1

Impregnacja drewna –

chemiczne

ś

rodki ochrony

drewna przed korozj

ą

Krótka historia

• pierwsze doniesienia na temat substancji chemicznych

stosowanych do ochrony drewna pochodz

ą

z czasów

staro

ż

ytno

ś

ci

w staro

ż

ytnym Egipcie wyj

ą

tkowo cenne wyroby z drewna

nas

ą

czano olejem cedrowym

stosowano wówczas oleje pochodzenia ro

ś

linnego

lub zwierz

ę

cego

• przez wiele stuleci stosowano przetwory smoły drzewnej

i w

ę

gla kamiennego

• istotny przełom przyniósł wiek XIX

→

podkłady kolejowe,

słupy telegraficzne

zacz

ę

to stosowa

ć

nieorganiczne

ś

rodki soli rozpuszczalnych

w wodzie

były to sole fluoru, arsenu, chromu, miedzi, niestety wiele
z tych

ś

rodków nie była oboj

ę

tna dla zdrowia człowieka

2

Podziały

ś

rodków przyj

ę

te przez ITB

•

SPOSÓB DZIAŁANIA

grupa A - działanie zabezpieczaj

ą

ce

grupa B - działanie zwalczaj

ą

ce

•

CECHY U

ś

YTKOWE I ZASTOSOWANY ROZPUSZCZALNIK

oleiste -

zawieraj

ą

naturalne lub syntetyczne oleje

o wła

ś

ciwo

ś

ciach toksycznych dla szkodników

rozpuszczalnikowe - toksyczne substancje rozpuszczone s

ą

w lekkich

rozpuszczalnikach organicznych

ś

rodki solne -

sypkie substancje przeznaczone do rozpuszczenia
w wodzie

Ś

rodki oleiste

raczej nie stosowane w budownictwie z uwagi na uci

ąż

liwy zapach,

zwi

ę

kszenie palno

ś

ci drewna, zawarto

ść

rakotwórczego

benzo-a-pirenu

•

olej impregnacyjny (kreozotowy)

produkt destylacji frakcyjnej smoły w

ę

gla kamiennego

nale

ż

y do najbardziej rozpowszechnionych i warto

ś

ciowych impregnatów

stosowany nieprzerwanie od 1838 r. do impregnacji podkładów i słupów
itp.

•

karbolineum w

ę

glowe

produkt destylacji smoły w

ę

gla kamiennego po oddzieleniu antracenu

znany od 1888 r.

•

smoła drzewna

produkt destylacji smoły drzewnej

oleje z destylacji smoły gatunków li

ś

ciastych maj

ą

ograniczone

zastosowanie, natomiast gatunków iglastych s

ą

jednym z najstarszych

znanych człowiekowi

ś

rodków do impregnacji

3

Ś

rodki rozpuszczalnikowe

•

zacz

ę

to je stosowa

ć

na skal

ę

przemysłow

ą

na pocz

ą

tku XX w. w USA i

Niemczech

•

ś

rodkami toksycznymi s

ą

biocydy nierozpuszczalne

w wodzie, dlatego te

ż

wykazuj

ą

zwi

ę

kszon

ą

odporno

ść

na wymywanie

biocydy (gr. bios

ż

ycie + łac. -cida od caedere zabija

ć

) - zwi

ą

zki

syntetyczne (np. pestycydy, zaprawy nasienne, kwas pruski)
lub pochodzenia naturalnego (np. Albarep – koncentrat czosnkowy
o wła

ś

ciwo

ś

ciach repelencyjnych i bakteriostatycznych, antybiotyki,

fitoncydy, wyci

ą

gi z ziół) do zwalczania szkodliwych organizmów w

rolnictwie, le

ś

nictwie i przechowalnictwie

wi

ę

kszo

ść

biocydów niszczy tak

ż

e po

ż

yteczne organizmy oraz wywołuje

niekorzystne zmiany w składzie mikroorganizmów

•

aldryna - niebezpieczna dla ludzi

•

HCH - sze

ś

ciochlorocykloheksan- szkodliwy dla zdrowia

•

fenole – szkodliwe dla organizmów stałocieplnych; wchłaniane s

ą

przez

drogi oddechowe, skór

ę

i przewód pokarmowy

•

naftaleny - wła

ś

ciwo

ś

ci toksyczne zbli

ż

one do fenoli

•

kumylofenol – stanowi znacznie mniejsze zagro

ż

enie dla

ś

rodowiska w

porównaniu z innymi fenolami

•

nafteniany i zwi

ą

zki cynoorganiczne

przez wiele lat uwa

ż

ane za mało szkodliwe obecnie jednak nie zalecane

•

produkty destylacji ropy naftowej - raczej tylko jako rozpuszczalniki

•

biocydy nowej generacji w postaci

ś

rodków rozpuszczalnikowych:

sulfamidy ( dichlofluanid, tolifluand)

triazole (tebuconazol, propiconazol)

jednoorganiczne pochodne izotrianolu i benzotiazolu

4

Ś

rodki solne

•

od XIX w. stosowano chlorek rt

ę

ci, cynku i siarczan miedzi ławo

wymywane przez wod

ę

•

do niedawna produkowane były tylko w postaci sypkiej obecnie s

ą

to

wodne kondensaty lub pasty

•

zwi

ą

zki arsenu

reaguj

ą

z substancjami drewna powstaj

ą

niewymywalne zwi

ą

zki

o wła

ś

ciwo

ś

ciach jeszcze bardziej toksycznych - niestety równie

ż

dla

ś

rodowiska, st

ą

d zakaz stosowania tych preparatów wielu krajach

w tym i w Polsce

•

zwi

ą

zki chromu

działanie i zachowanie podobne do arsenu, zabarwiaj

ą

drewno na zielono

wykazano wła

ś

ciwo

ś

ci rakotwórcze st

ą

d wycofuje si

ę

je

•

zwi

ą

zki cynku

wymywane z drewna - wycofuje si

ę

•

zwi

ą

zki fluoru

wydzielaj

ą

szkodliwy dla zdrowia fluor - wycofano

•

zwi

ą

zki boru

toksyczne wobec grzybów i owadów, wła

ś

ciwo

ś

ci ognioochronne,

łatwo ul

ę

gaj

ą

wymywaniu tak wi

ę

c stosowanie pod dachem

dopuszczone

•

zwi

ą

zki miedzi

ich wła

ś

ciwo

ś

ci znane s

ą

od 1807 r.

obecnie samodzielnie niestosowane tylko jako komponenty

mało szkodliwe dla organizmów stałocieplnych

5

•

fenolany i ich pochodne, w Polsce stosowanie ich jest zabronione

•

benzoesany i salicylany

stosowanie tych zwi

ą

zków w ochronie drewna ma bardzo krótka

tradycj

ę

•

w poszukiwaniu bezpiecznych fungicydów zwrócono uwag

ę

na

ś

rodki konserwuj

ą

ce

ż

ywno

ść

fungicydy (łac. fungus - grzyb, caedo - zabijam) -

ś

rodki chemiczne

(najcz

ęś

ciej zwi

ą

zki organiczne siarki i miedzi) maj

ą

ce zastosowanie

w zwalczaniu grzybów atakuj

ą

cych ro

ś

liny

hamuj

ą

rozwój drobnoustrojów, w tym grzybów

du

ż

a wymywalno

ść

ograniczyła ich stosowalno

ść

•

zwi

ą

zki fosforu

zwi

ę

kszaj

ą

wła

ś

ciwo

ś

ci ogniochronne drewna

Impregnaty stosowane w polskim budownictwie

• Antox B

• Antox Z

• Biolinak

• Boramon

• Drewnosol 2

• Drewnosol 3

• Farba biochemiczna - Steridex

• Fobos M-2

• Fungitox NP

• Fungitox S

• Glassohyd Holzschutzgrunt

• Imprex Aquagur

• Imprex budowlany

• Imprex W

• Intox S

• Intox U

• Korasit KS

• Ocean 441 B

• Ogniochron

• Ple

ś

niotox E

• Ple

ś

niotox

• Wolmanit CX-S (CX-10)

6

Antox B

• specjalistyczny

ś

rodek rozpuszczalnikowy

zawieraj

ą

cy

permetryn

ę

rozpuszczalniki benzynowe

• zwalczanie owadów i zabezpieczanie drewna

przed owadami

• stosowany wewn

ą

trz i na zewn

ą

trz pomieszcze

ń

• w pomieszczeniach przeznaczonych na stały

pobyt ludzi

• nie przebarwia drewna

Antox Z

• zawiera:

fungicyd-karboksylan trójbutylocynowy

insektycyd – endosulfan,

ś

rodki modyfikuj

ą

ce

• nie przebarwia drewna

• nie stosowany w pomieszczeniach mieszkalnych

przeznaczonych na stały pobyt ludzi i zwierz

ą

t

7

Biolinak

• w postaci farby emulsyjnej z dodatkiem biocydu

• nanosi si

ę

bez rozcie

ń

czania na tynki

cementowo – wapienne, cementowe
i płyty kartonowo- gipsowe

• czasowe zabezpieczenie uporczywie

ple

ś

niej

ą

cych

ś

cian w pomieszczeniach

mieszkalnych i magazynowych

Boramon

• wodorozcie

ń

czalny preparat zawieraj

ą

cy

czwartorz

ę

dowe zwi

ą

zki amoniowe i zwi

ą

zki boru

• zwalczanie grzybów domowych i ple

ś

niowych na

drewnie, murach i tynkach oraz owadów

• stosowany na zewn

ą

trz i wewn

ą

trz pomieszcze

ń

, w tym

przeznaczonych na stały pobyt ludzi

• zabezpieczone drewno mo

ż

e by

ć

nara

ż

one na czasowe

zawilgocenie

• drewno nie zmienia swego zapachu

8

Drewnosol 2

•

ś

rodek solny w postaci proszku do rozpuszczenia w wodzie

• zawiera zwi

ą

zki:

boru

cynku

kwasy organiczne

• zabezpieczenie drewna i materiałów drewnopochodnych

przed działaniem grzybów domowych, ple

ś

ni i sinizny

• jest wymywany z drewna, zatem najlepiej stosowa

ć

wewn

ą

trz pomieszcze

ń

, w tym przeznaczonych na stały

pobyt ludzi

Drewnosol 3

•

ś

rodek solny w postaci proszku do rozpuszczenia w wodzie

• zawiera zwi

ą

zki:

boru

fluoru

kwasy organiczne

• zabezpieczenie drewna i materiałów drewnopochodnych

przed działaniem grzybów domowych i ple

ś

ni oraz

ognia

• jest wymywany z drewna, zatem najlepiej stosowa

ć

wewn

ą

trz pomieszcze

ń

9

Farba biochemiczna Steridex

• wykonywanie powłok bioochronnych na

powierzchniach tynków, ceramice i drewnie

• powinna by

ć

stosowana w zestawie z:

- roztworem gruntuj

ą

cym PU Primer

- płynem czyszcz

ą

cym Biocidal Wasch

Fobos M-2

• preparat solny w formie białego proszku

• zawiera:

fosforany jedno i dwuamonowe

zwi

ą

zki boru

mocznik

• zabezpiecza przed grzybami domowymi i owadami

• wymywany przez wod

ę

, stosuje si

ę

zatem wewn

ą

trz

• mo

ż

e powodowa

ć

wysolenia na powierzchni drewna

• UWAGA!

bezpo

ś

rednio po zabiegu nale

ż

y umo

ż

liwi

ć

odparowanie wilgoci

niestarannie wykonana impregnacja mo

ż

e podwy

ż

szy

ć

podatno

ś

ci na ple

ś

nie

10

Fungitox NP

• biały proszek (czasem barwiony)

• zawiera:

fosforany

zwi

ą

zki amonowe

zwi

ą

zki boru

benzoesan sodu

• zabezpieczenie drewna i materiałów drewnopochodnych

przed działaniem grzybów domowych i ple

ś

ni oraz

ognia

• w zale

ż

no

ś

ci od st

ęż

enia:

- 30 % bio- i ognioochrona
- 10 % tylko bioochrona

• łatwowymywalny - elementy wewn

ę

trzne lub zabezpieczone

przed wilgoci

ą

Fungitox S

• preparat solny w postaci białego proszku

• zawiera:

zwi

ą

zki boru

benzoesan sodu

• zabezpiecza przed grzybami domowymi i owadami

• zwalcza grzyby domowe i owady

• wymywany przez wod

ę

mo

ż

e by

ć

stosowany

w miejscach zabezpieczonych przed wilgoci

ą

• nie mo

ż

e by

ć

stosowany w miejscach przeznaczonych

na stały pobyt ludzi i zwierz

ą

t oraz w magazynach pasz

i

ż

ywno

ś

ci

11

Imprex Aquadud

• preparat w postaci emulsji barwy mlecznoró

ż

owej

• zawiera:

propiconazol

tebuconazol

IPBC

cyflutryn

ę

ż

ywic

ę

alkaidow

ą

• chroni drewno przed działaniem wilgoci, zmniejsza jego

nasi

ą

kliwo

ść

• zabezpiecza przed grzybami domowymi, ple

ś

ni

ą

, sinizn

ą

i owadami

• mo

ż

e by

ć

stosowany samodzielnie lub jako grunt pod

wyroby lakierowe, wewn

ą

trz i zewn

ą

trz pomieszcze

ń

Imprex budowlany

• na bazie rozpuszczalników naftopochodnych

• zawiera

kumylofenol

cyflutryn

ę

ftalan

dibutyl

• zabezpiecza i zwalcza grzyby domowe

• nie barwi drewna

• nie zmienia zapachu drewna

• mo

ż

na w ograniczonym zakresie stosowa

ć

wewn

ą

trz

pomieszcze

ń

, raczej na zewn

ą

trz

12

Imprex W

•

na bazie rozpuszczalników naftopochodnych

•

zawiera:

kumylofenol

cyflutryn

ę

ftalan

dibutyl

chloroparafin

ę

oleje mineralne

•

trudnowymywalny - stosowanie wył

ą

cznie na zewn

ą

trz

•

zmienia zapach drewna

•

zabezpiecza i zwalcza grzyby domowe

•

zabezpieczony element nie powinien długo styka

ć

si

ę

z gruntem

Intox S

• preparat solny w postaci białego proszku

• zawiera:

zwi

ą

zki boru

kwas salicylowy

• zabezpiecza przed grzybami domowymi i owadami

• zabezpieczenie podsypek budowlanych

• mo

ż

e by

ć

stosowany w miejscach przeznaczonych na stały

pobyt ludzi i zwierz

ą

t oraz w magazynach pasz i

ż

ywno

ś

ci

• łatwowymywalny, zatem powinien by

ć

chroniony przed

wilgoci

ą

13

Intox U

•

preparat solny w postaci białej pasty

•

zawiera:

zwi

ą

zki boru

czwartorz

ę

dowe zwi

ą

zki amoniowe

karbaminiany

dodatki modyfikuj

ą

ce

•

zabezpiecza drewno przed grzybami domowymi, ple

ś

ni

ą

, sinizn

ą

,

owadami

•

zwalcza ple

śń

, glony oraz bakterie na tynkach i drewnie

•

mo

ż

e by

ć

stosowany w pomieszczeniach przeznaczonych na stały pobyt

zwierz

ą

t i ludzi

•

raczej w miejscach zadaszonych

•

elementy zabezpieczone nie mog

ą

spotyka

ć

si

ę

z gruntem

•

preparat utrwala si

ę

w drewnie

Korasit KS

• preparat wodorozcie

ń

czalny w postaci granatoniebieskiego

koncentratu

• zawiera:

zwi

ą

zki miedzi

czwartorz

ę

dowe zwi

ą

zki amoniowe

• zabezpiecza drewno przed grzybami domowymi i owadami

• stosowany na zewn

ą

trz i wewn

ą

trz pomieszcze

ń

• trudnowymywalny

• elementy zabezpieczone mog

ą

kontaktowa

ć

si

ę

z gruntem

• nie jest w wolnej sprzeda

ż

y, jest bezpo

ś

rednio dostarczany

do zakładów impregnuj

ą

cych drewno

14

Ocean 441 B

• impregnat dekoracyjno ochronny do drewna i materiałów

drewnopochodnych

• zawiera:

ż

ywice syntetyczne

antypireny

tolifluanid

tebuconazol

cyflutryn

ę

rozpuszczalniki organiczne

• zabezpiecza drewno przed grzybami domowymi, ple

ś

ni

ą

owadami oraz ogniem

• elementy zabezpieczone mog

ą

by

ć

wystawione na

działanie warunków atmosferycznych, ale nie powinny
kontaktowa

ć

si

ę

z gruntem

Ogniochron

•

biały proszek (czasem barwiony)

•

zawiera:

fosforan jednoamonowy

siarczan amonowy

zwi

ą

zki boru mocznik

•

zabezpiecza przed grzybami domowymi, owadami i

ogniem

•

wymywany przez wod

ę

stosuje si

ę

zatem wewn

ą

trz lub pod

zadaszeniem

•

mo

ż

e powodowa

ć

wysolenia na powierzchni drewna

•

UWAGA!

bezpo

ś

rednio po zabiegu nale

ż

y umo

ż

liwi

ć

odparowanie wilgoci

niestarannie wykonana impregnacja mo

ż

e podwy

ż

szy

ć

podatno

ś

ci na

ple

ś

nie

15

Ple

ś

niotox E

• preparat wodorozcie

ń

czalny

• zawiera:

N-metylochloroacetamid

izotiazole

etery glikoli

alkohol izopropylowy

• zwalcza grzyby ple

ś

niowe, glony i bakterie na tynkach i

murach

• dezynfekcja materiałów i elementów wystroju wn

ę

trz

• stosowanie w pomieszczeniach przeznaczonych na stały

pobyt ludzi

Ple

ś

niotox

• preparat wodorozcie

ń

czalny w formie emulsji

• zawiera:

wodno-alkoholowo-ketonowy roztwór soli sodowej
kumylofenolu

2-merkap-tobenzotiazolu

• zabezpiecza przed działaniem grzybów domowych i ple

ś

ni

porowate płyty pil

ś

niowe

• zwalcz grzyby domowe na drewnie

• dezynfekcja pora

ż

onych przez grzyby domowe i ple

ś

nie

murów i tynków

• uci

ąż

liwy zapach znika po wykonaniu zabiegu

16

Wolmanit CX - S (CX - 10)

•

wodorozcie

ń

czalny granatowoniebieski preparat

•

zawiera:

kompleksy miedziowo organiczne Cu-HDO

nieorganiczne zwi

ą

zki miedzi

nieorganiczne zwi

ą

zki boru

•

zabezpiecza drewno przed grzybami domowymi i owadami

•

trudnowymywalny

•

przeznaczony do impregnacji ci

ś

nieniowo-pró

ż

niowej

•

stosowanie wewn

ą

trz i zewn

ą

trz budynków, w bezpo

ś

rednim

kontakcie z gruntem

•

nie jest dost

ę

pny w wolnej sprzeda

ż

y , jest dostarczany bezpo

ś

rednio

do zakładów impregnuj

ą

cych drewno

Zjawiska wykorzystywane podczas

impregnacji drewna

• zjawisko podci

ą

gania kapilarnego

• zjawisko dyfuzji

samorzutne przemieszczanie si

ę

cz

ą

steczek

masy w

ś

rodowisku dyfuzyjnym (zawsze dyfuzja

przebiega w kierunku o

ś

rodka o mniejszym

st

ęż

eniu)

17

Zjawiska kapilarne

• to cały szereg zjawisk zwi

ą

zanych z

zachowaniem par i cieczy a pojawiaj

ą

cych si

ę

dla wielu obiektów o małym wymiarze
charakterystycznym (np. rurki kapilarne) i silnie
zale

ż

ne od tego wymiaru, przy k

ą

cie zwil

ż

ania

powy

ż

ej 90 stopni

• w zale

ż

no

ś

ci od zwil

ż

ania i

ś

rednicy rurki

zjawisko mo

ż

e si

ę

pojawia

ć

lub zanika

ć

-

zachodzi ono do momentu, gdy ci

ęż

ar słupa

wody równowa

ż

y siły kapilarne

Wysoko

ść

podci

ą

gania kapilarnego okre

ś

la wzór:

• gdzie:
– h - wysoko

ść

podci

ą

gania (m)

– T = napi

ę

cie powierzchniowe (J/m² lub

N/m)

–

θ

= k

ą

t zwil

ż

ania

–

ρ

= g

ę

sto

ść

cieczy (kg/m

3

)

– g = przyspieszenie ziemskie (m/s²)
– r = promie

ń

rurki (m)

•

dla czystej wody kontaktuj

ą

cej si

ę

ze

szklan

ą

rurk

ą

i powietrzem:

– T = 0.0728 J/m² at 20 °C
–

θ

= 20° (0,35 rad)

–

ρ

= 1000 kg/m

3

– g = 9,8 m/s²

•

woda podniesie si

ę

:

o 0,014 mm w rurce o r = 1m
o 14 mm

w rurce o r = 1mm

o 140 mm

w rurce o r = 0,1mm

18

Dyfuzja

•

proces rozprzestrzeniania si

ę

cz

ą

steczek lub energii w danym o

ś

rodku

(np. w gazie, cieczy lub ciele stałym), b

ę

d

ą

cy konsekwencj

ą

chaotycznych zderze

ń

cz

ą

steczek dyfunduj

ą

cej substancji mi

ę

dzy sob

ą

i/lub z cz

ą

steczkami otaczaj

ą

cego j

ą

o

ś

rodka

•

ze wzgl

ę

du na skal

ę

zjawiska, rozpatruje si

ę

dwa podstawowe rodzaje

dyfuzji:

dyfuzja

ś

ledzona (ang. tracer diffusion) to proces mikroskopowy

polegaj

ą

cy na chaotycznym ruchu pojedynczej ("

ś

ledzonej") cz

ą

steczki

(przykład: Ruchy Browna).

dyfuzja chemiczna to proces makroskopowy obejmuj

ą

cy makroskopowe

ilo

ś

ci materii (lub energii), zwykle opisywany równaniem dyfuzji i

prowadz

ą

cy do wyrównywania st

ęż

enia (lub temperatury) ka

ż

dej z

dyfunduj

ą

cych substancji w całym układzie

•

innym przykładem dyfuzji jest zjawisko osmozy, polegaj

ą

ce na

przemieszczaniu si

ę

cz

ą

steczek i jonów przez błony półprzepuszczalne,

w kierunku wyrównywania si

ę

st

ęż

enia zwi

ą

zku chemicznego lub jonu,

zdolnego do przenikania przez błon

ę

•

sił

ą

nap

ę

dow

ą

osmozy jest dokładnie to samo co nap

ę

dza dyfuzj

ę

swobodn

ą

w mieszaninach; ró

ż

nica polega na tym,

ż

e błona przepuszcza

tylko wybrane składniki mieszaniny, podczas gdy inne nie

Metody impregnacji drewna

Impregnacja powierzchniowa

(bezci

ś

nieniowa)

Impregnacja gł

ę

boka

Smarowanie

Opryskiwanie

K

ą

piel zimna, krótkotrwała

Bezci

ś

nieniowe

Ci

ś

nieniowe

K

ą

piel gor

ą

co-zimna

K

ą

piel zimna długotrwała

Dyfuzyjne

Pró

ż

niowe

Pełno-komórkowe

Pusto-komórkowe

Hydrostatyczne

Sucha

impregnacja

Pastowanie

Banda

ż

owanie

Nawiercanie otworów

w celu umieszczenia

impregnatu

Metoda

osmotyczna

19

Rodzaje impregnacji

• impregnacja bezci

ś

nieniowa

• impregnacja ci

ś

nieniowa

• impregnacja powierzchniowa

Impregnacja bezci

ś

nieniowa

• przebiega w normalnych warunkach przy ci

ś

nieniu

atmosferycznym

• w przypadku drewna suchego działaj

ą

siły podci

ą

gania

kapilarnego lub siły zwi

ą

zane ze zjawiskiem dyfuzji dla

drewna mokrego

• wiele z tych metod nie wymaga specjalistycznego

oprzyrz

ą

dowania i zaliczana jest do prostych metod

impregnacji

• smarowanie

• opryskiwanie

• polewanie

• k

ą

piele

20

Impregnacja ci

ś

nieniowa

• stosuje si

ę

ró

ż

ne formy wymuszonego ci

ś

nienia

w celu wprowadzenia impregnatu do drewna

• metoda niskoci

ś

nieniowa poni

ż

ej 150 kPa

• metoda wysokoci

ś

nieniowa powy

ż

ej 150 kPa

Impregnacja powierzchniowa

• obejmuje metody, przy których preparat wnika

na gł

ę

boko

ść

2-8 mm

• pewn

ą

odmiana tych metod jest nanoszenie

dekoracyjne na gł

ę

boko

ś

ci 1 mm na stopie

ń

zagro

ż

enia

21

Impregnacja gł

ę

boka

• przesycenie drewna na gł

ę

boko

ść

powy

ż

ej 8 mm

Nasycanie metod

ą

smarowania

• nanoszenie impregnatu za pomoc

ą

p

ę

dzli, szczotek, wałków

• zabieg wykonuje si

ę

co najmniej 2 razy w odst

ę

pach

1 - 3 godzinnych

• zu

ż

ycie roztworu 0,25 - 0,4 kg/m

2

• współczynniki strat dla powierzchni pionowych 1.15,

a sufitowych nawet 2

• metoda bardzo pracochłonna, ale nieoceniona przy pracach

remontowych

• podgrzanie preparatu zwi

ę

ksza skuteczno

ść

wchłaniania, ale

nale

ż

y zwraca

ć

uwag

ę

na temperatur

ę

zapłonu

22

Nasycanie metod

ą

opryskow

ą

• nanoszenie co najmniej dwukrotne preparatu za

pomoc

ą

urz

ą

dzenia natryskowego

• uwaga, pomimo,

ż

e nanoszenie odbywa si

ę

pod

ci

ś

nieniem, to sam proces wchłaniania jest

procesem bezci

ś

nieniowym

• straty 25 - 30 %, ale krótszy 2 - 3 krotnie czas

• zagro

ż

enie dla pracowników z uwagi na du

ż

e

rozpylenie substancji toksycznych

Nasycanie metod

ą

polewania

• polewanie substancjami wykonuje si

ę

w specjalnych tunelach, w których elementy
przemieszczane s

ą

na podajnikach rolkowych

• pomieszczenie zamkni

ę

te powoduje brak

przenikania toksycznych substancji
do

ś

rodowiska

23

Nasycanie metoda kapiteli

•

zanurzenie drewna w

ś

rodkiem impregnuj

ą

cym

•

w ten sposób mo

ż

na uzyska

ć

impregnacj

ę

powierzchniowa i gł

ę

boka

•

stosunkowo niski koszt wyposa

ż

enia konieczne s

ą

jedynie

chemoodporne wanny z odpowiednimi przykrywami

•

nasycanie metod

ą

k

ą

pieli krótkotrwałej zimnej

•

k

ą

piel trwa 30 -180 minut w temperaturze 20

0

C

•

zu

ż

ycie impregnatu 0,5 - 0,7 kg/m

2

, gł

ę

boko

ść

wnikania 3-6 mm

•

przedłu

ż

anie k

ą

pieli w małym stopniu powoduje zwi

ę

kszenie

gł

ę

boko

ś

ci wchłaniania

•

gł

ę

boko

ść

wchłaniani powinna by

ć

okre

ś

lona po pewnym czasie

po wyci

ą

gni

ę

ciu z k

ą

pieli

Nasycanie metod

ą

k

ą

pieli długotrwałej zimnej

• powinna trwa

ć

do 24 godzin do 6 - 8 dni

• gł

ę

boko

ść

wnikania 10 - 30 mm

• zu

ż

ycie preparatu 150 kg/m

3

• drewno wilgotne powinno by

ć

nas

ą

czane

preparatami o wi

ę

kszym st

ęż

eniu

24

Nasycanie metod

ą

k

ą

pieli gor

ą

co – zimnej

•

impregnacja gł

ę

boka zanurza si

ę

element w k

ą

pieli gor

ą

cej i zimnej

•

k

ą

piel gor

ą

ca w roztworze impregnatu solnego o temperaturze

60 - 70

0

C lub roztworu oleistego o temperaturze 80 - 90

0

C.

•

czas przebywanie w k

ą

pieli gor

ą

cej zale

ż

y od wymiarów elementu

i wynosi 2 - 4 godziny

•

k

ą

piel zimna w temperaturze 15-20

0

C na czas 2 - 3 godziny

•

gdy nie ma 2 wanien to po k

ą

pieli gor

ą

cej pozostawia si

ę

w niej drewno

a

ż

do całkowitego wystygni

ę

cia, do 20 godzin

•

gł

ę

boko

ść

wchłaniania 20 - 30 mm

•

zu

ż

ycie preparatu 100 - 200 kg//m

3

drewna

•

skuteczno

ść

tej metody uzyskiwana jest przez nast

ę

puj

ą

ce zjawisko:

podczas ogrzewania powietrze zawarte w drewnie rozszerza si

ę

i uchodzi

na zewn

ą

trz, natomiast podczas drugiego etapu schłodzony materiał wraz

z kurczeniem si

ę

zawartego wewn

ą

trz powietrza powoduje wchłoniecie

dodatkowej ilo

ś

ci impregnatu

Nasycanie metod

ą

osmotyczn

ą

(dyfuzyjn

ą

)

• odmiana pastowania - po raz pierwszy metoda została

wprowadzona w le

ś

nictwie niemieckim w 1930 r.

do zabezpieczania

ś

wie

ż

o

ś

ci

ę

tych drzew

• czynno

ś

ci:

dłu

ż

yce nale

ż

y okorowa

ć

pokry

ć

past

ą

szczelnie okry

ć

plandekami na 3 - 4 miesi

ą

ce (w tym czasie

w wyniku dyfuzji substancje toksyczne wnikaj

ą

na gł

ę

boko

ść

30 mm)

wyczy

ś

ci

ć

wysuszy

ć

25

Niskoci

ś

nieniowe metody impregnacji drewna

•

wi

ę

kszo

ść

metod ma raczej znaczenie historyczne i na skal

ę

przemysłow

ą

nie jest stosowana, jednak w sytuacji rozwoju małych przedsi

ę

biorstw mo

ż

e

by

ć

przydatna

•

nasycanie hydrostatyczne boucheri’go (metoda zast

ę

powania soków) z

1838 r. - nasycanie drewna w korze do 2 tygodni po

ś

ci

ę

ciu

•

czynno

ś

ci:

na koniec odziomkowy kłody zakładany jest szczelny kołpak do którego
doprowadzany jest preparat impregnuj

ą

cy pod niskim ci

ś

nieniem

wytworzonym przez kompresor lub zawieszenie zbiornika na wysoko

ś

ci 10 -

12 m nad poziomem terenu
kłoda jest delikatnie nachylona wolnym ko

ń

cem ku dołowi

preparat powoli wypełnia cz

ęść

bielast

ą

pocz

ą

tkowo wyciekaj

ą

soki potem preparat

sprawdza si

ę

st

ęż

enie preparatu doprowadzonego i odprowadzanego gdy

st

ęż

enia si

ę

zrównaj

ą

.

•

proces trwa 6-12 dni

•

toksyczna dla

ś

rodowiska

Nasycanie metodami pró

ż

niowymi

•

metody pojedynczej pró

ż

ni VAC i podwójnej pró

ż

ni VAC – VAC

znane ju

ż

były w latach czterdziestych XX w.

•

w metodzie VAC proces przeprowadza si

ę

w cylindrycznej lub

prostopadło

ś

ciennej komorze, szcelnie zamykanej

•

czynno

ś

ci:

obni

ż

enie ci

ś

nienia do 16 kPa (84% pró

ż

nia) i utrzymanie przez

10 - 15 minut

wprowadzenie impregnatu do komory

powolne wyrównanie ci

ś

nienia przez 20 - 60 minut

•

zu

ż

ycie impregnatu 100-200 kg/m3

26

Wysokoci

ś

nieniowe metody impregnacji drewna

• cz

ę

sto nazywane metodami pró

ż

niowo ci

ś

nieniowymi

• metody impregnacji gł

ę

bokiej, słu

żą

do zabezpieczenia

drewna przeznaczonego do trudnych warunków, odkryta
przestrze

ń

, bezpo

ś

redni kontakt z gruntem lub wod

ą

,

zabezpieczenie podwalin

• charakteryzuj

ą

si

ę

najlepszymi wynikami techniczno

i ekonomicznymi

• mo

ż

na nasyca

ć

nawet gatunki trudno nasycalne

Nasycenie pełnokomórkowe

• metoda Bethella

• metoda Rüpinga

• metoda Lowry’ego

• metoda Boultona

• metoda cykliczna

• metoda oscylacyjna i alternacyjna

• metoda Rogal

27

Specjalistyczne metody ochrony drewna

• gazowanie - element umieszcza si

ę

w komorze, poczym

obni

ż

a ci

ś

nienie i wprowadza gaz, który penetruje struktur

ę

drewna

• powlekanie pastami grzybobójczymi - dyfuzyjna

impregnacja drewna wilgotnego i mokrego

• banda

ż

owanie - w miejscach szczególnie zagro

ż

onych

przez rozkład biologiczny banda

ż

wykonany jest z materiału

wodoodpornego zapobiega dyfuzji

ś

rodka poza obszar

drewna (zabezpieczanie elementów drewna stykaj

ą

cych si

ę

z gruntem, takich jak słupy, pale)

• zabezpieczanie belek w gniazdach murów cz

ę

sto

dodatkowo nakłuwa si

ę

powierzchni

ę

elementu

• nasycanie przez nawiercanie otworów

drewno w budownictwie ogólnym i w obiektach
zabytkowych

przed rozpocz

ę

ciem zabiegu nale

ż

y obliczy

ć

wytrzymało

ść

i okre

ś

li

ć

osłabienie elementu otworami

otwory posiadaj

ą

ś

rednic

ę

10 -15 mm

odległo

ść

mi

ę

dzy otworami w elementach poziomych 15 -

40 cm wzdłu

ż

włókien, 3 - 6 cm w poprzek włókien

nawierty powinny by

ć

uło

ż

one w szachownic

ę

, gł

ę

boko

ś

ci

3 cm , pod katem 45

0

od osi pionowej.

w otworach umieszcza si

ę

past

ę

grzybobójcza i zatyka

kołkami

28

• naboje grzybobójcze - w nawiercone otwory umieszcza

si

ę

naboje grzybobójcze

• metoda zastrzykowa COBRA - wbija si

ę

w powierzchnie

drewna igły i wprowadza impregnat pod niewielkim
ci

ś

nieniem

• sucha impregnacja – stosuje si

ę

do elementów

budowlanych oraz podsypek i nasypek (po prostu
posypuje si

ę

poziome elementy solami)

• hydrofobizacja drewna - metodami powierzchniowymi lub

wgł

ę

bnymi wprowadza si

ę

zwi

ą

zki chemiczne w postaci

monomerów, które nadaj

ą

drewnu charakter hydrofobowy

(ochrona przed wilgoci

ą

i wod

ą

)