Bieżuński Mariusz, Bieżuński Paweł
monografia
ABC 2009
Pomoc osobom uprawnionym do alimentów.
WYKAZ SKRÓTÓW
k.c. -
ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.)
k.k. - ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz
. U. Nr 88, poz. 553 z późn. zm.)
k.p. -
ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jedn. Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn.
zm.)
k.p.c. -
ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 z
późn. zm.)
k.r.o. -
ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. Nr 9, poz. 59 z późn. zm.)
Użyte w tekście słowa ustawa lub Ustawa bez przywołania konkretnej ustawy oznacza ustawę z dnia
7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (tekst jedn. Dz. U. z 2009 r. Nr 1, poz. 7
z późn. zm.)
Dział I
Zagadnienia ogólne
Rozdział I
Pojęcie i funkcja obowiązku alimentacyjnego
1.
Pojęcie
Alimenty (z łac. alimentum - żywność, pokarm) oznaczają przymusowy, regularny obowiązek
dost
arczania uprawnionym środków utrzymania, a w przypadku małoletnich także środków wychowania
przez osoby do tego zobowiązane. Pierwotnie przez alimenty rozumiano obowiązek utrzymywania kogoś
poprzez żywienie go
1
. Obecnie pojęcie to ma szersze znaczenie i obejmuje zarówno środki niezbędne do
utrzymania, jak i w przypadku małoletnich, środki do wychowania uprawnionych osób. Wykonując
obowiązek alimentacyjny zobowiązany do świadczenia może dostarczyć niezbędne środki w naturze, a
także w postaci renty pieniężnej. Zgodnie z uchwałą Pełnego Składu Izby Cywilnej i Administracyjnej
Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 1986 r. dopuszczalna jest każda postać świadczeń alimentacyjnych;
mogą to być świadczenia pieniężne lub w naturze; jej wybór odpowiadać powinien celowi, jakiemu
obowiązek ten służy i uwzględniać okoliczności każdego konkretnego przypadku
2
. O tym, czy środki te
mają być dostarczone w naturze czy też poprzez ekwiwalent pieniężny, decyduje w każdym konkretnym
przypadku sąd. W języku potocznym przez "alimenty" rozumie się określoną przez sąd konkretną kwotę
pieniężną. W praktyce bardzo rzadko świadczenie alimentacyjne polega na dostarczaniu środków
utrzymania w naturze: najczęściej jest to ekwiwalent pieniężny. Pojęcie alimentów ściśle łączy się z
pojęciem obowiązku alimentacyjnego: alimenty są przedmiotem świadczenia zobowiązanego na rzecz
uprawnionego. Obowiązek alimentacyjny, w rozumieniu Sądu Najwyższego, polega na dostarczaniu
wartości majątkowych, ponieważ w pierwszej kolejności chodzi o ochronę sfery ekonomicznej osoby
uprawnionej poprzez zapewnienie jej odpowiednich środków utrzymania. Z drugiej strony chodzi o
ochronę samej osoby oraz interesów ściśle osobistych uprawnionego, zapewnienie mu opieki i środków
wychowania. W świadczeniach tych przeplatają się elementy majątkowe z elementami osobowymi i
konsekwencją tego jest przyjęcie, iż prawo do alimentów ma charakter mieszany. Roszczenia wynikające
z tego prawa mają charakter majątkowy lub niemajątkowy
3
.
2.
Źródła społeczne obowiązku alimentacyjnego
Ob
owiązek zabezpieczenia środków utrzymania i wychowania osobom słabszym, niezdolnym do ich
samodzielnego uzyskania, ma silne oparcie w nakazach moralnych i jest powszechnie akceptowany w
społeczeństwie. Obowiązek alimentacyjny wpływa na świadomość odpowiedzialności za losy
najbliższych, zacieśnia także więzy między członkami rodziny i jest niejako wyrazem solidarności
rodzinnej. Niewątpliwie instytucja ta sprzyja kształtowaniu się odpowiedzialności za członków rodziny
niemogących własnymi siłami zaspokoić swoich usprawiedliwionych potrzeb. Zakres przedmiotowy i
podmiotowy obowiązku alimentacyjnego zmieniał się wraz z rozwojem społeczeństwa oraz ewolucją
stosunków gospodarczych. Nie bez wpływu na treść obowiązku alimentacyjnego pozostała zmiana
modelu rodziny:
obecnie funkcjonuje model rodziny dwupokoleniowej, tzw. małej
4
, co ogranicza
podmiotowo zakres obowiązku. Obowiązek alimentacyjny ma bez wątpienia wymiar zarówno moralny, jak
i ekonomiczny.
3.
Źródła prawne oraz charakter prawny obowiązku alimentacyjnego
Obowiązek alimentacyjny jest stosunkiem prawnorodzinnym, należącym do kręgu stosunków
cywilnoprawnych. Obowiązek alimentacyjny należy za T. Smyczyńskim
5
odróżnić od stosunku
alimentacyjnego, który powstaje ex lege z chwilą zaistnienia pokrewieństwa. Obowiązek alimentacyjny
pojawia się po spełnieniu ustawowych przesłanek. Źródłem powstania stosunku alimentacyjnego są
zdarzenia powodujące powstanie stosunku pokrewieństwa, takie jak np. zawarcie małżeństwa czy
przysposobienie.
Konstrukcja obowiązku alimentacyjnego ma bez wątpienia charakter zobowiązaniowy: wyróżniamy
wierzyciela (uprawnionego) oraz dłużnika alimentacyjnego (zobowiązanego do świadczenia). Źródłem
prawnym obowiązku alimentacyjnego jest art. 128 k.r.o., zgodnie z którym obowiązek dostarczania
środków utrzymania, a w miarę potrzeby i wychowania, obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo.
Pomimo że obowiązek alimentacyjny należy do sfery cywilnoprawnej, zobowiązaniowej, nie można
zapomnieć o specyficznych jego cechach, wynikających z istoty prawa rodzinnego i osobistego charakteru
tego obowiązku. Warto w tym miejscu wskazać swoiste cechy obowiązku alimentacyjnego:
1)
Prawo do alimentów ma charakter niezbywalny. Oznacza to, że nie można przenieść na inną
osobę prawa do alimentów, ani też zrzec się prawa do alimentacji, nawet za zapłatą jednorazowej
kwoty przyszłych świadczeń. Nie ma jednak przeszkód, aby świadczenia pieniężne za dłużnika
alimentacyjnego spełniania osoba trzecia, jak np. poręczyciel
6
.
2)
Prawo do alimentów jest prawem osobistym, ściśle związanym z osobą uprawnionego oraz
zobowiązanego do świadczenia. Tym samym obowiązek alimentacyjny wygasa wraz ze śmiercią
którejkolwiek ze stron. Obowiązek alimentacyjny nie podlega więc dziedziczeniu.
3) Powstanie stosunku alimentacyjnego,
a tym samym obowiązku alimentacyjnego, nie ma
swojego źródła w umowie między stronami. Jak wskazano wyżej, stosunek taki powstaje z
mocy prawa, z chwilą powstania pokrewieństwa.
4)
Prawo do alimentów nie podlega egzekucji. Nie oznacza to, że nie można dochodzić roszczeń
z tytułu obowiązku alimentacyjnego w drodze egzekucji sądowej. Świadczenia należne oraz już
otrzymane przez uprawnionego nie podlegają zajęciu.
5)
Prawo do alimentów nie ulega przedawnieniu. Przedawniają się roszczenia o poszczególne
świadczenia, np. raty miesięczne. Termin przedawnienia świadczeń okresowych wynosi 3 lata.
Rozdział II
Podmioty stosunku alimentacyjnego
1. Krewni
Zgodnie z art. 128 k.r.o. obowiązek alimentacyjny obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo.
Obowiązek rozciąga się na krewnych wstępnych, czyli rodziców, dziadków, pradziadków itd. i krewnych
zstępnych, czyli dzieci, wnuki, prawnuki itd. Co ważne, obowiązek alimentacyjny nie jest ograniczony
stopniem pokrewieństwa. Tak samo jak krewnych traktuje się osoby przysposobione, gdyż w wyniku
przysposobienia między przysposabiającym a przysposabianym powstaje taki sam stosunek, jak między
rodzicami a dziećmi. Obowiązek alimentacyjny między rodzeństwem obejmuje zarówno rodzeństwo
rodzone, jak i przyrodnie.
2. Powinowaci
W przeciwieństwie do krewnych, tylko na niektórych powinowatych został nałożony obowiązek
alimentacyjny. Zgodnie z art. 144 k.r.o., obowiązek alimentacyjny obciąża ojczyma i macochę względem
pasierba, i pasierba względem ojczyma i macochy.
3. Ma
łżonkowie
Nie ma wątpliwości, że między małżonkami istnieje obowiązek alimentacyjny. Szczególnym
przypadkiem jest obowiązek alimentacyjny względem rozwiedzionego małżonka, a także małżonka po
unieważnieniu małżeństwa lub orzeczeniu separacji.
W przypadk
u rozwodu wyróżnić można dwie sytuacje:
1) gdy w wyroku nie wskazano wyłącznie winnego małżonka, obowiązek świadczenia powstaje w
wyniku zaistnienia przesłanki niedostatku po stronie osoby uprawnionej i możliwości zarobkowych
po stronie osoby zobowiązanej;
2) gdy za wyłącznie winnego uznano jednego z małżonków, obowiązek powstaje gdy zaistnieje
przesłanka istotnego pogorszenia sytuacji majątkowej małżonka niewinnego.
4.
Kolejność wykonania obowiązku alimentacyjnego
Kodeks rodzinny i opiekuńczy reguluje kolejność obowiązków alimentacyjnych ze względu na linię i
stopień pokrewieństwa. Przedstawia się to następująco:
1) obowiązek małżonka;
2) obowiązek zstępnych;
3) obowiązek wstępnych;
4) obowiązek przysposobionego w sposób niepełny względem jego wstępnych;
5) obowiązek między rodzeństwem.
Obowiązek alimentacyjny osoby zobowiązanej w dalszej kolejności powstaje dopiero, gdy nie ma
osób zobowiązanych w bliższej kolejności lub nie mogą osoby te pełnić swoich obowiązków.
Rozdział III
Treść i zakres obowiązku alimentacyjnego
Obowiązek alimentacyjny polega na dostarczeniu środków utrzymania, a w niektórych przypadkach,
także i wychowania. Środki te noszą nazwę alimentów. Dostarczenie środków utrzymania polega na
zaspokojeniu bieżących potrzeb konsumpcyjnych uprawnionego, takich jak wyżywienie, mieszkanie,
odzież, leczenie. W przypadku środków wychowania, chodzi w głównej mierze o zaspokojenie potrzeb
edukacyjnych i kulturowych.
Zakres obowiązku alimentacyjnego określony jest przez:
1) usprawiedliwione potrzeby uprawnionego;
2) możliwości majątkowe i zarobkowe zobowiązanego.
Warto zwrócić uwagę na ostatni czynnik, czyli możliwości majątkowe i zarobkowe. Nie chodzi tutaj
tylko o bieżącą sytuację majątkową osoby zobowiązanej, ale o jej potencjalne możliwości zarobkowe.
Taka konstrukcja przeciwdziałać ma celowemu osiąganiu dochodów nieodpowiadających rzeczywistemu
potencjałowi osoby zobowiązanej.
Dział II
Egzekucja świadczeń alimentacyjnych
Rozdział I
Wszczęcie egzekucji. Ustalanie stanu majątkowego dłużnika
1. Wniosek egzekucyjny
W celu wszczęcia postępowania egzekucyjnego należy złożyć do komornika sądowego wniosek
egzekucyjny (art. 796 k.p.c.). Wniosek egzekucyjny składa się do komornika właściwego ze względu na
miejsce zamieszkania dłużnika lub wierzyciela (art. 1081 § 1 k.p.c.). Należy podkreślić, że ze względów
praktycznych wskazane jest składanie wniosku egzekucyjnego do komornika właściwego dla miejsca
zamieszkania dłużnika.
Wniosek egzekucyjny powinien spełniać wymogi formalne przewidziane dla pisma procesowego
zgodnie z art. 126 k.p.c., tj. powinien zawierać:
1) oznaczenie organu egzekucyjnego (komornika), do którego jest skierowany, imię i nazwisko stron,
ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników;
2) oznaczenie rodzaju pisma;
3)
osnowę wniosku lub oświadczenia oraz dowody na poparcie przytoczonych okoliczności;
4) podpis strony albo jej przedstawiciela lub pełnomocnika;
5) wymienienie załączników.
Poza tym wniosek egzekucyjny powinien też określać świadczenie, które ma być spełnione, a do
wniosku należy załączyć tytuł wykonawczy (art. 797 k.p.c.). Wierzyciel składający wniosek o egzekucję
świadczeń alimentacyjnych nie ma natomiast obowiązku wskazywać sposobu egzekucji, ani majątku
dłużnika, z którego ma być prowadzona (art. 1081 § 1 k.p.c.). W takim przypadku uważa się, że wniosek
dotyczy wszystkich dopuszczalnych sposobów egzekucji z wyjątkiem egzekucji z nieruchomości. Jeżeli
wierzyciel alimentacyjny chce skierować egzekucję do nieruchomości dłużnika, musi to wyraźnie określić
we wniosku egzekucyjnym, o czym niżej. Jeżeli jednak wierzyciel alimentacyjny posiada informacje o
składnikach majątku dłużnika, do których można skierować egzekucję, powinien we własnym interesie
podać je we wniosku egzekucyjnym, choć oczywiście nie stanowi to jego obowiązku.
Ponadto ze względów praktycznych wskazane jest, żeby we wniosku egzekucyjnym podać wszystkie
informacje o dłużniku i jego majątku, jakie wierzyciel posiada, a w szczególności identyfikatory (numer
PESEL, NIP, nr dowodu osobistego) d
łużnika, wierzyciela alimentacyjnego i jego ewentualnego
przedstawiciela ustawowego. Podanie takich danych ułatwi komornikowi poszukiwanie majątku dłużnika i
przyśpieszy postępowanie egzekucyjne, ułatwi też wystawianie różnego rodzaju zaświadczeń dla
wierz
yciela alimentacyjnego. Jeżeli wyegzekwowane alimenty mają być przekazywane na rachunek
bankowy wierzyciela, należy też podać numer tego rachunku.
W przypadku złożenia wniosku o wszczęcie egzekucji świadczeń alimentacyjnych z nieruchomości
należy we wniosku wyraźnie wskazać ten sposób egzekucji.
Wniosek powinien też zawierać precyzyjny opis przedmiotowej nieruchomości, czyli jej dokładny
adres, numer księgi wieczystej (jeśli dana nieruchomość ma ją urządzoną). Należy także złożyć
odpowiednie dokumenty, a
w szczególności odpis z księgi wieczystej lub zaświadczenie z sądu wydane
na podstawie zbioru dokumentów, pozwalające określić, kto jest właścicielem nieruchomości, a także
wykazać obciążenia nieruchomości ujawnione w tych dokumentach. Wierzyciel powinien też wskazać
miejsca zamieszkania uczestników postępowania (patrz Aneks).
2.
Ustalanie majątku dłużnika
Komornik ma obowiązek przeprowadzać z urzędu dochodzenie w celu ustalenia zarobków i stanu
majątkowego dłużnika alimentacyjnego oraz jego miejsca zamieszkania (art. 1086 § 1 k.p.c.).
W ramach dochodzenia, o którym mowa powyżej, komornik może:
1) przeprowadzić czynności terenowe, a w szczególności - jeżeli cel egzekucji tego wymaga,
zarządzić otworzenie mieszkania i innych pomieszczeń i schowków dłużnika i przeszukać je, a
nawet przeszukać odzież, którą dłużnik ma na sobie (art. 814 § 1 k.p.c.);
2) żądać wyjaśnień od uczestników postępowania oraz zasięgać informacji niezbędnych do
prowadzenia egzekucji od organów administracji publicznej i organów wykonujących zadania z
zakresu administracji publicznej, organów podatkowych, organów rentowych, banków,
spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych, przedsiębiorstw maklerskich, spółdzielni
mieszkaniowych, zarządów wspólnot mieszkaniowych oraz innych podmiotów zarządzających
mieszkaniami i lokalami, jak również innych instytucji i osób nieuczestniczących w postępowaniu
(art. 761 k.p.c.).
Jeżeli środki te okażą się bezskuteczne, organy Policji przeprowadzą na wniosek komornika
czynności w celu ustalenia miejsca zamieszkania i miejsca pracy dłużnika (art. 1086 § 1 k.p.c.).
Dochodzenie powinno być przeprowadzane okresowo, w odstępach nie dłuższych niż 6 miesięcy.
Jeżeli w wyniku dochodzenia nie zostaną ustalone dochody dłużnika, ani jego majątek, komornik
s
kłada do sądu wniosek o nakazanie dłużnikowi wyjawienia majątku (art. 1086 § 2 k.p.c.). Wniosek o
wyjawienie majątku składa się w sądzie właściwości ogólnej dłużnika (art. 914 § 1 k.p.c.). Istotą
wyjawienia majątku jest złożenie przez dłużnika przed sądem wykazu majątku i złożenie przyrzeczenia, że
ów wykaz jest zupełny i prawdziwy (art. 913 § 1 k.p.c.), przy czym wobec dłużnika uchylającego się od
złożenia wykazu, sąd może zastosować środki przymusu, jak przymusowe doprowadzenie, grzywna czy
areszt (art. 9
16 k.p.c.). Należy podkreślić, że z punktu widzenia praktyki wyjawienie majątku przed sądem
nie ma większego znaczenia dla skuteczności egzekucji świadczeń alimentacyjnych. Jeżeli dłużnik ma
jakikolwiek majątek, z którego można prowadzić egzekucję, to z reguły zostaje on ujawniony już podczas
dochodzenia przeprowadzanego przez komornika.
Rozdział II
Sposoby egzekucji świadczeń alimentacyjnych
W egzekucji alimentów, podobnie jak w egzekucji pozostałych świadczeń pieniężnych, komornik
może zastosować następujące sposoby egzekucji:
a) z ruchomości;
b) z wynagrodzenia za pracę;
c) z rachunku bankowego;
d) z innych wierzytelności;
e) z innych praw majątkowych;
f) z nieruchomości.
Należy jednak podkreślić, że egzekucja alimentów często uregulowana jest odmiennie od egzekucji
pozostałych świadczeń pieniężnych.
1.
Egzekucja świadczeń alimentacyjnych z ruchomości
Właściwy do przeprowadzenia egzekucji z ruchomości jest komornik tego sądu, w którego okręgu
znajdują się ruchomości, chyba że wierzyciel wybierze innego komornika. Jednakże komornik, który
wszczął egzekucję z niektórych ruchomości dłużnika jest właściwy do przeprowadzenia egzekucji także z
pozostałych ruchomości dłużnika, nawet gdy znajdują się one w okręgu innego sądu (art. 844 k.p.c.).
Komorn
ik przystępuje do egzekucji z ruchomości przez ich zajęcie. Co do zasady zająć można
ruchomości dłużnika będące bądź w jego władaniu, bądź we władaniu samego wierzyciela, który do tych
konkretnie ruchomości skierował egzekucję, natomiast ruchomości będące we władaniu osoby trzeciej
można zająć tylko wówczas, gdy osoba ta zgadza się na to albo przyznaje, że stanowią one własność
dłużnika, oraz w wypadkach wskazanych w ustawie. Jednakże w przypadku egzekucji świadczeń
alimentacyjnych komornik może zająć także ruchomości będące we władaniu osoby zamieszkującej
wspólnie z dłużnikiem bez zgody tej osoby, chyba, że przedstawi ona dowód, że ruchomości te są jej
własnością (art. 845 § 2a k.p.c.).
Artykuł 829 k.p.c. określa rzeczy ruchome, z których nie można prowadzić egzekucji ze względów
humanitarnych. Przykładowo można tu wymienić pościel, jedną krowę, dwie kozy lub trzy owce, narzędzia
i inne przedmioty niezbędne do osobistej pracy dłużnika - z wyłączeniem jednak pojazdów
mechanicznych, przedmioty kultu religijn
ego, itd. Ograniczenia egzekucji określone w tym przepisie
dotyczą także egzekucji świadczeń alimentacyjnych.
Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 16 maja 1996 r. w sprawie określenia
przedmiotów należących do rolnika prowadzącego gospodarstwo, które nie podlegają egzekucji sądowej
(Dz. U. Nr 63, poz. 300), w przypadku prowadzenia egzekucji świadczeń pieniężnych innych niż alimenty,
rolnikowi nie można zająć m.in. jednego konia, ciągnika wraz z niezbędnymi maszynami i sprzętem
współpracującym. Tych ograniczeń (z małymi wyjątkami) nie stosuje się jednak w przypadku egzekucji
świadczeń alimentacyjnych.
Komornik dokonuje zajęcia ruchomości przez wpisanie ruchomości do protokołu zajęcia. Odpis
protokołu należy doręczyć dłużnikowi i ewentualnym współwłaścicielom zajętej rzeczy. Skutek zajęcia
ruchomości polega na tym, że jakiekolwiek rozporządzenie nieruchomością (sprzedaż, darowizna, itp.)
dokonane po zajęciu nie ma wpływu na dalszy bieg postępowania, a postępowanie egzekucyjne z zajętej
ru
chomości może być kontynuowane przeciwko nabywcy ruchomości, co nie narusza przepisów o
ochronie nabywcy w dobrej wierze.
Kolejnym etapem egzekucji z ruchomości jest sprzedaż zajętej ruchomości. Ruchomości w
postępowaniu egzekucyjnym mogą zostać sprzedane w drodze:
1) licytacji;
2) sprzedaży z wolnej ręki;
3) sprzedaży komisowej;
4) sprzedaży przedsiębiorstwu handlowemu.
Podstawowym trybem sprzedaży zajętych ruchomości jest licytacja, pozostałe tryby mają charakter
wyjątkowy.
Na pierwszej licytacji c
ena wywołania wynosi 75% sumy oszacowania ruchomości. Jeżeli pierwsza
licytacja nie dojdzie do skutku (np. ze względu na brak licytantów), wierzyciel może w terminie dwóch
tygodni:
1) złożyć wniosek o wyznaczenie drugiej licytacji, podczas której cena wywołania wynosi 50% sumy
oszacowania;
2) przejąć na własność ruchomości wystawione na sprzedaż w cenie nie niższej od ceny wywołania.
Należy podkreślić, że wyznaczenie drugiej licytacji możliwe jest tylko na wniosek dłużnika - także,
gdy egzekucja dotyczy
świadczeń alimentacyjnych.
2.
Egzekucja świadczeń alimentacyjnych z wynagrodzenia za pracę
1. Egzekucja z wynagrodzenia za pracę należy do komornika przy sądzie rejonowym ogólnej
właściwości dłużnika (art. 880 k.p.c.).
2. Do egzekucji świadczeń pieniężnych (w tym alimentów) z wynagrodzenia za pracę komornik
przystępuje przez jego zajęcie (art. 881 k.p.c.). Zajęcie wynagrodzenia polega na tym, że komornik:
1) zawiadamia dłużnika, że do wysokości egzekwowanego roszczenia i aż do pełnego pokrycia długu
ni
e wolno mu odbierać wynagrodzenia poza częścią wolną od zajęcia ani rozporządzać nim w
inny sposób;
2) wzywa pracodawcę, aby w granicach określonych powyżej nie wypłacał dłużnikowi (poza częścią
wolną - patrz niżej) żadnego wynagrodzenia, tylko przekazywał je komornikowi lub bezpośrednio
wierzycielowi egzekwującemu.
3. Zgodnie z art. 87 § 4 k.p. przy egzekucji świadczeń alimentacyjnych z wynagrodzenia za pracę
wysokość potrącenia nie może przekroczyć trzech piątych wynagrodzenia, bez względu na jego
wysok
ość, gdyż w myśl art. 87
1
§ 1 k.p. w przypadku egzekucji świadczeń alimentacyjnych nie występuje
kwota wolna od potrąceń (natomiast w przypadku egzekucji innych należności kwota maksymalnego
potrącenia wynosi połowę wynagrodzenia, a ponadto wynagrodzenie w kwocie minimalnego
wynagrodzenia za pracę jest wolne od potrąceń). Jeżeli dłużnik alimentacyjny zatrudniony jest u osoby
bliskiej, osoba ta w razie zajęcia wynagrodzenia za pracę w poszukiwaniu świadczeń alimentacyjnych nie
może zasłaniać się zarzutem, że wypłaciła dłużnikowi wynagrodzenie z góry, ani zarzutami, że dłużnik
pracuje bez wynagrodzenia lub za wynagrodzeniem niższym od poprzedniego, albo że przysługuje jej
wierzytelność do dłużnika nadająca się do potrącenia z jego roszczenia o wynagrodzenie (art. 1087
k.p.c.).
3.
Egzekucja świadczeń alimentacyjnych z rachunku bankowego
Do prowadzenia egzekucji z rachunku bankowego właściwy jest komornik właściwości ogólnej
dłużnika.
W celu dokonania egzekucji z rachunku bankowego dłużnika, komornik postępuje zgodnie z art. 889
k.p.c., czyli:
1) przesyła do oddziału lub innej jednostki organizacyjnej banku, w którym dłużnik posiada rachunek,
zawiadomienie o zajęciu wierzytelności pieniężnej dłużnika, wynikającej z posiadania rachunku
bankowego, w tym rachunk
u bankowego obejmującego wkład oszczędnościowy do wysokości
należności będącej przedmiotem egzekucji wraz z kosztami egzekucyjnymi i wzywa bank, aby ten
nie dokonywał wypłat z rachunku bez zgody komornika do wysokości zajętej wierzytelności, lecz
przekazyw
ał bezzwłocznie zajętą kwotę na pokrycie należności albo zawiadomił komornika w
terminie siedmiu dni o przeszkodzie do przekazania zajętej kwoty; zawiadomienie jest skuteczne
także w wypadku niewskazania numeru rachunku bankowego, w tym rachunku bankowego
obejmującego wkład oszczędnościowy;
2) zawiadamia dłużnika o zajęciu jego wierzytelności z rachunku bankowego, doręczając mu odpis
tytułu wykonawczego i odpis zawiadomienia wysłanego do banku;
3) przesyła odpis zawiadomienia wysłanego do banku wierzycielowi.
Zajęcie wierzytelności z rachunku bankowego jest dokonane z chwilą doręczenia zawiadomienia o
zakazie wypłat bankowi (art. 890 § 1 k.p.c.).
Wierzytelność z rachunku bankowego podlega egzekucji na zaspokojenie alimentów w pełnej
wysokości, tj. nie ma w tym przypadku żadnej kwoty wolnej od zajęcia, która występuje przy
egzekucji świadczeń innego rodzaju (art. 1083 § 2 k.p.c.).
Zgodnie z art. 891
1
k.p.c. dopuszczalne jest zajęcie wierzytelności z rachunku wspólnego dłużnika i
osób trzecich, z tym że egzekucja jest prowadzona tylko z udziału dłużnika. Dotyczy to także
rachunku wspólnego dla wspólników spółki cywilnej, których w takiej sytuacji komornik
zawiadamia o zajęciu.
Ponadto, zgodnie z art. 891
2
k.p.c., można prowadzić egzekucję z rachunku wspólnego dłużnika i
jego małżonka, przy czym małżonek może bronić się przed zajęciem w drodze powództwa o zwolnienie
spod egzekucji.
4.
Egzekucja świadczeń alimentacyjnych z innych wierzytelności
Egzekucja z innych wierzytelności należy do komornika właściwości ogólnej dłużnika, a w braku
podstaw do jej określenia - do komornika działającego przy sądzie właściwości ogólnej osoby
zobowiązanej względem dłużnika. Gdy nie ma takiej osoby, egzekucja należy do komornika działającego
przy sądzie, w którego okręgu znajduje się przedmiot świadczenia lub prawa (art. 895 § 1 k.p.c.).
Do egzekucji z wierzytelności komornik przystępuje przez jej zajęcie. W celu zajęcia komornik
zgodnie z art. 896 k.p.c.:
1) zawiadomi dłużnika, że nie wolno mu odbierać żadnego świadczenia ani rozporządzać zajętą
wierzytelnością i ustanowionym dla niej zabezpieczeniem ;
2) wezwie dłużnika wierzytelności (tzw. trzeciodłużnika), aby należnego od niego świadczenia nie
uiszczał dłużnikowi, lecz złożył je komornikowi lub do depozytu sądowego, a także by w ciągu
tygodnia złożył oświadczenie dotyczące istnienia i wysokości wierzytelności oraz tego, czy jest
ona zajęta na poczet innych należności.
Zajęcie jest dokonane z chwilą doręczenia wezwania dłużnikowi zajętej wierzytelności, tj.
trzeciodłużnikowi (art. 900 § 1 k.p.c.).
Zajęcie sum płatnych periodycznie obejmuje także wypłaty przyszłe (art. 900 § 2 k.p.c.).
Zajęcia wierzytelności związanej z posiadaniem dokumentu dokonuje się przez odebranie
dokumentu dłużnikowi lub osobie trzeciej (art. 901 § 1 k.p.c.).
Zajęte papiery wartościowe niezapisane na rachunku papierów wartościowych komornik może
sprzedać za pośrednictwem firmy inwestycyjnej w okresie miesiąca od dnia zajęcia, a za zgodą dłużnika -
także po tym terminie (art. 901 § 4 k.p.c.).
Na wniosek wierzyciela komornik może sprzedać zajętą wierzytelność w drodze licytacji lub z wolnej
ręki, o ile nie sprzeciwia się temu charakter zajętej wierzytelności (art. 904
1
k.p.c.).
Sumy przyznane przez Skarb Państwa na specjalne cele (w szczególności stypendia, wsparcia),
które co do zasady nie podlegają egzekucji (art. 831 § 1 pkt 2 k.p.c.), w egzekucji świadczeń
alimentacyjnych podlegają zajęciu do trzech piątych części (art. 1083 § 1 k.p.c.).
5.
Egzekucja świadczeń alimentacyjnych z innych praw majątkowych
Zgodnie z art. 909 k.p.c. przepisy o egzekucji z wierzytelności stosuje się odpowiednio do egzekucji z
innych praw majątkowych.
Do egzekucji z praw majątkowych komornik przystępuje przez zajęcie prawa. W tym celu komornik
(art. 910 § 1 k.p.c.):
1) zawiadomi dłużnika, że nie wolno mu rozporządzać, obciążać ani realizować zajętego prawa, jak
również nie wolno mu pobierać żadnego świadczenia z zajętego prawa;
2) zawiadomi osobę, która z zajętego prawa jest obciążona obowiązkiem względem dłużnika, by tego
obowiązku względem dłużnika nie realizowała, a wynikające z prawa świadczenia pieniężne
uiszczała komornikowi lub na rachunek depozytowy sądu oraz wzywa tę osobę, by w terminie
tygodnia złożyła oświadczenie, czy inne osoby roszczą sobie pretensje do zajęcia prawa, czy i w
jakim sądzie lub przed jakim organem toczy się lub toczyła się sprawa o zajęte prawo, jak również
czy oraz o jakie roszczenie skierowana jest egzekucja do zajętego prawa.
Zgodnie z art. 910 § 2 k.p.c. prawo jest zajęte z chwilą doręczenia zawiadomienia osobie, która z
mocy zajętego prawa jest obciążona obowiązkiem względem dłużnika. Jednakże jeżeli zawiadomienie o
zajęciu zostało wcześniej doręczone dłużnikowi, to skutki zajęcia powstają wobec dłużnika z chwilą
doręczenia mu zawiadomienia o zajęciu - tak samo jest w sytuacji, gdy zajęte prawo jest tego rodzaju, że
nie ma osoby obciążonej obowiązkiem względem dłużnika. Z kolei w stosunku do każdego, kto wiedział o
wszczęciu egzekucji, skutki zajęcia powstają z chwilą, gdy o wszczęciu egzekucji powziął wiadomość,
choćby nawet zawiadomienia, o których mowa powyżej, nie zostały jeszcze doręczone.
Do oszacowania zajętego prawa komornik powołuje biegłego (art. 910
4
k.p.c.).
W przypadku zajęcia praw ze spółki cywilnej zawiadamia się pozostałych wspólników, jeżeli
którakolwiek ze stron poda komornikowi ich adresy (art. 911
2
k.p.c.).
W przypadku zajęcia udziałów w spółce handlowej, praw wspólnika z tytułu udziałów w spółce
handlowej, którymi wspólnikowi wolno rozporządzać, jak również praw majątkowych akcjonariusza,
komornik powiadamia o zajęciu spółkę oraz sąd rejestrowy (art. 911
3
k.p.c.).
Zaspokojenie wierzyciela z zajętego prawa następuje z dochodu, jeżeli zajęte prawo przynosi
dochód, albo z realizacji lub sprzedaży prawa (art. 911
6
k.p.c.). Sprzedaż prawa z reguły dokonywana jest
w trybie licytacji prowadzonej według przepisów o licytacji ruchomości, dopuszczalna jest też sprzedaż z
wolnej ręki uregulowana w art. 911
7
k.p.c.
W szczególny sposób uregulowano egzekucję z instrumentów finansowych zapisanych na rachunku
papierów wartościowych lub innym rachunku. W celu ich zajęcia komornik zgodnie z art. 911
8
k.p.c.:
1) zawiadamia dłużnika, że nie wolno mu odbierać żadnego świadczenia, jak również rozporządzać
zajętymi instrumentami finansowymi;
2) wzywa podmiot prowadzący działalność maklerską, w którym dłużnik ma rachunek, by nie
wykonywał dyspozycji dłużnika, ani też nie wypłacał dłużnikowi pieniędzy ulokowanych na jego
rachunku, lecz zajęte sumy pieniężne do wysokości egzekwowanej kwoty wydał komornikowi lub
złożył na rachunek depozytowy sądu.
Jeżeli sumy pieniężne znajdujące się na rachunku dłużnika nie wystarczają na pokrycie
egzekwowanego roszczenia, zajęte instrumenty finansowe mogą zostać sprzedane w specjalnym trybie
określonym w § 2-5 art. 911
8
k.p.c.
6.
Egzekucja świadczeń alimentacyjnych z nieruchomości
Egzekucja z nieruchomości jest jedynym sposobem egzekucji świadczeń alimentacyjnych, do
którego zastosowania konieczny jest wyraźny wniosek wierzyciela. Jest to najbardziej złożony i
skomplikowany sposób egzekucji. Ze względu na przeznaczenie i ograniczoną objętość niniejszego
opracowania, poniżej przedstawiono tylko uproszczony zarys przebiegu egzekucji z nieruchomości.
Pierwszym etapem egzekucji z nieruchomości jest zajęcie nieruchomości. Do zajęcia nieruchomości
komornik przystępuje przez jednoczesne dokonanie dwóch czynności:
1) wezwanie dłużnika do zapłaty długu w terminie dwóch tygodni (art. 923 k.p.c.),
2) złożenie do sądu właściwego do prowadzenia księgi wieczystej wniosku o dokonanie w księdze
wieczystej wpisu o wszczęciu egzekucji lub o złożenie wniosku do zbioru dokumentów (art. 924
k.p.c.).
Artykuł 925 k.p.c. określa trzy różne momenty decydujące o skuteczności zajęcia:
1) chwilę doręczenia dłużnikowi wezwania do zapłaty długu,
2) chwilę dokonania wpisu w księdze wieczystej lub chwilę złożenia wniosku do zbioru dokumentów,
3) chwilę powzięcia wiadomości o wszczęciu egzekucji.
O powstaniu skutków zajęcia przesądza chwila, która nastąpiła wcześniej.
Drugi
etap egzekucji z nieruchomości to opis i oszacowanie nieruchomości. Komornik po upływie
terminu określonego w wezwaniu do zapłaty (tj. najwcześniej po dwóch tygodniach od doręczenia
dłużnikowi wezwania do zapłaty) dokonuje, na wniosek wierzyciela, opisu i oszacowania nieruchomości.
Należy podkreślić, że złożenie przez wierzyciela wniosku o dokonanie opisu i oszacowania jest tu
warunkiem koniecznym. Jeśli wierzyciel w ciągu roku nie złoży takiego wniosku, egzekucja zostaje
umorzona z mocy samego prawa na podstawie art. 823 k.p.c. Zasadniczo, przy wniosku o opis i
oszacowanie, wierzyciel powinien złożyć wyciąg z księgi wieczystej lub inny dokument potwierdzający
własność dłużnika, jednakże zgodnie z art. 943 § 3 k.p.c. dokumentów tych może od właściwego organu
zażądać także komornik, co wydaje się być wskazane przy egzekucji świadczeń alimentacyjnych.
Do oszacowania nieruchomości komornik obligatoryjnie powołuje biegłego posiadającego
uprawnienia określone w art. 174 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst
jedn. Dz. U. z 2004 r. Nr 261, poz. 2603 z późn. zm.).
Komornik sporządza protokół opisu i oszacowania, który zgodnie z art. 947 § 1 k.p.c. musi zawierać:
1) oznaczenie nieruchomości, jej granice, a w miarę możności jej obszar oraz oznaczenie księgi
wieczystej lub zbioru dokumentów;
2) budowle i inne urządzenia ze wskazaniem ich przeznaczenia gospodarczego oraz przynależności
nieruchomości, jak również zapasy objęte zajęciem;
3) stwierdzone prawa i obciążenia;
4) umowy ubezpieczenia;
5) osoby, w których posiadaniu znajduje się nieruchomość, jej przynależności i pożytki;
6) sposób korzystania z nieruchomości przez dłużnika;
7) oszacowanie z podaniem jego podstaw;
8) zgłoszone prawa do nieruchomości;
9) inne szczegóły istotne dla oznaczenia lub oszacowania nieruchomości.
Trzecim etapem egzekucji z nieruchomości jest licytacja. Zajęta nieruchomość ulega sprzedaży
przez licytację publiczną. Termin licytacji nie może być wyznaczony wcześniej, niż po upływie dwóch
tygodni od
uprawomocnienia się opisu i oszacowania, ani też przed uprawomocnieniem się wyroku, na
podstawie którego wszczęto egzekucję (art. 925 k.p.c.).
Komornik ogłasza o licytacji poprzez publiczne obwieszczenie, które powinno zawierać (art. 953
k.p.c.):
1) ozna
czenie nieruchomości, położenie, imię i nazwisko dłużnika, numer księgi wieczystej i miejsce
jej przechowywania lub oznaczenie zbioru dokumentów i sądu prowadzącego ten zbiór,
2) czas i miejsce licytacji,
3) sumę oszacowania podaną zgodnie i cenę wywołania,
4) wysokość rękojmi, która wynosi jedną dziesiątą sumy oszacowania; z zaznaczeniem, ze rękojmia
może być również złożona w książeczce oszczędnościowej zaopatrzonej w upoważnienie
właściciela książeczki do wypłaty całego wkładu stosownie do prawomocnego postanowienia
sądu o utracie rękojmi albo w inny wskazany przez komornika sposób,
5) cenę wywołania, stanowiącą przy pierwszej licytacji trzy czwarte ceny oszacowania, a przy drugiej
- dwie trzecie ceny oszacowania,
6) terminy, w których w ciągu dwóch tygodni przed licytacją można oglądać nieruchomość i
przeglądać w sądzie akta egzekucyjne,
7) wzmiankę, że prawa osób trzecich nie będą przeszkodą w licytacji i przysądzeniu własności, jeśli
osoby te przed rozpoczęciem licytacji nie złożą dowodu, że wniosły powództwo o zwolnienie
nieruchomości lub przedmiotów razem z nią zajętych od egzekucji i uzyskały orzeczenia
wstrzymujące egzekucję,
8) wyjaśnienie, że prawa użytkowania, służebności i dożywotnika nieujawnione w księdze wieczystej
lub zbiorze dokumentów i niezgłoszone najpóźniej na trzy dni przed licytacją, wygasną z chwilą
uprawomocnienia się postanowienia o przysądzeniu własności.
Obwieszczenie o licytacji doręcza się stronom oraz właściwemu organowi gminy, urzędowi
skarbowemu miejsca położenia nieruchomości oraz organowi ubezpieczeń społecznych.
Warunkiem przystąpienia do licytacji jest złożenie rękojmi w wysokości jednej dziesiątej sumy
oszacowania (art. 962 k.p.c.).
Licytacja odbywa się publicznie, w obecności i pod nadzorem sędziego (art. 972 k.p.c.). Po
zamknięciu licytacji sąd w osobie sędziego, pod którego nadzorem odbyła się licytacja, wydaje na
posiedzeniu jawnym postanowienie co do przybicia na rzecz licytanta, który zaoferował najwyższą cenę
(art. 987 k.p.c.).
Po uprawomocnieniu się postanowienia o przybiciu oraz dopełnieniu przez nabywcę warunków
licytacyjnych (tj. przede wszystkim zapłaceniu wylicytowanej ceny) sąd wydaje postanowienie o
przysądzeniu własności (art. 998 § 1 k.p.c.), co skutkuje przeniesieniem własności na nabywcę (art. 999
k.p.c.).
Ostatnim etapem postępowania egzekucyjnego z nieruchomości jest podział sumy uzyskanej z
egzekucji. Sporządzenie planu podziału jest obowiązkowe. Plan podziału sporządza się w formie
postanowienia. Koniecznymi elementami planu są zgodnie z art. 1024 k.p.c.:
1) suma ulegająca podziałowi;
2) wierzytelności i prawa osób uczestniczących w podziale;
3) suma przypadająca każdemu z uczestników podziału;
4) sumy przeznaczone do wypłaty, jak również sumy pozostawiane na rachunku depozytowym sądu,
ze
wskazaniem przyczyn wstrzymania wypłaty;
5) prawa ujawnione w księdze wieczystej lub zbiorze dokumentów, które wygasły na skutek
przysądzenia własności.
Kolejność zaspokajania wierzytelności jest następująca (art. 1025 k.p.c.):
1) koszty egzekucyjne,
2) należności alimentacyjne,
3) należności za pracę za okres 3 miesięcy do wysokości najniższego wynagrodzenia za pracę
określonego w odrębnych przepisach oraz renty z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby,
niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci i koszty zwykłego pogrzebu dłużnika,
4) należności wynikające z wierzytelności zabezpieczonych hipoteką morską,
5) należności zabezpieczone hipotecznie lub zastawem rejestrowym albo zabezpieczone przez
wpisanie do innego rejestru,
6) należności za pracę niezaspokojone w kolejności trzeciej,
7) należności, do których stosuje się przepisy działu III ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja
podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) o ile nie zostały zaspokojone w
kolejności piątej,
8) należności zabezpieczone prawem zastawu, lub które korzystały z ustawowego pierwszeństwa,
9) należności wierzycieli, którzy prowadzili egzekucję,
10) inne należności.
Jak wynika z powyższego, należności alimentacyjne zaspokajane są w wysokiej, drugiej kolejności,
przed należnościami pozostałych wierzycieli.
Rozdział III
Bezskuteczność egzekucji. Śmierć dłużnika
W razie powstania zaległości za okres dłuższy niż 6 miesięcy komornik z urzędu składa wniosek do
Krajowego Rejestru Sądowego o wpis dłużnika do rejestru dłużników niewypłacalnych. Wniosek
komornika nie podlega opłacie sądowej (art. 1086 § 4 k.p.c.).
Należy nadmienić, że komornik składa wniosek o wpis do Krajowego Rejestru Sądowego niezależnie
od tego, czy dłużnik został wpisany do centralnego rejestru dłużników alimentacyjnych, prowadzonego na
podstawie art. 16 ustawy.
Bezskuteczność egzekucji świadczeń alimentacyjnych nie stanowi podstawy do umorzenia
postępowania (art. 1086 § 5 k.p.c.).
W przypadku śmierci dłużnika alimentacyjnego postępowanie egzekucyjne należy umorzyć, gdyż
zgodnie z art. 139 k.r.o. obowiązek alimentacyjny nie przechodzi na spadkobierców dłużnika.
Dział III
Pomoc osobom uprawnionym do alimentów
Rozdział I
Zagadnienia ogólne
1. Wprowadzenie
Ustawa z dnia
7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (tekst jedn. Dz. U. z
2009 r. Nr 1, poz. 7 z późn. zm.) w założeniu twórców zapewnić ma realne wsparcie osobom
uprawnionym do alimentów, które nie mogą wyegzekwować przysługujących świadczeń w drodze
egzekucji sądowej. Ustawa weszła w życie z dniem 1 października 2008 r. Pomimo to została już
zmieniona ustawą z dnia 27 czerwca 2008 r. o zmianie ustawy o pomocy osobom uprawnionym do
alimentów (Dz. U. Nr 134, poz. 850), która z kolei weszła w życie dnia 30 września 2008 r.
2. Fundusz alimentacyjny
Zgodnie z ustawą, fundusz alimentacyjny stanowi system wspierania osób uprawnionych do
alimentów środkami pochodzącymi z budżetu państwa. Pomimo nazwy, fundusz alimentacyjny nie
stanowi funduszu w rozumie
niu przepisów o finansach publicznych. Skąd biorą się środki w funduszu
alimentacyjnym? W myśl przepisów, jednostką właściwą w zakresie przyznawania i wypłacania środków z
funduszu alimentacyjnego jest gmina. Działania związane z obsługą funduszu alimentacyjnego są
zadaniem z zakresu administracji rządowej, zleconym gminie. Środki na realizację nałożonych przez
ustawę zadań, gmina otrzymuje w formie dotacji celowej z budżetu państwa. Z otrzymanych środków i
podjętych działań gmina musi się rozliczyć i dlatego ustawa nakłada na gminę (zarówno tą, w której
zamieszkuje osoba uprawniona, jak i tą, w której mieszka dłużnik alimentacyjny) oraz marszałka
województwa, w którym ta gmina się znajduje, obowiązek składania sprawozdania ministrowi właściwemu
do spraw zab
ezpieczenia społecznego. Sprawozdanie powinno zawierać informacje na temat:
1) wydatków na świadczenia poniesione ze środków budżetu państwa;
2) liczby wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego;
3) osób korzystających ze świadczeń;
4) dłużników alimentacyjnych;
5) prowadzonych postępowań w sprawie przyznania świadczeń z funduszu alimentacyjnego;
6) podejmowanych działań wobec dłużników alimentacyjnych;
7) kosztów obsługi;
8) prowadzonych postępowań egzekucyjnych.
Sprawozdanie składa się według wzoru określonego odpowiednim rozporządzeniem. Przyjęta przez
ustawodawcę konstrukcja oznacza, że nie ma jednego, ogólnokrajowego funduszu alimentacyjnego, z
którego środki wypłacane są uprawnionym. Przez fundusz alimentacyjny należy rozumieć środki
prz
ekazane gminie z budżetu państwa, przeznaczone na wsparcie osób uprawnionych do alimentów. Z
założenia, decentralizacja ma służyć lepszemu zagospodarowaniu tych środków, lepszemu poznaniu
potrzeby i następnie zaspokojeniu jej.
3. Zakres podmiotowy ustawy
Kto może skorzystać z instytucji i środków określonych w ustawie? Zgodnie z art. 1a dodanym
nowelizacją ustawy, świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługują:
1) obywatelom polskim, czyli osobom posiadającym polskie obywatelstwo;
2) cudzoziemcom,
a) jeżeli wynika to z przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego;
b) jeżeli wynika to z wiążących Rzeczpospolitą Polską umów dwustronnych o zabezpieczeniu
społecznym;
c) przebywającym na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej na podstawie zezwolenia na osiedlenie
się, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich oraz zezwolenia
na zamieszkanie na czas oznaczony udzielonego w związku z okolicznością, o której mowa w
art. 53 ust. 1 pkt 13 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach (tekst jedn. Dz. U. z
2006 r. Nr 234, poz. 1694 z późn. zm.), czyli posiadającym zezwolenie na pobyt rezydenta
długoterminowego WE, udzielonego przez inne państwo członkowskie Unii Europejskiej, oraz
zamierzającym wykonywać pracę lub prowadzić działalność gospodarczą na podstawie
przepisów obowiązujących w tym zakresie w Rzeczypospolitej Polskiej, podjąć lub
kontynuować studia lub szkolenie zawodowe lub wykaże, że zachodzą inne okoliczności
uzasadniające jego zamieszkiwanie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
d) przebywającym na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej w związku z uzyskaniem statusu
uchodźcy lub ochrony uzupełniającej.
Świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługują osobom wymienionym wyżej jeżeli zamieszkują
na teren
ie Rzeczpospolitej Polskiej przez okres świadczeniowy, w którym otrzymują świadczenia z
funduszu alimentacyjnego, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub
dwustronne umowy międzynarodowe o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej.
Zezwolenia na osiedlenie się oraz zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot
Europejskich udziela Wojewoda osobom spełniającym warunki określone w ustawie o cudzoziemcach. O
zezwolenie na osiedlenie się może ubiegać się cudzoziemiec, który:
1) jest małoletnim dzieckiem cudzoziemca, posiadającego zezwolenie na osiedlenie się, urodzonym
na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
2) pozostaje w związku małżeńskim, zawartym z obywatelem polskim co najmniej 3 lata przed
złożeniem wniosku i bezpośrednio przed złożeniem wniosku przebywał nieprzerwanie na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej co najmniej przez 2 lata na podstawie zezwolenia na
zamieszkanie na czas oznaczony;
3) bezpośrednio przed złożeniem wniosku przebywał nieprzerwanie na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej przez okres nie krótszy niż 10 lat na podstawie zgody na pobyt tolerowany, 7 lat w
związku z udzieleniem ochrony uzupełniającej lub przez okres 5 lat w związku z uzyskaniem
statusu uchodźcy;
4) jest dzieckiem obywatela po
lskiego i pozostaje pod jego władzą rodzicielską.
Zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego WE udziela się cudzoziemcowi przebywającemu
na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, bezpośrednio przed złożeniem wniosku, legalnie i nieprzerwanie,
co najmni
ej przez 5 lat, który posiada:
1) stabilne i regularne źródło dochodu wystarczającego do pokrycia kosztów utrzymania siebie i
członków rodziny pozostających na jego utrzymaniu;
2) ubezpieczenie zdrowotne w rozumieniu przepisów o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym lub
potwierdzenie pokrycia przez ubezpieczyciela kosztów leczenia na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej.
Przepisów powyższych nie stosuje się do cudzoziemca:
1) przebywającego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w celu odbywania studiów lub szkolenia
zawodowego;
2) posiadającego zgodę na pobyt tolerowany, azyl, status uchodźcy nadany w Rzeczypospolitej
Polskiej lub korzystającego z ochrony uzupełniającej lub ochrony czasowej;
3) ubiegającego się o nadanie statusu uchodźcy lub o udzielenie azylu;
4) pracownika "au pair"
, sezonowego, delegowanego przez usługodawcę w celu transgranicznego
świadczenia usług lub usługodawcy świadczącego usługi transgraniczne;
5) przebywającego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie wizy, lub zezwolenia na
zamieszkanie na czas oznaczony udzielonego na podstawie;
6) zatrzymanego, umieszczonego w strzeżonym ośrodku, w areszcie w celu wydalenia, w stosunku
do którego został zastosowany środek zapobiegawczy w postaci zakazu opuszczania kraju lub
p
ozbawionego wolności wskutek wykonania orzeczeń wydanych na podstawie ustaw, uznaje się
za legalny.
Zarówno obywatel polski, jak i cudzoziemiec, aby mogli być uznani za osoby uprawnione w
rozumieniu niniejszej ustawy, muszą być osobami uprawnionymi do alimentów od rodzica, na podstawie
tytułu wykonawczego pochodzącego lub zatwierdzonego przez sąd, jeżeli egzekucja okazała się
bezskuteczna.
Świadczenia z funduszu alimentacyjnego nie przysługują:
1) osobie uprawnionej, która została umieszczona w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie;
2) osobie uprawnionej, która jest pełnoletnia i ma własne dziecko;
3) osobie uprawnionej, która zawarła związek małżeński.
Przykładowo, pełnoletnia studentka posiadająca własne dziecko, pomimo, że spełniałaby inne
kryteria, nie uzyska prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego (patrz pkt 2)). Podobnie w
przypadku zawarcia związku małżeńskiego. Kobieta za zgodą sądu rodzinnego może zawrzeć związek
małżeński już w wieku 16 lat, tym samym pozbawia się ją prawa do świadczeń, które pobierałaby przez
minimum dwa lata (do 18 lat, a do 25 jeśli kontynuowałaby naukę, patrz następny punkt).
4.
Warunki konieczne do spełnienia w celu nabycia praw do świadczeń
Osoby ubiegające się o świadczenia, będące obywatelami polskimi lub cudzoziemcami (patrz uwagi
wyżej) muszą spełnić warunki szczegółowe określone w Rozdziale 3 ustawy.
Tak więc, świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługują osobie uprawnionej do czasu
ukończenia przez nią 18 roku życia i ulegają przedłużeniu do ukończenia przez nią 25 roku życia w
przypadku pobierania nauki w szkole lub szkole wyższej. Gdy wobec osoby uprawnionej do alimentów
orzeczono znaczny stopień niepełnosprawności - świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługują jej
bezterminowo. Do znac
znego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością
organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej i wymagającą,
w celu pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku z
niezdolnością do samodzielnej egzystencji
7
.
Świadczenia z funduszu alimentacyjnego nie przysługują osobie uprawnionej, która:
1) została umieszczona w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie (patrz uwagi poniżej) lub
rodzinie za
stępczej;
2) jest pełnoletnia i posiada własne dziecko;
3) zawarła związek małżeński.
Dochód rodziny w przeliczeniu na osobę nie może przekraczać kwoty 725 zł. W skład rodziny
zgodnie z definicją zawartą w ustawie wchodzą: rodzice osoby uprawnionej, jej małżonek, a także:
1) osoba, z którą rodzic osoby uprawnionej wychowuje wspólne dziecko (konkubent rodzica);
zgodnie z tą definicją, do członków rodziny, w celu ustalenia dochodu, nie można zaliczyć
konkubenta rodzica osoby uprawnionej wychowującego dzieci pochodzące z poprzedniego
związku;
2) pozostające na utrzymaniu rodziców osoby uprawnionej dzieci do lat 25, a także dzieci powyżej
tego wieku jeśli orzeczono wobec nich znaczny stopień niepełnosprawności i pobierają z tego
tytułu świadczenie pielęgnacyjne lub pobierają świadczenia z funduszu alimentacyjnego;
3) a także sama osoba uprawniona;
W skład rodziny w myśl ustawy nie wchodzą/dzi:
1) dzieci pozostające pod opieką opiekuna prawnego;
2) dzieci pozostające w związku małżeńskim;
3) pełnoletnie dzieci posiadające własne dzieci;
4) rodzic osoby uprawnionej zobowiązany tytułem wykonawczym pochodzącym od sądu lub przez
sąd zatwierdzonym do alimentów na rzecz osoby uprawnionej;
Nie bierze się pod uwagę, w trakcie ustalania dochodu rodziny w przeliczeniu na jedną osobę,
członka rodziny przebywającego w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie. Przez instytucję
zapewniającą całodobowe utrzymanie ustawa rozumie dom pomocy społecznej, placówkę opiekuńczo-
wychowawczą, młodzieżowy ośrodek wychowawczy, schronisko dla nieletnich, zakład poprawczy, areszt
śledczy, zakład karny, zakład opiekuńczo-leczniczy, zakład pielęgnacyjno-opiekuńczy, szkołę wojskową
lub inną szkołę - ale tylko wtedy, gdy zapewniają one bezpłatnie całodobowe utrzymanie. Także w
sytu
acji, gdy członek rodziny przebywa w jednej z wyżej wymienionych instytucji i ponosi koszty
utrzymania lub uiszcza opłaty za to utrzymanie, uwzględnia się go licząc dochód przypadający na jedną
osobę. W każdej z sytuacji dochód uzyskiwany przez taką osobę jest wliczany do dochodu całej rodziny.
W wyniku przyjęcia takiego rozwiązania powstaje ryzyko sztucznego zawyżenia wysokości dochodów.
Lepszym rozwiązaniem, korzystniejszym dla uprawnionych, wydaje się niewliczanie dochodu takiej osoby
do dochodu rodziny
i niewliczanie takiej osoby w skład rodziny dla potrzeb ustalenia dochodu
przypadającego na jedną osobę. Podsumowując, jeśli któryś z członków rodziny przebywa w jednej z
instytucji wymienionej w ustawie, nie bierze się go pod uwagę ustalając dochód rodziny w przeliczeniu na
osobę.
W przypadku zaginięcia małżonka rodzica osoby uprawnionej nie wlicza się zaginionego w skład
rodziny i nie uwzględnia się jego dochodów. Konieczne jest jednak przedłożenie zaświadczenia z Policji
potwierdzającego przyjęcie zgłoszenia o zaginięciu. Raz na kwartał organ, który przyznał świadczenie ma
obowiązek zasięgania informacji od Policji o zaginionym małżonku.
1.
Dochód w rozumieniu ustawy
Przez dochód w rozumieniu ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów uznaje się, po
odliczeniu kwot alimentów świadczonych na rzecz innych osób:
1) przychody podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych na podstawie przepisów o podatku
dochodowym od osób fizycznych, pomniejszone o koszty uzyskania przychodu, należny podatek
dochodo
wy od osób fizycznych, składki na ubezpieczenia społeczne niezaliczone do kosztów
uzyskania przychodu oraz składki na ubezpieczenie zdrowotne,
2) deklarowany w oświadczeniu dochód z działalności podlegającej opodatkowaniu na podstawie
przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez
osoby fizyczne, pomniejszony o należny zryczałtowany podatek dochodowy i składki na
ubezpieczenia społeczne i zdrowotne,
3) inne dochody niepodlegające opodatkowaniu na podstawie przepisów o podatku dochodowym od
osób fizycznych:
a) renty określone w przepisach o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich
rodzin,
b) renty wypłacone osobom represjonowanym i członkom ich rodzin, przyznane na zasadach
określonych w przepisach o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin,
c) świadczenia pieniężne oraz ryczałt energetyczny określone w przepisach o świadczeniu
pieniężnym i uprawnieniach przysługujących żołnierzom zastępczej służby wojskowej
przymusowo zatrudniany
m w kopalniach węgla, kamieniołomach, zakładach rud uranu i
batalionach budowlanych,
d) dodatek kombatancki, ryczałt energetyczny i dodatek kompensacyjny określone w przepisach o
kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu
powojennego,
e) świadczenie pieniężne określone w przepisach o świadczeniu pieniężnym przysługującym
osobom deportowanym do pracy przymusowej oraz osadzonym w obozach pracy przez III
Rzeszę Niemiecką lub Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich,
f) emerytury i renty otrzymywane przez osoby, które utraciły wzrok w wyniku działań wojennych w
latach 1939-
1945 lub eksplozji pozostałych po tej wojnie niewypałów i niewybuchów,
g) renty inwalidzkie z tytułu inwalidztwa wojennego, kwoty zaopatrzenia otrzymywane przez ofiary
wojny oraz członków ich rodzin, renty wypadkowe osób, których inwalidztwo powstało w
związku z przymusowym pobytem na robotach w III Rzeszy Niemieckiej w latach 1939-1945,
otrzymywane z zagranicy,
h) zasiłki chorobowe określone w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników oraz w
przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych,
i) środki bezzwrotnej pomocy zagranicznej otrzymywane od rządów państw obcych, organizacji
międzynarodowych lub międzynarodowych instytucji finansowych, pochodzące ze środków
bezzwrotnej pomocy przyznanych na podstawie jednostronnej deklaracji lub umów zawartych
z tymi państwami, organizacjami lub instytucjami przez Radę Ministrów, właściwego ministra
lub agencje rządowe, w tym również w przypadkach, gdy przekazanie tych środków jest
dokonywane za pośrednictwem podmiotu upoważnionego do rozdzielania środków
bezzwrotnej pomocy zagranicznej na rzecz podmiotów, którym służyć ma ta pomoc,
j) należności ze stosunku pracy lub z tytułu stypendium osób fizycznych mających miejsce
zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, przebywających czasowo za granicą - w
wysokości odpowiadającej równowartości diet z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju
ustalonych dla pracowników zatrudnionych w państwowych lub samorządowych jednostkach
sfery budżetowej na podstawie k.p.,
k) należności pieniężne wypłacone policjantom, żołnierzom, celnikom i pracownikom jednostek
wojskowych i jednostek policyjnych użytych poza granicami państwa w celu udziału w
konflikcie zbro
jnym lub wzmocnienia sił państwa albo państw sojuszniczych, misji pokojowej,
akcji zapobieżenia aktom terroryzmu lub ich skutkom, a także należności pieniężne wypłacone
żołnierzom, policjantom, celnikom i pracownikom pełniącym funkcje obserwatorów w misjach
pokojowych organizacji międzynarodowych i sił wielonarodowych,
l) należności pieniężne ze stosunku służbowego otrzymywane w czasie służby kandydackiej przez
funkcjonariuszy Policji, Państwowej Straży Pożarnej, Straży Granicznej i Biura Ochrony Rządu
obl
iczone za okres, w którym osoby te uzyskały dochód,
ł) dochody członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych z tytułu członkostwa w rolniczej
spółdzielni produkcyjnej, pomniejszone o składki na ubezpieczenia społeczne,
m) alimenty na rzecz dzieci,
n) st
ypendia określone w przepisach o systemie oświaty, przepisach Prawo o szkolnictwie
wyższym oraz w przepisach o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i
tytule w zakresie sztuki, a także inne stypendia przyznawane uczniom lub studentom,
o)
kwoty diet nieopodatkowane podatkiem dochodowym od osób fizycznych, otrzymywane przez
osoby wykonujące czynności związane z pełnieniem obowiązków społecznych i obywatelskich,
p) należności pieniężne otrzymywane z tytułu wynajmu pokoi gościnnych w budynkach
mieszkalnych położonych na terenach wiejskich w gospodarstwie rolnym osobom
przebywającym na wypoczynku oraz uzyskane z tytułu wyżywienia tych osób,
r) dodatki za tajne nauczanie określone w ustawie z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela
(tekst jedn. Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 z późn. zm.),
s) dochody uzyskane z działalności gospodarczej prowadzonej na podstawie zezwolenia na
terenie spe
cjalnej strefy ekonomicznej określonej w przepisach o specjalnych strefach
ekonomicznych,
t) ekwiwalenty pieniężne za deputaty węglowe określone w przepisach o komercjalizacji,
restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego "Polskie Koleje Państwowe",
u) ekwiwalenty z tytułu prawa do bezpłatnego węgla określone w przepisach o restrukturyzacji
górnictwa węgla kamiennego w latach 2003-2006,
w) świadczenia określone w przepisach o wykonywaniu mandatu posła i senatora,
x) dochody uzyskane z gospodarstwa rolnego,
y) dochody uzyskiwane za granicą Rzeczypospolitej Polskiej, pomniejszone odpowiednio o
zapłacone za granicą Rzeczypospolitej Polskiej: podatek dochodowy oraz składki na
obowiązkowe ubezpieczenie społeczne i obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne,
z) renty określone w przepisach o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich ze środków
pochodzących z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej oraz
w przepisach o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego
Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich,
zz) zaliczkę alimentacyjną określoną w przepisach o postępowaniu wobec dłużników
alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej,
zzz) świadczenia pieniężne wypłacane w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów;
Dochód rodziny z kolei to przeciętny miesięczny dochód członków rodziny uzyskany w roku
kalendarzowym poprzedzającym okres świadczeniowy, czyli okres na jaki przyznano świadczenie.
Krańcowy dochód rodziny w przeliczeniu na osobę jaki uprawnia do pobierania świadczeń z funduszu
alimentacyjnego to 725 zł.
Obliczając składkę zdrowotną w przypadku uzyskiwania dochodu opodatkowanego podatkiem
dochodowym od osób fizycznych na zasadach ogólnych stosuje się wzór:
S = Sp (P - Sus)
gdzie:
S -
to składka zdrowotna wyrażona w złotych polskich,
Sp -
to stopa procentowa składki na ubezpieczenie zdrowotne,
P -
przychód wyrażony w złotych polskich,
Sus -
składka na ubezpieczenie społeczne wyrażona w złotych polskich.
W przypadku, gdy członek rodziny jest zobowiązany do świadczeń alimentacyjnych na rzecz osób
spoza rodziny, od dochodu rodziny uzyskanego w roku kalendarzowym poprzedzającym okres
świadczeniowy odejmuje się kwotę alimentów zapłaconych w tymże roku kalendarzowym. Gdy członek
rod
ziny traci dochód (np. w wyniku utraty pracy) - od dochodu rodziny - odejmuje się przeciętną
miesięczną kwotę utraconego dochodu. Nie pomniejsza się dochodu rodziny, jeśli osoba, która straciła
dochód w tym samym roku kalendarzowym, bez względu na okres przerwy, uzyskała inny dochód i nie
utraciła go przed złożeniem wniosku. Zgodnie z ustawą, przez utratę dochodu rozumieć należy tylko i
wyłącznie utratę dochodu spowodowaną:
1) uzyskaniem prawa do urlopu wychowawczego;
2) utratą prawa do zasiłku lub stypendium dla bezrobotnych;
3) utratą zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej;
4) utratą zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego, a także emerytury lub
renty, renty rodzinnej lub renty socjalnej, z wyjątkiem renty przyznanej rolnikowi w związku z
przekazaniem gospodarstwa rolnego lub dzierżawą gospodarstwa rolnego (patrz szerzej punkt
Dochód z gospodarstwa rolnego);
5) wyrejestrowaniem pozarolniczej działalności gospodarczej.
Uzyskanie dochodu to z kolei:
1) zakończenie urlopu wychowawczego;
2) uzyskanie prawa do zasiłku lub stypendium dla bezrobotnych;
3) uzyskanie zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej;
4) uzyskanie zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego, a także emerytury i
renty, renty rodzinnej lub socjalnej,
z wyjątkiem renty przyznanej rolnikowi w związku z
przekazaniem lub dzierżawą gospodarstwa rolnego;
5) rozpoczęcie pozarolniczej działalności gospodarczej.
Tylko ze zdarzeniami wymienionymi powyżej, ustawa wiąże skutki związane z utratą lub uzyskaniem
d
ochodu. Ustawa definiuje także pojęcie zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej. Jest to wykonywanie
pracy na podstawie stosunku pracy (np. umowa o pracę; na czas nieokreślony, określony, próbny, na
zastępstwo), stosunku służbowego, umowy o pracę nakładczą oraz wykonywanie pracy lub świadczenie
usług na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia, umowy o dzieło, kontraktu menedżerskiego albo
w okresie członkowstwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej, spółdzielni kółek rolniczych lub spółdzielni
usług rolniczych, a także prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej.
Dochody osiągnięte poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej, nie wykazane w zaświadczeniu o
dochodach (np. z pracy sezonowej), przelicza się według kursu średniego waluty, ogłoszonego przez
Narodowy Bank Polski w ostatnim dniu roboczym roku kalendarzowego, z którego dochód osiągnięty
przez rodzinę brany jest pod uwagę przy ustalaniu prawa do świadczeń. Tym samym, jeśli jeden z
członków rodziny pracował np. w 2007 r. w lipcu i sierpniu w Wielkiej Brytanii i osiągnął dochód w funtach,
na złotówki dochód ten będzie przeliczony po kursie średnim z dnia 31 grudnia 2007 r. Jeśli dochód poza
granicami kraju osiągnięty został w roku kalendarzowym niepoprzedzającym roku, na podstawie którego
ustala s
ię dochód konieczny do uzyskania świadczeń i dochód ten nie jest uwzględniony w zaświadczeniu
o zarobkach -
dochód przelicza się na podstawie średniego kursu waluty Narodowego Banku Polskiego z
ostatniego dnia roboczego pełnego miesiąca, w którym dochód został uzyskany. W powyższym
przykładzie w takiej sytuacji dochód przeliczany byłby po kursie z dnia 31 sierpnia 2007 r.
Jak wspomniano wyżej, jako dochód rodziny traktowane są także alimenty otrzymywane przez
członka rodziny. Często kwota faktycznego świadczenia nie odpowiada kwocie należnej. Dlatego też w
przypadku, gdy członek rodziny posiada ustalone prawo do alimentów, ale otrzymuje je w wysokości
niższej lub wyższej niż określone w tytule egzekucyjnym, do dochodu rodziny wlicza się alimenty w
faktyczni
e otrzymywanej wysokości. Konieczne jest przedłożenie dokumentacji udowadniającej wysokość
otrzymywanych alimentów. Mogą to być:
1) zaświadczenie organu egzekucyjnego (komornik lub sąd) stwierdzające całkowitą lub częściową
bezskuteczność egzekucji wraz z informacją o wysokości wyegzekwowanych alimentów - w
przypadku otrzymywania kwot niższych niż należne;
2) oświadczenia o wysokości otrzymywanych alimentów lub zaświadczenia organu prowadzącego
postępowanie egzekucyjne (komornik lub sąd) o wysokości wyegzekwowanych alimentów (gdy
jest prowadzona egzekucja) -
w przypadku otrzymywania kwot wyższych niż należne.
Przy ustalaniu prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego i wysokości tego świadczenia:
1) w razie ustalenia łącznej kwoty alimentów dla kilku osób uprawnionych za kwotę alimentów
przysługujących jednej osobie uważa się część łącznej kwoty proporcjonalną do liczy osób, dla
których ustalono alimenty - dotyczy to sytuacji, gdy w wyroku wysokość alimentów np. dla dwójki
uprawnionych orzeczona jest łącznie; aby obliczyć kwotę alimentów przysługującą jednej osobie
uprawnionej należy podzielić sumę przyznanych alimentów przez liczbę osób uprawnionych;
2) w razie ustalenia alimentów więcej niż jednym tytułem wykonawczym od rodziców dziecka za
kwotę alimentów przysługujących jednej osobie uważa się kwotę alimentów przysługujących na
podstawie wszystkich tytułów wykonawczych - np. w sytuacji, gdy dziecku przysługują alimenty od
obojga rodziców, orzeczone dwoma różnymi wyrokami, kwotę alimentów przysługującą temu
dziecku oblicza się sumując kwoty alimentów orzeczone w obu wyrokach.
Dochody uzyskane przez członka rodziny w roku niebędącym podstawą do ustalenia prawa do
świadczeń z funduszu alimentacyjnego wlicza się do miesięcznych dochodów rodziny, jeśli członek
rodziny otrzymuje ten dochód w dniu ustalania prawa do świadczenia. Konieczne jest załączenie do
wniosku dokumentacji potwierdzającej wysokość dochodu. Gdy dochód rodziny powiększony o wyżej
wymieniony dochód przekracza 725 zł, świadczenie nie przysługuje od miesiąca następującego po
pierwszym pełnym miesiącu od uzyskania dochodu.
Wymaga podkreślenia, że do dochodu rodziny obliczanego w celu ustalenia prawa do świadczeń z
funduszu alimentacyjnego nie bierze się pod uwagę kwot otrzymanych świadczeń z tego funduszu.
2.
Dochód osoby pozostającej pod opieką. Pojęcie opieki
W przypadku, gdy prawo do świadczeń ustala się dla osoby uprawnionej pozostającej pod opieką
opiekuna prawnego, ustalając dochód, od którego zależy przyznanie świadczenia bierze się pod uwagę
wyłącznie dochód osoby uprawnionej. Przez opiekuna prawnego rozumie się osobę powołaną do ochrony
interesów osobistych i majątkowych osoby ubezwłasnowolnionej całkowicie lub małoletniej,
niepozostającej pod opieką rodzicielską. Opieka jest instytucją prawa cywilnego, ale uregulowana jest w
art. 145 k.r.o. Powstaje z mocy orzeczenia sądu rodzinnego. Sąd ten sprawuje także nadzór nad
działalnością ustanowionego opiekuna. Opieka, w przypadku ustanowienia opiekuna dla osoby
małoletniej niepozostającej pod opieką rodzicielską, wygasa z mocy prawa wraz z osiągnięciem
pełnoletniości przez tą osobę. W pozostałych przypadkach konieczne jest orzeczenie sądu rodzinnego.
3.
Dochód z gospodarstwa rolnego
Ustalając dochód z gospodarstwa rolnego przyjmuje się, że z jednego hektara przeliczeniowego
uzyskuje się dochód miesięczny w wysokości jednej dwunastej dochodu ogłaszanego corocznie w drodze
obwieszczenia przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie art. 18 ustawy z dnia 15
listopada 1984 r. o po
datku rolnym (tekst jedn. Dz. U. z 2006 r. Nr 136, poz. 969 z późn. zm.). Prezes
GUS, zgodnie z ustawą, obwieszcza o wysokości przeciętnego dochodu z hektara przeliczeniowego do
dnia 23 września każdego roku, podając przeciętny dochód za rok ubiegły. Zgodnie z aktualnym
obwieszczeniem z dnia 22 września 2008 r. (M.P. Nr 72, poz. 656) przeciętny dochód z pracy w
indywidualnym gospodarstwie rolnym z jednego hektara przeliczeniowego wynosił w 2007 r. 2 200 zł.
Dochód ustalany w ten sposób ma charakter ryczałtowy. Nie ma znaczenia faktyczne uprawianie i
uzyskiwanie dochodów z posiadanych gruntów. Tym samym, obliczając miesięczny dochód z
gospodarstwa rolnego przyjmujemy, że z jednego hektara przeliczeniowego uzyskuje się dochód w
wysokości w przybliżeniu 183 zł. Dochód ustala się na podstawie przeciętnej liczby hektarów
przeliczeniowych posiadanych przez rodzinę w roku kalendarzowym poprzedzającym okres
świadczeniowy (czyli okres od 1 października do 30 września następnego roku). Do powierzchni
gospodarstwa, w ce
lu ustalenia liczby hektarów przeliczeniowych, wlicza się także obszary rolne oddane
w dzierżawę. Wyjątkiem są grunty oddane w dzierżawę:
1) na podstawie umowy zawartej zgodnie z przepisami o ubezpieczeniu społecznym rolników
8
;
2) wniesione do użytkowania przez rolniczą spółdzielnię produkcyjną;
3) w związku z pobieraniem renty określonej w przepisach o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich
ze środków pochodzących z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji
Rolnej.
Umowa dzierżawy określona w przepisach ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników musi
spełniać szereg warunków, a mianowicie:
1) musi ją zawrzeć emeryt lub rencista w formie pisemnej na okres co najmniej 10 lat;
2) drugą stroną umowy nie może być: zstępny (potomek, np. syn, wnuk), pasierb, małżonek, osoba
pozostająca z emerytem lub rencistą we wspólnym gospodarstwie domowym, a także
małżonkowie osób wymienionych wcześniej. Nie ma przeszkód, aby umowa dzierżawy zawarta
była z osobą prawną, np. spółką z o.o.;
3) umowa pow
inna być zgłoszona do ewidencji gruntów i budynków. Fakt zgłoszenia powinien być
odnotowany w umowie.
Warunki oraz tryb przekazania przez rolnika gospodarstwa rolnego w celu uzyskania renty ze
środków pochodzących z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej reguluje
rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 kwietnia 2004 r.
9
Analogicznie jak w przypadku umowy
dzierżawy w rozumieniu ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, umowa dzierżawy musi być
zawarta na okres minimum 10 lat
, w zwykłej formie pisemnej zgłoszonej do ewidencji gruntów i budynków
lub w formie aktu notarialnego. Umowa nie może być zawarta:
1) z zstępnym lub pasierbem rolnika;
2) z osobą pozostającą z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym;
3) a także z małżonkami osób określonych w punktach 1) i 2).
Umowa o przekazaniu gospodarstwa rolnego lub użytków rolnych wchodzących w jego skład może
być zawarta:
1) z osobą fizyczną, która spełnia łącznie następujące warunki:
a) jest rolnikiem młodszym niż rolnik przekazujący gospodarstwo rolne lub następcą,
b) posiada kwalifikacje zawodowe przydatne do prowadzenia działalności rolniczej,
c) nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty z ubezpieczenia społecznego lub zaopatrzenia
emerytalnego, lub ubezpieczenia
społecznego rolników,
d) zobowiąże się do prowadzenia działalności rolniczej na przejętych użytkach rolnych przez
okres co najmniej 5 lat;
2) z osobą prawną albo jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej:
a) jeżeli działalność rolnicza należy do zakresu jej działania lub
b) na cele ochrony przyrody w rozumieniu przepisów o ochronie przyrody, a w szczególności na
tworzenie lub powiększanie parków narodowych lub rezerwatów przyrody;
3) z osobą fizyczną, osobą prawną albo jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej
z przeznaczeniem do zalesienia, jeżeli użytki te zostały przeznaczone do zalesienia w
miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego.
Osoba fizyczna posiada kwalifikacje zawodowe, o których mowa w ust. 1 pkt 1 lit. b, jeżeli ma:
1) wykształcenie rolnicze średnie lub wyższe;
2) wykształcenie rolnicze zasadnicze zawodowe lub tytuł kwalifikacyjny w zawodzie przydatnym do
prowadzenia działalności rolniczej i co najmniej 3-letni okres pracy w gospodarstwie rolnym;
3) wykształcenie średnie lub wyższe na kierunku innym niż rolniczy i co najmniej 3-letni okres pracy
w gospodarstwie rolnym;
4) wykształcenie wyższe na kierunku innym niż rolniczy i ukończone studia podyplomowe w zakresie
związanym z rolnictwem;
5) wyksz
tałcenie podstawowe lub zasadnicze zawodowe inne niż rolnicze i co najmniej 5-letni okres
pracy w gospodarstwie rolnym.
W przypadku, gdy ustala się dochód rodziny uzyskany przez dzierżawcę gospodarstwa rolnego lub
jego części, opisanych wyżej, od dochodu odejmuje się zapłacony z tytułu tej dzierżawy czynsz. Podobnie
jest, gdy rodzina dzierżawi gospodarstwo rolne od Agencji Nieruchomości Rolnych - od dochodu odejmuje
się czynsz należny Agencji. W sytuacji, gdy rodzina uzyskuje jednocześnie dochody z gospodarstwa
rolnego i z innych źródeł (np. z umowy o pracę, zlecenia czy o dzieło), wszystkie te dochody sumuje się.
Przyjęcie sztywnego kryterium dochodowego przyznawania pomocy (725 zł na osobę) może okazać
się krzywdzące dla niektórych rodzin. Ustawa nie przewiduje bowiem żadnego odstępstwa od tej kwoty.
Tym samym, jeśli rodzina w przeliczeniu na osobę osiągnie dochód np. 730 zł świadczenia z funduszu
alimentacyjnego nie będą przysługiwały. Ustawa nie przewiduje żadnego odwołania czy też wyjątku. To
zrozumiałe: inne rozwiązania mogłyby stanowić pole do nadużyć i nieuczciwych działań. Ustawodawca
upoważnił Radę Ministrów do wydania odpowiedniego rozporządzenia podwyższającego próg
przyznawania świadczeń z funduszu alimentacyjnego. Wydając takie rozporządzenie, Rada Ministrów
kierować ma się wysokością wyegzekwowanych świadczeń alimentacyjnych. Powstała dziwna sytuacja: w
celu obniżenia progu 725 zł konieczna będzie zmiana ustawy i przejście długotrwałej ścieżki legislacyjnej,
natomiast do podwyższenia progu wystarczy rozporządzenie Rady Ministrów.
5.
Świadczenie z funduszu alimentacyjnego
Świadczenie z funduszu alimentacyjnego przysługuje w wysokości bieżąco ustalonych alimentów,
jednak nie więcej niż 500 zł. Wypłata świadczenia następuje w gotówce. Gdy organ ustalający i
wypłacający świadczenie, otrzyma z ośrodka pomocy społecznej informację, że osoba uprawniona lub jej
przedstawiciel ustawowy marnotrawią wypłacane świadczenia (np. przeznaczają na alkohol), organ może
przekazywać należne świadczenia z funduszu alimentacyjnego w całości lub części w formie rzeczowej
(np. w postaci ubrań, jedzenia). Prawo do świadczeń ustala się na okres świadczeniowy, począwszy od
miesiąca, w którym wpłynął wniosek do właściwej ze względu na miejsce zamieszkania gminy osoby
upra
wnionej, nie wcześniej jednak niż od początku okresu świadczeniowego do końca tego okresu. Okres
świadczeniowy, to okres na jaki ustala się prawo do świadczeń z funduszu alimentacyjnego. Okres ten
rozpoczyna się dnia 1 października i trwa do dnia 30 września następnego roku. Można zatem wystąpić z
wnioskiem o przyznanie świadczeń w grudniu i świadczenia zostaną przyznane od grudnia do dnia 30
września następnego roku. Złożenie wniosku w lipcu nie spowoduje przyznania świadczeń od lipca, lecz
dopiero od pocz
ątku okresu świadczeniowego, czyli od dnia 1 października. Wyjątek stanowi sytuacja,
gdy osoba uprawniona w tym samym roku po ukończeniu nauki została przyjęta do szkoły wyższej: wtedy
świadczenia przysługują także za miesiąc wrzesień. Ustawa definiuje szkołę wyższą tak jak ustawa o
szkolnictwie wyższym, a także kolegium nauczycielskie, nauczycielskie kolegium języków obcych oraz
kolegium pracowników służb społecznych.
Świadczenia z funduszu alimentacyjnego wypłaca się w okresach miesięcznych. Właściwy organ
może wstrzymać wypłatę świadczenia. Wstrzymanie wypłaty świadczeń z funduszu alimentacyjnego
następuje w sytuacji, gdy osoba uprawniona lub jej przedstawiciel ustawowy:
1) odmówili udzielenia lub nie udzielili, w wyznaczonym terminie, wyjaśnień co do okoliczności
mających wpływ na prawo do świadczeń;
2) odmówili organowi prowadzącemu postępowanie egzekucyjne (komornik lub sąd) informacji
mających wpływ na skuteczność egzekucji lub udzielili informacji nieprawdziwych;
3) nie odbierają świadczeń przez trzy kolejne miesiące kalendarzowe.
W przypadku złożenia wyjaśnień, o których mowa w pkt 2) świadczenie wypłaca się począwszy od
miesiąca, w którym do właściwego organu wpłynęły wyjaśnienia. Gdy osoba uprawniona zgłosi się po
upływie trzech miesięcy po odbiór świadczeń, wypłaca się jej środki za cały okres wstrzymania wypłaty
(pkt 3)). Jeżeli wznowienie wypłaty wstrzymanych świadczeń z funduszu alimentacyjnego nie nastąpi do
końca okresu świadczeniowego - prawo to wygasa.
Rozdział II
Zasady i tryb przyzna
wania i wypłacania świadczeń z funduszu alimentacyjnego
1. Wniosek
Osoba ubiegająca się o prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego w pierwszej kolejności
powinna wystąpić z odpowiednim wnioskiem do urzędu gminy lub miasta, właściwym dla niej ze względu
na miejsce zamieszkania. Wniosek składa osoba uprawniona lub jej przedstawiciel ustawowy (także
opiekun prawny i pełnomocnik). We wniosku należy zawrzeć następujące informacje:
1) dane dotyczące członków rodziny, w tym: imię, nazwisko, datę urodzenia, numer PESEL, numer
NIP, a w razie gdy nie nadano tych numerów lub jednego z nich - serię i numer dowodu
osobistego lub paszportu;
2) oświadczenie wnioskodawcy o przekazaniu organowi egzekucyjnemu wszelkich znanych mu
informacji niezbędnych do prowadzenia postępowania egzekucyjnego przeciwko dłużnikowi
alimentacyjnemu;
3) oświadczenie wnioskodawcy o miejscu zamieszkania, wieku, zatrudnieniu i sytuacji ekonomicznej
osób zobowiązanych względem osoby uprawnionej do alimentacji.
Są to dane niezbędne, bez podania których wniosek nie będzie mógł być rozpatrzony (przykładowy
wniosek i wzór wniosku - patrz Aneks).
Do wniosku należy załączyć odpowiednie zaświadczenia i oświadczenia. Są to:
1) zaświadczenie o dochodzie podlegającym opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób
fizycznych na zasadach ogólnych każdego członka rodziny, wydane przez naczelnika właściwego
urzędu skarbowego, zawierające informacje o:
a) wysokości dochodu,
b) wysokości składek na ubezpieczenia społeczne odliczonych od dochodu,
c) wysok
ości składek na ubezpieczenie zdrowotne odliczonych od podatku,
d) wysokości należnego podatku;
2) zaświadczenia lub oświadczenia dokumentujące wysokość innych dochodów;
3) inne zaświadczenia lub oświadczenia oraz dowody niezbędne do ustalenia prawa do świadczenia,
w tym:
a) dokument stwierdzający wiek osoby uprawnionej (np. odpis aktu urodzenia),
b)
zaświadczenie
organu
prowadzącego
postępowanie
egzekucyjne
stwierdzające
bezskuteczność egzekucji,
c) orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności,
d) odpis prawomocnego orzeczenia sądu zasądzającego alimenty, odpis postanowienia sądu o
zabezpieczeniu powództwa o alimenty, odpis protokołu zawierającego treść ugody sądowej lub
ugody zawartej przed mediatorem,
e) orzeczenie sądu rodzinnego o ustaleniu opiekuna prawnego dla osoby uprawnionej,
f) zaświadczenie o uczęszczaniu osoby uprawnionej do szkoły lub szkoły wyższej,
g) informacje właściwego sądu lub właściwej instytucji o podjęciu przez osobę uprawnioną
czynności związanych z wykonaniem tytułu wykonawczego za granicą albo o niepodjęciu tych
czynności w szczególności w związku z:
-
brakiem podstawy prawnej do ich podjęcia lub
-
brakiem możliwości wskazania przez osobę uprawnioną miejsca zamieszkania dłużnika
alimentacyjnego za granicą.
Dochód rodziny powinien być udokumentowany przez załączenie:
1) zaświadczenia o dochodzie członków rodziny, podlegającym opodatkowaniu podatkiem
dochodowym od osób fizycznych na zasadach ogólnych, uzyskanym w roku kalendarzowym
poprzedzającym okres świadczeniowy;
2) oświadczenia o dochodzie członków rodziny rozliczających się na podstawie przepisów o
zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby
fizyczne, uzyskanym w roku kalendarzowym poprzedzającym okres świadczeniowy;
3) oświadczenia o dochodzie członków rodziny niepodlegającym opodatkowaniu, uzyskanym w roku
kalendarzowym poprzedzającym okres świadczeniowy;
W przypadku braku załączenia zaświadczenia o bezskuteczności egzekucji, z żądaniem przesłania
takiego zaświadczenia wystąpi gmina właściwa ze względu na miejsce zamieszkania wierzyciela do
komornika sądowego prowadzącego dane postępowanie egzekucyjne. Komornik ma ustawowy
obowiązek przesłania takiego zaświadczenia w terminie 14 dni od otrzymania wezwania z gminy.
Zaświadczenie powinno zawierać informację o stanie egzekucji, przyczynach jej bezskuteczności oraz o
działaniach podejmowanych w celu wyegzekwowania zasądzonych świadczeń alimentacyjnych (wzór
takiego zaświadczenia znajduje się w Aneksie).
W przypadku, gdy małżonek rodzica osoby uprawnionej zaginął, do wniosku należy dołączyć
zaświadczenie z Policji potwierdzające fakt zgłoszenia zawiadomienia o zaginięciu.
Warto pamiętać, że wszystkie oświadczenia osoba składająca wniosek, składa pod rygorem
odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań. Przestępstwo takie, zagrożone jest karą
pozbawienia wolności nawet do trzech lat (art. 233 § 1 k.k.). Składający oświadczenie musi być wcześniej
pouczony przez przyjmującego oświadczenie o takiej odpowiedzialności.
Wnio
ski o ustalenie prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego na nowy okres świadczeniowy
przyjmowane są od dnia 1 sierpnia. Wniosek złożony wraz z dokumentami (załącznikami) do dnia 31
sierpnia skutkuje ustaleniem prawa do świadczeń z funduszu i wypłatą świadczeń za miesiąc październik
do dnia 31 października. W przypadku złożenia wniosku o świadczenie na nowy okres świadczeniowy w
terminie od 1 września do 31 października - ustalenie prawa do świadczeń i wypłata świadczenia za
miesiąc październik następują do 30 listopada.
2.
Organ właściwy do rozpatrzenia wniosku
Organem właściwym do wydania decyzji w przedmiocie przyznania prawa do świadczenia z
funduszu alimentacyjnego jest, zgodnie z ustawą, organ właściwy wierzyciela. Organem tym jest to wójt,
burm
istrz lub prezydent miasta właściwy ze względu na miejsce zamieszkania osoby uprawnionej. Innymi
słowy, osoba zamieszkująca na terenie danej gminy powinna wnieść wniosek właśnie do tej gminy.
Wyjątkiem jest sytuacja, gdy osoba uprawniona przebywa na terenie innej gminy, ale bez zamiaru stałego
zamieszkania (patrz pkt 3 poniżej). W ustawie występuje także pojęcie organu właściwego dłużnika:
analogicznie do organu właściwego wierzyciela, jest to wójt, burmistrz, prezydent miasta właściwy ze
względu na miejsce zamieszkania dłużnika alimentacyjnego, czyli osoby zobowiązanej do świadczeń
alimentacyjnych na rzecz osoby uprawnionej.
Postępowanie w sprawie świadczeń z funduszu alimentacyjnego prowadzi, jak wspomniano wyżej,
organ właściwy wierzyciela. Wójt, burmistrz lub prezydent miasta mogą upoważnić w formie pisemnej
swojego zastępcę, pracownika urzędu albo kierownika ośrodka pomocy społecznej lub innej jednostki
organizacyjnej gminy, a także inną osobę na wniosek kierownika ośrodka pomocy społecznej lub innej
je
dnostki organizacyjnej gminy do prowadzenia postępowania w sprawach dotyczących przeprowadzenia
postępowania w sprawie świadczeń z funduszu alimentacyjnego, a także do wydania w tej sprawie
decyzji. Część zadań realizowanych jest także przez samorząd województwa na czele z marszałkiem
województwa. Są to następujące zadania:
1) pełnienie funkcji instytucji właściwej w związku z udziałem Rzeczypospolitej Polskiej w koordynacji
systemów zabezpieczenia społecznego w przypadku przemieszczania się osób w granicach Unii
Europejskiej i Europejskiego Obszaru Gospodarczego;
2) wydawanie decyzji w sprawach świadczeń z funduszu alimentacyjnego realizowanych w związku z
koordynacją systemów zabezpieczenia społecznego.
Czynności w ramach powyższych zadań realizuje marszałek województwa właściwy ze względu na
miejsce zamieszkania osoby uprawnionej do świadczeń z funduszu alimentacyjnego. Marszałek może
upoważnić w formie pisemnej dyrektora, jego zastępcę lub innego pracownika regionalnego ośrodka
polityki społecznej albo innego pracownika urzędu marszałkowskiego do załatwiania w jego imieniu spraw
dotyczących realizacji świadczeń z funduszu alimentacyjnego w ramach koordynacji systemów
zabezpieczenia społecznego i wydawania decyzji w tych sprawach. Świadczenia, przyznane na mocy
decyzji marszałka województwa, wypłaca organ właściwy.
3.
Postępowanie
Szczegółowe zasady oraz tryb postępowania w przedmiocie ustalania i wypłaty świadczeń z
funduszu alimentacyjnego określa rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 28 lipca
2008 r. w sprawie sposobu i trybu postępowania, sposobu ustalania dochodu oraz wzorów wniosku,
zaświadczeń i oświadczeń o ustalenie prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego (Dz. U. Nr 136,
poz. 855).
Wszystkie dokumenty, poza tymi doku
mentującymi dochód rodziny oraz bezskuteczność
postępowania egzekucyjnego, mogą być składane w formie kserokopii, uwierzytelnionych przez
notariusza, instytucję, która je wydała lub organ właściwy wierzyciela - czyli wójta, burmistrza lub
prezydenta miasta
właściwych ze względu na miejsce zamieszkania osoby uprawnionej. Jeżeli złożony
wniosek został błędnie wypełniony, organ przyjmujący wezwie pisemnie wnioskodawcę do poprawienia
lub uzupełnienia wniosku w terminie 14 dni od otrzymania wezwania. W przypadku, gdy do wniosku nie
załączono wymaganych dokumentów, organ wezwie pisemnie wnioskodawcę do uzupełnienia
dokumentacji w terminie nie krótszym niż 14 i nie dłuższym niż 30 dni od doręczenia wezwania. Nie
dotyczy to zaświadczenia o bezskuteczności egzekucji (patrz uwagi powyżej). Jeżeli wnioskodawca nie
podporządkuje się wezwaniom organu w określonym terminie, organ wyda decyzję o pozostawieniu
wniosku bez rozpatrzenia. Gdy wnioskodawca nie dostarczył dokumentu w terminie z winy instytucji
wystawiającej taki dokument - świadczenia przysługują mu od miesiąca, w którym złożył wniosek.
Wnioskodawca musi jednak udokumentować, że zwłoka powstała z winy właściwej instytucji, a nie jego
własnych zaniechań.
W przypadku, gdy wnioskodawca złożył wniosek do gminy, w której przebywa bez zamiaru stałego
pobytu, właściwy do wszczęcia postępowania jest organ właściwy ze względu na miejsce pobytu. W takiej
sytuacji do wniosku należy załączyć dokument stwierdzający zameldowanie tymczasowe lub
potwierdzający zamieszkanie w miejscu pobytu. Organ właściwy ze względu na adres zamieszkania
(zameldowania) przekazuje do organu właściwego ze względu na miejsce pobytu zaświadczenie, że
wnioskodawca nie korzysta w miejscu zamieszkania ze świadczeń z funduszu alimentacyjnego. Regulacja
ta
ma przeciwdziałać pobieraniu przez jednego uprawnionego kilku świadczeń z funduszu.
Właściwy organ, po stwierdzeniu spełnienia przez wnioskodawcę ustawowych warunków, przyznaje
świadczenie. Warto pamiętać, że jeżeli po przyznaniu świadczenia organ poweźmie wątpliwość co do
okoliczności mających wpływ na przyznanie świadczenia, wezwie uprawnionego do złożenia wyjaśnień
lub dostarczenia dokumentów w terminie nie dłuższym niż 14 dni od doręczenia wezwania. W przypadku
niepodporządkowania się wezwaniu organ wstrzymuje wypłatę świadczeń.
Organ uprawniony jest także bez zgody osoby uprawnionej lub jej przedstawiciela ustawowego
zmienić lub uchylić decyzję, na mocy której osoba uprawniona nabyła prawo do świadczeń z funduszu
alimentacyjnego, jeżeli uległa zmianie sytuacja rodzinna lub dochodowa rodziny, mająca wpływ na prawo
do świadczeń, członek rodziny nabył prawo do świadczeń w innym państwie w związku ze stosowaniem
przepisów o koordynacji zabezpieczenia społecznego lub osoba pobrała świadczenia nienależnie. Każda
inna zmiana decyzji wymaga zgody osoby uprawnionej lub jej przedstawiciela ustawowego, chyba że
zmiana następuje na jej korzyść.
4.
Członek rodziny za granicą. Koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego
W przypadku, gdy członek rodziny osoby uprawnionej do świadczeń z funduszu alimentacyjnego
przebywa na terenie państwa, w którym mają zastosowanie przepisy o koordynacji systemów
zabezpieczenia społecznego, organ właściwy dla osoby uprawnionej ze względu na miejsce zamieszkania
przekazuje wnios
ek wraz ze wszystkimi załącznikami do marszałka województwa. Gdy wyjazd członka
rodziny osoby uprawnionej nastąpi po wydaniu decyzji przyznającej osobie uprawnionej prawo do
świadczeń z funduszu alimentacyjnego, organ który wydał decyzję ma obowiązek wystąpić do marszałka
województwa z żądaniem ustalenia, czy w danej sprawie mają zastosowanie przepisy o koordynacji
systemów zabezpieczenia społecznego.
W przypadku, gdy marszałek województwa ustali, że przepisy dotyczące koordynacji systemów
zabezpieczenia s
połecznego znajdują zastosowanie to:
1) marszałek województwa wydaje decyzję o przyznaniu świadczenia w związku ze stosowaniem
przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego - w przypadku, gdy członek
rodziny osoby uprawnionej przebywa poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej, na terenie
państwa objętego systemem koordynacji (patrz niżej);
2) wójt, burmistrz lub prezydent miasta, który wydał decyzję o przyznaniu świadczenia z funduszu
alimentacyjnego osobie uprawnionej uchyla tą decyzję od dnia, w którym osoba stała się
uprawniona do świadczeń w innym państwie w związku ze stosowaniem przepisów o koordynacji
systemów zabezpieczenia społecznego; marszałek województwa z kolei wydaje decyzję o
przyznaniu świadczenia w związku ze stosowaniem przepisów o koordynacji systemów
zabezpieczenia społecznego od dnia, w którym osoba stała się uprawniona do świadczeń w
innym państwie w związku ze stosowaniem przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia
społecznego.
W przypadku, gdy marszałek województwa ustali, że przepisy dotyczące koordynacji systemów
zabezpieczenia społecznego nie znajdują zastosowania:
1) przekazuje sprawę organowi właściwemu wierzyciela, czyli wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi
miasta w celu dalszego prowadzenia sprawy, w przypa
dku, gdy członek rodziny osoby
uprawnionej przebywa poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej, na terenie państwa objętego
systemem koordynacji;
2) informuje o tym fakcie właściwy organ wierzyciela, w przypadku, gdy wyjazd członka rodziny
osoby uprawnionej
nastąpił po przyznaniu świadczeń z funduszu alimentacyjnego.
Przepisy dotyczące koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego wynikają z dwóch
podstawowych aktów prawnych:
a) Rozporządzenia Rady (EWG) nr 1408/71 z dnia 14 czerwca 1971 r. w sprawie stosowania
systemów zabezpieczenia społecznego w stosunku do pracowników najemnych, osób
prowadzących działalność na własny rachunek oraz do członków ich rodzin przemieszczających
się we Wspólnocie (Dz. Urz. WE L 149 z 5.7.1971, s. 2, wyd. spec. Dz. Urz. UE WS Rozdział 5,
Tom 1, s. 35);
b) Rozporządzenia Rady (EWG) nr 574/72 z dnia 21 marca 1972 r. w sprawie wykonywania
Rozporządzenia Rady (EWG) nr 1408/71 w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia
społecznego w stosunku do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny
rachunek oraz do członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie (Dz. Urz. WE L 74
z 27.3.1972, s. 1, wyd. spec. Dz. Urz. UE WS Rozdział 5, Tom 1, s. 83).
Od dnia 1 maja 2004 r. Polska jest członkiem Unii Europejskiej, stąd przepisy znajdują zastosowanie
także dla obywateli naszego kraju. Koordynacji podlegają następujące świadczenia:
1) emerytury,
2) renty inwalidzkie,
3) renty rodzinne,
4) świadczenia z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych,
5) świadczenia rodzinne,
6) świadczenia z tytułu choroby i macierzyństwa,
7) świadczenia dla osób bezrobotnych,
8) świadczenia zdrowotne, w tym opieka medyczna,
9) zasiłki pogrzebowe.
Przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego obowiązują w następujących
państwach:
1) w państwach członkowskich Unii Europejskiej: Austrii, Belgii, Bułgarii, na Cyprze, w Czechach,
Danii (z wyjątkiem Grenlandii i Wysp Faro), Estonii, Finlandii, we Francji (także na obszarze
Reunion, Martyniki, Gwadelupy i Gujany Francuskiej), Grecji, Hiszpanii, Irlandii, na Litwie, w
Luksemburgu, na Łotwie, Malcie, w Niemczech, Holandii, Polsce, Portugalii (w tym na Maderze i
Azorach), Rumunii, na Słowacji, w Słowenii, Szwecji, na Węgrzech, we Włoszech, w Wielkiej
Brytanii (na Gibralt
arze, nie obowiązują natomiast na Wyspie Man i Wyspach Normandzkich),
2) w państwach Europejskiego Obszaru Gospodarczego - Islandii, Lichtensteinie i Norwegii, na
podstawie umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym,
3) w Szwajcarii, na podstawie umowy UE -
Szwajcaria o swobodnym przepływie osób.
W tym wypadku prawo unijne ma pierwszeństwo w stosowaniu przed prawem polskim. Regulacja
ściśle powiązana jest z jedną z podstawowych wolności UE: prawem do swobodnego przemieszczania
się, swobodnego przepływu osób. Procedura sprawdzająca, prowadzona przez marszałka województwa,
zapobiec ma pobieraniu świadczeń z dwóch źródeł: krajowego i z innego państwa objętego systemem
koordynacji zabezpieczeń społecznych na tą samą osobę uprawnioną. Za prawidłowe stosowanie
p
rzepisów wspólnotowych odpowiadają instytucje łącznikowe: w Polsce jest to minister właściwy ds.
zabezpieczenia społecznego. W swoim działaniu winien kierować się dwoma podstawowymi zasadami:
1) zasadą pierwszeństwa ustawodawstwa wykonywania pracy (państwem właściwym do wypłaty jest
państwo wykonywania pracy);
2) zasada pierwszeństwa ustawodawstwa zamieszkania członków rodziny (w przypadku, gdy
aktywność zawodowa jest wykonywana w dwóch państwach).
Przykładowo, jeśli jeden z członków rodziny osoby uprawnionej pracuje za granicą, natomiast reszta
rodziny wraz z osobą uprawnioną przebywa w Polsce, świadczenia należy w całości pobierać za granicą,
w Polsce można jedynie pobierać nadwyżkę, gdyby polskie prawo przewidywało świadczenie w wyższej
wysokości.
5.
Zwrot nienależnie pobranego świadczenia
Osoba, która nienależnie pobrała świadczenia z funduszu alimentacyjnego, obowiązana jest do ich
zwrotu wraz z ustawowymi odsetkami. Należności z tytułu nienależnie pobranych świadczeń ulegają
przedawnieniu z upływem 3 lat, licząc od dnia, w którym decyzja ustalająca te należności stała się
ostateczna. Bieg przedawnienia przerywa: odroczenie terminu płatności należności, rozłożenie spłaty
należności na raty i każda inna czynność zmierzająca do ściągnięcia należności, jeżeli o czynności tej
osoba obowiązana do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń została powiadomiona. Nie wydaje się
decyzji o zwrocie nienależnie pobranych świadczeń, jeżeli od terminu ich pobrania upłynęło więcej niż 10
lat. Kwoty nienależnie pobranych świadczeń wraz z odsetkami ustalone ostateczną decyzją, podlegają
potrąceniu z bieżąco wypłacanych świadczeń z funduszu. Nienależnie pobrane świadczenia wraz z
odsetkami podlegają egzekucji w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Odsetki
są naliczane od pierwszego dnia miesiąca następującego po dniu wypłaty świadczeń z funduszu
alimentacyjnego do dnia spłaty. Organ właściwy wierzyciela oraz marszałek województwa mogą umorzyć
kwotę nienależnie pobranych świadczeń wraz z odsetkami w całości lub w części, odroczyć termin
płatności albo rozłożyć na raty, jeżeli zachodzą szczególnie uzasadnione okoliczności dotyczące sytuacji
rodziny. Nienależnie pobrane świadczenia z funduszu alimentacyjnego w sprawach, w których mają
zastosowanie przep
isy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, podlegają dochodzeniu
przez marszałka województwa. W przypadku potrącenia nienależnie pobranych świadczeń z funduszu
alimentacyjnego ze świadczeń wypłacanych zgodnie z przepisami o koordynacji systemów
zabezpieczenia społecznego przez państwo, w którym osoba uprawniona korzysta ze świadczeń,
marszałek województwa umarza w całości lub części kwotę nienależnie pobranych świadczeń.
Rozdział III
Przestępstwo niełożenia na utrzymanie rodziny
W sytuacji,
gdy osoba zobowiązana do świadczeń alimentacyjnych uchyla się od wykonywania tego
obowiązku, z pomocą przychodzi nam kodeks karny. W art. 209 k.k. określono jako przestępstwo
zachowanie polegające na uporczywym uchylaniu się od nałożonego z mocy ustawy bądź wyroku sądu
obowiązku łożenia na utrzymanie osoby najbliższej lub innej osoby i w ten sposób narażanie osoby
uprawnionej na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych. Czyli dla zaistnienia
przestępstwa konieczne jest występowanie następujących przesłanek:
1) istnienie obowiązku łożenia na utrzymanie osoby najbliższej lub innej osoby (np. obowiązek
świadczeń alimentacyjnych);
2) uporczywe uchylanie się przez dłużnika alimentacyjnego od wykonywania tego obowiązku;
3) osoba uprawniona w wynik
u niewykonywania przez dłużnika alimentacyjnego ustawowego lub
wynikającego z orzeczenia obowiązku narażona zostaje na niemożność zaspokojenia
podstawowych potrzeb. Wszystkie wymienione wyżej przesłanki muszą być spełnione łącznie. W
przypadku braku zaistn
ienia chociażby jednej z nich - nie ma mowy o przestępstwie. Przez
"uporczywość" rozumieć należy działanie długotrwałe, powtarzalne, nacechowane złą wolą i
nieustępliwością
10
. Z kolei uchylanie się od obowiązku przez osobę uprawnioną zachodzi dopiero
w syt
uacji, gdy zobowiązany do świadczeń mając obiektywną możliwość wykonania obowiązków,
ze złej woli nie robi tego. Musi to być więc działanie umyślne. Kolejną przesłanką jest narażenie
osoby uprawnionej na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych. Przez pojęcie
podstawowych potrzeb rozumieć należy nie tylko potrzeby podstawowe, niezbędne do minimalnej
egzystencji, jak wyżywienie czy odzież, ale także potrzeby edukacyjne (np. zdobycie
odpowiedniego wykształcenia) czy kulturalne.
Przestępstwo określone w art. 209 k.k. jest przestępstwem ściganym tylko i wyłącznie na wniosek.
Kto może wystąpić z takim wnioskiem?
1) osoba uprawniona (pokrzywdzona);
2) organ pomocy społecznej;
3) organ podejmujący działania wobec dłużnika alimentacyjnego.
Pomino,
że nie tylko osoba pokrzywdzona może wystąpić z wnioskiem o ściganie, wydaje się
zasadnym aby inne podmioty składały taki wniosek tylko w porozumieniu z osobą pokrzywdzoną, gdyż
tylko ona może potwierdzić spełnienie wszystkich przesłanek, np. narażenie na niemożność zaspokojenia
podstawowych potrzeb.
W przypadku, gdy osobie pokrzywdzonej przyznano świadczenie alimentacyjne w związku z
bezskuteczną egzekucją alimentów - ściganie przestępstwa z art. 209 k.k. następuje z urzędu.
Świadczenia z funduszu alimentacyjnego przyznaje się gdy m.in. egzekucja jest bezskuteczna, tym
samym we wszystkich przypadkach, w których przyznane jest prawo do świadczeń z funduszu
alimentacyjnego, ściganie przestępstwa z art. 209 k.k. winno nastąpić z urzędu. Gdy właściwe organy,
pomimo ustawowego obowiązku, nie podejmują czynności - osoba pokrzywdzona może złożyć pismo, w
którym żądać będzie wszczęcia postępowania wobec dłużnika alimentacyjnego.
Karą za uporczywe uchylanie się od świadczenia na rzecz osób do tego uprawnionych jest:
1) grzywna;
2) ograniczenie wolności;
3) pozbawienie wolności do lat 2.
ANEKS:
1. Akty prawne
Ustawa z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (t.j. Dz. U. z
2009 r. Nr 1, poz. 7; zm. Dz. U. z 2009 r. Nr 6, poz. 33)
*)
2.
Wzory dokumentów
a)
Oświadczenie majątkowe dłużnika alimentacyjnego.
OŚWIADCZENIE MAJĄTKOWE DŁUŻNIKA ALIMENTACYJNEGO
Ja, niżej podpisany(a) ...(imię i nazwisko)...,
urodzony(a) ...(data i miejscowość)...,
zamieszkały(a) ...(adres)...,
legitymujący(a) się dokumentem tożsamości
*)
......
oświadczam, że na mój stan majątkowy składają się
**)
:
I. Nieruchomości:
1. mieszkanie (adres, powierzchnia w m
2
, tytuł władania)
..........
..........
..........,
2. dom (adres, powierzchnia w m
2
, tytuł władania)
..........
..........
..........,
3. place, działki (adres, powierzchnia w m
2
, tytuł władania)
..........
..........
..........,
4. nieruchomości rolne (rodzaj, liczba hektarów, w tym przeliczeniowych)
..........
- zabudowa (budynki, inna zabudowa, powierzchnia w m
2
)
..........
...........
*)
Rodzaj dokumentu potwierdzającego tożsamość (seria i numer).
**)
Należy uwzględnić majątek objęty wspólnością ustawową oraz majątek osobisty.
II. Ruchomości:
1. samochody (marka, model, rok produkcji
, wartość szacunkowa)
..........
..........
..........,
2. maszyny (rodzaj, wartość szacunkowa)
..........
..........
..........,
3. inne (rodzaj, wartość szacunkowa)
..........
..........
...........
III. Posiadane zasoby:
1. pieniężne (oszczędności, papiery wartościowe itp. - podać wartość nominalną)
..........
..........
..........,
2. przedmioty wartościowe (wartość szacunkowa)
..........
..........
..........,
IV. Inne, dodatkowe informacje o stanie majątkowym:
..........
..........
..........
..........
..........
..........
..........
..........
..........
..........
..........
..........
..........
Oświadczam, że znana jest mi treść art. 233 § 1 Kodeksu karnego, zgodnie z którym ten kto,
składając zeznanie mające służyć za dowód w postępowaniu sądowym lub w innym postępowaniu
prowadzonym na podstawie ustawy, zeznaje nieprawdę lub zataja prawdę, podlega karze pozbawienia
wolności do lat 3.
......, dnia ....
...(podpis osoby składającej oświadczenie)...
b)
Oświadczenie o dochodzie członków rodziny niepodlegającym opodatkowaniu, uzyskanym w
roku kalendarzowym poprzedzającym okres świadczeniowy.
...(imię i nazwisko)...
OŚWIADCZENIE
O
DOCHODZIE
CZŁONKÓW
RODZINY
NIEPODLEGAJĄCYM
OPODATKOWANIU, UZYSKANYM W ROKU KALENDA
RZOWYM POPRZEDZAJĄCYM OKRES
ŚWIADCZENIOWY
Oświadczam, że w roku kalendarzowym .. uzyskałam(em)
dochód w wysokości .. zł .. gr z tytułu:
1. gospodarstwa rolnego
1)
-
.. zł (powierzchnia
gospodarstwa w ha przeliczeniowych ..)
2. ......
3. ......
4. ......
...(miejscowość, data)... ...(podpis osoby składającej oświadczenie)...
______
1)
12 x przeciętna liczba ha przeliczeniowych w roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy
x kwota miesięcznego dochodu z 1 ha przeliczeniowego ogłaszana w drodze obwieszczenia przez
Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego.
Pouczenie
Oświadczenie obejmuje następujące dochody w zakresie niepodlegającym opodatkowaniu
podatkiem dochodowym (art. 2 pkt 4 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do
al
imentów (Dz. U. Nr 192, poz. 1378 oraz z 2008 r. Nr 134, poz. 850) w związku z art. 3 pkt 1 lit. c ustawy
z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 992, z późn. zm.)):
-
renty określone w przepisach o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin,
-
renty wypłacone osobom represjonowanym i członkom ich rodzin, przyznane na zasadach
określonych w przepisach o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin,
-
świadczenia pieniężne oraz ryczałt energetyczny określone w przepisach o świadczeniu pieniężnym
i uprawnieniach przysługujących żołnierzom zastępczej służby wojskowej przymusowo
zatrudnianym w kopalniach węgla, kamieniołomach, zakładach rud uranu i batalionach
budowlanych,
- do
datek kombatancki, ryczałt energetyczny i dodatek kompensacyjny określone w przepisach o
kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu
powojennego,
-
świadczenie pieniężne określone w przepisach o świadczeniu pieniężnym przysługującym osobom
deportowanym do pracy przymusowej oraz osadzonym w obozach pracy przez III Rzeszę
Niemiecką lub Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich,
-
emerytury i renty otrzymywane przez osoby, które utraciły wzrok w wyniku działań w latach 1939-
1945 lub eksplozji pozostałych po tej wojnie niewypałów i niewybuchów,
-
renty inwalidzkie z tytułu inwalidztwa wojennego, kwoty zaopatrzenia otrzymywane przez ofiary
wojny oraz członków ich rodzin, renty wypadkowe osób, których inwalidztwo powstało w związku z
przymusowym pobytem na robotach w III Rzeszy Niemieckiej w latach 1939-1945, otrzymywane z
zagranicy,
-
zasiłki chorobowe określone w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników oraz w przepisach
o systemie ubezpieczeń społecznych,
-
środki bezzwrotnej pomocy zagranicznej otrzymywane od rządów państw obcych, organizacji
międzynarodowych lub międzynarodowych instytucji finansowych, pochodzące ze środków
bezzwrotnej pomocy przyznanych na podstawie jednostronnej deklaracji lub umów zawartych z
tymi państwami, organizacjami lub instytucjami przez Radę Ministrów, właściwego ministra lub
agencje rządowe, w tym również w przypadkach, gdy przekazanie tych środków jest dokonywane
za pośrednictwem podmiotu upoważnionego do rozdzielania środków bezzwrotnej pomocy
zagranicznej na rzecz podmiotów, którym ma służyć ta pomoc,
-
należności ze stosunku pracy lub z tytułu stypendium osób fizycznych mających miejsce
zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, przebywających czasowo za granicą - w
wysokości odpowiadającej równowartości diet z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju
ustalonych dla pracowników zatrudnionych w państwowych lub samorządowych jednostkach sfery
budżetowej na podstawie ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn. Dz. U. z
1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.),
-
należności pieniężne wypłacone policjantom, żołnierzom, celnikom i pracownikom jednostek
wojskowych i jednostek policyjnych użytych poza granicami państwa w celu udziału w konflikcie
zbrojnym lu
b wzmocnienia sił państwa albo państw sojuszniczych, misji pokojowej, akcji
zapobieżenia aktom terroryzmu lub ich skutkom, a także należności pieniężne wypłacone
żołnierzom, policjantom, celnikom i pracownikom pełniącym funkcje obserwatorów w misjach
pokoj
owych organizacji międzynarodowych i sił wielonarodowych,
-
należności pieniężne ze stosunku służbowego otrzymywane w czasie służby kandydackiej przez
funkcjonariuszy Policji, Państwowej Straży Pożarnej, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu
obliczone za
okres, w którym osoby te uzyskały dochód,
-
dochody członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych z tytułu członkostwa w rolniczej spółdzielni
produkcyjnej, pomniejszone o składki na ubezpieczenia społeczne,
- alimenty na rzecz dzieci,
- stypendia okre
ślone w przepisach o systemie oświaty, przepisach Prawo o szkolnictwie wyższym
oraz w przepisach o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie
sztuki, a także inne stypendia przyznawane uczniom lub studentom,
- kwoty diet ni
eopodatkowane podatkiem dochodowym od osób fizycznych, otrzymywane przez
osoby wykonujące czynności związane z pełnieniem obowiązków społecznych i obywatelskich,
-
należności pieniężne otrzymywane z tytułu wynajmu pokoi gościnnych w budynkach mieszkalnych
położonych na terenach wiejskich w gospodarstwie rolnym osobom przebywającym na
wypoczynku oraz uzyskane z tytułu wyżywienia tych osób,
-
dodatki za tajne nauczanie określone w ustawie z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela
(tekst jedn. Dz. U. z
2006 r. Nr 97, poz. 674 z późn. zm.),
-
dochody uzyskane z działalności gospodarczej prowadzonej na podstawie zezwolenia na terenie
specjalnej strefy ekonomicznej określonej w przepisach o specjalnych strefach ekonomicznych,
-
ekwiwalenty pieniężne za deputaty węglowe określone w przepisach o komercjalizacji,
restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego "Polskie Koleje Państwowe",
-
ekwiwalenty z tytułu prawa do bezpłatnego węgla określone w przepisach o restrukturyzacji
górnictwa węgla kamiennego w latach 2003-2006,
-
świadczenia określone w przepisach o wykonywaniu mandatu posła i senatora,
- dochody uzyskane z gospodarstwa rolnego,
-
dochody uzyskiwane za granicą Rzeczypospolitej Polskiej, pomniejszone odpowiednio o zapłacone
za gran
icą Rzeczypospolitej Polskiej: podatek dochodowy oraz składki na obowiązkowe
ubezpieczenia społeczne i obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne,
-
renty określone w przepisach o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich ze środków pochodzących z
Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej oraz w przepisach o
wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na
rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich.
c) Kwestionariusz wywiadu alimentacyjnego.
(pieczęć organu właściwego dłużnika alimentacyjnego)
..nr ewidencyjny sprawy..
Zastrzeżone - po wypełnieniu
KWESTIONARIUSZ WYWIADU ALIMENTACYJNEGO
Część I. Ogólne informacje o dłużniku alimentacyjnym
1. Imię/imiona
2. Nazwisko
3. Nr PESEL, a w przypadku braku seria i nr
paszportu lub innego dokumentu potwierdzającego
tożsamość
4. Numer NIP
5. Nazwisko rodowe
6. Imiona rodziców i nazwisko rodowe matki
7. Data i miejsce urodzenia
8. Płeć
9. Obywatelstwo
10. Stan cywilny
11. Miejsce zamieszkania
12. Miejsce pobytu czasowego trwającego ponad 2 miesiące
13. Wykształcenie
14. Zawód wyuczony
15. Zawód wykonywany
16. Dodatkowe kwalifikacje
17. Seria i numer prawa jazdy
Część II. Informacje o sytuacji rodzinnej dłużnika alimentacyjnego
*)
Lp.
Imię i nazwisko osoby
pozostającej na utrzymaniu
Data urodzenia
Stan cywilny
Relacja rodzinna (kim jest osoba
pozostająca na utrzymaniu w stosunku do
dłużnika alimentacyjnego)
dłużnika alimentacyjnego
1
2
3
4
5
6
7
*)
Dotyczy wszystkich osób pozostających na utrzymaniu dłużnika alimentacyjnego.
Część III. Informacje o sytuacji dochodowej i zawodowej
dłużnika alimentacyjnego
1. Wysokość zasądzonych alimentów w stosunku do
osoby uprawnionej/osób uprawnionych:
2. Przeciętny miesięczny dochód z ostatnich 3
miesięcy poprzedzających miesiąc
przeprowadzenia wywiadu -
podać źródło/a
dochodu i wysokość:
Imię i nazwisko
uprawnionego
Wysoko
ść alimentów
Źródło dochodu
Kwota
1.
1.
2.
2.
3.
3.
4.
4.
5.
5.
6.
7.
Suma
Suma
3. Informacja na temat korzystania ze świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej lub innej jednostki
organizacyjnej lub pobierania emerytury albo renty (rodzaj i wysokość świadczenia):
Świadczenie
Kwota
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Suma
h)
4. Informacja o aktualnym zatrudnieniu**
)
:
5. Informacja o miejscach poprzedniego zatrudnienia
(adres pracodawcy):
- rodzaj (podstawa) zatrudnienia i adres pracodawcy
..........
- bezrobotny
-
poszukujący pracy
- bezrobotny niezarejestrowany
- rolnik
6. Informacja n
a temat prowadzonej działalności
gospodarczej: firma, adres, NIP, REGON, numer
Krajowego Rejestru Sądowego:i)
**)
Niepotrzebne skreślić.
Część IV. Informacje o stanie zdrowia dłużnika alimentacyjnego:
1. Niepełnosprawność
.....(rodzaj i stopień niepełnosprawności, termin ważności orzeczenia).....
2. Inne problemy zdrowotne
..........
..........
..........
..........
Część V. Przyczyny niełożenia na utrzymanie osoby uprawnionej do świadczenia alimentacyjnego
..........
..........
..........
..........
..........
..........
..........
Część VI. Uwagi
..........
..........
..........
..........
..........
..........
..........
..........
..........
..........
..........
..........
..........
..........
..........
.....(pod
pis osoby, z którą przeprowadzany jest wywiad)..... .....(data i podpis osoby upoważnionej do
przeprowadzenia wywiadu).....
d)
Wniosek o ustalenie prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego
e)
Zaświadczenie o bezskuteczności egzekucji świadczeń alimentacyjnych
Dz.U.2009.1.7: art. 1
Dz.U.1964.43.296: art. 844
Przypisy:
1
T. Smyczyński, Prawo rodzinne i opiekuńcze, Warszawa 2005, s. 255.
2
Uchwała SN z dnia 16 grudnia 1986 r. (III CZP 91/86, OSNCP 1988, nr 4, poz. 42).
3
Uchwała SN z dnia 24 maja 1990 r. (III CZP 21/90, OSNCP 1990, nr 10-11, poz. 128).
4
T. Smyczyński, Prawo rodzinne..., s. 256.
5
Tamże.
6
Uchwała SN z dnia 24 maja 1990 r. (III CZP 21/90, OSNCP 1990, nr 10-11, poz. 128).
7
Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawo
dowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób
niepełnosprawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2008 r. Nr 14, poz. 92 z późn. zm.).
8
Ustawa z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (tekst jedn. Dz. U. z 2008 r.
Nr 50, poz. 291 z późn. zm.).
9
Rozpo
rządzenie Rady Ministrów z dnia 30 kwietnia 2004 r. w sprawie szczegółowych warunków
udzielania pomocy finansowej na uzyskiwanie rent strukturalnych objętej planem rozwoju obszarów
wiejskich (Dz. U. Nr 114, poz. 1191 z późn. zm.).
10
Wyrok SN z dnia 27 lutego 1996 r. (II KRN 200/95, Prok. i Pr. 1996, nr 10).
*)
Treść ustwy dostępna przez hiperłącze.
