1

PROGRAM EDUKACJI

EKOLOGICZNEJ

DLA KLAS I – III

Opracowały : Joanna Betańska

Ewa Jachimska

Szkoła Podstawowa nr1

im. Henryka Sienkiewicza

w Grodzisku Mazowieckim

2

Spis treści

1. Założenia programowe

2. Cele edukacji ekologicznej

3. Cele ogólne

4. Zasady edukacji ekologicznej

5. Dlaczego warto realizować edukację ekologiczną

6. Treści kształcenia ekologicznego:

7. Osiągnięcia uczniów

8. Uwagi o realizacji

9. Ewaluacja

10.Scenariusze zajęć do klasy I

11.Scenariusze zajęć do klasy II

12.Scenariusze zajęć do klasy III

3

Założenia programowe

Ze względu na różnorodne zagrożenia, które powodują degradację
środowiska współczesne społeczeństwo musi promować wartości ekologiczne.
Dlatego też w procesie dydaktyczno-wychowawczym w klasach I-III ważną
rolę odgrywa edukacja ekologiczna będąca systemem czynności
pedagogicznych nauczyciela podejmowanych w celu wdrażania uczniów do
poszanowania zasobów naturalnych: wody, źródeł energii, powietrza i gleby
oraz propagowania ekologicznego stylu życia.
Wysoka aktywność poznawcza i duże zaangażowanie emocjonalne
charakteryzujące dzieci w młodszym wieku szkolnym sprzyjają kształceniu
i rozwijaniu u nich aktywnych postaw wobec przyrody i jej ochrony, zgodnych
ze współczesnymi potrzebami i wymogami życia.
Program edukacji ekologicznej jest propozycją poszerzenia programu
kształcenia zintegrowanego o treści ekologiczne. Treści zawarte w programie
dotyczą najbliższego środowiska ucznia- domu i szkoły, ale także problemów
globalnych.
Zadaniem programu jest wdrażanie uczniów do aktywnego uczestnictwa
w rozwiązywaniu zagadnień ekologicznych.

Cele edukacji ekologicznej

Ogólnym celem edukacji ekologicznej jest przygotowanie do zdrowego,
odpowiedzialnego i zrównoważonego stylu życia oraz do dbałości o zasoby
naturalne Ziemi.
Celem Programu edukacji ekologicznej dla klas I-III jest uświadomienie
zależności istniejących w świecie przyrody, kształtowanie proekologicznych
postaw i nawyków , budzenie poczucia odpowiedzialności za zmiany w
otaczającym nas środowisku oraz rozbudzanie wrażliwości na potrzeby tegoż
środowiska.

4

Cele ogólne

Cele poznawcze:

- wzbogacanie wiedzy uczniów o terminy i pojęcia ekologiczne,
- poznanie mechanizmów funkcjonujących w przyrodzie,
- ukazywanie różnorodności życia w świecie przyrody,
- poznanie przyczyn i skutków degradacji środowiska,
- poznanie sposobów przetwarzania odpadów,
- wzbogacanie wiedzy o sposoby ochrony przyrody przed destrukcyjną

działalnością człowieka.

Cele kształcące:

- rozumienie mechanizmów istniejących w przyrodzie i zależności w ich

występowaniu,

- rozumienie skutków działalności człowieka,
- samodzielne korzystanie z informacji i umiejętność ich zastosowania,
- dokonywanie obserwacji i formułowanie wniosków,
- samodzielne prowadzenie prac pielęgnacyjnych,

Cele wychowawcze:

- poszanowanie środowiska naturalnego,
- otwartość na problemy środowiska,
- odpowiedzialność za środowisko w którym żyje,
- zaangażowanie w działania związane ze zdrowym i ekologicznym stylem

życia,

- umiejętność współpracy i współdziałania,
- poczucie przydatności dla otaczającego środowiska,
- doświadczanie przyjemności w obcowaniu z przyrodą,
- wrażliwość na piękno przyrody.

Zasady edukacji ekologicznej:

1. Stopniowania trudności.
2. Permanentności.
3. Sensoryczności (rozwijanie zmysłów).
4. Bezpośredniości (kontakt z rzeczywistością).
5. Kompleksowości.
6. Odwróconych ról edukacji (uczeń pełni rolę nauczyciela wobec rodziców,

innych osób).

7. Podwójnego adresowania (nauczyciel oddziaływuje na uczniów i na

rodziców).

5

Dlaczego warto realizować edukację ekologiczną



Ochrona naturalnych zasobów Ziemi winna być przedmiotem największej
troski każdego społeczeństwa.



Jest to inwestycja w przyszłość bo to nasi uczniowie będą mieli wpływ na
gospodarowanie zasobami naturalnymi.



Kształcąc dzieci wpływamy na zmianę postaw i zachowań dorosłych.

Treści kształcenia ekologicznego:

I.

Ochrona przyrody.



Piękno przyrody w różnych porach roku.



Gatunki roślin i zwierząt występujących w otoczeniu
człowieka.



Rośliny i zwierzęta chronione.



Opieka nad ptakami i zwierzętami zimą.



Znaczenie przyrodnicze i gospodarcze lasów.



Przyczyny niszczenia lasów.



Parki narodowe, rezerwaty i pomniki przyrody.



Instytucje zajmujące się ochroną przyrody.



Destrukcyjna działalność człowieka.



Wpływ hałasu na zdrowie ludzi i zwierząt.

II.

Odpady.



Zanieczyszczenie środowiska przez odpady.



Segregowanie śmieci.



Wykorzystanie odpadów.

III.

Woda.



Znaczenie wody w życiu ludzi, roślin i zwierząt.



Zanieczyszczenia wód.



Sposoby oszczędzania wody.



Uzdatnianie wody.

IV.

Powietrze.



Źródła zanieczyszczenia powietrza.



Powstawanie kwaśnych deszczów.

6



Zapobieganie zanieczyszczaniu powietrza.

V.

Energia.



Elektrownie.



Ekologiczne źródła energii.



Oszczędne korzystanie z energii elektrycznej.

VI.

Ekologiczne podróżowanie.



Różne środki lokomocji i ich wpływ na degradację środowiska.



Sposoby na zmniejszenie skutków zanieczyszczania środowiska

przez pojazdy.

VII. Żywność i zakupy.



Owoce i warzywa źródłem witamin.



Żywność z gospodarstw ekologicznych.



Substancje szkodliwe w produktach spożywczych.



Produkty nieszkodliwe dla środowiska.



Wybór odpowiednich opakowań towarów.



Znajomość oznaczeń na opakowaniach towarów.



„Zielony ogródek” na parapecie.

Osiągnięcia uczniów:

Uczeń:



potrafi uważnie obserwować środowisko, w którym żyje i wyciągać
wnioski,



rozpoznaje i nazywa najczęściej spotykane rośliny i zwierzęta z jego
otoczenia oraz wymienia ich cechy charakterystyczne,



potrafi wyjaśnić znaczenie roślin dla człowieka,



potrafi wymienić potrzeby życiowe roślin,



wyjaśnia związek między warunkami życia rośliny a jej wzrostem i
rozwojem,



potrafi opiekować się roślinami,



wie w jaki sposób odżywiają się zwierzęta zimą i potrafi je dokarmiać,



zauważa zależność życia ludzi od środowiska przyrodniczego,



wie jak zachować się w różnych środowiskach przyrodniczych (łąka, las,
park) i jak chronić je przed zniszczeniem,



rozumie i potrafi wyjaśnić potrzebę ochrony zwierząt np.: jeża, ropuchy,
mrówek,



zna gatunki zwierząt, którym grozi wyginięcie,



potrafi wymienić niektóre rośliny i zwierzęta chronione żyjące w różnych
środowiskach,

7



potrafi wyjaśnić termin „zielone płuca”,



potrafi wymienić znaczenie przyrodnicze i gospodarcze lasów,



potrafi wymienić przyczyny niszczenia lasów,



potrafi przewidzieć skutki wycinania lasów,



uzasadnia konieczność ochrony lasów,



uzasadnia konieczność zbierania makulatury,



uzasadnia istnienie parków narodowych, rezerwatów i pomników

przyrody,



zna zasady zachowania się w parkach narodowych i rezerwatach,



zna pomniki przyrody znajdujące się w najbliższej okolicy,



zna nazwy instytucji zajmujących się ochroną przyrody,



ogranicza natężenie hałasu w swoim otoczeniu,



zna skutki przebywania w hałasie,



doświadcza pozytywnych emocji w kontakcie z przyrodą,



zna problemy związane z pozbywaniem się odpadów,



rozumie potrzebę zmniejszania ilości odpadów,



potrafi zmniejszać ilość odpadów poprzez ich segregację i odzyskiwanie
surowców wtórnych,



rozumie pojęcie: recykling,



zna sposoby pozbywania się odpadów szkodliwych np.: baterii, leków,



zna sposoby wykorzystywania niektórych odpadów np. wykorzystanie
odpadów organicznych do sporządzenia kompostu,



potrafi wykorzystać odpady do tworzenia prac plastycznych lub form

użytkowych,



rozumie znaczenie wody dla życia ludzi, roślin i zwierząt,



potrafi wskazać źródła zanieczyszczania wód,



wskazuje sposoby przeciwdziałania zanieczyszczaniu wody,



potrafi oszczędnie gospodarować wodą,



wie na czym polega proces uzdatniania wody,



potrafi wskazać i wymienić źródła zanieczyszczania powietrza,



rozumie szkodliwy wpływ zanieczyszczeń wody i powietrza dla zdrowia
człowieka,



wyjaśnia zjawisko powstawania kwaśnych deszczów,



wskazuje sposoby zmniejszania ilości zanieczyszczeń w powietrzu,



wie do czego służą elektrofiltry,



rozumie szkodliwość emisji pyłów i zanieczyszczeń przez spalarnie,
kotłownie i elektrownie węglowe,



zna ekologiczne sposoby pozyskiwania energii ze źródeł odnawialnych
(słońce, wiatr, biomasa),

8



rozumie konieczność zmniejszenia zużycia energii,



wymienia sposoby oszczędnego gospodarowania energią elektryczną
i cieplną,



rozumie szkodliwość spalin samochodowych dla zdrowia,



potrafi wymienić ekologiczne sposoby podróżowania,



wskazuje sposoby zmniejszania zanieczyszczania powodowanego przez

ruch samochodowy,



wie, że aktywny wypoczynek i ruch na świeżym powietrzu jest niezbędny
dla zdrowia,



zna zasady racjonalnego odżywiania się,



wie, że owoce i warzywa są źródłem witamin,



wie dlaczego warzyw i owoców nie powinniśmy uprawiać w pobliżu

dróg,



potrafi prowadzić własną uprawę roślin (rzeżuchy, szczypiorku, natki),



zna pojęcie „gospodarstwo ekologiczne”,



zna naturalne sposoby nawożenia roślin i korzyści z tego płynące,



wymienia negatywne skutki stosowania środków chemicznych,



potrafi eliminować ze swojej diety produkty szkodliwe dla zdrowia,



wie co oznaczają umowne znaki na opakowaniach towarów,



stara się kupować produkty w opakowaniach wielokrotnego użytku,



stara się stosować w gospodarstwie domowym produkty nieszkodliwe dla
środowiska,



próbuje ocenić własne postępowanie ekologiczne,



swoją postawą i zachowaniem zgodnym z zasadami ekologii stara się
wpłynąć na postawy innych.

Uwagi o realizacji

Edukacja ekologiczna nie może stanowić odrębnej dyscypliny, ale musi być

włączona do ciągłego i jednolitego procesu nauczania i wychowania. Dlatego
niniejszy program ma na celu poszerzenie treści nauczania i jest realizowany
przez nauczyciela poprzez włączenie go w trzyletni program kształcenia
zintegrowanego w klasach I-III szkoły podstawowej.
Przy realizacji tego programu wskazane jest stosowanie różnorodnych metod
i form pracy takich jak: wycieczki, spacery, zajęcia w terenie, spotkania,
wywiady, ankiety, obserwacje, doświadczenia, eksperymenty, drama i metody
twórczego rozwiązywania problemów.

9

Ewaluacja

Badanie osiągnięć uczniów będzie się odbywać poprzez:

- obserwację działań uczniów takich jak planowanie i prowadzenie

doświadczeń, obserwacji, upraw,

- rozmowy,
- karty pracy,
- testy,
- konkursy,
- ankiety,
- prezentacje dokonań uczniowskich na forum klasy i szkoły,
- analizę prac uczniów- albumów, gazetek, itp.

10

SCENARIUSZE ZAJĘĆ DO KLASY I

11

Temat: Nasza klasa jest ekologiczna.

Cele: Uczeń:
– tworzy warunki do efektywnego uczenia się,

- przyjmuje prawidłową pozycję ciała podczas pracy w ławce,
- ogranicza natężenie hałasu,
- dba o czystość otoczenia,
- używa prawidłowego oświetlenia podczas pracy przy biurku,
- uświadamia sobie wpływ odpowiednich warunków w klasie na jego zdrowie,

Metody: problemowa, praktycznego działania.
Formy pracy: zbiorowa i indywidualna jednolita.
Środki dydaktyczne: podręcznik Wesoła Szkoła, lampka stołowa, kreda, gąbki, 2 kawałki
ciemnego materiału, nagranie „Dźwięki miłe i nieprzyjemne”, magnetofon, karty pracy.

Przebieg zajęć

I Rozmowa na temat wielogodzinnego pobytu uczniów w sali lekcyjnej oraz wpływu
wystroju klasy na ich samopoczucie.

- Co wam się podoba w naszej klasie?
- Co zrobić, żeby w sali miło spędzać czas?

Ustalenie, że postaramy się zrealizować propozycje podane przez uczniów: ozdabianie
tablic pracami dzieci, stworzenie kącika zabaw, klasowej biblioteczki, uprawa roślin
doniczkowych, dbanie o porządek na ławkach i czystość w klasie.

II Czynniki wpływające na efektywność uczenia się.

1. Prawidłowa pozycja w ławce.
Obserwacja uczniów przyjmujących różne pozycje w ławce. Porównanie z rysunkami
w podręczniku Wesoła Szkoła. Ustalenie , która pozycja jest prawidłowa.
Uczniowie prawidłowo siadają i starają się zachować taką pozycję do końca zajęć.

2. Wietrzenie pomieszczenia.
Uświadomienie konieczności wymiany powietrza w pomieszczeniu zamkniętym.

3. Gimnastyka śródlekcyjna – Wykonanie prostych ćwiczeń oddechowych
i kształtujących postawę przy otwartym oknie.

4. Prawidłowe oświetlenie.
Doświadczenie z wykorzystaniem lampki stołowej ustawionej na ławce w różnych
pozycjach. Ustalenie wniosku z której strony powinna stać lampka dla dzieci
praworęcznych i leworęcznych.
Uświadomienie korzystnego wpływu światła dziennego i prawidłowego ustawienia biurka
względem okna.



5. Ograniczenie ilości pyłu kredowego.
Doświadczenie: dwoje dzieci wyciera zapisaną tablicę kolejno mokrą i suchą gąbką.
Dwoje innych dzieci trzyma podczas tych czynności kawałki ciemnego materiału.

12

Uczniowie obserwują ilość pyłu kredowego jaka osiadła na materiałach podczas
wycierania tablicy mokrą i suchą gąbką.
Ustalenie wniosku, że tablicę i rynienkę należy wycierać mokrą gąbką aby ograniczyć
ilość pyłu kredowego w powietrzu , które wdychamy.

6. Ograniczenie hałasu.
Doświadczenie: uczniowie słuchają nagrania z kasety „ Dźwięki miłe i nieprzyjemne”.
Ustalenie wniosku: hałas przeszkadza w pracy, męczy, może sprawić ból. Powinno się
ograniczyć hałas w czasie przerw, a pracować w ciszy.

7. Uczniowie otrzymują kartki ze schematycznym rysunkiem klasy i dorysowują

elementy sprzyjające miłej i efektywnej pracy w klasie.

8. Omówienie wykonanych prac.

Temat: Co czuje drzewo?

Cele: Uczeń – dostrzega skutki działalności człowieka wobec środowiska przyrodniczego,

- wie jaką rolę spełniają drzewa w przyrodzie,
- wie jakie działania należy podejmować, dla ochrony drzew,
- zna budowę drzew,
- rozpoznaje gatunki drzew rosnące w jego otoczeniu,
- rozumie potrzebę ochrony drzew,
- czuje więź emocjonalną z przyrodą,
- doświadcza pozytywnych emocji w kontakcie z przyrodą.

Metody: problemowa, praktycznego działania, oglądowa, gry dydaktyczne.
Formy pracy: zbiorowa i indywidualna jednolita, zespołowa.
Środki dydaktyczne: zagadka, tekst „Rozmowa drzew”, rysunki przedstawiające zdrowe
drzewo i zniszczone, materiały do pracy plastycznej.
Przebieg zajęć

1 Organizacja sytuacji inspirującej aktywność uczniów.
Odgadnięcie zagadki: /drzewo/

Ma koronę, lecz nie jest królem.

Ma zieloną szatę latem,

Lecz przed zimą zrzuca szatę.

2 Życie drzewa od nasionka do dojrzałości.

Pantomimiczne odtwarzanie procesu rośnięcia drzewa wg proponowanego tekstu:

Wyobraź sobie, że jesteś malutkim nasionkiem, leżącym pod powierzchnią ziemi
(przykucamy i skulamy się). Jest tam ciemno, ciasno i niewygodnie. Zupełnie nie można
się poruszyć. Czujesz tylko przyjemne ciepło, gdy ogrzewa cię słonko i chłód, gdy na
dworze jest zimno i pada deszcz. Zaczynasz się niecierpliwić, bo stajesz się coraz większy
i taką ciasnotę trudno ci już znieść. Wiercisz się i kiedy wreszcie któregoś dnia robi się
bardzo gorąco, twoja skorupka pęka. Wypuszczasz maleńki, zielony kiełek, który pnie się

13

w górę (podnosimy w górę palec wskazujący i nieco się rozprostowujemy). Potem stale
rośniemy w górę (aż do uzyskania pozycji pionowej).
Jesteś teraz młodym, ale słabym drzewkiem. Wiatr kołysze tobą, na wszystkie strony
(machamy rękami, zginamy się na boki, przyginamy do ziemi, naśladujemy też szum
wiatru).
Z biegiem czasu stajesz się coraz większym i większym drzewem. Nabierasz siły. Twoje
korzenie są teraz mocno wrośnięte w ziemie (naciskamy stopami na podłogę) i nawet silny
wiatr nie jest już w stanie cię przygiąć na boki ani złamać. Po wielu latach jesteś już
bardzo silnym, dużym i pięknym drzewem (nogi w rozkroku, tułów nieruchomy, ręce w
górze nieznacznie kołyszą się na boki. Potrafisz oprzeć się największym wichurom. W
twoich konarach znalazły bezpieczne schronienie ptaki, owady i inne zwierzęta. Z
wdzięczności umilają ci czas swoim ćwierkaniem i bzyczeniem (naśladujemy ich głosy).

3 Rola drzew w przyrodzie.
Na podstawie tekstu i doświadczeń dzieci werbalizują znaczenie drzew dla środowiska:

- dają schronienie zwierzętom,
- są źródłem pokarmu dla ludzi i zwierząt,
- dają cień,
- chronią przed hałasem,
- produkują tlen,
- oczyszczają powietrze,

4 Wpływ człowieka na drzewa. Negatywne i pozytywne oddziaływania człowieka.


Rozmowa drzew

- Dzieci o mnie bardzo dbały- wcześniej zakwitłem.
- A mnie przechodzące dzieci połamały gałęzie.
- Niedaleko, gdzie rosnę postawiono ule. Pszczoły odwiedzają mnie i zapylają kwiaty.
- Tu, gdzie ja rosnę, stosowano środki owadobójcze. Oprócz szkodników zginęły też

pszczoły i nie zapyliły moich kwiatów. Mam bardzo mało owoców. Niedaleko są
fabryki i zatruwają powietrze. Liście moje nie są już w stanie pochłaniać trujących
substancji. Nie mogę oddychać.

- Mam więcej szczęścia. Rosnę w parku , wśród innych drzew. Wspólnie wytwarzamy

dużo tlenu.

- Ja jestem sam. W dodatku ludzie zalali asfaltem ziemię wokół mnie. Brakuje mi

wody.

- Ja rosnę koło alejki, ale wyłożona jest małymi płytkami i woda przesiąka pomiędzy

nimi do moich korzeni.

- Obok mnie ktoś wysypał śmieci, ktoś inny umył samochód i wylał stary olej. Jestem

zatruty. Ty cieszysz wszystkich swoim widokiem. A ja straszę.

- Mój przyjacielu przykro mi , gdy słyszę z daleka twój smutny szum. Jaka szkoda gdy

człowiek nie może zrozumieć o czym szumią drzewa.

5. Zabawa dydaktyczna – Co czuje drzewo?
Nauczyciel przypina do tablicy 2 rysunki przedstawiające drzewa- zdrowe i zniszczone.

14

Rozmowa na temat czynników jakie wpłynęły na rozwój jednego drzewa i zahamowanie
rozwoju drugiego.

- Wyobraź sobie , że jesteś drzewem. Stań przy drzewie, którego rolę chciałbyś

odegrać.

Rozmowa improwizowana.
Dzieci odgrywają role drzew i wyrażają uczucia drzew związane z ich sytuacją.
Nauczyciel może kierować do „drzew” pytania:

- Co czujesz , gdy ludzie łamią twoje gałęzie?
- Co czujesz, gdy spaliny i dymy z kominów opadają na twoje liście?
- Co powiesz ludziom , którzy wylali asfalt wokół twojego pnia?
- Co powiesz kierowcy , który blisko ciebie umył samochód i wylał stary olej?
- Co myślisz, gdy ludzie patrzą na ciebie z zachwytem?
- Co czujesz, gdy ludzie odpoczywają w twoim cieniu?

6. Zajęcia w terenie.
Obserwacja drzew wokół szkoły.
Rozpoznawanie gatunków drzew rosnących wokół szkoły.
Przypomnienie budowy drzewa .
Ocena kondycji drzew – uczniowie oglądają korę, gałęzie , liście, pień, oceniają średnicę
pasa ziemi wokół drzewa/ powinna być co najmniej zbliżona do szerokości korony /.

- Czy drzewa wokół szkoły są szczęśliwe?
- Co przyniesie radość drzewom?

7. Zabawa – Przytul drzewo.
Uczniowie różnymi zmysłami wyczuwają drzewo.

- Przytul się do wybranego drzewa.
- Obejmij rękami jego pień.
- Pogłaszcz korę drzewa.
- Posłuchaj jak szumi twoje drzewo, co mówią jego mieszkańcy.
- Powąchaj jaki zapach ma twoje drzewo.
- Popatrz na drzewo, pomyśl co czujesz.

8. Zajęcia plastyczne -„Szczęśliwe drzewo”
Po powrocie do klasy dzieci przedstawiają środkami plastycznymi skojarzenia i uczucia
doznane pod wpływem odegranych ról i obserwacji

15

Temat: Ptasia stołówka.

Cele: Uczeń – dokarmia ptaki zimą,

- stosuje zasady dokarmiania ptaków,
- wie jaki pokarm nasypać do karmnika,
- potrafi wykonać prosty karmnik,
- jest współodpowiedzialny za los ptaków,
- zachowuje higienę,
- doświadcza pozytywnych emocji w kontakcie z przyrodą,

Metody: problemowa, praktycznego działania, pogadanka.
Formy pracy: indywidualna, zbiorowa, grupowa.
Środki dydaktyczne: wykreślanka, podręcznik Wesoła Szkoła, ilustracje przedstawiające
ptaki zimujące w Polsce, różnorodny pokarm dla ptaków, pojemniki po maśla, smalec, ziarno
słonecznika, dyni, siemię sznurek, nożyce.

Przebieg zajęć

1. Organizowanie sytuacji budzącej aktywność uczniów.

Wykreślanka – Jakie ptaki pozostają na zimę w Polsce.


S

I

K

O

R

A

K

A

R

K

A

W

K

A

W

R

Ó

B

E

L

M

N

G

A

W

R

O

N

I

G

O

Ł

Ą

B

K

W ostatnim oknie uczniowie zapisują litery odczytane poziomo tworzące hasło KARMNIK.

2. Rozmowa na temat konieczności dokarmiania zwierząt zimą, a w warunkach

miejskich ptaków.

3. Praca z podręcznikiem.
Na podstawie ilustracji w podręczniku Wesoła Szkoła uczniowie ustalają jaki pokarm
należy przygotować dla różnych gatunków ptaków.
Karta Pracy- co jedzą ptaki?

4. Zabawa dydaktyczna.
Klasa jest podzielona na zespoły. Każdy zespół otrzymuje różnorodny pokarm dla
ptaków, który segregują i układają na kartach z ilustracjami ptaków zimujących. Pokarm,
którym nie należy karmić ptaków odkładają na pustą kartę.


5. Ustalenie zasad dokarmiania ptaków:

- dokarmiamy ptaki przez cały okres zimy
- pokarm wysypujemy codziennie o tej samej porze, najlepiej rano,

16

- nie podajemy pokarmu gotowanego, solonego, zepsutego np. spleśniałego

pieczywa,

- nie podajemy ciast,
- czyścimy karmnik z resztek pokarmu i odchodów,
- pamiętamy o higienie- zawsze po wysypaniu pokarmu do karmnika

dokładnie myjemy mydłem ręce,

- nie dotykamy ptaków, jeśli padły niedaleko karmnika,

6. Wykonanie prostego karmnika dla sikorek.
Przygotowanie pojemników po margarynie, sznurka, smalcu, ziaren słonecznika , dyni,
siemienia.

- Nakłucie dwóch otworów w pojemniku, przez które przeciągamy sznurek do

zawieszenia karmnika.

- Wymieszanie smalcu z ziarnem i nałożenie do pojemnika.
- Karmnik zawieszamy na gałęzi drzewa lub ustawiamy na parapecie okna.
- Nie należy karmnika umieszczać wśród gęstych krzewów ze względu na

polujące koty

7. Dzieci zawieszają karmniki na drzewach przy szkole lub domu.

Temat: Ziemia - nasz wspólny dom.

/Cykl lekcji do realizacji w ośrodku tematycznym „Ziemia - nasz wspólny dom”. Lekcja 1/

Cele: Uczeń- zauważa wpływ człowieka na środowisko przyrodnicze,

- postępuje zgodnie z zasadami ekologii,
- uświadamia sobie potrzebę poszanowania otaczającego środowiska,
- odczuwa odpowiedzialność za środowisko , w którym żyje.

Metody : problemowa, praktycznego działania,
Formy pracy: zbiorowa jednolita, indywidualna jednolita i zróżnicowana.
Środki dydaktyczne: globus, mapa świata, rysunki roślin , ludzi, zwierząt zamieszkujących
różne środowiska, podręcznik „Wesoła szkoła” , kaseta z nagraniem piosenki „Śmieciu
precz”, płatki kwiatka z wpisanymi zdaniami, zaszyfrowane hasło.

Przebieg zajęć

I Rozmowa na temat Światowego Dnia Ziemi.
1 Rozwiązanie zaszyfrowanego hasła./załącznik 1/
Każde dziecko otrzymuje kartkę z działaniami oraz klucz do szyfru. Dzieci słabiej
liczące otrzymują kartki z mniejszą liczbą działań.

2 Odczytanie hasła: Światowy Dzień Ziemi.
3 Ustalenie daty święta – 22 kwietnia.
4 Uczniowie podają propozycje w odpowiedzi na pytanie : Dlaczego ustanowiono święto

Ziemi?

II Uświadomienie konieczności zachowań proekologicznych.

17

1 Nauczycie pokazuje globus, przypina na tablicy uproszczoną mapę świata. Wyjaśnia,

czym jest globus i mapa.

2 Uczniowie odpowiadają na pytania:

- Co wiecie o naszej planecie?
- Kto zamieszkuje Ziemię?

Uczniowie przypinają na mapce rysunki ludzi, zwierząt i roślin.

3 Ustalenie i zapisanie wniosku „ Ziemia jest wspólnym domem ludzi, zwierząt i

roślin”.

4 Praca z podręcznikiem „ Wesoła szkoła”/ str. 72-73/

Wypowiedzi uczniów na temat:

- Dlaczego Ziemia jest smutna?
- Dlaczego należy dbać o naszą planetę?
- Co możemy zrobić , żeby Ziemia była wesoła?

5 Uzupełnienie wniosku zdaniem „ Każdy z nas musi dbać o naszą planetę”.
6 Nauka piosenki „ Śmieciu precz”.

III Klasyfikacja i ocena zachowań pozytywnych i negatywnych.
Uczniowie otrzymują płatki z wpisanymi zdaniami. / załącznik 2/
Wybierają płatki na których są zapisane zachowania proekologiczne. Wycinają je
i układają z płatków kwiatek dla Ziemi z okazji jej święta. Naklejają na kartkę i kolorują.
Dzieci , które wcześniej ułożyły kwiatek dostają puste płatki do wpisania własnych
propozycji – co zrobić, żeby Ziemia była zadowolona.
IV Podsumowanie
Ustawienie w kole. Uczniowie przekazują sobie globus – symbol Ziemi i mówią /obiecują/
co będą robiły, żeby Ziemia była zadowolona.

18

Grupa1 Załącznik 1

6 7 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18
A W O I Ś Y D T E Z M Ń

9+2 =

7+6=

9+7=

12-5=

8+8=

14-4=

15-5=

8+2=

20-5=

12-6=

8+7=

10+7=

8+6=

20-2=

6+4=

13-4=

15-8=

6+6=

Grupa2

6 7 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18
A W O I Ś Y D T E Z M Ń

7+6=

9+7=

8+8=

14-4=

8+2=

20-5=

8+7=

10+7=

20-2=

6+4=

19

Załącznik 2

Zbieramy makulaturę.

Nie zrywamy roślin

chronionych!

Robimy bukiety z zawilców i

krokusów.

Krzyczymy w lesie.

Nie zrywamy roślin

chronionych!

Dokarmiamy ptaki zimą.

Śmieci wywozimy do lasu.

Nie łamiemy gałęzi.

Zakręcamy kran podczas mycia

zębów.

Wyrzucamy śmieci do wody.

Śmieci wyrzucamy do kosza.

20

Temat: Segregujemy śmieci.

/Cykl lekcji do realizacji w ośrodku tematycznym „Ziemia - nasz wspólny dom”. Lekcja 2/
Cele: Uczeń- zna problemy związane z pozbywaniem się odpadów,

- prawidłowo segreguje śmieci,
- wie jak wykorzystać surowce wtórne,
- własnymi słowami wyjaśnia terminy- kompost, odpady organiczne,

segregowanie śmieci, recykling,

- wykorzystuje makulaturę do prac plastycznych i zabawy,
- uświadamia sobie, że jest odpowiedzialny za ilość „ wytwarzanych” śmieci,
- potrafi zachęcić innych do segregowania śmieci,

Metody: problemowa, praktycznego działania, obserwacja, pogadanka,
Formy pracy: zbiorowa jednolita, indywidualna jednolita, zespołowa,

Środki dydaktyczne:

kaseta z nagraniem piosenki „ Śmieciu precz”, ilustracje

przedstawiające drogę śmieci na wysypisko, worek z odpadami, pojemniki z etykietami –

plastik, szkło, papier, kompost, metal, przedmioty wykonane z przetworzonych odpadów,

karta pracy- „Sortowanie śmieci z Jeremiaszem”, globus, gazety, podręcznik „ Wesoła

szkoła”

Przebieg zajęć
I Śmieci – i co dalej?

1. Rozmowa na temat „wytwarzania” śmieci przez człowieka./Można podąć za przykład

śmieci w koszu w klasie./

2. Oglądanie ilustracji w podręczniku. Wypowiedzi uczniów na temat zaśmiecania

środowiska.

3. Śpiewanie piosenki „Śmieciu precz”.
4. Rozmowa na temat- Co się dzieje ze śmieciami, które wyrzucamy do kosza?
Wypowiedzi uczniów ilustrowane są rysunkami przypinanymi do tablicy:
kosz, kontener, śmieciarka, wysypisko, spalarnia.

II Zachęcenie uczniów do sortowania śmieci.

1. Czytanie wiersza „Ekologiczny potwór”/ załącznik 1/
2. Rozmowa związana z treścią wiersza:

- Gdzie żył potwór ?
- Co robił?
- Do czego nas zachęcał?

3. Uświadomienie uczniom, że wiele odpadów można ponownie wykorzystać.

Nauczyciel rozpakowuje worek ze śmieciami wcześniej przygotowany .Pokazuje
oznaczenia na opakowaniach, mówiące, że opakowanie przeznaczone jest do
recyklingu. Wyjaśnia termin recykling.

4. Uczniowie odszukują na etykietach opakowań oznakowanie recyklingu. Umieszczają

odpady w pojemnikach oznaczonych napisami: szkło, papier, metal, plastik.

5. Rozmowa na temat – Co można zrobić z przetworzonych opakowań ?

Nauczyciel pokazuje przedmioty wykonane z surowców wtórnych – doniczka,
skrzynka do kwiatów, papier toaletowy, papier pakowy, puszka aluminiowa, butelka.

6. Uczniowie sprawdzają, które z przedmiotów i przyborów szkolnych nadają się do

recyklingu.

21

7. Rozmowa na temat odpadów organicznych. Kompostowanie.

- Które z odpadów można wykorzystać , mimo że nie mają znaczka recyklingu?

III Sortowanie śmieci.
Uczniowie otrzymują kartkę z rysunkiem pojemników do segregowania śmieci .i kartkę
z nazwami odpadów. Segregują śmieci- naklejają nazwę śmiecia na odpowiedni pojemnik.
/ załącznik 3 i 4/

IV Praca domowa.
Uczniowie wypełniają karty- „ Segreguję śmieci z Jeremiaszem”

V Podsumowanie
Ustawienie w kole. Dzieci przekazują sobie globus i obiecują Ziemi, że będą zachęcały
rodziców do segregowania śmieci i same będą segregowały śmieci.

VI Zajęcia plastyczne.
Wykorzystanie makulatury do zajęć plastycznych.
Uczniowie wykonują czapki z kolorowych gazet.

VII Zajęcia ruchowe.
Wykorzystanie makulatury do zabaw.
Czapki wykonane na zajęciach plastycznych można wykorzystać do oznaczenia zespołów.
Wyścigi w zespołach po gazetach.
Rzuty kulą z gazety do celu.

22

Załącznik 1

Natalia Usenko

EKOLOGICZNY POTWÓR

Raz potwór na śmietniku żył,
Wybredny niesłychanie.
Od wschodu słońca aż po zmrok
Wciąż chrupał śmiecie niczym smok-
Na podwieczorek oraz obiad,
Kolację i śniadanie.

Miał śliczny przód i cudny tył
I uszy miał futrzane.
By wszędzie porządeczek był,
Pochłaniał śmiecie z całych sił,
Lecz tylko….. SORTOWANE.

Zapamiętacie jak to szło?
ODDZIELNIE PLASTIK, PAPIER, SZKŁO,
OBIERKI I OGRYZKI!

By nam oczyścić ślicznie świat,
Potworek wstrętne śmiecie jadł
Bez łyżki i bez miski.

Więc skoro już się znalazł ktoś
Kto nasze brudy zjada,
Chyba zgodzicie się- no nie?
Że warto posortować je,
Bo wymieszanych dań na stół
Podawać nie wypada!

23

Załącznik 4

SZKLANA BUTELKA

SŁOIK

OBIERKI

PLASTIKOWA BUTELKA

REKLAMÓWKA

STŁUCZONA ŻARÓWKA

PUDEŁKO PO MAŚLE

KUBEK PO JOGURCIE

GAZETA

ZAPISANY ZESZYT

SKORUPKI JAJ

SERWETKA

TEKTUROWE PUDEŁKO

OGRYZEK

RESZTKI JEDZENIA

24

Załącznik 3

SZKŁO

PAPIER

PAPIER

PLASTIK

KOMPOST

25

Temat: Dbamy o wodę.

/Cykl lekcji do realizacji w ośrodku tematycznym „Ziemia - nasz wspólny dom”. Lekcja 3/
Cele: Uczeń- wyjaśnia znaczenie wody dla ludzi, roślin i zwierząt,

- wymienia źródła zanieczyszczeń wód,
- wskazuje sposoby przeciwdziałania zanieczyszczeniom wód,
- oszczędnie gospodaruje wodą,
- zachęca innych do oszczędzania wody,
- nie zanieczyszcza zbiorników wodnych,

Metody: problemowa, praktycznego działania, oglądowa
Formy pracy: zbiorowa jednolita, indywidualna, grupowa.
Środki dydaktyczne: wiersz „Rzeczka”, ilustracje przedstawiające przyczyny
zanieczyszczenia wód, krople wody wycięte z papieru, karty pracy „ Oszczędzamy wodę z
Jeremiaszem”, globus.

Przebieg zajęć
I Znaczenie wody w przyrodzie.
1. Nauczyciel prezentuje na globusie zasoby wodne Ziemi.
2. Rozmowa z uczniami na temat znaczenia wody dla ludzi, zwierząt i roślin.
3. Uświadomienie dzieciom , że do życia niezbędna jest czysta woda.

II Przyczyny zanieczyszczenia wód.

1. Wysłuchanie wiersza „Rzeczka”./ załącznik 1/
2. Rozmowa na podstawie wiersza o przyczynach zanieczyszczenia rzeki.

Podczas gdy uczniowie podają przyczyny zanieczyszczenia rzeki nauczyciel przyczepia do
tablicy ilustracje: ścieki z fabryki i domów, detergenty, smary i oleje spływające podczas
mycia samochodów, środki ochrony roślin, katastrofy tankowców, śmieci wyrzucane i
zatapiane na dnie zbiorników.

III Sposoby zapobiegania zanieczyszczeniom wód.
Uczniowie podają propozycje zapobiegania zanieczyszczeniom wód. W tym czasie
nauczyciel zmienia ilustracje na tablicy wg. sugestii uczniów: mycie samochodów w
myjniach, budowanie oczyszczalni, wyrzucanie śmieci do pojemników, itp.

IV Oszczędzanie wody.

1. Nauczyciel uświadamia dzieciom konieczność oszczędzania wody.
2. Burza mózgów- uczniowie w grupach wymyślają i zapisują propozycje oszczędzania

wody.
Odczytanie propozycji.

3. Uzupełnianie karty pracy- „Oszczędzamy wodę z Jeremiaszem”.
4. Uczniowie otrzymują krople wody wycięte z papieru i zapisują na nich własne

propozycje oszczędzania wody.

5. Wykonanie „naklejek” zachęcających rodziny uczniów do oszczędzania wody w

domu.

6. Zadanie domowe – rozmowa z rodzicami o konieczności oszczędzania wody,

przyklejenie naklejek nad umywalką.

26

Załącznik 1

RZECZKA

Płynie ,wije się rzeczka
Jak błękitna wstążeczka,
Tutaj szemrze, tam ginie,
A tu znowu wypłynie.

Ale co to ?
W tej rzeczce żadna ryba żyć nie chce,
Ani raka , ni żaby nie zobaczysz tu wcale.
Cóż się dziwić zwierzętom,
Że w tej rzece żyć nie chcą!

Niedaleko przy krzaczku
Z rury wypływa wartko
Brudna woda do rzeki-
To z fabryki są ścieki!

A dalej ktoś nad brzegiem brudny samochód umył.
Samochód aż się błyszczy, lecz tłusty smar i benzyna
Do wody strużką spływa w białej otoczce z piany
trujących detergentów.

Pod lśniącą powierzchnią wody
Wiele się ukryć może.
Więc ludzie po kryjomu na dno śmieci rzucają
A z tych odpadów na dnie - trujące związki powstają.

I tak to z naszej rzeczki
Ryby, żaby i raki
Uciekły, hen daleko!
A finał teraz jest taki,
Że z czystej, błękitnej rzeki
Powoli zrobiły się ścieki!

27

Temat: Powietrze – bezcenny gaz.

/Cykl lekcji do realizacji w ośrodku tematycznym „Ziemia - nasz wspólny dom”. Lekcja 4/
Cele: Uczeń - wymienia źródła zanieczyszczenia powietrza,

- rozumie znaczenie powietrza dla istot żywych,
- wyjaśnia szkodliwy wpływ zanieczyszczeń powietrza na zdrowie człowieka,
- wyjaśnia zjawisko powstawania kwaśnych deszczów,
- wymienia sposoby zmniejszania emisji trujących gazów,
- rozumie szkodliwy wpływ dymu papierosowego na zdrowie człowieka,
- nie spala śmieci w ogniskach,
- zachęca rodziców do zaniechania palenia papierosów, spalania śmieci.

Metody: oglądowa, pogadanka, praktycznego działania, doświadczenie.
Formy pracy: zbiorowa jednolita, indywidualna jednolita.
Środki dydaktyczne: opowiadanie „ Komin , który przestał dymić”, ilustracje – przyczyny
zanieczyszczeń powietrza, powstawanie kwaśnych deszczów, zapobieganie
zanieczyszczeniom powietrza, karta pracy – „Dbamy o czyste powietrze z Jeremiaszem”,
Przebieg zajęć

I Znaczenie powietrza dla istot żywych.
Doświadczenie. Próba wstrzymania powietrza. Uczniowie podają swoje wrażenia.
Uświadomienie, że człowiek i inne istoty żywe potrzebują powietrza do życia.

II Wpływ zanieczyszczeń powietrza na zdrowie człowieka.
1 Nauczyciel czyta opowiadanie „ Komin, który przestał dymić”/ załącznik nr 1/.
2 Rozmowa kierowana dotycząca tekstu:

- Co robił komin?
- Dlaczego musiał iść do lekarza?
- Co było przyczyną, że komin źle się czuł?
- Jakie choroby wywołuje zanieczyszczenie powietrza?

3 Nauczyciel wyjaśnia, że alergie, zapalenie spojówek, choroby układu oddechowego,
bóle głowy mogą być spowodowane wdychaniem zanieczyszczonego powietrza.
Wyjaśnia szkodliwy wpływ związków ołowiu w spalinach unoszących się nisko nad ziemią
na wysokości wzrostu dzieci.

4 Ustalenie wniosku- „Ludzie , zwierzęta i rośliny potrzebują czystego powietrza do

życia.

5 Nauczyciel wyjaśnia , że rośliny oddychają, ale też mają zdolność wytwarzania tlenu,

który jest ważnym składnikiem powietrza.

6 Przerwa śródlekcyjna.

Ćwiczenia oddechowe przy otwartym oknie.

III Przyczyny zanieczyszczeń powietrza.

1 Uczniowie podają przyczyny zanieczyszczeń powietrza. Jednocześnie nauczyciel

przyczepia do tablicy ilustracje: dymy z kominów, spalanie śmieci, spaliny
samochodowe, papierosy, itp.

2 Nauczyciel wyjaśnia zjawisko powstawania kwaśnych deszczów i ich skutki dla

środowiska. Umieszcza na tablicy rysunki przedstawiające- zniszczone lasy/ głównie
iglaste/, skażone uprawy, wody,/omawia ich wpływ na zdrowie ludzi i zwierząt/,
niszczenie zabytków.

28

IV Sposoby zapobiegania zanieczyszczeniom powietrza.

1 Uczniowie podają propozycje zapobiegania zanieczyszczeniom powietrza. Nauczyciel

ilustruje je na tablicy – filtry na kominach, śmieci wrzucane do pojemników na
odpady, katalizatory spalin w samochodach, „ rzucenie palenia papierosów przez
dorosłych, tworzenie pasów zieleni wzdłuż ulic, ograniczenie wycinki drzew, itp.

2 Praca z kartą pracy- „napełniamy” balon Jeremiasza propozycjami sposobów

zapobiegania zanieczyszczeniom powietrza./załącznik 2/
Nauczyciel podkreśla konieczność tworzenia i ochrony terenów zielonych jako źródła
tlenu.

3 Praca domowa – rozmowa z rodzicami o wpływie palenia papierosów na zdrowie całej

rodziny. Zachęcanie do rzucenia palenia.

V Zajęcia plastyczne.
Wykonanie plakatu zachęcającego do działań na rzecz ochrony czystego powietrza.

Załącznik 1

O kominie, który przestał dymić.

W pewnym mieście stał fabryczny komin. Od lat jego dym kłębił się nad miastem i

snuł się po ulicach. Przedzierał się przez okna do domów, szkodząc mieszkańcom a zwłaszcza
dzieciom. Zdarzały się takie dni, że czarne chmury wisiały nad miastem i nawet wiatr nie miał
siły ich przegonić.

Pewnego dnia stało się coś dziwnego. Komin zaczął kasłać, krztusić się, nie mógł

oddychać. Wyrzucał snopy iskier i kłęby sadzy. Chwiał się i bez przerwy trzęsły nim
dreszcze. Wszystko wskazywało na to, że komin jest chory. Poszedł do najbliższego lekarza.

Pan doktor troskliwie go zbadał, opukał, osłuchał:

- Oj , pan chyba dużo dymi i kurzy.
- To prawda. Przez całe życie nic innego nie robię tylko wypuszczam z siebie dym, panie
doktorze. Co mogę robić skoro, jestem fabrycznym kominem.
- Proszę zakasłać.
Komin nie dał się dwa razy prosić i zakasłał tak, że aż zadrżały szyby w oknach.
-Stwierdzam ostre zapalenie oskrzeli i zalecam natychmiastowe zaprzestanie dymienia,
wypuszczania iskier i sadzy.
-To co mam robić, panie doktorze?
-Co pan ma robić? Na początek płukanie gardła . To przyniesie pewną ulgę. Nade wszystko
jednak potrzebuje pan świeżego powietrza! Radzę przenieść się tam , gdzie pola , łąki i lasy
zielone. Gdzie się swobodnie oddycha czystym powietrzem. Musi pan całkowicie zapomnieć
o zatruwaniu powietrza sobie
i innym.

Komin fabryczny wziął sobie do serca rady lekarza. Bez żalu opuścił miasto i

przeniósł się na wieś. Tam zapomniał o chorobie i z przyjemnością wciągał w płuca pachnące
lasem i łąką powietrze. A i mieszkańcy miasta mogli nareszcie spokojnie odetchnąć.

29

Temat: Z ekologią za pan brat.

/Cykl lekcji do realizacji w ośrodku tematycznym „Ziemia - nasz wspólny dom”. Lekcja 5/
Cele: Uczeń- potrafi wyjaśnić termin ekologia,

- próbuje ocenić własne postępowanie ekologiczne,
- swoją postawą stara się wpływać na postawy najbliższych,
- rozumie zależność stanu środowiska od działań człowieka.

Metody: problemowa, praktycznego działania.
Formy pracy: zbiorowa i indywidualna jednolita.
Środki dydaktyczne: krzyżówka, podręcznik Wesoła Szkoła, znaczek ekologa,

Przebieg zajęć
1 Wyjaśnienie terminu ekologia.
- Rozwiązanie krzyżówki i odczytanie hasła : Ekologia.

1

2

3

4

5

6

7

8

1.Odważny jak .../ lew/
2.Zdrowy jak .../ koń/
3.Mądry jak ... /sowa/
4.Sprytny jak.../ lis/
5. Niezbędna do życia / woda/
6. Nie można go palić w lesie / ogień/
7. Wierny jak ... /pies/
8. Wielkie skupisko drzew /las/

- Wysłuchanie wiersza pt. „ Wspólny dom”./Załącznik1/
- Wyjaśnienie terminu ekologia w oparciu o tekst wiersza. Ekologia rozumiana jako

nauka o zależnościach w przyrodzie oraz termin oznaczający dbałość człowieka
o środowisko naturalne.

- Nauka na pamięć rymowanki:

Ekologia nas uczy
Jak nie szkodzić przyrodzie
Stosuj się do jej zasad
Dziś ekologia jest w modzie!

30

2. Wykonanie ekologicznej książeczki.

Zaprojektowanie strony tytułowej książeczki:
- wybranie tytułu spośród propozycji podanych przez uczniów,
- zaprojektowanie i narysowanie znaczka ekologicznego,
- wpisanie nazwiska i imienia autora książeczki

Zebranie i spięcie wszystkich kart /cykl „Chronimy przyrodę z Jeremiaszem”/ i rysunków
dotyczących ochrony środowiska wykonanych przez uczniów.

3. Kodeks ekologów./Załącznik 2/

Przypomnienie zasad ekologicznego stylu życia.

1. W lesie będę zachowywał spokój i ciszę.

2.

Nie będę niszczył drzew, kwiatów, aby cieszyły innych swoim pięknem.

3. Będę pamiętał o dokarmianiu ptaków .

4. Będę oszczędzał wodę i energię.

5.

Będę segregował śmieci.

Złożenie obietnicy postępowania wg ustalonego kodeksu.

Każdy uczeń otrzymuje znaczek przyjaciela Ziemi.

4. Prezentacja książeczek ekologicznych w domu.

Uczniowie pokazują książeczkę ekologiczną w domu i rozmawiają z rodzicami

o konieczności dbania o środowisko.

31

Załącznik 1

WSPÓLNY DOM

Człowiek, drzewo, ptak czy ryba
Mają wspólny dom – to Ziemia.
Jak rodzina w jednym domu
Wszyscy muszą sobie pomóc.

Motyl przenosi pyłek kwiatów,
Kwiaty nektarem karmią go za to.

Zwierzęta do roślin mają ważną sprawę
Proszą o świeże liście i soczystą trawę.

Trawa też czuje się wypoczęta,
Gdy ją „na jeża’ przystrzygą zwierzęta.

Ze słońca energię chwytają rośliny-
Produkują dla nas cenne witaminy.

A jakie w przyrodzie ma człowiek zadania?
Swoje środowisko najlepiej ochraniać!

Każdy z nas jest niewielką cząsteczką przyrody,
Więc , żeby przyrodę poznać mamy ważne powody.
We wspólnym świecie ludzi, zwierząt, roślin
Są ciągłe zależności , nierozerwalne związki.

Musimy , więc z naturą żyć w życzliwej zgodzie.
Nie śmiecić i nie brudzić , by jej nie zaszkodzić,
Uczmy się od dziecka zasad ekologii
Im więcej wiemy o świecie- tym lepiej możemy go chronić.

32

SCENARIUSZE ZAJĘĆ DO KLASY II

33

Temat: Ruch samochodowy a środowisko.

Cele: Uczeń-
- potrafi obserwować środowisko, w którym żyje i wyciągać wnioski,
- wskazuje ruch samochodowy jako jedno ze źródeł zanieczyszczenia
środowiska,
-rozumie szkodliwość spalin samochodowych dla człowieka,
-rozumie szkodliwy wpływ hałasu na zdrowie człowieka,
-potrafi wymienić ekologiczne sposoby podróżowania,
-wskazuje sposoby zmniejszenia ilości zanieczyszczeń spowodowanych przez
ruch samochodowy.


Metody: obserwacja, pogadanka, działalności praktycznej uczniów.
Formy pracy: zbiorowa, indywidualna.
Środki dydaktyczne: karty obserwacji

Przebieg zajęć:
1.Przygotowanie do wyjścia w teren:
-przypomnienie zasad bezpieczeństwa obowiązujących podczas poruszania się
po ulicach miasta,
-podział na 4 zespoły, przydział zadań i rozdanie kart obserwacji: zespół 1- liczy
samochody osobowe i motocykle jadące w kier. zach., zespół 2 - liczy
samochody osobowe i motocykle jadące w kier. wsch., zespół 3 - liczy
samochody ciężarowe i autobusy jadące w kier. zach.,
zespół 4 – liczy samochody ciężarowe i autobusy jadące w kier. wsch.
Ponadto wybrane osoby w zespołach zwracają uwagę na ilość osób
podróżujących w samochodach osobowych.
2. Obserwacja ruchu ulicznego na głównej ulicy miasta i zapisywanie wyników
obserwacji.

Czas
obserwacji:

Ilość pojazdów:

Inne spostrzeżenia związane z ruchem
ulicznym:

…………...

…………………

……………………………………
……………………………………
……………………………………

3. Przedstawienie wyników obserwacji ze szczególnym zwróceniem uwagi na:
- natężenie ruchu samochodowego,
-oraz inne zaobserwowane zjawiska takie jak: emisja spalin, hałas, zagrożenie
wypadkami komunikacyjnym, ilość podróżnych w samochodach.

34

4.Wyciągnięcie wniosków z dokonanych obserwacji. Uczniowie odpowiadają
na pytanie:, Jaki wpływ na środowisko ma ruch samochodowy? (Nauczyciel
może uzupełnić lub rozwinąć te wypowiedzi dodatkowymi informacjami.)
-zanieczyszczanie powietrza- emisja spalin ( ¼ CO2 emitowanego do
środowiska pochodzi ze spalin samochodowych; w ciągu godziny drzewo
produkuje 1200 litrów powietrza, człowiek zużywa 30 litrów na godzinę, a
samochód zamienia w spaliny 6000 litrów; CO2 to szkodliwy gaz cieplarniany))
- zużywanie zasobów naturalnych ( w Polsce samochód osobowy zużywa
przeciętnie 420 l paliwa / rok )
- hałas komunikacyjny ( często przekraczana jest dopuszczalna górna granica
hałasu -65 db)
- zmiany w krajobrazie (budowa dróg, parkingów i garaży)
- zagrożenie wypadkami ( w Polsce rocznie ginie ok. 6 tys. ludzi w wypadkach,
nie znamy liczby rozjechanych zwierząt).
5. Praca w zespołach – Nasze propozycje działań podejmowanych w celu
zmniejszenia ujemnego wpływu ruchu samochodowego na środowisko.
6. Przedstawienie pomysłów poszczególnych zespołów i przeanalizowanie ich
pod kątem zalet i wad danego rozwiązania. Zapisanie na tablicy najlepszych
pomysłów.
7. Ocena pracy uczniów. Praca domowa: Opowiedz rodzicom o tym, czego
dowiedziałeś się o wpływie ruchu samochodowego na środowisko. Zastanówcie
się, który z pomysłów na zmniejszenie tych negatywnych skutków możecie
wcielić w życie w waszej rodzinie.

35

Temat: Ekologiczny pojazd z odpadów.

Cele: Uczeń-
-potrafi wykorzystać odpady do wykonania pracy plastycznej,
-rozumie potrzebę zmniejszania ilości odpadów,
-rozumie pojęcie: recykling,
-wykonuje pracę przestrzenną według własnego pomysłu.

Metody: działalności praktycznej uczniów.
Formy pracy: zbiorowa, indywidualna.
Środki dydaktyczne: papierowe pudełka, plastikowe kubeczki, butelki,
nakrętki, kapsle itp.,

Przebieg zajęć:
1.Wypowiedzi uczniów uzasadniające konieczność zmniejszania ilości
odpadów.
2.Przypomnienie działań podejmowanych w celu zmniejszenia ilości odpadów:
-rezygnacja z opakowań,
-wybieranie opakowań wielokrotnego użytku,
-segregacja odpadów ( w ten sposób wiele odpadów może stać się surowcem
przydatnym w cyklu produkcyjny np. nowych opakowań czy papieru),
-recykling, czyli przetwarzanie odpadów np. kompostowanie.
-oszczędzanie papieru.
3.Podanie zadania: Wykonajcie według własnego pomysłu ekologiczny pojazd
przyszłości wykorzystując przyniesione odpady. W ten sposób przestaną one
być odpadami, nie trafią na śmietnik a staną się surowcem.
4.Wykonywanie prac. Bezpieczne posługiwanie się narzędziami.
5.Demonstrowanie przez uczniów wykonanych prac i uzasadnianie, dlaczego
jego pojazd jest ekologiczny.
6.Zorganizowaniewystawy pojazdów.

36

Temat: Czy wiesz, co jesz?

Cele: Uczeń-
-wie, że owoce i warzywa są źródłem witamin,
-wie, dlaczego warzyw i owoców nie powinno uprawiać się w pobliżu dróg,
-zna pojęcie gospodarstw ekologicznego,
-potrafi eliminować ze swojej diety produkty szkodliwe dla zdrowia,
-wie, co oznaczają umowne znaki na opakowaniach towarów.
Metody: pogadanka połączona z pokazem, działalności praktycznej uczniów.
Formy pracy: zbiorowa, indywidualna, jednolita
Środki dydaktyczne: opakowania po produktach spożywczych, kartki dla
uczniów „toksyczny batonik” objaśnienie oznaczeń składu surowcowego
produktów, przybory kuchenne: noże, tarki, deski do krojenia, miseczki,
fartuszki.

Przebieg zajęć:
1.Odczytywanie z przyniesionych opakowań po produktach spożywczych ich
składu surowcowego i zapisanie na tablicy niektórych składników np. E.. ,
sztuczne barwniki, konserwanty, benzoesan sodu itp.
2.Samodzielne odszukiwanie na kartkach „toksyczny batonik” wypisanych
składników i odczytywanie, jaki negatywny wpływ mogą wywierać na nasze
zdrowie.
3.Uświadomienie uczniom, że najzdrowsze są produkty świeże niepoddane
żadnym procesom przetwórczym w przeciwieństwie do produktów
przeznaczonych do tzw. błyskawicznej konsumpcji np. gotowe dania
przeznaczone do podgrzania: mrożonki, potrawy w słoikach, zupki w kostkach i
torebkach (zawierające mnóstwo chemii).
4.Zdrowe przekąski. Czym możemy zastąpić niezdrowe chipsy, batoniki, coca-
colę itp. by nie szkodzić swojemu zdrowiu?
5.Do świeżych produktów mających duże znaczenie w żywieniu człowieka
należą owoce i warzywa. Dlaczego?
Próby odpowiedzenia na pytanie:, Jakie warunki muszą być spełnione by
spożywane owoce i warzywa były źródłem zdrowia?
- Muszą być świeże, więc najlepiej kupować owoce sezonowe od lokalnych
producentów.
-Nie powinny zawierać szkodliwych substancji, dlatego najzdrowsze będą te
wyhodowane w gospodarstwach ekologicznych, gdzie stosuje się naturalne
nawozy i sposoby ochrony roślin, a także położone są w czystym środowisku
przyrodniczym.
6.Przygotowanie surówki warzywnej, ze szczególnym zwróceniem uwagi na
higienę i bezpieczeństwo podczas pracy oraz estetykę podania.
7.Degustacja przygotowanej surówki. Kultura spożywania posiłku.

37

Temat: Oszczędzając energię chronimy Ziemię.

Cele: Uczeń:
-rozumie szkodliwość emisji pyłów i zanieczyszczeń przez elektrownie
węglowe,
-zna ekologiczne sposoby pozyskiwania energii ze źródeł odnawialnych: słońce,
wiatr, woda,
-rozumie konieczność zmniejszenia zużycia energii elektrycznej,
-wymienia sposoby oszczędnego gospodarowania energią,
-wykonuje dodawanie z przekroczeniem progu dziesiątkowego typu:8 + n.
-układa zdania rozkazujące na podany temat.

Metody: słowna, oglądowa, działalności praktycznej
Formy pracy : zbiorowa, indywidualna, grupowa
Środki dydaktyczne: elementy magnetyczne ( elektrociepłownia, elektrownia
atomowa, elektrownia wiatrowa, elektrownia wodna, elektrownia
słoneczna),kolorowy pas papieru ilustrujący proporcje pozyskiwanej energii z e.
węglowej. i energii ekologicznej, podpisy do obrazków, zagadki , tekst
opowiadania „Anatol Skowronek na tropie znikającej energii”, ilustracje do
opowiadania, karty pracy do pracy w grupach, papier samoprzylepny, zeszyt
„Wesoła szkoła” cz.3

Przebieg zajęć:

1.Dodawanie z przekroczeniem progu dziesiątkowego typu 8+n:
a. Rozwiązywanie zadania tekstowego:

Woźny wymienia żarówki na korytarzu. Wkręcił już 8 żarówek a do wkręcenia pozostały
mu jeszcze 3. Ile wszystkich żarówek wkręci woźny?

b. Uzupełnianie zapisu działań zgodnie z ilustracją.
c. Wykonywanie ćwiczenia 2 s.7 w zeszycie „Wesoła szkoła” z
wykorzystaniem „liczydełka sznurkowego „.
d. Odszyfrowanie hasła – dodawanie z przekroczeniem progu dziesiątkowego
typu 8+n. Uczniowie w czterech zespołach odszyfrowują po jednym wyrazie:
Grupa I : OSZCZĘDZAJĄC
Grupa II: CHRONISZ
Grupa III: ENERGIĘ
Grupa IV: ZIEMIĘ
Ułożenie i zapisanie hasła z odszyfrowanych wyrazów: OSZCZĘDZAJĄC
ENERGIĘ – CHRONISZ ZIEMIĘ.
2. Wzorcowe odczytanie wiersza J. Tuwima „Pstryk” przez ucznia.
Jak autor wyjaśnił to, że po włączeniu kontaktu świeci się światło?
Gdzie powstaje prąd czyli energia elektryczna?

38

3. N. Umieszcza na tablicy obrazek przedstawiający elektrociepłownię
węglową.
Przyjrzyjcie się uważnie obrazkowi. Jak sądzicie, czy elektrociepłownia
węglowa jest przyjazna dla środowiska?
U. zapewne zwrócą uwagę na dymiące kominy, które emitują zanieczyszczenia
do środowiska. N. wyjaśnia szkodliwe skutki emisji dwutlenku węgla.
Odczytanie przez N. Fraszki:
Chrońmy przyrodę i pod ziemią,
Gdzie od prawieków skarby drzemią.
(Tadeusz Fangrat)
Jaki związek mają te słowa z elektrociepłownią? O jakich skarbach jest tu
mowa?
N. wyjaśnia, że pokłady węgla są ograniczone i wkrótce może go zabraknąć.
4. Zapoznanie uczniów z odnawialnymi źródłami energii.
Czy znacie inne, przyjazne dla środowiska, sposoby pozyskiwania energii?
(Jeśli uczniowie mają trudności z udzieleniem odpowiedzi N. dla ułatwienia
zadaje zagadki) .
Po wymienieniu przez uczniów danego źródła energii N. umieszcza na tablicy
obrazek przedstawiający odpowiadający mu typ elektrowni.
N. wyjaśnia, że wiatr, słońce i woda to ekologiczne i odnawialne źródła energii
bo nie zanieczyszczają środowiska i nie ulegają wyczerpaniu.
5. Uświadomienie uczniom, jaka część energii produkowanej w Polsce pochodzi
z elektrowni węglowych (96%) a jaka ze źródeł odnawialnych (4%) i że zmiana
tych proporcji to kwestia wielu lat (nawiązanie do szczytu energetycznego
państw Unii)
Aby uświadomić te proporcje nauczyciel przedstawia je na pasie papieru.

energia z elektrowni węglowych

e.
ekol.

N: Dlatego póki co jedynym sposobem zmniejszania szkodliwych skutków

działalności elektrowni węglowych jest oszczędzanie energii. Jednak nie

wszyscy o tym wiedzą o czym możecie się przekonać słuchając opowiadania „

Detektyw Skowronek na tropie znikającej energii.” Słuchajcie uważnie by

pomóc detektywowi w wyjaśnieniu tej zagadki.

6. Słuchanie opowiadania czytanego przez nauczyciela (w trakcie czytania

nauczyciel umieszcza na tablicy obrazki - klucze do rozwiązania

detektywistycznej zagadki).

7. Omówienie treści opowiadania:

Dlaczego rachunek za energię zużywaną w mieszkaniu pani Fiołkowej był taki

wysoki?

Jakich porad możecie udzielić rodzinie Fiołków by rachunki były niższe?

8. Układanie haseł propagujących oszczędzanie energii:

39

Grupa I: uczniowie kończą samodzielnie zdania:

Gaś..............................................................!

Wyłączaj .......................................................!

Wymień ...........................................................!

Grupa II: uczniowie łączą w całość podzielone zdania:

Gaś światło

wybieraj ten, który jest

energooszczędny!

Kupując sprzęt elektryczny

uszczelnij okna i drzwi!

Zamiast dogrzewać

pomieszczenia

gdy opuszczasz
pomieszczenie!

Grupa III: uczniowie układają zdania z rozsypanki wyrazowej:

energooszczędnych!. Używaj żarówek

programu! obejrzeniu po Wyłączaj telewizor

Grupa IV: Na obrazkach, przy przedmiotach i sytuacjach sprzyjających

oszczędzaniu energii zapisz TAK.

Sprawdzenie wykonanej pracy – odczytanie haseł i omówienie wybranych w

grupie IV ilustracji.

9.Zadanie pracy domowej: ćw. 3 s.7, wykonanie naklejek na kontakt

przypominających o konieczności oszczędzania energii.

40

Temat: Oszczędzamy energię. Ocieplacz na okno.

Cele: Uczeń-
-rozumie szkodliwość emisji pyłów i zanieczyszczeń przez kotłownie i
elektrownie węglowe,
-rozumie konieczność zmniejszania zużycia energii,
-wymienia sposoby oszczędnego gospodarowania energią cieplną,
-potrafi wykorzystać odpady do tworzenia form użytkowych.

Metody: słowna, oglądowa, działalności praktycznej uczniów.
Formy pracy: zbiorowa, indywidualna.
Środki dydaktyczne: świece, ubrania nienadające się już do noszenia.

Przebieg zajęć:
1.Wypowiedzi uczniów na temat najpowszechniejszych źródeł energii cieplnej
(węgla i gazu) i skutków ich stosowania dla środowiska.
(Najpowszechniej stosowane źródła energii cieplnej to węgiel i gaz. W wyniku
ich spalania powstaje szkodliwy dla środowiska gaz cieplarniany CO2. Ponadto
przy tak dużym zużyciu tych surowców jak obecnie wkrótce może ich
zabraknąć).
2.Próby odpowiedzenia na pytanie, co zrobić by zmniejszyć szkodliwy wpływ
spalania węgla i gazu na środowisko?
( -zmniejszyć zużycie energii,
-zastępować ekologicznymi źródłami energii – energia słoneczna, źródła
geotermalne).
3.Szukanie sposobów oszczędzania energii cieplnej.
Propozycje:
-zaciągać zasłony - przez szyby tracimy dużo ciepła,
-uszczelnić okna – ¼ energii tracimy przez przeciągi i nieszczelne okna,
-na noc obniżyć temperaturę w pokoju,
-zamiast podkręcać termostat założyć cieplejszy sweter,
-nie utrudniać cyrkulacji powietrza w pobliżu kaloryfera.
W celu pokazania uczniom, w jaki sposób powietrze krąży w pomieszczeniu
proponuję wykonać doświadczenie ze świeczką. Kierunek pochylania się
płomienia świeczki pokazuje kierunek przepływu powietrza w pomieszczeniu.

41

Wnioski: Zimne powietrze jest cięższe i opada ku podłodze po nagrzaniu się np.
od kaloryfera unosi się do góry. Po drodze, gdy unosi się od grzejnika ku górze
może ulegać ochłodzeniu przez szyby bądź uciekać przez nieszczelne okna.
4.Wykonanie uszczelniacza na okna.
Ponieważ zmniejszamy liczbę odpadów wykorzystamy do tego stare ubrania
nienadające się już do noszenia.

a. Możemy wykorzystać nogawki rajtuzów czy rękawy, które zszywamy i

wypełniamy pociętymi fragmentami starej odzieży, a następnie ozdobnie
zawiązujemy obydwa końce.

b. Szyjemy rulon z prostokątnego kawałka tkaniny wyciętej ze starego

ubrania i wypełniamy jak
poprzednio.

5.Ocena wykonanych prac.

powietrze
ogrzane

powietrze
zimne

okno

42

Temat: Obszary przyrody chronionej w obrębie powiatu
grodziskiego.

Wycieczka do rezerwatów –Skulski Las i

Skulskie Dęby.

Cele: Uczeń-
-doświadcza pozytywnych emocji w kontaktach z przyrodą,
-uzasadniania istnienie rezerwatów i pomników przyrody,
-zna zasady zachowania się w rezerwacie,
-zna najczęściej spotykane rośliny z jego otoczenia,
-zna pojęcia: rezerwat, łęg, szkółka leśna, uprawy leśne,
-wie, na czym polega praca leśnika.
Metody: oglądowa, słowna.
Formy pracy: zbiorowa.
Środki dydaktyczne: Mapa leśna Polski, Encyklopedia, atlas roślin
Przebieg zajęć:
1.Przygotowanie do wycieczki.
Odszukanie na Mapie leśnej Polski miejsc, do których jedziemy. Odczytanie z
mapy, że tereny leśne, do których jedziemy należą do Nadleśnictwa Grójec i
podlegają Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Radomiu.

( Nadleśnictwo Grójec jest największą jednostką pod względem obszaru podlegającą tej
dyrekcji. Na jego terenie jest 10 rezerwatów przyrody, w tym te, które zamierzamy odwiedzić
leżą w powiecie grodziskim.)

Odszukanie innych znaków na mapie w tym rejonie i sprawdzenie w legendzie,
co one oznaczają.
Odszukanie w Encyklopedii i odczytanie znaczenia hasła – rezerwat.
2.Wycieczka.
a. Spacer w towarzystwie leśnika po ścieżkach rezerwatów Skulski Las i
Skulskie Dęby:



Odczytanie z tablicy na granicy rezerwatu zasad zachowania

obowiązujących na tym terenie.



Wysłuchanie informacji leśnika na temat rezerwatów i ich
osobliwości.

Skulski Las - rezerwat leśny częściowy. Celem ochrony jest zachowanie kompleksów lasów
liściastych wraz z wyspowym występowaniem buka. Występuje łęg – liściasty las
nadrzeczny.
Skulskie Dęby – przedmiotem ochrony jest starodrzew dębowy (217 lat) oraz bagienne
zbiorowiska roślinno- leśne i łąkowo – torfowiskowe. Występuje tu wiele roślin chronionych:
bluszcz pospolity, kopytnik pospolity, konwalia majowa oraz storczyk szerokolistny.
W 1410 roku gościł w tych stronach Król Władysław Jagiełło.



Rozpoznawanie roślin.

c. Rozmowa z leśnikiem na temat jego pracy.
d. Zwiedzanie szkółki leśnej i oglądanie upraw leśnych.

3.Omówienie wycieczki.
4.Zapisanie w formie notatki najważniejszych informacji.

43

Temat: Wykonanie albumu o drzewach

Cele: Uczeń-
-zna drzewa rosnące w jego otoczeniu,
-zna budowę drzewa,
-potrafi wyjaśnić termin „zielone płuca”,
-zna pomniki przyrody znajdujące się w najbliższej okolicy,
Metody: słowna, oglądowa, działalności praktycznej uczniów.
Formy pracy: zbiorowa, indywidualna.
Środki dydaktyczne: atlas roślin, książki o drzewach, bloki techniczne, gazety

Przebieg zajęć:
1.Spacer do Parku Skarbków i po najbliższej okolicy.

a. Przypomnienie z klasy I wiadomości na temat budowy drzew (korzeń,

pień, korona – konary, gałęzie).

b. Próby odpowiedzenia przez uczniów na pytanie:, jaką rolę w środowisku

odgrywają drzewa?
- pochłaniają CO2, a produkują tlen (produkują1200 litrów tlenu na
godzinę) dlatego nazywamy je „zielonymi płucami”,
-są zaporą dla pyłów,
-stanowią naturalny ekran chroniący przed hałasem,
-dają schronienie naszym sprzymierzeńcom ptakom,
-upiększają krajobraz.

c. Oglądanie drzew, nazywanie ich, zbieranie liści i owoców,
odwzorowywanie faktury kory, rysowanie pokroju drzewa, oglądanie pnia
ściętego drzewa i próby określenia jego wieku na podstawie ilości słojów
na przekroju pnia.

d. Odszukanie pomników przyrody znajdujących się w parku:



dęby,



cypryśnik błotny,

Oglądanie tabliczek umieszczonych na tych drzewach i wyjaśnienie
pojęcia „pomnik przyrody”.
2.Suszenie liści do albumu (przekładanie gazetami i przyciśnięcie).
3.Wykonanie „Albumu drzew”.
Każdy uczeń przygotowuje jedną kartę dla drzewa, na której umieszcza: nazwę,
:zasuszony liść, odwzorowaną fakturę kory, rysunek przedstawiający pokrój
sylwetki drzewa i rysunek ewentualnego owocu
Kartki wkładamy do koszulek a następnie do segregatora.
Taki album może służyć jako pomoc dydaktyczna.

44

Temat: Kupuj

z głową – ogranicz ilość odpadów.

Cele ogólne: - Wzbogacanie wiedzy ucznia o sposoby ochrony przyrody przed

destrukcyjną działalnością człowieka.

- Rozumienie skutków działalności człowieka.
- Budzenie odpowiedzialności za środowisko, w którym żyje.

Cel

e szczegółowe:

Uczeń:

- rozumie potrzebę zmniejszenia ilości odpadów,
- stara się kupować produkty w opakowaniach wielokrotnego

użytku,

- wie co oznaczają znaki umowne na opakowaniach,
- wybiera opakowania przeznaczone do recyklingu,
- rozumie pojęcie recyklingu,
- stara się zmniejszyć ilość śmieci poprzez ich segregację

i odzyskiwanie surowców wtórnych,

- swoją postawą i zachowaniem zgodnym z zasadami ekologii stara

się wpłynąć na postawy innych;

Metody:

problemowa, oglądowa, słowna, praktycznego działania.

Formy pracy:

zbiorowa, indywidualna jednolita i zróżnicowana.

Środki dydaktyczne: karty do pracy indywidualnej, umowne znaki ekologiczne,
opisy do znaków, worki do segregacji śmieci, artykuły spożywcze / warzywa,
pieczywo/ , opakowania do jaj, butelki po napojach szklane i plastikowe , 2 zabawki,
2 torebki ozdobne papierowe, torebki foliowe, torby ekologiczne wielokrotnego
użytku, koszyk, lista zakupów.
Przebieg zajęć

1.

Rozmowa na temat pomocy dzieci w robieniu przedświątecznych zakupów.

2. Inscenizacja improwizowa

na „ Zakupy z mamą”.

Dwoje dzieci /dziecko i rodzic/ idą po zakupy do sklepu ogólno spożywczego i do
sklepu z zabawkami. Dokonują zakupów wg listy.
Lista zakupów

- 3 bułki, bagietka,
- napoje,
- jajka,
- marchew,
- pietruszka,
- seler,
- cebula,
- mandarynki,
- 2 zabawki dla rodzeństwa,

Nauczyciel

– sprzedawca pakuje zakupy osobno w torby foliowe, zabawki w torebki

ozdobne i foliowe.

3.

Ocena ilościowa wykorzystanych opakowań.

Rozmowa na temat dużej ilości opakowań wykorzystanych podczas zakupów.

Opakowania są wyrzucane do śmieci, wywożone na wysypiska śmieci, a tam
zalegają wiele lat. Niektóre z nich są segregowane i są ponownie przetworzone
co określamy pojęciem recyklingu.

Ustalenie wniosków: - kupujący powinni wykorzystywać torby wielokrotnego
użytku,

- nie pakować rzeczy już będących w opakowaniach,

45

- wybierać opakowania papierowe łatwiejsze do przetworzenia ,
- wybierać szklane opakowania zwrotne,
- wybierać opakowania przeznaczone do recyklingu.
- segregować śmieci.

4. Inscenizacja impr

owizowana „Zakupy z rodzicem” .

Ponowne zakupy . Dziecko i rodzic dokonują świadomych zakupów i zgodnie
z zasadami ekologii ograniczają ilość opakowań.
Zakupy pakują do koszyka, warzywa i owoce do jednej torby, pieczywo do
torebek papierowych, wybierają butelki szklane, zabawki pakują tylko w torby
ozdobne lub kupują bez torebki.

5. Ekologiczne znaki umowne na opakowaniach.
Prezentacja znaków na tablicy. Dobieranie odpowiednich podpisów.

6. Segregowanie zużytych opakowań.
Obserwacja oznakowań na opakowaniach. Wyrzucenie zbędnych opakowań do
worków do segregacji śmieci.
.
6.

Redagowanie i zapisywanie wniosków.

Praca indywidualna zróżnicowana dla trzech poziomów. Uczniowie formułują
wnioski z zajęć : poziom I –samodzielnie,
II

– uzupełniają zdania z lukami,

III

– łączą części zdań.

7.

Indywidualne dobieranie podpisów do oznakowań umownych / może być jako
praca domowa/.

8.

W domu uczniowie zachęcają rodziców do ograniczenia ilości
wykorzyst

ywanych opakowań.

46

Temat: Szkodniki roślin i sprzymierzeńcy człowieka w

walce z nimi.

Cele: Uczeń-
-wymienia negatywne skutki stosowania chemicznych środków ochrony roślin,
-rozumie i potrafi wyjaśnić potrzebę ochrony zwierząt np. ropuchy, jeża,
mrówek, szpaka, kreta.
-wyjaśnia pożyteczne działania zwierząt w ogrodnictwie, uprawach rolnych i
sadownictwie,
-zna pojęcie gospodarstwa ekologicznego.
Metody: pogadanka połączona z pokazem, działalności praktycznej uczniów.
Formy pracy: zbiorowa, indywidualna.
Środki dydaktyczne: atlasy i książki o zwierzętach, karty pracy uczniów,
obrazek przedstawiający ogrodnika w stroju ochronnym stosującego chemiczne
środki ochrony roślin, naturalne okazy warzyw i owoców.

Przebieg zajęć:
1.Pokaz przyniesionych warzyw i owoców. Próby odpowiedzenia przez uczniów
na pytanie: skąd one pochodzą?
2.Wypowiedzi uczniów na temat prac wykonywanych w ogrodzie na podstawie
doświadczeń własnych z prac w przyszkolnym ogródku.
Omówienie ilustracji przedstawiającej sadownika w ochronnym stroju
dokonującego opryski. Konkluzją wypowiedzi uczniów powinno być
stwierdzenie, że jest to zabieg niebezpieczny dla sadownika czy ogrodnika, a
stosowane środki są trucizną stosowaną do zabicia szkodników roślin.
3.Zapoznanie ze szkodnikami roślin uprawianych w ogrodach i sadach.
Załącznik - zadanie 1.
4. Odszukanie informacji o wymienionych szkodnikach w atlasach i książkach o
zwierzętach, odczytanie ich i obejrzenie ilustracji.
5.Naturalne metody zwalczania szkodników:
-zbieranie ręczne np. stonki
-opryski roztworem z szarego mydła.
6.Zapoznanie ze sprzymierzeńcami człowieka w walce ze szkodnikami roślin.
Załącznik- zadanie 2. Wymienione w zadaniu zwierzęta zjadają szkodniki.
7.Zapisanie w zeszycie zdań o zwierzętach, które w Polsce są pod ochroną:
ropucha, kret, jeż, szpak.
8.Gospodarstwa ekologiczne.
Nauczyciel przypomina pytanie z początku lekcji i zwraca uwagę uczniów, na
to, że dla konsumenta nie jest obojętne, w jakich warunkach i jakimi sposobami
wyhodowano owoce i warzywa.
Gospodarstwa ekologiczne produkują zdrową żywność, bo:
-stosują naturalne nawozy( kompost, obornik, nawozy zielone, minerały np.
kredę, wapno),

47

-do ochrony roślin stosują środki roślinne i inne naturalne,
-są położone w czystym środowisku przyrodniczym.
9. Oznaczenia produktów ekologicznych – etykieta organizacji kontrolnej
EKOLAND z numerem i adresem producenta.

Załącznik
Zadanie1
Skreśl, co drugą literę. Dowiesz się, jakie szkodniki żyją w ogrodach. Zapisz ich
nazwy.
MKSGZNYHCBA …………………………….

BKIAENLOINSEJK KWAOPWUYSRTDNJIMK
…………………………………..
ODWUOSCVÓDWMKIA JHASBNŁMKJÓPWEKLA
………………………………….
SRTYODNMKSA ZXIOEJMKNJIGASCVZXAGNBA
………………………………….

Zadanie 2
Połącz jednakowe kształty, a dowiesz się, czym żywią się te zwierzęta.

JEŻ

ZJADA
OWADY,
ICH
LARWY,
DŻDŻOW
-NICE I
ŚLIMAKI

ROPUCHA

POLUJE NA
OWADY I
ŚLIMAKI.

ŻYWI SIĘ OWADAMI,
SZKODNIKAMI I ICH
LARWAMI.

SZPAK

KRET

ODŻYWIA SIĘ
SZKODNIKAMI
ŻYJĄCYMI W
ZIEMI

48

Temat: Łąka domem roślin i zwierząt.

Cele: Uczeń-
-potrafi wyjaśnić znaczenie przyrodnicze i gospodarcze łąki,
-potrafi wymienić niektóre rośliny i zwierzęta żyjące w ekosystemie - łąka,
-rozpoznaje wybrane gatunki zwierząt chronionych występujących na łąkach,
-zna budowę trawy,
-potrafi uzasadnić, dlaczego nie wolno wypalać traw,
-wykazuje postawę szacunku wobec przyrody.

Metody: pogadanka połączona z pokazem, działalności praktycznej uczniów.
Formy pracy: zbiorowa, indywidualna.
Środki dydaktyczne: krzyżówka, prezentacja multimedialna,, okazy naturalne
traw, karty pracy, szablon mapy mentalnej.

Przebieg zajęć:

1. Wprowadzenie do tematu- rozwiązanie krzyżówki z hasłem „ŁĄKA”

(załącznik zad. I)
Samodzielne, ciche czytanie ze zrozumieniem zagadek, wpisywanie haseł
do diagramu i odczytanie rozwiązania.

2. Łąka – prezentacja multimedialna.
Plan prezentacji:



Pojęcia: łąka, darń



Znaczenie przyrodnicze i gospodarcze łąk
-źródło zdrowej i taniej paszy
-miejsce występowania roślin leczniczych i miododajnych
-miejsce bytowania wielu zwierząt w tym gatunków chronionych
-kumulowanie nadmiaru wody
-darń jako filtr biologiczny
-walory krajobrazowe i rekreacyjne



Rośliny ( w tym budowa traw)



Zwierzęta



Wypalanie traw

W trakcie prezentacji N. nawiązuje do badań (wilgotności gleby,
składu gatunkowego roślinności)przeprowadzonych podczas
wycieczki na łąkę.

3. Wykonywanie mapy mentalnej – „Nie wypalaj traw, bo…”- praca w

zespołach (załącznik zad. II).
Stworzenie sytuacji problemowej: Rolnicy w najbliższej okolicy jesienią i
wiosną wypalają suche trawy, przygotuj mapę tak by pomogła ci
przekonać ich do zaniechania tego procederu.

4. Prezentacje map wykonanych przez zespoły.

49

5. Uzupełnianie kart pracy w oparciu o informacje zdobyte podczas lekcji i

podręcznik (załącznik zad. III i IV).
-Wymienianie korzyści, jakie mamy z łąk.
-Podpisanie obrazków nazwami zwierząt i otoczenie pętlą gatunków
chronionych.

6. Podsumowanie, ocena pracy uczniów.

50

SCENARIUSZE ZAJĘĆ DO KLASY III

51

Temat: Wyprawa badawcza do lasu.

Cele: Uczeń:



rozpoznaje rośliny i zwierzęta leśne



posługuje się przewodnikiem do oznaczania roślin



określa warstwy lasu



posługuje się przyrządami mierniczymi i optycznymi



właściwie zachowuje się w lesie



jest wrażliwy na piękno lasu

Metody: praktycznego działania, waloryzacyjne, problemowa.
Formy pracy: zbiorowa, indywidualna, grupowa.
Środki dydaktyczne: naturalne okazy, miarki, lornetki, lupy, przewodniki do rozpoznawania
roślin, kredki, kartki papieru, sznurek, saperka, karta pracy.
Przebieg zajęć

I

Omówienie zasad bezpieczeństwa podczas dojazdu do lasu i pobytu w lesie.

II

Wstępna obserwacja lasu.

­

Określenie typu lasu

­

Rozpoznawanie popularnych gatunków roślin

­

Słuchanie odgłosów lasu

­ Podziwianie jesiennych barw lasu

III

Rozmowa na temat zachowania w lesie badacza ekologa.

- Nie zrywaj dzikich kwiatów i nie wykopuj młodych drzewek. Staraj się

obejrzeć je na miejscu.

- Nie zbieraj ptasich jaj, żywych owadów, ani innych żywych zwierząt.

Gniazda i młode zwierzęta oglądaj cicho z oddali.

- Kiedy szukasz zwierząt pod zwalonymi konarami, pamiętaj, by położyć

konar tak, jak leżał. Dzięki temu nie zniszczysz zwierzęcych domów.

- Nie zostawiaj żadnych śmieci. Plastikowe torebki, puszki i butelki

szkodzą lasom. Nigdy nie rozpalaj ognia.

- Nie jedz żadnych roślin, ani grzybów, jeśli ktoś dorosły nie powie ci,

że wolno. Niektóre z nich mogą być trujące.

- Trzymaj się ścieżek .

IV

Zajęcia praktyczne

Zadanie 1

Rozpoznanie roślin z wykorzystaniem przewodników i zapisanie ich nazw.
W tym celu uczniowie wyznaczają sznurkiem teren na którym będą dokonywać obserwacji.

a. Grupa 1- wyznacza kwadrat 10 x 10 kroków – spisuje jakie drzewa i ile

jednego gatunku rośnie na tym obszarze.

b. Grupa 2 – wytycza teren jak wyżej – spisuje krzewy.
c. Grupa 3 – wyznacza kwadrat 2 x 2 kroki – spisuje rośliny zielne, mchy, grzyby

52

Zadanie 2

Metryczka drzewa

Każdy uczeń wykonuje metryczkę trzech drzew – dębu, brzozy, sosny na osobnych kartach.
W celu wykonania metryczki mierzą i zapisują obwód pnia drzewa, kalkują kredką korę,
kalkują i obrysowują liść drzewa.

V Obserwacja warstwowej budowy lasu. Wypełnianie karty pracy./załącznik 1/

1. Każda grupa badawcza relacjonuje obserwacje dotyczące roślinności

w poszczególnych warstwach lasu: drzew, podszytu, runa leśnego.

2. Rozpoznawanie elementów ściółki leśnej

W 2-3 osobowych grupach uczniowie zdejmują niewielką warstwę ściółki i wysypują
na białą kartkę. Rozpoznają elementy ściółki i zapisują wynik obserwacji.

3. Nauczyciel wykopuje niewielki dołek na głębokość ok. 10 cm. Uczniowie obserwują

przekrój przez warstwę próchniczą oraz badają próchnicę różnymi zmysłami / wzrok,
węch, dotyk/ . Rozmowa na temat pochodzenia i znaczenia próchnicy.

VI Podpatrywanie życia mieszkańców lasu.

Uczniowie praktycznie posługują się lupą, lornetką. Słuchają głosów leśnych zwierząt.

VII Zbieranie skarbów lasu z zaznaczeniem , że nie mogą to być zerwane rośliny ani
części rosnących roślin.

VIII Zajęcia rekreacyjne.

Wyścig ekologów wg podanych zasad:

­ 4-5 osobowe zespoły
­

Kapitan ma kartki i długopis

­

Zespoły mają 2 minuty na zapisanie zasad zachowania w lesie

­

Podczas wyścigu zawodnicy wrzucają do czapek zapisane hasła

­

Po skończonym wyścigu kapitanowie odczytują hasła swojego zespołu

Zabawy ruchowe z wykorzystaniem warunków naturalnych.

IX Podsumowanie i samoocena.

Przypomnienie wyników spostrzeżeń dokonanych podczas pobytu w lesie.
Przeglądanie wykonanych rysunków.

X Powrót do szkoły.

53

Załącznik 1

Warstwa

lasu

Roślinność

Drzewa

Podszyt

Runo leśne

Ściółka

54

Temat: Znaczenie przyrodnicze i gospodarcze lasów.

Cele: Uczeń:

­

Wyjaśnia znaczenie lasów dla równowagi w przyrodzie

­

Wymienia znaczenie gospodarcze lasów

­

Wyjaśnia termin „zielone płuca”

­ Zna przyczyny niszczenia lasów
­

Przewiduje skutki wycinania lasów

­

Uzasadnia konieczność ochrony lasów w tym lasów tropikalnych

­

Uzasadnia konieczność zbierania makulatury

­

Rozumie konieczność tworzenia terenów chronionych

Metody: waloryzacyjne – debata, metoda śnieżnej kuli
Formy pracy: indywidualna, grupowa.
Środki dydaktyczne: ogłoszenie
Przebieg zajęć

I.

Stworzenie sytuacji problemowej

Mieszkańcy miejscowości Leśny Zakątek odczytali w lokalnej gazecie ogłoszenie
o następującej treści:

„Zagrożone lasy wokół Leśnego Zakątka

W naszym pięknym mieście, otoczonym lasami, życie płynie cicho i spokojnie. Zieleń
i czyste powietrze wpływają ma samopoczucie mieszkańców Leśnego Zakątka. Miła
atmosfera i przyjazne stosunki widać wszędzie: w szkołach, urzędzie, na placach zabaw
i w naszych małych, lokalnych sklepikach.
Radnym naszego miasta jednak doskwiera fakt, że większe zakupy muszą robić w
sąsiednim mieście. Dlatego władze miasta postanowiły przeznaczyć pod wycinkę lasy
w południowej części miasta i wybudować wielki kompleks sklepów. Wokół sklepów
powstanie rozległy parking.

Debata dotycząca ww. inwestycji odbędzie się w urzędzie miejskim w dniu….. …….

o godz. 11.00 .
Zapraszamy mieszkańców do obrony naszych lasów przed wycinką.”

Nauczyciel zachęca uczniów do odegrania ról mieszkańców Leśnego Zakątka.
Uczniowie wybierają role:

­ Przedstawicieli Rady Miejskiej
­

Ekologów - przeciwników wycinki lasów

­

Przewodniczącego debaty

­ Dwóch sekretarzy notujących argumenty obydwu grup

II.

Ustalenie argumentacji grup mieszkańców metodą „ śnieżnej kuli’.

Uczniowie najpierw indywidualnie zastanawiają się nad argumentami za lub
przeciw wycinaniu lasu i budowie centrum handlowego. Potem konsultują argumenty
w parach, czteroosobowych grupach i wreszcie w grupie.

III.

Debata mieszkańców Leśnego Zakątka.

Podczas debaty przedstawiciele ekologów i radnych prezentują swoje argumenty.

55

Rolą nauczyciela jest kierowanie uwagi uczniów na zaakcentowanie znaczenia lasu
dla mieszkańców, środowiska przyrodniczego oraz gospodarki.

IV.

Odczytanie argumentów i ustalenie wniosków.

Wnioski można zapisać w formie „plakatu drzewa”, na który uczniowie naklejają
liście z wpisaną informacją o roli lasów.

ROLA LASÓW

Życie ludzi i zwierząt jest niemożliwe bez zdrowego i
różnorodnego świata roślin. Lasy to największe bogactwo naturalne Ziemi. Wszyscy
powinniśmy dbać, aby lasów na Ziemi było jak najwięcej - korzyści są ogromne,
gdyż:

1. Lasy łagodzą klimat.
2. W okresie upałów w lesie jest chłodniej.
3. W czasie ostrych mrozów temperatura w lesie jest wyższa.
4. Drzewa leśne zmniejszają szybkość i siłę wiatrów.
5. Las zatrzymuje duże ilości wilgoci.
6. Daje naturalne schronienie wielu gatunkom zwierząt.
7. Rośliny leśne pobierają olbrzymie ilości dwutlenku węgla w zamian wydzielają do
atmosfery tlen.
8. Lasy pochłaniają duże ilości pyłów z powietrza, dlatego oczyszczają powietrze ze
szkodliwych substancji.
9. Tłumią hałas.

10. Wydzielają wiele specjalnych substancji – olejków, które zabijają drobnoustroje
chorobotwórcze znajdujące się w powietrzu.
11. Niektóre rośliny leśne służą ludziom jako pożywienie, używane są w
ziołolecznictwie.
12. Drzewa dostarczają drewna - surowca do wytwarzania papieru, mebli i innych
przedmiotów.
13. Stanowią miejsce wypoczynku i uprawiania sportu.

56

Temat: Ekologiczne zakupy.

Cele: Uczeń-
-stara się stosować w gospodarstwie domowym produkty nieszkodliwe dla
środowiska,
-wie, co oznaczają umowne znaki na opakowaniach towarów,
-stara się kupować produkty w opakowaniach wielokrotnego użytku,
-potrafi eliminować ze swojej diety produkty szkodliwe dla zdrowia.

Metody: aktywizujące, działalności praktycznej uczniów.
Formy pracy: zbiorowa, indywidualna, zróżnicowana i jednolita.
Środki dydaktyczne: „podania potencjalnych najemców lokalu na sklep”, karty
pracy uczniów, wzory oznaczeń na produktach ekologicznych.

Przebieg zajęć:
1.Stworzenie sytuacji problemowej: Jesteście członkami wspólnoty
mieszkaniowej, a na parterze waszego domu jest lokal przeznaczony na sklep.
Musicie dokonać wyboru kupca, któremu sklep wynajmiecie.
2.Drama: „Zebranie członków wspólnoty mieszkaniowej”.

a. wybór prezydium zebrania (przewodniczącego, zastępcy i

sekretarza),

b. odczytanie podań kupców,
c. dyskusja,
d. powołanie zespołów roboczych mających na celu,

opracowanie analizy obydwu propozycji z uwzględnieniem
ich wad i zalet,

e. zaprezentowanie analiz,
f. głosowanie,

3.Redagowanie „Poradnika rozsądnego konsumenta”.
Praca indywidualna, zróżnicowana ( 3 stopnie trudności ).
Załącznik: Zadanie 1
4.Rozpoznawanie umownych znaków umieszczanych na opakowaniach
produktów.

57

Jan Kowalski
ul. Jasna 7
05-825 Grodzisk Maz.
Do Wspólnoty Mieszkańców
ul. Spokojna 10A
05-825 Grodzisk Maz.

Podanie

Zwracam się z prośbą o wynajęcie z przeznaczeniem na sklep
pomieszczenia znajdującego się w budynku administrowanym przez
Państwa. Zamierzam otworzyć w nim sklep z produktami EKO.
Będzie tam można kupić artykuły masowe, czyli mąkę, cukier,
makarony, płatki, kasze, produkty roślin strączkowych, a wszystkie
pochodzenia krajowego od lokalnych wytwórców. W ofercie znajdą
się sezonowe owoce i warzywa z pobliskich gospodarstw
ekologicznych, co gwarantuje, że będą świeże i nie będą zawierały
substancji szkodliwych. Znajdą się w nim soki, dżemy, nektary i
marynaty niezawierające konserwantów, a także miody z
ekologicznych pasiek. Większość towarów będzie sprzedawanych w
opakowaniach możliwych do odzysku, dzięki czemu w śmietnikach
Wspólnoty nie będzie przybywało dużo śmieci.
W moim sklepie będzie można kupić przyjazne dla środowiska środki
czystości takie jak: proszki do prania niezawierające fosforanów ,
mydła w płynie z surowców roślinnych, płyn do mycia naczyń
pochodzenia roślinnego, proszki do czyszczenia bez wybielaczy itp.
Klienci, którzy przyjdą bez własnych toreb dostaną do zapakowania
torby papierowe wytwarzane z makulatury.
Wyrażam nadzieję, że docenicie Państwo zalety tej oferty i
pozytywnie rozpatrzycie moją prośbę.



Jan Kowalski

58

Józef Nowak
ul. Konwaliowa 3
05-825 Grodzisk Maz.
Do Wspólnoty Mieszkańców
ul. Spokojna 10A
05-825 Grodzisk Maz.

Podanie

Zwracam się z prośbą o wynajęcie z przeznaczeniem na sklep
pomieszczenia znajdującego się w budynku administrowanym przez
Państwa. Zamierzam otworzyć w nim sklep wielobranżowy.
Znajdziecie w nim Państwo modne produkty spożywcze znanych
producentów zagranicznych, w tym wiele produktów przetworzonych
gotowych tylko do podgrzania, czy zalania wrzątkiem. Sprzedawane
w opakowaniach pieczywo, dzięki konserwantom zachowa świeżość
przez kilka dni. Ofertę tą wzbogacą nawet najbardziej egzotyczne
owoce i warzywa z całego świata dostępne u mnie przez cały rok.
W stoisku z chemią znajdziecie Państwo, znane z reklam, środki
czystości produkowane przez wiodących europejskich wytwórców.
Dla milusińskich będą elektroniczne zabawki z Chin może nie
najwyższej jakości, ale za to tanie, więc zawsze można zrobić dziecku
miłą niespodziankę.
Wszystkie towary będą sprzedawane w pięknych, kolorowych,
przyciągających wzrok opakowaniach z tworzyw sztucznych i folii.
Dla klientów, którzy przyjdą bez własnych toreb będą pod ręką tzw.
reklamówki.
Mam nadzieję, że docenicie Państwo zalety mojej oferty i pozytywnie
rozpatrzycie moją ofertę




Jan Nowak

59

Załącznik

Zadanie1(poziom1)
Samodzielnie zredaguj i zapisz wskazówki w „Poradniku rozsądnego
konsumenta”:
…………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………

Zadanie1 (poziom2)
Odszukaj błędne rady w „Poradniku rozsądnego konsumenta”
i popraw je.

1. Kupuj artykuły gorszej jakości za to tańsze.
2. Wybierając towar zwracaj uwagę by opakowanie było kolorowe

i ładne.

3. Kupuj warzywa i egzotyczne owoce pochodzące z zagranicy.
4. Wybieraj towary o długim okresie ważności.
5. Kupuj środki czystości zawierające fosforany i związki chloru,

bo są najskuteczniejsze.

6. Wybieraj kosmetyki przetestowane na zwierzętach, bo są

najbezpieczniejsze.

Zadanie1 (poziom 3)
Uzupełnij zdania w „Poradniku rozsądnego konsumenta”
1.Kupuj artykuły ………… jakości by dłużej ci służyły.
2.Wybieraj towary w opakowaniach ……………….. użytku, lub
nadających się do recyklingu.
3.Wybieraj towary świeże nie zawierające…………………………….
4.Kupuj warzywa i owoce sezonowe wyhodowane w gospodarstwach
………………. .
5. Wybieraj środki czystości nie zawierające fosforanów i związków
chloru bo są nieszkodliwe dla ……………………. .
6.Kupuj kosmetyki nie testowane na …………………… .

60

Temat: Wpływ człowieka na krajobraz.

Cele: Uczeń:

­

Wyróżnia elementy składowe krajobrazu

­

Określa kierunki na mapie

­

Wyjaśnia wpływ człowieka na zmianę krajobrazu

­

Wyjaśnia pojęcie dewastacja krajobrazu

­

Uzasadnia konieczność ograniczenia destrukcyjnego wpływu człowieka na krajobraz

­

Rozumie potrzebę podejmowania działań ekologicznych

­

Jest wrażliwy na piękno przyrody

Metody: asymilacji wiedzy- pogadanka, problemowa, giełda pomysłów
Formy pracy: zbiorowa, indywidualna, zespołowa jednolita.
Środki dydaktyczne: rebus, prezentacja multimedialna, tabela.

Przebieg zajęć

I.

Wprowadzenie do tematu lekcji.

Rozwiązanie rebusu: kraj + obraz ~ krajobraz.
Wyjaśnienie terminu krajobraz.

II.

Opisywanie krajobrazu wokół szkoły.

Przykładowy sposób opisania krajobrazu.

drzewa

domy
krzewy

krajobraz

wokół szkoły

boisko ulice



osiedle chodniki

Co stworzyła natura?
Co jest dziełem człowieka?
Które elementy przeważają w otoczeniu szkoły?

61

III.

Prezentacja multimedialna „Krajobrazy Polski”.

Plan prezentacji

­ Elementy krajobrazu: naturalne i kulturowe
­

Krajobraz Polski w różnych regionach kraju

­

Wpływ człowieka na zmianę krajobrazu – pojęcie krajobraz zdewastowany.

IV.

Giełda pomysłów - pozytywny i negatywny wpływ człowieka na krajobraz.

Wyniki pracy w zespołach uczniowie zapisują w tabeli.

Wpływ człowieka na krajobraz

Pozytywny ( + )

Negatywny ( - )

Liderzy zespołów prezentują notatki.
Uczniowie porównują , które działania człowieka przeważają w kształtowaniu krajobrazu.

V.

Działania ekologiczne chroniące krajobraz naturalny

­

Zakładanie parków narodowych, rezerwatów, obszarów chronionych

­ Zbieranie makulatury / 1 tona = 17 uratowanych drzew/
­

Segregowanie odpadów

­

Oszczędzanie energii

­

Dbanie o zieleń

­

Pomoc zwierzętom

­

Zaniechanie kupowania wyrobów z drzew egzotycznych,

­ Itp.

VI.

Uświadomienie , że każdy ma wpływ na kształtowanie krajobrazu.

Uczniowie rozwijają zdanie : Chronię krajobraz naturalny poprzez…….

62

Temat: Ochrona środowiska w Grodzisku Maz.

Cele: Uczeń :

­

Wskazuje źródła zanieczyszczenia środowiska w mieście

­

Zna sposoby ograniczenia zanieczyszczenia środowiska naturalnego w mieście

­

Próbuje ocenić własne postępowanie ekologiczne

­

Zachęca rodzinę do podejmowania działań ekologicznych

Metody: pogadanka, problemowa, giełda pomysłów.
Formy pracy: zbiorowa, grupowa, indywidualna.
Środki dydaktyczne: zdjęcia, rzutnik, plansze z planem Grodziska Maz.

Przebieg zajęć

I.

Rozmowa dotycząca warunków życia w naszym mieście z uwzględnieniem oceny

jakości środowiska naturalnego.

­

Prezentacja zdjęć lotniczych Grodziska i okolic /str. Internetowa Grodzisk

Maz. panorama/.

­

Rozmowa dotycząca zieleni w mieście i wokół miasta

­

Przebieg głównych dróg

­

Usytuowanie zakładów przemysłowych

­ Oczyszczalnia ścieków , kompostownia

II.

Ochrona środowiska naturalnego w mieście.

1. Źródła zanieczyszczenia środowiska

Uczniowie , w grupach, otrzymują plansze z uproszczonym planem Grodziska
/ zaznaczone są główne drogi, osiedla mieszkaniowe, zakłady przemysłowe, rzeki,
szkoła, park Skarbków, tory kolejowe, dworzec/.

Na planach miasta uczniowie zaznaczają źródła zanieczyszczenia środowiska
w naszym mieście, np. rysują samochody na drogach, dymy z kominów zakładów
i kotłowni osiedlowych, ścieki spływające do rzek, dzikie wysypiska śmieci, itp.

2. Działania na rzecz ochrony środowiska

Wprowadzenie na planie miasta elementów, które wpłyną na ochronę i poprawę
jakości środowiska naturalnego miasta, np. dorysowują elementy dotyczące:

a) ochrony powietrza:
­ filtry na kominach,
­ obwodnica miasta,
­

pasy zieleni wzdłuż dróg i ulic

­

zieleń w mieście

­ ekrany akustyczne
­

ścieżki rowerowe

b) ochrony wód:
­

oczyszczalnia ścieków

­ kompostownia
­ kanalizacja miejska
c) zmniejszenia ilości odpadów:
­

pojemniki do segregacji odpadów

­

pojemniki do zbiórki leków, baterii, sprzętu elektrycznego i elektronicznego

63

­

budowa ekologicznej spalarni śmieci

­ likwidacja dzikich wysypisk
d) ochrony zwierząt i roślin

­

oznaczanie pomników przyrody

­

tworzenie obszarów chronionych: parki , kompleksy leśne

­ ochrona zwierząt przed bezdomnością/ chipy, sterylizacja, adopcje/
­

ekologiczne korytarze dla zwierząt wzdłuż dróg- bariery i przejścia

­

ochrona gatunkowa roślin i zwierząt/ na terenie gminy Grodzisk
występują min. storczyk, konwalia, jastrzębie, gołębie, kukułki, wróble,
jerzyki, sowy, dzięcioły, jeże, krety, nietoperze, wiewiórki, łasice, wydry,
bocian biały i czarny

III.

Działania dzieci i ich rodzin mające wpływ na ochronę środowiska naturalnego w

naszym mieście i okolicach.

Uświadomienie dzieciom , że każdy z nas ma wpływ na jakość środowiska, bez
konieczności dokonywania dużych inwestycji, oraz oczekiwanie na decyzje
innych ludzi.

Apel do mieszkańców Grodziska Mazowieckiego.

Na podstawie wykonanych plansz uczniowie wypisują do zeszytu jakie działania
mogą podjąć oni i ich rodziny dla ochrony środowiska, w którym żyją.

64

Temat: Rzeki w naszym mieście – wyprawa badawcza.

Cele: Uczeń:

­ Zna zbiorniki wodne naszego miasta
­

Wymienia źródła zanieczyszczeń zbiorników wodnych

­ Dokonuje pomiaru temperatury wody w warstwie powierzchniowej i głębszej
­

Określa barwę i zapach wody

­

Ocenia stan czystości wody na podstawie prostych obserwacji

­

Rozpoznaje pospolite rośliny i zwierzęta żyjące wodne

­

Przewiduje skutki zanieczyszczeń

­

Rozumie związek czystości wód z bogactwem gatunków roślin i zwierząt wodnych

­

Rozumie potrzebę ochrony wód

Metody: badawcza, praca z mapą.
Formy pracy: zbiorowa, grupowa, indywidualna.
Środki dydaktyczne: czerpaki na drążku, termometry, lupki, kuwety, pojemniki szklane
/słoiki/, instrukcje, play Grodziska Maz., karty z rysunkami roślin i zwierząt wodnych.

Przebieg zajęć

I.

Praca z mapą.

1. Odnalezienie punktów orientacyjnych na planie Grodziska Mazowieckiego.

Odszukanie na planie zbiorników wodnych i odczytanie ich nazw: rzeki Mrowna,
Rokicianka, Rokitnica; stawy.

2. Rozmowa na temat jakości wód w grodziskich zbiornikach wodnych.

Przypomnienie i utrwalenie wiadomości o rodzajach zbiorników wodnych, znaczeniu
wody dla organizmów żywych i gospodarki człowieka, głównych użytkownikach
wody, źródłach zanieczyszczeń.

II.

Wyjście nad rzekę Rokiciankę.

1. Przystanek pierwszy - bieg rzeki na południe od stawów Walczewskiego.

Prace badawcze w grupach wg instrukcji:

Zadanie 1
Nabierz wody do słoika. Określ jej barwę i zapach. Obserwacje zapisz w tabeli.
/Załącznik 2/

Zadanie 2
Zmierz temperaturę wody pod powierzchnią i w głębszych partiach. Wyniki pomiaru
wpisz do tabeli. /załącznik 2/



Zadanie 3
Zanurz czerpak i zbierz niewielką warstwę z dna. Zapisz co zaobserwowałeś.
/Załącznik 2/

65

Zadanie 4
Napisz nazwy roślin i zwierząt wodnych , które rozpoznajesz./Załącznik2/

2. Przystanek drugi – bieg rzeki w pobliżu szkoły przy ulicy Bartniaka.

Uczniowie w grupach wykonują zadania jw.

III.

Powrót do szkoły.

Ocena jakości wody w rzece Rokiciance na podstawie dokonanych obserwacji.
Porównanie wyników badań w dwóch punktach biegu rzeki:

­ Barwy wody
­ Zapachu wody
­

Wyglądu dna zbiornika

­

Roślinności – ilość i różnorodność gatunków

­

Zwierząt

IV.

Zapisanie wniosków.

V.

Praca podsumowująca – rozwiązanie krzyżówki „Chrońmy wody”. /Załącznik

1/

66

R
R

11

3

2

1

4

5

6

7

8

10

Załącznik 1

1 Miejsce, gdzie rzeka kończy swój bieg.

2 Środek chemiczny używany w procesie uzdatniania

wody.

3 Powstaje najczęściej z kilku potoków.

4 Miejsce, w którym dno rzeki nagle się obniża,

a płynąca woda spada z szumem.

5 Ryba słodkowodna z ciemnymi pasami na

grzbiecie.

6 Inaczej mała rzeczka, potok.

7 Roślina wodna o białych kwiatach.

8 Największy skarb na Ziemi.

9 Rzeka przepływająca przez Grodzisk Maz.

10 Ssak morski.

11 Opływowy kształt ciała pozwala jej szybko pływać.

67

Załącznik 2

BARWA WODY

I MIEJSCE

POMIARU

II MIEJSCE

POMIARU

Bezbarwna

Brunatna

Zielonkawa

Szara

Inna

Przezroczysta / Mętna

/

/

ZAPACH

I MIEJSCE

POMIARU

II MIEJSCE

POMIARU

Bez zapachu

Obornik

Gnilny

Chemikalia

Inny

TEMPERATURA

I MIEJSCE

POMIARU

II MIEJSCE

POMIARU

Warstwa przy

powierzchni

Warstwa głębsza

68

DNO RZEKI

I MIEJSCE

POMIARU

II MIEJSCE

POMIARU

Piasek

Żwir

Kamienie

Muł

Inne

ROŚLINY WODNE

I MIEJSCE

POMIARU

II MIEJSCE

POMIARU

ZWIERZĘTA

WODNE

I MIEJSCE

POMIARU

II MIEJSCE

POMIARU

69

Temat: Wycieczka do oczyszczalni ścieków.
Cele: Uczeń-

-rozumie znaczenie wody dla życia ludzi, roślin i zwierząt,
-wskazuje ścieki komunalne jako źródła zanieczyszczania wód,
-wie, że budowanie oczyszczalni to sposób przeciwdziałania zanieczyszczaniu
wód ściekami,
-wie, na czym polega proces oczyszczania ścieków,
Metody: słowna, oglądowa, działalności praktycznej uczniów.
Formy pracy: zbiorowa, indywidualna.
Środki dydaktyczne: plan Grodziska Mazowieckiego, materiały potrzebne do
wykonania filtra: plastikowa butelka, sitko, żwir, piasek, gaza, szklanka

Przebieg zajęć:
1.Przygotowanie do wycieczki.
a. Wypowiedzi uczniów na temat znaczenia wody w życiu ludzi, roślin i
zwierząt.
Odpowiedź na pytania:, Do czego nam jest potrzebna woda, na co dzień? Co
dzieje się ze zużytą wodą?
b. Samodzielne czytanie wiersza: „Rzeczka”
Płynie, wije się rzeczka
Jak błyszcząca wstążeczka,
Tu się srebrzy, tam ginie,
A tam znowu wypłynie.

Ten samochód nad rzeczką
Umył miękką gąbeczką,
Inny rowek wykopał po cichutku od domu,
Puścił szambo do rzeczki nic nie mówiąc nikomu.

Płynie przez park Rokicianka,
Mętna, smutna smrodzianka,
Biegnąc mruczy i szumi,
Ale kto ją zrozumie?

Skargi rzeczki wysłuchali,
Oczyszczalnię zbudowali
Mądrzy rajcy miasteczka
I znów czysta jest rzeczka.

Woda w rzece przejrzysta,
Zimna, bystra i czysta,
Biegnąc mruczy i szumi,

70

Ale kto ją zrozumie?

Tylko kamień i ryba
Znają mowę tę chyba,
Ale one jak wiecie,
Znane milczki na świecie.

Omówienie treści wiersza
c. Odszukanie na planie Grodziska Maz. rzeki Rokitnicy, a także ulicy
Chrzanowskiej gdzie w latach 80-tych zbudowano oczyszczalnię ścieków.
Od 1985 roku ścieki ze skanalizowanej części Grodziska płyną kolektorem (rura
o średnicy 1m) do oczyszczalni, tam są oczyszczane i odprowadzane do
przepływającej obok Rokitnicy.
d. Aby przybliżyć uczniom mechanizm działania oczyszczalni przeprowadzamy
doświadczenie z filtrowaniem brudnej wody.

Wyjaśnienie uczniom, że w oczyszczalni pierwszy etap mechanicznego
oczyszczania odbywa się to na podobnych zasadach:



na kracie



w piaskowniku



w osadnikach wstępnych

SITKO

PIASEK

ŻWIREK

GAZA

SZKLANKA NA
PRZEFILTROWANĄ
WODĘ (OSADNIK)

71

Etap drugi to część biologiczna:



komory osadu czynnego



osadniki wtórne



pompownia osadu czynnego

2. Wycieczka do oczyszczalni ścieków.
3. Omówienie wycieczki i wspólne zredagowanie notatki.