2) w
okolicznościach, gdy rozstrzygane są sprawy majątkowe osoby zajmującej
stanowisko kierownicze w
organie bezpośrednio wyższego stopnia lub osób
pozostających z nim w stosunkach małżeństwa, krewnych i powinowatych do
drugiego stopnia oraz osób związanych z nim z tytułu przysposobienia, opieki
i kurateli
– sprawę załatwia organ wyższego stopnia nad organem, w którym osoba
ww. zajmuje stanowisko kierownicze.
Organ wyższego stopnia może do załatwienia sprawy wyznaczyć inny podległy
sobie organ. W razie, gdy sprawa dotyczy
ministra albo prezesa sko, organ właściwy do
załatwienia sprawy wyznacza Prezes RM.
1.12.
Pojęcie strony w postępowaniu administracyjnym.
Wg art. 28 kpa “stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku
dotyczy postępowanie albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny
lub obowiązek”.
Stronami w
postępowaniu administracyjnym mogą być osoby fizyczne i osoby
prawne, a gdy chodzi o
państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne i organizacje
społeczne – również jednostki nie mające osobowości prawnej (np. zakład administracji
nie mający osobowości prawnej).
1.13.
Zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych
w
postępowaniu administracyjnym.
Zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych stron ocenia się wg przepisów
U
U
N
N
I
I
W
W
E
E
R
R
S
S
Y
Y
T
T
E
E
T
T
M
M
I
I
K
K
O
O
Ł
Ł
A
A
J
J
A
A
K
K
O
O
P
P
E
E
R
R
N
N
I
I
K
K
A
A
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
WYŻSZE ZAWODOWE STUDIA ADMINISTRACYJNE
21/79
prawa cywilnego, o
ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej.
Zdolność prawną – wg kc ma każdy człowiek od chwili urodzenia i dlatego każda
osoba fizyczna od chwili urodzenia może być stroną w postępowaniu administracyjnym.
Zdolność do czynności prawnych – nabywa się z chwilą uzyskania pełnoletności
(18 lat), lub wcześniejszego zawarcia związku małżeńskiego – tylko kobiety po 16 roku
życia). Niektóre przepisy szczególne przewidują wcześniejsze uzyskanie zdolności do
podjęcia określonych czynności prawnych. Wg ustawy z 1962r. o obywatelstwie polskim
dziecko, które ukończyło 16 lat może składać oświadczenie wywierające skutek prawny.
Osoby fizyczne nie mające zdolności do czynności prawnych występują
w
postępowaniu przez swych przedstawicieli reprezentujących daną osobę z mocy samej
ustawy (np. reprezentowanie dzieci przez swoich rodziców), bądź wyznaczonych przez
sądy w postępowaniu nieprocesowym (opiekun).
Strony nie będące osobami fizycznymi działają przez swych ustawowych lub
statutowych przedstawicieli.
W sprawach do
tyczących praw zbywalnych lub dziedzicznych w razie zbycia prawa
lub śmierci strony w toku postępowania na miejsce dotychczasowej strony wstępują jej
następcy prawni.
W
sprawach dotyczących spadków nie objętych jako strony działają osoby
sprawujący zarząd majątkiem masy spadkowej, a w ich braku – kurator wyznaczony przez
sąd na wniosek organu administracji publicznej.
1.13.1.
Pełnomocnik strony w postępowaniu administracyjnym.
Strona może działać przez pełnomocnika, chyba że charakter czynności wymaga jej
osobist
ego działania. Pełnomocnikiem strony może być osoba fizyczna posiadająca
zdolność do czynności prawnych. Pełnomocnictwo powinno być udzielone na piśmie lub
zgłoszone do protokołu. Pełnomocnik dołącza do akt oryginał lub urzędowo poświadczony
odpis pełnomocnictwa. Adwokat lub radca prawny oraz rzecznik patentowy może sam
uwierzytelnić odpis udzielonego mu pełnomocnictwa. W sprawach mniejszej wagi organ
administracji publicznej może nie żądać pełnomocnictwa, jeżeli pełnomocnikiem jest
członek najbliższej rodziny lub domownik strony, a nie ma wątpliwości co do istnienia
i
zakresu upoważnienia do występowania w imieniu strony.
1.13.2.
Udział organizacji społecznych w postępowaniu
administracyjnym.
Organizacja społeczna może wystąpić w postępowaniu administracyjnym w roli:
1)
jako podmiot powołany z mocy prawa do załatwiania indywidualnych spraw
rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnych;
U
U
N
N
I
I
W
W
E
E
R
R
S
S
Y
Y
T
T
E
E
T
T
M
M
I
I
K
K
O
O
Ł
Ł
A
A
J
J
A
A
K
K
O
O
P
P
E
E
R
R
N
N
I
I
K
K
A
A
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
WYŻSZE ZAWODOWE STUDIA ADMINISTRACYJNE
22/79
2)
jako strona, gdy żąda czynności organu administracyjnego ze względu na swój
interes prawny lub obowiązek, albo gdy postępowanie dotyczy jej interesu
prawnego lub obowiązku;
3)
jako uczestnik postępowania administracyjnego w sprawie dotyczącej innej osoby,
korzystający z praw strony;
W
sprawie dotyczącej innej osoby organizacja społeczna może występować
z
żądaniem:
1)
wszczęcia postępowania;
2)
dopuszczenia jej do udziału w toczącym się postępowaniu, jeżeli jest to
uzasadnione statutowymi celami tej organizacji i gdy przemawia za tym interes
społeczny.
Organ administracyjny uznając żądanie organizacji społecznej za uzasadnione
wszczyna postępowanie z urzędu bądź dopuszcza organizację społeczną do udziału
w
toczącym się postępowaniu. Organ administracyjny ma prawo odmówić wszczęcia
postępowania na żądanie organizacji społecznej, jak i nie dopuścić jej do udziału
w
postępowaniu, jeśli uzna, że statutowe cele organizacji bądź interes społeczny nie
przemawiają za jej udziałem w postępowaniu administracyjnym. Wówczas organ
administracyjny wydaje postanowienie o
odmowie wszczęcia postępowania lub
dopuszczenia organizacji społecznej do udziału w postępowaniu.
Wszczynając
postępowanie
w sprawie
dotyczącej
innej
osoby,
organ
administracyjny winien zawiadomić o tym organizację społeczną, jeżeli uzna, że może być
ona zainteresowana udziałem w tym postępowaniu ze względu na swoje cele statutowe,
gdy przema
wia za tym interes społeczny.
Organizacja społeczna dopuszczona do udziału w postępowaniu “uczestniczy
w
postępowaniu na prawach strony”, tzn., że korzysta z takich samych praw procesowych
jak strona. Może składać żądania dotyczące przeprowadzenia dowodów, wnosić
odwołania od decyzji lub zażalenia na postanowienia niezależnie od tego, czy strona
wnosi te środki prawne, czy też nie. Organizacja społeczna może popierać żądanie strony,
bądź domagać się odmownego załatwienia żądania strony.
Kpa przewiduje inn
e formy włączenia organizacji społecznej do postępowania
administracyjnego. Wg art. 31 § 5 organizacja społeczna, która nie uczestniczy
w
postępowaniu administracyjnym na prawach strony, może za zgodą organu
administracji publicznej przedstawić temu organowi swój pogląd w sprawie, wyrażony
w
uchwale lub oświadczeniu jej organu statutowego.
Wg art. 90 § 3 organ administracyjny zawiadamia o rozprawie także organizacje
społeczne, jeżeli ich udział w rozprawie jest uzasadniony ze względu na jej przedmiot.
W ta
kim przypadku organ wzywa organizacje społeczne do wzięcia udziału w rozprawie
albo złożenie przed rozprawą oświadczenia i dowodów na jego poparcie.
Na postanowienie o
odmowie wszczęcia postępowania lub dopuszczenia do udziału
U
U
N
N
I
I
W
W
E
E
R
R
S
S
Y
Y
T
T
E
E
T
T
M
M
I
I
K
K
O
O
Ł
Ł
A
A
J
J
A
A
K
K
O
O
P
P
E
E
R
R
N
N
I
I
K
K
A
A
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
WYŻSZE ZAWODOWE STUDIA ADMINISTRACYJNE
23/79
w
postępowaniu organizacji społecznej służy zażalenie. Postanowienie może być
zaskarżone do organu wyższego stopnia, a postanowienie tego ostatniego – do sądu
administracyjnego, w terminie 30-
dni od dnia doręczenia organizacji społecznej decyzji
administracyjnej.
1.13.3.
Udział prokuratora w postępowaniu administracyjnym.
Prokurator jest podmiotem, który nie będąc stroną w sprawie może korzystać
z
praw strony. Występuje jako organ państwowy powołany do strzeżenia praworządności,
działa “w celu usunięcia stanu niezgodnego z prawem”, albo “w celu usunięcia stanu
niezgodnego z
prawem”.
Prokurator sam decyduje o swoim udziale w
postępowaniu, a organ administracyjny
nie może nie dopuścić prokuratora do udziału w postępowaniu administracyjnym, jeśli ten
zgłasza swój udział. Organ administracyjny powinien zawiadomić prokuratora o wszczęciu
postępowania oraz o toczącym sie postępowaniu, w każdym przypadku, gdy uzna udział
prokuratora za potrzebny. Prokurator może z zawiadomienia skorzystać bądź nie,
w
zależności od własnej oceny potrzeby włączenia się do postępowania
administracyjnego.
Prokuratorowi, który bierze udział w postępowaniu dotyczącego innej osoby, służą
prawa strony, może zgłaszać żądania przeprowadzenia dowodów, wnosić środki prawne
niezależnie od tego, czy strona korzysta z tego uprawnienia.
Prokuratorowi służy prawo wniesienia sprzeciwu od decyzji ostatecznej, jeżeli
przepisy kodeksu lub przepisy szczególne przewidują wznowienie postępowania,
stwierdzenie nieważności decyzji albo jej uchylenie lub zmianę. Prokurator wnosi sprzeciw
do
organu właściwego do wznowienia postępowania, stwierdzenia nieważności decyzji
albo jej uchylenia lub zmiany. Sprzeciw od decyzji wydanej przez ministra wnosi
Prokurator Generalny.
Jeżeli podstawą sprzeciwu jest branie udziału w postępowaniu przez stronę bez jej
własnej winy, wniesienie sprzeciwu wymaga zgody strony.
Sprzeciw prokuratora powinien być rozpatrzony i załatwiony w terminie 30-dni od
daty jego wniesienia.
W
przypadku wniesienia sprzeciwu przez prokuratora właściwy organ administracji
publicznej w
sprawie, wszczyna postępowanie z urzędu, zawiadamiając o tym strony.
W przypadku wniesienia przez prokuratora sprzeciwu organ administracji
publicznej, do którego sprzeciw wniesiono, obowiązany jest niezwłocznie rozpatrzyć, czy
zachodzi potrzeba ws
trzymania wykonania decyzji do chwili załatwienia sprzeciwu.
U
U
N
N
I
I
W
W
E
E
R
R
S
S
Y
Y
T
T
E
E
T
T
M
M
I
I
K
K
O
O
Ł
Ł
A
A
J
J
A
A
K
K
O
O
P
P
E
E
R
R
N
N
I
I
K
K
A
A
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
WYŻSZE ZAWODOWE STUDIA ADMINISTRACYJNE
24/79
1.13.4.
Udział Rzecznika Praw Obywatelskich w postępowaniu
administracyjnym.
Zgodnie z
ustawą z dnia 15 lipca 1987r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich, RPO
może żądać wszczęcia postępowania administracyjnego, zaskarżać decyzje do sądu
administracyjnego
oraz
uczestniczyć
w postępowaniu
administracyjnym
jak
i w
postępowaniu przed sądem administracyjnym na prawach przysługujących
prokuratorowi.
RPO sam decyduje o swoim udziale w
postępowaniu. Organ administracji
publicznej nie może nie dopuścić RPO do udziału w postępowaniu administracyjnym, jeśli
ten zgłosi swój udział.
1.14.
Pojęcie, rodzaje i sposób obliczania terminów.
Pojęcie terminu – można rozumieć bądź jako ściśle określoną datę, bądź jako
pewien okres.
Terminy okresowe dzielimy na:
1) ustawowe
– wynikające z kpa i innych ustaw;
2)
wyznaczone przez organ prowadzący postępowanie (terminy urzędowe).
Terminy ustawowe są przewidziane zarówno dla czynności dokonywanych przez
organy (np. terminy załatwiania spraw – art. 35 § 3; termin zawiadomienia o miejscu
i terminie przeprowadzenia dowodu
– art. 79 § 1), jak i dla czynności dokonywanych przez
strony i
innych uczestników postępowania (np. terminy wniesienia odwołania, zażalenia
itp.). Ich cechą jest to, że nie mogą być one przez organ prowadzący postępowanie ani
skracane, ani przedłużane. Niedopełnienie czynności przez stronę w terminie ustawowym
powoduje, że czynność ta nie może być już skutecznie dokonana.
Terminy wyznaczone przez organ administracyjny mogą być przed ich upływem
przedłużane bądź skracane z ważnych przyczyn.
Obliczanie terminów:
1)
określone w dniach – upływ ostatniego z wyznaczonej liczny dni uważa się za
koniec terminu, z
tym, że jeśli początkiem terminu jest pewne zdarzenie, przy
obliczaniu terminu
nie uwzględnia się dnia, w którym zdarzenie nastąpiło;
2)
określone w tygodniach – kończą się z upływem tego dnia w ostatnim tygodniu,
który nazwą odpowiada początkowemu dniowi terminu, np. jeśli bieg terminu
dwutygodniowego rozpoczął się w piątek 1 września, to końcowym dniem tego
terminu jest piątek 15 września;
3)
określone w miesiącach – kończą się z upływem tego dnia w ostatnim miesiącu,
który odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim
miesiącu nie było – w ostatnim dniu miesiąca.
U
U
N
N
I
I
W
W
E
E
R
R
S
S
Y
Y
T
T
E
E
T
T
M
M
I
I
K
K
O
O
Ł
Ł
A
A
J
J
A
A
K
K
O
O
P
P
E
E
R
R
N
N
I
I
K
K
A
A
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
WYŻSZE ZAWODOWE STUDIA ADMINISTRACYJNE
25/79
Jeżeli koniec terminu przypada na dzień ustawowo wolny od pracy, za ostatni dzień
terminu uważa się najbliższy następny dzień powszedni.
Termin uważa się za zachowany, jeżeli przed jego upływem nadano pismo
w
polskiej placówce pocztowej albo złożono je w polskim urzędzie konsularnym. Termin
jest też zachowany, gdy przed jego upływem żołnierz w służbie czynnej lub członek załogi
statku morskiego złożył pismo w dowództwie jednostki wojskowej lub kapitanowi statku,
a
także gdy osoba pozbawiona wolności złożyła pismo w administracji zakładu karnego.
O dochowaniu terminu decyduje data stempla pocztowego.
1.14.1.
Przywrócenie terminu.
Z
zasady czynność dokonana po upływie terminu jest prawnie bezskuteczna.
Wyjątkowo jednak termin może być przywrócony, gdy jego niezachowanie nastąpiło bez
winy osoby zainteresowanej. Prośbę o przywrócenie terminu należy wnieść w ciągu 7-dni
od dnia ustania przyczyny uchybienia terminu, dopełniając jednocześnie czynności, dla
której określony był termin.
Warunki przywrócenia terminu:
1) brak winy po stronie zainteresowanego;
2)
uprawdopodobnienie, że uchybienie nastąpiło bez winy zainteresowanego – jest to
środek zastępczy dowodu o znaczeniu ścisłym, a więc środek nie dający pewności,
lecz jedynie wiarygodność (prawdopodobieństwo) twierdzenia o danym fakcie;
3)
wniesienie podania (prośby) o przywrócenie terminu w ciągu 7-dni od dnia ustania
przyczyny uchybienia
– przyczyna uchybienia musi wystąpić przed upływem
określonego terminu, zaś złożenie prośby o przywrócenie terminu w okresie 7-dni
od ustania tej przyczyny
– przywrócenie 7-dniowego terminu jest niedopuszczalne,
tzn. że nie można przywracać terminu do złożenia prośby o przywrócenie terminu;
4)
równoczesne dopełnienie czynności, dla której termin był określony (np. należy
wnieść odwołanie, gdy nastąpiło uchybienie terminu do wniesienia tego środka
prawnego).
Właściwy w sprawie organ w wyniku rozpatrzenia prośby wydaje postanowienie
o
przywróceniu bądź odmowie przywrócenia terminu. W razie odmowy służy
zainteresowanemu zażalenie.
Prośbę o przywrócenie terminu rozpatruje organ właściwy do rozpatrzenia
odwołania (to samo dotyczy zażalenia). Jego decyzja jest ostateczna. Na postanowienia
kończące postępowanie przysługuje skarga do NSA.
Skutkiem prawnym przywrócenia terminu jest traktowanie czynności, dla której
termin był określony, jako dochowanej w terminie.
U
U
N
N
I
I
W
W
E
E
R
R
S
S
Y
Y
T
T
E
E
T
T
M
M
I
I
K
K
O
O
Ł
Ł
A
A
J
J
A
A
K
K
O
O
P
P
E
E
R
R
N
N
I
I
K
K
A
A
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
WYŻSZE ZAWODOWE STUDIA ADMINISTRACYJNE
26/79
1.14.2.
Terminy załatwiania spraw.
Organy administracyjne winny załatwiać sprawy szybko, bez zbędnej zwłoki, a gdy
sprawy nie wymagają zbierania dowodów, informacji lub wyjaśnień – niezwłocznie.
Nie
zwłocznie powinny być załatwiane sprawy, które mogą być rozpatrzone
w oparciu o
dowody przedstawione przez stronę łącznie z żądaniem wszczęcia
postępowania lub w oparciu o fakty i dowody powszechnie znane albo znane z urzędu
organowi, przed którym toczy sie postępowanie, bądź możliwe do ustalenia na podstawie
danych, którymi rozporządza ten organ.
Załatwienie sprawy wymagającej postępowania wyjaśniającego powinno nastąpić
nie później niż w ciągu miesiąca, a sprawy szczególnie skomplikowane – nie później niż
w
ciągu dwóch miesięcy od dnia wszczęcia postępowania, zaś w postępowaniu
odwoławczym – w ciągu miesiąca od dnia otrzymania odwołania.
Kwalifikowania, która sprawa jest szczególnie skomplikowana dokonuje organ
administracyjny I instancji.
Termin do za
łatwienia sprawy przez organ odwoławczy biegnie od dnia otrzymania
przez ten organ odwołania wraz z aktami sprawy.
Organy wyższego stopnia mogą określić rodzaje spraw, które mają być załatwiane
w
terminach krótszych niż miesiąc bądź dwa miesiące. Zarządzenie organu wyższego
stopnia o
terminach załatwiania spraw, podane do publicznej wiadomości, wiążą
zainteresowane organy administracyjne w
układzie wewnętrznym i stwarza uprawnienia
dla stron do żądania, aby ich sprawy były załatwiane w terminach skróconych.
Do terminów załatwiania sprawy, nie wlicza sie terminów zastrzeżonych przepisami
prawa dla dokonania określonych czynności (np. czasu na usunięcie przez stronę braków
podania), okresów zawieszenia postępowania (art. 35 § 5 i art. 103 kpa), oraz okresów
opóźnień spowodowanych z winy strony (np. niedostarczenie przez stronę dokumentu
w wyznaczonym przez organ terminie), oraz z
przyczyn niezależnych od organu (np.
z
powodu niestawienia się prawidłowo wezwanego świadka na rozprawę i wskutek tego
odroczenia rozprawy
– art. 94 § 2).
Organ, który nie załatwił sprawy w terminie, obowiązany jest zawiadomić o tym
strony, podając przyczyny zwłoki i wskazując nowy termin załatwienia sprawy (termin
wyznaczony).
1.14.3.
Skutki niezałatwienia sprawy w terminie.
Strona, której sprawa nie została załatwiona w terminie ustawowym albo w terminie
wyznaczonym, ma prawo wnieść zażalenie do organu wyższego stopnia, na milczenie
organu.
Organ wyższego stopnia, uznając zażalenie za uzasadnione, wyznacza dodatkowy termin
załatwienia sprawy oraz zarządza wyjaśnienie przyczyn i ustalenie winnych niezałatwienia
U
U
N
N
I
I
W
W
E
E
R
R
S
S
Y
Y
T
T
E
E
T
T
M
M
I
I
K
K
O
O
Ł
Ł
A
A
J
J
A
A
K
K
O
O
P
P
E
E
R
R
N
N
I
I
K
K
A
A
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
WYŻSZE ZAWODOWE STUDIA ADMINISTRACYJNE
27/79
sprawy w terminie, a w
razie potrzeby także podjęcie środków zapobiegających
naruszaniu terminów załatwiania spraw w przyszłości.
Po skorzystaniu z
prawa wniesienia zażalenia, w każdym czasie po upływie terminu
załatwiania sprawy, aż do chwili jej załatwienia, istnieje możliwość wniesienia skargi do
sądu administracyjnego na niezałatwienie sprawy przez organ I instancji, bądź przez
organ odwoławczy.
Dopuszczalna jest skarga do NSA na
bezczynność organów polegająca na
niewydaniu:
1) decyzji administracyjnej;
2) postanowienia w
postępowaniu administracyjnym, na które służy zażalenie albo
kończącego postępowanie, także rozstrzygającego sprawę co do istoty;
3) postanowienia w
postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, na które służy
zażalenie;
4)
innych niż ww. aktów lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczących
przyznania, stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku wynikającego
z
przepisów prawa.
Pracownik organu administ
racyjnego, który z nieuzasadnionych przyczyn nie
załatwił sprawy w terminie lub nie dopełnił obowiązku sygnalizacji albo nie załatwił sprawy
w
dodatkowym terminie wyznaczonym przez organ wyższego stopnia, podlega
odpowiedzialności porządkowej lub dyscyplinarnej albo innej odpowiedzialności
przewidzianej w przepisach prawa.
1.15. Forma i
treść wezwania wg kpa.
Kpa upoważnia organy administracyjne do wzywania osób (nie tylko stron), do
udziału w podejmowanych czynnościach i do złożenia wyjaśnień osobiście, przez
p
ełnomocnika lub na piśmie, jeżeli jest to niezbędne dla rozstrzygnięcia sprawy lub dla
wykonywania czynności urzędowych.
Wezwanie do osobistego stawienia sie należy ograniczyć do przypadków
niezbędnych, tak by nie było ono uciążliwe dla wzywanej osoby. Jeśli osoba wezwana nie
może sie stawić z powodu choroby, kalectwa lub innej nie dającej się pokonać
przeszkody, organ może dokonać określonej czynności lub przyjąć wyjaśnienie albo
przesłuchać osobę wezwana w miejscu jej pobytu, jeżeli pozwalają na to okoliczności,
w
jakich znajduje się ta osoba.
Do osobistego stawienia się wezwany jest zobowiązany tylko w obrębie gminy lub
miasta, w
którym on mieszka lub przebywa, a nadto gdy mieszka lub przebywa
w
sąsiedniej gminie lub mieście. W pozostałych przypadkach organ administracyjny
prowadzący postępowanie winien skorzystać z pomocy prawnej innego organu
administracyjnego.
U
U
N
N
I
I
W
W
E
E
R
R
S
S
Y
Y
T
T
E
E
T
T
M
M
I
I
K
K
O
O
Ł
Ł
A
A
J
J
A
A
K
K
O
O
P
P
E
E
R
R
N
N
I
I
K
K
A
A
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
WYŻSZE ZAWODOWE STUDIA ADMINISTRACYJNE
28/79
Pomoc prawna polega na tym, że organ prowadzący postępowanie zwraca sie do
właściwego terenowego organu administracji rządowej lub organu samorządu
terytorialnego o
wezwanie osoby zamieszkałej, w danej gminie lub mieście do złożenia
wyjaśnień lub zeznań albo do dokonania innych czynności związanych z toczącym sie
postępowaniem.
W przypadkach, w
których charakter sprawy lub czynności wymaga dokonania
czynności przed organem prowadzącym postępowanie, można wzywać osoby do
osobistego stawienia się również spoza gminy lub miasta i sąsiednich jednostek podziału
terytorialnego, w
których osoby te zamieszkują albo przebywają.
Wezwanie powinno wskazać:
1)
nazwę i adres organu wzywającego;
2)
imię i nazwisko wzywanego;
3) w jakiej sprawie oraz w jakim charakterze i w jakim celu zostaje wezwany (strona,
świadek, biegły i co ma być celem stawienia się);
4)
czy wezwany powinien stawić się osobiście lub przez pełnomocnika, czy może
złożyć wyjaśnienie lub zeznanie na piśmie;
5)
termin, do którego żądanie powinno być spełnione, albo dzień, godzinę i miejsce
stawienia się wezwanego lub jego pełnomocnika;
6)
skutki prawne niezastosowania się do wezwania.
Wezwanie powinno być zaopatrzone podpisem pracownika organu wzywającego,
z podaniem imienia, nazwiska i
stanowiska służbowego podpisującego.
W
sprawach nie cierpiących zwłoki wezwania można dokonać telegraficznie,
telefonicznie lub przy użyciu innych środków łączności. Musi ono zawierać te same
elementy co wezwanie pisemne. Powoduje ono skutki prawne tylko wówczas, gdy nie ma
wątpliwości, że dotarło do adresata we właściwej treści i w odpowiednim terminie.
Osobie, która stawiła się na wezwanie, przyznaje się koszty podróży i inne
należności wg przepisów o należnościach świadków i biegłych w postępowaniu sądowym.
Żądanie przyznania należności należy zgłosić organowi administracyjnemu, przed którym
toczy się postępowanie, przed wydanie decyzji, pod rygorem utraty roszczenia.
Osoba,
która mimo prawidłowego wezwania nie stawiła się bez uzasadnionej
przyczyny, może być ukarana przez organ wzywający grzywną do 50 zł, a w razie
ponownego niezastosowania się do wezwania – grzywną do 200 zł. Na postanowienie
o
ukaraniu służy zażalenie. Ukaranie grzywną nie wyklucza możliwości zastosowania do
opornego świadka (nie dotyczy strony i biegłego), środków przymusu. W przypadku
żołnierza w służbie czynnej nie stosuje się kary grzywny, lecz występuje do dowódcy JW,
w
której pełni on służbę, z wnioskiem o ukaranie dyscyplinarne.
U
U
N
N
I
I
W
W
E
E
R
R
S
S
Y
Y
T
T
E
E
T
T
M
M
I
I
K
K
O
O
Ł
Ł
A
A
J
J
A
A
K
K
O
O
P
P
E
E
R
R
N
N
I
I
K
K
A
A
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
WYŻSZE ZAWODOWE STUDIA ADMINISTRACYJNE
29/79
1.16.
Doręczenia wg kpa.
Skutki prawne wielu czynności procesowych następują tylko wtedy, gdy dokonano
prawidłowego doręczenia pisma (wezwania, postanowienia, decyzji itp.) Organy
administracyjne doręczają pisma za pokwitowaniem przez pocztę, przez swoich
pracowników lub przez upoważnione osoby albo organy. Na pokwitowanie składa się data
doręczenia i podpis odbiorcy. Jeżeli odbierający pismo uchyla się od potwierdzenia
doręczenia lub nie może tego uczynić, doręczający sam stwierdza datę doręczenia oraz
wskazuje osobę, która odebrała pismo i przyczynę braku jej podpisu.
Pismo doręcza się stronie, a gdy strona działa przez przedstawiciela –
przedstawicielowi. Jeżeli zaś strona ustanowiła pełnomocnika, pismo doręcza się
pełnomocnikowi. W sprawie wszczętej na skutek podania złożonego przez dwie lub więcej
lub więcej stron, pisma doręcza się wszystkim stronom, chyba że w podaniu wskazały one
jedną ze stron jako upoważnioną do odbioru pism.
W
toku postępowania strony oraz ich pełnomocnicy mają obowiązek zawiadomić
organ administracji publicznej o
każdej zmianie swego adresu. Zaniedbanie tego
obowiązku powoduje, że doręczenie pism pod dotychczasowym adresem ma skutek
prawny.
Osobom fizycznym pisma doręcza się w ich mieszkaniu albo w miejscu pracy lub
w lokalu administracji
– jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej. W razie nagłej
potrzeby i
niemożności dostarczenia pisma w ww. sposób, pisma doręcza się w każdym
miejscu, gdzie się adresata zastanie.
W
przypadku nieobecności adresata w mieszkaniu pismo doręcza się za
pokwitowaniem do rąk dorosłego domownika, sąsiada lub dozorcy domu. gdy osoby te
podjęły się oddania pisma adresatowi. O doręczeniu pisma w ww. zawiadamia się
adresata, umieszczając zawiadomienie w skrzynce na korespondencję lub, gdy nie jest to
możliwe, w drzwiach mieszkania.
W
razie niemożności doręczenia pisma bezpośrednio do rąk adresata ani też
doręczenia zastępczego, pismo składa się na okres 7-dni w placówce pocztowej lub
w
urzędzie gminy, a zawiadomienie o tym umieszcza się w skrzynce na korespondencję,
lub gdy to nie jest możliwe na drzwiach mieszkania adresata albo biura lub innego
pomieszczenia, w
którym adresat wykonuje czynności zawodowe, bądź w miejscu
widocznym na nieruchomości, której postępowanie dotyczy. W tym przypadku doręczenie
uważa się za dokonane z upływem ostatniego dnia siedmiodniowego okresu.
Jednostkom organizacyjnym i
organizacjom społecznym oraz innym jednostkom
organizacyjnym pisma doręcza się w lokalu ich siedzib do rąk osób uprawnionych do
odbioru pism.
Jeżeli adresat odmawia przyjęcia pisma przysłanego przez pocztę lub inny organ
albo w
inny sposób, pismo zwraca się do nadawcy z adnotacją o odmowie jego przyjęcia
i
datą odmowy. Pismo wraz z adnotacją włącza się do akt sprawy. W takim przypadku
uznaje się, że pismo doręczono w dniu odmowy jego przyjęcia przez adresata.
U
U
N
N
I
I
W
W
E
E
R
R
S
S
Y
Y
T
T
E
E
T
T
M
M
I
I
K
K
O
O
Ł
Ł
A
A
J
J
A
A
K
K
O
O
P
P
E
E
R
R
N
N
I
I
K
K
A
A
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
WYŻSZE ZAWODOWE STUDIA ADMINISTRACYJNE
30/79
Pisma kierowane do osób nie znanych z miejsca pobytu, dla których są dnie
wyznaczył przedstawiciela, doręcza się przedstawicielowi wyznaczonemu przez organ
administracji państwowej.
Strony mogą być zawiadamiane o decyzjach i innych czynnościach organów
administracji publicznej przez obwieszczenie lub w
inny zwyczajowo przyjęty w danej
miejscowości sposób publicznego ogłaszania, jeżeli przepis szczególny tak stanowi.
W takich
przypadkach zawiadomienie bądź doręczenie uważa się za dokonane po upływie
14-
dni od dnia ogłoszenia publicznego.
1.17.
Protokoły i adnotacje.
Zasada ogólna pisemności wymaga, aby mające znaczenie dla postępowania
czynności były utrwalone na piśmie.
Organ adm
inistracji publicznej sporządza zwięzły protokół z każdej czynności
postępowania mającej istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, chyba że czynność
została w inny sposób utrwalona na pismie (art. 67 § 1 kpa).
Obowiązkowo sporządza się:
1)
przyjęcie wniesionego ustnie podania;
2)
przesłuchania strony, świadka i biegłego;
3)
oględzin i ekspertyz dokonywanych przy udziale przedstawiciela organu
administracji publicznej;
4) rozprawy;
5)
ustnego ogłoszenia decyzji i postanowienia.
Protokół sporządza się tak, aby z niego wynikało, kto, kiedy, gdzie i jakich
czynności doskonal, kto i w jakim charakterze był przy tym obecny, co i w jaki sposób
w
wyniku tych czynności ustalono i jakie uwagi zgłosiły obecne osoby.
Protokół odczytuje się wszystkim osobom obecnym, biorącym udział w czynności
urzędowej, które powinny następnie protokół podpisać. Odmowę lub brak podpisu
którejkolwiek osoby należy omówić w protokole.
Protokół przesłuchania powinien być odczytany i przedstawiony do podpisu osobie
zeznającej niezwłocznie po złożeniu zeznania. W protokołach przesłuchania osoby, która
złożyła zeznanie w języku obcym, należy podać w przekładzie na język polski treść
złożonego zeznania oraz wskazać osobę i adres tłumacza, który dokonał przekładu –
tłumacz ten powinien podpisać protokół przesłuchania.
Organ administracji publicznej może zezwolić na dołączenie do protokołu zeznania
na piśmie, podpisanego przez zeznającego, oraz innych dokumentów mających znaczenie
dla sprawy.
U
U
N
N
I
I
W
W
E
E
R
R
S
S
Y
Y
T
T
E
E
T
T
M
M
I
I
K
K
O
O
Ł
Ł
A
A
J
J
A
A
K
K
O
O
P
P
E
E
R
R
N
N
I
I
K
K
A
A
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
WYŻSZE ZAWODOWE STUDIA ADMINISTRACYJNE
31/79
Skreśleń i poprawek w protokole należy tak dokonywać, aby wyrazy skreślone
i
poprawione były czytelne. Skreślenia i poprawki powinny być stwierdzone w protokole
przed jego podpisaniem.
Czynności organu administracji publicznej, z których nie sporządza się protokołu,
a
które mają znaczenie dla sprawy lub toku postępowania, utrwala się w aktach w formie
adnotacji podpisanej przez pracownika, który dokonał tych czynności.
1.18.
Sposoby wszczęcia postępowania administracyjnego.
Postępowanie administracyjne może być wszczęte:
1.
z urzędu
a)
przez organ administracyjny bez żądania strony;
b) przez organ administracyjny, w
której wpis wymaga wniosku strony, ze względu
na ważny interes strony, w razie nieuzyskania zgody – postępowanie umarza
się;
2. na wniosek
a)
na żądanie strony;
b)
na żądanie prokuratora – w celu usunięcia stanu niezgodnego z prawem;
c)
na żądanie RPO – jak w przypadku prokuratora;
d)
na żądanie organizacji społecznej – jeżeli jest to uzasadnione celami
statutowymi tej organizacji i
gdy przemawia za tym interes społeczny.
O
tym, kiedy postępowanie administracyjne można wszcząć z urzędu, a kiedy tylko
na wniosek, stanowią przepisy prawa materialnego, a więc przepisy poza kodeksowe.
Ogólnie – jeżeli nakładamy obowiązek prawny, przepisy prawa pozwalają albo
nakazują wszczynanie postępowania administracyjnego z urzędu, a gdy zaś chodzi
o p
rzyznanie uprawnień stronie – z reguły wymagany jest wniosek strony (żądanie).
1.19.
Data wszczęcia postępowania administracyjnego.
Datą wszczęcia postępowania na żądanie strony jest dzień doręczenia żądania
organowi administracji publicznej. Kodeks nie reguluj
e daty wszczęcia postępowania
z
urzędu. Uważa się, że wszczęcie z urzędu następuje z chwilą podjęcia pierwszej
czynności procesowej przez organ administracyjny wobec strony (najczęściej –
zawiadomienie
wszystkich
osób
będących
stronami
w sprawie
o
wszczęciu
postępowania).
U
U
N
N
I
I
W
W
E
E
R
R
S
S
Y
Y
T
T
E
E
T
T
M
M
I
I
K
K
O
O
Ł
Ł
A
A
J
J
A
A
K
K
O
O
P
P
E
E
R
R
N
N
I
I
K
K
A
A
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
WYŻSZE ZAWODOWE STUDIA ADMINISTRACYJNE
32/79
1.20.
Pojęcie, forma i treść podania wg kpa.
Podanie
– żądanie wszczęcia postępowania oraz inne żądania, wyjaśnienia,
odwołania, zażalenia. Podaniem nie jest skarga, ani wniosek.
Forma
– podania mogą być wnoszone pisemnie, telegraficznie, lub za pomocą
dalekopisu, telefaksu, poczty elektronicznej, a
także ustnie do protokołu. Nie przewiduje
się składania podania telefonicznie.
Treść – podanie powinno zawierać co najmniej wskazanie osoby, od której
pochodzi, jej adres i
żądanie oraz czynić zadość innym wymaganiom ustalonym
w
przepisach szczególnych (np. podanie o wywłaszczenie nieruchomości winno wskazać
nieruchomość z oznaczeniem księgi wieczystej, celu publiczny, od którego realizacji
nieruchomość jest niezbędna, powierzchnię nieruchomości i dalsze dane).
Podanie wniesione pisemnie albo ustnie do protokołu powinno być podpisane przez
wnoszącego, a protokół ponadto przez pracownika, który go sporządził. gdy podanie
wnosi osoba, która nie może lub nie umie złożyć podpisu, podanie lub protokół podpisuje
za nią inna osoba przez nią upoważniona, czyniąc o tym wzmiankę obok podpisu.
Organ administracji publicznej obowiązany jest potwierdzić wniesienie podania,
jeżeli wnoszący je tego żąda.
Jeżeli w podaniu nie wskazano adresu wnoszącego i nie ma możliwości ustalenia
tego adresu na podstawie posiadanych danych, podanie pozostawia się bez rozpoznania.
Jeżeli podanie nie czyni zadość innym wymaganiom ustalonym w przepisach
prawa, należy wezwać wnoszącego do usunięcia braków w terminie 7-dni z pouczeniem,
że nieusunięcie tych braków spowoduje pozostawienie podania bez rozpoznania.
1.21.
Skutki prawne wniesienia podania do organu niewłaściwego
w sprawie.
Wniesienie podania do organu niewłaściwego nie pociąga za sobą ujemnych
konsekwencji dla wnoszącego, gdyż podanie wniesione do organu niewłaściwego przed
upływem terminu uważa się za wniesione z zachowaniem terminu (art. 65 § 2 kpa).
Jeżeli organ administracji publicznej, do której podanie wniesiono jest niewłaściwy
w
sprawie, powinien niezwłocznie przekazać je do organu właściwego, zawiadamiając
o
tym wnoszącego podanie.
jeżeli podanie dotyczy kilku spraw polegających na załatwieniu przez różne organu,
organ administracji publicznej, do którego podanie wniesiono, jest zobowiązany rozpoznać
sprawę należącą do jego właściwości, oraz równocześnie zawiadomić wnoszącego
podanie, że w innych sprawach powinien wnieść odrębne podanie do właściwego organu.
Wnoszącego podanie należy poinformować, że wniesienie podania do właściwego organu
U
U
N
N
I
I
W
W
E
E
R
R
S
S
Y
Y
T
T
E
E
T
T
M
M
I
I
K
K
O
O
Ł
Ł
A
A
J
J
A
A
K
K
O
O
P
P
E
E
R
R
N
N
I
I
K
K
A
A
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
WYŻSZE ZAWODOWE STUDIA ADMINISTRACYJNE
33/79
w terminie 14-
dni od daty doręczenia zawiadomienia uważa się za złożenie go w dniu
wniesienia pierwszego podania (art. 66 § 1 i 2 kpa).
Zgodnie z
art. 66 § 3 “jeżeli podanie wniesiono do organu niewłaściwego, a organu
właściwego nie można ustalić na podstawie danych podania, albo gdy z podania wynika,
że właściwym w sprawie jest sąd, organ. do którego podanie wniesiono, zwraca je
wnoszącemu z odpowiednim pouczeniem”.
1.22.
Udostępnianie akt.
Zasada udziału strony w postępowaniu administracyjnym wymaga, aby strona
mogła zapoznać się z aktami sprawy.
Zgodnie z art. 73 kpa
“w każdym stadium postępowania organ administracji
publicznej obowiązany jest umożliwić stronie przeglądanie akt sprawy oraz sporządzanie
z nich notatek i
odpisów”. Strona może żądać uwierzytelnienia sporządzonych przez siebie
odpisów z akt sprawy lub wydania jej z akt sprawy uwierzytelnionych odpisów, o ile jest to
uzasadnione ważnym interesem strony.
Wyłączenia:
1)
wyłączone od wglądu strony są akta sprawy objęte tajemnicą państwową –
tajemnicą państwową jest informacja niejawna, której nieuprawnione ujawnienie
może spowodować istotne zagrożenie dla podstawowych interesów RP,
a w
szczególności dla niepodległości lub nienaruszalności terytorium, interesów
obronności, bezpieczeństwa państwa i obywateli, albo narazić te interesy na co
najmniej znaczną szkodę;
2)
inne akta wyłączone przez organ administracyjny ze względu na ważny interes
państwowy.
Odmowa uniemożliwienia stronie przeglądania akt sprawy, sporządzania z nich
notatek i
odpisów, uwierzytelniania takich odpisów lub wydania uwierzytelnionych odpisów
następuje w drodze postanowienia, na które służy zażalenie.
Akta sprawy stanowią poszczególne pisma, plany, obliczenia itp. dokumenty, które
znajdują się w całości materiałów dotyczących danej sprawy.
1.23.
Zasady postępowania dowodowego.
Celem postępowania dowodowego jest dokładne wyjaśnienie stanu faktycznego
sprawy, aby jej załatwienie oparte było na udowodnionych faktach i aby normy prawne
zostały zastosowane do stanu faktycznego odpowiadającego stanowi rzeczywistemu
zgodnie z z
asadą prawdy obiektywnej. Organ administracyjny nie jest związany własnymi
postanowieniami w
sprawie przeprowadzenia dowodów – może on, a każdym stadium
postępowania zmienić, uzupełnić lub uchylić postanowienia dotyczące przeprowadzania
U
U
N
N
I
I
W
W
E
E
R
R
S
S
Y
Y
T
T
E
E
T
T
M
M
I
I
K
K
O
O
Ł
Ł
A
A
J
J
A
A
K
K
O
O
P
P
E
E
R
R
N
N
I
I
K
K
A
A
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
WYŻSZE ZAWODOWE STUDIA ADMINISTRACYJNE
34/79
dowodów (art. 77 § 2 kpa).
Zasada udziału strony – strona powinna być zawiadomiona o miejscu i terminie
przeprowadzeniu dowodów ze świadków, biegłych lub oględzin przynajmniej na 7-dni
przed terminem ich przeprowadzenia. Strona ma prawo brać udział w przeprowadzaniu
dowodu,
może zadawać pytania świadkom, biegłym i innym stronom oraz składać
wyjaśnienia. Okoliczność faktyczna może być uznana za udowodnioną, jeżeli strona miała
możliwość wypowiedzieć się co do przeprowadzonych dowodów, chyba że załatwienie
sprawy nie cierpi zw
łoki ze względu na niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia ludzkiego
albo ze względu na grożącą niepowetowaną szkodę materialną.
Zasada swobodnej oceny dowodów – organ administracji publicznej ocenia na
podstawie całokształtu materiału dowodowego, czy dana okoliczność została
udowodniona. Organ nie jest związany sztywnymi regułami dowodzenia. Jako dowód
należy dopuścić wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest
sprzeczne z prawem.
1.23.1.
Pojęcie dowodu i środka dowodowego oraz rodzaje środków
dowodowych.
Dowód – jako dowód należy dopuścić wszystko, co może przyczynić się do
wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem. W szczególności dowodem mogą być
dokumenty, zeznania świadków, opnie biegłych oraz oględzin. Dowód to środek, za
pomo
cą którego dokonuje się dowodzenia w postępowaniu, a więc stwierdza się
prawdziwość twierdzeń o pewnych faktach, będących właśnie przedmiotem dowodu.
Rodzaje środków dowodowych:
1) rzeczowe
– oględziny wszelkich przedmiotów, jakie sąd poddaje badaniu celem
s
twierdzenia prawdziwości pewnych twierdzeń o faktach;
2) osobowe
– wszelkie inne dowody, przy których sąd bada fakty za pomocą zeznań
osób, jak świadków, biegłych i samych stron procesowych, oraz za pomocą ich
pisemnych oświadczeń zawartych w dokumentach.
Uwaga:
przesłuchanie stron nie jest dowodem.
1.23.2.
Dowód z dokumentów.
To najważniejszy i powszechnie występujący środek dowodowy w postępowaniu
administracyjnym. Kpa mówi o dokumentach urzędowych i dokumentach. Dokumenty
dzielą się na:
1)
urzędowe – sporządzone w przepisanej formie przez powołane do tego organy
państwowe w ich zakresie działań stanowią dowód tego, co zostało w nich
urzędowo stwierdzone;
U
U
N
N
I
I
W
W
E
E
R
R
S
S
Y
Y
T
T
E
E
T
T
M
M
I
I
K
K
O
O
Ł
Ł
A
A
J
J
A
A
K
K
O
O
P
P
E
E
R
R
N
N
I
I
K
K
A
A
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
WYŻSZE ZAWODOWE STUDIA ADMINISTRACYJNE
35/79
2) prywatne
– wg art. 245 kpc stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała,
złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie.
Dokumenty urzędowe mają pierwszeństwo przed prywatnymi. Przysługuje im
domniemanie prawdziwości. Istnieje jednak możliwość przeprowadzenia dowodu
przeciwko treści dokumentów urzędowych.
1.23.3.
Dowód ze świadka.
Zadaniem świadka jest złożenie zeznań obiektywnych na podstawie własnych
spostrzeżeń co do faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. Kpa wprowadza
ograniczenia dowodu ze świadków ze względu na osobę, polegające na:
1)
wyłączeniu z mocy prawa;
2)
prawie odmowy zeznań;
3) prawie odmowy odpowiedzi na poszcze
gólne pytania.
Wg kpa świadkami nie mogą być:
1)
osoby niezdolne do spostrzegania lub komunikowania swoich spostrzeżeń
(słuchanie dziecka w charakterze świadka jest dopuszczalne i zależy od jego
stopnia rozwoju umysłowego);
2)
osoby obowiązane do zachowania tajemnicy państwowej i służbowej na
okoliczności objęte tajemnicą, jeżeli nie zostały w trybie określonym
obowiązującymi przepisami zwolnione od obowiązku zachowania tej tajemnicy;
3)
duchowni co do faktów objętych tajemnicą spowiedzi (duchowni kościołów
i
związków religijnych znających instytucję spowiedzi).
Tylko małżonkowi strony, wstępnym, zstępnym i rodzeństwu strony oraz jej
powinowatym pierwszego stopnia, jak i
osobom pozostającym ze stroną w stosunku
przysposobienia, opieki lub kurateli przysługuje prawo odmowy zeznań. Prawo to trwa
także po ustaniu małżeństwa, przysposobienia, opieki lub kurateli.
Prawo odmowy odpowiedzi na pytania zadawane świadkowi – świadek
składający zeznania może odmówić odpowiedzi na pytanie, gdy odpowiedź mogłaby
narazić jego lub jego bliskich na odpowiedzialność karną, hańbę lub bezpośrednią szkodę
majątkową albo spowodować naruszenie obowiązku zachowania prawnie chronionej
tajemnicy zawodowej.
Przed odebraniem zeznania organ administracji publicznej obowiązany jest
uprzedzić świadka o prawie odmowy zeznań i odpowiedzi na pytania oraz
o
odpowiedzialności za fałszywe zeznania. Uprzedzenie to jest warunkiem
odpowiedzialności.
U
U
N
N
I
I
W
W
E
E
R
R
S
S
Y
Y
T
T
E
E
T
T
M
M
I
I
K
K
O
O
Ł
Ł
A
A
J
J
A
A
K
K
O
O
P
P
E
E
R
R
N
N
I
I
K
K
A
A
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
WYŻSZE ZAWODOWE STUDIA ADMINISTRACYJNE
36/79
1.23.4.
Dowód z oględzin i z opinii biegłego.
Dowód z opinii biegłego – przeprowadza się wówczas, gdy w sprawie wymagane
są wiadomości specjalne, których nie mają pracownicy organu załatwiającego sprawę.
Opinią biegłego (rzeczoznawcy, eksperta) jest zapatrywanie wyrażone przez osobę nie
zainteresowaną w postępowaniu administracyjnym, która może udzielić organowi
specj
alnych wiadomości dla ustalenia okoliczności sprawy. Biegły powinien być
bezstronny, dlatego podlega wyłączeniu z tych samych przyczyn jak pracownik organu
administracji publicznej od udziału w postępowaniu w sprawie. Poza tym do biegłego
stosuje się przepisy dotyczące przesłuchania świadków.
Oględziny – bezpośrednie badanie jakiegoś przedmiotu przez organ administracji
publicznej, celem dokonania spostrzeżeń o jego stanie i właściwościach. Przedmiotem
oględzin mogą być rzeczy ruchome, jak i nieruchomości (np. samochód, maszyny,
budynek, lokal, uprawy). Oględziny wymagają często pewnych wiadomości specjalnych,
np. z
zakresu techniki, medycyny, rolnictwa itp. Wówczas oględziny można przeprowadzić
z
udziałem biegłego, aby swym fachowym doświadczeniem i wiedzą uzupełniał znajomość
rzeczy przez organ administracji publicznej, a
dokładniej – jego pracowników.
Jeżeli przedmiot oględzin znajduje się u osób trzecich, osoby te są obowiązane na
wezwanie organu do okazania przedmiotu oględzin. Strona powinna być zawiadomiona
o miejscu i
terminie przeprowadzenia oględzin, przynajmniej na 7-dni przed terminem.
Z
przeprowadzonych oględzin sporządza się protokół.
1.23.5.
Dowód z przesłuchania stron.
Przesłuchanie stron następuje po wyczerpaniu środków dowodowych lub z powodu
ich
braku, gdy pozostały niewyjaśnione fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy – stosując
przepisy dotyczące świadków, z wyłączeniem przepisów o środkach przymusu.
1.24. Rozprawa administracyjna.
Zgodnie z art. 89 kpa
“organ administracji publicznej ma obowiązek
przeprowadzenia rozprawy w
każdym przypadku, gdy zapewni to przyspieszenie lub
uproszczenie postępowaniu bądź osiągnięcie celu wychowawczego albo gdy wymaga
tego przepis prawa.”
Organ powinien przeprowadzić rozprawę, gdy zachodzi potrzeba uzgodnienia interesów
stron oraz gdy jest to potrzebne dla wyjaśnienia sprawy przy udziale świadków lub
biegłych albo w drodze oględzin.
Podstawową formą rozprawy jest koncentracja postępowania w określonym czasie
i miejscu, a
w szczególności zebranie przedstawicieli zainteresowanych w sprawie
organów państwowych, państwowych i samorządowych jednostek organizacyjnych,
organizacji społecznych, a zwłaszcza stron, świadków i biegłych w celu dokonania
U
U
N
N
I
I
W
W
E
E
R
R
S
S
Y
Y
T
T
E
E
T
T
M
M
I
I
K
K
O
O
Ł
Ł
A
A
J
J
A
A
K
K
O
O
P
P
E
E
R
R
N
N
I
I
K
K
A
A
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
WYŻSZE ZAWODOWE STUDIA ADMINISTRACYJNE
37/79
niezbędnych ustaleń pod kierunkiem pracownika organu, przed którym toczy się
postępowania. Rozprawa może być zarządzana z urzędu lub na wniosek strony.
Kpa zobowiązuje organy administracji publicznej do należytego przygotowania
rozprawy. Strony należy wezwać do złożenia przed rozprawą wyjaśnień, dokumentów
i
innych dowodów. Do stawiennictwa się na rozprawę należy wezwać strony osobiście lub
przez przedstawiciela albo pełnomocników, a nadto świadków i biegłych, a powiadomić
o rozprawie
– państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne, organizacje społeczne,
a
także inne osoby, jeżeli ich udział w rozprawie jest uzasadniony ze względu na jej
przedmiot.
Termin rozprawy powinien być tak wyznaczony, aby doręczenie wezwań oraz ogłoszenie
o
rozprawie nastąpiło przynajmniej na 7-dni przed rozprawą.
Niezawiadomienie strony o terminie rozpr
awy stanowi istotną wadliwość
postępowania, a brak udziału strony w rozprawie bez własnej winy może stanowić
przyczynę wznowienia postępowania w sprawie zakończonej decyzją ostateczną.
Rozprawą kieruje wyznaczony do przeprowadzenia rozprawy pracownik tego
organu administracji publicznej, przed którym toczy sie postępowanie. gdy postępowanie
toczy się przed organem kolegialnym, rozprawą kieruje przewodniczący albo wyznaczony
członek organu kolegialnego.
Ustny charakter rozprawy wymaga, aby kierujący rozprawą przedstawił na jej
wstępie wszystkie wyjaśnienia i dokumenty złożone przed rozprawą przez strony, a także
oświadczenia złożone przez podmioty faktyczne zainteresowane w przedmiocie sprawy,
gdyż tylko wtedy strony będą miały pełną możliwość zrealizowania swych uprawnień do
zgłaszania na rozprawie żądań, propozycji i zarzutów oraz przedstawiania dowodów na
ich poparcie, składania wyjaśnień i wypowiadania się co do wyników postępowania
dowodowego.
Kierujący rozprawą winien udzielić głosu stronom, przedstawicielom organów
i
jednostek organizacyjnych oraz organizacji społecznych uczestniczących w rozprawie,
pozwolić na zadawanie świadkom, biegłym i stronom pytań, ale może taż uchylić
zadawane pytania, jeżeli nie mają istotnego znaczenia dla sprawy. Jednakże na żądanie
strony należy zamieścić w protokole osnowę treści uchylonego pytania.
Obowiązkiem kierującego rozprawą jest dążenie do wszechstronnego wyjaśnienia
stanu faktycznego danej sprawy, ustalenie prawdy obiektywnej oraz uzgodnienie
sprzecznych interesów stron. Możliwe jest zawarcie ugody administracyjnej.
Z
rozprawy spisuje się protokół. który winien odpowiadać ogólnym wymogom stawianym
i
dokładnie odzwierciedlać przebieg rozprawy.
Kierujący rozprawą sprawuje tzw. policję sesyjną, w celu zapewnienia porządku na
rozprawie. Za niewłaściwe zachowanie w czasie rozprawy strony, świadkowie, biegli i inne
osoby uczestniczące w rozprawie mogą być, po uprzednim ostrzeżeniu, wydalone
z
miejsca rozprawy przez kierującego rozprawą oraz ukarane grzywną do 100 zł. Na
postanowienie o
ukaraniu grzywna służy zażalenie.
U
U
N
N
I
I
W
W
E
E
R
R
S
S
Y
Y
T
T
E
E
T
T
M
M
I
I
K
K
O
O
Ł
Ł
A
A
J
J
A
A
K
K
O
O
P
P
E
E
R
R
N
N
I
I
K
K
A
A
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
WYŻSZE ZAWODOWE STUDIA ADMINISTRACYJNE
38/79
1.24.1.
Współdziałanie organu prowadzącego postępowanie z innym
organem.
Jeżeli przepis prawa uzależnia wydanie decyzji od zajęcia stanowiska przez inny
organ (wyrażenie opinii albo zgody lub wyrażenia stanowiska w innej formie), decyzję
wydaje się po zajęciu stanowiska przez ten organ. Organ załatwiający sprawę, zwracając
się do innego organu o zajęcie stanowiska, zawiadamia o tym stronę.
Organ, do którego zwrócono się o zajęcie stanowiska, obowiązany jest przedstawić je
niezwłocznie, jednak nie później niż w terminie dwóch tygodni od dnia doręczenia mu
żądania, chyba że przepis prawa przewiduje inny termin. W przypadku niezachowania
terminu do zajęcia stanowiska organ zobowiązany do jego zajęcia ma obowiązek
zawi
adomić o tym strony i organ prowadzący postępowanie, podając przyczyny zwłoki
i
wskazując nowy termin zajęcia stanowiska.
Za niedopełnienie tego obowiązku grozi odpowiedzialność porządkowa, dyscyplinarna lub
inna przewidziana w przepisach prawa.
Organ obo
wiązany do zajęcia stanowiska może w razie potrzeby przeprowadzić
postępowanie wyjaśniające.
Zajęcie stanowiska następuje w drodze postanowienia, na które służy stronie
zażalenie.
1.24.2.
Zawieszenie postępowania administracyjnego.
Postępowanie administracyjne może być zawieszone:
1) Obligatoryjnie:
a) w
razie śmierci strony lub jednej ze stron, jeżeli wezwanie spadkobierców
zmarłej strony do udziału w postępowaniu nie jest możliwe lub w przypadku
spraw dotyczących spadków nie objętych brak jest osób sprawujących zarząd
majątkiem masy spadkowej lub kuratora wyznaczonego przez sąd,
a
postępowanie nie podlega umorzeniu jako bezprzedmiotowe;
b) w
razie śmierci przedstawiciela ustawowego strony;
c) w
razie utraty przez stronę lub przez jej ustawowego przedstawiciela zdolności
do
czynności prawnych;
d) gdy
rozpatrzenie
sprawy
i
wydanie decyzji zależy od uprzedniego
rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd.
Organ administracji państwowej, który z przyczyn określonych w pkt a-c zawiesił
postępowanie wszczęte z urzędu, jest zobowiązany uczynić równocześnie niezbędne kroki
w
celu usunięcia przeszkody do dalszego prowadzenia postępowania. Tak samo winien
postąpić w razie zawieszenia z tej samej przyczyny postępowania wszczętego na żądanie
strony, jeżeli interes społeczny przemawia za załatwieniem sprawy.
U
U
N
N
I
I
W
W
E
E
R
R
S
S
Y
Y
T
T
E
E
T
T
M
M
I
I
K
K
O
O
Ł
Ł
A
A
J
J
A
A
K
K
O
O
P
P
E
E
R
R
N
N
I
I
K
K
A
A
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
WYŻSZE ZAWODOWE STUDIA ADMINISTRACYJNE
39/79
2) Fakultatywnie
– może nastąpić wówczas, gdy wystąpi o to strona, na której żądanie
postępowanie zostało wszczęte, a nie sprzeciwiają się temu inne strony oraz nie
zagraża to interesowi społecznemu.
Jeżeli w okresie 3-lat od daty zawieszenia postępowania z tego powodu żadna ze
stron nie zwróci się o podjęcie postępowania, żądanie wszczęcia postępowania uważa się
za wycofane.
Wszystkie postanowienia w
sprawie zawieszenia postępowania mogą być
zaskarżone w drodze zażalenia.
Zawieszenie postępowania wstrzymuje bieg terminów przewidzianych w kpa i trwa
do dnia podjęcia zawieszonego postępowania.
1.24.3.
Umorzenie postępowania administracyjnego.
Umorzenie postępowania kończy sprawę w danej instancji i dlatego następuje
w formie de
cyzji administracyjnej ze wszystkimi wynikającymi z tego konsekwencjami
w zakresie kontroli takiej decyzji w administracyjnym toku instancji i
kontroli sądu
administracyjnego.
Zgodnie z
art. 105 kpa, umorzenie następuje:
1)
gdy postępowanie z jakichkolwiek przyczyn stało się bezprzedmiotowe;
2)
jeżeli wystąpi o to strona, na której żądanie postępowanie zostałóo wszczęte, a nie
sprzeciwiają się temu inne strony oraz gdy nie jest to sprzeczne w interesem
społecznym.
Postępowanie może stać się bezprzedmiotowe z przyczyn natury faktycznej (np.
śmierć strony ubiegającej się o zmianę nazwiska) lub prawnych (np. zmiana przepisów
prawa i
zniesienie obowiązku uzyskania zezwoleń na podjęcie określonej działalności).
Jeżeli postępowanie zostało wszczęte na żądanie strony – to może ona uznać, iż dalsze
postępowanie stało się dla niej bezprzedmiotowe i wystąpić o jego umorzenie. Organ
prowadzący postępowanie nie jest związany tym wystąpieniem. Jeżeli uzna podanie
strony
– wyda decyzję o umorzeniu postępowania, lub gdy go nie uzna – wyda
postanowienie, na które nie przysługuje zażalenie.
Strona będzie mogła je zaskarżyć dopiero w odwołaniu od decyzji rozstrzygającej sprawę
co do jej istoty.
Istnieje możliwość umorzenia postępowania odwoławczego, gdy to postępowanie
stało się bezprzedmiotowe. Może to nastąpić, gdy strona cofnie odwołanie, a organ
uwzględni to cofnięcie. W takim przypadku umarza się postępowanie w drugiej instancji,
a decyzja organu pierwszej instancji jest ostateczna.
U
U
N
N
I
I
W
W
E
E
R
R
S
S
Y
Y
T
T
E
E
T
T
M
M
I
I
K
K
O
O
Ł
Ł
A
A
J
J
A
A
K
K
O
O
P
P
E
E
R
R
N
N
I
I
K
K
A
A
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
WYŻSZE ZAWODOWE STUDIA ADMINISTRACYJNE
40/79
1.25.
Pojęcie decyzji administracyjnej.
Decyzja
jest oświadczeniem woli organu administracji publicznej wydanym
w
imieniu państwa. Jest kwalifikowanym aktem administracyjnym (każda decyzja jest
aktem administracyjnym, ale nie każdy akt administracyjny jest decyzją – może być np.
postanowieniem).
Decyz
ja jest aktem jednostronnym, władczym rozstrzygnięciem sprawy. Dotyczy to
także ugody.
1.25.1.
Rodzaje decyzji.
Z uwagi na tok instancji dzielimy decyzje na:
1) wydane w I instancji;
2) wydane w II instancji.
Z
punktu widzenia możliwości prawnej zaskarżenia decyzji w drodze zwyczajnego
środka prawnego (odwołanie):
1) nieostateczne
– gdy służy prawo odwołania od danej decyzji, albo gdy odwołanie
zostało wniesione i nie jest jeszcze rozpatrzone;
2) ostateczne
– wydane przez organ II instancji, decyzję ministra i sko, decyzje nie
zaskarżone przez wniesienie odwołania i decyzje, od których z mocy prawa nie
przysługuje odwołanie.
Kpa wyróżnia decyzje:
1)
tworzące prawa dla stron;
2)
nie tworzące prawa dla stron;
3) decyzje pozytywne
– uwzględniające w całości żądanie stron;
4) decyzje negatywne
– które w całości lub w części nie uwzględniają żądania stron
lub nakładają na strony obowiązek prawny;
5) wadliwe
– niezgodne z prawem;
6) niewadliwe
– zgodne z prawem;
7)
nieważne – dotknięte szczególnie ciężkimi wadami.
1.25.2.
Elementy decyzji.
Decyzja administrac
yjne powinna zawierać:
1) oznaczenie organu administracyjnego
– wiadomo dzięki temu, kto wydał decyzję
i
czy był to organ właściwy;
U
U
N
N
I
I
W
W
E
E
R
R
S
S
Y
Y
T
T
E
E
T
T
M
M
I
I
K
K
O
O
Ł
Ł
A
A
J
J
A
A
K
K
O
O
P
P
E
E
R
R
N
N
I
I
K
K
A
A
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
WYŻSZE ZAWODOWE STUDIA ADMINISTRACYJNE
41/79
2)
datę wydania – data ma znaczenie porządkowe;
3) oznaczenie strony lub stron
– umożliwia to ocenę, czy decyzja skierowana została
d
o osób będących stronami w sprawie;
4)
powołanie podstawy prawnej – może to być tylko przepis ustawy lub przepis prawa
wydany z
upoważnienia ustawy przez organ administracji rządowej, bądź organ
jednostki samorządu terytorialnego;
5)
rozstrzygnięcie – stanowi odpowiednik sentencji o orzeczeniu sądowym,
rozstrzygnięcie o istocie sprawy;
6) uzasadnienie faktyczne i prawne;
7) pouczenie o
środkach prawnych – w jakim trybie służy od decyzji odwołanie;
8) podpis z podaniem imienia i
nazwiska oraz stanowiska służbowego osoby
up
oważnionej do wydania decyzji.
Przepisy szczególne mogą określić dodatkowo inne składniki decyzji.
1.25.3.
Uzasadnienie faktyczne i prawne decyzji.
Uzasadnienie faktyczne
– powinno w szczególności zawierać wskazanie faktów,
które organ uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, oraz przyczyn,
z
powodu których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej.
Uzasadnienie prawne
– wyjaśnienie podstawy prawnej decyzji, z przytoczeniem
przepisów prawa.
Wg art.107 § 4 kpa można odstąpić od uzasadniania decyzji, gdy uwzględnia ona
w
całości żądanie strony (nie dotyczy odwołań). Od uzasadniania decyzji można odstąpić
w
decyzji wydanej na podstawie przepisów ustawy o cudzoziemcach.
Szerszego uzasadnienia wymagają decyzje oparte na uznaniu administracyjnym.
1.25.4.
Rygor natychmiastowej wykonalności.
Decyzja organu I instancji nie podlega wykonaniu przed upływem terminu do
wniesienia odwołania. Wniesienie odwołania wstrzymuje wykonanie decyzji.
Decyzja podlega natychmiastowemu wykonaniu, gdy został jej nadany rygor
natychmiastowej wykonalności. Poza tym decyzja podlega wykonaniu przed upływem
terminu do wniesienia odwołania, gdy jest zgodna z żądaniem wszystkich stron, a więc
gdy jest dla wszystkich stron pozytywna.
Rygor natychmiastowej wykonalności może być nadany decyzji, od której
przysługuje odwołanie, gdy to jest niezbędne:
ze względu na ochronę zdrowia lub życia ludzkiego;
U
U
N
N
I
I
W
W
E
E
R
R
S
S
Y
Y
T
T
E
E
T
T
M
M
I
I
K
K
O
O
Ł
Ł
A
A
J
J
A
A
K
K
O
O
P
P
E
E
R
R
N
N
I
I
K
K
A
A
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
WYŻSZE ZAWODOWE STUDIA ADMINISTRACYJNE
42/79
dla zabezpieczenia gospodarstwa narodowego przed ciężkimi stratami;
ze względu na wyjątkowo ważny interes strony.
Rygor natychmiastowe
j wykonalności może być nadany decyzji, gdy ustawa
szczególna przewiduje taką możliwość. Nadawany jest przez zamieszczenie w niej
klauzuli, bądź już po jej wydaniu, w drodze postanowienia, na które służy zażalenie.
Wniesienie zażalenia nie wstrzymuje nienatychmiastowej wykonalności decyzji.
1.25.5.
Forma decyzji.
Zgodnie z
zasadą pisemności postępowania decyzję doręcza się stronom na
piśmie. Decyzja może być ogłoszona ustnie, gdy przemawia za tym interes strony,
a przepis prawny nie stoi temu na przeszkodzie. Jedn
ak nawet wtedy treść oraz istotne
motywy decyzji ustnej muszą być utrwalone w protokole lub podpisanej przez stronę
adnotacji.
1.25.6.
Uzupełnianie decyzji.
Decyzje administracyjne mogą zawierać niekiedy pewne uchybienia, błędy
i
oczywiste omyłki. Dlatego kpa przyznaje stronie, w terminie czternastu dni od dnia
doręczenia lub ogłoszenia decyzji, prawo żądania jej uzupełnienia co do:
1)
rozstrzygnięcia;
2) pouczenia o
środkach prawnych.
Gdy strona skorzysta z
tego prawa, termin do wniesienia odwołania, termin do
wniesie
nia powództwa lub skargi biegnie od dnia doręczenia stronie odpowiedzi przez
organ administracyjny.
1.25.7.
Sprostowanie decyzji.
Decyzje mogą zawierać niekiedy pewne uchybienia, błędy i oczywiste omyłki. Kpa
przewiduje dla strony, w terminie czternastu dni od dn
ia doręczenia lub ogłoszenia decyzji
prawo sprostowania zamieszczonego w decyzji pouczenia, w sprawach:
1) pouczenia o
środkach prawnych;
2)
rozstrzygnięcia.
Organ administracyjny ma prawo z
urzędu lub na żądanie strony prostować –
w drodze postanowienia
– błędy pisarskie i rachunkowe oraz inne oczywiste omyłki
w wydanych przez siebie decyzjach administracyjnych.
U
U
N
N
I
I
W
W
E
E
R
R
S
S
Y
Y
T
T
E
E
T
T
M
M
I
I
K
K
O
O
Ł
Ł
A
A
J
J
A
A
K
K
O
O
P
P
E
E
R
R
N
N
I
I
K
K
A
A
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
WYŻSZE ZAWODOWE STUDIA ADMINISTRACYJNE
43/79
1.25.8.
Wykładnia decyzji.
Gdy treść decyzji nie jest jasna dla strony lub organu egzekucyjnego, to na ich
żądanie organ, który wydal decyzję powinien wyjaśnić – w drodze postanowienia –
wątpliwości co do treści decyzji. Na postanowienia w sprawie sprostowania i wyjaśnienia
treści decyzji służy zażalenie.
1.25.9.
Wykonalność decyzji.
Decyzja organu I instancji nie podlega wykonaniu przed upływem terminu do
wniesienia
odwołania. Wniesienie odwołania wstrzymuje wykonanie decyzji.
Są od tej zasady wyjątki:
a) gdy ustawa przewiduje natychmiastowe wykonanie decyzji (np. Prawo
o zgromadzeniach);
b)
gdy decyzji nadano rygor natychmiastowej wykonalności;
c) gdy jest zgodna z
żądaniem wszystkich stron (decyzja pozytywna).
1.26.
Pojęcie i zakres stosowania ugody administracyjnej jako
formy załatwiania sprawy.
Wg zasady ogólnej ugodowego załatwiania spraw, sprawy, w których uczestniczą
strony o
spornych interesach mogą być załatwiane w drodze ugody sporządzanej przed
organem administracji
– gdy przemawia za tym charakter sprawy, przyczyni się to do
uproszczenia lub przyspieszenia postępowania i nie sprzeciwia się temu przepis prawa.
Zawarcie przez strony ugody i jej zatwierdzenie przez organ p
rowadzący postępowanie
eliminuje potrzebę wydawania decyzji, gdyż zatwierdzona ugoda wywiera takie same
skutki jak decyzja administracyjna. Kpa nie przewiduje ugody pomiędzy strona a organem
administracyjnym.
Wymienione przesłanki ugody muszą występować razem.
1.26.1.
Forma i elementy ugody administracyjnej.
Ugodę sporządza się w formie pisemnej. Składniki:
1)
oznaczenie organu, przed którym ugoda została zawarta;
2)
data sporządzenia;
3) oznaczenie stron;
4) przedmiot i
treść ugody;
U
U
N
N
I
I
W
W
E
E
R
R
S
S
Y
Y
T
T
E
E
T
T
M
M
I
I
K
K
O
O
Ł
Ł
A
A
J
J
A
A
K
K
O
O
P
P
E
E
R
R
N
N
I
I
K
K
A
A
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
WYŻSZE ZAWODOWE STUDIA ADMINISTRACYJNE
44/79
5) wzmianka o jej odczytaniu i
przyjęciu;
6) podpisy stron;
7)
podpis pracownika organu administracyjnego, upoważnionego do sporządzenia
ugody.
Organ administracyjny utrwala fakt zawarcia ugody w aktach sprawy, w formie
protokołu podpisanego przez osobę upoważnioną do sporządzenia ugody.
1.26.2.
Tryb zawierania i zatwierdzania ugody administracyjnej.
Ugodę zawiera się przed organem administracyjnym, przed którym toczy się
postępowanie w I instancji, lub – w postępowaniu odwoławczym – przed organem
II instancji, do czasu wydania przez organ decyzji w sprawie. Org
an, przed którym toczy
się postępowanie, ma obowiązek odroczyć wydanie decyzji i wyznaczyć stronom termin
do zawarcia ugody, jeśli strony złożą zgodne oświadczenia o zamiarze jej zawarcia.
W
przypadku zawiadomienia przez strony, bądź jedną ze stron o odstąpieniu od zamiaru
zawarcia ugody lub gdy strony nie dotrzymają terminu wyznaczonego przez organ
administracji do zawarcia ugody, tenże organ załatwia sprawę przez wydanie decyzji.
Ugoda wymaga zatwierdzenia przez organ administracyjny, przed którym została
ona zawarta. Jeżeli ugoda dotyczy kwestii, których rozstrzygnięcie wymaga zajęcia
stanowiska przez inny organ, zatwierdzenie ugody może nastąpić dopiero po zajęciu
stanowiska przez ten organ.
Organ administracyjny ma obowiązek odmówić zatwierdzenia decyzji, gdy:
1)
została zawarta z naruszeniem prawa;
2)
nie uwzględnia stanowiska organu uprawnionego do jego wyrażenia wg
obowiązujących przepisów prawa;
3)
narusza interes społeczny bądź słuszny interes stron.
Zatwierdzenie bądź odmowa zatwierdzenia ugody następuje w drodze
postanowienia, na które służy zażalenie. Postanowienie powinno być wydane w ciągu 7-
dni od zawarcia ugody. W
przypadku, gdy ugoda zawarta została w toku postępowania
odwoławczego, z dniem w którym stało się ostateczne postanowienie zatwierdzające
ugodę, traci moc decyzja organu I instancji.
Ugoda staje się wykonalna z dniem, w którym postanowienie o jej zatwierdzeniu
stało się ostateczne. Organ administracyjny, przed którym ugoda została zawarta,
potwierdza jej wykonalność na egzemplarzu ugody. Zatwierdzona ugoda wywiera takie
same skutki prawne jak decyzja wydana w
toku postępowania administracyjnego.
U
U
N
N
I
I
W
W
E
E
R
R
S
S
Y
Y
T
T
E
E
T
T
M
M
I
I
K
K
O
O
Ł
Ł
A
A
J
J
A
A
K
K
O
O
P
P
E
E
R
R
N
N
I
I
K
K
A
A
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
WYŻSZE ZAWODOWE STUDIA ADMINISTRACYJNE
45/79
1.27.
Pojęcie, forma i elementy postanowienia.
W
toku postępowania organ administracyjny wydaje postanowienia. Dotyczą one
poszczególnych kwestii wynikających w toku postępowania, lecz nie rozstrzygają o istocie
sprawy, chyba że przepisy kpa stanowią inaczej.
Postanowienia rozstrzygające o istocie sprawy przewidziane w przepisach kpa, to
postanowienie
o
zatwierdzeniu ugody, wydane przez organ zobowiązany do
współdziałania przy
wydawaniu decyzji administracyjnej, oraz o wznowieniu
postępowania.
Postanowienie powinno zawierać:
1) oznaczenie organu administracji publicznej;
2) data wydania postanowienia;
3)
oznaczenie strony lub stron albo innych osób biorących udział w postępowaniu;
4)
powołanie podstawy prawnej;
5)
rozstrzygnięcie;
6) pouczenie, czy i w
jakim trybie służy zażalenie lub skarga do sądu
administracyjnego;
7) podpis z podaniem imienia i
nazwiska oraz stanowiska osoby upoważnionej do
wydania postanowienia.
Postanow
ienie, na które służy zażalenie lub skarga do sądu administracyjnego,
bądź gdy wydane zostało na skutek zażalenia, powinno zawierać również uzasadnienie
faktyczne i
prawne. Postanowienia, na które służy zażalenie lub skarga do sądu
administracyjnego, doręcza się stronom na piśmie.
Rodzaje postanowień:
1)
postanowienia, na które nie przysługuje samoistny środek prawny w postaci
zażalenia – można je zaskarżyć tylko w odwołaniu od decyzji;
2)
postanowienia, na które przysługuje stronom zażalenie, a więc samoistny środek
prawny.
1.28.
Pojęcie i rodzaje środków prawnych w postępowaniu
administracyjnym.
Środki prawne – instytucje proceduralne, których zadaniem jest spowodowanie
zmiany lub uchylenia aktu administracyjnego (decyzji, postanowienia). W
ścisłym
znaczeniu, to środki służące stronie do spowodowania skorygowania decyzji lub
postanowienia.
Prawna
możliwość
zaskarżenia
decyzji
bądź
innego
aktu
U
U
N
N
I
I
W
W
E
E
R
R
S
S
Y
Y
T
T
E
E
T
T
M
M
I
I
K
K
O
O
Ł
Ł
A
A
J
J
A
A
K
K
O
O
P
P
E
E
R
R
N
N
I
I
K
K
A
A
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
WYŻSZE ZAWODOWE STUDIA ADMINISTRACYJNE
46/79
administracyjnego przez stronę w celu ich uchylenia, unieważnienia lub zmiany.
Rodzaje środków prawnych:
1)
środki prawne zwyczajne – skierowane przeciwko decyzjom i postanowieniom
nieostatecznym, nieprawomocnym;
2)
środki prawne nadzwyczajne – środki, które można wnosić już po „uwstecznieniu
się” decyzji administracyjnej, w razie zajścia szczególnych warunków i okoliczności,
wskazujących na wadliwą podstawę decyzji lub uzasadniających przywrócenie
prawa procesowego stronie;
3) samoistne
– mogą być wnoszone niezależnie od innych czynności procesowych;
4) niesamoistne
– nie występują samodzielnie, ale są wnoszone przy okazji i łącznie
z
inną czynnością procesową (np. zaskarżenie postanowienia, na które nie służy
zażalenie, w odwołaniu od decyzji);
5) formalne
– mogą być wnoszone tylko przez podmioty korzystające z legitymacji
skargowej, w
określonym terminie i w przepisanym trybie;
6) nieformalne
– nie wymagają zachowania terminu ani specjalnego trybu;
7)
doskonałe – tj. takie, które dają osobie legitymowanej prawo żądania rozpatrzenia
jej skargi (odwołania, zażalenia) i stwarzają obowiązek wydania przez właściwy
organ orzeczenia;
8)
niedoskonałe – ich rozstrzygnięcie zależy od woli (uznania) organu; kpa nie zna
środków niedoskonałych;
9) rozpatrywane przez organ administracyjny;
10)
rozpatrywane przez sądu.
Środkami prawnymi są:
1)
odwołanie;
2)
zażalenie;
3) wniosek o
ponowne rozpatrzenie sprawy przez ministra bądź sko
3
;
4)
żądanie wznowienia postępowania;
5)
żądanie stwierdzenia nieważności decyzji;
6)
żądanie zmiany lub uchylenia decyzji;
7)
skarga do sądu administracyjnego.
3 sko
– samorządowe kolegium odwoławcze
U
U
N
N
I
I
W
W
E
E
R
R
S
S
Y
Y
T
T
E
E
T
T
M
M
I
I
K
K
O
O
Ł
Ł
A
A
J
J
A
A
K
K
O
O
P
P
E
E
R
R
N
N
I
I
K
K
A
A
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
WYŻSZE ZAWODOWE STUDIA ADMINISTRACYJNE
47/79
1.28.1.
Odwołanie od decyzji.
Jest środkiem prawnym zwyczajnym, samoistnym, formalnym i doskonałym.
Podstawowym sk
utkiem doręczenia (ogłoszenia) decyzji wydanej stronie w I instancji jest
powstanie prawa do wniesienia odwołania oraz rozpoczęcie biegu terminu do realizacji
tego prawa. termin ten. to zazwyczaj 14-
dni. Może być on krótszy lub dłuższy.
Od wydanej w I ins
tancji decyzji służy stronie odwołanie tylko do jednej instancji.
Niezbędnym elementem każdej decyzji jest pouczenie o tym, czy i w jakim terminie
oraz trybie można wnieść odwołanie.
Podstawą konstrukcji prawnej odwołania jest zasada, że odwołanie nie wymaga
uzasadnienia. Wystarczy, jeżeli z niego wynika, że strona nie jest zadowolona z wydanej
decyzji.
Organem II
instancji (odwoławczym) jest organ administracyjny wyższego stopnia,
chyba że ustawa przewiduje inny organ odwoławczy.
Od decyzji wydanej w I
instancji przez ministra oraz sko odwołanie nie przysługuje –
wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy.
1.28.2.
Czynności organu I instancji w postępowaniu odwoławczym.
Odwołanie wnosi się do właściwego organu odwoławczego za pośrednictwem
organu, który wydał decyzję – obowiązkowo.
Wniesienie odwołania stwarza dla organu I instancji obowiązek zawiadomienia o tym
innych stron uczestniczących w danej sprawie. Jest to konsekwencją zasady ogólnej
czynnego udziału strony w postępowaniu.
Jeżeli decyzja nie była zaopatrzona w rygor natychmiastowej wykonalności ani nie
podlega natychmiastowemu wykonaniu z
mocy ustawy, to wówczas organ I instancji
wstrzymuje jej wykonanie.
Organ I
instancji jest związany wydaną przez siebie decyzją, ale może zmienić ją w całości
lub uchylić, jeżeli uzna, że to odwołanie zasługuje w całości na uwzględnienie. Może to też
zrobić, gdy odwołanie wniosła jedna ze stron, a pozostałe strony wyraziły zgodę na
uchylenie lub zmianę decyzji zgodnie z żądaniem odwołania.
Od nowej decyzji służy stronom odwołanie.
Organ I
instancji jest obowiązany przesłać odwołanie wraz z aktami sprawy
organowi odwoławczemu, w terminie 7-dni od dnia, w którym otrzymał odwołanie, jeżeli
w tym terminie nie wydal nowej decyzji, o
której mowa była wyżej.
U
U
N
N
I
I
W
W
E
E
R
R
S
S
Y
Y
T
T
E
E
T
T
M
M
I
I
K
K
O
O
Ł
Ł
A
A
J
J
A
A
K
K
O
O
P
P
E
E
R
R
N
N
I
I
K
K
A
A
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
WYŻSZE ZAWODOWE STUDIA ADMINISTRACYJNE
48/79
1.28.3.
Postępowanie odwoławcze przed organem II instancji.
Postępowanie odwoławcze rozpoczyna bieg od dnia, w którym organ odwoławczy
otrzymał odwołanie wraz z aktami sprawy.
Postępowanie odwoławcze rozpoczyna się od badania przez organ II instancji
dopuszczalności odwołania i zachowania terminu do jego wniesienia.
Niedopuszczalność odwołania zachodzi, gdy:
1)
odwołanie wniesiono od decyzji, od której odwołanie nie przysługuje;
2)
odwołanie wniosła osoba nie będąca stroną w sprawie;
3)
odwołanie wniosła osoba nie mająca zdolności do czynności prawnych.
Uchybienie terminu do wniesienia odwołania następuje, gdy odwołanie złożono po
upływie terminu określonego w kpa lub przepisy szczególne do wniesienia odwołania.
Niedopuszczalność odwołania i uchybienie terminu do jego wniesienia organ odwoławczy
stwierdza w
drodze postanowienia, na które nie służy zażalenie (postanowienie
ostateczne).
Jeżeli znajdujące się w aktach sprawy dowody, wyjaśnienia i inne materiały organ
odwoławczy oceni jako wystarczające do wyjaśnienia wszystkich okoliczności mających
istotne znaczenie do rozstrzygnięcia sprawy, a strona nie zwraca się o uzupełnienie tych
dowodów, albo gdy żądanie strony dotyczące przeprowadzenia nowych dowodów nie
zasługuje na uwzględnienie, to wówczas organ odwoławczy wydaje decyzję bez
przepr
owadzania postępowania wyjaśniającego. Gdy tak nie jest, to organ odwoławczy
obowiązany jest przeprowadzić na żądanie strony lub z urzędu postępowanie wyjaśniające
celem uzyskania uzupełniających dowodów i innych materiałów.
1.28.4.
Cofnięcie odwołania.
Strona m
oże cofnąć odwołanie przed wydaniem decyzji przez organ odwoławczy,
ale ten nie może uwzględnić cofnięcia odwołania, jeżeli prowadziłoby to do utrzymania
w
mocy decyzji naruszającej prawo lub interes społeczny.
1.28.5.
Zakaz reformationis in peius w
postępowaniu
administracyjnym.
W kpa instytucja zakazu reformations in peius
opiera się na zasadzie, że organ
odwoławczy nie może wydać decyzji na niekorzyść strony odwołującej się, chyba że
zaskarżona decyzja rażąco narusza prawo lub interes społeczny.
U
U
N
N
I
I
W
W
E
E
R
R
S
S
Y
Y
T
T
E
E
T
T
M
M
I
I
K
K
O
O
Ł
Ł
A
A
J
J
A
A
K
K
O
O
P
P
E
E
R
R
N
N
I
I
K
K
A
A
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
WYŻSZE ZAWODOWE STUDIA ADMINISTRACYJNE
49/79
1.28.6.
Orzeczenie org
anu odwoławczego.
Podstawowym zadaniem decyzji organu II
instancji jest ponownie rozstrzygnięcie
danej sprawy jako całości. Organ II instancji z chwilą otrzymania odwołania wraz z aktami
sprawy, powinien przystąpić do rozpatrzenia sprawy tak jak gdyby w sprawie nie zapadło
żadne rozstrzygnięcie.
Zadaniem organu odwoławczego jest rozważenie, jak należy rozstrzygnąć dana
sprawę zgodnie z zasadą praworządności i zasadą prawy obiektywnej, a nie tylko to, czy
utrzymać lub zmienić decyzję I instancji.
Organ od
woławczy wydaje decyzję, w której:
1) utrzymuje w
mocy zaskarżoną decyzję;
2)
uchyla zaskarżoną decyzję w całości albo w części i w tym zakresie orzeka co do
istoty sprawy, bądź uchylając decyzję – umarza postępowanie pierwszej instancji;
3)
umarza postępowanie odwoławcze.
Organ odwoławczy może uchylić zaskarżoną decyzję w całości i przekazać sprawę
do ponownego rozpatrzenia przez organ I
instancji, gdy rozstrzygnięcie sprawy wymaga
uprzedniego przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego w całości lub w znacznej
cz
ęści – decyzja kasacyjna.
W
pozostałych przypadkach powinien podjąć decyzję merytoryczną rozstrzygającą sprawę
albo decyzję o umorzeniu postępowania.
1.28.7.
Wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy.
Od decyzji wydanej w I
instancji przez ministra lub sko odwołanie nie przysługuje.
Istnieje jednak możliwość zwrócenia się z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy.
Strona niezadowolona z
decyzji ww. organów, wydanej w I instancji, może zwrócić się do
tego organu, który decyzje wydał, z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy. Do tej
instytucji stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące odwołań od decyzji.
1.28.8.
Zażalenie na postanowienie.
Zażalenie jest zwyczajnym, samoistnym i formalnym środkiem prawnym.
Przysługuje tylko na niektóre postanowienia, tzn. że może być wnoszone tylko na
postanowienia enumeratywnie wyliczone w kpa.
Podmiotem uprawnionym do wniesienia zażalenia może być nie tylko strona, ale również
podmiot działający na prawach strony (organ społeczny, prokurator), jak w pewnych
sytuacjach świadek, biegły, osoba wezwana do osobistego stawienia się w urzędzie,
osoba zobowiązana do okazywania przedmiotu oględzin bądź osoba uczestnicząca
w
rozprawie, ale tylko wówczas, gdy postanowienie dotyczy jej praw bądź obowiązków.
U
U
N
N
I
I
W
W
E
E
R
R
S
S
Y
Y
T
T
E
E
T
T
M
M
I
I
K
K
O
O
Ł
Ł
A
A
J
J
A
A
K
K
O
O
P
P
E
E
R
R
N
N
I
I
K
K
A
A
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
WYŻSZE ZAWODOWE STUDIA ADMINISTRACYJNE
50/79
Termin wniesienia zażalenia wynosi 7-dni od dnia doręczenia bądź ustnego ogłoszenia
postanowienia stronie.
Wniesienie zażalenia nie wstrzymuje wykonania postanowienia.
Postanowienia, na które nie służy zażalenie, strona może zaskarżyć w odwołaniu
od decyzji (postanowienia wydane w I instancji)
– środek prawny niesamoistny.
1.29.
Wznowienie postępowania.
1.29.1.
Przyczyny wznowienia postępowania.
Wznowienie postępowania jest instytucją proceduralną. która ma na celu
stworzenie
prawnej
możliwości
przeprowadzenia
ponownego
postępowania
wyjaśniającego i podjęcia ponownego rozstrzygnięcia takiej sprawy, w której została już
wydana decyzja ostateczna.
Przyczyny wznowienia postępowania:
1)
gdy dowody, na których podstawie ustalono istotne dla sprawy okoliczności
faktyczne, okazały się fałszywe;
2)
gdy decyzja wydana została w wyniku przestępstwa;
3)
decyzja została wydana przez pracownika lub organ administracyjny, który podlega
wyłączeniu;
4)
strona bez własnej winy nie brała udziału w postępowaniu;
5)
wyjście na jaw istotnych dla sprawy nowych okoliczności faktycznych lub nowych
dowodów istniejących w dniu wydania decyzji, nieznanych organowi, który wydał
decyzję;
6)
decyzja wydana została bez uzyskania wymaganego prawem stanowiska innego
organu;
7)
zagadnienie wstępne zostało rozstrzygnięte przez właściwy organ lub sąd
odmiennie od oceny prz
yjętej przy wydaniu decyzji;
8)
decyzja została wydana w oparciu o inną decyzję lub orzeczenie sądu, które
zostało następnie uchylone lub zmienione;
9) gdy TK
4
orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, umową
międzynarodową lub ustawą, na podstawie którego została wydana decyzja.
4 TK
– Trybunał Konstytucyjny
U
U
N
N
I
I
W
W
E
E
R
R
S
S
Y
Y
T
T
E
E
T
T
M
M
I
I
K
K
O
O
Ł
Ł
A
A
J
J
A
A
K
K
O
O
P
P
E
E
R
R
N
N
I
I
K
K
A
A
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
WYŻSZE ZAWODOWE STUDIA ADMINISTRACYJNE
51/79
1.29.2.
Organy właściwe w sprawach wznowienia postępowania.
Organem właściwym w sprawach o wznowienie postępowania jest organ
administracyjny, który wydał w sprawie decyzję w ostatniej instancji. Jeżeli jednak
przyczyną wznowienia postępowania jest działalność tego organu, o wznowieniu
postępowania rozstrzyga organ wyższego stopnia, który równocześnie wyznacza organ
właściwy do przeprowadzenia postępowania po jego wznowieniu. Nie dotyczy to jednak
przypadku, gdy decyzję ostateczną wydal minister lub sko – wtedy rozstrzyga odpowiednio
minister lub sko.
1.29.3.
Wszczęcie i przebieg wznowionego postępowania.
Wznowienie postępowania następuje z urzędu lub na żądanie strony, albo
prokuratora.
Gdy strona nie brała udziału w postępowaniu bez własnej winy bądź gdy żądanie
wznowienia postępowania ma nastąpić z powodu orzeczenia TK o niezgodności aktu
normatywnego z
Konstytucją, umową międzynarodową lub ustawą, wznowienie
postępowania może nastąpić tylko na żądanie strony.
Podanie o
wznowienie postępowania wnosi się do organu administracyjnego, który
wydał decyzję w I instancji. termin do jego wniesienia wynosi miesiąc od dnia, w którym
strona dowiedziała się o okoliczności stanowiącej podstawę wznowienia postępowania,
a
gdy strona bez własnej winy nie brała udziału w postępowaniu – miesiąc od dnia,
w
którym dowiedziała się o decyzji.
Jeśli podstawa żądania wznowienia postępowania jest orzeczenie TK o niezgodności aktu
normatywnego z
aktami wyższego rzędu podanie o wznowienia wnosi się w terminie
jedn
ego miesiąca od dnia wejścia w życie orzeczenia TK.
Wznowienie postępowania następuje w drodze postanowienia – bez prawa
wniesienia zażalenia. Odmowa wznowienia następuje w drodze decyzji – przysługuje
odwołanie.
W
przypadku wznowienia postępowania zostanie przeprowadzone postępowanie
kończące się wydaniem decyzji, od której przysługuje odwołanie na ogólnych zasadach.
1.29.4.
Orzeczenia we wznowionym postępowaniu.
Postanowienia
o
wznowieniu
postępowania
stanowią
podstawę
do
przeprowadzenia przez właściwy organ postępowania co do przyczyn wznowienia oraz co
do rozstrzygnięcia o istocie sprawy. Po przeprowadzeniu tego postępowania organ
administracyjny, który je przeprowadził, wydaje decyzję, w ktorej:
1) odmawia uchylenia decyzji dotychczasowej, gdy stwierdzi brak podstaw do jej
uchylenia -
art.145 § 1 lub art. 145a, albo:
U
U
N
N
I
I
W
W
E
E
R
R
S
S
Y
Y
T
T
E
E
T
T
M
M
I
I
K
K
O
O
Ł
Ł
A
A
J
J
A
A
K
K
O
O
P
P
E
E
R
R
N
N
I
I
K
K
A
A
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
WYŻSZE ZAWODOWE STUDIA ADMINISTRACYJNE
52/79
2)
uchyla dotychczasową decyzję, gdy stwierdzi istnienie podstaw do jej uchylenia
z
art. 145 § 1 lub art. 145a i wydaje nową decyzję rozstrzygającą o istocie sprawy.
Jeżeli z powodu upływu czasu (5 lub 10 lat) bądź gdyby decyzja miała w swojej
istocie zapaść zgodnie z dotychczasową, organ ogranicza się do stwierdzenia wydania
zaskarżonej decyzji z naruszeniem prawa oraz wskazaniu okoliczności, z powodu których
nie uchylił tej decyzji.
1.30.
Przyczyny nieważności decyzji.
1.
Decyzja wydana została z naruszeniem przepisów o właściwości (rzeczowej,
instancyjnej, miejscowej);
2.
Decyzja wydana została bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa;
3.
Decyzja dotyczy sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną;
4.
Decyzja została skierowana do osoby nie będącej stroną w sprawie;
5.
Decyzja była niewykonalna w dniu jej wydania i jej niewykonalność ma charakter
trwały;
6.
Decyzja, która w razie jej wykonania wywołałaby czyn zagrożony karą (sądową,
dyscyplinarn
ą i inną);
7.
Decyzja zawiera wadę powodującą jej nieważność z mocy prawa.
1.30.1.
Wszczęcie postępowania w sprawie nieważności decyzji.
Postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji jest postępowaniem
w
nowej sprawie administracyjnej. Postępowanie to może być wszczęte na żądanie strony
lub z
urzędu albo na skutek sprzeciwu prokuratora. Odmowa wszczęcia postępowania
w
sprawie nieważności decyzji następuje w drodze decyzji.
Organem właściwym do stwierdzenia nieważności decyzji jest organ wyższego
stopnia, a
gdy decyzja została wydana przez ministra lub sko – ten organ.
1.30.2.
Orzeczenia wydawane w
sprawie nieważności decyzji.
Załatwienie sprawy dotyczącej stwierdzenia nieważności decyzji następuje przez
wydanie decyzji (odmownej lub pozytywnej). Jeżeli nie można stwierdzić nieważności
decyzji na skutek upływu czasu (10 lat), bądź wywołania nieodwracalnych skutków
prawnych, organ administracyjny ogranicza się do stwierdzenia wydania zaskarżonej
decyzji z
naruszeniem prawa oraz wskazania okoliczności, z powodu których nie stwierdził
nieważności decyzji. Organ stwierdzający nieważność ma obowiązek wstrzymać z urzędu
lub na żądanie strony wykonanie decyzji, jeżeli zachodzi prawdopodobieństwo, że jest ona
U
U
N
N
I
I
W
W
E
E
R
R
S
S
Y
Y
T
T
E
E
T
T
M
M
I
I
K
K
O
O
Ł
Ł
A
A
J
J
A
A
K
K
O
O
P
P
E
E
R
R
N
N
I
I
K
K
A
A
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
WYŻSZE ZAWODOWE STUDIA ADMINISTRACYJNE
53/79
dotknięta wadą z art.145 § 1.
Na postanowienie wstrzymujące wykonanie decyzji z ww. przyczyn służy stronie
zażalenie.
1.30.3.
Roszczenia odszkodowawcze w
związku z nieważnością
decyzji.
Stronie, która poniosła szkodę na skutek wydania decyzji nieważnej, służy
roszczenie o
poniesioną rzeczywistą szkodę, chyba że to ona ponosi winę za powstanie
okoliczności z art.156 § 1. Odszkodowanie przysługuje od organu, który wydal decyzję
nieważną, chyba że winę za powstanie ww. okoliczności ponosi inna strona postępowania,
w
którym zapadła decyzja nieważna. Wówczas odszkodowanie przysługuje od strony
winnej powstania tych okoliczności. O odszkodowaniu przysługującym od organu orzeka
organ administracyjny, który stwierdził nieważność decyzji. Strona niezadowolona
z
przyznanego odszkodowania może, w terminie 30-dni od dnia doręczenia jej decyzji
w tej sprawie
– wnieść powództwo do sądu powszechnego.
Dochodzenie odszkodowania od strony winnej powstania okoliczności z art.156
§ 1 kpa następuje w postępowaniu przed sądem powszechnym.
Roszczenie odszkodowawcze przedawnia się z upływem 3-lat od dnia, w którym
stała się ostateczna decyzja stwierdzająca nieważność decyzji, albo stwierdzono decyzję
dotkniętą wadami z art.156 § 1 kpa.
1.31.
Zmiana lub uchylenie decyzji tworzącej prawa dla strony.
Strona ma prawo zrezygnować z przyznanych jej mocą decyzji praw. Kpa
dopuszcza uchylenie lub zmianę decyzji za zgodą strony. Zgodnie z art. 155 „decyzja
ostateczna, na mocy której strona nabyła prawo, może być w każdym czasie za zgodą
strony uchylona lub zmieniona przez organ administracji publicznej, który ją wydał, lub
przez organ wyższego stopnia, jeżeli przepisy szczególne nie sprzeciwiają się uchyleniu
lub zmianie takiej decyzji i
przemawia za tym interes społeczny lub słuszny interes strony”.
Uchylenie lub zmiana decyzji następuje przez wydanie decyzji administracyjnej,
którą należy traktować jako wydaną w I instancji – przysługuje odwalanie na ogólnych
zasadach.
1.32.
Zmiana lub uchylenie decyzji nie tworzącej prawa dla stron.
Decyzja administracyjna może być uchylona, gdy na jej podstawie żadna ze stron
nie naby
ła prawa. W tym przypadku zasada trwałości decyzji ostatecznych nie ma
zastosowania, bo nie ma przedmiotu ochrony. Wg art. 154 § 1 kpa „decyzja ostateczna, na
U
U
N
N
I
I
W
W
E
E
R
R
S
S
Y
Y
T
T
E
E
T
T
M
M
I
I
K
K
O
O
Ł
Ł
A
A
J
J
A
A
K
K
O
O
P
P
E
E
R
R
N
N
I
I
K
K
A
A
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
WYŻSZE ZAWODOWE STUDIA ADMINISTRACYJNE
54/79
mocy której żadna ze stron nie nabyła prawa, może być w każdym czasie uchylona lub
zmieniona prze
z organ administracji publicznej, który ją wydał, lub przez organ wyższego
stopnia, jeżeli przemawia za tym interes społeczny lub słuszny interes strony”.
Uchylenie decyzji następuje przez wydanie decyzji w sprawie uchylenia lub zmiany
dotychczasowej decyzji. Jest to decyzja wydana w I instancji
– przysługuje odwołanie do
organu wyższego stopnia.
1.33. Nadzwyczajny tryb uchylania lub zmiany decyzji ostatecznej
(art. 161 kpa).
Uchylenie decyzji następuje za odszkodowaniem – tzw. wywłaszczenie prawa.
Art. 161 § 1 kpa stanowi, że „minister może uchylić lub zmienić w niezbędnym zakresie
każdą decyzję ostateczną, jeżeli w inny sposób nie można usunąć stanu zagrażającego
życiu lub zdrowiu ludzkiemu albo zapobiec poważnym szkodom dla gospodarki narodowej
lub dla ważnych interesów Państwa”.
Wg art. 161 § 2 kpa uprawnienia ww w stosunku do decyzji wydanych przez organu jst.
w
sprawach należących do zadań z zakresu administracji rządowej przysługują również
wojewodzie.
Stronie, która poniosła szkodę na skutek uchylenia lub zmiany decyzji
w
omawianym trybie, przysługuje odszkodowanie za poniesioną rzeczywistą szkodę od
organu, który uchylił lub zmienił tę decyzję. Roszczenie przedawnia się z upływem 3-lat od
dnia, w
którym stała ostateczna decyzja uchylająca lub zmieniająca. Strona
niezadowolona z
przyznanego odszkodowania może, w terminie 30-dni od dnia
doręczenia jej decyzji w tej sprawie, wnieść powództwo do sądu powszechnego.
1.34.
Stwierdzenie wygaśnięcia decyzji.
Ustawodawca umożliwia lub nakazuje stwierdzenie wygaśnięcia decyzji albo jej
uchylenia, gdy Strona nie dopełni określonych czynności zastrzeżonych w decyzji. Organ
administracyjny, który wydal decyzję w I instancji, stwierdza jej wygaśnięcie, jeśli decyzja
stała się bezprzedmiotowa, a stwierdzenie jej wygaśnięcia nakazuje przepis prawa albo
gdy leży to w interesie społecznym lub interesie strony.
Podobnie wygasa decyzja, gdy została wydana z zastrzeżeniem dopełnienia przez
strony określonego warunku, a strona nie dopełniła tego warunku.
Decyzja administracyjna może zawierać również zlecenie dla strony dopełnienia
pewnych czynności. Gdy strona w wyznaczonym terminie nie dopełni zlecenia, organ
administracyjny, który wydał decyzję w I instancji uchyla decyzję wydaną z zastrzeżeniem
zlecenia.
U
U
N
N
I
I
W
W
E
E
R
R
S
S
Y
Y
T
T
E
E
T
T
M
M
I
I
K
K
O
O
Ł
Ł
A
A
J
J
A
A
K
K
O
O
P
P
E
E
R
R
N
N
I
I
K
K
A
A
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
WYŻSZE ZAWODOWE STUDIA ADMINISTRACYJNE
55/79
We wszystkich ww. przypa
dkach wydaje się decyzję administracyjną, którą należy
traktować jako decyzję wydaną w I instancji – przysługuje odwołanie do organu wyższego
stopnia.
1.35.
Postępowanie w sprawach wydawania zaświadczeń.
Zaświadczenie nie jest decyzją administracyjną, tzn. że nie tworzy ono nowych
stosunków prawnych, nie rozstrzyga o prawach i obowiązkach obywateli. Zaświadczenia
mogą nosić nazwy: świadectwo, wyciąg z protokołu, poświadczenie, odpis lub wyciąg
z
aktu stanu cywilnego itp. Akty nie mogą być zaskarżane w postępowaniu
administracyjnym przez wnoszenie środków prawnych, ale można przeprowadzić dowód
ich nieprawdziwości.
Organ administracji publicznej wydaje zaświadczenie na żądanie osoby ubiegającej
się o to, jeżeli:
1)
urzędowego potwierdzenia określonych faktów lub stanu prawnego wymaga
przepis prawa;
2)
osoba ubiega się o zaświadczenie ze względu na swój interes prawny
w
urzędowym potwierdzeniu określonych faktów lub stanu prawnego.
Organ administracyjny obowiązany jest wydać zaświadczenie, gdy chodzi
o potwierdzenie fa
któw lub stanu prawnego, wynikających z prowadzonej przez ten organ
ewidencji, rejestrów bądź innych danych znajdujących się w jego posiadaniu.
Zaświadczenie powinno być wydane bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż
w terminie 7-dni. Odmowa wydania za
świadczenia bądź zaświadczenia o treści żądanej,
przez osobę ubiegającą się o nie następuje w drodze postanowienia, na które służy
zażalenie.
Organ administracji publicznej nie może żądać zaświadczenia na potwierdzenie
faktów lub stanu prawnego, znanych mu z urzędu bądź możliwych do ustalenia na
podstawie posiadanej ewidencji. Organ administracji publicznej żądający od strony
zaświadczenia na potwierdzenie faktów lub stanu prawnego jest obowiązany wskazać
przepis prawa wymagający urzędowego potwierdzenia tych faktów lub stanu prawnego
w
drodze zaświadczenia.
Nie na ww. obowiązku wnioskodawca!
Zaświadczenie potwierdza stan faktyczny lub prawny w dniu jego wydania i jest
wydawane przez organ administracyjny zgodnie z
jego właściwością rzeczową
i
miejscową.
U
U
N
N
I
I
W
W
E
E
R
R
S
S
Y
Y
T
T
E
E
T
T
M
M
I
I
K
K
O
O
Ł
Ł
A
A
J
J
A
A
K
K
O
O
P
P
E
E
R
R
N
N
I
I
K
K
A
A
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
WYŻSZE ZAWODOWE STUDIA ADMINISTRACYJNE
56/79
1.36.
Pojęcie skargi i wniosku wg kpa.
Instytucja skarg i
wniosków jest instytucją konstytucyjną. Skargi i wnioski wg kpa
nazywane są ogólnie – petycjami.
O
tym, czy pismo jest skargą, czy wnioskiem, decyduje treść pisma, a nie jego forma
zewnętrzna.
Przedmiotem skargi
może być w szczególności zaniedbanie lub nienależyte
wykonanie zadań przez właściwe organy albo przez ich pracowników, naruszenie
praworządności lub interesów skarżących, a także przewlekłe lub biurokratyczne
załatwianie spraw. Wynika z tego, że przedmiotem skargi ma być krytyka działalności
określonych organów i ich pracowników.
Przedmiotem wniosku
mogą być w szczególności sprawy ulepszenia organizacji,
wzmocnienia praworządności, usprawnienia pracy, zapobiegania nadużyciom itp. Wniosek
ma stano
wić przejaw inicjatywy obywatelskiej, zmierzającej do poprawy, ulepszenia czy
usprawnienia działalności organów.
Organy państwowe, organy samorządu terytorialnego i inne organy samorządowe
oraz organy organizacji społecznych – rozpatrują oraz załatwiają skargi i wnioski
w
ramach swojej właściwości.
1.36.1.
Wnoszenie, rozpatrywanie i
załatwianie skarg i wniosków.
U
U
N
N
I
I
W
W
E
E
R
R
S
S
Y
Y
T
T
E
E
T
T
M
M
I
I
K
K
O
O
Ł
Ł
A
A
J
J
A
A
K
K
O
O
P
P
E
E
R
R
N
N
I
I
K
K
A
A
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
WYŻSZE ZAWODOWE STUDIA ADMINISTRACYJNE
57/79
1.36.1.1.
Wnoszenie.
Skargi i
wnioski mogą być wnoszone pisemnie, telegraficznie lub za pomocą
dalekopisu, telefaksu, poczty elektronicznej, a
także ustnie do protokołu.
Skarga i
wniosek powinny zawierać imię i nazwisko (nazwę) oraz adres wnoszącego.
Anonimy pozostawia się bez rozpoznania.
Organy państwowe, organy samorządu terytorialnego i inne organy samorządowe
oraz organy organizacji społecznych obowiązane są przyjmować obywateli w sprawach
skarg i
wniosków w ustalonych przez siebie dniach i godzinach, co najmniej raz
w tygodniu.
Pracownik, który otrzymał skargę dotyczącą jego działalności, obowiązany jest
przekazać ją niezwłocznie swojemu przełożonemu służbowemu. Organ właściwy do
rozpatrzenia skargi może ją przekazać do załatwienia organowi niższego stopnia, o ile
skarga nie zawiera zarzutów dotyczących działalności tego organu. O przekazaniu skargi
zawiadamia się skarżącego.
U
U
N
N
I
I
W
W
E
E
R
R
S
S
Y
Y
T
T
E
E
T
T
M
M
I
I
K
K
O
O
Ł
Ł
A
A
J
J
A
A
K
K
O
O
P
P
E
E
R
R
N
N
I
I
K
K
A
A
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
WYŻSZE ZAWODOWE STUDIA ADMINISTRACYJNE
58/79
1.36.1.2. Rozpatrywanie.
Skargi i wnioski
powinny być rozpatrywane i załatwiane z należytą starannością,
wnikliwie i
terminowo. Załatwienie skargi lub wniosku powinno być poprzedzone
rozpatrzeniem wszystkich okoliczności sprawy.
U
U
N
N
I
I
W
W
E
E
R
R
S
S
Y
Y
T
T
E
E
T
T
M
M
I
I
K
K
O
O
Ł
Ł
A
A
J
J
A
A
K
K
O
O
P
P
E
E
R
R
N
N
I
I
K
K
A
A
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
WYŻSZE ZAWODOWE STUDIA ADMINISTRACYJNE
59/79
1.36.1.3.
Załatwianie.
Załatwianie skargi lub wniosku polega na rozstrzygnięciu, wydaniu poleceń lub
podjęciu innych stosownych środków, usunięciu stwierdzonych uchybień i w miarę
możności przyczyn ich powstawania oraz zawiadomienie w sposób wyczerpujący
skarżącego
(zgłaszającego
wniosek)
o wynikach
rozpatrzenia,
dokonanych
rozstrzy
gnięciach, wydanych poleceniach lub podjętych innych stosownych środkach
i
działaniach.
Jeżeli rozpatrzenie skargi lub wniosku wymaga uprzedniego zbadania i wyjaśnienia
sprawy, niezbędne materiały zbiera organ właściwy do rozpatrzenia i załatwienia skargi
lub wniosku.
Skargi i
wnioski powinny być załatwiane bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż
w
ciągu miesiąca. W przypadku przekroczenia terminu, należy zawiadomić skarżącego
o
przyczynach zwłoki i podać nowy termin załatwienia skargi.
Właściwy organ obowiązany jest zawiadomić wnoszącego skargę lub wniosek
pisemnie o
sposobie załatwienia skargi lub wniosku. Zawiadomienie o sposobie
załatwienia skargi powinno zawierać:
oznaczenie organu od którego pochodzi;
wskazanie, w
jaki sposób została załatwiona
podpis z podaniem imienia, nazwiska i
stanowiska służbowego osoby upoważnionej
do załatwienia skargi.
Zawiadomienie o
odmownym załatwieniu skargi powinno zawierać ponadto
uzasadnienie faktyczne i prawne.
U
U
N
N
I
I
W
W
E
E
R
R
S
S
Y
Y
T
T
E
E
T
T
M
M
I
I
K
K
O
O
Ł
Ł
A
A
J
J
A
A
K
K
O
O
P
P
E
E
R
R
N
N
I
I
K
K
A
A
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
WYŻSZE ZAWODOWE STUDIA ADMINISTRACYJNE
60/79
2.
Postępowanie egzekucyjne w administracji.
2.1.
Pojęcie
i funkcje
postępowania
egzekucyjnego
w administracji.
Pojęcie – zorganizowany ciąg czynności procesowych podejmowanych przez
organy egzekucyjne oraz inne podmioty w
celu przymusowego wykonania obowiązków
objętych egzekucją administracyjną.
Funkcje
– służy urzeczywistnianiu norm prawa administracyjnego, przy pomocy
przymusu wykonania wynikających z nich obowiązków.
Środki egzekucyjne można stosować do osób fizycznych i prawnych oraz jednostek
nie posiadających osobowości prawnej.
2.2. Zakres stosowania egzekucji administracyjnej.
W
drodze egzekucji administracyjnej można egzekwować zarówno obowiązki
o
charakterze pieniężnym jak i niepieniężnym.
a)
pieniężne – świadczenie określonej kwoty pieniężnej;
b)
niepieniężne – obowiązki o charakterze innym, np. zalesienie gruntu, spełnienie
czynności, wydanie rzeczy, zaniechanie pewnych czynności).
Egzekucją administracyjną objęto ponadto obowiązki z zakresu bhp oraz wypłaty
wynagrodzenia za pracę.
Przedmiotem egzekucji administracyjnej mogą być tylko obowiązki wynikające ze
stosunków publicznoprawnych.
2.3. Podstawy egzekucji administracyjnej.
Obowiązki podlegające egzekucji administracyjnej:
1)
obowiązki wynikające z aktów administracyjnych (decyzji lub postanowień);
2)
obowiązki wynikające bezpośrednio z przepisów prawa, w zakresie administracji
rządowej i jst.;
3)
obowiązki wynikające z deklaracji, zeznania, zgłoszenia celnego lub deklaracji
rozliczeniowej;
4)
obowiązki wynikające z orzeczeń i innych aktów prawnych wydanych przez
właściwe organy państw obcych;
U
U
N
N
I
I
W
W
E
E
R
R
S
S
Y
Y
T
T
E
E
T
T
M
M
I
I
K
K
O
O
Ł
Ł
A
A
J
J
A
A
K
K
O
O
P
P
E
E
R
R
N
N
I
I
K
K
A
A
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
WYŻSZE ZAWODOWE STUDIA ADMINISTRACYJNE
61/79
5)
obowiązki wynikające z innych niż ww decyzji, postanowień lub innych orzeczeń.
Akty administracyjne (decyzje lub postanowienia) stanowią podstawę egzekucji
administracyjnej, gdy pochodzą od właściwych organów i gdy wynikające z nich obowiązki
są już wymagalne.
2.4.
Zasady ogólne postępowania egzekucyjnego.
1.
Zasada celowości – jej istota polega na tym, że celem postępowania
egzekucyjnego nie jest wyrządzenie dolegliwości zobowiązanemu, ale
bezpośrednie zapewnienie wykonania obowiązków administracyjnych.
2.
Zasada stosowania najmniej uciążliwego środka – wynika wprost z ustawy.
Ocena, który środek jest najmniej uciążliwy, ustawa pozostawia organowi
egzekucyjnemu.
3.
Zasada niezbędności – nie wolno stosować środków egzekucyjnych, gdy
obowiązek stał się bezprzedmiotowy, albo został już wykonany.
4. Zasad
a stosowania środków egzekucyjnych przewidzianych tylko w ustawie -
nie wolno stosować innych środków niż przewidziane w ww ustawie.
5. Zasada poszanowania minimum egzystencji
– nie wolno w drodze egzekucji
zabierać tych dóbr i wartości, które są niezbędne dla zobowiązanego oraz dla
będących na utrzymaniu członków rodziny, ale nie tylko. Nie wolno zabierać np.
obrączek ślubnych wykonanych ze stali szlachetnej, stypendium, zasiłków i innych
świadczeń socjalnych.
6.
Zasada zagrożenia – egzekucja administracyjna może być wszczęta, jeżeli
wierzyciel, po upływie terminu wykonania przez zobowiązanego obowiązku,
przesłał mu pisemne upomnienie, zawierające wezwanie do wykonania obowiązku
z
zagrożeniem skierowania sprawy na drogę postępowania egzekucyjnego, chyba
że przepisy szczególne stanowią inaczej.
7.
Zasada obowiązku prowadzenia egzekucji – art. 6 ustawy stanowi, że „w razie
uchylania się zobowiązanego od wykonywania obowiązku wierzyciel powinien
podjąć czynności zmierzające do zastosowania środków egzekucyjnych”.
8. Zasada
niezależności stosowania środków egzekucyjnych od środków
karnych
– polega na tym, że zastosowanie środka egzekucyjnego nie stoi na
przeszkodzie w wymierzeniu kary w
postępowaniu karnym, dyscyplinarnym lub
w sprawach o
wykroczenia za niewykonanie obowiązku.
9. Zasada prowadzenia egzekucji w
porze najdogodniejszej dla zobowiązanego
– egzekucja nie powinna być prowadzona w dni wolne i w porze nocnej (godz. 21-
7).
10. Zasada gospodarnego prowadzenia egzekucji
– wynika z wielu przepisów
U
U
N
N
I
I
W
W
E
E
R
R
S
S
Y
Y
T
T
E
E
T
T
M
M
I
I
K
K
O
O
Ł
Ł
A
A
J
J
A
A
K
K
O
O
P
P
E
E
R
R
N
N
I
I
K
K
A
A
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
WYŻSZE ZAWODOWE STUDIA ADMINISTRACYJNE
62/79
ustawy, np. obowiązek troszczenia się o użytkowaną rzecz zobowiązanego przy
wykonaniu zastępczym.
2.5. Organy egzekucyjne
– pojęcie i rodzaje.
Organem egzekucyjnym
– jest organ uprawniony do stosowania w całości lub
w
części określonych w ustawie egzekucyjnej środków służących doprowadzeniu do
wykonania przez zobowiązanych ich obowiązków o charakterze pieniężnym lub
obowiązków o charakterze niepieniężnym oraz zabezpieczenie wykonania tych
obowiązków.
Organy egzekucyjne:
1)
egzekucja należności pieniężnych:
➢
naczelnik US
5
;
➢
właściwy organ gminy o statucie miasta;
➢
przewodniczący organu orzekającego w sprawach o naruszeniu dyscypliny
finansów publicznych w I instancji;
➢
dyrektor oddziału ZUS;
➢
dyrektor izby celnej;
➢
dyrektor rejonowego oddziału WAM
6
;
2) egzekucja o
charakterze niepieniężnym:
➢
wojewoda;
➢
właściwy organ administracji jst.;
➢
kierownik wojewódzkiej służby, inspekcji lub straży;
➢
kierownik powiatowej służby, inspekcji lub straży.
2.6.
Właściwość organów egzekucyjnych.
Właściwość miejscową organów egzekucyjnych w przypadku należności
pieniężnych ustala się następująco:
1) z
nieruchomości – wg miejsca położenia nieruchomości;
2) z
praw majątkowych lub ruchomości – wg miejsca zamieszkania lub siedziby
zobowiązanego.
5 US
– Urząd Skarbowy
6 WAM
– Wojska Agencja Mieszkaniowa
U
U
N
N
I
I
W
W
E
E
R
R
S
S
Y
Y
T
T
E
E
T
T
M
M
I
I
K
K
O
O
Ł
Ł
A
A
J
J
A
A
K
K
O
O
P
P
E
E
R
R
N
N
I
I
K
K
A
A
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
WYŻSZE ZAWODOWE STUDIA ADMINISTRACYJNE
63/79
Przy należnościach niepieniężnych – wg miejsca zamieszkania lub siedziby
zobowiązanego, a w razie braku zamieszkania lub siedziby w kraju – wg miejsca pobytu
zobowiązanego.
2.7. Wierzyciel w
postępowaniu egzekucyjnym.
W
administracyjnym postępowaniu egzekucyjnym wierzyciel ma obowiązek
podjęcia czynności zmierzających do zastosowania środków egzekucyjnych.
Wierzycielem jest podmiot uprawniony do żądania wykonania obowiązku leb jego
zabezpieczenia w
administracyjnym postępowaniu egzekucyjnym lub zabezpieczejącym.
2.8.
Zobowiązany w postępowaniu egzekucyjnym.
Zobowiązanym jest podmiot, wobec którego stosowana jest egzekucja. Wg art. 1a
pkt 20 zobowiązanym jest osoba prawna albo jednostka organizacyjna nieposiadająca
osobowości prawnej albo osoba fizyczna, która nie wykonała w terminie obowiązku
o
charakterze niepieniężnym.
Zobowiązany może działać sam lub przez przedstawiciela ustawowego lub
statutowego.
Środki egzekucyjne mogą być stosowane tylko do zobowiązanego, ale wyjątkowo
również do innych osób, np. egzekucja polegająca na opróżnieniu lokalu – wyprasza się
wszystkie osoby przebywające w lokalu.
2.9. Organy
asystujące i udzielające pomocy w postępowaniu
egzekucyjnym.
Jeśli organy egzekucyjne natrafią na opór, który utrudnia lub uniemożliwia
przeprowadzenie egzekucji lub istnieje przypuszczenie, że na taki opór natrafią, mogą
wezwać pomoc Policji, SG
7
, ABW
8
lub Agencji Wywiadu.
Sposób udzielania pomocy przy wykonywaniu czynności egzekucyjnych oraz
sposób asystowania określają rozporządzenia:
1) MON
– przy udzielaniu pomocy przez ŻW
9
lub wojskowe organy porządkowe;
2) MSWiA
– przez Policję lub SG;
7 SG
– Straż Graniczna
8 ABW
– Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego
9
ŻW – Żandarmeria Wojskowa
U
U
N
N
I
I
W
W
E
E
R
R
S
S
Y
Y
T
T
E
E
T
T
M
M
I
I
K
K
O
O
Ł
Ł
A
A
J
J
A
A
K
K
O
O
P
P
E
E
R
R
N
N
I
I
K
K
A
A
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
WYŻSZE ZAWODOWE STUDIA ADMINISTRACYJNE
64/79
3) Prezesa RM
– ABW lub Agencji Wywiadu.
2.10.
Osoby trzecie, świadkowie, dozorca i wykonawca jako
podmiot postępowania egzekucyjnego.
Osoba trzecia
– podmiot, który rości sobie prawo do rzeczy lub prawa
majątkowego, z którego prowadzi się egzekucję administracyjną.
Świadek – udział świadka ma zabezpieczyć interes zobowiązanego i służyć
zapewnieniu obiektywności i zgodności postępowania z przepisami prawa. Może to być
tylko osoba pełnoletnia.
Dozorca
– osoba, której oddano pod dozór zajęte w toku egzekucji ruchomości.
Może to być osoba fizyczna lub prawna.
Wykonawca
– osoba fizyczna lub osoba prawna, dokonująca na zlecenie organu
egzekucyjnego czynności, których nie wykonał zobowiązany. Pojawia sie w przypadku
zastosowania wykonania zastępczego jako środka egzekucji obowiązku o charakterze
niepieniężnym.
2.11.
Wszczęcie postępowania egzekucyjnego.
Wszczęcie postępowania następuje na wniosek wierzyciela i na podstawie
wystawionego przezeń tytułu wykonawczego. Jeżeli wierzyciel jest jednocześnie organem
egzekucyjnym, egzekucję wszczyna się z urzędu na podstawie wystawionego przez organ
egzekucyjny tytułu wykonawczego.
Obowiązek wystawienia tytułu wykonawczego spoczywa również na wierzycielu,
którego należność pieniężna wynika z orzeczenia sądu zaopatrzonego w klauzulę
wykonalności.
Jeżeli wierzyciel nie jest jednocześnie organem egzekucyjnym, to składa on
wniosek o
wszczęcie egzekucji administracyjnej.
Organ egzekucyjny bada z
urzędu dopuszczalność egzekucji administracyjnej:
➢
czy zobowiązany nie korzysta z przywilejów (immunitetów) dyplomatycznych;
➢
czy istnieje podstawa prowadzenia egzekucji administracyjnej;
➢
czy zobowiązanemu doręczono upomnienie, czy też nie było obowiązku doręczenia
upomnienia;
➢
czy wierzyciel wskazał środek egzekucyjny, gdy ma być egzekwowany obowiązek
o charakterze nie
pieniężnym;
➢
czy tytuł wykonawczy czyni zadość wymogom ustawy.
U
U
N
N
I
I
W
W
E
E
R
R
S
S
Y
Y
T
T
E
E
T
T
M
M
I
I
K
K
O
O
Ł
Ł
A
A
J
J
A
A
K
K
O
O
P
P
E
E
R
R
N
N
I
I
K
K
A
A
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
WYŻSZE ZAWODOWE STUDIA ADMINISTRACYJNE
65/79
Organ egzekucyjny nie jest upoważniony do badania zasadności i wymagalności
obowiązku objętego tytułem wykonawczym.
Jeśli badanie wykaże, że obowiązek nie podlega egzekucji administracyjnej, organ
egzekucyjny zwraca tytuł wykonawczy wierzycielowi, informując go jednocześnie, że nie
przystępuje do egzekucji. Na postanowienie to służy wierzycielowi zażalenie.
Organ egzekucyjny w
egzekucji obowiązku o charakterze niepieniężnym może
zastosować inny środek egzekucyjny niż wskazany we wniosku wierzyciela, jeżeli jest
mniej uciążliwy dla zobowiązanego, a prowadzi bezpośrednio do wykonania obowiązku.
O
takiej zmianie należy zawiadomić wierzyciela niebędącego jednocześnie organem
egzekucyjnym.
Datą wszczęcia postępowania egzekucyjnego jest dzień:
1)
doręczenia zobowiązanemu odpisu tytułu wykonawczego lub
2)
doręczenia
dłużnikowi
zajętej
wierzytelności
zawiadomienia
o zajęciu
wierzytelności. lun innego prawa majątkowego, jeżeli to doręczenie nastąpiło przed
d
oręczeniem zobowiązanemu odpisu tytułu wykonawczego.
2.12.
Przebieg postępowania egzekucyjnego.
Przystępując do czynności egzekucyjnych organ egzekucyjny lub egzekutor
doręcza zobowiązanemu odpis tytułu wykonawczego, o ile nie został wcześniej doręczony.
Zobow
iązany ma prawo (w terminie 7-dni) zgłosić zarzuty w sprawie prowadzenia
postępowania egzekucyjnego.
Wniesienie zrzutów nie wstrzymuje z mocy prawa postępowania egzekucyjnego.
Organ
egzekucyjny
i
egzekutor obowiązani są odstąpić od czynności
egzekucyjnych
, jeśli zobowiązany okazał dowody stwierdzające:
1)
wykonanie, umorzenie, wygaśnięcie lub nieistnienie obowiązku;
2)
odroczenie terminu wykonania obowiązku;
3)
rozłożenie na raty spłaty należności pieniężnych, albo gdy
4)
zachodzi błąd co do osoby zobowiązanego.
Orga
n egzekucyjny ma obowiązek zawiadomić wierzyciela o odstąpieniu od
czynności egzekucyjnych i na jego żądanie wydać postanowienie w tej sprawie, na które
przysługuje wierzycielowi nie będącemu jednocześnie organem egzekucyjnym –
zażalenia.
Jeżeli cel egzekucji prowadzonej w sprawie należności pieniężnej lub wydania
rzeczy tego wymaga, organ egzekucyjny zarządza otwarcie środków transportu
zobowiązanego, lokali i innych pomieszczeń zajmowanych przez zobowiązanego oraz
schowków w tych środkach, lokalach i pomieszczeniach. Dokonuje tego komisja powołana
U
U
N
N
I
I
W
W
E
E
R
R
S
S
Y
Y
T
T
E
E
T
T
M
M
I
I
K
K
O
O
Ł
Ł
A
A
J
J
A
A
K
K
O
O
P
P
E
E
R
R
N
N
I
I
K
K
A
A
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
WYŻSZE ZAWODOWE STUDIA ADMINISTRACYJNE
66/79
przez organ egzekucyjny, a z
przeszukania sporządza się protokół, który jest niezwłocznie
przekazany zobowiązanemu.
Na wniosek zobowiązanego, a także gdy egzekutor uzna to za konieczne, może
być przywołany świadek do obecności przy czynnościach egzekucyjnych. Przywołanie
dwóch świadków jest obowiązkowe, gdy zobowiązany nie jest obecny przy tych
czynnościach albo został wydalony z miejsca ich dokonywania, a nie zachodzi obawa
udaremnienia wskutek tego egzekucji.
Obowiązek obecności świadka jest też podczas egzekucji w porze nocnej (godz 21-7).
Na czynności egzekutora i organu egzekucyjnego przysługuje skarga. Jej
wniesienie nie wstrzymuje postępowania egzekucyjnego.
2.13.
Zawieszenie postępowania egzekucyjnego.
Poleg
a na wstrzymaniu czynności egzekucyjnych na skutek powstania przeszkód
w
prowadzeniu postępowania:
1) w
razie wstrzymania wykonania, odroczenia terminu wykonania obowiązku albo
rozłożenia na raty spłat należności pieniężnej;
2) w
razie śmierci zobowiązanego, jeżeli obowiązek nie jest ściśle związany z osobą
zmarłego;
3) w
razie utraty przez zobowiązanego zdolności do czynności prawnych i braku jego
przedstawiciela ustawowego;
4) w innych przypadkach przewidzianych w ustawach.
O
zawieszeniu lub odmowie zwieszenia postępowania orzeka organ egzekucyjny
w
drodze postanowienia, na które służy zażalenie.
Organ egzekucyjny podejmie zawieszone postępowanie egzekucyjne po ustaniu
przyczyn zawieszenia.
2.14.
Umorzenie postępowania egzekucyjnego.
Zgodnie z
art. 59 § 1 ustawy, postępowanie egzekucyjne umarza się, gdy:
1)
wykonanie obowiązku nastąpiło jeszcze przed wszczęciem postępowania;
2)
jest brak wymagalności obowiązku albo jego umorzenie, wygaśnięcie lub
nieistnienie;
3)
określenie obowiązku jest niezgodne z jego treścią wynikającą z decyzji
administracyjnej, orzeczenia sądu lub bezpośrednio z przepisów prawa;
4)
nastąpił błąd co do osoby zobowiązanej lub gdy egzekucja nie może być
U
U
N
N
I
I
W
W
E
E
R
R
S
S
Y
Y
T
T
E
E
T
T
M
M
I
I
K
K
O
O
Ł
Ł
A
A
J
J
A
A
K
K
O
O
P
P
E
E
R
R
N
N
I
I
K
K
A
A
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
WYŻSZE ZAWODOWE STUDIA ADMINISTRACYJNE
67/79
prowadzona ze względu na osobę zobowiązanego;
5)
jest niewykonalność obowiązku o charakterze niepieniężnym;
6)
nastąpiła śmierć zobowiązanego, gdy obowiązek jest ściśle związany z osobą
zmarłego;
7)
jest niedopuszczalność egzekucji lub zastosowania środka egzekucyjnego albo jest
brak uprzedniego upomnienia zobowiązanego, mimo iż obowiązek ten ciążył na
wierzycielu;
8)
na żądanie wierzyciela.
Postępowanie egzekucyjne może być umorzone, gdy w postępowaniu
egzekucyjnym należności pieniężnej nie uzyska się kwoty przewyższające wydatki
egzekucyjne.
Umorzenie postępowania egzekucyjnego oraz odmowa jego umorzenia, następują
w drodze
postanowienia, na które przysługuje zażalenie.
2.15. Zbieg egzekucji.
Następuje, gdy do tej samej nieruchomości, rzeczy lub prawa majątkowego lub
niemajątkowego egzekucję prowadzą jednocześnie dwa uprawnione organy.
1. Zbieg egzekucji administracyjnej i
sądowej – organ egzekucyjny wstrzymuje
czynności egzekucyjne na wniosek wierzyciela, zobowiązanego lub z urzędu
i
przekazuje akta egzekucji administracyjnej sądowi rejonowemu, w którego okręgu
wszczęto egzekucję. Sąd działa zgodnie z przepisami kc. i wydaje postanowienie
w terminie 14-dni, o
tym kto ma prowadzić łącznie obie egzekucje.
2. Zbieg egzekucji administracyjnych
– prowadzenie przejmuje naczelnik urzędu
skarbowego, który pierwszy zastosował środek egzekucyjny, a jeżli nie dokonał
takiej czynności lub nie dokonał jej jako pierwszy – łączne prowadzenie egzekucji
przejmuje naczelnik urzędu skarbowego właściwy wg siedziby lub miejsca
zamieszkania zobowiązanego.
2.16.
Pojęcie i rodzaje środków prawnych w postępowaniu
egzekucyjnym
Środki prawne – środki zaskarżania służące zobowiązanemu w postępowaniu
egzekucyjnym.
Rodzaje:
1)
odrębne środki prawne uregulowane ustawą o postępowaniu egzekucyjnym
w administracji:
U
U
N
N
I
I
W
W
E
E
R
R
S
S
Y
Y
T
T
E
E
T
T
M
M
I
I
K
K
O
O
Ł
Ł
A
A
J
J
A
A
K
K
O
O
P
P
E
E
R
R
N
N
I
I
K
K
A
A
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
WYŻSZE ZAWODOWE STUDIA ADMINISTRACYJNE
68/79
a) zarzut;
b)
zażalenie;
c) wniosek o
wyłączenie prawa do rzeczy lub prawa majątkowego spod egzekucji;
d)
skargę na czynności egzekucyjne oraz skargę na przewlekłość postępowania
egzekucyjnego;
e)
skargę na bezczynność wierzyciela;
2)
środki prawne unormowane w kpa, które mają odpowiednie zastosowanie
w
postępowaniu egzekucyjnym:
a) wniosek o
przywrócenie terminu;
b)
żądanie zmiany lub uchylenia postanowienia przy zastosowaniu przepisów kpa
o
wznowieniu postępowania administracyjnego oraz uchylenia i zmianie decyzji;
c) skarga i wniosek z
działu VIII kpa.
Środki ochrony sądowej:
1)
skarga do sądu na postanowienie wydane w postępowaniu egzekucyjnym
i
zabezpieczającym, na które służy zażalenie;
2)
dwa powództwa przeciwegzekucyjne (opozycyjne i ekscydencyjne).
Poza tym mogą pojawić się środki:
1) zarzut w
sprawie oszacowania wartości majątkowych praw autorskich, praw
pokrewnych oraz praw własności przemysłowej;
2)
skargi związane z egzekucją z ruchomości:
a) zarzuty do opisu i
oszacowania wartości nieruchomości;
b)
skarga na czynności egzekutora dotyczące licytacji nieruchomości oraz skarga
na czynności poborcy skarbowego w toku licytacji nieruchomości;
c)
powództwo zobowiązanego do sądu powszechnego o pozostawienie
pomieszczeń w jego użytkowaniu.
2.17.
Administracyjne środki prawne.
1. Zarzut -
wnoszony tylko przez zobowiązanego.
Podstawy:
a) wykonanie, umorzenie w
całości lub w części, przedawnienie, wygaśnięcie albo
nieistnien
ie obowiązku;
b)
odroczenie terminu wykonania obowiązku albo brak wymagalności obowiązku
z
innego powodu, rozłożenie na raty spłaty należności pieniężnej;
U
U
N
N
I
I
W
W
E
E
R
R
S
S
Y
Y
T
T
E
E
T
T
M
M
I
I
K
K
O
O
Ł
Ł
A
A
J
J
A
A
K
K
O
O
P
P
E
E
R
R
N
N
I
I
K
K
A
A
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
WYŻSZE ZAWODOWE STUDIA ADMINISTRACYJNE
69/79
c)
określenie egzekwowanego obowiązku niezgodnie z treścią obowiązku
wynikającego
z decyzji
administracyjne
j,
orzeczenia
sądowego
lub
bezpośrednio z przepisów prawa;
d)
błąd co do osoby zobowiązanego;
e)
niewykonalność obowiązku o charakterze niepieniężnym;
f)
niedopuszczalność egzekucji administracyjnej lub zastosowanego środka
egzekucyjnego i
brak uprzedniego doręczenia zobowiązanemu upomnienia;
g)
zastosowanie zbyt uciążliwego środka egzekucyjnego;
h)
brak uprzedniego doręczenia zobowiązanemu upomnienia;
i)
prowadzenie egzekucji przez niewłaściwy organ;
j)
niespełnienie wymogów co do tytułu wykonawczego określonych w art. 24
ustawy.
Wniesienie zarzutu nie wstrzymuje czynności egzekucyjnych. zarzuty wnosi się do
organu egzekucyjnego
– jest on właściwy do ich rozpatrzenia.
2.
Zażalenie.
a)
Najczęściej podmiotem uprawnionym do wniesienia zażalenia jest
zobowiązany oraz wierzyciel niebędący organem egzekucyjnym, a niekiedy
osoba trzecia, której odmówiono wyłączenia spod egzekucji rzeczy lub prawa
majątkowego.
b)
Termin do wniesienia zażalenia wynosi 7-dni od dnia doręczenia lub
ogłoszenia postanowienia.
c)
Wniesienie zażalenia nie wstrzymuje postępowania egzekucyjnego.
Zażalenie wnosi się do organu odwoławczego za pośrednictwem organu
egzekucyjnego. W
wyniku rozpatrzenia zażalenia organ odwoławczy może
zaskarżone w drodze zażalenia postanowienie utrzymać w mocy, bądź uchylić
je: orzec co do ist
oty sprawy, bądź też uchylić postanowienie i sprawę
przekazać do ponownego rozpatrzenia przez organ egzekucyjny.
3. Wniosek o
wyłączenie prawa do rzeczy lub prawa majątkowego spod
egzekucji.
Osoba nie będąca zobowiązanym, która rości sobie prawa do rzeczy lub prawa
majątkowego, z którego prowadzi się egzekucję administracyjną, może wystąpić do
organu egzekucyjnego z
żądaniem ich wyłączenia spod egzekucji. Osoba ta jest
zobowiązana do przedstawienia lub powołania dowodów na poparcie swego żądania.
termin do zg
łoszenia żądania wynosi 14-dni od uzyskania przez osobę trzecią wiadomości
o
czynności egzekucyjnej skierowanej do rzeczy lub prawa majątkowego.
Organ egzekucyjny rozpoznaje żądanie i wydaje postanowienie w sprawie
wyłączenia spod egzekucji w terminie 14-dni od dnia zgłoszenia żądania.
U
U
N
N
I
I
W
W
E
E
R
R
S
S
Y
Y
T
T
E
E
T
T
M
M
I
I
K
K
O
O
Ł
Ł
A
A
J
J
A
A
K
K
O
O
P
P
E
E
R
R
N
N
I
I
K
K
A
A
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
WYŻSZE ZAWODOWE STUDIA ADMINISTRACYJNE
70/79
Do czasu wydania postanowienia w
sprawie wyłączenia spod egzekucji organ
egzekucyjny ma obowiązek zaniechać dalszych czynności egzekucyjnych w stosunku do
rzeczy lub prawa majątkowego, których wyłączenia żądano. Jednak wcześniej dokonane
czynności egzekucyjne pozostają w mocy. Na postanowienie o odmowie wyłączenia
przysługuje zażalenie. Osobie, której żądanie wyłączenia rzeczy lub prawa majątkowego
nie zostało uwzględnione, służy prawo wniesienia powództwa (zgodnie z kpc), o ich
zwolnienie spod egzekucji administracyjnej.
Do czasu ostatecznego rozstrzygnięcia żądania w sprawie wyłączenia spod
egzekucji rzeczy lub prawa majątkowego i w okresie 14-dni po tym rozstrzygnięciu oraz
w okresie od dnia skierowania do organu egzekucyjnego odpisu pozwu do dnia
uprawomocnienia się orzeczenia sądu w sprawie wyłączenia spod egzekucji objęte
żądaniem wyłączenia rzeczy nie mogą być sprzedane, a prawa majątkowe wykonywane.
Żądanie wyłączenia spod egzekucji rzeczy lub prawa majątkowego nie może być
zgłoszone, jeżeli z rzeczy lub prawa przeprowadzona została egzekucja przez sprzedaż
rzeczy lub wykonanie prawa majątkowego.
4.
Skarga na czynności egzekucyjne oraz skarga na przewlekłość postępowania
egzekucyjnego.
a)
Skarga na czynności egzekucyjne organu egzekucyjnego lub egzekutora
przysługuje zobowiązanemu. Wnosi się ją w terminie 14-dni od dnia dokonania
zakwestionowanej czynności, o ile przepisy ustawy egzekucyjnej nie stanowią
inaczej.
b)
Skarga
na
przewlekłość
postępowania
egzekucyjnego
przysługuje
zobowiązanemu oraz wierzycielowi niebędącemu organem egzekucyjnym,
a
także podmiotowi, którego interes prawny lub faktyczny został naruszony
w
wyniku niewykonania obowiązku oraz organowi zainteresowanemu
w
wykonaniu obowiązku. Ustawa nie określa terminu wniesienia skargi na
przewlekłość postępowania egzekucyjnego.
Przedmiotem zaskarżenia w ww przypadkach mogą być czynności, na które nie
przysługuje inny środek prawny, np. zarzut lub zażalenie czy wniosek o wyłączenie spod
egzekucji rzeczy lub prawa majątkowego.
Skargi wnosi się za pośrednictwem organu egzekucyjnego – do organu nadzoru.
Wniesienie skargi nie wstrzymuje postępowania egzekucyjnego. Postanowienie
o
oddaleniu skargi może być zaskarżone w drodze zażalenia.
5.
Skarga na bezczynność wierzyciela.
Pozostaje w
ścisłym związku z zasadą obowiązku prowadzenia egzekucji. Służy na
bezczynność wierzyciela w podejmowaniu czynności zmierzających do zastosowania
środków egzekucyjnych. Służy podmiotowi, którego interes prawny został naruszony
w wyniku niewykonan
ia obowiązku oraz organowi zainteresowanemu wykonaniem
obowiązku.
U
U
N
N
I
I
W
W
E
E
R
R
S
S
Y
Y
T
T
E
E
T
T
M
M
I
I
K
K
O
O
Ł
Ł
A
A
J
J
A
A
K
K
O
O
P
P
E
E
R
R
N
N
I
I
K
K
A
A
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
WYŻSZE ZAWODOWE STUDIA ADMINISTRACYJNE
71/79
Skargę tę rozpatruje organ wyższego stopnia, który (po jej rozpatrzeniu), wydaje
postanowienie, na które przysługuje zażalenie.
6.
Środki prawne unormowane w kodeksie postępowania administracyjnego.
a)
przywrócenie terminu;
b) skargi i wnioski;
c) spory kompetencyjne;
d)
wyłączenie pracownika lub organu;
e) przedstawiciele i
pełnomocnicy;
f)
doręczenia i wezwania;
g) terminy;
h)
protokoły i adnotacje;
i)
udostępnianie akt.
2.18.
Środki ochrony sądowej.
1.
Skarga do sądu administracyjnego.
Skarga dopuszczalna jest na wszystkie postanowienia wydane w
postępowaniu
egzekucyjnym i
zabezpieczającym, na które służy zażalenie. Można ją wnieść po
wyczerpaniu środków odwoławczych, jeżeli służyły one skarżącemu w postępowaniu
przed organem w
łaściwym w sprawie, chyba że skargę wnosi prokurator lub RPO.
2.
Powództwo opozycyjne.
Występuje tylko wówczas, gdy w drodze egzekucji administracyjnej edgekwowane
są obowiązki o charakterze cywilnoprawnym.
Poddanie obowiązku egzekucji administracyjnej nie przesądza o wyłączeniu sporu
co do jego istnienia lub jego wysokości przed sądem powszechnym, jeśli z charakteru
obowiązku wynika, że sąd jest właściwy do rozpoznania takiego sporu.
Gdy zobowiązany wniesie takie powództwo do sądu, wierzyciel powinien
zawi
adomić o tym organ egzekucyjny i wstrzymać postępowanie egzekucyjne do czasu
prawomocnego rozstrzygnięcia sprawy przez sąd. Orzeczenia sądu uwzględniające
powództwo powoduje, że tytuł egzekucyjny, na podstawie którego postępowanie
egzekucyjne zostało wszczęte, traci ważność.
3.
Powództwo przeciwegzekucyjne osoby trzeciej – ekscydencyjne.
Osoba trzecia, której żądanie nie zostało uwzględnione, ma prawo wytoczyć
powództwo do sądu powszechnego o wyłączenie rzeczy lub prawa majątkowego spod
egzekucji administracyjnej (art. 842 kpc).
U
U
N
N
I
I
W
W
E
E
R
R
S
S
Y
Y
T
T
E
E
T
T
M
M
I
I
K
K
O
O
Ł
Ł
A
A
J
J
A
A
K
K
O
O
P
P
E
E
R
R
N
N
I
I
K
K
A
A
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
WYŻSZE ZAWODOWE STUDIA ADMINISTRACYJNE
72/79
Powództwo to można wnieść w ciągu 14 dni od dnia doręczenia postanowienia
administracyjnego organu egzekucyjnego, a
jeżeli zainteresowany wniósł zażalenie na to
postanowienie
– w ciągu 14-dni od doręczenia postanowienia wydanego na skutek
zażalenia.
W przypadku nie uwzględnienia przez sąd żądania wyłączenia spod egzekucji
rzeczy, egzekucję administracyjną prowadzi sie dalej do kwoty złożonej do depozytu.
2.19.
Środki egzekucji należności pieniężnych.
Są to:
1) egzekucja z
pieniędzy;
2) egzekucja z
wynagrodzenia za pracę;
3)
egzekucja ze świadczeń z zaopatrzenia emerytalnego oraz z ubezpieczenia
społecznego;
4) egzekucja z
rachunków bankowych i wkładów oszczędnościowych;
5) egzekucja z
innych wierzytelności pieniężnych;
6) egzekucja z
praw papierów wartościowych zapisanych na rachunku papierów
wartościowych oraz z wierzytelności z rachunku pieniężnego;
7) egzekucja z
papierów wartościowych niezapisanych na rachunku papierów
wartościowych;
8) egzekucja z weksla;
9) egzekucja z
autorskich praw majątkowych i praw pokrewnych oraz z praw
własności przemysłowej;
10) egzekucja z
udziału w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością;
11) egzekucja z
pozostałych praw majątkowych;
12) egzekucja z
ruchomości;
13) egzekucja z
nieruchomości.
Podstawę do zastosowania środków egzekucji należności pieniężnych stanowi
zawiadomienie o
zajęciu prawa majątkowego zobowiązanego u dłużnika zajętej
wierzytelności albo protokół zajęcia prawa majątkowego, albo protokół zajęcia i odbioru
ruchomości albo protokół odbioru dokumentu sporządzone wg wzoru określonego
w d
rodze rozporządzenia ministra właściwego ds finansów publicznych.
Jedynie egzekucja z
pieniędzy przebiega w sposób uproszczony. Jeżeli zobowiązany na
wezwanie poborcy skarbowego płaci dochodzoną należność pieniężną, poborca wystawia
pokwitowanie odbioru pi
eniędzy.
U
U
N
N
I
I
W
W
E
E
R
R
S
S
Y
Y
T
T
E
E
T
T
M
M
I
I
K
K
O
O
Ł
Ł
A
A
J
J
A
A
K
K
O
O
P
P
E
E
R
R
N
N
I
I
K
K
A
A
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
WYŻSZE ZAWODOWE STUDIA ADMINISTRACYJNE
73/79
W
przypadku odebrania pieniędzy w wyniku przeszukania pomieszczeń i schowków,
środków transportu oraz odzieży, teczek, waliz i podobnych przedmiotów poborca
skarbowy wystawia pokwitowanie odbioru pieniędzy. Za pokwitowaną należność pieniężną
orga
n egzekucyjny ponosi odpowiedzialność wobec wierzyciela.
Jeżeli dłużnik zajętej wierzytelności bezpodstawnie uchyla się od przekazania
zajętej wierzytelności albo części wierzytelności organowi egzekucyjnemu, zajęta
wierzytelność albo jej część może być ściągnięta od dłużnika zajętej wierzytelności
w trybie egzekucji administracyjnej.
Stwierdzenie nabycia w
postępowaniu egzekucyjnym praw własności lub innych
praw albo nieruchomości następuje w drodze postanowienia,
Prawa majątkowe i ruchomości nabyte w postępowaniu egzekucyjnym są wolne od
obciążeń.
2.20. Grzywna w celu przymuszenia.
Nakłada się ją, gdy egzekucja dotyczy obowiązku polegającego na:
➢
znoszeniu lub zaniechaniu czegoś (np. znoszenie wstępu służby drogowej na
przyległy do drogi publicznej grunt, zaniechanie handlu w miejscu niedozwolonym);
➢
wykonaniu czynności, a w szczególności czynności, której z powodu jej charakteru
nie może spełnić inna osoba za zobowiązanego (np. stawienie się poborowego).
Może być nakładana na osoby fizyczne, osoby prawne, a także jednostki
organizacyjne nie mające osobowości prawnej. Może być nakładana kilkakrotnie w tej
samej lub wyższej kwocie. Nie dotyczy to przypadku, gdy egzekucja dotyczy spełnienia
przez zobowiązanego obowiązku wynikającego z przepisów prawa budowlanego lub
z zakresu bhp
– jednorazowa.
Grzywnę nakłada organ egzekucyjny, który doręcza zobowiązanemu odpis tytułu
wykonawczego oraz postanowienie o
nałożeniu grzywny.
W
przypadkach obowiązku wynikającego z przepisów prawa budowlanego lub
z zakresu bhp, zamias
t zagrożenia nałożenia dalszych grzywien, zamieszcza się
zagrożenie zastosowania wykonania zastępczego.
Na postanowienie o
nałożeniu grzywny służy zobowiązanemu prawo wniesienia
zażalenia.
Grzywny w celu przymuszenia, nieuiszczone w
terminie, podlegają ściągnięciu
w
trybie egzekucji należności pieniężnych. Obowiązek uiszczenia nałożonych grzywien nie
przechodzi na spadkobierców lub następców prawnych zobowiązanego – obowiązek
osobisty.
W
razie wykonania obowiązku określonego w tytule wykonawczym, nałożone
a
nieuiszczone lub nieściągnięte grzywny w celu przymuszenia podlegają umorzeniu.
U
U
N
N
I
I
W
W
E
E
R
R
S
S
Y
Y
T
T
E
E
T
T
M
M
I
I
K
K
O
O
Ł
Ł
A
A
J
J
A
A
K
K
O
O
P
P
E
E
R
R
N
N
I
I
K
K
A
A
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
WYŻSZE ZAWODOWE STUDIA ADMINISTRACYJNE
74/79
Postanowienie w
tej sprawie wydaje organ egzekucyjny na wniosek zobowiązanego. Na
postanowienie o
odmowie umorzenia grzywny służy zażalenie.
2.21.
Wykonanie zastępcze.
Stosuje s
ię, gdy egzekucja dotyczy obowiązku wykonania czynności, którą można
zlecić innej osobie (wykonawcy) do wykonania za zobowiązanego, lecz na jego koszt.
Wykonawcę wybiera organ egzekucyjny.
Wykonawca odpowiada wobec:
a) organu;
b)
zobowiązanego – za rzetelne wykonanie robót, celowe zużycie materiałów oraz
prawidłowe korzystanie ze środków przewozowych dostarczonych przez
zobowiązanego.
Wykonanie zastępcze obowiązku przez inna osobę za zobowiązanego następuje na
koszt i
niebezpieczeństwo zobowiązanego.
W celu za
stosowania wykonania zastępczego organ egzekucyjny wydaje
postanowienie o
zastosowaniu tego środka egzekucyjnego.
O
zakończeniu czynności egzekucyjnych w drodze wykonania zastępczego
i o
wykonaniu
egzekwowanego
obowiązku
organ
egzekucyjny
zawiadamia
zobow
iązanego i doręcza mu wykaz kosztów, z wezwaniem do uiszczenia na pokrycie
tych kosztów odpowiedniej kwoty w oznaczonym terminie. W przypadku nieuiszczenia tej
kwoty w
oznaczonym terminie prowadzi się egzekucję administracyjną należności
pieniężnych.
2.22. Odebranie rzeczy ruchomej.
Stosuje wówczas, gdy zobowiązany uchyla się od wydania oznaczonej rzeczy
ruchomej albo też – w przypadkach określonych w odrębnych przepisach – na odebraniu
rzeczy ruchomej oznaczonej tylko co do rodzaju lub gatunku.
Ten środek egzekucyjny stosuje się również wówczas, gdy egzekwowany jest
obowiązek zniszczenia rzeczy ruchomej, nakazany ze względów sanitarnych lub innych
względów społecznych, a także gdy chodzi o obowiązek ujawnienia posiadania
oznaczonej rzeczy ruchomej. Poza tym sto
suje się, gdy chodzi o obowiązek wydania tylko
na określony czas (np. dokument – dla celów dowodowych), jak i gdy rzecz znajduje się
we władaniu innej osoby, jeżeli ta rzecz nie została wyłączona spod egzekucji.
Odebrania rzeczy dokonuje egzekutor, który doręcza zobowiązanemu
postanowienie organu egzekucyjnego wzywające go do wydania rzeczy określonej
w tytule wykonawczym, z
zagrożeniem, że w razie niewykonania obowiązku zostanie
U
U
N
N
I
I
W
W
E
E
R
R
S
S
Y
Y
T
T
E
E
T
T
M
M
I
I
K
K
O
O
Ł
Ł
A
A
J
J
A
A
K
K
O
O
P
P
E
E
R
R
N
N
I
I
K
K
A
A
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
WYŻSZE ZAWODOWE STUDIA ADMINISTRACYJNE
75/79
zastosowany środek egzekucyjny w celu odebrania tej rzeczy.
2.23. Odebranie nieruch
omości, opróżnienie lokalu i innych
pomieszczeń.
Ma zastosowanie, gdy egzekwuje się obowiązek wydania nieruchomości albo
opróżnienia lokalu mieszkalnego lub użytkowego albo innego pomieszczenia.
W
przypadku stosowania tego środka egzekucyjnego, egzekucję prowadzi się zarówno
przeciwko zobowiązanemu, jak i przeciwko członkom jego rodziny i domownikom oraz
innym osobom zajmującym nieruchomość lub lokal (pomieszczenie), które mają być
opróżnione i wydane.
Odebrania lub opróżnienia dokonuje egzekutor, który doręcza zobowiązanemu
odpis tytułu wykonawczego oraz postanowienie organu egzekucyjnego o wezwaniu do
wykonania obowiązku określonego w tytule wykonawczym, z zagrożeniem, że w razie
niewykonania obowiązku zostanie zastosowany środek egzekucyjny w celu odebrania
nieruchomości lub opróżnienia lokalu (pomieszczenia). Na to postanowienie służy
zobowiązanemu zażalenie.
Egzekutor usuwa z
nieruchomości lub lokalu (pomieszczenia) znajdujące się tam
ruchomości i wzywa osoby przebywające na terenie nieruchomości lub w lokalu
(pomieszczeniu)
do
ich
opuszczenia,
z
zagrożeniem zastosowania przymusu
bezpośredniego, a w razie oporu podejmuje odpowiednie kroki w celu zastosowania
przymusu bezpośredniego.
Ruchomości usunięte z nieruchomości lub lokalu (pomieszczenia) egzekutor oddaje
zobowiązanemu lub dorosłemu członkowi rodziny albo na przechowanie innej osobie na
skład, na koszt i niebezpieczeństwo zobowiązanego.
2.24.
Przymus bezpośredni.
Polega na doprowadzeniu do wykonania obowiązku podlegającego egzekucji drogą
zagrożenia zastosowania lub drogą zastosowania bezpośrednio skutecznych środków, nie
wyłączając siły fizycznej, w celu usunięcia oporu zobowiązanego i oporu innych osób,
które stoją na przeszkodzie w wykonaniu obowiązku.
Środek ten można zastosować tylko ostatecznie.
Przymus bezpośredni stosuje egzekutor, który doręcza zobowiązanemu odpis tytułu
wykonawczego oraz postanowienie organu egzekucyjnego o
wezwaniu zobowiązanego do
wykonania obowiązku wskazanego w tytule wykonawczym, z zagrożeniem zastosowania
przymusu bezp
ośredniego.
U
U
N
N
I
I
W
W
E
E
R
R
S
S
Y
Y
T
T
E
E
T
T
M
M
I
I
K
K
O
O
Ł
Ł
A
A
J
J
A
A
K
K
O
O
P
P
E
E
R
R
N
N
I
I
K
K
A
A
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
WYŻSZE ZAWODOWE STUDIA ADMINISTRACYJNE
76/79
2.25.
Postępowanie zabezpieczające.
Ma charakter postępowania pomocniczego w stosunku do postępowania
egzekucyjnego. Jego celem jest zabezpieczenie należności pieniężnej lub wykonania
obowiązku o charakterze niepieniężnym, jeżeli brak zabezpieczenia mógłby utrudnić lub
udaremnić egzekucję administracyjną przez działania niesumiennego zobowiązanego lub
przez jego sytuację materialną.
Funkcja postępowania egzekucyjnego zostaje zrealizowana, gdy jego cel w konkretnej
sprawie zostaje osiągnięty, a więc gdy egzekwowany obowiązek zostanie wykonany.
Przyczyną dokonania zabezpieczenia w szczególności może być:
➢
brak płynności finansowej zobowiązanego;
➢
unikanie wykonania przez zobowiązanego obowiązku przez nieujawnianie
zobowiązań powstających z mocy prawa lub nierzetelne prowadzenie ksiąg
podatkowych;
➢
dokonywanie przez zobowiązanego wyprzedaży majątku.
Zabezpieczenie może być dokonane także przed terminem płatności należności
pieniężnej lub przed terminem wykonania obowiązku o charakterze niepieniężnym oraz
zabezpieczenie
należności
pieniężnych
może
dotyczyć
również
przyszłych
powtarzających się świadczeń.
Organ egzekucyjny dokonuje zabezpieczenia na wniosek wierzyciela i na podstawie
wydanego przez niego zarządzenia zabezpieczenia.
Organ egzekucyjny może w każdym czasie uchylić lub zmienić sposób lub zakres
zabezpieczenia. Na postanowienie to służy zażalenie.
W
sprawie
prowadzenia
postępowania
zabezpieczającego
przysługuje
zobowiązanemu prawo wniesienia zarzutu do organu egzekucyjnego w terminie 7-dni od
d
nia doręczenia zarządzenia zabezpieczenia z klauzulą organu egzekucyjnego o przyjęciu
tego zarządzenia do wykonania.
W
przypadku zabezpieczenia należności pieniężnej termin - 30-dni od dokonania
zabezpieczenia, w
zabezpieczeniu obowiązku o charakterze niepieniężnym – 3-miesiące.
Zabezpieczenie należności pieniężnej następuje przez:
1)
zajęcie pieniędzy, wynagrodzenia za pracę, wierzytelności z rachunków
bankowych, innych wierzytelności i praw majątkowych lub ruchomości;
2)
obciążenie nieruchomości zobowiązanego hipoteką przymusową;
3)
obciążenie statku morskiego zastawem wpisanym do rejestru okrętowego;
4) ustanowienie zakazu zbywania i
obciążania nieruchomości, która nie ma
urządzonej księgi wieczystej albo której księga wieczysta zginęła lub uległa
zniszczeniu;
U
U
N
N
I
I
W
W
E
E
R
R
S
S
Y
Y
T
T
E
E
T
T
M
M
I
I
K
K
O
O
Ł
Ł
A
A
J
J
A
A
K
K
O
O
P
P
E
E
R
R
N
N
I
I
K
K
A
A
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
WYŻSZE ZAWODOWE STUDIA ADMINISTRACYJNE
77/79
5) ust
anowienie zakazu zbywania spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego,
spółdzielczego sprawa do lokalu użytkowego lub prawa do domu jednorodzinnego
w
spółdzielni mieszkaniowej.
Zajęcie zabezpieczenia nie może dotyczyć rzeczy lub praw zwolnionych
z egzekuc
ji. Przy wyborze środka zabezpieczającego organ egzekucyjny powinien
uwzględnić interes stron, w takiej mierze, aby wierzycielowi zapewnić wykonanie
obowiązku, a zobowiązanego nie obciążać ponad potrzebę.
U
U
N
N
I
I
W
W
E
E
R
R
S
S
Y
Y
T
T
E
E
T
T
M
M
I
I
K
K
O
O
Ł
Ł
A
A
J
J
A
A
K
K
O
O
P
P
E
E
R
R
N
N
I
I
K
K
A
A
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
WYŻSZE ZAWODOWE STUDIA ADMINISTRACYJNE
78/79
3.
Naczelny Sąd Administracyjny.
3.1. Organizacja NSA.
3.2.
Właściwość NSA.
3.3. Kryterium i zakres kontroli NSA.
3.4. Podmioty uprawnione do wniesienia skargi do NSA.
3.5. Wymogi formalne skargi do NSA.
3.6. Tryb wnoszenia skargi do NSA.
3.7. Termin niesienia skargi do NSA.
3.8.
Przesłanki wniesienia skargi do NSA.
3.9.
Postępowanie wstępne przed NSA.
3.10.
Postępowanie rozpoznawcze przed NSA.
3.11. Zawieszenie i
umorzenie postępowania przed NSA.
U
U
N
N
I
I
W
W
E
E
R
R
S
S
Y
Y
T
T
E
E
T
T
M
M
I
I
K
K
O
O
Ł
Ł
A
A
J
J
A
A
K
K
O
O
P
P
E
E
R
R
N
N
I
I
K
K
A
A
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
WYŻSZE ZAWODOWE STUDIA ADMINISTRACYJNE
79/79
3.12.
Zakres postępowania dowodowego przed NSA.
3.13. Zasady orzekania przez NSA.
3.14.
Rodzaje orzeczeń NSA.
3.15.
Skutki prawne orzeczeń NSA.
3.16.
Zaskarżanie orzeczeń NSA.