50

7/2005

51

7/2005

technologie i bezpieczeństwo
ocena ryzyka zawodowego

Ocena ryzyka zawodowego kasjera sprzedawcy na stacji paliw została wykonana metodą RISK SCORE. Jest
to jedna z metod wskaźnikowych. Metoda RISK SCORE jest metodą trójparametrową, w której szacuje się
skutki zdarzenia S, ekspozycję na zagrożenie E i prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia P. Parametry
S i E szacowane są na 6 poziomach, prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia P szacowane jest na 7 po-
ziomach. Parametrom przypisuje liczby mające charakter wag oceniających ich znaczenie. Opisanie prawdo-
podobieństwa skutku przez dwa parametry E i P ułatwia obiektywną ocenę ryzyka. Uwzględnienie w szaco-
waniu parametrów ekspozycji pozwala na wykorzystanie dokumentowanej informacji opisującej czas prze-
bywania w szkodliwym środowisku pracy. Ryzyko wartościowane jest na 5 poziomach, przy czym propono-
wane są również działania zapobiegawcze.

Charakterystyka stanowiska
Stanowisko pracy zlokalizowana jest przy stacji kontroli pojazdów. Na placu znajduje się dystrybutor z gazem LPG do zasilania
pojazdów z instalacją gazową. Obok jest pomieszczenie, w którym przechowywane są butle z gazem propan-butan przeznaczone
do sprzedaży. Pomieszczenie dla pracownika wyposażone jest w komputer i urządzenia sanitarne. Całość na działce o powierzchni
20 ar. Pracownik przemieszcza się pomiędzy halą kontroli pojazdów, pomieszczeniem dla pracownika i pomieszczeniem z butlami.
Do jego obowiązków należy obsługa dystrybutora, tankowanie gazu, sprzedaż gazu w butlach, przyjmowanie gotówki i wypisywa-
nie faktur, rozliczanie gotówki, prace porządkowe. Podstawowymi środkami i materiałami stosowanymi podczas pracy są: gaz pro-
pan-butan, komputer oraz środki ochrony indywidualnej.

Kasjer sprzedawca na stacji paliw

Iwona Romanowska-Słomka

Karta informacji o zagrożeniach na stanowisku kasjera sprzedawcy na stacji paliw

Zagrożenie

Źródło zagrożenia (przyczyna)

Możliwe skutki zagrożenia

Środki ochrony przed zagrożeniami

Potrącenie przez ruchome
obiekty

Pojazdy poruszające się po placu

Śmierć, złamania,
potłuczenie

Wzmożona uwaga, przestrzeganie przepisów,
wyznaczenie dróg transportowych

Potknięcie i upadek na
tym samym poziomie

Nierówne i śliske nawierzchnie

Złamania, zwichnięcia,
potłuczenia

Utrzymywanie porządku, odpowiednie
obuwie, wzmożona uwaga

Obciążenia psychiczne

Sytuacje stresowe (niebezpieczne),
odpowiedzialność materialna

Nerwice, stany depresyjne,
zakłócenia snu

Porada psychologa, szkolenia

Pożar

Zaprószenie ognia – materiały palne,
butle z gazem, dystrybutor gazu

Śmierć, poparzenia
termiczne, zatrucie

Przestrzeganie procedur i instrukcji, czujniki
dymu, uwaga

Wybuch

Butle z gazem o dużym ciśnieniu,
zbiorniki z gazem

Śmierć, poparzenia termiczne Przestrzeganie procedur i instrukcji, kontrola

stanu technicznego urządzeń, uwaga

Ostre szorstkie
powierzchnie i krawędzie

Ostre krawędzie blach, wystające
bolce, śruby

Skaleczenia, rany rąk

Środki ochrony indywidualnej, uwaga

Substancje chemiczne
trujące i drażniące

Gaz LPG

Podrażnienia oczu, skóry,
zatrucie

Środki ochrony indywidualnej, uwaga

Przeciążenie układu ruchu
(mięśniowo-szkieletowego)

Przenoszenie butli z gazem,
wymuszona pozycja w czasie pracy

Choroby układu mięśniowo-
szkieletowego

Szkolenia dotyczące zasad transportu
ręcznego, uwaga

Zmienne warunki
atmosferyczne

Praca na otwartym powietrzu

Przegrzanie, udar cieplny,
przeziębienie

Odpowiednie ubranie

Napad

Pieniądze w kasie

Śmierć, urazy głowy,
złamania

Organizacja pracy, szkolenia

Zagrożenia biologiczne

Zagrożenie

Źródło zagrożenia
(przyczyna)

Możliwe skutki zagrożenia

Środki ochrony przed zagrożeniami

Grupa

Droga zakażenia

Przechowywanie akt

Wirusy grypy

Ludzie

Grypa, zapalenie płuc

Szczepienia, przestrzeganie zasad higieny

gr. 2, szczepienia

Bezpośrednia, powietrzno-kropelkowa

Nie

50

7/2005

51

7/2005

Mycobacterium
tuberculosis,
prątki gruźlicy

Ludzie

Gruźlica płuc, rzadziej innych
narządów

Badania okresowe, szczepienia,
przestrzeganie zasad higieny

gr. 3, szczepienia

Powietrzno-kropelkowa

Nie

Zgodnie z Dyrektywą 2000/54/WE czynniki biologiczne klasyfikuje się w czterech grupach ryzyka zgodnie z ich poziomem ryzyka
zakażenia (1, 2, 3 lub 4). Lista czynników biologicznych przedstawiona w Dyrektywie 2000/54/WE zawiera oddzielne wskazania
w przypadkach, gdy prawdopodobne jest wywoływanie przez czynniki biologiczne reakcji alergicznych (A) lub toksycznych (T), gdy
dostępna jest skuteczna szczepionka (V) lub, gdy wskazane jest przechowywanie listy narażonych pracowników przez okres dłuż-
szy niż 10 lat (D).

Wartościowanie ryzyka
Szacowanie szkód i prawdopodobieństwa szkód oraz wartościowanie ryzyka wykonano metodą RISK SCORE

1)

. W metodzie RISK

SCORE wartościowanie ryzyka opisuje wyrażenie:

R = S × E × P; gdzie: S – możliwe skutki, E – ekspozycja na zagrożenie, P – praw-

dopodobieństwo wystąpienia zdarzenia.

Karta informacji o ryzyku zawodowym na stanowisku kasjera-sprzedawcy na stacji paliw

Zagrożenie

Możliwe skutki

Ekspozycja

Prawdopodobieństwo zdarzenia

Ryzyko

Potrącenie przez ruchome
obiekty

S = 15

Bardzo duże

E = 6

P = 0,5

R = 45 Małe

Jedna ofiara śmiertelna

Codzienna

Tylko sporadycznie możliwe

Potrzebna kontrola

Potknięcie i upadek na tym
samym poziomie

S = 3

Średnie

E = 6

P = 1

R = 18 Akceptowalne

Absencja

Codzienna

Mało prawdopodobne, ale możliwe

Wskazana kontrola

Obciążenia psychiczne

S = 3

Średnie

E = 6

P = 1

R = 18 Akceptowalne

Absencja

Codzienna

Mało prawdopodobne, ale możliwe

Wskazana kontrola

Pożar

S = 15

Bardzo duże

E = 6

P = 0,5

R = 45 Małe

Jedna ofiara śmiertelna

Codzienna

Tylko sporadycznie możliwe

Potrzebna kontrola

Wybuch

S = 15

Bardzo duże

E = 6

P = 0,2

R = 18 Akceptowalne

Jedna ofiara śmiertelna

Codzienna

Możliwe do pomyślenia

Wskazana kontrola

Ostre, szorstkie
powierzchnie i krawędzie

S = 1

Małe

E = 6

P = 3

R = 18 Akceptowalne

Udzielenie pierwszej pomocy

Codzienna

Praktycznie możliwe

Wskazana kontrola

Substancje chemiczne
trujące i drażniące

S = 7

Duże

E = 6

P = 0,5

R = 21 Małe

Ciężkie uszkodzenie ciała

Codzienna

Tylko sporadycznie możliwe

Potrzebna kontrola

Przeciążenie układu ruchu
(mięśniowo-szkieletowego)

S = 7

Duże

E = 6

P = 1

R = 42 Małe

Ciężkie uszkodzenie ciała

Codzienna

Mało prawdopodobne, ale możliwe

Potrzebna kontrola

Zmienne warunki
atmosferyczne

S = 3

Średnie

E = 6

P = 1

R = 18 Akceptowalne

Absencja

Codzienna

Mało prawdopodobne, ale możliwe

Wskazana kontrola

Napad

S = 15

Bardzo duże

E = 6

P = 0,5

R = 18

Akceptowalne

Jedna ofiara śmiertelna

Codzienna

Tylko sporadycznie możliwe

Potrzebna kontrola

Wirusy grypy

S =3

Średnie

E = 6

P = 1

R = 18 Akceptowalne

Absencja

Codzienna

Mało prawdopodobne, ale możliwe

Wskazana kontrola

Mycobacterium tuberculosis,
prątki gruźlicy

S = 3

Średnie

E = 6

P = 1

R = 18 Akceptowalne

Absencja

Codzienna

Mało prawdopodobne, ale możliwe

Wskazana kontrola

Uwagi
Ryzyko zawodowe jest ściśle związane ze
środowiskiem pracy. Dla takich samych
stanowisk, ale w różnych warunkach
pracy zagrożenia i poziom ryzyka mogą
być różne. Szacując stopień szkód zagro-
żenia przyjmuje się możliwe największe
skutki. W szacowaniu prawdopodobień-
stwa skutków należy wziąć pod uwagę
warunki pracy, zdarzenia, jakie miały
miejsce w „przeszłości”, zachowania pra-
cownika itp. Po wiedzę można sięgnąć do
danych statystycznych, obserwacji itd.

Przykłady:
Ryzyko związane z potknięciem i upad-

kiem na tym samym poziomie
Źródłem zagrożenia jest nierówna, śliska
nawierzchnia.
Możliwe skutki S =3 – średnie, absencja.
Ekspozycja E = 6 – codzienna.
Prawdopodobieństwo zdarzenia P =1
– mało prawdopodobne, ale możliwe.
Ryzyko R = 18 – akceptowalne, wskazana
kontrola; konieczne jest zapewnienie, że
ryzyko pozostanie na tym samym poziomie.
Ryzyko związane z pożarem
Źródłem zagrożenia jest zaprószenie
ognia – materiały palne, butla z gazem.
Możliwe skutki S = 15 – bardzo duże,
jedna ofiara śmiertelna.
Ekspozycja E = 6 – codzienna.

Prawdopodobieństwo zdarzenia P = 0,5
– tylko sporadycznie możliwe; nie było
takiego zdarzenia
Ryzyko R = 45 – małe, potrzebna kontro-
la, aby ryzyko pozostało na tym samym
poziomie.

n

dr inż. Iwona Romanowska-Słomka
Pracownik naukowy w Akademii Rolniczej
we Wrocławiu

1)

Metodę opisano w I. Romanowska-Słomka,

A. Słomka, Zarządzanie ryzykiem zawodowym,
Tarbonus, Tarnobrzeg 2003.