Radioelektronik Audio-HiFi-Video 9/2002

Transoptory stanowi¹

zabezpieczenie przed

przeci¹¿eniem obwodu

wyjœciowego przekaŸnika

pó³przewodnikowego.

P

rzekaŸnik pó³przewodnikowy

(SSR – Solid State Relay) sk³a-

da siê z diody emituj¹cej pro-

mieniowanie podczerwone

(IRED – InfraRed Emitting Diode) i prze-

³¹cznika elektronicznego uaktywnianego

strumieniem promieniowania emitowane-

go przez diodê. Po stronie wejœciowej

przekaŸnik jest zwykle sterowany ze

Ÿród³a o sta³ej wydajnoœci pr¹dowej. Do

zacisków wyjœciowych przekaŸnika jest

do³¹czone Ÿród³o zasilania i obci¹¿enie.

Zwarcie obci¹¿enia lub zmniejszenie re-

zystancji obci¹¿enia do wartoœci powo-

duj¹cych przep³yw zbyt du¿ego pr¹du

mo¿e prowadziæ do uszkodzenia obwodu

wyjœciowego przekaŸnika pó³przewodniko-

wego.

W uk³adzie o schemacie przedstawionym

na rys.1 dwa transoptory U3 i U4 stanowi¹

zabezpieczenie przekaŸnika pó³przewo-

dnikowego P1 przed przeci¹¿eniem obwo-

du wyjœciowego. Uk³ad ogranicza pr¹d

obci¹¿enia przekaŸnika lub automatycznie

od³¹cza obci¹¿enie po wykryciu zwarcia

w obwodzie wyjœciowym.

W czasie normalnej pracy uk³adu, na wyj-

œciu przerzutnika U1A wystêpuje niski

stan logiczny, który powoduje, ¿e tranzy-

stor T1 znajduje siê w stanie przewodze-

nia, a nawet nasycenia. W jego obwo-

dzie kolektorowym p³ynie pr¹d ograniczo-

ny rezystorami R3 i R4. P³ynie on przez

diodê przekaŸnika P1 i uaktywnia jego

prze³¹cznik elektroniczny oznaczony sym-

bolicznie na schemacie jako zwyk³y prze-

³¹cznik. Maksymalna wartoœæ pr¹du w ob-

wodzie wyjœciowym jest oczywiœcie ogra-

niczona, jest podawana w danych katalo-

gowych przekaŸnika.

Wzrost pr¹du w obwodzie wyjœciowym

przekaŸnika ponad wartoœæ dopuszczaln¹,

tutaj ok. 200 mA, powoduje, ¿e na rezysto-

rze R5 (7,5

Ω

) powstaje spadek napiêcia

umo¿liwiaj¹cy przep³yw pr¹du przez diody

transoptorów U3 i U4. To z kolei uaktywnia

r

Z PRAKTYKI

18

ka Schmitta U2A przekracza wartoϾ pro-

gow¹, co powoduje zmianê stanu jego wyj-

œcia i wskutek tego zmianê stanu logiczne-

go na wyjœciu przerzutnika U1A. Konse-

kwencj¹ jest trwa³e wy³¹czenie przekaŸni-

ka P1.

Na rys. 2 przedstawiono p³ytkê drukowa-

n¹ uk³adu, a na rys. 3 rozmieszczenie

elementów na p³ytce drukowanej.

(cr)

n

ZABEZPIECZENIE PRZEKANIKA

PÓ£PRZEWODNIKOWEGO

Rys. 1. Schemat uk³adu zabezpieczaj¹cego przekaŸnik pó³przewodnikowy

fototranzystory. Przewodzenie fototranzysto-

ra z transoptora U3 powoduje, ¿e przej-

muje on czêœæ pr¹du tranzystora T1, co

mo¿e w konsekwencji prowadziæ do zmniej-

szenia pr¹du diody przekaŸnika P1 i jego

wy³¹czenie. Dodatkowo, je¿eli przeci¹¿enie

trwa dostatecznie d³ugo (opóŸnienie uk³a-

du ca³kuj¹cego z³o¿onego z elementów

R2 i C1), to napiêcie na wejœciu przerzutni-

Rys. 2. P³ytka drukowana uk³adu zabezpieczaj¹

cego przekaŸnik pó³przewodnikowy (skala 1:1)

Rys. 3. Rozmieszczenie elementów na p³ytce

drukowanej uk³adu zabezpieczaj¹cego

przekaŸnik pó³przewodnikowy