Ćwiczenia projektowe z Budownictwa Ogólnego  prowadzący: mgr Barbara Mach 1 / 17
Referat pt. Dachy drewniane tradycyjne i nowoczesne 
Opracowanie: student Mariusz Krać - BDb 6.1 - 2000 r
Dachy drewniane tradycyjne i nowoczesne
Drewno jest jednym z najstarszych materiałów budowlanych. Jedno z najstarszych
drewnianych budowli świata, liczącą 7 tys. lat, jest studnia drewniana w Erkelenz (Nadrenia -
Niemcy). Dawniej drewno u\
ywano do budowy ścian, stropów i dachów, dziś znajduje ono
zastosowanie przede wszystkim jako deskowanie, rusztowanie, stolarka budowlana oraz
materiał na nawierzchnie podłogowe i na więz
by dachowe.
Na prawidłowe funkcjonowanie drewna w konstrukcji dachu ma nie tylko wybór właściwego
rodzaju drewna, ale tak\
e obróbka drewna, jego sortowanie na klasy jakości w tartaku oraz
stosowanie odpowiednich środków ochrony drewna. Jednym z najwa\
niejszych kryteriów
przy sortowaniu drewna budowlanego jest jego wilgotność. W zale\
ności od ilości wody,
drewno w konstrukcji jest bardziej lub mniej podatne na ataki ze strony szkodników. Drewno
o takiej samej wielkości przekroju, lecz ró\
nej zawartości wody wykazuje ró\
nice we
właściwościach nośnych i wytrzymałościowych oraz zmienia swą formę i objętość
śywe drzewo zawiera wodę w ilości do 150% swojej suchej masy. Przy konstruowaniu
więz
by dachowej z drewna litego materiał musi być przynajmniej półsuchy.
Drewno lite suszy się w sposób naturalny: suszenie następuje w suszarniach bez ścian
bocznych. Drewno nale\
y układać tak, \
eby swobodny dostęp powietrza był zapewniony ze
wszystkich stron. Czas suszenia zale\
ny jest od rodzaju i przekroju drewna, jak równie\
od
początkowego stanu wilgotności i wynosi od roku do czterech lat. Sztuczne suszenie drewna
następuje w nowoczesnych urządzeniach, wyposa\
onych w pełni zautomatyzowane
aparaty sterujące. Błędy w suszeniu są prawie \
e wykluczone. W stosunku do naturalnej
metody nowoczesna ma następujące zalety:
- krótszy czas suszenia,
- poprawa jakości drewna,
- brak szkód powstających podczas składowania,
- wilgotność drewna mo\
e być dowolnie regulowana według potrzeb.
Ponadto w wysokiej temperaturze giną szkodniki. Od zawartości wilgoci zale\
y rodzaj
zastosowanych środków ochron drewna. Np. przy wilgotności mniejszej ni\
20% drewno
przewidziane na konstrukcję więz
by dachowej nie musi być impregnowane środkami
grzybobójczymi. Wilgotność od 20 do 30% wymaga u\
ycia środków owado- i
grzybobójczych. Najczęściej u\
ywane do celów budowlanych drewno świerkowe i sosnowe
musi być przewa\
nie chronione chemicznymi środkami. Wybierając jednak inny gatunek
drewna lub jego odpowiednią jakość mo\
na zrezygnować ze stosowania takich środków.
Budowlane środki ochrony drewna mają zapobiegać niszczeniu zastosowanego drewna przez
grzyby lub insekty. Drewno chroni siÄ™ tylko przy niewielkim zastosowaniu chemii lub te\

zupełnie bez środków chemicznych. Oznacza to, \
e konstrukcje drewniane powinny być tak
zaplanowane i wykonane, \
eby zastosowane drewniane elementy nie zmieniały swej
wilgotności.
Nadmiernego zawilgocenia drewna mo\
na uniknąć przez:
- odpowiedniÄ… ochronÄ™ przed warunkami atmosferycznymi,
- odpowiedniÄ… ochronÄ™ termoizolacyjnÄ…, - wentylowanie,
- ustawienie przegrody parowej,
- utrzymanie jednakowych wartości termoizolacyjnych, - unikanie mostków cieplnych.
Od strony organizacyjnej ochrona drewna rozpoczyna się wcześniej. Drewno nale\
y:
- szybko korować,
- szybko transportować,
- przecierać w odpowiednim czasie,
- suszyć zgodne z przepisami.
Ćwiczenia projektowe z Budownictwa Ogólnego  prowadzący: mgr Barbara Mach 2 / 17
Referat pt. Dachy drewniane tradycyjne i nowoczesne 
Opracowanie: student Mariusz Krać - BDb 6.1 - 2000 r
Podstawowym zadaniem dachu jest zabezpieczenie budynku przed wpływami
atmosferycznymi, tj, deszczem, śniegiem, wiatrem, oraz przed działaniem zbyt niskiej lub
zbyt wysokiej temperatury powietrza. Dach decyduje równie\
o wyglądzie całego budynku.
Ka\
dy dach składa się z konstrukcji nośnej, pokrycia, podkładu usztywniającego i
podtrzymującego pokrycie oraz urządzeń do odprowadzania wody (rynny, rury spustowe,
obróbki blacharskie koszy itp.) Konstrukcja nośna dachu wykonywana jest najczęściej z
drewna, \
elbetu, a w halach przemysłowych o du\
ych rozpiętościach - ze stali.
Powierzchnia dachu składa się z płaskich połaci lub stanowi odpowiednio ukształtowaną
krzywiznę. Połacie dachowe ograniczone są krawędziami (rys. 1) . Krawędzie poziome
najni\
ej poło\
one tworzÄ… okap, a najwy\
ej poło\
one kalenicę. Krawędzie dachowe
przebiegające ukośnie do poziomu to naro\
a i kosze, przy czym mówimy o naro\
u, gdy
połacie tworzą kąt wypukły, a o koszu  gdy kąt wklęsły.
rys. 1- Krawędzie ograniczające połacie dachowe
Drewniane konstrukcje dachowe ze względu na wymiary i sposób łączenia
elementów dzielą się na ciesielskie i in\
ynierskie wykonywane najczęściej w postaci
dz
wigarów deskowych.
Do konstrukcji dachowych ciesielskich zalicza siÄ™ dachy:
- krokwiowe,
- jętkowe,
- płatwiowo-kleszczowe,
- wieszarowe.
Konstrukcje ciesielskie stosowane sÄ… od wielu stuleci. Wykonywano je bez \
adnych obliczeń
statycznych, tote\
nośność poszczególnych elementów nie była w pełni wykorzystana.
Elementy łączono między sobą za pomocą odpowiednich zaciosów. Spotyka się jeszcze
zabytkowe budynki, w których więz
by dachowe wykonane sÄ… bez u\
ycia gwoz
dzi, jako
łączniki stosowano wówczas kołki z drewna dębowego. A
ączenie poszczególnych elementów
w konstrukcji dachowej ciesielskiej nazywano wiÄ…zaniem dachu i stÄ…d wywodzi siÄ™
stosowane do dziś określenie  więz
ba dachowa. Drewno zu\
ywane na więz
by dachowe nie
Ćwiczenia projektowe z Budownictwa Ogólnego  prowadzący: mgr Barbara Mach 3 / 17
Referat pt. Dachy drewniane tradycyjne i nowoczesne 
Opracowanie: student Mariusz Krać - BDb 6.1 - 2000 r
jest właściwie wykorzystane pod względem wytrzymałościowym, gdy\
występujące w
miejscach połączeń zaciosy zmniejszają przekrój poprzeczny poszczególnych elementów i
obni\
ają ich nośność. Konstrukcje dachowe in\
ynierskie sÄ… bardziej ekonomiczne od
konstrukcji ciesielskich, w których nośność drewna wykorzystywana jest prawie w pełni ze
względu na stosowanie łączników (gwoz
dzie, śruby, sworznie i pierścienie) w małym stopniu
osłabiających przekroje łączonych elementów. Najbardziej ekonomiczne są konstrukcje
in\
ynierskie klejone, w których nośność drewna wykorzystywana jest w 100%, gdy\
nie majÄ…
one \
adnych łączników wymagających wykonania otworów lub gniazd do ich osadzenia w
Å‚Ä…czonych elementach.
Drewnem stosowanym na konstrukcje dachowe jest najczęściej drewno sosnowe, świerkowe
lub jodłowe klasy III i IV o wilgotności nie przekraczającej 23%. Przed u\
yciem do
konstrukcji dachowych drewno nale\
y zaimpregnować środkami grzybobójczymi. Do
wykonania kołków, klocków i wkładek w połączeniach elementów drewnianych stosuje się
drewno twarde dębowe lub akacjowe.
Do najprostszych konstrukcji dachowych mo\
emy zaliczyć dachy krokwiowe
(rys.2). Składają się one z wiązarów trójkątnych powstałych przez odpowiednie połączenie
pary krokwi z belkÄ… stropu drewnianego nad najwy\
szą kondygnacją. Rozstaw wiązarów
zale\
y od obciÄ…\
enia poszczególnych krokwi i wynosi od 0,8 do 1,0 m. Dachy krokwiowe
mo\
na stosować przy szerokości budynku do 6,0 m. Przy tej rozpiętości, długość krokwi nie
powinna przekraczać 4,5 m.
rys.2- Dach krokwiowy.
Ćwiczenia projektowe z Budownictwa Ogólnego  prowadzący: mgr Barbara Mach 4 / 17
Referat pt. Dachy drewniane tradycyjne i nowoczesne 
Opracowanie: student Mariusz Krać - BDb 6.1 - 2000 r
Dachy te majÄ… poÅ‚acie nachylone do poziomu pod kÄ…tem od 300 do 60°. Przy mniejszym
pochyleniu krokwie są wystarczająco usztywnione w kierunku podłu\
nym budynku przez
deskowanie lub łącznie, stanowiące podkład pod pokrycie dachowe. W dachach o pochyleniu
powy\
ej 45° nale\
y dodatkowo stosować wiatrownice przybite ukośnie od dołu do ka\
dej
krokwi dwoma gwoz
dziami.
ObciÄ…\
enia dachu krokwiowego na ściany budynku przenoszą się za pośrednictwem belek
wiązarowych lub belek wiązarowych i murłatów, gdy ściana jest murowana z drobnych
elementów.
Bardzo wa\
nym elementem ze względu na trwałość konstrukcji dachu jest właściwe
połączenie krokwi w kalenicy oraz z belkami wiązarowymi. Sposób łączenia krokwi w
kalenicy zale\
y od ich grubości i mo\
e być wykonany:
- na zwidłowanie zespolone kołkiem - przy krokwiach grubości powy\
ej 8 cm,
- na nakładkę prostą zespoloną kołkiem - przy krokwiach grubości 7 do 8 cm,
- na dotyk z nakładkami lub na dotyk do deski kalenicowej - przy krokwiach grubości 5 do 7
cm.
a) z nakładkami, b) do deski kalenicowej
Krokwie z belkami wiązarowymi łączy się na wrąb czołowy pojedynczy lub na wrąb cofnięty:
Ćwiczenia projektowe z Budownictwa Ogólnego  prowadzący: mgr Barbara Mach 5 / 17
Referat pt. Dachy drewniane tradycyjne i nowoczesne 
Opracowanie: student Mariusz Krać - BDb 6.1 - 2000 r
Wrąb czołowy pojedynczy:
a) poło\
onej na dwusiecznej
kąta rozwartego między
belkÄ… a krokwiÄ… ,
b) prostopadłej do osi
krokwi,
c) prostopadłej do osi belki.
Połączenie krokwi z belką wiązarową na wrąb
cofnięty.
Przy szerokości budynku ponad 6,0 m konstrukcja krokwiowa staje się nieekonomiczna.
Stosuje się wówczas wiązary jętkowe, które ró\
niÄ… siÄ™ tym od krokwiowych, \
e majÄ…
dodatkowy element poziomy, tzw. jętkę. Jętka dzieli krokiew na dwia odcinki w stosunku
3:2, przy czym odcinek dolny jest zawsze dłu\
szy. Dolny odcinek krokwi ma z reguły
długość do 4,5 m, a górny - do 2,5 m. Długość jętki nie przekracza na ogół 3,5 m. Dachy
jÄ™tkowe majÄ… poÅ‚acie o nachyleniu od 370 do 67°. W budynkach majÄ…cych pokoje na
poddaszu jętki wykorzystywane są jednocześnie jako belki lekkiego stropu nad poddaszem.
Dachy te mogą mieć jętki nie podparte lub podparte jednym albo dwoma rzędami słupów za
pośrednictwem płatwi. Słup te nazywane są przez cieśli stolcami. Wiązary z jętkami nie
podpartymi stosuje się przy rozpiętości dachu do 7,5 m (rys. 3). Przy rozpiętościach
większych (do 9 m) stosuje się wiązary z jętkami podpartymi w połowie ich długości (rys. 4),
a przy rozpiętości dachu od 9 do 12 m jętki podpiera się podpiera się dwoma rzędami słupów.
rys. 3- Dach jętkowy z jętką nie podpartą .
Ćwiczenia projektowe z Budownictwa Ogólnego  prowadzący: mgr Barbara Mach 6 / 17
Referat pt. Dachy drewniane tradycyjne i nowoczesne 
Opracowanie: student Mariusz Krać - BDb 6.1 - 2000 r
rys. 4- Dach jętkowy z jętką podpartą w środku rozpiętości.
W celu zmniejszenia rozpiętości płatwi i usztywnienia konstrukcji dachu jętkowego w
kierunku podłu\
ny stosuje się miecze połączone dołem ze słupem, a górą z płatwią (rys. 5).
Pochylenie mieczy wynosi zwykle 45°, a ich dÅ‚ugość od 1,0 do 1,20 m.
Tradycyjne połączenie jętki z krokwią wykonywano na wrąb w półjaskółczy ogon (rys. 6).
Połączenie takie nie jest ju\
stosowane ze względu na du\
ą pracochłonność oraz z uwagi na
osłabienie krokwi wycięciami. Obecnie połączenie jętki z krokwią wykonuje się na gwoz
dzie
(rys. 7).
rys. 5- Szczegół połączenia jętki podpartej z płatwią i krokwią.
rys. 6- Tradycyjne połączenie jętki z krokwią.
Ćwiczenia projektowe z Budownictwa Ogólnego  prowadzący: mgr Barbara Mach 7 / 17
Referat pt. Dachy drewniane tradycyjne i nowoczesne 
Opracowanie: student Mariusz Krać - BDb 6.1 - 2000 r
rys. 7- Połączenie jętki z krokwią na gwoz
dzie:
a) z oparciem na siodełku,
b) z oparciem na siodełku i z obustronnymi nakładkami.
W dachach płatwiowo-kleszczowych więz
ba dachowa składa się z wiązarów
pełnych rozmieszczonych od 3 do 5 m i wiązarów pustych. Wiązar pełny (rys. 8 ) składa się
z pary krokwi, pary kleszczy i dwóch słupów oraz belki wiązarowej (gdy strop jest
drewniany). Je\
eli strop poddasza jest \
elbetowy lub stalowo-ceramiczny, słupy opiera się na
podwalinach (krawędziakach drewnianych) poło\
onych na stropie w kierunku prostopadłym
do płaszczyzny wiązara (rys. 9). Wiązary puste, zwane te\
pośrednimi, składają się tylko z
dwóch krokwi połączonych w kalenicy i opartych dołem na płatwi stopowej. Kleszcze
obejmują z obu stron krokwie i słupy oraz usztywniają dach w kierunku poprzecznym. Ze
słupami są one połączone na wrąb wzajemny pełny i śrubę a z krokwiami na półjaskółczy
ogon i śrubę lub kołek dębowy (rys. 9 szczegół A). Wystarczające usztywnienie dachu w
kierunku podłu\
nym zapewniają miecze połączone z płatwiami i słupkami; jedynie w
stromych dachach budynków wolno stojących stosuje się dodatkowo wiatrownice przybijane
ukośnie do spodu krokwi.
rys. 8- Tradycyjny wiązar pełny.
Jeśli spadki połaci dachowych są niedu\
e, to stosuje się wiązary płatwiowo-kleszczowe
podparte jednym (rys.10), dwoma lub trzema rzędami słupów. Rozwiązanie z jednym rzędem
Ćwiczenia projektowe z Budownictwa Ogólnego  prowadzący: mgr Barbara Mach 8 / 17
Referat pt. Dachy drewniane tradycyjne i nowoczesne 
Opracowanie: student Mariusz Krać - BDb 6.1 - 2000 r
słupów podpierających dach za pomocą płatwi kalenicowych stosuje się przy rozpiętości
dachu do 8 m.
Do kolejnych drewnianych konstrukcji dachowych mo\
emy zaliczyć dachy
wieszarowe. Dachy wieszarowe stosuje siÄ™, je\
eli między podłu\
nymi ścianami zewnętrznymi
nie ma podpór pośrednich, na których mo\
na byłoby oprzeć słupy konstrukcji dachowej.
W zale\
ności od rozpiętości dachu wiązary dachu, wiązary dachów wieszarowych mogą być:
- jednowieszakowe - rozpiętość od 6 do 8 m,
- jednowieszakowe z krzy\
ulcami  rozpiętość od 8 do 10_m,
- dwuwieszakowe - rozpiętość od 10 do 12 m.
Wiązar jednowieszakowy składa się z wieszaka, ściągu, mieczy i zastrzałów (rys. 11).
Wiązary są połączone ze sobą płatwią kalenicową i płatwiami stopowymi. Na płatwiach tych
opiera się krokwie. Na ściągach mo\
na układać belki stropowe. Obcią\
enia od pokrycia
dachowego, śniegu i parcia wiatru przenoszone są z dolnej części krokwi na płatew stopową,
rys. 9- Dach płatwiowo-kleszczowy oparty na stropie ogniotrwałym.
Ćwiczenia projektowe z Budownictwa Ogólnego  prowadzący: mgr Barbara Mach 9 / 17
Referat pt. Dachy drewniane tradycyjne i nowoczesne 
Opracowanie: student Mariusz Krać - BDb 6.1 - 2000 r
rys. 10- Dach płatwiowo-kleszczowy o małym spadku.
a z górnej krokwi na przypodporową część ściągu za pośrednictwem zastrzału. Obcią\
enie od
ściągu, i ewentualnie opartego na nim stropu, przekazywane jest za pośrednictwem wieszaka
na zastrzały, a z nich równie\
na przypodporową część ściągu.
Połączenie zastrzałów z wieszakiem musi być wykonane w takiej odległości od górnego
końca wieszaka, aby nie nastąpiło ścięcie drewna.
rys. 11- WiÄ…zar jednowieszakowy
Połączenie zastrzałów ze ściągiem wykonuje się na wrąb czołowy pojedynczy łub
podwójny. Przy znacznej odległości między ścianami zachodzi konieczność wykonania
ściągu z dwóch elementów, które łączy się ze sobą na śruby i sworznie. Złącze ściągu z obu
stron przykryte jest nakładkami, a w wycięciach łączonych elementów umieszczona jest
wkładka. Ściąg połączony jest z wieszakiem za pomocą chomąta w kształcie litery U
wykonanego z płaskownika stalowego
Przy rozpiętości dachu od 8 do 10 stosuje się wiązary jednowieszakowe z krzy\
ulcami
(rys.12). Krzy\
ulce są tu elementami wprowadzonymi dodatkowo w celu podparcia płatwi
pośrednich podtrzymujących krokwie. Krzy\
ulce połączone są z wieszakiem na wrąb
Ćwiczenia projektowe z Budownictwa Ogólnego  prowadzący: mgr Barbara Mach 10 / 17
Referat pt. Dachy drewniane tradycyjne i nowoczesne 
Opracowanie: student Mariusz Krać - BDb 6.1 - 2000 r
czołowy pojedynczy. Płatwie pośrednie umieszcza się między krokwiami i zastrzałami. Na
zastrzałach przymocowuje się nakładki zabezpieczające płatwie pośrednie przed zsuwaniem
się w kierunku podpór. Przez wprowadzenie płatwi pośrednich krokwie dzieli się na dwa
odcinki, z których górny mo\
e mieć długość do 4 m, a dolny - do 4,5 m, co zapobiega
nadmiernemu ugięciu połaci dachowych pod wpływem obcią\
eń stałych i zmiennych,
działających na konstrukcję dachową.
Wiązary dwuwieszakowe. Ten typ wiązarów stosuje się przy rozpiętości dachu od 10 do 12 m
(rys. 13). Składają się one z dwóch wieszaków, ściągu, rozpory i dwóch zastrzałów . Nad
rozporÄ… umieszczone sÄ… kleszcze usztywniajÄ…ce dach w kierunku poprzecznym. Usztywnienie
dachu w kierunku podłu\
nym zapewniają miecze przymocowane do płatwi podtrzymujących
krokwie i do wieszaków. Osie podłu\
ne zastrzału, wieszaka i rozpory muszą przecinać się w
jednym punkcie, aby w miejscu styku tych trzech elementów nie występował - pod wpływem
obciÄ…\
eń - dodatkowo moment zginający.
Do tej pory omówiłem dachy o konstrukcji drewnianej dwupołaciowe, następnym krokiem
mojego referatu będzie przedstawienie więz
b dachów jednopołaciowych.
rys. 12- WiÄ…zar jednowieszakowy z krzy\
ulcami.
rys. 13- WiÄ…zar dwuwieszakowy.
Ćwiczenia projektowe z Budownictwa Ogólnego  prowadzący: mgr Barbara Mach 11 / 17
Referat pt. Dachy drewniane tradycyjne i nowoczesne 
Opracowanie: student Mariusz Krać - BDb 6.1 - 2000 r
Dachy jednopołaciowe stosuje się w budynkach o niewielkiej szerokości, w budynkach
przylegających do granicy działki sąsiada oraz przybudowanych do budynków istniejących o
większej wysokości. Dachy jednopołaciowe o małym pochyleniu w zale\
ności od rozpiętości
mają konstrukcję krokwiową (rys. 14), krokwiowo-zastrzałową (rys. 15) lub płatwiowo-
kleszczowÄ… (rys. 16).
W dachach jednopołaciowych o du\
ym pochyleniu stosuje się wiązary płatwiowo-kleszczowe
(rys. 17) i wieszarowe (rys. 18).
Åšciana pulpitowa w obu rozwiÄ…zaniach mo\
e być połączona z konstrukcją ścianki stolcowej
za pomocą kotwi mocowanych do słupów. Powiązanie takie zapobiega wywróceniu się ściany
pulpitowej pod wpływem ssania wiatru. Tak\
e w obu rozwiązaniach płatew stopowa przy
okapie musi być zakotwiona, gdy\
przenosi na konstrukcję ściany, siły od parcia wiatru na
połać dachową i od ssania wiatru po stronie ściany pulpitowej.
rys. 14- Dach jednopołaciowy
krokwiowy o małym pochyleniu.
rys. 15- Dach jednopołaciowy
krokwiowo-zastrzałowy o małym
pochyleniu.
Ćwiczenia projektowe z Budownictwa Ogólnego  prowadzący: mgr Barbara Mach 12 / 17
Referat pt. Dachy drewniane tradycyjne i nowoczesne 
Opracowanie: student Mariusz Krać - BDb 6.1 - 2000 r
rys. 16- Dach
jednopołaciowy
płatwiowo-kleszczowy o
małym pochyleniu.
rys. 17- Dach jednopołaciowy płatwiowo-kleszczowy o du\
ym pochyleniu.
Ćwiczenia projektowe z Budownictwa Ogólnego  prowadzący: mgr Barbara Mach 13 / 17
Referat pt. Dachy drewniane tradycyjne i nowoczesne 
Opracowanie: student Mariusz Krać - BDb 6.1 - 2000 r
rys. 18- Dach jednopołaciowy wieszarowy o du\
ym pochyleniu.
Omówione przeze mnie drewniane konstrukcje dachowe jedno lub dwupołaciowe me\
emy
stosować tylko do rozpiętości budynku 12m. Przy większych rozpiętosciach nale\
y stosować
dz
wigary.
WadÄ… tych\
e dz
wigarów dachowych tradycyjnych jest du\
e zu\
ycie drewna, niepełne
wykorzystanie nośności elementów ze względu na występujące zaciosy i wręby ale zostały
one wyeliminowane w konstrukcjach drewnianych in\
ynierskich. Najczęściej stosuje się
konstrukcje in\
ynierskie w postaci dz
wigarów: belkowych, kratowych i klejonych. Wszystkie
typy dz
wigarów dachowych wykonuje się z desek.
Dz
wigary belkowe (rys. 19) stosuje się przy rozpiętości dachu od 18 do 15 m. Składają się
one z dwóch pasów (dolnego i górnego) połączonych środnikiem. Środnik wykonany jest z
dwóch warstw krzy\
ujÄ…cych siÄ™ desek nachylonych do pasa dolnego pod kÄ…tem od 300 do
45°. Deski te majÄ… grubość 19 - 25 mm i szerokość 14 - 18 cm. Zbija siÄ™ je gwoz
dziami - po
dwa gwoz
dzie w ka\
dym skrzy\
owaniu. Åšrodnik jest usztywniony po obu stronach
nakładkami z desek prostopadłych do pasa dolnego, rozmieszczonych w odstępach 1,0 - 1,5
m. Szerokość \
eber usztywniających wynosi co najmniej 8 cm, a grubość równa jest grubości
pasów. Środniki dz
wigarów belkowych mogą być równie\
wykonywane ze sklejki, płyty
paz
dzierzowej lub płyt pilśniowych twardych.
Dz
wigary belkowe rozstawia się w odległościach 2 - 6 m. Na dz
wigarach opiera się płatwie i
krokwie jak w tradycyjnych konstrukcjach ciesielskich. Przy gęstym rozmieszczeniu płatwi
(do 1 m) krokwie są zbyteczne, wówczas deskowanie podkładu pod pokrycie dachowe
przybija się bezpośrednio do płatwi prostopadle do okapu.
Ćwiczenia projektowe z Budownictwa Ogólnego  prowadzący: mgr Barbara Mach 14 / 17
Referat pt. Dachy drewniane tradycyjne i nowoczesne 
Opracowanie: student Mariusz Krać - BDb 6.1 - 2000 r
rys. 19- Dz
wigar deskowy belkowy (pełny)
a) widok,
b) fragment przy podporze,
c) fragment przy \
ebrze usztywniajÄ…cym.
Dz
wigary kratowe (rys. 20) stosuje się przy rozpiętości dachu 8 - 18 m. Składają się one
równie\
z pasa dolnego i górnego oraz ze słupków i krzy\
ulców. W zale\
ności od rozpiętości
wykonywane są z desek, bali lub krawędziaków.
rys. 20- Dz
wigar deskowy kratowy:
a) widok,
b) fragment przy podporze.
Ćwiczenia projektowe z Budownictwa Ogólnego  prowadzący: mgr Barbara Mach 15 / 17
Referat pt. Dachy drewniane tradycyjne i nowoczesne 
Opracowanie: student Mariusz Krać - BDb 6.1 - 2000 r
Dz
wigary klejone z desek (rys. 21) sÄ… najbardziej ekonomiczne, ale niestety nie sÄ… one
często stosowane, gdy\
wymagają stosowania dobrych klejów z \
ywic syntetycznych oraz
przemysłowych warunków produkcji. Deski stosowane do wykonania dz
wigara muszą być
dokładnie ostrugane, \
eby spoina klejowa była mo\
liwie cienka. Deski układa się warstwami
na płask. Liczba warstw desek w danym przekroju dz
wigara jest dostosowana do wartości
przewidywanego momentu zginajÄ…cego.
rys. 21- Dz
wigar deskowy klejony.
Wykonanie dz
wigarów na placu budowy jest dosyć pracochłonne i wymaga du\
ego
doświadczenia. Zrozumiałe jest więc, \
e coraz więcej prac związanych z przygotowaniem
konstrukcji dachu wykonuje się w zakładach produkcyjnych. Skraca to znacznie czas
monta\
u domu na placu budowy: zale\
nie od stopnia prefabrykacji trwa on jeden lub kilka
dni.
Najprostszą formą prefabrykacji jest przycięcie elementów więz
by dachowej w zakładzie
produkcyjnym. W elementach przygotowywanych na podstawie projektu technicznego
wycina się w odpowiednich miejscach otwory do połączeń na śruby. Przed cięciem drewno
jest impregnowane.
Elementy tradycyjnej więz
by dachowej mogą być te\
zestawiane w zakładzie produkcyjnym
w większe fragmenty - panele zło\
one z krokwi rozmieszczonych według projektu. Zale\
nie
od projektowanego pokrycia dachu krokwie w panelu połączone są deskami sklejką lub płytą
wiórową. Panele łączy się ze sobą, skręcając śrubami sąsiadujące krokwie.
rys. Rysunek krokwi, na podstawie której mo\
na wykonać krokiew w zakładzie
Ćwiczenia projektowe z Budownictwa Ogólnego  prowadzący: mgr Barbara Mach 16 / 17
Referat pt. Dachy drewniane tradycyjne i nowoczesne 
Opracowanie: student Mariusz Krać - BDb 6.1 - 2000 r
rys. Przykładowy rysunek panela dachowego.
W nowoczesnych konstrukcjach dach z drewna mo\
na zauwa\
yć nowy rodzaj prefabrykacji
dachu  Dach na zawiasach. Taki dach wymaga większego stopnia prefabrykacji. Dwa
panele łączy się górą na zawiasy w miejscu kalenicy dachu. Złączone i zło\
one (przylegajÄ…ce
do siebie) panele przewozi się na plac budowy. Umieszczamy je na ścianach budynku w ten
sposób \
e końce paneli bez zawiasów opiera się na murłatach, a całość konstrukcji - na
poprzecznych ścianach usztywniających. Dachy takie mogą mieć rozpiętość do 10 metrów.
Rozwiązanie to opracowano dla domów drewnianych z prefabrykowanymi ścianami
szkieletowymi. Mo\
na je stosować w domach, których ściany wykonane są w innej
technologii - na przykład murowanej.
KonstrukcjÄ™ dachu mo\
na wykonać nie tylko z drewna litego, ale te\
z klejonego warstwowo,
szczególnie popularnego w krajach Europy Zachodniej.
Drewno klejone to krótkie odcinki drewna sosnowego lub świerkowego łączone niewielkimi
czopami w listwy długości do 12 metrów. Listwy te klei się warstwowo do wymaganych
wymiarów, czterostronnie struga i frezuje. Gotowe elementy impregnuje się. Z drewna
klejonego wykonuje się konstrukcje dachów o ró\
nej rozpiętości i ró\
nym kształcie, zarówno
tradycyjne, jak i nośne konstrukcje łukowe. Drewno klejone ma wy\
szą wytrzymałość i nie
paczy się jak drewno lite. Jest łatwe w obróbce i bardziej odporne na działanie czynników
atmosferycznych.
Kolejnym etapem mojego referatu jest przedstawienie  nietypowej technologii wznoszenia
domu jakim jest:  Prefabrykowany mur pruski  z drewna i cegły . Co przemawia za tą
technologią. Otó\
budowanie domów innych ni\
murowane czy drewniane ma wiele plusów
Zazwyczaj wszystkie elementy sÄ… prefabrykowane i przygotowane do monta\
u według
projektu. Dom z takich elementów buduje się prościej i szybciej ni\
w tradycyjny sposób.
Wystarczy tylko przygotować fundamenty i mo\
na rozpocząć budowanie. Gotowe
prefabrykaty z reguły nie wymagają dodatkowego ocieplenia. Do zmontowania
prefabrykowanego budynku wystarczy kilka osób. Lekkie elementy mo\
na zwykle ustawiać
bez dz
wigu i montować prostymi narzędziami. A
atwo je tak\
e transportować i składować.
Technologia ta pozwała na prowadzenie budowy w okresie zimowym. Inną zaletą
nietypowych systemów jest to, \
e monta\
domu jednorodzinnego o powierzchni około
100 m2 trwa zwykłe dwa tygodnie, a w niektórych technologiach zaledwie 1-3 dni.
Zamieszkać w domu mo\
na niemal bezpośrednio po jego wybudowany. Nowe i mało znane
Ćwiczenia projektowe z Budownictwa Ogólnego  prowadzący: mgr Barbara Mach 17 / 17
Referat pt. Dachy drewniane tradycyjne i nowoczesne 
Opracowanie: student Mariusz Krać - BDb 6.1 - 2000 r
technologie oprócz zalet mają oczywiście pewne wady. Wynikają one z nowości rozwiązania
i tego, \
e nie zostały one jeszcze wystarczająco sprawdzone w praktyce.
Konstrukcja muru pruskiego jest prosta. Ścian nośne wykonane są z drewnianych bali o
przekroju 14 x 14 cm. Jest ona a\
urowa: składa się z łączonych na czopy pionowych,
poziomych i skośnych bali. Drewno jest starannie dobierane, suszone i impregnowane.
Pionowe bale rozstawione są w ścianie co 1,25 m. Pola pomiędzy balami wypełnia się
cegłą klinkierową lub płytami wiórowo-cementowymi, na których układa się tynk.
Zewnętrzne ściany nośne ociepla się od wewnątrz wełną grubości 16 cm. Układa się ją w
ruszcie z desek o wymiarach 3 x 16 cm i zakrywa folią paroizolacyjną, a następnie płytą
gipsowo-kartonową. Maksymalna długość prefabrykatów wynosi 11 m. Ściany wewnętrzne,
tak samo jak zewnętrzne, wykonuje się z bali. Pola pomiędzy nimi mo\
na wypełnić cegłami,
płytami gipsowo-kartonowymi, szkłem lub pozostawić nie wypełnione. Stropy wykonywane
są z ustawionych na sztorc i zbitych ze sobą desek. Powstała w ten sposób płyta stropowa
sprawia wra\
enie, jakby była z litego drewna.
Chciałbym teraz podać inny przykład nowoczesnego elementu dachu jakim są
prefabrykowane belki Ranti. Są to elementy o przekroju dwuteownika, w którym półki
wykonane są z naturalnego drewna, a łączący je środnik - z twardej płyty wiórowej.
Belki Ranti mo\
na wykorzystać jako krokwie lub płatwie. Je\
eli zastosuje siÄ™ je jako wiÄ…zary
dachowe, mo\
na z nich zmontować całą konstrukcję dachu. W porównaniu do belek z litego
drewna o tej samej wysokości przekroju, belki prefabrykowane są l\
ejsze, a mimo to majÄ…
większą nośność. Belki produkowane są w kilku podstawowych wysokościach od 20 do 60
cm, mają rozpiętość od 6,4 do 12,4 m. Masa belek zale\
y od ich wysokości i wynosi 3-6
kg/m.