Aktywne metody poszukiwania pracy

1. Samodzielne poszukiwanie pracy

2. Dokumenty aplikacyjne — treść i forma

2.1. Jak napisać CV?
2.2. List motywacyjny

3. Rozmowa kwalifikacyjna

3.1. Przygotowanie do rozmowy kwalifikacyjnej

3.2. Autoprezentacja podczas rozmowy kwalifikacyjnej

Bibliografia

1. Samodzielne poszukiwanie pracy

Przemiany ustrojowe i gospodarcze w Polsce lat dziewięćdziesiątych sprawiły, że wiele
osób znalazło się nieoczekiwanie w nowym położeniu zawodowym. Na rynku pracy
pojawiło się bezrobocie strukturalne, zaczęły się również ujawniać nowe kierunki rozwoju
gospodarczego, determinujące aktywność zawodową i edukacyjną. Procesy te wymagają
od znacznej części społeczeństwa odpowiedzi na wyzwania i podjęcia próby dostosowania
się do nowej rzeczywistości. Samodzielne radzenie sobie w nieznanych wcześniej
warunkach oraz konieczność dokonania wyboru spośród wielu opcji jest zadaniem na tyle
trudnym, że część osób wymaga profesjonalnej pomocy niesionej instytucjonalnie. Jedną
z form takiej pomocy jest doradztwo edukacyjne i zawodowe świadczone przez podmioty
publiczne. Dzięki niemu klienci mogą sprawniej funkcjonować w świecie pracy, realizować
się przez zajęcia zawodowe i czerpać z nich satysfakcję.

Znalezienie pracy odpowiadającej posiadanym kwalifikacjom i aspiracjom nie jest łatwe.
Jakże często padają pytania: Dlaczego od kilku miesięcy nie mogę znaleźć pracy? Mam
niewystarczające kwalifikacje? Nie potrafię się dobrze zaprezentować? Pracodawcy dają
ogłoszenia o pracę dla pozoru, bo mają z góry upatrzonych kandydatów?

Przygotowania do poszukiwania pracy należy zacząć od szczegółowej analizy swoich
zainteresowań i potrzeb. Poszukiwanie pracy wymaga czasu, wysiłku i cierpliwości.
Większe szansę na znalezienie pracy ma osoba aktywnie jej poszukująca — każdego
dnia, do skutku, „prąc do przodu”, nie zważając na niesprzyjające okoliczności.

1

Jedną z podstawowych metod poszukiwania pracy jest codzienne przeglądanie prasy
— niemal we wszystkich gazetach znaleźć można rubryki „dam pracę” czy „szukam
pracy”. Wiele gazet wydaje specjalne dodatki poświęcone pracy. Można również samemu
umieścić ogłoszenie o poszukiwaniu pracy.

Źródłem aktualnych ofert pracy jest również Internet. Warto wskazać kilka adresów stron
internetowych, które — nie wyczerpując zasobów sieciowych — mogą stanowić
inspirujący początek do własnych poszukiwań:
⎯ Służby zatrudnienia

MIPS — Portal Publicznych Służb Zatrudnienia. Witryna internetowa.

http://www.psz.praca.gov.pl/

, stan z 23 lutego 2010 r.

Eures Polska — Sieć Europejskich Ofert Pracy. Witryna internetowa.

http://www.eures.praca.gov.pl

, stan z 23 lutego 2010 r.

European Commission. Witryna internetowa.

http://ec.europa.eu/eures/

,

stan z 23 lutego 2010 r.

⎯ Urzędy

Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej. Witryna internetowa.

http://www.mps.gov.pl

, stan z 23 lutego 2010 r.

Główny Urząd Statystyczny. Witryna internetowa.

http://www.stat.gov.pl

,

stan z 23 lutego 2010 r.
Państwowa Inspekcja Pracy. Witryna internetowa.

http://www.pip.gov.pl

,

stan z 23 lutego 2010 r.

⎯ Serwisy ogłoszeniowe

Gazeta Praca.pl. Witryna internetowa.

http://praca.gazeta.pl

, stan z 23 lutego 2010 r.

Pracuj. Witryna internetowa.

http://www.pracuj.pl

, stan z 23 lutego 2010 r.

Praca Gratka.pl. Witryna internetowa.

http://praca.gratka.pl

, stan z 23 lutego 2010 r.

Praca. Witryna internetowa.

http://www.praca.pl

, stan z 23 lutego 2010 r.

Onet. Witryna internetowa.

http://praca.onet.pl

, stan z 23 lutego 2010 r.

Wirtualna Polska. Witryna internetowa.

http://praca.wp.pl

, stan z 23 lutego 2010 r.

Interia. Witryna internetowa.

http://praca.interia.pl

, stan z 23 lutego 2010 r.

Jobpilot. Witryna internetowa.

http://www.jobpilot.pl

, stan z 23 lutego 2010 r.

Stowarzyszenie Agencji Zatrudnienia. Witryna internetowa.

http://www.praca.saz.org.pl/

, stan z 23 lutego 2010 r.

⎯ Inne strony internetowe zawierające użyteczne informacje

Ochotnicze Hufce Pracy. Witryna internetowa. http://www.ohp.pl,
stan z 23 lutego 2010 r.
Krajowy Ośrodek Wspierania Edukacji Zawodowej i Ustawicznej. Witryna internetowa.

http://www.koweziu.edu.pl

, stan z 23 lutego 2010 r.

2

Związek Zakładów Doskonalenia Zawodowego. Witryna internetowa.

http://www.zzdz.pl/

, stan z 23 lutego 2010 r.

HRK.pl. Portal Rynku Pracy. Witryna internetowa.

http://www.hrk.pl

,

stan z 23 lutego 2010 r.
Wokół Kariery. Witryna internetowa.

http://www.wokolkariery.pl

,

stan z 23 lutego 2010 r.
Biura karier. Witryna internetowa.

http://www.biura-karier.net/

,

stan z 23 lutego 2010 r.

Poszukując pracy można również zarejestrować się w wojewódzkim lub powiatowym
urzędzie pracy, odwiedzać Ochotnicze Hufce Pracy (w ramach których działa sieć
Mobilnych Centrów Informacji Zawodowej), różne agencje zatrudnienia, a także
skontaktować się z pracodawcą, którego dane teleadresowe znaleźć można w książce
telefonicznej lub otrzymać od rodziny i przyjaciół.

2. Dokumenty aplikacyjne — treść i forma

Zanim będziemy mieli możliwość bezpośredniego zaprezentowania się podczas rozmowy
kwalifikacyjnej potencjalnemu pracodawcy, najpierw musimy mu przesłać dokumenty
aplikacyjne — zazwyczaj jest to CV i list motywacyjny.

Te dokumenty są naszą wizytówką i pierwszym elementem autoprezentacji. Dobrze
skonstruowane, profesjonalnie prezentujące nasze umiejętności, doświadczenie
i wykształcenie, zachęcą pracodawcę do spotkania się z nami i być może zatrudnienia
właśnie nas.

Dokumenty aplikacyjne oceniane są w dwóch aspektach:
⎯ merytorycznym — czy wykształcenie, wiedza, doświadczenie i umiejętności kandydata

odpowiadają potrzebom pracodawcy,

⎯ formalnym — czy forma dokumentów, sposób ich sporządzenia, wygląd itd.,

odpowiadają obowiązującym standardom.

Przygotowując te dokumenty, pamiętaj, że tutaj liczy się autoreklama i umiejętność
promowania samego siebie. Należy uwypuklić swoje zalety i pokazać korzyści, jakie
pracodawca może odnieść, zatrudniając właśnie nas.

3

Informacje o sobie powinny być zaprezentowane rzetelnie — bez fałszywej skromności,
ale i nadmiernej chełpliwości. I co bardzo ważne — muszą opierać się na faktach.

Pierwsze wrażenie — najpierw forma
W przypadku dokumentów aplikacyjnych, podobnie jak w innych sferach naszego życia,
liczy się efekt pierwszego wrażenia
(

http://www.flexwork.pl/pracownik.php?idNode=54&idCnt=26

; Curtis, 2000). Nawet

dobrze napisane pod względem treści dokumenty zostaną odrzucone w przedbiegach,
jeśli ich wygląd jest nieestetyczny, „udziwniony”, roi się w nich od błędów
ortograficznych, interpunkcyjnych czy stylistycznych.

Pamiętaj! Wszelkie „uchybienia” estetyczne w dokumentach aplikacyjnych powodują, że
są one odrzucane bez czytania ich treści.

Zasady dotyczące estetyki dokumentów aplikacyjnych
(

http://www.flexwork.pl/pracownik.php?idNode=54&idCnt=26

):

⎯ bezbłędne — muszą być napisane bezbłędnie (brak jakichkolwiek błędów

ortograficznych, gramatycznych, stylistycznych, interpunkcyjnych),

⎯ estetyczne — nie mogą być w żaden sposób uszkodzone, wymięte, poplamione,

popisane,

⎯ napisane komputerowo — muszą być napisane na komputerze (maszynie), chyba że

pracodawca wyraźnie oczekuje dokumentu napisanego odręcznie,

⎯ na białym papierze — wydrukowane na białym papierze, najlepiej bardzo dobrej

jakości, czarną czcionką,

⎯ schludna szata graficzna — szata graficzna musi być jednolita i przejrzysta — czytelna

czcionka (wielkość 10–12 pkt), jednolite odstępy, wyraźnie oddzielone poszczególne
akapity, podkreślenia czy wytłuszczenia stosowane bardzo oszczędnie,

⎯ bez ozdobników graficznych,
⎯ aktualne zdjęcie legitymacyjne — zdjęcie należy umieścić tylko wtedy, gdy

pracodawca tego zażąda, musi to być dobrej jakości aktualne zdjęcie legitymacyjne,

⎯ ograniczona objętość — objętość dokumentów powinna wynosić 1 stronę,

w przypadku bogatego CV dopuszczalne są dwie strony,

⎯ wysyłane e-mailem jako załącznik — dokumenty wysyłane pocztą elektroniczną

powinny być zamieszczone w załącznikach, a nie w treści e-maila.

4

2.1. Jak napisać CV?

„Twój życiorys, potocznie zwany CV (od curriculum vitae), jest dokumentem
marketingowym sprzedającym swój najlepszy produkt — Ciebie” (Curtis, 2000: 23). Jest
to najważniejszy dokument, dzięki któremu pracodawca może zapoznać się z naszą
kandydaturą. Dlatego jego zawartość merytoryczna oraz sposób prezentacji treści
wymagają starannego przemyślenia i zredagowania.

Kim jestem i czego chcę?
Przed przystąpieniem do stworzenia swojego CV warto uświadomić sobie własne
oczekiwania wobec pracy, swoje umiejętności, doświadczenia i predyspozycje oraz
zastanowić się, jakie korzyści może odnieść pracodawca, jeśli wybierze ciebie spośród
innych kandydatów. Pomocne jest tutaj spisanie wszystkich swoich doświadczeń
zawodowych, stanowisk pracy, obowiązków wykonywanych na każdym z nich, a później
wybranie tych, które pozwolą nam na stworzenie spójnego profilu zawodowego,
odpowiadającego stanowisku, o jakie się ubiegamy.

Pamiętaj! CV powinno być dostosowane do konkretnej oferty pracy, o jaką się ubiegamy.
Należy umieścić w nim tylko te informacje, które utworzą spójny profil zawodowy
— wskażą nasze walory i przydatność w określonej firmie i na określonym stanowisku
pracy.

Rodzaje życiorysów (Osińska, 1995: 12):
⎯ chronologiczny — to najbardziej tradycyjna forma prezentowania swojego życiorysu;

takie CV zawiera informacje dotyczące zatrudnienia i wykształcenia kandydata
ułożone w porządku chronologicznym, z uwzględnieniem przedziałów czasowych
(dat); informacje te prezentowane są w porządku odwróconym — od najbardziej
aktualnych do najstarszych;

⎯ funkcjonalny — zorganizowany jest według umiejętności, jakie kandydat posiada i ma

na celu podkreślenie jego kwalifikacji; polecany jest szczególnie osobom o małym
doświadczeniu zawodowym lub takim, które chcą zmienić profil swojej kariery
zawodowej;

⎯ mieszany — stanowi kombinację życiorysu chronologicznego i funkcjonalnego;

polecany jest osobom, które mają bogate doświadczenie zawodowe i wiele
umiejętności; w tym typie życiorysu doświadczenia prezentowane są chronologicznie,
ale uszeregowane według umiejętności lub zagadnień tematycznych.

5

Niezależnie od rodzaju CV powinny się w nim znaleźć następujące rodzaje informacji:
Dane osobowe
— nazwisko i imię,
— aktualny adres zamieszkania wraz z numerem kodu,
— telefon kontaktowy,
— adres elektroniczny (e-mail),
— data urodzenia (niekoniecznie),
— stan cywilny (niekoniecznie).
Wykształcenie
Ukończone szkoły (uwzględnić można szkołę średnią — informacji o szkole podstawowej
i gimnazjum nie zamieszczamy), uczelnie i studia podyplomowe.
Informacje powinny zawierać daty (tylko lata), nazwę szkoły, wydziału, specjalizacji,
ewentualnie uzyskany tytuł, dyplom.
Temat pracy dyplomowej (licencjackiej, magisterskiej) można podać tylko wtedy, gdy
bezpośrednio łączy się z pracą, o jaką się staramy.
Kursy i szkolenia
Informacje o kursach i szkoleniach, które bezpośrednio wiążą się ze stanowiskiem,
o jakie się ubiegamy.
Doświadczenie zawodowe
Informacje o przebiegu pracy, uwzględniające przedziały czasowe (daty
z uwzględnieniem miesięcy).
Informacje powinny zawierać: nazwę pracodawcy (w przypadku, gdy nie jest to znana
firma, trzeba podać jej branżę/sektor, rodzaj działalności), zajmowane stanowisko oraz
zakres obowiązków.
W przypadku osób z małym doświadczeniem zawodowym można uwzględnić wszystkie
rodzaje wykonywanych prac — w niepełnym wymiarze godzin, zlecone, dorywcze,
sezonowe, wolontariat, a także praktyki zawodowe czy staże studenckie.
Znajomość języków obcych
Informacje dotyczące tego, jakie języki znamy i na jakim poziomie (np. w stopniu
komunikatywnym, biegła znajomość w mowie i w piśmie, itd.).
Obsługa komputera
Informacje dotyczące posiadanych umiejętności związanych z obsługą komputera oraz
znajomością konkretnych programów komputerowych, jakie mogą być potrzebne
w pracy.
Pamiętaj, że te dane łatwo sprawdzić, więc — podobnie jak w przypadku języków obcych
— warto określić poziom umiejętności, np. podstawy obsługi komputera, biegła
znajomość programów X, Y. Z.

6

Inne umiejętności/inne kwalifikacje
Dodatkowe informacje o posiadanych umiejętnościach, uprawnieniach, które mogą być
przydatne w pracy, nie tylko na konkretnym stanowisku pracy, o jakie się ubiegasz, ale
i w przyszłości.
Tutaj możemy zamieścić dane dotyczące prawa jazdy, obsługi urządzeń biurowych,
maszynopisania, posiadanych uprawnień zawodowych (należy podać nazwę uprawnień,
rok ich uzyskania oraz nazwę instytucji wystawiającej uprawnienia). Mogą się tu także
znaleźć informacje o posiadanych tzw. umiejętnościach „miękkich” — społecznych,
organizacyjnych, kierowniczych itp.
Zainteresowania
Te informacje nie są obowiązkowe, choć można je podać, jeśli masz jakieś ciekawe,
niebanalne zainteresowania. Należy unikać banałów i ogólników, typu „książka”, „kino”,
„kuchnia” oraz nadmiernie rozbudowanej listy zainteresowań (maks. 4).
Inne/dodatkowe informacje
Można tu umieścić te informacje, które nie pasowały do poprzednich sekcjach,
a uważasz, że mogą być przydatne, np. lista publikacji, działalność społeczna,
przynależność do różnych organizacji itp.
Referencje
W CV nie umieszczamy informacji o referencjach, chyba że pracodawca wyraźnie tego
oczekuje.
Jeśli mamy tego typu dokumenty — pisemne opinie czy referencje z poprzednich miejsc
pracy, ze studiów itp. — i sądzimy, że warto byłoby je wykorzystać, można zaznaczyć, że
je posiadamy, stosując na przykład formułę: „Referencje dostępne na życzenie”.
Zgoda na przetwarzanie danych osobowych
Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa zamieszczenie tej klauzuli jest konieczne,
aby firma mogła brać nasze dane pod uwagę w postępowaniu rekrutacyjnym.

2.2. List motywacyjny

List motywacyjny jest uzupełnieniem CV. Jak wskazuje jego nazwa, ma on prezentować
motywację, jaką kierujemy się, składając swoją ofertę pracodawcy. Jego głównym celem
jest zachęcenie osoby czytającej list do zaproszenia nas na rozmowę kwalifikacyjną. Choć
nawet najlepszy list motywacyjny sam w sobie nie gwarantuje nam uzyskania posady, to
źle napisany prawie na pewno nasze szanse przekreśla.

7

Zasady dotyczące pisania listu motywacyjnych
W przypadku listów motywacyjnych nie istnieją jakieś ściśle określone wytyczne
dotyczące jego zawartości. Jego zadaniem jest wyróżnienie nas spośród innych
kandydatów, którzy często mają podobne kwalifikacje. Dlatego ważny jest tutaj własny
styl, inteligencja, sposób argumentowania czy sprawność w przekazywaniu dodatkowych
informacji.

Poniżej przedstawione zostały ogólne zasady, jakimi powinien się cechować dobrze
napisany list motywacyjny.

Zasady dotyczące treści listu motywacyjnego:
⎯ dopasowany do konkretnej oferty pracy – stanowiska, firmy, branży;
⎯ informuje, o jakie stanowisko się ubiegamy;
⎯ uwzględnia oczekiwania pracodawcy i kandydata;
⎯ wskazuje naszą motywację do podjęcia pracy w danej firmie;
⎯ akcentuje nasze najważniejsze atuty (konkretne doświadczenia, wiedzę, osiągnięcia,

cechy);

⎯ uzasadnia korzyści, jakie odniesie pracodawca.

Zasady dotyczące formy listu motywacyjnego:
⎯ jest zwięzły i czytelny; objętość listu wraz z nagłówkami nie może przekraczać jednej

strony;

⎯ zawiera dane osobowe kandydata (nazwisko i imię, adres, nr telefonu kontaktowego

i adres e-mail);

⎯ zawiera dane adresata (nazwisko i imię, stanowisko osoby, która będzie czytać list,

a jeśli takich danych nie ma, to nazwę i adres firmy);

⎯ zawiera informację o źródle, z jakiego kandydat otrzymał informacje o wakacie na

danym stanowisku i (jeśli jest) jego numer referencyjny;

⎯ spełnia wszystkie wymogi dotyczące estetyki dokumentu (omówione wcześniej);
⎯ jest odręcznie podpisany (chyba, że wysyłasz go w formie elektronicznej).

8

3. Rozmowa kwalifikacyjna

3.1. Przygotowanie do rozmowy kwalifikacyjnej

Grunt to dobre przygotowanie! Aby korzystnie zaprezentować się podczas rozmowy
kwalifikacyjnej, należy się do niej starannie przygotować.
Dobre przygotowanie:
— jest wyrazem naszego profesjonalizmu: wiem, kim jestem i czego chcę;
— daje nam większą pewność siebie: znam swoje atuty i swoją wartość;
— zwiększa naszą wiarygodność podczas rozmowy: prezentuję siebie z przekonaniem
i entuzjazmem — bez zbędnej skromności czy nadmiernej chełpliwości.

Przed rozmową kwalifikacyjną — 7 kroków do dobrego przygotowania
1. Poznaj firmę, w której chcesz pracować (McKay, Davis, Fanning, 2001: 292–294):

⎯ zdobądź informacje na temat tego, czym się firma zajmuje, w jaki sposób działa,

jaka jest jej historia, kto jest jej dyrektorem, dlaczego poszukuje nowych
pracowników, czy ma konkurencję na rynku, od jakich czynników zależy jej
sukces;

⎯ dowiedz się, jaki jest zakres obowiązków na stanowisku, o jakie się ubiegasz, oraz

jaka wiedza, umiejętności, kwalifikacje i kompetencje są niezbędne/pożądane do
wykonywania tej pracy; zastanów się także, w jaki sposób zatrudnienie ciebie
w tej firmie przyczyni się do jej sukcesu;

⎯ dowiedz się także szczegółów na temat rozmowy — gdzie ma się odbyć, kto

będzie ją przeprowadzał, ile osób będzie obecnych podczas rozmowy, jak długo
będzie trwała.

Pamiętaj! Zdobycie tych informacji jest ważnym elementem przygotowania do
rozmowy i nie powinno się go lekceważyć. Rekruterzy zazwyczaj sprawdzają, czy
kandydat coś wie o firmie i stanowisku, o jakie się ubiega. Jest to często stosowana
metoda weryfikacji intencji kandydata — jeśli kandydat niewiele wie o firmie czy całej
branży, oznacza to, że nie jest to praca, o jakiej naprawdę marzy. Z drugiej strony
— zdobywając te wiadomości, masz także szansę zastanowić się, czy na pewno
chcesz pracować w takiej firmie — być może dowiesz się czegoś, co ci się nie spodoba
lub wzbudzi twoje wątpliwości. Dzięki poznaniu firmy możesz:
⎯ dostosować prezentowane przez siebie doświadczenie, wiedzę i kompetencje do

oczekiwań pracodawcy i wymagań stanowiska pracy,

⎯ zadać sensowne pytania dotyczące pracy,
⎯ dać do zrozumienia, że poważnie traktujesz starania o pracę w tej właśnie firmie.

9

2. Przygotuj listę informacji o sobie, które chciałbyś przekazać pracodawcy.

Przypomnij sobie dokładnie informacje, które zawarłeś w CV i liście motywacyjnym.
Wynotuj wszystkie istotne wiadomości o swoim wykształceniu, doświadczeniu,
osiągnięciach, umiejętnościach, zainteresowaniach, cechach osobistych,
innowacyjnych pomysłach oraz planach na przyszłość. Zastanów się, jak to, co wiesz,
kim jesteś i co umiesz, mogłoby przyczynić się do sukcesu tej firmy.

3. Zastanów się, jakie pytania możesz usłyszeć i przygotuj na nie odpowiedzi.

Nie jesteśmy w stanie przewidzieć wszystkich pytań, jakie możemy usłyszeć podczas
rozmowy, ale w większość rozmów kwalifikacyjnych odbywa się według podobnego
schematu (

http://www.pracuj.pl/rekrutacja-rozmowa-kwalifikacyjna-artykuly-

pytania-pracodawcy.htm#top

; Zarządzanie kadrami. Ćwiczenia, 2006: 64–65):

⎯ pytania dotyczące przeszłości (edukacja, dotychczasowe doświadczenia

zawodowe),

⎯ pytania dotyczące planów zawodowych oraz wyobrażeń kandydata o poszukiwanej

pracy,

⎯ pytania dotyczące motywacji do podjęcia pracy w danej firmie.

4. Spróbuj przewidzieć obiekcje swojego rozmówcy i przygotuj obronę.

Podczas rozmowy mogą zostać ujawnione fakty, które w oczach
pracodawcy/rekrutera stanowią przeszkodę w objęciu przez ciebie tego stanowiska
(np. zbyt młody wiek, za mało doświadczenia, pewne luki w twoim wykształceniu,
wiedzy czy umiejętnościach). Przygotuj odpowiedź, w jaki sposób i z użyciem jakich
środków możesz w krótkim czasie nadrobić te niedociągnięcia (McKay, Davis,
Fanning, 2001: 292–294).

5. Przygotuj listę pytań, które chciałbyś zadać pracodawcy.

Rozmowa kwalifikacyjna to w istocie wymiana informacji między kandydatem
i pracodawcą, dzięki której obie strony powinny uzyskać pewność, że chcą nawiązać
z sobą współpracę. Zadawanie pytań przez kandydata świadczy o tym, że jest
rzeczywiście zainteresowany pracą, o jaką się ubiega. Warto takie pytania
przygotować sobie przed rozmową. O co kandydaci mogą zapytać pracodawcę? Na
przykład:
⎯ o zakres obowiązków na danym stanowisku,
⎯ o powody poszukiwania osoby na to stanowisko (czy jest to nowo utworzone

stanowisko, co się stało z osobą, która zajmowała je poprzednio),

⎯ od kiedy planowane jest zatrudnienie kogoś na to stanowisko,
⎯ o wymagania stawiane nowemu pracownikowi,
⎯ o możliwości rozwoju na danym stanowisku (jaka jest ścieżka kariery, czy

przewidziane są jakieś szkolenia),

⎯ o atmosferę w pracy,

10

⎯ o to, jaką osobą jest przełożony,
⎯ o to, jak wygląda dzień pracy na danym stanowisku,
⎯ czy i kiedy kandydat pozna wynik rozmowy.
Więcej informacji znajdziesz na stronie:

http://www.pracuj.pl/rekrutacja-rozmowa-

kwalifikacyjna-artykuly-pytania-kandydata.htm#top

.

6. Trening czyni mistrza! Przećwicz rozmowę przed właściwym spotkaniem.

Przećwicz rozmowę przed lustrem albo z przyjacielem, nagraj ją na taśmę. Taki
trening przygotuje cię do rzeczywistej rozmowy i spowoduje, że będziesz czuł się
pewniej, a przez to będziesz spokojniejszy i bardziej opanowany podczas właściwego
spotkania. Pozwoli także na wyeliminowanie różnych błędów — zarówno dotyczących
treści wypowiedzi, jak i ich formy. Warto się zastanowić, czy mówisz dostatecznie
głośno, wyraźnie, nie za szybko. Czy w twoim głosie słychać pewność siebie
i entuzjazm. Bardzo ważne jest też to, co o sobie myślisz — czy uważasz się za osobę
wartościową, czy jesteś przekonany, że możesz odnieść sukces. Takie myśli działają
jak samospełniająca się przepowiednia. Jeśli wierzysz w sukces, zachowujesz się jak
osoba sukcesu i… zwiększasz swoją szansę na jego osiągnięcie.

7. Przygotuj dokumenty, które zabierzesz ze sobą na rozmowę.

Przygotuj wcześniej dokumenty, które mogą ci się przydać w czasie rozmowy:
⎯ CV i list motywacyjny,
⎯ świadectwa i dyplomy ukończenia szkół, kursów, praktyk (oryginały i kopie, które

możesz zostawić w firmie),

⎯ dokumenty potwierdzające twoje uprawnienia,
⎯ świadectwa pracy,
⎯ referencje.

3.2. Autoprezentacja podczas rozmowy kwalifikacyjnej

Pamiętaj, że ocena kandydata opiera się nie tylko na faktach (takich jak: staż pracy,
zajmowane stanowiska, wykształcenie, kursy, staże), ale także na subiektywnych
odczuciach pracodawcy czy rekrutera. Dlatego bardzo ważne jest to, aby prezentując
siebie podczas rozmowy, wywrzeć ogólne dobre wrażenie i pozostawić po sobie
przekonanie, że jesteś osobą, która idealnie pasuje na dane stanowisko.

Początek spotkania — liczy się pierwsze wrażenie!
Pamiętaj, że pracodawca/rekruter będzie oceniał nie tylko to, co powiesz podczas
rozmowy, ale także twój wygląd i zachowanie od pierwszych sekund spotkania.

11

Koniecznie należy zapoznać się też i zastosować do ogólnych zasad savoir-vivre’u
obowiązujących podczas takiego spotkania:
⎯ stosujemy zwroty grzecznościowe: „dzień dobry”, „proszę”, „dziękuję”;
⎯ rękę do powitania jako pierwszy wyciąga gospodarz — osoba, która przeprowadzi

z nami rozmowę;

⎯ siadamy dopiero wtedy, gdy zostaniemy o to poproszeni i na wskazanym miejscu;

jeśli nie wskazano nam miejsca, pytamy, gdzie możemy usiąść;

⎯ wyłączamy telefon komórkowy i inne sprzęty mogące zakłócić przebieg rozmowy;
⎯ niedopuszczalne jest żucie gumy czy palenie papierosów;
⎯ rozmówcę traktujemy z szacunkiem — nie okazujemy zniecierpliwienia, lekceważenia,

swojej wyższości.

W trakcie rozmowy (McKay, Davis, Fanning, 2001: 292–297; Curtis, 2000: 50–52):
1. Zapanuj nad tremą.

Stres (trema) związany z rozmową kwalifikacyjną jest naturalną reakcją. Przeżywa go
zdecydowana większość kandydatów i rekruterzy mają tego pełną świadomość.
Nie możemy pozwolić jednak na to, aby stres zapanował nad nami tak bardzo, że nie
możemy skupić myśli i spokojnie, sensownie odpowiadać na pytania. Zazwyczaj nasze
zdenerwowanie jest największe na początku spotkania — nie wiemy jeszcze co nas
czeka, jacy będą ludzie, z którymi mamy się spotkać. Dlatego początek rozmowy to
zwykle luźna pogawędka, np. na temat tego, jak kandydat dotarł na spotkanie, czy
były korki, jaka jest pogoda — dzięki niej można „przełamać pierwsze lody” i nieco się
uspokoić. Poza tym, stres podczas rozmowy będzie mniejszy, jeśli:
⎯ jesteśmy dobrze przygotowani do rozmowy — dobre przygotowanie jest kluczem

do sukcesu w większości życiowych wyzwań; czujemy się wtedy znacznie pewniej
i prezentujemy jako osoba, która dobrze wie, kim jest, czego chce i co ma do
zaoferowania;

⎯ myślimy pozytywnie — pozytywne myślenie zwiększa naszą wiarę w siebie

i przekonanie, że sobie poradzimy; jeśli z góry nastawiamy się na porażkę, to
prawie na pewno ją poniesiemy; optymizm i nadzieja na sukces powodują, że
emanujemy entuzjazmem i energią do działania i inni to widzą;

⎯ umiemy radzić sobie z porażką — z pewnością nie dostaniemy każdej pracy,

o którą się staramy; niepowodzenie na rozmowie kwalifikacyjnej może być dla nas
bolesną lekcją i zachwiać naszym poczuciem własnej wartości. Ale nieudana
rozmowa kwalifikacyjna to jeszcze nie koniec świata — to tylko rozmowa, jedna
z wielu, którą już odbyliśmy/odbędziemy w ciągu naszego życia. Ważne, jest aby:
traktować każdą rozmowę jako okazję do nauki; przeanalizować swoje błędy,
wyciągnąć wnioski i poprawić się na następnej rozmowie;

12

⎯ mamy już pewne doświadczenie — najbardziej obawiamy się tego, czego nie

znamy; każda kolejna rozmowa, w której uczestniczymy, wzbogaca nasze
doświadczenie — kiedy wiemy, czego się spodziewać, jak przebiega taka
rozmowa, nasz stres jest mniejszy.

2. Bądź uczciwy i spójny.

Podczas rozmowy kwalifikacyjnej należy prezentować się w jak najlepszym świetle,
ale w żadnym wypadku nie należy kłamać i oszukiwać! Kłamstwo zazwyczaj wcześniej
czy później wyjdzie na jaw, a my bezpowrotnie tracimy zaufanie. Mówienie prawdy
nie musi jednak oznaczać mówienia wszystkiego. Należy unikać eksponowania swoich
niepowodzeń, wad czy braków, a koncentrować się na atutach. Jeśli czegoś nie wiemy
czy nie umiemy, nie powinniśmy tego ukrywać, ale warto podkreślić, co już potrafimy
i jak możemy te niedociągnięcia nadrobić, np.:
⎯ Czy zna Pan program komputerowy XYZ?
⎯ Znam biegle programy ABC, BCD, GHC. Obsługi programu XYZ mogę się szybko

nauczyć.

3. Kontroluj swoją mowę ciała.

Odbiorca analizuje nie tylko to, co znaczą twoje słowa, ocenia także twoje zachowanie
podczas wypowiedzi. Twoje ciało powinno sygnalizować pewność siebie, uczciwość,
spokój i opanowanie — wtedy będziesz odbierany jako osoba wiarygodna
i profesjonalna.
Na co należy zwracać szczególną uwagę:
⎯ kontakt wzrokowy — ważne, aby utrzymywać naturalny kontakt wzrokowy

z rozmówcą (bez nadmiernie intensywnego wpatrywania się), zarówno podczas
twojej wypowiedzi — sygnalizujesz wtedy szczerość, pewność siebie i odwagę, jak
i wypowiedzi rekrutera — okazujesz przez to zainteresowanie, skupienie na
rozmowie i szacunek dla mówiącego;

⎯ sposób siedzenia — siedź na krześle wygodnie oparty, bez nadmiernego

rozluźnienia („rozwalania się”) czy spięcia (na brzeżku krzesła);

⎯ postawa ciała — utrzymuj otwartą postawę ciała, nie krzyżuj rąk i nóg;
⎯ gesty — unikaj wszelkich zbędnych ruchów, takich jak: kiwanie nogą, wiercenie

się, drapanie po głowie, bawienie się jakimś przedmiotem, zerkanie na zegarek;
ręce powinny luźno spoczywać na udach lub oparciu krzesła.

4. Nie tylko mów, ale i słuchaj.

Podczas rozmowy bywamy tak skoncentrowani na sobie i tym, co chcemy powiedzieć,
że prawie nie słuchamy tego, co mówi nasz rozmówca. Zapominamy, że rozmowa
kwalifikacyjna to — jak sama nazwa wskazuje — rozmowa, więc należy zachować
dotyczące jej reguły. Podczas rozmowy jesteśmy zarówno nadawcami, jak
i odbiorcami komunikatu, dlatego istotne jest zachowanie pewnej równowagi

13

pomiędzy mówieniem i słuchaniem. Skupianie uwagi na naszym rozmówcy
(rekruterze), okazywanie zainteresowania i zrozumienia dla tego, co mówi, oraz
adekwatne do zadawanych pytań odpowiedzi zwiększają sympatię do nas i powodują,
że pozostawimy po sobie dobre wrażenie — a to jest przecież naszym celem.
Pomocne w skutecznym prowadzeniu rozmowy jest stosowane zasad czynnego
słuchania. Składają się na nie:
⎯ niewerbalne oznaki słuchania;
⎯ parafrazowanie;
⎯ zadawanie pytań.
Niewerbalne oznaki słuchania
Okazywaniu zainteresowania i akceptacji dla naszego rozmówcy służą następujące
gesty (McKay, Davis, Fanning, 2001: 28):
⎯ utrzymywanie kontaktu wzrokowego z mówiącym,
⎯ lekkie wychylenie tułowia w stronę mówiącego,
⎯ uśmiech lub dostosowanie wyrazu twarzy do treści wypowiedzi,
⎯ potakiwanie głową,
⎯ otwarta postawa ciała,
⎯ komunikaty parawerbalne: „tak”, „to interesujące”, „yhy”.
Parafrazowanie
Parafrazowanie to technika służąca poprawie zrozumienia wypowiedzi rozmówcy.
Polega ona na powtórzeniu swoimi słowami tego, co — jak nam się wydaje — ktoś
przed chwilą powiedział. Dzięki temu możemy wyjaśnić wszelkie niejasności
w odbiorze informacji (McKay, Davis, Fanning, 2001: 23–24). Stosując parafrazę,
możemy wykorzystać zwroty:
⎯ „Innymi słowy…”
⎯ „Chcesz przez to powiedzieć, że…
⎯ „O ile cię dobrze zrozumiałem, to…”
⎯ „Masz na myśli…”
R: Proszę opowiedzieć mi o swojej największej porażce.
(Kandydat nie jest pewien, czy rekruterowi chodzi o porażkę w pracy, czy w ogóle
w życiu osobistym. Chce się upewnić, zanim udzieli odpowiedzi, więc stosuje
parafrazę)
K: Ma pan na myśli porażkę w życiu zawodowym?
R: Tak, raczej chodzi mi o pana życie zawodowe.
(Dzięki upewnieniu się, jaką porażkę rektuter miał na myśli, kandydat może
precyzyjnie odpowiedzieć na jego pytanie)

14

Zadawanie pytań
Pytania odgrywają bardzo ważną rolę podczas dialogu. Jeśli zadajesz pytania, dajesz
do zrozumienia, że jesteś zaangażowany w rozmowę. Podczas rozmowy
kwalifikacyjnej głównie to rekruter zadaje pytania, ale kandydat także ma prawo
pytać w jej trakcie, jeśli czegoś nie rozumie albo potrzebuje dodatkowych informacji.
Możemy zadać dwa rodzaje pytań:
⎯ zamknięte — zaczynające się od słowa „czy”, służą potwierdzeniu lub

zaprzeczeniu, czy posiadane przez nas informacje są prawdziwe:
K: „Czy na tym stanowisku obowiązuje nienormowany czas pracy?”
R: „Nie”

⎯ otwarte — zaczynające się od słów: „kto”, „gdzie”, „kiedy”, „jak”, „dlaczego”.

Pozwalają dowiedzieć się nowych informacji i dają naszemu rozmówcy możliwość
dłuższej wypowiedzi:
K: Jaki jest system pracy na tym stanowisku, jeżeli chodzi o godziny pracy?
R: Zasadniczo przewidujemy określone godziny pracy, zazwyczaj od 9 do 17, ale
w indywidualnych przypadkach możemy negocjować, w jakich godzinach
pracownik będzie pracował.

Osobną kwestią są pytania ze strony kandydata dotyczące posady, o jaką się ubiega.
Zazwyczaj czas na pytania od kandydata przeznacza się pod koniec rozmowy.

5. „Wsłuchaj się” w mowę ciała twojego rozmówcy.

Nie tylko ty wysyłasz komunikaty niewerbalne podczas rozmowy — twój rozmówca
także. Obserwacja reakcji rekrutera w czasie naszej wypowiedzi może nam dostarczyć
cennych informacji zwrotnych na temat tego, jak ocenia naszą wypowiedź, czy ją
aprobuje, czy też nie. Wykorzystując te subtelne wskazówki, możemy zmienić swoje
zachowanie, np. zmienić temat albo skrócić wypowiedź, jeśli widzimy, że odbiorca
zaczyna się kręcić niespokojnie, nie patrzy na nas albo zerka na zegarek.

6. Kontroluj, co mówisz i jak mówisz.

Podczas rozmowy kwalifikacyjnej pracodawca chce się dowiedzieć, który
z kandydatów będzie najlepiej wykonywał pracę na określonym stanowisku w jego
firmie. Twoim zadaniem jest zaprezentować się w taki sposób, aby nabrał
przekonania, że tą osobą jesteś właśnie ty. Ty sam musisz mu o tym powiedzieć,
prezentując swoje atuty. Ale pamiętaj, nie wystarczy powiedzieć: „jestem najlepszy”.
Trzeba to poprzeć faktami z twojego życia:
⎯ odpowiadaj zwięźle, precyzyjnie i na temat — odpowiadaj na zadane pytania

konkretnie i rzeczowo; rozmowa z jednym kandydatem trwa określony czas;
mówienie nie na temat, snucie dygresji i anegdot powoduje, że wartościowe
informacje o tobie umykają uwadze rozmówcy albo po prostu nie starczy czasu,
żeby o nich opowiedzieć:

15

R: Dlaczego chce pani pracować na stanowisku sekretarki w naszej firmie?
K: Już jako mała dziewczynka uwielbiałam bawić się papierami, wypełniać różne
rubryki, bawiłam się maszyną do pisania tatusia. Jak rodziców nie było w domu, to
uwielbiałam też bawić się telefonem — brałam książkę telefoniczną, dzwoniłam
pod wybrane na chybił trafił numery i…

⎯ unikaj odpowiadania na pytania tylko „tak” lub „nie” — konkretnie i rzeczowo nie

oznacza jednak, że masz odpowiadać na pytania jednym słowem; jeśli rekruter
pyta, czy masz doświadczenie w pracy na podobnym stanowisku, to chce też
wiedzieć, jakie; nie wystarczy odpowiedzieć: „tak, mam”;

⎯ popieraj to, co mówisz, przykładami — bardzo ważne podczas rozmowy jest

podawanie przykładów z życia potwierdzających twoje słowa; masz doświadczenie
w pracy na podobnym stanowisku — opowiedz, co robiłeś, jakie miałeś
osiągnięcia, z jakimi problemami świetnie sobie poradziłeś; twoją zaletą jest
odpowiedzialność — podaj przykład, który pokaże, że dzięki temu świetnie
sprawdzisz się w pracy, o którą się ubiegasz; jeśli nie możesz podać przykładu
z życia zawodowego, możesz odwołać się do innych doświadczeń życiowych — ze
szkoły, z życia osobistego:
R: Jakie są Pana zalety?
K: Uważam, że jestem osobą odpowiedzialną i zorganizowaną. Staram się nie
odkładać niczego na potem, dotrzymywać terminów i wywiązywać się najlepiej jak
potrafię ze zobowiązań, których się podjąłem. Ta cecha była doceniania przez
moich nauczycieli. W liceum mój wychowawca poprosił mnie o przygotowanie
gazetki klasowej. Bardzo się w to zaangażowałem, co tydzień pojawiały się w niej
nowe wiadomości. Bardzo się podobała i po paru miesiącach włączyło się w jej
redagowanie jeszcze parę osób z klasy, a ja zostałem redaktorem naczelnym.

⎯ stosuj język pozytywów — staraj się nie używać podczas rozmowy negatywnych

przykładów. Unikaj mówienia „nie”; „nie wiem”, „nie znam się”, „nie potrafię” robi
złe wrażenie; oczywiście może się zdarzyć, że czegoś nie wiesz czy nie umiesz;
powiedz o tym jednak w pozytywny sposób, zwracając uwagę na swoje atuty:
R: Czy zna pan język francuski?
Zamiast: Nie, nie znam.
Powiedz: Bardzo dobrze znam angielski, francuskiego mogę się szybko nauczyć.
R: Czy potrafi pani pracować w zespole?
Zamiast: Nie, nie potrafię.
Powiedz: Najlepiej się sprawdzam w projektach indywidualnych.
Pracodawcy pytają czasem o porażki czy wady kandydatów; nie mów, że nie
poniosłeś w życiu żadnej porażki albo nie masz żadnych wad, bo nikt w to nie
uwierzy; zamiast tego opowiedz, jakie wnioski wyciągnąłeś z tej porażki, jak tę

16

wiedzę wykorzystałeś w innej sytuacji albo jak pracujesz nad sobą, eliminując
swoje wady:
R: Co jest pana największą wadą?
K: Myślę, że moją największą wadą jest zbytnia impulsywność. Kiedy coś nie idzie
po mojej myśli, łatwo wpadam w gniew. Wiem, że to jest źle odbierane przez
moje otoczenie, dlatego postanowiłem jakoś tę moją impulsywność ograniczyć.
Mam kolegę psychologa i on poradził mi, żebym zapisał się na taki kurs radzenia
sobie z gniewem. Zacząłem też ćwiczyć jogę. Teraz te wybuchy złości zdarzają mi
się bardzo rzadko.

⎯ mów poprawnym, zrozumiałym językiem — to, w jaki sposób się wypowiadasz,

świadczy o tobie jako człowieku — o twojej komunikatywności, inteligencji,
kulturze osobistej; dlatego należy dbać o język, jakim się posługujesz; należy
unikać zawiłych, wielokrotnie złożonych zdań, niezrozumiałego słownictwa, slangu,
kolokwializmów i wulgaryzmów; jeśli pracodawca cię nie zrozumie albo uzna za
osobę nieokrzesaną, to nie zatrudni cię w swojej firmie;

⎯ mów pewnie i z entuzjazmem — słuchacz odbiera nie tylko to, co mówisz, ale też

jak mówisz; liczy się ton głosu, tempo wypowiedzi, głośność i mina, z jaką
o czymś opowiadasz; niepewny wyraz twarzy i brak przekonania w głosie zostaną
odebrane na twoją niekorzyść; pamiętaj, że za interpretację wypowiedzi
w przeważającej mierze odpowiada komunikacja niewerbalna: słowa — 7%,
mimika — 55%, ton głosu — 38%; dlatego mów o sobie z przekonaniem
i entuzjazmem — tak jakbyś opowiadał o czymś, co ci się bardzo podoba, co
bardzo lubisz.

Najczęstsze błędy, jakie popełniają kandydaci podczas rozmowy kwalifikacyjnej:
⎯ niepunktualność,
⎯ nieodpowiedni stosunek do rozmówcy,
⎯ nieodpowiedni ubiór i sposób zachowania,
⎯ odpowiedzi nie na temat,
⎯ odpowiadanie na pytania tylko „tak” lub „nie”,
⎯ brak pytań ze strony kandydata,
⎯ przedstawianie poprzednich lub aktualnego pracodawcy w niekorzystnym świetle,
⎯ zaczynanie rozmowy od pytania: „ile mogę zarobić?”.

17

Bibliografia

1. Curtis J., 2000: Poszukiwanie lepszej pracy, Wydawnictwo Petit, Warszawa.
2. Flex Work. Witryna internetowa.

http://www.flexwork.pl/pracownik.php?idNode=54&idCnt=26

,

stan z 24 lutego 2010 r.

3. McKay M., Davis M., Fanning P., 2001: Sztuka skutecznego porozumiewania się,

GWP, Gdańsk.

4. Osińska M., 1995: Życiorys profesjonalnie. CV — poradnik dla każdego, Polska

Fundacja Ośrodków Wspomagania Rozwoju Gospodarczego Oic Poland, Lublin.

5. Pracuj.pl. Witryna internetowa.

http://www.pracuj.pl/rekrutacja-rozmowa-

kwalifikacyjna-artykuly-pytania-kandydata.htm#top

, stan z 24 lutego 2010 r.

6. Pracuj.pl. Witryna internetowa.

http://www.pracuj.pl/rekrutacja-rozmowa-

kwalifikacyjna-artykuly-pytania-pracodawcy.htm#top

, stan z 24 lutego 2010 r.

7. Zarządzanie kadrami. Ćwiczenia, 2006: (red.) T. Listwan, Wydawnictwo C. H. Beck,

Warszawa.

18