273_811110_operator

Spis tre

1. Dane identyfikacyjne zawodu ...................................................

1.1. Kod, nazwa zawodu i usytuowanie zawodu w klasyfika-

cjach.................................................................................

1.2. Notka metodologiczna i autorzy.......................................

2. Opis zawodu................................................................................

2.1. Synteza zawodu ..............................................................

2.2. Opis pracy i sposobu jej wykonywania, obszary wyst

powania zawodu .............................................................

2.3.

rodowisko pracy (warunki pracy, maszyny i narz

dzia

pracy, zagro

enia, organizacja pracy) ............................

2.4. Wymagania psychofizyczne, zdrowotne, w tym prze-

ciwwskazania do wykonywania zawodu .........................

2.5. Wykształcenie i uprawnienia niezb

dne do podj

cia

pracy w zawodzie.............................................................

2.6. Mo

liwo

ci rozwoju zawodowego, potwierdzania/wali-

dacji kompetencji .............................................................

2.7. Zadania zawodowe ..........................................................

2.8. Wykaz kompetencji zawodowych ....................................

2.9. Relacje mi

dzy kompetencjami zawodowymi a pozio-

mem kwalifikacji w ERK/PRK ..........................................

3. Opis kompetencji zawodowych ................................................ 10

3.1. U

ytkowanie spycharki Kz1 ............................................ 10

3.2. Obsługiwanie spycharki Kz2 ........................................... 11
3.3. Kompetencje społeczne KzS .......................................... 11

4. Profil kompetencji kluczowych ................................................ 12

5. Słownik ....................................................................................... 13

1. Dane identyfikacyjne zawodu

1.1. Kod, nazwa zawodu i usytuowanie zawodu

w klasyfikacjach

Według Klasyfikacji zawodów i specjalno

ci na potrzeby rynku pracy

(KZiS 2010):

811110 Operator spycharki

Grupa wielka 8 – Operatorzy i monterzy maszyn i urz

dze

(w Mi

dzynarodowej  Klasyfikacji  Standardów  Edukacyjnych  ISCED  2011  –
poziom 3).

Grupa elementarna 8111  – Górnicy podziemnej i odkrywkowej eks-
ploatacji złó

i pokrewni (w Mi

dzynarodowym Standardzie Klasyfikacji

Zawodów ISCO-08 odpowiada grupie 8111 Miners and quarriers).

Według Polskiej Klasyfikacji Działalno

ci (PKD 2007):

Sekcja F. Budownictwo, Dział 43. Roboty budowlane specjali-
styczne, Grupa 43.1. Rozbiórka i przygotowanie terenu pod budo-
w

, Klasa 43.12. Przygotowanie terenu pod budow

1.2. Notka metodologiczna i autorzy

Opis standardu kompetencji zawodowych wykonano na podstawie:
analizy

ródeł (akty prawne, klasyfikacje krajowe, mi

dzynarodowe)

oraz głównie wyników bada

analitycznych na 4 stanowiskach pracy

w 7 przedsi

biorstwach (du

e – 2

rednie – 1, małe − 4 w tym produk-

cyjno-handlowe − 3, usługowe − 4), przeprowadzonych w lutym i marcu
2013 r.

Zespół Ekspercki:

•

Kazimierz Worek – IZOL-MONT w Gda

sku,

•

Marcin Damps – Zakład Usługowy Marek Krawczyk w Chwasz-

czynie,

•

Michał Turlej – VIABUD Jacek Gruszkiewicz w Czarnkowie,

•

Tadeusz Sagan – ekspert niezale

ny, były pracownik Instytutu

Technologii Eksploatacji – PIB w Radomiu.

Ewaluatorzy:

•

Tadeusz Lisak – C&K System Spółka komandytowa w Poznaniu,

•

Paweł Nowak – Warbus Spółka z o.o. w Warszawie.

Recenzenci:

•

Piotr Szyma

czak – Usługi Roboty ziemne i wodnokanalizacyjne

w Tarczynie,

•

Grzegorz

liwi

ski – KWK „Budryk” w Ornontowicach.

Komisja Bran

owa (zatwierdzaj

ca):

•

Sylwester Odziemczyk (przewodnicz

cy) – Cech Rzemie

lników

i Przedsi

biorców Bran

y Budowlanej w Lublinie,

•

Roman Szewczyk – Regionalna Organizacja Pracodawców

w Cz

stochowie,

•

Norbert Bro

ek – Zarz

d Główny Forum Zwi

zków Zawodowych

w Krakowie.

Data zatwierdzenia:

•

17.10.2013 r.

2. Opis zawodu

2.1. Synteza zawodu

Operator spycharki wykonuje roboty ziemne specjalistyczne oraz

pomocnicze w budownictwie, górnictwie odkrywkowym, rolnictwie oraz
gospodarce komunalnej za pomoc

spycharki.

2.2. Opis pracy i sposobu jej wykonywania,

obszary wyst

powania zawodu

Operator spycharki jest zawodem o charakterze usługowym. Prze-

mieszcza po podło

u odspajany grunt, nadkład oraz inne materiały.

Profiluje i niweluje podło

a oraz nasypy, plantuje teren. Obserwuje

otoczenie, aby zapobiega

powstawaniu zagro

zwi

zanych z prac

spycharki. Zadania wykonuje na zlecenie przeło

onego sprawuj

cego

bezpo

redni nadzór nad przebiegiem robót.

Po zapoznaniu si

z tech-

nologi

wykonania zadania przygotowuje sprz

t (spychark

) do pracy

zgodnie z wytycznymi producenta. Odpowiada za prawidłowe i sprawne
wykonywanie zada

zgodnie z projektem, zasadami sztuki budowlanej

oraz bezpiecze

stwa, higieny pracy, ochrony

rodowiska i ochrony

przeciwpo

arowej. Miejscem pracy operatora spycharki s

tereny bu-

dów,

wirownie, piaskownie, kopalnie oraz miejsce gara

owania (za-

plecze remontowo-obsługowe).

2.3.

rodowisko pracy (warunki pracy, maszyny

i narz

dzia pracy, zagro

enia, organizacja pracy)

Operator spycharki pracuje zarówno w kabinie spycharki, jak i poza

. Nap

d spycharki stanowi silnik wysokopr

ęż

ny, natomiast sterowa-

nie prac

spycharki jest realizowane za po

rednictwem układu hydrau-

licznego i towarzysz

cej automatyki. Do podstawowych narz

dzi spy-

charki nale

y lemiesz spycharkowy. Dodatkowy osprz

t mo

e stanowi

osprz

t ładowarkowy (spycharko-ładowarka) lub zrywakowy (spychar-

ko-zrywarka). Operator pracuje w bazie sprz

tu, która jest miejscem

obsługi maszyny, na drogach publicznych stanowi

cych tras

przejaz-

du z bazy do miejsca docelowego, na placu budowy, na terenie kopalni
itp. Operator powinien uczestniczy

w przygotowaniu spycharki do

transportu. Warunki

rodowiska pracy zale

żą

w du

ym stopniu od wa-

runków atmosferycznych panuj

cych danego dnia,

li operator wyko-

nuje prace na otwartej przestrzeni. Prac

operatora spycharki mo

zaliczy

do prac ci

ęż

kich. Najcz

ęś

ciej pracuje samodzielnie, ale tak

współpracuje z zespołem. Zakres prac zale

ny jest od rodzaju robót,

technologii i miejsca. Czas pracy to najcz

ęś

ciej system jedno- lub dwu

zmianowy, ale mo

e ulec przedłu

eniu w zale

ci od powierzonych

zada

. Pracuje głównie w sezonie wiosenno-jesiennym, okres zimowy

jest najcz

ęś

ciej czasem urlopowym b

serwisowym. Operator spy-

charki nara

ony jest na drgania, hałas i kurz.

2.4. Wymagania psychofizyczne, zdrowotne,

w tym przeciwwskazania do wykonywania zawodu

Operator spycharki musi mie

dobr

sprawno

ść

fizyczn

i psychofi-

zyczn

oraz dobr

koordynacj

wzrokowo-ruchow

. Powinien cecho-

odpowiedzialno

za bezpiecze

stwo ludzi i za urz

dzenia,

rozwag

, ostro

, wyobra

przestrzenn

, refleksem, dokładno-

, solidno

oraz umiej

tno

pracy w zespole. Operator ze

wzgl

du na pozycj

siedz

podczas wykonywania swojej pracy i wy-

puj

ce drgania nara

ony jest na choroby reumatyczne, układu kost-

no-stawowego w tym kr

gosłupa. Przeciwwskazaniem do wykonywania

zawodu s

zaburzenia

wiadomo

ci i równowagi, wady wzroku, których

nie mo

na skorygowa

, schorzenia słuchu, choroby kr

gosłupa, choro-

by serca i schorzenia układu oddechowego i kr

ąż

enia.

2.5. Wykształcenie i uprawnienia niezb

dne

do podj

cia pracy w zawodzie

Operator spycharki powinien mie

uko

czonych 18 lat, wykształcenie

zasadnicze zawodowe lub podstawowe (gimnazjalne) oraz uko

czony

kurs na operatora maszyn budowlanych. Kurs na operatora ko

czy si

egzaminem pozwalaj

cym uzyska

uprawnienia operatorskie na jedn

z trzech klas (o mocy silnika do 110 kW, o mocy silnika do 220 kW,
wszystkie typy spycharek). Poza tym operator spycharki musi mie

prawo jazdy uprawniaj

ce go do kierowania pojazdem wolnobie

nym.

2.6. Mo

liwo

ci rozwoju zawodowego, potwierdzania/

/walidacji kompetencji

Operator spycharki mo

e podnosi

swoje kwalifikacje poprzez uzy-

skiwanie uprawnie

do pracy na spycharkach wy

szych klas, pogł

bia-

nie wiadomo

ci na szkoleniach i kursach oraz zdobywanie praktyczne-

go do

wiadczenia podczas pracy w ró

nych warunkach terenowych.

Aby kandydat na operatora mógł ubiega

o uprawnienia, musi mie

uko

czonych 18 lat, minimum wykształcenie podstawowe, miesi

czny

sta

pracy przy obsłudze techniczno-eksploatacyjnej maszyny okre

lo-

nej specjalno

ci. W sytuacji braku sta

u musi odby

dodatkowe zaj

cia

w wymaganym wymiarze godzin oraz uzyska

aktualne za

wiadczenie

lekarskie. Po zdaniu egzaminu pa

stwowego w o

rodku doskonalenia

zawodowego osoba ubiegaj

ca si

o kwalifikacje otrzymuje ksi

ąż

eczk

operatora z odpowiednim wpisem dotycz

cym rodzaju otrzymanych

uprawnie

. Uzyskane w ten sposób uprawnienia s

bezterminowe.

Operator spycharki powinien uczestniczy

w szkoleniach i kursach

organizowanych przez pracodawc

, instytucje i stowarzyszenia bran-

owe oraz producentów sprz

tu.

2.7. Zadania zawodowe

Z1. Organizowanie stanowiska pracy zgodnie z zasadami i przepi-

sami BHP, ochrony ppo

. oraz ochrony

rodowiska i ergonomii

(niezb

dne kompetencje: Kz1, Kz2, KzS).

Z2. Przygotowywanie spycharki do pracy (niezb

dne kompetencje:

Kz2, KzS).

Z3. Odspajanie i przemieszczanie gruntu oraz innych materiałów za

pomoc

spycharki (niezb

dne kompetencje: Kz1, KzS).

Z4. Spulchnianie wierzchnich warstw podło

a za pomoc

spycharki

(niezb

dne kompetencje: Kz1, KzS).

Z5. Niwelowanie terenu za pomoc

spycharki (niezb

dne kompeten-

cje: Kz1, KzS).

Z6. Utrzymywanie spycharki wraz z osprz

tem w czysto

ci (niezb

ne kompetencje: Kz1, Kz2, KzS).

Z7. Usuwanie drobnych usterek spycharki (niezb

dne kompetencje:

Kz2, KzS).

Z8. Kontrolowanie jako

ci wykonanej pracy (niezb

dne kompetencje:

Kz1, Kz2, KzS).

Z9. Sporz

dzanie raportu z wykonanej pracy (niezb

dne kompeten-

cje: Kz1, Kz2, KzS).

2.8. Wykaz kompetencji zawodowych

Kz1 – U

ytkowanie spycharki (potrzebne do wykonywania zada

: Z1,

Z3, Z4, Z5, Z6, Z8, Z9),

Kz2 – Obsługiwanie spycharki (potrzebne do wykonywania zada

: Z1,

Z2, Z6, Z7),

KzS – Kompetencje społeczne (potrzebne do wykonywania zada

Z1÷Z9).

2.9. Relacje mi

dzy kompetencjami zawodowymi

a poziomem kwalifikacji w ERK/PRK

Kompetencje zawodowe potrzebne do wykonywania zada

w za-

wodzie sugeruje si

wykorzysta

do opisu kwalifikacji na poziomie 3

wła

ciwym dla wykształcenia zasadniczego zawodowego w Europej-

skiej i Polskiej Ramie Kwalifikacji. Poziom ten jest uzasadniony miej-
scem usytuowania zawodu w Klasyfikacji zawodów i specjalno

ci (gru-

pa wielka 8 i jej odpowiednik w ISCED 2011).

Osoba wykonuj

ca zawód operatora spycharki:

1) w zakresie wiedzy zna: budow

, zasady działania oraz podstawy

eksploatacji spycharki, przepisy BHP, ppo

. ergonomii i ochrony

rodowiska, a w szczególno

ci zasady doboru osprz

tu oraz bez-

piecznej i ekonomicznej pracy;

2) w zakresie umiej

tno

ci: potrafi zgodnie z obowi

zuj

cymi przepi-

sami obsługiwa

i u

ytkowa

spychark

, dobiera

narz

dzia

i osprz

t w zmiennych warunkach rozwi

zywa

proste typowe pro-

blemy oraz wykonywa

niezbyt proste zadania.

3. Opis kompetencji zawodowych

Opis kompetencji dotyczy tylko kompetencji zawodowych zdefinio-

wanych w badaniach na stanowiskach pracy.

Wykonanie zada

zawodowych Z1, Z3, Z4, Z5, Z6, Z8, Z9 wymaga

posiadania kompetencji zawodowej Kz1.

3.1. U

ytkowanie spycharki Kz1

Wiedza – zna i rozumie podsta-
wowe poj

cia oraz zasady u

yt-

kowania spycharki, w szczególno-

ci zna:

−

zasady i przepisy BHP, ochro-
ny ppo

., ergonomii i ochrony

rodowiska;

−

zasady u

ytkowania spycharek;

−

rodzaje, typy i charakterystyki
spycharek;

−

podstawy oceny zagro

wy-

puj

cych

podczas

pracy

spycharki i sposoby im zapo-
biegania;

−

zasady dokumentowania pro-
cesu u

ytkowania spycharek.

Umiej

tno

ci – wykonuje niezbyt

proste zadania zwi

zane z u

yt-

kowaniem spycharki, według ogól-
nej

instrukcji

lub

technologii,

w cz

ęś

ciowo zmiennych warun-

kach, w szczególno

ci potrafi:

−

przestrzega

zasad i przepisów

BHP, ochrony ppo

., ergonomii

i ochrony

rodowiska;

−

dobiera

rodzaje i typy spycha-

rek;

−

sterowa

spychark

;

−

rozró

nia

rodzaje odspajane-

go urobku;

−

kontrolowa

, ocenia

jako

ść

i dokumentowa

wykonan

pomoc

spycharki prac

;

−

przewidywa

liwo

ść

po-

wstania zagro

podczas pra-

cy spycharki;

−

stosowa

technik

pracy zgod-

nie z wymogami ekonomicz-
nymi u

ytkowania spycharki.

Wykonanie zada

zawodowych Z1, Z2, Z6, Z7, wymaga posiadania

kompetencji zawodowej Kz2.

3.2. Obsługiwanie spycharki Kz2

Wiedza – zna i rozumie podsta-
wowe poj

cia oraz zasady obsłu-

giwania spycharki, w szczególno-

ci zna:

−

budow

i podstawowe parame-

try spycharek;

−

zasady obsługiwania spycha-
rek;

−

instrukcje obsługi spycharek;

−

charakterystyk

smarów i pły-

nów eksploatacyjnych stoso-
wanych do spycharek;

−

dokumentacj

obsługowo-na-

prawcz

spycharek;

−

osprz

t spycharek.

Umiej

tno

ci – wykonuje proste

czynno

ci obsługiwania i naprawy

spycharki,

według

instrukcji,

w szczególno

ci potrafi:

−

wykonywa

obsługi codzienne

spycharek;

−

montowa

i demontowa

osprz

spycharek;

−

diagnozowa

uszkodzenia spy-

charek;

−

posługiwa

dokumentacj

techniczno-ruchow

spycharek;

−

uzupełnia

smary i płyny eks-

ploatacyjne spycharek;

−

odczytywa

wska

niki pomia-

rowo-kontrolne spycharek;

−

usuwa

drobne awarie i uszko-

dzenia spycharek;

−

posługiwa

podstawowymi

narz

dziami naprawczymi spy-

charek;

−

dokumentowa

wykonane ob-

sługi spycharek.

Wykonanie wszystkich zidentyfikowanych w standardzie zada

zawodowych wymaga posiadania kompetencji społecznych KzS.

3.3. Kompetencje społeczne KzS:

−

ponosi odpowiedzialno

ść

za spychark

oraz realizacj

zada

−

dostosowuje zachowanie do zmiennych warunków pracy spycharki,

−

pracuje cz

ęś

ciowo samodzielnie i podejmuje współprac

w zorgani-

zowanych warunkach podczas pracy spychark

−

ocenia wpływ swoich działa

realizowanych w ramach współpracy

zespołowej i ponosi odpowiedzialno

ść

za ich skutki podczas pracy

wykonywanej spychark

5. Słownik

Zawód

−

zbiór zada

(zespół czynno

ci) wyodr

bnionych w wyniku społecz-

nego podziału pracy, wykonywanych stale lub z niewielkimi zmianami
przez poszczególne osoby i wymagaj

cych odpowiednich kwalifikacji

i kompetencji (wiedzy, umiej

tno

ci oraz kompetencji społecznych)

zdobytych w wyniku kształcenia lub praktyki. Wykonywanie zawodu
stanowi

ródło dochodów.

Specjalno

ść

−

jest wynikiem podziału pracy w ramach zawodu, zawiera cz

ęść

czynno

ci o podobnym charakterze (zwi

zanych z wykonywan

funkcj

lub przedmiotem pracy) wymagaj

cych pogł

bionej lub do-

datkowej wiedzy i umiej

tno

ci zdobytych w wyniku dodatkowego

szkolenia lub praktyki.

Zadanie
zawodowe

−

logiczny wycinek lub etap pracy w ramach zawodu o wyra

nie okre-

lonym pocz

tku i ko

cu, wyodr

bniony ze wzgl

du na rodzaj lub

sposób wykonywania czynno

ci zawodowych powi

zanych jednym

celem, ko

cy si

produktem, usług

lub decyzj

Kompetencje
zawodowe

−

wszystko to, co pracownik wie, rozumie i potrafi wykona

, odpowied-

nio do sytuacji w miejscu pracy. Opisywane s

trzema zbiorami: wie-

dzy, umiej

tno

ci oraz kompetencji społecznych.

Wiedza

−

zbiór opisów faktów, zasad, teorii i praktyk przyswojonych w procesie

uczenia si

, odnosz

cych si

do dziedziny uczenia si

lub działalno-

ci zawodowej.

Umiej

tno

−

zdolno

ść

wykonywania zada

i rozwi

zywania problemów wła

ci-

wych dla dziedziny uczenia si

lub działalno

ci zawodowej.

Kompetencje
społeczne

−

zdolno

ść

autonomicznego i odpowiedzialnego uczestniczenia w

yciu

zawodowym i społecznym oraz kształtowania własnego rozwoju,
z uwzgl

dnieniem kontekstu etycznego.

Kompetencje
kluczowe

−

wiedza, umiej

tno

ci i postawy odpowiednie do sytuacji, niezb

dne

do samorealizacji i rozwoju osobistego, bycia aktywnym obywatelem,
integracji społecznej i zatrudnienia.

Standard
kompetencji
zawodowych

−

norma opisuj

ca kompetencje zawodowe konieczne do wykonywania

zada

zawodowych wchodz

cych w skład zawodu, akceptowana

przez przedstawicieli organizacji zawodowych i bran

owych, praco-

dawców, pracobiorców i innych kluczowych partnerów społecznych.

Kwalifikacja

−

zestaw efektów uczenia si

(zasób wiedzy, umiej

tno

ci oraz kompe-

tencji społecznych), których osi

gni

cie zostało formalnie potwier-

dzone przez uprawnion

instytucj

Europejska
Rama
Kwalifikacji

−

przyj

ta w Unii Europejskiej struktura i opis poziomów kwalifikacji,

umo

liwiaj

cy porównywanie kwalifikacji uzyskiwanych w ró

nych

krajach. W Europejskiej Ramie Kwalifikacji wyró

niono 8 poziomów

kwalifikacji opisywanych za pomoc

efektów uczenia si

; stanowi

one układ odniesienia krajowych ram kwalifikacji.

Polska Rama
Kwalifikacji

−

opis hierarchii poziomów kwalifikacji wpisywanych do zintegrowane-

go rejestru kwalifikacji w Polsce.

Krajowy
System
Kwalifikacji

−

ogół rozwi

słu

żą

cych ustanawianiu i nadawaniu kwalifikacji

(potwierdzaniu efektów uczenia si

) oraz zapewnianiu ich jako

ci.