30 AKTUALNOÅšCI TEMAT NUMERU HARDWARE SOFTWARE INTERNET PORADY MAGAZYN
>> >> >> >> >> >>
Ile można zyskać? Co można stracić? O zapasie mocy drzemiącej we współ-
czesnych układach może świadczyć fakt, że
z tego samego wafla krzemowego wytwa-
rzane są zarówno procesory pracujące z ni-
Rezerwa mocy
skimi częstotliwościami, jak i te najszybsze
Ale ten komputer się wlecze! Tak narzeka niemal każdy właściciel
egzemplarze. Wszystkie fabryki przy selek-
cji chipów stosują dość prostą zasadę  z sa-
peceta, który musi poczekać kilka sekund na wykonanie jakiejkolwiek
mego centrum wafla produkuje siÄ™ najszyb-
operacji. A może zagospodarować nadmiar mocy obliczeniowej,
sze układy, wolniejsze wycinane są
tkwiący niemal w każdym procesorze?
ze środkowego pierścienia, z brzegu zaś
najwolniejsze układy. Ale dlaczego proce-
Tomasz Hrycuniak
T
o
m
a
s
z
H
r
y
c
u
n
i
a
k
sor, który powstał z zewnętrznej części wa-
fla, zawsze ma być słabszy niż ten ze środ-
ielu użytkowników pecetów że w każdej chwili może zepsuć się chło- ka? Spróbójmy więc wycisnąć z niego
nawet nie próbuje własnoręcz- dzący go wentylator. rezerwę mocy!
Wnie zwiększać wydajności Drugą przyczyną, sprawiającą, że Warto w tym miejscu powiedzieć
komputera. To podejście jest skądinąd słusz- w układach drzemią rezerwy mocy, jest wprost, że procesory o nominalnie wyso-
ne, gdyż ponadnormatywne przyśpieszenie (o dziwo!) obniżanie kosztów ich produk- kich częstotliwościach pracy raczej nie na-
procesora czy karty graficznej niemal za- cji. Okazuje się, że już pierwsze, najwol- dają się do podkręcania. Jak wynika
wsze wiąże się z niebezpieczeństwem niejsze egzemplarze skonstruowane są z przedstawionych tu rozważań na temat
uszkodzenia sprzętu. A jednak współczesne w ten sposób, aby mogły działać przy czę- produkcji układów scalonych, zegary naj-
układy, zwłaszcza procesory, zawsze dyspo- stotliwościach znacznie wyższych  takich, szybszych CPU działają z częstotliwościami
nują pewną rezerwą mocy. Ów naddatek, z jakimi będą pracowały układy sprzedawa- bliskimi maksymalnej przewidzianej przez
wynoszący nawet do 50% standardowej wy- ne np. za kilka miesięcy. Wszystkie popraw-
dajności, wynika z konstrukcji i sposobu ki i usprawnienia, które są w tym czasie
Ostrzeżenie
produkcji układów scalonych. wprowadzane, mają na celu dopracowanie
Redakcja nie ponosi odpowiedzialności
technologii ich wytwarzania. W uproszcze-
za ewentualne uszkodzenia sprzętu lub
Meandry technologii niu chodzi o to, aby przy produkcji końco-
utratę danych spowodowane zwiększe-
Najważniejsze parametry wpływające na wych (najszybszych) dla danej serii modeli
niem szybkości pracy procesora, karty
prędkość działania procesora to częstotli- liczba uszkodzonych układów lub tych
graficznej i całego komputera. Niniejszy
wość pracy, napięcie zasilające i wytrzyma- działających z mniejszą częstotliwością była
artykuł nie ma na celu zachęcenia czy
łość termiczna układu. Wszystkie te współ- minimalna. Innymi słowy, niemal każdy
zniechęcenia kogokolwiek do podkręca-
czynniki już w chwili projektowania układ firmy AMD czy Intel o częstotliwości nia. Podane informacje służą jedynie do
jednostki centralnej brane są pod uwagę pracy np. 600 MHz jest teoretycznie w sta- prezentacji problemu i wyjaśnieniu ogra-
niczeń i możliwości z nim związanych.
i projektuje się je z pewnym zapasem bez- nie pracować z szybkością bliską 1 GHz.
Wszelkie eksperymenty podejmowane
pieczeństwa. Przecież nikt nie chce, aby je- Jednak to, czy uda się go do tego zmusić
są wyłącznie na własne ryzyko. Jedno-
go układ spalił się tylko z powodu nieznacz- czy nie, zależy od wielu czynników, z któ-
cześnie przypominamy, że zwiększenie
nych wahań napięcia czy zbyt wysokiej rych najważniejszym jest to, w jakich wa-
szybkości pracy układów poprzez prze-
częstotliwości pracy zegara taktującego. Po- runkach układ został wyprodukowany  np.
taktowanie wiąże się z utratą uprawnień
dobnie jest z temperaturą  procesor powi- czy nie występowały wahania temperatury
gwarancyjnych.
nien wytrzymać więcej, chociażby dlatego, powyżej 0,01 stopnia Celsjusza!
CHIP | WRZESIEC
2001
jacek szleszyński
AKTUALNOÅšCI TEMAT NUMERU HARDWARE SOFTWARE INTERNET PORADY MAGAZYN 31
>> >> >> >> >> >>
W DZI AL E
Tuning peceta: podkręcanie procesorów
Przyśpieszanie peceta:
30
Overclocking procesorów
projektantów. W ich przypadku zapas mocy ich stepping, a następnie odszukać i zanoto-
Szybsza grafika 3D:
ogranicza się zatem tylko do współczynnika wać numery serii interesującego nas  niż-
38
Tuning kart graficznych
bezpieczeństwa, z jakim został skonstru- szego modelu, który wykonany został na
owany procesor  zwykle od 10 do 15%. Naj- bazie tego samego jÄ…dra (identyczny step-
Benchmarki:
44
Czym i jak testować
bardziej spektakularne rezultaty (docho- ping). Kupiony na podstawie takich notatek
dzące nawet do 50 60%) osiągnie się, układ, przy odrobinie szczęścia, może pra-
Chłodzenie procesorów:
podkręcając układy najtańsze, a więc te cować stabilnie z częstotliwością zbliżną do 50
Test 17 wentylatorów
o najniższej częstotliwości. maksymalnej dla danego steppingu.
Wyciszanie komputera:
56
Pecet, który daje pospać
Trudna sztuka wyboru Chipy z Drezna
Decydując się na próby overclockingu na- Firma AMD obecnie produkuje dwie wersje
Tipsy:
szego procesora lub planując zakup najlep- procesorów  Athlona oznaczonego nazwą 64
Tuning systemów
szego do tego celu egzemplarza, trzeba do- kodową Thunderbird oraz niskobudżetowe-
operacyjnych i urządzeń
brze przyjrzeć się samym kościom. Obecne go Durona. Oba modele zbudowane są na
układy produkowane przez firmy Intel podobnym jądrze. Różnice w konstrukcji
i AMD dość dobrze poddają się procesowi dotyczą jedynie wielkości pamięci podręcz-
podkręcania. Wyjątek stanową kości VIA nej cache. Sztandarowy model Athlon
C3, które jak na razie są  odporne na więk- Thunderbird ma 128 kilobajtów pamięci
szość zabiegów związanych z przyśpiesze- podręcznej pierwszego poziomu i 256 KB
niem ich pracy. pamięci cache L2. Duron jako wersja 32
Spośród jednostek centralnych Intela do
typowego peceta najczęściej trafiają dobrze
Zagrożenia związane z podkręcaniem procesorów
podkręcalne procesory wytwarzane w tech-
Overclockerze, strzeż się!
nologii 0,18 µm, bazujÄ…ce na jÄ…drze Copper-
mine. Są to układy z serii Pentium III i Cele-
Podkręcanie procesorów (tzw. overcloc- uszkodzenia. Należy tu jednak podkreślić,
ron, zasilane napięciem od 1,5 do 1,7 V.
king) to nic innego jak zmuszanie ich do że fizyczne uszkodzenia komputera w wy-
Pewną wskazówką co do możliwości pracy z wyższą częstotliwością niż przewi- niku overclockingu zdarzają się sporadycz-
dziana przez producenta. W rezultacie nie, ale sÄ… prawdopodobne! Awarie takie
technicznych procesora jest tzw. stepping.
zwiększa się ich moc obliczeniowa, a zara- występują zwłaszcza przy znaczącym pod-
Mianem tym określane są kolejne wersje
zem całego komputera, i to bez wydawa- noszeniu napięć zasilających i zbyt słabym
produkcyjne o coraz wyższych częstotliwo-
nia pieniędzy na szybszy sprzęt. chłodzeniu elementów, które po przetak-
ściach pracy i udoskonalonym jądrze ukła-
Niestety, jak dowodzi praktyka, overcloc- towaniu wydzielają znacznie więcej cie-
du. A
atwo się domyśleć, że każda następna
king ma również negatywne strony. Naj- pła. Dlatego bardzo ważnym czynnikiem
wersja zdolna jest do pracy z nieco wyższą
częściej spotkać się możemy z niestabilną jest zapewnienie odpowiedniego odpro-
częstotliwością. W sprzedaży pojawiają się
pracą peceta, czyli zawieszaniem się ma- wadzania gromadzącego sie ciepła 50.
więc procesory o coraz wyższych nominal-
szyny w najmniej oczekiwanych momen- Innym niekorzystnym zjawiskiem jest przy-
nych zegarach, a mimo to produkcja wol- tach. Czasami zdarzają się też inne przykre śpieszone zużycie przetaktowanych ukła-
niespodzianki, jak np. utrata danych z dys- dów (zazwyczaj ich trwałość spada o po-
niejszych i tańszych egzemplarzy nie jest
ku twardego, spowodowana błędną pracą łowę, czyli z 10 14 na ok. 5 7 lat). Nie-
zatrzymywana. Co więcej, do ich wytwarza-
kontrolera EIDE, szyny PCI lub pamięci mniej  biorąc pod uwagę czas, po
nia wykorzystywane są też unowocześnio-
RAM. Komplikację stanowi też bardzo upływie którego sprzęt wymienia się na
ne maski fotolitograficzne, odwzorowujÄ…ce
płynna granica stabilności. Może się oka- nowy  jest raczej mało prawdopodobne
poprawioną strukturę tranzystorów.
zać, że podkręcony pecet pracuje prawi- aby domowy użytkownik doczekał się
dłowo całymi godzinami, a dopiero przy praktycznych skutków tego efektu.
Pomocne tabele
niektórych operacjach zawiesza się. Co
Jest jednak pewien problem  jak spośród
więcej, przyśpieszona maszyna zachowuje
kilku leżących przed nami egzemplarzy
siÄ™ stabilnie w Windows 98/Me, ale za to
o tej samej częstotliwości nominalnej wy- odmawia posłuszeństwa w systemach Li-
nux czy Windows 2000. Z tych też wzglę-
brać ten z nowszej produkcji? Pomoże nam
dów nie zaleca się podkręcania kompute-
w tym sama firma Intel, która na swoich
rów, na których przetwarza się lub prze-
stronach WWW publikuje tabele ze szcze-
chowuje ważne dane.
gółowymi danymi technicznymi swoich
Kolejnym zagrożeniem dla przetakto-
produktów  patrz: ramka  Stepping Celero-
wanego sprzętu jest możliwość jego
nów 35. Znajdziecie tam między innymi
opisy układów o określonym numerze serii,
Gaz do dechy: 825 MHz  oto, co moż-
który można odczytać z informacji umiesz-
na wycisnąć z procesora PIII 550E (FSB
100 MHz). Jednak przy 150-megaher-
czonych bezpośrednio na procesorze.
cowej magistrali systemowej komputer
We wspomnianej tabeli wystarczy więc
może pracować niestabilnie.
przyjrzeć się procesorom o najwyższej do-
stępnej częstotliwości nominalnej, odczytać
CHIP | WRZESIEC
2001
32 AKTUALNOÅšCI TEMAT NUMERU HARDWARE SOFTWARE INTERNET PORADY MAGAZYN
>> >> >> >> >> >>
Tuning peceta: podkręcanie procesorów
z częstotliwościami lub napięciami zasilają- układów firmy Intel najczęściej podkręcaną
cymi, które przekraczają wartości standar- kością jest Celeron z jądrem Coppermine
dowe. W markowych rozwiÄ…zaniach stosuje (tzw. Celeron II w obudowie FCPGA). Wyni-
się też wysokiej jakości rezonatory kwarco- ka to przede wszystkim z niskiej ceny same-
we i układy PLL (Phase Locked Loop) odpo- go procesora, a więc opłacalności ekspery-
wiedzialne za podawany sygnał zegarowy. mentu i jego prędkości działania  jest on
Jest to o tyle ważne, że od ich pracy zależy po prostu najwolniejszym modelem na ryn-
rozdzielczość i charakterystyka impulsów ku tego producenta, co daje sporą szansę na
podawanych do procesora. Im są one gor- spektakularny sukces  zwiększenie często-
sze, tym mniej komfortowe warunki pracy tliwości pracy nawet o 50%.
ma CPU. Słaba rozdzielczość sygnału i nie- Wszystkie procesory firmy Intel mają
odpowiednia jego charakterystyka mogą zablokowany mnożnik, więc jedynym spo-
uniemożliwić overclocking procesora. sobem na ich przyśpieszenie jest zwiększe-
Grafitowy most: do zmiany mnożnika
w procesorach Athlon/Duron wystarczy
nie szybkości działania magistrali systemo-
grafitowy ołówek.
Solidne podstawy wej. Celerony o nominalnej szybkości do
Najistotniejszym szczegółem, o który trze- 766 MHz przewidziane są do pracy ze stan-
 uproszczona dysponuje 128 KB cache L1 ba koniecznie zadbać w momencie kupowa- dardową częstotliwością FSB  66 MHz.
i 64 KB cache L2. Mimo tych różnic wspól- nia płyty, jest możliwość zmiany częstotli- Maksymalna prędkość pracy najlepszych
ną i bardzo interesującą cechą obu linii pro- wości magistrali systemowej FSB, mnożnika steppingów wynosi ok. 800 900 MHz, czyli
cesorów firmy AMD jest możliwość łatwej oraz regulacji napięcia rdzenia procesora nawet dla najniższych modeli o mnożniku
zmiany mnożnika. (Vcore). Warto też zwrócić uwagę na roz- 8 (np. model 533A) zwiększanie częstotli-
Oficjalnie ten  drobiazg przechodził już mieszczenie na płycie głównej poszczegól- wości pracy magistrali systemowej ponad
różne zawirowania. Firma AMD początko- nych elementów elektronicznych, zwłasz- 100 MHz nie będzie potrzebne. W takich
wo sprzedawała Athlony Thunderbird i Du- cza w okolicy procesora. Zdarza się warunkach sprawdzi się chipset i440BX,
rony z odblokowanym mnożnikiem. Był to bowiem, że wlutowane zbyt blisko podstaw- nowy i815E lub jeden z produktów firmy
prawdziwy raj dla podkręcaczy  bez wzglę- ki duże kondensatory uniemożliwiają zało- VIA  Apollo Pro 133 czy Apollo Pro 133A.
du na mnożnik katalogowy kupionego mo- żenie na procesor solidnego radiatora. Przy zwiększaniu częstotliwości magi-
delu można było ustawić go sobie w dowol- To, ile  darmowych megaherców uda strali systemowej z 66 na 100 MHz, korzy-
ny sposób i cieszyć się znacznie szybszym nam się wykręcić, zależy w dużym stopniu stając z wartości pośrednich (zazwyczaj 68,
procesorem. Pierwszą reakcją AMD na to nie tylko od samego procesora, ale również 75, 83 MHz), trzeba pamiętać, że w więk-
zjawisko były naciski na producentów płyt od chipsetu płyty głównej. Dopiero to ze- szości płyt głównych zegar FSB (magistrali
głównych, aby usuwali ze swych wyrobów stawienie pozwala oszacować szansę na systemowej) stanowi podstawę do taktowa-
zworki pozwalające na zmianę mnożnika. sukces. Spośród obecnie produkowanych nia złączy PCI i szyny AGP. Wiele płyt 35
Nie dało to jednak spodziewanych rezulta-
Odblokowywanie procesorów Athlon i Duron
tów i kolejne partie procesorów miały już
mnożnik  zablokowany . Zablokowany
Budujemy procesorowe mosty
w cudzysłowie, bo jak można przeczytać w
Grupa mostków
Od czasu wprowadzenia do sprzedaży
wielu serwisach internetowych, operacja ta
MHz L6 L3 L4
Athlona procesory firmy AMD majÄ… jed-
miała tylko charakter oficjalny, gdyż ciche
>=1250
ną bardzo przydatną dla każdego over-
przyzwolenie ze strony AMD na podkręca-
1200
clockera cechę  możliwość swobodnej
nie swoich procesorów wciąż istnieje.
regulacji mnożnika. Jeśli nie trafi nam się
1150
Dowodem na to jest m.in. sposób zablo-
egzemplarz procesora z fabrycznie od-
1100
kowania mnożnika. Jego blokada powstała
blokowanym mnożnikiem, trzeba będzie
1050
na skutek przecięcia czterech mostków,
włożyć w zdjęcie blokady nieco wysiłku,
1000
umieszczonych na zewnętrznej, ceramicz- ale sukces jest praktycznie pewny.
Obecnie sprzedawane Athlony serii
nej powierzchni procesora  patrz: zdjęcie
950
Thunderbird i Durony (jÄ…dro Morgan)
powyżej. Zostało to bardzo szybko odkryte
900
mają na swojej zewnętrznej powierzchni
przez użytkowników i wykorzystane do po-
850
wyprowadzone mostki, które odpowia-
nownego jego odblokowania  mostki wy-
dają za zmianę mnożnika i napięcia zasi-
800
starczy zamalować grafitowym ołówkiem.
lajÄ…cego. KorzystajÄ…c z zamieszczonej
750
Udany overclocking procesora, niezależ-
obok tabeli, wystarczy odpowiednio po-
700
nie od tego, czy chodzi o układy Intela czy
łączyć je za pomocą grafitowego ołówka
AMD, w dużym stopniu związany jest z pły- (czasem operacja ustawienia odpowied- 650
tą główną. Generalnie należy przyjąć, że do niej wartości wymaga przecięcia jedne-
600
go lub kilku mostków), a regulacja
podkręcania wybierać trzeba wyroby
550
mnożnika dostępna w płycie głównej
uznanych i renomowanych producentów,
500
zacznie działać prawidłowo  patrz:
gdyż często wiele komponentów takiej
CHIP 2/2001 126, CHIP-CD 9/2001.
płyty będzie musiało póz
niej pracować
CHIP | WRZESIEC
2001
z
ródło: www.tomshardware.com
AKTUALNOÅšCI TEMAT NUMERU HARDWARE SOFTWARE INTERNET PORADY MAGAZYN 35
>> >> >> >> >> >>
Tuning peceta: podkręcanie procesorów
umożliwia zmianę częstotliwości ustawień
Co daje podkręcanie
dla szyny AGP z 1/1 na 2/3 FSB oraz zegara
Dowody proszÄ™!
PCI z 1/2 do 1/3 lub 1/4 FSB, ale nic poza
tym. Jak łatwo zauważyć, podnosząc szyb-
Aby pokazać, jaki wpływ na wzrost wydaj- Po wykonaniu kilku pomiarów na standar-
kość FSB, prędkość pracy magistrali PCI
ności komputera ma przetaktowywanie dowych ustawieniach zaczęliśmy podno-
(dzielnik 1/2) wzrasta ze standardowych procesora, postanowiliśmy w naszym re- sić częstotliwość magistrali systemowej
dakcyjnym laboratorium zrobić najprost- (bez zmiany mnożnika) za pośrednictwem
33 MHz do 41,5 MHz przy częstotliwości
szy z możliwych testów overclockingu. BIOS-u do maksymalnej stabilnej wartości.
FSB 83 MHz i powraca do 33 MHz przy 100-
Wzięliśmy dwa znajdujące się na wyposa- Poniżej przedstawiamy, co uzyskaliśmy dla
-megahercowej FSB. Ponieważ niektóre
żeniu CHIPLabu popularne układy AMD komputera z płytą Asus KT7A i kartą gra-
urzÄ…dzenia PCI z
le znoszÄ… przetaktowanie
Duron 600 MHz oraz Athlon 800 MHz. ficzną z układem GeForce2 MX.
powyżej 37 MHz (zwłaszcza kontroler dys-
ków twardych), może się to objawiać zawie-
103,7 190 1653 806
Athlon 800
szaniem siÄ™ komputera  nie tyle z powodu
122,9 222 1993 972
Athlon 800@960
podkręconego procesora, ile właśnie ze
125,4 270 2209 1093
Duron 600
względu na urządzenia peryferyjne.
154,9 323 2660 1298
Duron 600@720
WybierajÄ…c Celerona, warto zatem zde-
Quake III Arena  3Dmark2000  CPU Sisoft Sandra 2001 Sisoft Sandra 2001
cydować siÄ™ na model osiÄ…gajÄ…cy swoje 640×480 pikseli [fps] Speed [CPU 3Dmark] ALU [Dhrystone] FPU [Whetstone]
maksymalne możliwości już przy 75-mega-
hercowej FSB (np. 733 lub 766 MHz) lub i440BX, który stabilnie pracuje właśnie do Można zatem przyjąć, że na takich pły-
wybrać egzemplarz z mniejszym mnożni- ok. 133 MHz (oficjalnie BX przystosowany tach da się bezpiecznie i bez kłopotów pra-
kiem (modele 533A, 566, 600 MHz), tak aby jest zaledwie do 100-megahercowej FSB). cować z częstotliwością FSB dochodzącą do
zwiększyć prawdopodobieństwo pracy Na placu boju pozostają zatem układy ok. 150 MHz (FSB = 150, AGP = 75, PCI =
z FSB = 100 MHz. przystosowane fabrycznie do pracy ze 133- 37, RAM = 117 MHz). Dobrym zakupem do
-megahercową magistralą FSB, współpracu- overclockingu dla takiej płyty głównej może
Przekroczyć setkę jące z pamięciami SDRAM PC133 (VIA być Pentium III 733 (mnożnik 5,5), PIII 800
Najnowsze Celerony o częstotliwości pracy Apollo Pro 133, Apollo Pro 133A i Intel EB (mnożnik 6) lub PIII 866 (mnożnik 6,5),
powyżej 800 MHz przystosowano do działa- i815E), lub DDR-owy VIA Apollo Pro266. które po zmianie FSB ze standardowych 133
nia z 100 MHz magistralą systemową. W płytach bazujących na tych układach do- na 150 MHz powinny prawidłowo pracować
Maksymalna spodziewana częstotliwość stępnych jest szereg dzielników magistrali odpowiednio na 825, 900 i 975 MHz.
pracy, podobnie jak poprzednio, to ok. PCI i AGP (m.in. dzielnik FSB dla PCI 1/4, Na tym kończą się możliwości podkręca-
900 950 MHz, czyli dla najsłabszego mode- dla AGP 1/2), pomagających rozwiązać pro- nia obecnej rodziny procesorów Celeron
lu Celerona II o mnożniku 8 (800 MHz) blemy niestabilnej pracy urządzeń peryfe- i PIII. Dalsze zwiększenie częstotliwości
efektywna wartość częstotliwości FSB po- ryjnych i kart graficznych. Dodatkowo bar- pracy tych układów będzie możliwe dla ko-
winna wynieść ok. 112 MHz. dzo często możliwe jest asynchroniczne ści z jądrem Tualatin (patrz: 8), wykona-
Tym razem jednak nie będziemy mieli taktowanie pamięci dzięki zwiększeniu lub nych w technologii 0,13 mikrona.
żadnych problemów z magistralą PCI, gdyż zmniejszeniu dla nich szybkości pracy o 33
w zakresie 100 112 MHz (dzielnik FSB = megaherce. Pozwala to uniknąć kłopotów Athlonowe łoże
1/3) taktowanie szyny PCI nie przekroczy z nieprawidłowym działaniem pamięci po- Ze względu na wspomnianą wcześniej moż-
bezpiecznej wartości 37 MHz. Należy nato- wyżej 133 MHz  część tańszych modułów liwość odblokowania mnożnika w przypad-
miast zwrócić uwagę na dzielnik AGP  RAM zaczyna przekłamywać dane przy pra- ku procesorów Duron i Athlon wszyscy mi-
ustawiony jest na 2/3 częstotliwości FSB. cy z częstotliwością ok. 135 137 MHz. łośnicy overclockingu są w dużo lepszej
Przy 112 MHz portu AGP będzie pracował sytuacji. Niemniej wielu osobom przyjdzie
z szybkością ok. 74 MHz. Standardowa czę- z pewnością do głowy pomysł przyśpiesze-
Stepping Celeronów
stotliwość to 66 MHz. Złącze AGP będzie nia przede wszystkim magistrali systemo-
Prędkość Numer seryjny Wersja Stepping
więc przetaktowane, lecz 74 MHz powinny wej, gdyż poza oczywistym przetaktowa-
(MHz) OEM
wytrzymać niemal wszystkie dostępne niem procesora oraz brakiem fizycznej
533A  SL46S cB0
obecnie na rynku karty graficzne. ingerencji w układ (utrata gwarancji) meto-
566 SL3W7 SL46T cB0
566 SL4NW SL4PC cC0
da ta daje bowiem możliwość szybszej pra-
600 SL3W8 SL46U cB0
Bariera dz
więku cy chipsetu i  co bardzo ważne  także pa-
600 SL4NX/SL4PB SL4PB cC0
Spośród sprzedawanych procesorów Intel mięci. Jak wiadomo, szybsza transmisja
633 SL3W9 SL3VS cB0
Pentium III większość dostępnych układów danych pomiędzy procesorem a pamięcią
633 SL4NY SL4PA cC0
współpracuje z magistralą systemową dzia- 667 SL4AB SL48E cB0 prowadzi do zwiększenia wydajności całego
667 SL4NZ SL4P9 cC0
łającą z częstotliwością 133 MHz (seria Pen- systemu, nawet ponad wzrost mocy wyni-
700 SL4E6 SL48F cB0
tium III EB), a maksymalna wytrzymałość kający z przyśpieszenia samego procesora.
700 SL4P2 SL4P8 cC0
jądra szacowana jest na około 1,3 GHz. Wszystkie dostępne na rynku Durony
733 SL4P3 SL4P7 cC0
Zwiększanie szybkości magistrali ponad 766 SL4QF SL4P6 cC0 oraz większość Athlonów z serii Thunder-
800 SL55R/SL4TF SL4TF cC0
owe 133 MHz dyskwalifikuje wysłużony bird współpracują ze 100-megahercową
850 SL5GB SL5GA cC0
w  overclockerskich bojach chipset magistralÄ… systemowÄ… w trybie DDR 36
CHIP | WRZESIEC
2001
36 AKTUALNOÅšCI TEMAT NUMERU HARDWARE SOFTWARE INTERNET PORADY MAGAZYN
>> >> >> >> >> >>
Tuning peceta: podkręcanie procesorów
overclockerom bardzo duże możliwości Pentium 4?
podkręcania. W tym przypadku uważać Pentium 4 to rodzina procesorów firmy
jednak trzeba na taktowanie pozostałych Intel o bardzo wysokiej szybkości pracy (na
podzespołów komputera, np. szyny PCI. poziomie 1,3 2,0 GHz). Niestety, jak się
W zakresie częstotliwości 100 133 MHz okazuje, układy P4 w testach wcale nie dają
będzie ona rosła wraz z FSB, by przy ofi- w użytkowanych obecnie aplikacjach
cjalnych 133 megahercach powrócić do znacznej przewagi nad konkurencją.
wartości standardowych, po czym znów Dodatkowo wraz z chipsetem i850 i bardzo
będzie ponownie rosła. W praktyce dla drogim zestawem pamięci Rambus za
procesorów Duron i Athlon (100 MHz komputer z Pentium 4 trzeba zapłacić
FSB) najlepiej będzie więc przyjąć war- wysoką cenę. Wywołuje to wiele kontrower-
tość 133 MHz jako bazową i dalsze pod- sji związanych z tą konstrukcją i w całej tej
kręcanie prowadzić mnożnikiem. Więk- dyskusji ginie gdzieś sprawa overclockingu.
szość słabszych Duronów powinna P4 daje się jednak podkręcić! Znane są
znieść tę częstotliwość przy fabrycznym przypadki pracy 1,5-gigahercowego układu
mnożniku, osiągając np. dla Durona 600 z częstotliwością 1,88 GHz. Co więcej, wy-
(efektywnie 200 MHz). Niektóre z nowych wartość taktowania równą 800 MHz. Jeśli korzystując P4 1,7 GHz i wodne chłodzenie
Athlonów o częstotliwościach pracy 1,4; tak ustawiony procesor będzie pracował można osiągnąć nawet 2,8 GHz! Nie pozo-
1,33; 1,2; 1,13 i 1,0 GHz działają również prawidłowo, można próbować  kręcić staje zatem nic innego, niż poczekać na
z szyną FSB taktowaną częstotliwością 133 dalej , zwiększając mnoż-
MHz (efektywnie 266 MHz). Obecnie naj- nik np. do 75, by uzyskać
lepszym dostępnym na rynku chipsetem do ok. 930 MHz. Dla Duro-
overclockingu zarówno procesorów Duron, nów o wysokiej częstotli-
jak i Athlon (100/133 MHz FSB) jest obsłu- wości nominalnej (np.
gujący 133-megahercową magistralę syste- 800 MHz), które ze stan-
mową zestaw układów VIA KT133A. Jego dardową wartością mnoż-
starsza wersja, popularny KT133, oczywi- nika (8x) mogą pracować
ście również umożliwia ustawienie wyż- niepoprawnie (8x133 =
szych, niestandardowych wartości FSB. 1064 MHz), należy rozwa-
Nie wiesz, co wybrać? Sprawdz
numer seryjny umieszczony
na opakowaniu i na podstawie steppingu wybierz układ
W praktyce KT133 nie radzi sobie najlepiej żyć obniżenie mnożnika,
o maksymalnie dużych możliwościach podkręcenia.
powyżej 105 110 MHz. W rezultacie mani- tak aby dla 133-megaher-
pulacji samÄ… szynÄ… procesor da siÄ™ podkrÄ™- cowej FSB nie przekro-
cić tylko nieznacznie, np. z Durona 600 uzy- czyć maksymalnej stabilnej częstotliwości nowe układy Pentium 4 z jądrem Northwo-
skamy ok. 660 MHz (6x110 MHz). Możemy pracy samego układu. Takie rozwiązanie da od. Będą on produkowane w technologii
za to być spokojni o taktowanie innych pod- lepsze rezultaty niż niższa magistrala i wy- 0,13 mikrona, a planowane częstotliwości
zespołów. Częstotliwości taktowania PCI soki mnożnik. nominalne wyniosą ponad 2 GHz. W połą-
i AGP nie przekroczÄ… bezpiecznych warto- MajÄ…c jednak do dyspozycji chipset czeniu z nowymi DDR-owymi chipsetami
ści, a i 112 MHz nawet dla starszych pamięci KT133A (lub DDR-owy KT266) pozwalający Intel 845+ (Brookdale) i VIA P4X266, które
PC100 nie stanowi problemu (zakładając na jeszcze wyższe niż 133 MHz taktowanie właśnie się pojawiły, spodziewane są kolej-
synchroniczne z FSB taktowanie RAM-u). FSB, pokusić się można o nieco inne przy- ne rekordy overclockingu.
śpieszenie systemu. Realne staje się osią-
Prześcignąć epokę gnięcie nawet 150 MHz szyny FSB (efektyw-
INFO
W pełni stabilna 133-megahercowa magi- nie 300 MHz). W takim przypadku Athlon
strala FSB chipsetu KT133A daje wszystkim 1200 musiałby jednak pracować z częstotli- Podkręcanie procesorów
http://www.tomshardware.com
wością 1350 MHz (9x150
http://www.anandtech.com
MHz)  jeśli się to powie-
http://www.sharkyextreme.com
dzie, wydajność komputera
http://www.overclockers.com
będzie znakomita. Gdy się
http://www.extremehw.com
nie uda, pozostanie wyko-
http://www.tweakit.com
rzystać odblokowany mnoż-
nik i obniżyć go np. do 8,5.
Na płycie CD w dziale Temat
Uzyskamy  tylko 1275
Numeru: Tuning peceta |
(8,5 150 MHz), ale dzięki Podkręcanie procesorów
znajdują się tabele steppingu układów In-
150-megahercowej szynie
tela, dodatkowe materiały i wcześniejsze
systemowej cały komputer
artykuły o podkręcaniu procesorów oraz
Ogniwo Peltiera: czyli lodówka w pececie; dzięki
powinien pracować znacznie
specjalnej płytce ekstremalny overclocking zaczyna być programy Soft-FSB, WCPUID oraz Stabili-
szybciej niż owe standardo-
możliwy. Niestety, brak uzasadnienia ekonomicznego.
tyTest pomocne przy overclockingu.
we 1200 MHz (9 133 MHz).
CHIP | WRZESIEC
2001