openoffice-podrecznik-wrzesien-2002.p65

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

Spis treci

Instrukcja instalacji......................................................................15

Czêæ I...........................................................................................16

Instrukcja instalacji OpenOfficePL ................................ 16
Ikony w dokumentacji .................................................... 16

Czêæ II.........................................................................................16

Instalacja OpenOfficePL ............................................... 16
Typy instalacji ................................................................ 16
Ogólne wymagania systemowe .................................... 18
Specjalne wymagania systemowe
dla rodowiska operacyjnego Solaris
na platformie SPARC .................................................... 18
Specjalne wymagania systemowe dla rodowiska
operacyjnego Linux na platformie Intel ......................... 19
Specjalne wymagania systemowe dla Windows .......... 19
Przygotowanie instalacji ................................................ 19

Copyright OpenOffice Polska Sp. z o.o.
Wszelkie prawa zastrze¿one. Zgodnie z postanowieniami praw
autorskich niniejszy podrêcznik nie mo¿e byæ powielany
w ¿adnej formie bez uprzedniej pisemnej zgody firmy
OpenOffice Polska Sp. z o.o.

Autorzy opracowania:

Eliza Joñczyk
Jakub Kocielak

Projekt ok³adki i karty tytu³owej:

Piotr Handzel

Sk³ad komputerowy:

Studio Design

Druk i oprawa:

Gryfis

Wydanie 1, wrzesieñ 2002

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

Typ instalacji .................................................................. 39
Katalog instalacji ........................................................... 40
Selekcja komponentów ................................................. 41
Finalizacja opcji instalacji .............................................. 43
Kopiowanie plików ......................................................... 43
Finalizowanie instalacji .................................................. 44
Instalacja Stacji Roboczych .......................................... 45
Wymagania instalacji .................................................... 45
Uruchamianie instalacji ................................................. 45
Procedura instalacji ....................................................... 46
Wa¿ne informacje ......................................................... 47
Umowa licencyjna ......................................................... 48
Dane u¿ytkownika ......................................................... 49
Typ instalacji .................................................................. 50
Katalog instalacji ........................................................... 50
Finalizacja opcji instalacji .............................................. 50
Przypisywanie typów plików .......................................... 51
rodowisko wykonawcze Java...................................... 51
Kopiowanie plików ......................................................... 52
Finalizowanie instalacji .................................................. 52
Uruchamianie OpenOfficePL ........................................ 52

Czêæ V ......................................................................................54

Za³¹cznik ....................................................................... 54
Zautomatyzowana instalacja pod Uniksem ................... 54
Ustawianie drukarki, faksu i czcionek pod Uniksem ..... 55
Instalowanie drukarek .................................................... 56

Czêæ III.......................................................................................21

Instalacja jednou¿ytkowa ............................................... 21
Wymagania instalacji .................................................... 21
Rozpoczêcie instalacji .................................................. 22
Procedura instalacji ....................................................... 23
Wa¿ne informacje ......................................................... 24
Umowa licencyjna ......................................................... 24
Dane u¿ytkownika ......................................................... 25
Typ instalacji .................................................................. 26
Selekcja komponentów ................................................. 27
Katalog instalacji ........................................................... 28
Finalizacja opcji instalacji .............................................. 30
Przypisywanie typów plików .......................................... 30
rodowisko wykonawcze Java...................................... 31
Kopiowanie plików ......................................................... 32
Finalizowanie instalacji .................................................. 33
Uruchamianie OpenOfficePL ........................................ 33

Czêæ IV.......................................................................................35

Instalacja wielou¿ytkowa lub sieciowa .......................... 35
Faza I instalacji .............................................................. 35
Wymagania instalacji .................................................... 35
Uruchamianie instalacji ................................................. 36
Procedura instalacji ....................................................... 37
Wa¿ne informacje ......................................................... 38
Umowa licencyjna ......................................................... 38

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

Skróty klawiszowe w OpenOfficePL ............................. 77
OpenOfficePL Podstawy obs³ugi programu ............... 78

ROZDZIA£ 2................................................................................81

Pomoc w OpenOfficePL ............................................... 81

ROZDZIA£ 3................................................................................83

Dokumenty tekstowe praca z OpenOfficePL Writer .. 83
Nowy dokument tekstowy .............................................. 83
Wpisywanie tekstu ........................................................ 84
Wstawianie tekstu ......................................................... 86
Zaznaczanie i usuwanie tekstu ..................................... 86
Nawigacja za pomoc¹ klawiatury .................................. 88
Kursor bezporedni ....................................................... 89
Poprawianie b³êdów pisowni ......................................... 90
Zapisywanie dokumentów ............................................. 90
Otwieranie dokumentu .................................................. 93
Drukowanie dokumentu ................................................. 95
Widok wydruku .............................................................. 98
Drukowanie kilku stron na jednej kartce papieru ........... 99
Drukowanie prospektu................................................... 100
Paski symboli ................................................................ 101
U¿ycie szablonów przy tworzeniu tekstów................... 103
Formatowanie twarde i miêkkie ..................................... 103
Style w programie OpenOfficePL .................................. 104
Style zawarte w Stylicie ............................................... 105

Dodawanie drukarki ....................................................... 56
Sterowniki drukarki w OpenOfficePL ............................. 57
Sterowniki mo¿na importowaæ i usuwaæ
przy ustawianiu nowej drukarki...................................... 58
Zmiana ustawieñ drukarki .............................................. 58
Zmiana nazwy lub usuwanie drukarek .......................... 60
Wybieranie drukarki domylnej...................................... 60
Korzystanie z zespo³u funkcji faksu .............................. 60
Pod³¹czanie PostScript dla konwertera PDF ................ 62
Instalowanie czcionek ................................................... 63
Dodawanie czcionek ..................................................... 63
Usuwanie czcionek ....................................................... 65
Zmiana nazwy czcionek ................................................ 65
Instalowanie programu koryguj¹cego
w rodowisku operacyjnym Solaris .............................. 66
Modyfikowanie instalacji OpenOfficePL......................... 66
Modyfikacja .................................................................... 67
Naprawa ........................................................................ 68
Usuwanie ...................................................................... 68
Parametry instalacji ....................................................... 69

ROZDZIA£1.................................................................................73

Dla kogo jest ta ksi¹¿ka ? .............................................. 73
Podstawowe informacje o OpenOfficePL ..................... 74
Obs³uga programu OpenOfficePL podstawy ............. 76
OpenOfficePL dla zaawansowanych ............................ 76
Symbole ........................................................................ 77

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

Wyszukiwanie ca³ych s³ów ........................................... 141
Dok³adne wyszukiwanie ................................................ 141
Wyra¿enie regularne ..................................................... 142
Wyszukiwanie wstecz................................................... 142
Przeszukiwanie zaznaczonego odcinka tekstu ............ 142
Szukaj stylów ................................................................ 143
Wyszukiwanie atrybutów ............................................... 144
Wyszukiwanie formatów ............................................... 145
Wyszukiwanie podobieñstw .......................................... 145
Funkcje automatyczne w OpenOfficePL....................... 146
Autokorekta i Autoformatowanie .................................... 147
Bloki tekstu w funkcji autotekstu .................................... 151
Tworzenie szablonu listu za pomoc¹ AutoPilota ........... 153
Wyró¿nianie tekstu: linie, ramki, obracanie itp. ............. 154
Wstawianie ramki tekstu ............................................... 156
Obiekty rysunkowe w roli ramek.................................... 159
Wstawianie do tekstu linii .............................................. 162
Obracanie tekstu ........................................................... 164
Pochylanie tekstu .......................................................... 164

ROZDZIA£ 4................................................................................167

Arkusz kalkulacyjny OpenOfficePL Calc ...................... 167
Struktura arkusza OpenOfficePL Calc .......................... 167
Wiersze i kolumny arkusza ........................................... 168
Dodatkowy arkusz kalkulacyjny ..................................... 171
Zmiana nazwy arkusza kalkulacyjnego ........................ 171
Wartoci i formu³y w komórkach ................................... 172

Style hierarchiczne ........................................................ 110
Style numeracji .............................................................. 111
Tworzenie nowego stylu znaku i akapitu ....................... 111
Tworzenie szablonu dokumentu.................................... 114
Inne zalety Stylisty ......................................................... 114
Formatowanie kilku akapitów ........................................ 115
Prosta modyfikacja stylu ............................................... 115
Numerowanie stron ....................................................... 117
Tworzenie stylów strony ................................................ 118
Przypisywanie stylu strony ............................................ 120
Edycja stylu strony ........................................................ 122
Podzia³ strony jako format akapitu ................................. 123
Modyfikacja numeru strony ............................................ 124
Style strony wiadomoci ogólne ................................. 126
Szablon standardowy .................................................... 127
Nawigator ...................................................................... 128
Skakanie w tekcie po obiektach................................... 129
Znaczniki ....................................................................... 130
Przejcie na inn¹ stronê dokumentu ............................. 131
Nawigator Inne udogodnienia...................................... 132
Rozmieszczenie okien na ekranie ................................ 132
Sprawdzanie pisowni .................................................... 134
Automatyczne sprawdzanie pisowni ............................. 135
Sprawdzanie pisowni w kilkujêzycznych tekstach ........ 136
Dialog sprawdzania pisowni .......................................... 138
Wy³¹czenie opcji sprawdzania pisowni ......................... 139
Znajd & Zamieñ ........................................................... 139
Wyszukiwanie s³owa w tekcie ..................................... 140

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

arkuszami kalkulacyjnymi .............................................. 205
Drukowanie arkuszy kalkulacyjnych .............................. 206
Funkcje bazy danych w OpenOfficePL Calc ................. 207
Definiowanie w³asnego obszaru bazy danych .............. 208
Tworzenie rekordów w arkuszu kalkulacyjnym ............. 209
Definiowanie obszaru bazy danych ............................... 210
Sortowanie obszaru bazy danych ................................. 211
Filtrowanie zasobów danych ......................................... 212
Grupowanie danych i obliczanie sum porednich ......... 214
Otwieranie pliku bazy danych w OpenOfficePL Calc .... 216
Uk³ad arkusza kalkulacyjnego........................................ 217
Rozmieszczanie elementów w arkuszu
kalkulacyjnym ................................................................ 217
Formatowanie tekstu w arkuszu kalkulacyjnym ............ 218
Formatowanie wygl¹du liczby w arkuszu
kalkulacyjnym ................................................................ 218
Formatowanie marginesów i t³a komórek oraz stron .... 218
Formatowanie tabel w dokumentach tekstowych.......... 219
Wstawianie tabeli do dokumentu tekstowego ............... 219
Formatowanie tabeli w dokumencie tekstowym ............ 220
Stosowanie wykresów................................................... 222

ROZDZIA£ 5................................................................................227

Prezentacje ................................................................... 227
Tworzenie prostej prezentacji........................................ 227
Tworzenie prezentacji za pomoc¹ AutoPilota ............... 228
Tworzenie prezentacji bez pomocy AutoPilota .............. 233

Prowadzenie obliczeñ w arkuszach kalkulacyjnych ...... 173
Wiersz i jego zawartoæ ................................................ 175
Teksty ............................................................................ 175
Liczby ............................................................................ 176
Format waluty................................................................ 178
Data i godzina ............................................................... 180
Formu³y ......................................................................... 182
Przyk³ady formu³ OpenOfficePL Calc ........................... 183
Notatki ........................................................................... 183
Odwo³ania do innych komórek ...................................... 184
Odwo³ania wzglêdne ..................................................... 184
Odwo³ania bezwzglêdne ............................................... 184
Odwo³ania wzglêdne, a odwo³ania bezwzglêdne .......... 185
Adresowanie za pomoc¹ nazw ..................................... 187
Automatyczne adresowanie .......................................... 188
Przesuwanie kursora za pomoc¹ klawiatury ................. 190
Odwo³ania w formu³ach ................................................. 192
Odwo³anie do innych arkuszy kalkulacyjnych ................ 194
Automatyczne wype³nianie ............................................ 197
Listy sortowania ............................................................ 198
Automatyczne obliczanie serii ....................................... 198
Formatowanie arkuszy kalkulacyjnych .......................... 199
Formatowanie liczb ....................................................... 200
Formatowanie komórek i arkuszy kalkulacyjnych.......... 201
Autoformat w arkuszu kalkulacyjnym ............................ 201
Tabela w dokumencie tekstowym.................................. 203
Wywietlanie kilku tabel ................................................. 204
Pos³ugiwanie siê jednoczenie kilkoma

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

Wpisywanie tekstu ........................................................ 256
Dopasowanie tekstu do ramki ....................................... 257
Legenda ........................................................................ 258
Teksty trójwymiarowe .................................................... 258
Krelenie, edycja oraz przekszta³canie
krzywych i obiektów....................................................... 259
Rysowanie krzywych..................................................... 259
Edycja krzywej .............................................................. 261
Przekszta³canie rysunków pikselowych
w wektorowe ................................................................. 263
Przekszta³canie obiektów .............................................. 264
Pos³ugiwanie siê obiektami ........................................... 267
Tworzenie duplikatów obiektu ........................................ 267
Morfing dwóch obiektów ................................................ 269
Pos³ugiwanie siê grup¹ obiektów .................................. 270
Grupowanie obiektów .................................................... 270
Przejcie do grupy ........................................................ 271
Opuszczanie grupy ....................................................... 271
Wyró¿nianie grupy ........................................................ 271
Nawigacja po obiektach grupy/strony ............................ 272
Kombinacja obiektów .................................................... 272
Obiekty graficzne w prezentacjach i rysunkach ............ 273
Pos³ugiwanie siê kolorami ............................................. 275
Pasek kolorów ............................................................... 275
Definiowanie w³asnych kolorów..................................... 276
Zamiana kolorów za pomoc¹ pipety .............................. 278
Korzystanie z zamiany kolorów za pomoc¹ pipety ....... 280
Gradienty, desenie itp. ................................................... 281

Rozmieszczanie slajdów na stole slajdów.................... 235
Efekty projekcji slajdów ................................................. 235
Projekcja prezentacji ..................................................... 236
Edycja prezentacji ......................................................... 236
Kolor t³a ......................................................................... 236
Modyfikacja stylu strony................................................. 238
Szablony obiektów prezentacji ...................................... 239
Zmiana slajdu, efekty i animacja.................................... 242
Efekty slajdów ............................................................... 242
Efekty obiektów ............................................................. 242
Animacja obiektów ........................................................ 243
Prezentacja indywidualna .............................................. 244
Eksport, wydruk, projekcja ............................................ 245
Drukowanie slajdu prezentacji....................................... 245
Eksport prezentacji do pliku .......................................... 247
Eksport prezentacji w formacie HTML .......................... 247
Wykorzystanie schowka do wymiany danych ............... 249

ROZDZIA£ 6................................................................................250

Rysunki i grafiki ............................................................. 250
Grafiki wektorowe i pikselowe........................................ 250
Wpisywanie tekstu, rysowanie prostok¹tów i elips........ 250
Przesuwanie, obracanie obiektów i nadawanie
im etykiet ....................................................................... 252
Rozmieszczanie obiektów ............................................ 253
Wyrównywanie obiektów ............................................... 254
Rysowanie wycinków i odcinków .................................. 255

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

procesu instalacji. Informacje dotycz¹ce modyfikowania istniej¹cej
instalacji OpenOfficePL znajduj¹ siê w za³¹czniku pod has³em
Modyfikowanie instalacji OpenOfficePL.
W poni¿szej tabeli znajduj¹ siê typy instalacji i przypadki ich stosowania.

Typ instalacji

Stosowanie

Instalacja jednou¿ytkowa

Instalacja OpenOfficePL na jednym
komputerze dla jednego, konkretnego
u¿ytkowanika (NIE zalecana w przy-
padku Unix/Linux)

Instalacja wielou¿ytkowa

Instalacja OpenOfficePL na jednym
komputerze dla wielu u¿ytkowników
lub instalacja na komputerze sieciowym
do wspólnego u¿ytku. Na tê instalacjê
sk³adaj¹  siê  dwie  fazy,  w  pierwszej
z  nich  (wykonywanej  zwykle  przez
root  lub  admin)  wszystkie  dzielone
komponenty s¹ instalowane na jednym
komputerze. W fazie drugiej, w Insta-
lacji  stacji  roboczej,  instalowane
s¹  pliki  i  konfiguracje  konkretnego
u¿ytkownika.

Instalacja jednou¿ytkowa jest odpowiednia w przypadku systemów
operacyjnych wykorzystywnych przez jednego u¿ytkownika, NIE
powinno siê jej stosowaæ w przypadku UNIX.

Dla u¿ytkowników UNIX dostêpny jest nieskomplikowany skrypt
instalacji pomagaj¹cy uprociæ proces instalacji.

Czêæ I

Instrukcja instalacji OpenOfficePL

Ikony w dokumentacji

W dokumencie obok tekstu pojawiaæ siê bêd¹ trzy ikony maj¹ce na
celu zwrócenie uwagi na dodatkow¹, pomocn¹ informacjê.

Ikona Wa¿ne! oznacza wa¿n¹ informacjê dotycz¹c¹ danych i
bezpieczeñstwa systemu.

Ikona Uwaga oznacza dodatkow¹ informacjê: np. alternatywane
sposoby osi¹gniêcia danego celu.

Ikon¹ Wskazówka oznaczone s¹ wskazówki pomagaj¹ce pracowaæ
z programem w sposób bardziej skuteczny.

Czêæ II

Instalacja OpenOfficePL

Typy instalacji

W tym rozdziale mo¿na znaleæ ogólne informacje na temat ró¿nych
typów instalacji, a tak¿e wstêpnych warunków instalacji i samego

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

Specjalne wymagania

systemowe dla rodowiska

operacyjnego Linux na platformie Intel

l PC Pentium, inny kompatybilny procesor lub procesor PowerPC
l Linux 2.2.13 lub nowszy
l Xserver (co najmniej 800x600, 256 kolorów) z mened¿erem okna

(np. GNOME)

l Rekomendowana pamiêæ RAM 64
l Zainstalowana wersja glibc2 2.1.3 lub nowsza (wersja glibc2 2.2.1

lub nowsza dla PPC Linux)

Specjalne wymagania

systemowe dla Windows

l Windows 95 lub nowszy. Dla obs³ugi jêzyków azjatyckich wymagany

jest Windows 98 lub nowszy.(Zalecamy Windows 2000)

l PC Pentium lub inny kompatybilny procesor.
l Rekomendowana pamiêæ RAM 64

Przygotowanie instalacji

l Rozpakuj skompresowany plik instalacyjny dla twojego systemu

operacyjnego do wybranego katalogu. W ten sposób utworzy siê
podkatalog pod nazw¹ Instalator zawieraj¹cy wszystkie pliki
niezbêdne w procesie instalacji, a tak¿e program instalacyjny.

Przyk³ady jego u¿ycia:
./install # wykonuje instalacjê wielou¿ytkow¹

W za³¹czniku opisujemy jak u¿yæ spadmin - Program
Administracji Drukarki dla Unix aby zainstalowaæ drukarki,
faksy i czcionki w OpenOfficePL.

Ogólne wymagania systemowe

l 250 MB wolnej przestrzeni na twardym dysku.
l Karta grafiki o rozdzielczoci co najmniej 800x600 i 256 kolorach.

Specjalne wymagania

systemowe dla rodowiska

operacyjnego Solaris na platformie

SPARC

l rodowisko operacyjne Solaris 7 lub 8 (do obs³ugi jêzyków azjatyckich

zalecane jest rodowisko Solaris 8)

l Solaris 8 wymaga ³at 108434-01 i 108435-01 (64 bity)
l Do obs³ugi jêzyków azjatyckich w Solaris 8 wymagana jest dodatkowo

³ata 108773-12

l Solaris 7 wymaga ³at 106327-08, 106300-09 (64 bity)
l Xserver (co najmniej 800x600, 256 kolorów) z mened¿erem okna

(np. Open-Windows, KDE, GNOME)

l Rekomendowana pamiêæ RAM 128.

£aty dla rodowiska operacyjnego Solaris mo¿na znaleæ na stronie
http://sunsolve.sun.com

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

Czêæ III

Instalacja jednou¿ytkowa

Instalacja jednou¿ytkowa to instalacja OpenOfficePL na jednym
komputerze, z którego korzysta tylko jeden u¿ytkownik.

W przypadku instalacji jednou¿ytkowej OpenOfficePL nale¿y
zalogowaæ siê do systemu jako konkretny u¿ytkownik i zapisaæ
OpenOfficePL w dowolnie wybranym katalogu, do którego posiadane
s¹ pe³ne prawa dostêpu.

Tego typu instalacji NIE powinno siê stosowaæ w przypadku systemów
Unix / Linux.

Jako ¿e system Unix bardzo rzadko bywa ograniczony do jednego,
konkretnego u¿ytkownika, zaleca siê tu skorzystanie ze skryptu install
lub metody instalacji sieciowej wielou¿ytkowej.

Wymagania instalacji

Katalog, w którym ma byæ zainstalowany OpenOfficePL powinien mieæ
w przybli¿eniu od 160 do 250 MB wolnej przestrzeni na dysku
w zale¿noci od wybranej opcji instalacji. Potrzebne bêdzie tak¿e oko³o
40 MB dodatkowej pamiêci podczas instalowania dla plików
tymczasowych. Po zakoñczeniu instalacji pliki tymczasowe zostan¹
automatycznie usuniête.

Pomocne w czasie instalowania wskazówki mo¿na znaleæ w pliku
readme.txt (Windows) lub README (Linux i Solaris) w katalogu
instalacji. Zalecamy wczeniejsze przeczytanie tych plików, poniewa¿
mog¹ siê tam znajdowaæ najnowsze informacje, których nie zawiera
niniejsza instrukcja.

Proces instalacyjny mo¿na w ka¿dej chwili zatrzymaæ klikaj¹c przycisk
Anuluj.  Uruchomienie  OpenOfficePL  nie  bêdzie  wtedy  mo¿liwe.
Katalog instalacyjny mo¿e byæ automatycznie usuniêty po anulowaniu
instalacji.  Zwróæ  jednak  uwagê,  ¿e  w  takim  przypadku  zostan¹
jednoczenie  usuniête  wszystkie  znajduj¹ce  siê  tam  pliki
i podfoldery.

W przypadku wersji Windows NT/2000 i Win9x zainstalo-
wanych dla obs³ugi wielou¿ytkowej: w tych wersjach plik

sversion.ini zostanie zapisany nie w katalogu Windows, ale w katalogu
danych u¿ytkownika za³o¿onym oddzielnie dla ka¿dego z u¿ytkowników
(np. w C: \ Dokumenty i Ustawienia\Nazwa u¿ytkownika\Dane
Aplikacji).

Dostêpny jest specjalny skrypt instalacji install s³u¿¹cy do
automatyzowania procedury instalacji pod Unix. Opisujemy go

szczegó³owo w Zautomatyzowana instalacja pod Unixem.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

przechowywane s¹ pliki instalacyjne po zdekompresowaniu zapisanego
pliku instalacyjnego.

Aby uruchomiæ instalacjê jednou¿ytkow¹ nie musisz podawaæ
parametrów programu instalacyjnego. Wiêcej informacji na temat
parametrów instalacji znajduje siê w Za³¹czniku.

Procedura instalacji

Witamy.
Najpierw na ekranie pojawi siê dialog powitania.

Wród wielu dialogów programu instalacyjnego znajdziesz przycisk Pomoc,
który wywietla informacje na temat bie¿¹cego dialogu. Po przeczytaniu
tekstu Pomocy powrócisz do programu instalacyjnego klikaj¹c przycisk
Cofnij. NIE zamykaj Pomocy za pomoc¹ przycisku x (w prawym górnym
rogu), spowoduje to zamkniêcie programu instalacyjnego.
l Potwierd dialog Powitanie klikaj¹c przycisk Dalej.

Rozpoczêcie instalacji

Jeli ju¿ wczeniej instalowa³e poprzednie wersje OpenOfficePL,
powiniene najpierw sprawdziæ czy istnieje plik:

l sversionrc w twoim katalogu w³asnym Unix lub Linux
l sversion.ini w katalogu u¿ytkownika Windows

Plik ten zawiera cie¿kê i numer wersji zainstalowanego wczeniej
OpenOfficePL. Jeli ten numer wersji jest identyczny z numerem
OpenOfficePL, który zamierzasz zainstalowaæ, musisz najpierw
odinstalowaæ wczeniejsz¹ wersjê OpenOfficePL.

l Jeli to konieczne zaloguj siê do systemu wprowadzaj¹c twoj¹ nazwê

u¿ytkownika. W przypadku instalacji jednou¿ytkowej niepotrzebne
s¹ prawa administratora systemu.

l Pod Unixsem przejd do interfejsu graficznego X Window, o ile nie

uaktywni³ siê on automatycznie.

l Przejd do katalogu, w którym znajduj¹ siê pliki instalacyjne u¿ywaj¹c

albo wiersza poleceñ w oknie terminalu albo Mened¿era Plików.

l Uruchom skrypt instalacji za pomoc¹ polecenia ./setup

l Pod Windows do uruchomienia programu instalacyjnego

OpenOfficePL mo¿na u¿yæ programu Eksplorator Windows. Aby
uruchomiæ program instaluj¹cy z parametrem, otwórz menu Start na
pasku Windows, wybierz polecenie Uruchom... i wprowad
nastêpuj¹cy wiersz do pola tekstowego (mo¿esz tak¿e u¿yæ przycisku
Przegl¹daj aby odnaleæ plik i poprawnie wprowadziæ cie¿kê do
pola tekstowego):

x:\{tempdir}\install\setup.exe parametr
gdzie x:\{tempdir}oznacza katalog tymczasowy, w którym

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

l Przeczytaj uwa¿nie umowê licencyjn¹. Je¿eli zgadzasz siê na wszystkie

wymienione w niej warunki, kliknij Akceptuj, aby kontynuowaæ
instalacjê. Jeli nie zgadzasz siê, kliknij Anuluj. Po wybraniu drugiej
z opcji, instalacja OpenOfficePL zostanie anulowana.

Dane u¿ytkownika

Teraz zobaczysz dialog Wprowad Dane U¿ytkownika.

Wa¿ne informacje

Teraz pojawi siê okno zawieraj¹ce plik readme.txt (Windows) lub plik
README (Linux i Solaris). Plik ten mo¿e byæ równie¿ otwierany
i czytany przez OpenOfficePL po zakoñczeniu procesu instalacji.

l Przeczytaj informacjê i potwierd klikaj¹c Dalej.

Umowa licencyjna

Kolejny dialog zawiera tekst umowy licencyjnej.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

Wiêkszoci u¿ytkowników zalecamy Instalacjê Standardow¹. Oznacza
to, ¿e wszystkie komponenty zostan¹ zainstalowane razem z pewn¹
iloci¹ filtrów. Jeli wybierzesz tê opcjê, pozostanie ci wybraæ, w którym
katalogu OpenOfficePL ma byæ zainstalowany.
W przypadku Instalacji Niestandardowej tak¿e najpierw zobaczysz
dialog, w którym trzeba wybraæ katalog instalacji. W kolejnym dialogu
bêdziesz móg³ wybraæ poszczególne komponenty do zainstalowania.
Wybieraj¹c Instalacjê Minimaln¹ zdecydujesz siê na zainstalowanie
tylko tych komponentów, które s¹ wymagane do uruchomienia
OpenOfficePL. W tym przypadku nie zostan¹ zainstalowane pliki
Pomocy ani wiêkszoæ szablonów i próbek. Po zaznaczeniu tej opcji
pozostanie ju¿ tylko wprowadzenie nazwy katalogu, w którym ma byæ
zainstalowany OpenOfficePL.
l Wybierz typ instalacji odpowiadaj¹cy twoim wymaganiom.
l Kliknij Dalej aby kontynuowaæ instalacjê.

Selekcja komponentów

Je¿eli wybra³e opcjê Instalacja Niestandardowa zobaczysz dialog, w
którym bêdziesz móg³ wybraæ poszczególne komponenty do zainstalowania.

l Wprowad swoje dane osobiste.

Wprowadzone dane w polach OpenOfficePL wykorzystywane s¹ np.
do automatycznego wprowadzania danych w odpowiednie pola
w szablonach listów i faksu.

Mo¿esz skorzystaæ z tego dialogu tak¿e póniej, znajdziesz go
w Narzêdzia /Opcje .../Dane U¿ytkownika.

l Kliknij Dalej aby kontynuowaæ instalacjê.

Typ instalacji

Nastêpny dialog programu instalacyjnego OpenOfficePL umo¿liwia
dokonanie wyboru typu instalacji, która ma byæ przeprowadzona.

Wymagania dotycz¹ce pamiêci wymienione ni¿ej to wartoci przybli¿one,
oparte na rozmiarach klastrów nastêpnego katalogu docelowego
zawieraj¹cego dostateczn¹ iloæ wolnej przestrzeni.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

W górnej czêci dialogu znajduje siê lista dysków w twoim systemie
z wyszczególnieniem: jaka przestrzeñ jest wymagana, a jaka dostêpna.
Rozmiar wymaganej pamiêci mo¿e siê ró¿niæ w zale¿noci od rodzaju
dysków i rozmiarów klastra.

l Mo¿esz tak¿e wybraæ cie¿kê instalacji z dialogu wyboru klikaj¹c

Przegl¹daj lub wprowadzaj¹c cie¿kê bezporednio do pola
tekstowego. Je¿eli wprowadzony katalog nie istnieje, pojawi siê pytanie
czy chcesz go utworzyæ. OpenOfficePL zainstaluje pliki i inne
podfoldery z plikami w katalogu, który wybierzesz.

l Kliknij Dalej aby kontynuowaæ instalacjê.

Z zasady instalowane s¹ wszystkie te komponenty, przy których nazwie
znajduj¹ siê kolorowe pola. Jeli nie chcesz instalowaæ którego z nich,
kliknij w pole znajduj¹ce siê obok nazwy, zmieni ono wtedy kolor na
szary. Ka¿de klikniêcie takiego pola bêdzie powodowa³o zmianê koloru
na szary i odwrotnie, a odpowiadaj¹cy mu komponent wraz z podleg³ymi
subkomponentami bêdzie albo w³¹czany do instalacji (kolorowy) albo
z niej wykluczany (szary).

Kiedy klikniesz znak plus znajduj¹cy siê obok nazwy komponentu
wywietli siê lista podlegaj¹cych mu subkomponentów. Tutaj tak¿e
klikaj¹c poszczególne pola bêdziesz móg³ w³¹czyæ je do instalacji lub
wykluczyæ. Jeli pozycja grup zawiera te¿ komponenty w³¹czone do
instalacji jak i te wykluczone, pole obok pozycji grup stanie siê
pó³przezroczyste. Dla przyk³adu, pole obok filtrów tekstu OpenOfficePL
Writer jest standardowo pó³przezroczyste, poniewa¿ domylne ustawienie
nie zawiera wszystkich filtrów.

Mo¿esz u¿yæ przycisku Domylny aby przywróciæ ustawienia oryginalne,
te które mog³e zobaczyæ kiedy otworzy³e dialog po raz pierwszy.
Pozycje zaznaczone na czerwono to te, które bêd¹ instalowane bez
wzglêdu na indywidualne ustawienia, nie mo¿na wykluczyæ ich
z instalacji.

l Wybierz modu³y i komponenty, które chcesz zainstalowaæ.
l Kliknij Dalej aby kontynuowaæ instalacjê.

Katalog instalacji

Kolejny dialog s³u¿y do wybrania katalogu instalacji.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

l Wybierz typy plików, które dodatkowo ma otwieraæ OpenOfficePL.
l Aby u¿ywaæ OpenOfficePL jako domylnego edytora plików HTML

(strony Web), zaznacz pole wyboru pod Domylny Edytor HTML.

l Kliknij OK.

rodowisko wykonawcze Java

W nastêpnym dialogu pojawi siê lista wersji rodowiska wykonawczego
Java zarejestrowanych w twoim systemie.

W tym dialogu nale¿y wybraæ wersjê rodowiska wykonawczego Java,
której chcemy u¿ywaæ. Wymagana jest wersja 1.3.1 lub nowsza. Je¿eli

Finalizacja opcji instalacji

Dialog informuje, ¿e wszystkie szczegó³y potrzebne do skopiowania
plików programu zosta³y ju¿ podane.

l Kliknij Instalacja aby kontynuowaæ instalacjê.

Przypisywanie typów plików

W tym dialogu mo¿esz wybraæ dodatkowe typy plików, które maj¹ byæ
otwierane przez OpenOfficePL. OpenOfficePL zostanie zarejestrowany
w systemie operacyjnym jako program domylny dla tych plików.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

Finalizowanie instalacji

Po zakoñczeniu rejestracji i kopiowania na ekranie pojawi siê ostatni dialog.
l Kliknij Gotowe, aby sfinalizowaæ instalacjê.

Uruchamianie OpenOfficePL

Aby uruchomiæ OpenOfficePL pod Unix przejd do katalogu
programu OpenOfficePL lub do lokalnego katalogu

OpenOfficePL w twoim katalogu g³ównym i uruchom OpenOfficePL
za pomoc¹ komendy ./soffice

Mo¿esz tak¿e umieciæ katalog programu OpenOfficePL w cie¿ce dla
programów Unix. Bêdziesz wtedy móg³ uruchomiæ OpenOfficePL przy
u¿yciu polecenia soffice w ka¿dym katalogu. Aby ustawiæ domyln¹
drukarkê wywo³aj spadmin - Program Administracji Drukarki ten
proces opisany zosta³ w Za³¹czniku.

masz ju¿ zainstalowan¹ wersjê nowsz¹ ni¿ 1.3.1, nie musisz instalowaæ
nowej tak d³ugo, jak d³ugo OpenOfficePL bêdzie j¹ identyfikowa³ jako
zweryfikowan¹.

l Wybierz po¿¹dan¹ opcjê i kliknij OK.

Kopiowanie plików

Na ekranie bêdzie mo¿na obserwowaæ jak postêpuje proces instalacyjny
i, w przybli¿eniu, ile czasu pozosta³o do jego zakoñczenia.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

Czêæ IV

Instalacja wielou¿ytkowa lub sieciowa

Faza I instalacji

Instalacja wielou¿ytkowa / sieciowa OpenOffice.PL przeprowadzana
jest w dwóch fazach. Najpierw nale¿y zalogowaæ siê jako administra-
tor systemu lub zwyk³y u¿ytkownik z odpowiednimi prawami dostêpu
do komputera docelowego lub sieciowego. Kolejnym krokiem bêdzie
przeprowadzenie pe³nej instalacji w katalogu, do którego u¿ytkownicy
maj¹ prawa dostêpu odczyt i uruchamianie. Nastêpnie, po zakoñczeniu
Fazy I, ka¿dy u¿ytkownik bêdzie móg³ zalogowaæ siê do systemu
i przeprowadziæ Instalacjê Stacji Roboczej OpenOfficePL w swoim
w³asnym katalogu g³ównym.

Fazê I instalacji rozpoczyna siê wywo³uj¹c program instalacyjny
z katalogu instalacji i dodaj¹c parametr net.

W Fazie I instalacji nie instalujemy wersji OpenOfficePL, któr¹ mo¿na
bezporednio uruchomiæ (nie mo¿e tego zrobiæ nawet administrator systemu).
Dlatego te¿, administrator systemu, który chce u¿ywaæ OpenOfficePL równie¿
bêdzie musia³ przeprowadziæ instalacjê swojej stacji roboczej.

Wymagania instalacji

W katalogu docelowym komputera, w którym ma zostaæ zainstalowany
OpenOfficePL, potrzebna bêdzie wolna przestrzeñ dyskowa 250 MB.

Po zakoñczeniu procesu instalacji w rodowisku wykonawczym
Solaris, powiniene siê wylogowaæ, a nastêpnie raz jeszcze

zalogowaæ w celu uaktualnienia integracji CDE.

W przypadku systemu Windows, w menu Start pod Programy/
OpenOfficePL znajdziesz wyjcia do poszczególnych

zainstalowanych komponentów OpenOfficePL.

Podczas instalowania OpenOfficePL tworzy siê link w folderze
autostartu w menu Start Windows. Link prowadzi do Szybkiego
Uruchamiania, które dostêpne jest w prawym dolnym rogu obok zegara..

Kliknij prawym przyciskiem myszy na ikonê Szybkiego Uruchamiania
aby aktywowaæ menu skrótów, w którym mo¿na uruchomiæ
poszczególne komponenty OpenOfficePL.

Szczegó³owe informacje na temat zespo³u funkcji Szybkiego
Uruchamiania mo¿na znaleæ w Pomocy pod has³em Szybkie
Uruchamianie.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

Start na pasku, wybierz polecenie Uruchom... i wprowad nastêpuj¹cy
wiersz do pola tekstowego (mo¿esz tak¿e u¿yæ przycisku Przegl¹daj aby
znaleæ plik i wprowadziæ poprawn¹ cie¿kê do pola tekstowego):
X: \ {tempdir}\install\setup.exe -net
gdzie X: \ {tempdir} jest tymczasowym katalogiem instalacji gdzie
przechowywane s¹ pliki instalacyjne po zdekompresowaniu pliku
instalacyjnego.

Procedura instalacji

Najpierw na ekranie pojawi siê dialog powitania.

Wród wielu dialogów programu instalacyjnego znajdziesz przycisk
Pomoc, który wywietla informacje na temat bie¿¹cego dialogu. Po
przeczytaniu tekstu Pomocy powrócisz do programu instalacyjnego
klikaj¹c przycisk Cofnij. NIE zamykaj Pomocy za pomoc¹ przycisku x
(w prawym górnym rogu), spowoduje to zamkniêcie programu
instalacyjnego.

Dodatkowe 20 MB dla plików tymczasowych wymagane bêdzie
w czasie przeprowadzania instalacji. Pliki tymczasowe zostan¹
automatycznie usuniête po zakoñczeniu instalacji. Pod Unix objêtoæ
wymiany bêdzie wynosi³a 80 MB .

Uruchamianie instalacji

l Zaloguj siê do systemu jako administrator systemu.
l Przejd do interfejsu graficznego X Window je¿eli ten nie aktywuje

siê automatycznie.

l Przejd do katalogu instalacji przez wiersz poleceñ w oknie terminala

lub przez Mened¿era Plików.

l Wywo³aj skrypt instalacji za pomoc¹ komendy
./setup -net

U¿ytkownicy Unix mog¹ zamiast tego skorzystaæ ze skryptu install
w wierszu poleceñ aby przeprowadziæ instalacjê niegraficzn¹.

Wpisz:
./install - - help

¿eby sprawdziæ sk³adniê lub zajrzyj do akapitu Zautomatyzowana
instalacja pod Uniksem zawartego w za³¹czniku, gdzie znajdziesz
wiêcej informacji.

l Wywo³aj program setup.exe z katalogu instalacji z parametrem -net.

Aby uruchomiæ program instalacyjny przy pomocy parametru, otwórz menu

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

l Przeczytaj uwa¿nie umowê licencyjn¹. Je¿eli zgadzasz siê na wszystkie

wymienione tu warunki, kliknij Akceptuj, aby kontynuowaæ
instalacjê. Jeli nie zgadzasz siê, kliknij Anuluj. Po wybraniu drugiej
z opcji instalacja OpenOfficePL zostanie anulowana.

Typ instalacji

Nastêpny dialog programu instalacyjnego OpenOfficePL umo¿liwia
dokonanie wyboru typu instalacji, która ma byæ przeprowadzona.

Wymagania dotycz¹ce pamiêci wymienione ni¿ej to wartoci przybli¿one,
oparte na rozmiarach klastrów nastêpnego katalogu docelowego
zawieraj¹cego dostateczn¹ iloæ wolnej przestrzeni.

W przypadku instalacji OpenOfficePL na serwerze sieciowym

l Potwierd dialog Powitanie klikaj¹c przycisk Dalej.

Wa¿ne informacje

Teraz pojawi siê okno zawieraj¹ce plik readme.txt (Windows) lub plik
README (Linux i Solaris). Plik ten mo¿e byæ równie¿ otwierany
i czytany w OpenOfficePL po zakoñczeniu procesu instalacji.

l Przeczytaj informacjê i potwierd klikaj¹c Dalej.

Umowa licencyjna

Kolejny dialog zawiera tekst umowy licencyjnej.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

Przegl¹daj lub wprowadzaj¹c cie¿kê bezporednio do pola tekstowego.
Je¿eli wprowadzony katalog nie istnieje, pojawi siê pytanie czy chcesz
go utworzyæ. OpenOfficePL zainstaluje pliki i inne podfoldery z plikami
w katalogu, który wybierzesz.

l Kliknij Dalej aby kontynuowaæ instalacjê.

Wybierz katalog, w którym wszyscy u¿ytkownicy maj¹ prawa dostêpu
odczyt i uruchamianie, tak aby mogli oni przeprowadziæ instalacjê
stacji roboczych.

Selekcja komponentów

Je¿eli wybra³e opcjê Instalacja Niestandardowa zobaczysz dialog,
w którym bêdziesz móg³ wybraæ poszczególne komponenty do
zainstalowania.

powiniene zainstalowaæ wszystkie dostêpne komponenty. Aby to zrobiæ
wybierz Instalacjê Standardow¹ i zaznacz wszystkie opcje z listy, która
pojawi siê po dialogu s³u¿¹cym do wybrania katalogu.

l Wybierz Instalacjê Standardow¹.
l Kliknij Dalej aby kontynuowaæ instalacjê.

Katalog instalacji

Kolejny dialog s³u¿y do wybrania katalogu instalacji.

l Mo¿esz tak¿e wybraæ cie¿kê instalacji z dialogu wyboru klikaj¹c

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

Finalizacja opcji instalacji

Dialog informuje, ¿e wszystkie szczegó³y potrzebne do skopiowania
plików programu zosta³y ju¿ podane.
l Kliknij Instalacja aby kontynuowaæ instalacjê.

Kopiowanie plików

Z zasady instalowane s¹ wszystkie te komponenty, przy których nazwie
znajduj¹ siê kolorowe pola. Jeli nie chcesz instalowaæ którego z nich,
kliknij w pole znajduj¹ce siê obok nazwy, zmieni ono wtedy kolor na
szary. Ka¿de klikniêcie takiego pola bêdzie powodowa³o zmianê koloru
na szary i odwrotnie, a odpowiadaj¹cy mu komponent wraz z podleg³ymi
komponentami bêdzie albo w³¹czany do instalacji (kolorowy) albo z niej
wykluczany (szary).

Kiedy klikniesz znak plus znajduj¹cy siê obok nazwy komponentu
wywietli siê lista podlegaj¹cych mu subkomponentów. Tutaj tak¿e
klikaj¹c poszczególne pola bêdziesz móg³ w³¹czyæ je do instalacji lub
wykluczyæ. Jeli pozycja grup zawiera tak komponenty w³¹czone do
instalacji jak i te wykluczone, pole obok pozycji grup stanie siê
pó³przezroczyste. Dla przyk³adu, pole obok filtrów tekstu OpenOfficePL
Writer jest domylnie pó³przezroczyste, poniewa¿ domylne ustawienie
nie zawiera wszystkich filtrów.

Mo¿esz u¿yæ przycisku Domylny aby przywróciæ ustawienia oryginalne,
te które zobaczy³e na pocz¹tku.

Pozycje zaznaczone na czerwono to te, które bêd¹ instalowane bez
wzglêdu na indywidualne ustawienia, nie mo¿na wykluczyæ ich z
instalacji.

l Wybierz modu³y i komponenty, które chcesz zainstalowaæ.
l Kliknij Dalej aby kontynuowaæ instalacjê.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

Instalacja Stacji Roboczych

Ka¿dy u¿ytkownik mo¿e przeprowadziæ instalacjê po zalogowaniu siê
pod nazw¹ w³asn¹ u¿ytkownika wywo³uj¹c program instaluj¹cy z instalacji
z Fazy I.

Wymagania instalacji

Wymagane jest od 2 do 4 MB wolnej przestrzeni na dysku twardym, na
którym ma byæ zainstalowany OpenOfficePL.

Uruchamianie instalacji

Przed rozpoczêciem instalowania nale¿y pomylnie przeprowadziæ Fazê
I instalacji opisan¹ wczeniej.

Jeli wczeniej instalowa³e ju¿ poprzednie wersje OpenOfficePL,
powiniene najpierw sprawdziæ czy istnieje plik:

l sversionrc w twoim katalogu w³asnym Unix lub Linux
l sversion.ini w katalogu u¿ytkownika Windows

l Zaloguj siê do systemu wpisuj¹c swoj¹ nazwê u¿ytkownika.

l Przejd do interfejsu graficznego X Windows.

Na ekranie bêdzie mo¿na obserwowaæ jak postêpuje proces instalacyjny
i, w przybli¿eniu, ile czasu pozosta³o do jego zakoñczenia.

Finalizowanie instalacji

Po zakoñczeniu rejestracji i kopiowania na ekranie pojawi siê ostatni dialog.

l Kliknij Gotowe, aby sfinalizowaæ instalacjê.

Teraz, z pomoc¹ instalacji stacji roboczych, ka¿dy u¿ytkownik mo¿e
zainstalowaæ OpenOfficePL w swoim katalogu g³ównym lub dysku
twardym.

Jako administrator systemu mo¿esz tak¿e wywo³aæ program do
administracji drukarki spadmin w celu zdefiniowania ustawieñ

drukarki, dla indywidualnych instalacji u¿ytkowników i zainstalowania
czcionek. Wiêcej szczegó³ów na temat spadmin znajduje siê w Za³¹czniku.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

Wród wielu dialogów programu instalacyjnego znajdziesz przycisk
Pomoc, który wywietla informacje na temat bie¿¹cego dialogu. Po
przeczytaniu tekstu Pomocy powrócisz do programu instalacyjnego
klikaj¹c przycisk Cofnij. NIE zamykaj Pomocy za pomoc¹ przycisku x
(w prawym górnym rogu), spowoduje to zamkniêcie programu
instalacyjnego.

l Potwierd dialog Powitanie klikaj¹c przycisk Dalej.

Wa¿ne informacje

Teraz pojawi siê okno zawieraj¹ce plik readme.txt (Windows) lub plik
README (Linux i Solaris). Plik ten mo¿e byæ równie¿ otwierany
i czytany w katalogu OpenOfficePL po zakoñczeniu procesu instalacji.

l Przeczytaj informacjê i potwierd klikaj¹c Dalej.

l Otwórz okno terminalu i skorzystaj z wiersza poleceñ, ¿eby przejæ

do cie¿ki instalacji sieciowej na serwerze, a nastêpnie do podkatalogu
programu. Je¿eli instalacja serwerowa mia³a miejsce w katalogu /
opt/OpenOfficePL, mo¿na to zrobiæ przy u¿yciu polecenia:

cd /opt/OpenOfficePL/program

l Uruchom skrypt instalacji za pomoc¹ komendy
./setup

l Uruchom program Setup.exe znajduj¹cy siê w katalogu instalacji
sieciowej na serwerze.

Je¿eli pracujesz pod Windows, mo¿esz u¿yæ Windows Explorer do
wywo³ania programu instalacyjnego.

Procedura instalacji

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

Dane u¿ytkownika

Teraz zobaczysz dialog Wprowad Dane U¿ytkownika.
l Wprowad swoje dane osobiste.

Wprowadzone dane w polach OpenOfficePL bêd¹ wykorzystywane
np. do automatycznego wprowadzania danych w odpowiednie pola
w szablonach listów i faksu.

Mo¿esz skorzystaæ z tego dialogu tak¿e póniej, znajdziesz go
w Narzêdzia / Opcje .../ Dane U¿ytkownika.

l Kliknij Dalej aby kontynuowaæ instalacjê.

Nie bêdziemy ju¿ prezentowali obrazków poniewa¿ wygl¹daj¹ one
analogicznie do tych zamieszczonych w instalacji dla jednego
u¿ytkownika.

Umowa licencyjna

Kolejny dialog zawiera tekst umowy licencyjnej.

l Przeczytaj uwa¿nie umowê licencyjn¹. Je¿eli zgadzasz siê na wszystkie
wymienione warunki, kliknij Akceptujê, aby kontynuowaæ instalacjê.
Jeli nie zgadzasz siê, kliknij Anuluj. Po wybraniu drugiej z opcji, instalacja
OpenOfficePL zostanie anulowana.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

Przypisywanie typów plików

l Wybierz typy plików, które dodatkowo ma otwieraæ OpenOfficePL.

l Aby u¿ywaæ OpenOfficePL jako domylnego do edytowania plików

HTML (strony Web), zaznacz pole wyboru pod Domylny Edytor
HTML. To ustawienie dotyczy jedynie edycji plików HTML. Bêd¹
one otwierane za pomoc¹ twojej przegl¹darki (np. Mozilla)

l Kliknij OK.

rodowisko wykonawcze Java

W nastêpnym dialogu pojawi siê lista wersji rodowiska wykonawczego
Java zarejestrowanych w twoim systemie.

W tym dialogu nale¿y wybraæ wersjê rodowiska wykonawczego Java,
której chcemy u¿ywaæ. Wymagana jest wersja 1.3.1 lub nowsza. Je¿eli
masz ju¿ zainstalowan¹ wersjê nowsz¹ ni¿ 1.3.1, nie musisz instalowaæ
nowej tak d³ugo, jak d³ugo OpenOfficePL bêdzie j¹ identyfikowa³ jako
zweryfikowan¹.

l Wybierz po¿¹dan¹ opcjê i kliknij OK.

Typ instalacji

l Wybierz Instalacjê Stacji Roboczej jako twoj¹ instalacjê

u¿ytkownika. Zostan¹ zainstalowane tylko pliki zawieraj¹ce zmienne
dane dla u¿ytkownika.

l Opcja Instalacji Lokalnej instaluje lokalnie kompletny

OpenOfficePL. Instalacja serwerowa s³u¿y za ród³o.

l Kliknij Dalej aby kontynuowaæ instalacjê.

Katalog instalacji

Kolejny dialog s³u¿y do wybrania katalogu instalacji.

l Mo¿esz tak¿e wybraæ cie¿kê instalacji z dialogu wyboru klikaj¹c

l Kliknij Dalej aby kontynuowaæ instalacjê.

Finalizacja opcji instalacji

Dialog informuje, ¿e wszystkie szczegó³y potrzebne do skopiowania
plików programu zosta³y ju¿ podane.
l Kliknij Dalej aby kontynuowaæ instalacjê.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

Aby uruchomiæ OpenOfficePL pod Uniksem, przejd do katalogu
programu OpenOfficePL lub do lokalnego katalogu OpenOfficePL

w twoim katalogu g³ównym i uruchom OpenOfficePL za pomoc¹
komendy

./soffice

Mo¿esz tak¿e umieciæ katalog programu OpenOfficePL w cie¿ce dla
programów Unix. Bêdziesz wtedy móg³ uruchomiæ OpenOfficePL przy
u¿yciu polecenia soffice w ka¿dym katalogu. Aby ustawiæ domyln¹
drukarkê wywo³aj spadmin Program Administracji Drukarki ten proces
opisany zosta³ w Za³¹czniku.

Po zakoñczeniu procesu instalacji w rodowisku wykonawczym
Solaris, powiniene siê wylogowaæ, a nastêpnie raz jeszcze zalogowaæ
w celu uaktualnienia integracji CDE.

Kopiowanie plików

Na ekranie bêdzie mo¿na obserwowaæ jak postêpuje proces instalacyjny
i, w przybli¿eniu, ile czasu pozosta³o do jego zakoñczenia.

Finalizowanie instalacji

Po zakoñczeniu rejestracji i kopiowania na ekranie pojawi siê ostatni
dialog.

l Kliknij Gotowe, aby sfinalizowaæ instalacjê.

Uruchamianie OpenOfficePL

W przypadku uruchamiania OpenOfficePL w systemie Windows,
w menu Start pod Programy/OpenOfficePL znajdziesz wyjcia

do poszczególnych zainstalowanych komponentów OpenOfficePL.

Podczas instalowania OpenOfficePL tworzy siê link w folderze
autostartu w menu Start Windows. Link prowadzi do Szybkiego
Uruchamiania, które dostêpne jest w prawym dolnym rogu obok zegara.

Kliknij prawym przyciskiem myszy na ikonê Szybkiego Uruchamiania
aby aktywowaæ menu skrótów, w którym mo¿na uruchomiæ
poszczególne komponenty OpenOfficePL.

Szczegó³owe informacje na temat zespo³u funkcji Szybkiego
Uruchamiania mo¿na znaleæ w pomocy pod has³em Szybkie
Uruchamianie.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

Przyk³ad
./install prefix=opt

przeprowadza Fazê I instalacji wielou¿ytkowej/sieciowej instalacji
OpenOfficePL do katalogu /opt.

U¿ytkownicy indywidualni musz¹ jednak przeprowadziæ Instalacjê
Stacji Roboczej, aby móc u¿ywaæ OpenOfficePL. Instalacja Stacji
Roboczej zostanie uruchomiona automatycznie przy pierwszej próbie
uruchomienia OpenOfficePL.

Ustawianie drukarki, faksu i czcionek

pod Uniksem

Pod Uniksem dostêpny jest program administracji drukarki spadmin
u³atwiaj¹cy instalacjê drukarek, faksów i czcionek w OpenOfficePL.

Aby wywo³aæ program administracji drukarki spadmin:

l Przejd do katalogu OpenOfficePL/program
l Wprowad:
./spadmin

Po uruchomieniu pojawi siê okno programu administracji drukarki
spadmin.

Podczas instalacji sieciowej najpierw loguje siê Administrator Systemu
jako nadzorca u¿ytkowników i wywo³uje program administracji drukarki
spadmin. Nastêpnie tworzy plik ogólnej konfiguracji drukarki pod
nazw¹:

Czêæ V

Za³¹cznik

W Za³¹czniku znajduj¹ siê informacje na temat zautomatyzowanej instalacji
OpenOfficePL pod Unix, programu administracji drukarki w rodowisku
wykonawczym Solaris i w Linuksie, na temat modyfikacji i naprawiania
instalacji jak te¿ na temat odinstalowywania OpenOfficePL .

Zautomatyzowana instalacja

pod Uniksem

Dostêpny jest specjalny skrypt instalacji pomagaj¹cy zautomatyzowaæ instalacjê
OpenOfficePL pod Uniksem, mo¿na go wykorzystaæ (wiersz poleceñ) do
zainstalowania OpenOfficePL z interfejsem graficznym lub bez niego.

Skrypt instalacji install ustawia jako wartoæ domyln¹ instalacjê
wielou¿ytkow¹ OpenOfficePL (standardow¹ w przypadku systemów
Unix i Linux) i u¿ywa nastêpuj¹cych argumentów wierszy poleceñ.

--help

drukuje wiadomoæ o Pomocy

--version

drukuje wersjê OpenOfficePL, która ma byæ
zainstalowana

--prefix=PREFIX

instaluje OpenOfficePL do PREFIX
(wartoci¹ domyln¹ jest $oo_default_prefix)

--single

przeprowadza instalacjê jednou¿ytkow¹
OpenOfficePL (instalacja sieciowa jest
wartoci¹ domyln¹)

--interactive

instaluje OpenOfficePL w trybie interaktywnym

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

l Aby wydrukowaæ stronê testow¹, kliknij Strona Testowa. Je¿eli nie

udaje siê wydrukowaæ strony testowej lub wydrukowana jest b³êdnie,
sprawd wszystkie ustawienia (opisane w Zmiana Ustawieñ
Drukarki).

Masz teraz now¹ drukarkê OpenOfficePL.

Sterowniki drukarki w OpenOfficePL.

l Podczas instalowania drukarki nie aktywowanej przez PostScript, musisz

ustawiæ swój system tak, aby PostScript móg³ byæ konwertowany do
jêzyka drukarki. Zalecamy u¿ycie oprogramowania do konwersji
PostScript takiego jak Ghostscript (http://www.cs.wisc.edu/~ghost/).
W tym przypadku powiniene ustawiæ Drukarkê Standardow¹.
Upewnij siê, ¿e marginesy stron s¹ dobrze ustawione. Tak¹ informacjê
mo¿esz znaleæ w poni¿szych podpunktach.

l Jeli posiadasz drukarkê aktywowan¹ przez PostScript, musisz

pamiêtaæ o zainstalowaniu pliku opisu, który adaptuje drukarkê
(PostScript Printer Definition PPD) tak, aby mo¿na by³o korzystaæ
z wyboru podajnika papieru, funkcji drukowania obustronnego (o ile
drukarka ma tak¹ funkcjê) i wszelkich wbudowanych czcionek.
Mo¿na te¿ u¿yæ sterownika drukarki standardowej, jako ¿e zawiera
on najwa¿niejsze dane i jest odpowiedni dla wiêkszoci drukarek.
W tym przypadku bêdzie trzeba siê obejæ bez wyboru podajnika
papieru i poprawnie ustawiæ marginesy stron.

Niektóre pliki PPD s¹ zainstalowane jako pliki domylne. Je¿eli nie ma
¿adnego pliku PPD pasuj¹cego do twojej drukarki, du¿y wybór plików
PPD znajdziesz na stronie http://www.adobe.com.products/
printerdrivers/. Mo¿esz tak¿e poprosiæ o nie producenta twojej drukarki.
Rozpakuj odpowiedni sterownik i pod³¹cz go spadminem do twojego
systemu.

OpenOfficePL/share/psprint/psprint.conf dla wszystkich u¿ytkowników.
Wszelkie zmiany bêd¹ natychmiastowo udostêpniane wszystkim innym
u¿ytkownikom OpenOfficePL.

Administrator systemu mo¿e równie¿ dodaæ czcionki dla wszystkich
u¿ytkowników instalacji sieciowej. Jednak czcionki te dostêpne bêd¹
dopiero po ponownym uruchomieniu OpenOfficePL.

Instalowanie drukarek

W przypadku systemu Unix OpenOfficePL obs³uguje jedynie
bezporedni¹ obs³ugê drukarek PostScript. Inne drukarki musz¹ byæ
zainstalowane tak, jak opisano to w podpunkcie Sterowniki drukarek
w OpenOfficePL. OpenOfficePL automatycznie oferuje drukarkê
z domylnym sterownikiem dla ka¿dej kolejki systemu. W zale¿noci od
potrzeby mo¿na dodawaæ dodatkowe drukarki.

Dodawanie drukarki

l Kliknij przycisk Nowa Drukarka.
lWybierz opcjê Utwórz drukarkê i kliknij Dalej.
lWybierz odpowiedni sterownik dla twojej drukarki. Jeli nie u¿ywasz

drukarki PostScript lub model, którego u¿ywasz nie znajduje siê na
licie, u¿yj sterownika Drukarka standardowa lub postêpuj zgodnie
z poni¿szymi wskazówkami. Nowe sterowniki mo¿esz te¿ dodaæ przy
u¿yciu przycisku Importuj, a usun¹æ niepotrzebne za pomoc¹ Usuñ
(szczegó³y ni¿ej). Kliknij Dalej.

l Wybierz wiersz polecenia, którego mo¿esz u¿yæ do drukowania na

swojej drukarce (np. lp -d my_queue). Kliknij Dalej.

l Nadaj drukarce nazwê i zdecyduj czy ma siê ona staæ drukark¹

domyln¹. Kliknij Zakoñcz.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

l Wybierz zak³adkê Polecenie. Niepotrzebne polecenia mo¿esz

usun¹æ za pomoc¹ przycisku Usuñ.

l W zak³adce Papier mo¿esz zdefiniowaæ format papieru i podajnik

papieru, które maj¹ byæ stosowane jako ustawienia domylne drukarki.

l W zak³adce Sprzêt mo¿esz aktywowaæ specjalne ustawienia drukarki.

Jeli twoja drukarka ma drukowaæ tylko na czarno-bia³o w Kolor
wybierzesz odcienie szaroci, w przeciwnym wypadku wybierzesz
kolor. Je¿eli prze³¹czenie na odcienie szaroci powoduje
niekorzystne rezultaty mo¿esz te¿ wybraæ opcjê kolor w Kolor
i sprawdziæ jak zastosuje j¹ drukarka lub emulator PostScript.
Co wiêcej, na tej zak³adce mo¿esz ustawiæ precyzjê opisu kolorów,
a tak¿e poziom PostScript.

l Zak³adka Zmiana czcionki pozwala wybraæ typ czcionek drukarki

dostêpny w drukarce dla ka¿dego typu czcionek zainstalowanych
w twoim komputerze. W ten sposób mo¿na zmniejszyæ rozmiar
danych wysy³anych do drukarki. Wymiana czcionek mo¿e byæ
w³¹czana i wy³¹czana oddzielnie w ka¿dej drukarce.

l Powiniene te¿ poprawnie ustawiæ marginesy stron w zak³adce

Dodatkowe  Ustawienia  je¿eli  u¿ywasz  sterowników  drukarki
standardowej  tak,  aby  wydruk  nie  by³  obcinany.  Mo¿esz  te¿
wprowadziæ  opis  do  pola  Komentarz,  które  wywietli  siê  tak¿e
w dialogu Drukuj.

Niektóre z tych ustawieñ mo¿na te¿ przypisaæ do ka¿dego dokumentu/
wydruku w dialogu Drukuj lub w dialogu Ustawienia drukarki
w OpenOfficePL przyciskiem W³aciwoci.

Sterowniki mo¿na importowaæ

i usuwaæ przy ustawianiu nowej drukarki

l Aby importowaæ nowe sterowniki, kliknij przycisk Import w dialogu

wyboru sterownika. Kliknij Przegl¹daj aby wybraæ katalog, w którym
rozpakowa³e pliki PPD. W polu listy Wyboru Sterowników wybierz
sterownik drukarki, któr¹ chcesz zainstalowaæ, a nastêpnie kliknij OK.

l Aby usun¹æ drukarkê, wybierz sterownik drukarki i kliknij Usuñ.

Upewnij siê, ¿e nie usuwasz standardowego sterownika drukarki
i pamiêtaj, ¿e sterowniki raz usuniête z instalacji sieciowych przestaj¹
byæ dostêpne dla innych u¿ytkowników korzystaj¹cych z tej samej
instalacji sieciowej.

l Jeli drukarka ma wbudowane wiêcej czcionek ni¿ tylko zwyk³e

czcionki PostScript, bêdziesz tak¿e musia³ za³adowaæ pliki AFM dla
dodatkowych czcionek. Skopiuj pliki AFM do katalogu instalacji
OpenOfficePL /share/psprint/fontmetric lub do katalogu Instalacji
U¿ytkownika OpenOfficePL 1.0/user/psprint/fontmetric. Mo¿esz
znaleæ pliki AFM np. na ftp://ftp.adobe.com/pub/adobe/type/wim/
all/afmfiles/.

Zmiana ustawieñ drukarki

W programie administracji drukark¹ spadmin wybierz drukarkê z pola
listy Zainstalowane drukarki i kliknij W³aciwoci. Dialog
W³aciwoci, który siê pojawi bêdzie zawiera³ kilka zak³adek. Tu mo¿na
wybraæ ustawienia u¿ywane zgodnie z plikami PDF wybranej drukarki.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

l W nastêpnym dialogu wprowad wiersz poleceñ do komunikowania

siê z faksem. W wierszu poleceñ ka¿dego wys³anego faksu (TMP)
jest zastêpowane plikiem tymczasowym a (PHONE) numerem
faksu odbiorcy. Je¿eli w wierszu poleceñ pojawia siê (TMP), kod
Post Script przekazywany jest w pliku, w przeciwnym wypadku przez
wejcie standardowe (jako ³¹cze). Kliknij Dalej.

l Nadaj nazwê nowej drukarce faksowej i okrel czy numery telefonów

(patrz ni¿ej) zaznaczone w tekcie powinny pojawiæ siê na wydruku
czy nie. Kliknij Zakoñcz.

Mo¿esz teraz wysy³aæ faksy przez drukowanie do nowo utworzonej
drukarki.

Wprowad numer faksu jako tekst do dokumentu. Mo¿esz te¿ wejæ do
pola które pobiera numer faksu z twojej aktywnej bazy danych. W ka¿dym
b¹d razie numer musi zaczynaæ siê od znaków @@# i koñczyæ @@.
Poprawne wejcie mia³oby postaæ @@#1234567@@.

Jeli znaki te i numer telefonu nie s¹ drukowane, uaktywnij na stronie
tabulatora Polecenia we W³aciwoci opcjê Numer faksu usuniêty
z wydruku. Je¿eli w dokumencie nie znajduje siê ¿aden numer telefonu,
po wydrukowaniu pojawi siê dialog znaku zachêty.

W OpenOfficePL mo¿esz tak¿e aktywowaæ przycisk dla wysy³ania
faksów na numer domylny. Aby to zrobiæ, kliknij prawym przyciskiem
pasek funkcji, otwórz podmenu Widoczne Przyciski i kliknij przycisk
Wylij domylny fax. Mo¿esz tutaj ustawiæ numer u¿ywanego faksu
w Narzêdzia / Opcje.../ Dokument tekstowy /Drukuj.

Pamiêtaj o tym, ¿eby dla ka¿dego faksu oddzielnie ustawiaæ zadanie
drukowania. W przeciwnym wypadku pierwszy odbiorca otrzyma tak¿e

Zmiana nazwy lub usuwanie drukarek

l Wybierz drukarkê z pola listy Zainstalowane drukarki.
l Aby zmieniæ nazwê wybranej drukarki kliknij Zmieñ nazwê. Do

dialogu wprowad odpowiedni¹ nazwê i kliknij OK. Nazwa powinna
byæ niepowtarzalna i wybrana w taki sposób, aby potem móg³
rozpoznaæ drukarkê i aplikacjê. Drukarki musz¹ mieæ te same nazwy
niezale¿nie od ich u¿ytkowników, poniewa¿ podczas wymiany plików
drukarka nie zmienia siê je¿eli zarejestrowana jest pod t¹ sam¹ nazw¹
u odbiorcy.

l Aby usun¹æ drukarkê, kliknij Usuñ. Drukarki domylne lub drukarki

zarejestrowane przez administratora systemu w instalacji sieciowej
nie mog¹ byæ usuniête przy u¿yciu tego dialogu.

Wybieranie drukarki domylnej

l Aby ustawiæ drukarkê wybran¹ z pola listy Zainstalowane drukarki

jako drukarkê domyln¹, kliknij dwa razy jej nazwê lub kliknij przycisk
Domylna.

Korzystanie z zespo³u funkcji faksu

Jeli masz ju¿ zainstalowany w swoim komputerze pakiet obs³ugi faksu
jak np. Efax czy HylaFax bêdziesz móg³ wysy³aæ faksy w OpenOfficePL.
l Kliknij Nowa drukarka. Otworzy siê dialog Dodaj drukarkê.
l Wybierz Pod³¹cz fax. Kliknij Dalej.
l Zdecyduj czy chcesz u¿ywaæ sterownika domylnego czy innego

sterownika drukarki. Kliknij Dalej. Jeli wybra³e drug¹ opcjê,
wybierz odpowiedni sterownik i kliknij Dalej.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

Instalowanie czcionek

Podczas pracy z OpenOfficePL mo¿esz zauwa¿yæ, ¿e w zale¿noci od
typu u¿ywanego dokumentu masz do wyboru ró¿n¹ liczbê czcionek.
Dzieje siê tak poniewa¿ nie wszystkie czcionki mog¹ byæ u¿ywane
w ka¿dym przypadku.

l Z tego wzglêdu, podczas pracy z dokumentem tekstowym, który ma

tak¿e byæ wydrukowany, w polu wyboru czcionek poka¿¹ siê tylko
czcionki dostêpne w tym konkretnym dokumencie, poniewa¿
zak³adamy, ¿e u¿ytkownik bêdzie korzysta³ tylko z tych czcionek, które
mo¿na wydrukowaæ na papierze.

l W dokumencie HTML lub w przypadku uk³adu online pokazywane

bêd¹ tylko czcionki, które by³yby dostêpne na ekranie.

l Podczas pracy z arkuszami kalkulacyjnymi lub rysunkami, bêdziesz

móg³ korzystaæ ze wszystkich czcionek, które mog¹ byæ drukowane
lub widoczne na ekranie.

W OpenOfficePL d¹¿ymy do tego aby wywietlacz na ekranie
odpowiada³ wydrukowi. Problemy, które mog¹ siê pojawiæ podczas
u¿ywania czcionki, pokazywane s¹ na dolnym marginesie dialogu
otwieranego przez Format Character.

Dodawanie czcionek

Mo¿esz wbudowaæ dodatkowe czcionki w OpenOfficePL. Wbudowywane
przez Ciebie czcionki dostêpne s¹ wy³¹cznie w OpenOfficePL i mog¹ byæ
u¿ywane z ró¿nymi X-serwerami bez koniecznoci instalowania ich tam.
Aby udostêpniæ czcionki tak¿e innym programom, postêpuj tak jak zwykle
dodaj¹c czcionki do twojego X-serwera. OpenOfficePL mo¿e wywietlaæ

wszystkie pozosta³e faksy. W dialogu Plik /List seryjny wybierz opcjê
Drukarka, a nastêpnie pole Utwórz indywidualne zadanie drukowania.

Pod³¹czanie PostScript

dla konwertera PDF

Je¿eli masz zainstalowany w swoim komputerze PostScript dla
konwertera PDF taki jak np. Ghostscript czy Adobe Acrobat Distiller(tm)
bêdziesz móg³ szybko tworzyæ dokumenty PDF w OpenOfficePL.

l Kliknij Nowa drukarka. Otworzy siê dialog Dodaj drukarkê.
l Wybierz Pod³¹cz konwerter PDF. Kliknij Dalej.
l Wybierz sterownik, którego chcesz u¿ywaæ (np. domylny, Acrobat

Distiller lub inny). Kliknij Dalej. Jeli nie u¿ywasz sterownika
domylnego ani sterownika Acrobat Distiller, wybierz odpowiedni
sterownik i kliknij Dalej.

l W kolejnym dialogu wejd do wiersza poleceñ, za pomoc¹ którego mo¿na

komunikowaæ siê z PostScript konwerter PDF. Nastêpnie wejd do
katalogu, w którym powinny byæ przechowywane utworzone pliki PDF.
Jeli nie stworzysz takiego katalogu, zostanie u¿yty katalog g³ówny
u¿ytkownika. W wierszu poleceñ ka¿dego utworzonego dokumentu PDF
(TMP) jest zastêpowane plikiem tymczasowym a (OUTFILE) -
plikiem docelowym, którego nazwa jest taka sama jak nazwa dokumentu.
Je¿eli w wierszu poleceñ pojawia siê (TMP), kod Post Script
przekazywany jest w pliku, w przeciwnym wypadku przez wejcie
standardowe (jako ³¹cze). Je¿eli Ghostscript lub Adobe Acrobat
Distiller znajduj¹ siê w cie¿ce wyszukiwania, mo¿esz skorzystaæ
z jednego z predefiniowanych wierszy poleceñ.

l Nadaj nazwê nowemu konwerterowi PDF. Kliknij Zakoñcz.
Mo¿esz teraz tworzyæ dokumenty PDF przez drukowanie do nowo
utworzonego konwertera.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

Usuwanie czcionek

Aby usun¹æ czcionki, postêpuj zgodnie z poni¿szymi wskazówkami:
l Uruchom spadmin.
l Kliknij Czcionki.
l W dialogu, który siê pojawi wymienione s¹ wszystkie czcionki dodane

do OpenOfficePL. Wybierz czcionki, które chcesz usun¹æ i kliknij
Usuñ.

l Mo¿esz usun¹æ jedynie te czcionki, które zosta³y dodane do

OpenOfficePL.

Zmiana nazwy czcionek

Mo¿esz zmieniæ nazwy czcionek dodanych do OpenOfficePL. Jest to
przydatne szczególnie w przypadku czcionek o ró¿nych nazwach
w ró¿nych jêzykach (jak np. nazwa angielska i japoñska). Istniej¹ tak¿e
czcionki o nazwach nieczytelnych. Mo¿esz je zmieniæ na nazwy bardziej
odpowiednie.

l Uruchom spadmin.
l Kliknij Czcionki.
l Wybierz czcionki, których nazwê chcesz zmieniæ i kliknij Zmieñ

nazwê.

l W dialogu, który siê pojawi wprowad now¹ nazwê. Je¿eli dana

czcionka posiada tak¿e inne nazwy, pojawi¹ siê one jako sugestie
w polu w którym wprowadzasz now¹ nazwê.

l Kliknij OK.
Je¿eli chcesz zmieniæ nazwê wiêcej ni¿ jednej czcionki, dla ka¿dej
z wybranych czcionek pojawi siê oddzielny dialog. Je¿eli wybra³e
TrueType Collection (TTC) dla ka¿dej z czcionek, które zawiera pojawi
siê oddzielny dialog.

i drukowaæ czcionki PostScript typ 1 jak równie¿ czcionki TrueType (tak¿e
TrueType Collections).

Aby wbudowaæ dodatkowe czcionki do OpenOfficePL postêpuj jak
nastêpuje:

l Uruchom spadmin.
l Kliknij Czcionki.
l W dialogu, który siê pojawi zostan¹ wywietlone wszystkie

wbudowane czcionki OpenOfficePL. Mo¿esz usun¹æ dan¹ czcionkê
za pomoc¹ przycisku Usuñ lub dodaæ now¹ klikaj¹c przycisk Dodaj.

l Kliknij Dodaj. Pojawi siê dialog Dodaj czcionki.
l Wejd do katalogu z czcionkami, które chcesz dodaæ. Wcinij przycisk

... i wybierz katalog z dialogu wyboru cie¿ki lub bezporednio
wprowad nazwê katalogu.

l Teraz pojawi siê lista czcionek z tego katalogu. Wybierz czcionki,

które chcesz dodaæ. Aby dodaæ wszystkie kliknij Wybierz wszystkie.

l Za pomoc¹ pola wyboru Utwórz tylko miêkkie po³¹czenia mo¿esz

okreliæ czy czcionki maj¹ byæ kopiowane do katalogu OpenOfficePL
czy tylko maj¹ siê tam utworzyæ linki symboliczne. Je¿eli dodawane
czcionki znajduj¹ siê na noniku danych, który nie zawsze jest
dostêpny (jak np. CD-ROM), bêdziesz musia³ przekopiowaæ te
czcionki.

l Kliknij OK. Nowe czcionki zostan¹ dodane.

W przypadku instalacji sieciowej czcionki zostan¹ wbudowane do tej
instalacji o ile bêdzie to mo¿liwe. Jeli u¿ytkownik nie ma praw dostêpu
z mo¿liwoci¹ zapisu, czcionki bêd¹ instalowane w instalacji u¿ytkownika
i bêd¹ dostêpne tylko dla niego.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

Program instalacyjny mo¿esz tak¿e wywo³aæ z katalogu instalacji. Jeli
program instalacyjny rozpoznaje instalacjê OpenOfficePL, zaproponuje
naprawienie wersji na dysku twardym.

Modyfikacja

Po wybraniu opcji Modyfikacja zobaczysz taki sam dialog jak
w przypadku Instalacji Standardowej. Ten dialog umo¿liwia
zdefiniowanie komponentów OpenOfficePL, które chcesz dodaæ lub
usun¹æ.

Szare pola oznaczaj¹ elementy nie zainstalowane. Kiedy klikniesz takie
szare pole zamieni siê ono w kolorowe co oznacza, ¿e dany komponent
zostanie równie¿ zainstalowany.

Instalowanie programu koryguj¹cego

w rodowisku operacyjnym Solaris

Aby przeprowadziæ poprawn¹ instalacjê nale¿y zainstalowaæ ³aty
systemowe opisane w rozdziale Wymagania Systemowe. Aby
zainstalowaæ ³atê systemow¹ postêpuj zgodnie z opisem przyk³adowej
instalacji ³aty #106327-08 zamieszczonym poni¿ej. W tym przyk³adzie
za³o¿ylimy, ¿e ³ata jest skompresowana w plik 106327-08.zip, tak jak to
siê dzieje np. po ci¹gniêciu ³aty z http://sunsolve.sun.com.

l Zaloguj siê do systemu z prawami dostêpu administratora systemu:

su -

l Stwórz katalog tymczasowy potrzebny do rozpakowania skompre-

sowanego pliku ³aty np. /tmp/patches.
mkdir /tmp/patches

l Skopiuj skompresowany plik ³aty do tego katalogu i rozpakuj go.

unzip 106327-08.zip

l Zainstaluj ³atê przy pomocy polecenia patchadd: patchadd 106327-08
l Po pomylnym zainstalowaniu ³aty mo¿esz usun¹æ katalog tymczasowy.

rm -rf /tmp/patches

U¿yj polecenia showrev-p lub patchadd-p aby wywietliæ listê ³at ju¿
zainstalowanych w twoim systemie. Aby odinstalowaæ ³atê, wprowad
polecenie patchrm.

Modyfikowanie instalacji

OpenOfficePL

Wywo³anie programu instalacyjnego ju¿ po zainstalowaniu
OpenOfficePL prowadzi do dialogu, w którym mo¿na zmodyfikowaæ,
naprawiæ lub usun¹æ istniej¹c¹ instalacjê.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

Jeli nie mo¿esz natychmiastowo usun¹æ pewnych plików programowych
w Windows, usuñ je zaraz po ponownym uruchomieniu systemu.

Jeli chcesz usun¹æ instalacjê serwera w sieci, musisz usun¹æ ca³y folder
OpenOfficePL na serwerze. Wszystkie instalacje u¿ytkownika zostan¹
wtedy automatycznie dezaktywowane.

Parametry instalacji

l Parametr -repair wywo³uje program instaluj¹cy i naprawia

OpenOfficePL nie wywietlaj¹c ¿adnych dialogów.

l Parametr -net lub -n uruchamia czêæ serwera instalacji sieciowej.
l W parametrze -D:destination_path informacja, któr¹ wprowadzasz

w miejsce destination_path okrela cie¿kê, w której ma byæ
zainstalowany OpenfficePL.

l W parametrze -F:application_name informacja, któr¹ wprowadzasz

w miejsce application_name okrela nazwê aplikacji, która ma byæ
uruchomiona natychmiast po zainstalowaniu.

Pole obok elementów ju¿ zainstalowanych jest kolorowe. Jeli klikniesz
takie pole, zostanie ono wyró¿nione czerwonym znaczkiem, który
wskazuje, ¿e dany komponent bêdzie wy³¹czony z instalacji.

Znak plus obok komponentu oznacza, ¿e w tym miejscu mo¿na znaleæ
grupê komponentów. Aby zobaczyæ ca³¹ grupê - kliknij na plus. Teraz
bêdziesz móg³ wybraæ poszczególne elementy, które maj¹ byæ
zainstalowane lub usuniête.

Uwaga! Filtry graficzne wymienione s¹ wród komponentów
opcjonalnych.

Naprawa

Jeli wejcia w rejestrze systemu s¹ niepoprawne - wybierz opcjê
Napraw w programie instalacyjnym OpenOfficePL. Funkcja naprawy
postara siê odzyskaæ niechc¹cy usuniête pliki programu.

Usuwanie

Odinstalowanie  powoduje  usuniêcie  wejæ  zawartych  w  rejestrze
odpowiedniego systemu operacyjnego, a tak¿e plików wspomnianych
we  wczeniejszym  paragrafie.  Ponadto  zostan¹  usuniête  prawie
wszystkie pliki i foldery w katalogu OpenOfficePL, z wyj¹tkiem tych,
które stworzy³e lub zmieni³e ju¿ po zainstalowaniu programu lub tych
koniecznych do dzia³ania programu instalacyjnego. Tak wiêc dokumenty
i  wiêkszoæ  ustawieñ  zostan¹  zatrzymane.  Pracuj¹c  w  systemie
Windows mo¿esz aktywowaæ/dezaktywowaæ pole wyboru, w którym
zadecydujesz czy pliki stworzone w folderze OpenOfficePL tak¿e maj¹
zostaæ usuniête czy zatrzymane.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

ROZDZIA£ 1

Dla kogo jest ta ksi¹¿ka ?

Ksi¹¿ka ta uczy pos³ugiwania siê nowoczesnym pakietem biurowym
OpenOfficePL w pracy lub domu. Przeznaczona jest dla wszystkich
tych  którzy  pierwszy  raz  maj¹  do  czynienia  z  tego  typu
oprogramowaniem, a tak¿e dla osób które korzysta³y z programów
biurowych innych producentów. Zak³adamy jednoczenie, ¿e mamy do
czynienia z u¿ytkownikami, dla których zasadnicze funkcje systemu
operacyjnego, w³¹czanie i wy³¹czanie komputera, otwieranie i zamykanie
programów czy dokumentów nie stanowi problemu. Omówimy tutaj
podstawowe funkcje OpenOfficePL, których znajomoæ gwarantuje
wykorzystanie bardzo wielu mo¿liwoci tego pakietu. Jednak objêtoæ
programu  nie  pozwala  na  zamieszczenie  wszystkich  wiadomoci
w  formie  ksi¹¿kowej.  Wiele  z  nich,  tych  podstawowych  i  tych
przeznaczonych dla u¿ytkowników bardziej zaawansowanych, bêdzie
wiêc mo¿na odnaleæ w Pomocy OpenOfficePL.

Chcielibymy, aby zawartoæ tej ksi¹¿ki zadowoli³a wszystkich
u¿ytkowników programu. Ze zrozumia³ych wzglêdów tych
wymienionych powy¿ej nie bêdzie to mo¿liwe. Nie bêdziemy mogli
w wyczerpuj¹cy sposób opisaæ ka¿dego zagadnienia taki podrêcznik
by³by zbyt obszerny i ma³o czytelny. Poza tym, musimy uwzglêdniæ fakt,
¿e OpenOfficePL to program stale rozwijany, zmieniaj¹ siê pewne jego
mo¿liwoci, dodawane s¹ nowe.

Natomiast w Pomocy OpenOfficePL bêdzie mo¿na znaleæ najbardziej
aktualne informacje. Poszczególnym zagadnieniom towarzysz¹ tu liczne

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

specjalnych Draw, edytor dokumentów HTML oraz edytor formu³
matematycznych Math. Mamy równie¿ do dyspozycji oddzielny pro-
gram do pisania makr i skryptów o nazwie Basic.

Jak  widaæ  OpenOfficePL  pozwala  na  wykonywanie  wszystkich
typowych prac biurowych, z jakimi stykamy siê w codziennej praktyce.
G³ówne  zalety  takiego  kompleksowego  rozwi¹zania  to  jednolitoæ
sposobu obs³ugi wszystkich komponentów oraz ³atwoæ wymiany danych
pomiêdzy nimi. Dziêki temu nie musimy siê uczyæ od podstaw ka¿dej
aplikacji z osobna i stosowaæ okrê¿nych metod w celu wykorzystania
efektów  pracy  uzyskanych  za  pomoc¹  jednego  programu  w  innej
aplikacji.  Do  niedawna  standard  dla  tego  typu  oprogramowania
wyznacza³ Microsoft Office. Inne, konkurencyjne zestawy programów,
mimo stosowanych w nich ciekawych rozwi¹zañ, nigdy nie osi¹gnê³y
porównywalnej popularnoci. Pojawienie siê pakietu OpenOfficePL da³o
wielk¹ szansê prze³amania tego monopolu. Przyczyn tego sukcesu nale¿y
upatrywaæ w kilku charakterystycznych jego cechach. OpenOfficePL
jest dostêpny w odmianach pracuj¹cych jednoczenie w kilku systemach
operacyjnych, z najpopularniejszymi Windows i Linuksem na czele,
ale tak¿e na Mac OS i Solaris. Mo¿na wybraæ jedn¹ z wielu wersji
jêzykowych pakietu, w tym wersjê polskojêzyczn¹. OpenOfficePL jest
zgodny z popularnymi formatami dokumentów lansowanymi przez
Microsoft mo¿liwa jest obustronna wymiana plików. W koñcu, co
tak¿e nie jest bez znaczenia, jest on udostêpniany po kilkunastokrotnie
ni¿szej  cenie  ni¿  pakiet  Microsoft  Office    tak¿e  dla  zastosowañ
komercyjnych.

Dla niektórych u¿ytkowników OpenOfficePL tych myl¹cych
w kategoriach ekonomicznych najbardziej istotny bêdzie fakt, ¿e mog¹
oni bardzo niskim kosztem korzystaæ z oprogramowania wysokiej jakoci.
Dla innych, stawiaj¹cych punkt ciê¿koci na czynniki ideologiczne,

odsy³acze, które z kolei oferuj¹ informacje na zbli¿one tematy. Tak¿e
tutaj znajduj¹ siê dok³adniejsze instrukcje, objanienia i wskazówki, które
pominêlimy w drukowanej wersji podrêcznika.

Wraz z udoskonalaniem oprogramowania rozwija³ siê bêdzie tak¿e
podrêcznik. Uaktualnian¹ na bie¿¹co wersjê elektroniczn¹ udostêpnimy
na naszej stronie www.OpenOfficePL.org. Polecamy tê stronê tak¿e
wszystkim zainteresowanym programem OpenOfficePL - zamieszczamy
tam po¿yteczne informacje i nowinki.

Dostêpne s¹ wersje OpenOfficePL na wszystkie najwa¿niejsze
platformy: Windows, Linux, Macintosh i Solaris. Poniewa¿ jednak
w niniejszym podrêczniku skoncentrowalimy siê na opisie funkcji dla
powszechnie u¿ywanego systemu Windows, zakres niektórych funkcji
na innych platformach mo¿e byæ ograniczony. Ewentualne niespójnoci
pomiêdzy informacjami zawartymi w tym podrêczniku, a funk-
cjonowaniem OpenOfficePL nie bêd¹ wtedy b³êdami w programie,
a jedynie ograniczeniem wyp³ywaj¹cym z u¿ywanej alternatywanej
platformy.

Podstawowe informacje

o OpenOfficePL

OpenOfficePL to zaawansowany pakiet oprogramowania biurowego.
Obecna wersja dostêpna jest w polskiej wersji jêzykowej
i dzia³a na ró¿nych platformach systemowych. Pakiet zawiera wszystkie
narzêdzia potrzebne do pracy tak w domu jak i w biurze. Mamy do
wyboru edytor tekstu Writer, arkusz kalkulacyjny Calc, program do
tworzenia prezentacji Impress, narzêdzie do grafiki wektorowej oraz
tworzenia dynamicznych, trójwymiarowych obrazów i efektów

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

Symbole

W ksi¹¿ce tej u¿ylimy symboli, które pomog¹ nam wyró¿niæ fragmenty
tekstu zawieraj¹ce informacje:

Wa¿ne! Pinezka wskazuje na odcinek tekstu, w którym zawarlimy
wa¿ne informacje dotycz¹ce bezpieczeñstwa danych i systemu. Nale¿y
wzi¹æ je pod uwagê we w³asnym interesie.

Wskazówka! Wykrzyknik to znak, ¿e tekst zawiera dodatkowe
informacje. Mog¹ to byæ na przyk³ad informacje na temat innych metod
osi¹gniêcia danego celu.

Rada! ¯arówka to symbol porady, która pozwoli pracowaæ jeszcze
szybciej i bardziej efektywnie.

Skróty klawiszowe w OpenOfficePL

Podczas wykonywania niektórych czynnoci, jak np. wybieranie z menu
Pomoc polecenia Aktywna pomoc, w nawiasie kwadratowym pojawi¹
siê skróty klawiszowe. Maj¹ one za zadanie u³atwienie i przyspieszenie
wykonywania poleceñ.

Opieraj¹c siê na powy¿szym przyk³adzie, mo¿emy naciskaj¹c [Alt+M,
Alt+K] (tj. naciskj¹c jednoczenie klawisze Alt i M, a nastêpnie równie¿
jednoczenie - klawisze Alt i K) uruchomiæ polecenie Aktywna pomoc.
Jeli natomiast w jakim przypadku wyst¹pi koniecznoæ naciniêcia
klawisza Enter lub Backspace zaznaczone to bêdzie nastêpuj¹co:
[Enter] lub [Backspace].

wa¿ne jest dokonuj¹ce siê dziêki OpenOfficePL prze³amanie monopolu
Microsoftu. Wszystkich ich natomiast ³¹czy d¹¿noæ do swobodnego
korzystania z dobrze opracowanego i wygodnego w obs³udze zestawu
aplikacji. Bardzo wa¿n¹ zalet¹, jakiej nie ma ¿aden inny program biurowy,
jest mo¿liwoæ wymiany dokumentów miêdzy komputerami bardzo
ró¿nych typów i pracuj¹cymi na ró¿nych systemach operacyjnych. Tym
nie mo¿e pochwaliæ siê nawet monopolista Microsoft.

Obs³uga programu OpenOfficePL

podstawy.

W tym rozdziale przybli¿ymy podstawy obs³ugi OpenOfficePL
i poszczególnych czêci tego programu. Objanienia bêd¹ ilustrowane
za pomoc¹ przyk³adów typowego zastosowania aplikacji biurowych.
Musisz napisaæ list s³u¿bowy, zaproszenie, stworzyæ rysunek? Chcesz
obliczyæ kredyt lub wykonaæ prezentacjê? Nic prostszego. Nasz
podrêcznik pomo¿e Ci stworzyæ profesjonalne i eleganckie dokumenty.

OpenOfficePL dla zaawansowanych

Jak wczeniej zaznaczylimy, ksi¹¿ka ta adresowana jest do tych
u¿ytkowników, którzy wykorzystuj¹ OpenOfficePL w codziennych,
standardowych sytuacjach. Jeli natomiast chodzi o u¿ytkowników
bardziej zaawansowanych, którzy chcieliby poznaæ dok³adniej
poszczególne funkcje, to zalecamy skorzystanie z elektronicznej pomocy
OpenOfficePL. Znajd¹ tam oni szczegó³owe, wszechstronne i aktualne
informacje dotycz¹ce pracy z pakietem.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

Nale¿y klikn¹æ na ikonkê prawym przyciskiem myszki. Dziêki ikonce
dostêp do sk³adników naszego oprogramowania jest prosty i szybki,
dlatego zalecamy korzystanie z tego rozwi¹zania wed³ug nastêpuj¹cego
schematu:

1. Odnajdujemy ikonkê na dolnym pasku nawigacyjnym i klikamy na ni¹.

2. Po klikniêciu prawym przyciskiem myszy wywietli siê menu
podrêczne:

Zauwa¿my, ¿e opcja £aduj program OpenOfficePL w trakcie
uruchamiania sytemu zaznaczona jest haczykiem. Zapewnia nam to
pojawianie siê ikonki szybkiego uruchamiania w prawym dolnym rogu
ekranu ko³o zegara. Podczas uruchamiania systemu g³ówna czêæ
programu jest od razu ³adowana do pamiêci. Tak wiêc, gdy chcemy
skorzystaæ z edytora tekstu pakietu OpenOfficePL - wybierzemy z menu
podrêcznego Dokument tekstowy. Prawie natychmiast otworzy siê
program do tworzenia dokumentów tekstowych - Writer. Odznaczenie

W ksi¹¿ce opisane s¹ skróty klawiszowe w których wystêpuje [Ctrl]
i [Shift]. Zauwa¿my, ¿e w menu opisy wygl¹daj¹ w nastêpuj¹cy sposób:
Pe³ny ekran ma skrót [Ctrl + Shift + J] co znaczy, ¿e trzeba nacisn¹æ
takie przyciski na klawiaturze jednoczenie, aby uruchomiæ funkcjê Pe³ny
ekran. W taki sposób mamy szybki dostêp do niektórych funkcji.

Niniejszy podrêcznik oraz ca³a Pomoc OpenOfficePL napisane zosta³y
wy³¹cznie za pomoc¹ programu OpenOfficePL.

OpenOfficePL Podstawy obs³ugi

programu

Pierwsza  czêæ  podrêcznika  powsta³a  z  myl¹  o  u¿ytkowniku
pocz¹tkuj¹cym. Mo¿na bêdzie tu znaleæ szereg informacji na temat
podstaw  programu  OpenOfficePL  i  jego  obs³ugi.  W  kolejnych
rozdzia³ach zawarlimy praktyczne przyk³ady i ilustracje, które umo¿liwi¹
zapoznanie  siê  z  poszczególnymi  funkcjami  i  mo¿liwociami  ich
wykorzystania. I tu znowu przypominamy jeli, Pañstwa zdaniem,
w podrêczniku nie zosta³y one opisane w sposób dostateczny, zalecamy
skorzystanie z elektronicznej Pomocy OpenOfficePL.

Czynnoci¹, od której zaczniemy bêdzie oczywicie zainstalowanie
pakietu OpenOfficePL na naszym komputerze. Proces instalacji
opisalimy w pierwszej czêci ksi¹¿ki, dlatego nie bêdziemy siê ju¿ tym
zajmowali.

W przypadku instalacji standardowej, OpenOfficePL uruchamia siê
z Menu Start Programy OpenOfficePL lub z ikonki szybkiego
uruchamiania, która pojawi siê w prawym dolnym rogu ekranu.
Przedstawia ona sylwetki lec¹cych ptaków na bia³o niebieskim tle.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

ROZDZIA£ 2

Pomoc w OpenOfficePL

Aktywna Pomoc to opcja, która pozwala na poznanie znaczenia
wszystkich elementów znajduj¹cych siê na ekranie. Wystarczy najechaæ
myszk¹ na wybrany element i odczekaæ chwilkê pojawi siê krótki opis
jego wykorzystania. Aktywna Pomoc mo¿e okazaæ siê bardzo przydatna,
szczególnie w przypadku u¿ytkowników pocz¹tkuj¹cych. Aktywn¹ Pomoc
mo¿na w³¹czyæ klikniêciem w menu Pomoc polecenia Aktywna Pomoc
[Alt+M, Alt+K]. Obok polecenia zobaczysz ma³y haczyk, który oznacza,
¿e Aktywna Pomoc jest w³¹czona. Aby wy³¹czyæ tê funkcjê, kliknij
ponownie polecenie, a haczyk zostanie automatycznie usuniêty.

Opcja Porady powinna byæ stale w³¹czona. Dziêki niej mo¿na zobaczyæ
nazwê symbolu, na którym znajduje siê wskanik myszy. Porady s¹
jednak przydatne tak¿e w innych miejscach, np. podczas przewijania
tabeli wywietl¹ siê kolumna i wiersz w pomocy porad. Porady s¹
w³¹czone, kiedy zaznaczone s¹ haczykiem w menu Pomoc, mo¿emy
równie¿ u¿yæ skrótu klawiszowego [Alt+M, Alt+P].

haczyka spowoduje szereg utrudnieñ:
l bêdziemy zmuszeni do uruchamiania aplikacji z Menu start
l wyd³u¿y siê czas uruchamiania programu
l nie bêdzie mo¿na w prosty sposób wróciæ do poprzedniego ustawienia.

Dlatego te¿ nie zalecamy wy³¹czenia opcji szybkiego uruchamiania za
pomoc¹ ikonki.

W rozwiniêtym menu mo¿emy wybraæ typ dokumentu, który chcemy
stworzyæ: dokument tekstowy, arkusz kalkulacyjny, prezentacja czy
rysunek. Po wybraniu po¿¹danej opcji otworzy siê nam odpowiedni pro-
gram z nowym dokumentem przygotowanym do pracy i dostêpnymi
narzêdziami.  Za  pomoc¹  polecenia  Otwórz  plik...  mamy  równie¿
mo¿liwoæ  otworzenia  istniej¹cego  ju¿  dokumentu,  wczeniej
utworzonego  i  zapisanego.  Taki  dokument  mo¿emy  przeczytaæ,
dokoñczyæ, poprawiæ lub wydrukowaæ. Istotna jest równie¿ mo¿liwoæ
zapisania naszych dokumentów w innych formatach, dziêki czemu
dokument  stworzony  w  OpenOfficePL  bêdzie  czytelny  tak¿e  dla
u¿ytkowników innych programów biurowych (takich jak np. MS Of-
fice). To w³anie jedna z g³ównych zalet OpenOfficePL zdolnoæ do
obs³ugi  wszystkich  powszechnie  u¿ywanych  formatów  plików
w dokumentach biurowych.

Podstawy uruchamiania OpenOfficePL mamy ju¿ opanowane.
W nastêpnym rozdziale przyjrzymy siê bli¿ej funkcjonowaniu obszernej i bardzo
po¿ytecznej, napisanej w jêzyku polskim Pomocy elektronicznej, któr¹ zawiera
program. A w kolejnych czêciach ksi¹¿ki opisane zosta³o, krok po kroku,
korzystanie z poszczególnych czêci pakietu biurowego OpenOfficePL.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

ROZDZIA£ 3

Dokumenty tekstowe praca

z OpenOfficePL Writer

Rozdzia³ ten kierujemy do pocz¹tkuj¹cych u¿ytkowników programu
OpenOfficePL. Za³o¿ylimy, ¿e ich wiadomoci na temat komputerów
i systemów operacyjnych nie s¹ zbyt obszerne. Jednak nawet
u¿ytkownicy bardziej zaawansowani mog¹ znaleæ tutaj sporo
interesuj¹cych informacji i po¿ytecznych wskazówek. Opiszemy po kolei
proces pisania, edytowania i drukowania tekstów.

Nowy dokument tekstowy

Aby otworzyæ nowy dokument tekstowy nale¿y, w przypadku
standardowej instalacji OpenOfficePL, wybraæ menu Start Programy
OpenOfficePL OpenOfficePL Writer. Druga opcja to skorzystanie
z opisanej wczeniej ikonki szybkiego uruchamiania. Klikamy na niej
prawym przyciskiem myszy i z menu wybieramy Dokument tekstowy.
Otworzy siê pusty, przygotowany do pracy dokument.

To nie wszystko. W przypadku dialogów bardziej z³o¿onych wywietli
siê automatycznie Asystent Pomocy, który udzieli dodatkowych
informacji. Mo¿na go wywo³aæ na ¿yczenie w menu Pomoc Asystent
Pomocy [Alt+M, Alt+A] lub w dialogu klikniêciem przycisku Pomoc,
ewentualnie - przyciskaj¹c klawisz [F1].

Asystent Pomocy pozwala kartkowaæ i poruszaæ siê po zawartoci
plików pomocy dziêki licznym odsy³aczom. Wyobramy sobie,
¿e natknêlimy siê na interesuj¹ce polecenie otwieraj¹ce jaki nieznany
nam dialog. Wystarczy, ¿e klikniesz w Asystencie Pomocy przycisk
Poka¿ mi, a wywietl¹ siê dotycz¹ce go informacje. Niestety, przycisk
ten nie zawsze jest dostêpny.

W Pomocy OpenOfficePL, jak ju¿ wczeniej wspominalimy, zawarta
zosta³a pe³na treæ podrêcznika u¿ytkownika w jej najbardziej aktualnej
wersji wraz ze wszystkimi odsy³aczami. Oprócz tego mo¿na tu znaleæ
liczne informacje, których nie uda³o siê zamieciæ w ksi¹¿ce. Podczas
korzystania z Pomocy OpenOfficePL nale¿y jednoczenie wzi¹æ pod
uwagê, ¿e jest ona  uzale¿niona od kontekstu. I tak na przyk³ad, je¿eli
podczas pracy nad dokumentem tekstowym wywo³ana zostanie pomoc
dydaktyczna, mo¿emy siê spodziewaæ, ¿e otworzy nam siê pomoc
dotycz¹ca  pracy  w  edytorze  tekstu  Writer.  W  tym  przypadku,  aby
uzyskaæ informacje na temat arkuszy kalkulacyjnych nale¿y wybraæ
w okienku znajduj¹cym siê w górnym lewym rogu polecenie Pomoc
dla  OpenOfficePL  Calc.  W  ten  sposób  funkcja  przeszukiwania
Pomocy uwzglêdni wy³¹cznie tematy dotycz¹ce arkuszy kalkulacyjnych.
Aby wywo³aæ Pomoc ogóln¹, nale¿y klikn¹æ wpis Zawartoæ w menu
Pomoc [Alt+M, Alt+Z] lub symbol Asystenta Pomocy.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

kilka ró¿nych s³ów zaczyna siê na te same trzy litery, bêdzie mo¿na
kartkowaæ listê s³ów znanych ju¿ programowi do przodu za pomoc¹
kombinacji klawiszy [Ctrl+Tab] lub do ty³u kombinacj¹ klawiszy
[Shift+Ctrl+Tab]. Pamiêtajmy jednak, ¿e funkcja ta dotyczy jedynie
d³u¿szych s³ów. Wiêcej informacji na ten temat znajduje siê w Pomocy
OpenOfficePL Writer pod has³em Uzupe³nianie s³ów.

Jeli nie chcesz korzystaæ z automatycznego uzupe³niania s³ów, mo¿esz
tê  funkcjê  wy³¹czyæ  odznaczaj¹c  Uzupe³nij  wyrazy  w  zak³adce
Uzupe³nianie  wyrazów  w  menu  Narzêdzia  -  Autokorekta  /
Autoformat... . Jeli chcia³by zrezygnowaæ z automatycznej korekty
podczas pisania odznacz polecenie Podczas wpisywania w menu
Format Autoformat. W Narzêdzia Autokorekta / Autoformat...
  zak³adka  Opcje  mo¿na  siê  dowiedzieæ  jakie  autokorekty
i autoformaty s¹ uaktywnione. Tak¿e tam mo¿na uaktywniæ i wy³¹czyæ
wybrane funkcje.

Po zakoñczeniu pisania prawdopodobnie oka¿e siê, ¿e bêdzie trzeba
usun¹æ lub zmieniæ pewne b³êdnie napisane fragmenty tekstu, s³owa
czy litery. Mo¿na w tym celu skorzystaæ z wielu mo¿liwoci oferowanych
przez OpenOfficePL.

Znacznik zapisu, czyli pionow¹, migocz¹c¹ kreskê na ekranie, wskazuj¹c¹
punkt, w którym aktualnie przebiega proces pisania, mo¿na dowolnie
przesuwaæ. Aby to zrobiæ, nale¿y skorzystaæ z przycisków kursora
(oznaczonych strza³kami) lub przesun¹æ wskanik myszy na ¿¹dane
miejsce i klikn¹æ lewym przyciskiem myszy.

Wpisywanie tekstu

Mo¿emy zacz¹æ wpisywaæ tekst. Piszemy go jednym ci¹giem, nie
musimy dzieliæ tekstu na wiersze Writer zrobi to automatycznie. Tylko
jeli chcemy zacz¹æ pisaæ od nowego akapitu powinnimy u¿yæ klawisza
[Enter].

Nie musimy te¿ zwracaæ uwagi na ewentualne b³êdy. Bêdzie mo¿na
poprawiæ je póniej, a unikniemy w ten sposób ci¹g³ego przesuwania
kursora. Tak¿e formatowanie, czyli ustalenie rozmiarów czcionki,
pogrubienie s³ów, marginesy itp., mo¿emy zostawiæ na póniej.

Podczas pisania tekstu mamy mo¿liwoæ skorzystania z gotowych
szablonów. Po lepszym zapoznaniu siê z t¹ opcj¹ bêdziemy mogli wybraæ
dla pisanego tekstu jaki styl akapitowy. Jeli zastosujemy nastêpny styl,
kolejny akapit otrzyma automatycznie prawid³owy nastêpny format.
Opcja ta zosta³a szerzej opisana w pomocy OpenOfficePL.

Program OpenOfficePL Writer wyposa¿ony jest w s³ownik jêzyka
polskiego i ju¿ w czasie pisania mo¿e automatycznie wprowadzaæ ca³y
szereg korekt b³êdów. Na przyk³ad ka¿de nowe zdanie bêdzie siê
zaczynaæ z du¿ej litery, a podczas wpisywania cudzys³owów znaki
komputerowe zamienione zostan¹ na otwarte i zamkniête typograficzne
cudzys³owy.

Inn¹ pomocn¹ funkcj¹, charakterystyczn¹ dla OpenOfficePL jest
automatyczne uzupe³nianie s³ów. Jeli w tym samym dokumencie
wpiszesz kilka razy ten sam wyraz, przy nastêpnym wpisaniu pierwszych
trzech liter tego wyrazu, OpenOfficePL Writer zaproponuje Ci dalszy
ci¹g znanego mu ju¿ s³owa. Jeli propozycja jest trafna - nale¿y wcisn¹æ
klawisz [Enter], a wyraz wpisze siê automatycznie.W przypadku kiedy

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

W obu przypadkach podczas usuwania nastêpne znaki przesuwaj¹ siê
automatycznie zape³niaj¹c powsta³¹ lukê.

Trochê inaczej wygl¹da usuwanie kilku po³¹czonych ze sob¹ znaków
lub wiêkszego fragmentu tekstu. Nale¿y najpierw zaznaczyæ tekst, który
chcemy usun¹æ.

U¿yj do tego klawiatury lub myszy, albo obydwu na zmianê. Przesuwamy
kursor przed pierwszy znak, który ma byæ usuniêty, przyciskamy lewy
przycisk myszy i nie puszczaj¹c go przeci¹gamy kursor myszy do
ostatniego znaku usuwanego fragmentu. Mo¿na teraz puciæ przycisk
myszy - wybrany odcinek tekstu zostanie zaznaczony. Wystarczy teraz
nacisn¹æ klawisz [Backspace] lub [Delete] aby zaznaczony tekst zosta³
usuniêty.
Istnieje kilka mo¿liwoci zaznaczania tekstu w zale¿noci od jego
wielkoci. Aby zaznaczyæ:

l ca³e s³owo - kliknij je dwukrotnie

l ca³y wiersz - kliknij go trzykrotnie

l kilka s³ów znajduj¹cych siê jedno za drugim zaznacz pierwsze s³owo

dwukrotnym klikniêciem i nie puszczaj¹c przycisku myszy przeci¹gnij
po kolejnych s³owach (s³owa bêd¹ zaznaczane bez potrzeby
dok³adnego celowania mysz¹)

l fragment tekstu znajduj¹cy siê za/przed pewnym znakiem ustaw

kursor przed/za danym znakiem i przeci¹gaj go do miejsca, które
chcesz zaznaczyæ

l fragment tekstu kliknij pierwszy znak odcinka tekstu, który chcesz

Wstawianie tekstu

Do istniej¹cego ju¿ tekstu mo¿na wstawiaæ nowe znaki. Aby to zrobiæ,
nale¿y ustawiæ kursor w tym miejscu, w którym takie znaki maj¹ siê
znaleæ. Wpisz je po prostu - znajduj¹cy siê za nimi tekst zostanie
przesuniêty.

Mo¿e  siê  zdarzyæ,  ¿e  podczas  wstawiania  nowych  znaków  tekst
znajduj¹cy siê za nimi nie bêdzie przesuwany do ty³u, tylko kasowany
przez zapisanie. Bêdzie to znaczy³o, ¿e w dokumencie uaktywniony jest
tryb  kasowania  poprzez  zapisanie  zamiast  domylnego  trybu
wprowadzania.  Jak przywróciæ pocz¹tkowe ustawienie? Nic prostszego:
na  dolnym  pasku  stanu  znajduje  siê  pole  z  napisem  Wstaw  lub
Kasuj. Wstaw to odpowiednik domylnego trybu wpisywania
tekstu, natomiast Kasuj - tryb kasowania poprzez zapisanie. Mo¿esz
prze³¹czaæ  dane  tryby  przyciskaj¹c  klawisz  [Insert]  lub  klikaj¹c
wspomniane wy¿ej pole.

Zaznaczanie i usuwanie tekstu

Mamy dwa podstawowe sposoby usuwania pojedynczych liter:
l Ustawiamy kursor bezporednio za liter¹, któr¹ chcemy usun¹æ

i wciskamy klawisz [Backspace]. Klawisz [Backspace] to opatrzony
strza³k¹ klawisz znajduj¹cy siê nad klawiszem [Enter]. [Backspace]
usuwa wszystkie znaki znajduj¹ce siê z lewej strony kursora.

l Ustawiamy kursor bezporednio przed liter¹, któr¹ chcemy usun¹æ

i wciskamy klawisz [Del]. Klawisz ten usuwa zawsze znaki znajduj¹ce
siê z prawej strony kursora.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

l [Home]

- przesuwa kursor na pocz¹tek wiersza

l [End]

- przesuwa kursor na koniec wiersza

l [PgUp]

- przesuwa kursor na wczeniejsz¹ stronê
dokumentu

l [PgDn]

- przesuwa kursor na nastêpn¹ stronê dokumentu

l [Home+Ctrl] - kursor przesunie siê na pocz¹tek dokumentu
l [End +Ctrl]

- kursor przesunie siê na koniec dokumentu

l[Ctrl+PgUp] i [Ctrl+PgDn] - pozwalaj¹ skakaæ miêdzy

nag³ówkiem/stopk¹ a tekstem.

l [Ctrl+Tab] i [Ctrl+Shift+Tab] - pozwalaj¹ skakaæ miêdzy dwoma

otwartymi dokumentami tekstowymi.

To oczywicie nie wszystko. Inne kombinacje i skróty klawiaturowe
znajdziesz w Pomocy OpenOfficePL, która ma byæ ci¹gawk¹
w codziennej pracy z programem. Pozwoli ona znaleæ odpowiedni skrót
bez czasoch³onnego kartkowania ksi¹¿ki.

Kursor bezporedni

Kursor bezporedni to narzêdzie s³u¿¹ce do wpisywania tekstu
w dowolnym miejscu w obszarze pisania dokumentu tekstowego.

Kursor bezporedni mo¿e okazaæ siê szczególnie przydatny, np., podczas
pisania listu. Pozwala on na pisanie w dowolnie wybranym fragmencie
dokumentu: daty przy prawym marginesie, nazwisko odbiorcy u góry
z lewej strony, itp. Jeli jednak czêsto tworzymy listy, o wiele wygodniej
bêdzie stworzyæ osobisty szablon listu przy pomocy AutoPilota. Listy
bêd¹ wygl¹da³y profesjonalnie, a jednoczenie zminimalizujemy wysi³ek
w³o¿ony w ich napisanie.

Wcinij symbol Kursor bezporedni znajduj¹cy siê w pasku

zaznaczyæ, a nastêpnie, przyciskaj¹c klawisz [Shift], ostatni znak
wybranego odcinka

l ca³y tekst - przycinij jednoczenie klawisze [Ctrl+A]

Mo¿e siê zdarzyæ i prawdopodobnie siê zdarzy ¿e bêdziemy
potrzebowali zaznaczyæ naraz kilka niezale¿nych od siebie fragmentów
tekstu w jednym dokumencie. Skorzystamy tu z funkcji wielokrotnego
wyboru. Jak to zrobiæ? Przyciskamy klawisz [Ctrl] i zaznaczamy mysz¹
wybrane odcinki dokumentu. Nale¿y pamiêtaæ o tym, ¿eby podczas
zaznaczania klawisz [Ctrl] pozostawa³ wciniêty. Tak zaznaczone partie
tekstu mo¿emy sformatowaæ jednoczenie za pomoc¹ jednego polecenia.

Jeszcze jedna po¿yteczna funkcja w OpenOfficePL Writer to mo¿liwoæ
wyszukiwania w tekcie konkretnych s³ów. S³u¿y do tego dialog Znajd
i Zamieñ, który wywo³uje siê w menu  Edytuj  lub  przyciniêciem
klawiszy  [Ctrl+F].  Wyobramy  sobie,  ¿e  zdecydowalimy  siê  np.
podkreliæ wszystkie s³owa OpenOfficePL zawarte w tekcie. Nie
musimy czytaæ ca³ego dokumentu, wystarczy wywo³aæ dialog Znajd
i Zamieñ, w polu tekstowym Szukaj wpisaæ s³owo OpenOfficePL
i  klikn¹æ  wpis  Znajd  wszystkie.  Funkcja  wielokrotnego  wyboru
zaznaczy wszystkie znalezione miejsca w tekcie. Wówczas wystarczy
tylko klikn¹æ znajduj¹cy siê w pasku obiektów symbol Podkrelenie
(ikonka z literk¹ P).

Nawigacja za pomoc¹ klawiatury

Mo¿emy przesuwaæ siê po tekcie przy u¿yciu klawiatury. Najwa¿niejsze
tutaj przyciski to, oprócz znanych nam ju¿ klawiszy kursora (4 klawisze
ze strza³kami), to:

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

Aby zapisaæ otwarty dokument nale¿y wykonaæ jedn¹ z poni¿szych
czynnoci:
l klikn¹æ w pasku funkcji symbol Zapisz dokument (przedstawia on
dyskietkê)
l otworzyæ menu Plik i skorzystaæ z polecenia Zapisz
l przycisn¹æ klawisze [Ctrl+S].

Je¿eli zapisujemy dany dokument po raz pierwszy, zobaczymy,
¿e wywietli siê dialog, w którym mo¿na bêdzie wybraæ miejsce, gdzie
dokument ten ma byæ zapisany.

W dialogu tym pole przeznaczone na nazwê pliku bêdzie puste. Podczas
pierwszego zapisywania nale¿y nadaæ dokumentowi tekstowemu nazwê
wpisuj¹c j¹ w to w³anie pole i klikaj¹c Zapisz. Nazwa mo¿e to byæ
dowolna, musimy jednak uwzglêdniæ warunki stawiane przez system
operacyjny naszego komputera.

narzêdziowym (z lewej strony ekranu). Kliknij w dowolne miejsce
w dokumencie tekstowym i zacznij tam pisaæ. OpenOfficePL
automatycznie wstawi wymagane spacje i tabulatory przed pierwsz¹
liter¹ nowo tworzonego tekstu.

Poprawianie b³êdów pisowni

Omówilimy ju¿ sposób usuwania niepotrzebnych lub b³êdnie napisanych
s³ów. Aby jednak zamieniæ konkretne s³owo na inne, nie trzeba go usuwaæ
przed  wpisaniem  poprawnego.  Wystarczy  zaznaczyæ  s³owo,  które
chcemy  zamieniæ  (Zaznaczanie  i  usuwanie  tekstu).  Wpisanie
pierwszego  nowego  znaku  spowoduje  automatyczne  usuniêcie
zaznaczonego obszaru/s³owa i zast¹pienie go nowym znakiem. Teraz
mo¿emy dalej wpisywaæ pozosta³e znaki.

OpenOfficePL Writer wyposa¿ony jest w funkcje sprawdzania pisowni,
tak¿e w jêzyku polskim. Mo¿na go uaktywniæ tak, aby zaznacza³
napisane b³êdnie s³owa ju¿ podczas wprowadzania tekstu.
Nieprawid³owo napisane s³owa bêd¹ podkrelane na czerwono, a pro-
gram zaproponuje ewentualne poprawne formy. Sprawdzaniu pisowni
powiêcimy jednak wiêcej miejsca w jednym z kolejnych rozdzia³ów.

Zapisywanie dokumentów

Je¿eli nie zapiszesz nowo utworzonego tekstu na dysku twardym lub na
innym trwa³ym noniku danych, po wy³¹czeniu komputera zostanie on
skasowany. Aby mo¿na by³o go edytowaæ, poprawiaæ czy wydrukowaæ
tak¿e po ponownym w³¹czeniu komputera, trzeba go zapisaæ.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

te¿, podczas edycji dokumentów nale¿y za ka¿dym razem zapisywaæ je
w regularnych odstêpach. Najprostszym sposobem zapisywania
aktualnego dokumentu jest przyciniêcie klawiszy [Ctrl+S]. Dokument
ten zast¹pi wtedy znajduj¹cy siê na noniku danych zapisany wczeniej
dokument o tej samej nazwie.

Jeli aktualny - zapisany ostatnim razem na dysku twardym - dokument
zosta³ zmodyfikowany lub nie zosta³ on jeszcze zapisany jako plik, ikonka
Zapisz przedstawiaj¹ca dyskietkê bêdzie aktywna. Kiedy j¹ klikniemy,
modyfikacje zostan¹ zapisane, a ikonka zmieni kolor na szary.

Dokumenty mo¿emy zapisywaæ w postaci plików na dysku twardym
lub na elektronicznych nonikach danych. Zapisuj¹c je w ten sposób
zyskujemy mo¿liwoæ przes³ania dowolnych plików innym u¿ytkownikom
programu OpenOfficePL lub alternatywnych programów biurowych,
tak by mogli oni otwieraæ, edytowaæ i drukowaæ te dokumenty na
w³asnych komputerach. Transport plików za pomoc¹ dyskietek,
CD-romów czy po³¹czenia z sieci¹ w³asnej firmy to dzisiaj standard.
Podobnie jak wykorzystanie sieci Internet, dziêki której mo¿liwe jest
b³yskawiczne przesy³anie dokumentów miêdzy najbardziej odleg³ymi
miejscami na wiecie.

Otwieranie dokumentu

Aby otworzyæ dokument, który zapisalimy wczeniej w postaci pliku
na dysku twardym lub na innym noniku danych, musimy wykonaæ jedn¹
z poni¿szych czynnoci:
l wywo³aæ w menu Plik polecenie Otwórz...
l klikn¹æ w pasku funkcji ikonkê Otwórz plik (¿ó³ty, wpó³otwarty
zeszyt)
l wcisn¹æ klawisze [Ctrl+O]

Tak zapisany dokument mo¿na bêdzie póniej otworzyæ, trzeba tylko
pamiêtaæ jego nazwê oraz folder, w którym zosta³ zapisany.
Wa¿nym elementem podczas zapisywania mo¿e okazaæ siê okienko
o nazwie Zapisz jako typ. Tutaj wybierzemy format w jakim dokument
ma byæ zapisany. Jeli np. chcemy, aby dokument móg³ byæ otwierany
w edytorze tekstów Microsoft Office jako format zapisu wybierzemy
któr¹ z dostêpnych wersji tej aplikacji.

Zaznaczaj¹c opcjê Zapisz z has³em mamy mo¿liwoæ zabezpieczenia
naszego dokumentu has³em. Daje to nam pewnoæ, ¿e w przypadku
dostania siê naszego dokumentu w niepowo³ane rêce, nie zostanie on
otwarty przez osobê nie znaj¹c¹ has³a.

W dialogu Wprowad has³o nale¿y podaæ has³o oraz wpisaæ je drugi
raz w celu potwierdzenia. Musimy zapamiêtaæ wpisane has³o poniewa¿
przy ka¿dorazowym otwieraniu tego dokumentu bêdziemy proszeni
o jego wpisanie. Je¿eli co nie jest dla nas zrozumia³e mo¿emy nacisn¹æ
przycisk Pomoc - wtedy otworzy nam siê strona pomocy wyjaniaj¹ca
tê funkcjê programu.

W przypadku przerwy w dostawie pr¹du, zawieszenia siê komputera
lub innego gwa³townego przerwania jego pracy wszelkie nowo
wprowadzane modyfikacje otwartego dokumentu zosta³yby skasowane,
o ile nie zosta³y wczeniej zapisane na jakim noniku danych. Dlatego

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

w kolejnoci od najmniejszego do najwiêkszego. Klikaj¹c go ponownie,
wywietlimy je w odwrotnej kolejnoci, od najwiêkszego do
najmniejszego. Klikniêcie nag³ówka prawym przyciskiem myszy
spowoduje wywo³anie menu podrzêdnego. Mo¿na w nim wywietliæ
miêdzy innymi jeszcze inne nag³ówki. Klikniêcie prawym przyciskiem
myszy nazwy pliku otworzy inne menu podrzêdne, które bêdzie zawiera³o
polecenia odnosz¹ce siê do danego pliku.

l Okienko o nazwie Typ oferuje wiele rodzajów plików do wyboru.

Dodatkowe informacje na temat wykorzystania w³aciwoci dialogu
Otwórz... mo¿na bêdzie odnaleæ w Pomocy OpenOfficePL.

Drukowanie dokumentu

Utworzony dokument mo¿na wydrukowaæ i w tej postaci przechowywaæ
np. w teczce czy segregatorze lub przekazaæ komu innemu. Popularnoæ
Internetu  i  poczty  elektronicznej  sprawia,  ¿e  nie  ma  potrzeby
publikowania  na  papierze  wielu  z  tworzonych  dzi  dokumentów.
Przeznaczeniem  innych  jest  ich  wykorzystanie  jedynie  w  formie
elektronicznej jak np. strony Pomocy OpenOfficePL, grafiki dla stron
www,  prezentacje  itp.  Jednak  sprawdzenie  dokumentu  na  ekranie
mo¿e  byæ  dla  nas  niewygodne    wtedy  czêsto  decydujemy  siê  na
wydrukowanie go.

Koniecznym warunkiem dla wydrukowania jakiegokolwiek dokumentu
jest oczywicie pod³¹czona do komputera drukarka (za pomoc¹ kabla
lub porednio, za porednictwem sieci). Jeli nie mamy pod³¹czonej
drukarki, mo¿emy przedrukowaæ dokument do pliku, tzn. wszelkie
informacje, które w normalnym wypadku wys³ane zosta³yby do drukarki,
zapisane bêd¹ w pliku. Plik ten wraz z ca³¹ zawartoci¹ zostanie nastêpnie

Na ekranie wywietli siê dialog Otwórz...

Wymienimy tu tylko niektóre z funkcji, przydatnych w obs³udze tego
dialogu:

l Wciniêcie ikonki Do góry o jeden poziom (¿ó³ty symbol folderu ze
strza³k¹ skierowan¹ do góry) umo¿liwia dostêp do katalogów wy¿ej.

l Wpisanie w polu listy Nazwa pliku pierwszej litery nazwy pliku
spowoduje wywietlenie okienka, w którym bêdzie mo¿na wybraæ
sporód plików znajduj¹cych siê na licie, plik rozpoczynaj¹cy siê na t¹
literê.

l Klikaj¹c ikonkê Szczegó³y (pierwsza z prawej) zyskamy mo¿liwoæ
posortowania wywietlonych kolumn plików poprzez klikanie ich
nag³ówków. Klikaj¹c np. nag³ówek Rozmiar, wywietlimy pliki

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

Mo¿na w nim wybraæ drukarkê, z której chce siê korzystaæ, o ile
zainstalowanych jest kilka drukarek. Tak¿e tutaj zadecydujemy czy
dokument ma byæ wydrukowany w ca³oci czy tylko poszczególne jego
strony. Mo¿na te¿ ustaliæ liczbê kopii wydruku.

Drukarki obs³ugiwane s¹ za pomoc¹ sterowników, czyli programów
umo¿liwiaj¹cych optymalne wykorzystanie mo¿liwoci drukarki dla celów
u¿ytkownika. System operacyjny, sterownik drukarki oraz jej model
decyduj¹ o funkcjach drukowania. I tak np. drukarka warunkuje
wysokoæ i szerokoæ drukowanych znaków, a co za tym idzie - podzia³
wierszy i stron. Nale¿y wzi¹æ pod uwagê, ¿e zmiana drukarki poci¹gnie
za sob¹ zmianê formatu drukowanego dokumentu. Stanie siê tak równie¿
jeli otworzymy dany dokument na innym komputerze z zainstalowan¹
inn¹ drukark¹.

OpenOfficePL pozwala tak¿e na ustalenie dla pojedynczych typów
dokumentów w dodatkowych dialogach specjalnych konfiguracji
wydruku. Mo¿na za ich pomoc¹ sterowaæ stronami dokumentu lub jego
zawartoci¹. Informacje dotycz¹ce tych w³aciwoci mo¿na znaleæ
w Pomocy OpenOfficePL.

OpenOfficePL  oferuje  tak¿e  mo¿liwoæ  ustawienia  kolejnoci
drukowania  stron.  Je¿eli  strony  drukowane  s¹  przez  drukarkê
w nieprawid³owej kolejnoci zmuszaj¹c nas do póniejszego sortowania,
powinnimy  przed  rozpoczêciem  drukowania  zmieniæ  ustawienie
kolejnoci wydruku. W tym celu w dialogu Drukuj klikamy przycisk
Dodatki  i  zaznaczamy  krzy¿ykiem  w  sekcji  Strony  pole  wyboru
Odwrotnie.  Od  tej  chwili  strony  drukowane  bêd¹  w  odwrotnej
kolejnoci.

przekopiowany bezporednio do drukarki pod³¹czonej do innego
komputera, na którym nie zainstalowano programu OpenOfficePL.

Dokumenty OpenOfficePL Writer s¹ formatowane zawsze w taki
sposób, który pozwoli wydrukowaæ je optymalnie na wybranej drukarce.
Musimy ustawiæ sterownik drukarki jako drukarkê domyln¹ nawet jeli
nie posiadamy drukarki.

Aby wydrukowaæ otwarty dokument mo¿na skorzystaæ z jednego
z trzech sposobów:

l klikn¹æ znajduj¹c¹ siê w pasku funkcji ikonê Drukuj plik
bezporednio (symbol drukarki)
l w menu Plik otworzyæ dialog Drukuj...
l przycisn¹æ [Ctrl+P]

Dialog Drukuj... s³u¿y jednak przede wszystkim do ustawienia
w³aciwoci wydruku.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

W przypadku dokumentów WWW tworzonych w formacie HTML,
punkt menu Podgl¹d wydruku strony nie bêdzie widoczny.

Aby opuciæ widok strony trzeba klikn¹æ ikonkê Widok strony.

Drukowanie kilku stron na jednej

kartce papieru

Wydrukowanie w programie OpenOfficePL kilku stron dokumentu
tekstowego na jednej tylko kartce papieru to nic trudnego. Aby to zrobiæ
nale¿y po kolei:

l Przejæ do widoku strony w menu Plik Podgl¹d wydruku strony.
l Wybraæ w pasku obiektów iloæ stron, które maj¹ byæ wywietlane

Istnieje  te¿  w  OpenOfficePL  w³aciwoæ  pozwalaj¹ca  na  prze-
faksowanie  aktualnego  dokumentu  bezporednio  z  OpenOfficePL.
Mo¿emy z niej skorzystaæ, o ile dysponujemy pod³¹czonym do komputera
faks-modemem. Na pasku funkcji mo¿emy ustawiæ symbol, za pomoc¹
którego aktualne dokumenty wysy³ane bêd¹ jako faksy. Jak to zrobiæ?
Instrukcje znajduj¹ siê w czêci dla zaawansowanych w elektronicznej
Pomocy  OpenOfficePL.

Widok wydruku

W OpenOfficePL podgl¹d widoku strony mo¿liwy jest pod Podgl¹d
wydruku strony w menu Plik [Alt+P, Alt+W]. Dobrze przed
wydrukowaniem strony zobaczyæ jak bêdzie siê ona prezentowa³a na
papierze. Drukuj¹c grafiki lub tabele, te zapisane jako oddzielne
dokumenty jak i te bêd¹ce czêci¹ dokumentów tekstowych, nale¿a³oby
sprawdziæ wczeniej jak ustawione s¹ strony wydruku. Bêdzie mo¿na
w ten sposób ustawiæ optymaln¹ szerokoæ marginesów lub, w wypadku
drukowania wiêkszych tabel, ustaliæ podzia³ strony w tym miejscu, gdzie
bêdzie on najmniej przeszkadza³.

W uaktywnionym Podgl¹dzie wydruku strony mo¿na przeskakiwaæ
miêdzy ró¿nymi skalami widoku. Standardowo wywietlane s¹
jednoczenie dwie strony o formacie A4, przy czym zaczynaj¹c od
pierwszej strony strony nieparzyste znajduj¹ siê zawsze z prawej,
a parzyste z lewej strony ekranu.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

100

101

Wiêcej wiadomoci na temat tej funkcji, podobnie jak sposób jej
wykorzystania mo¿na bêdzie znaleæ w czêci dla zaawansowanych
elektronicznej Pomocy OpenOfficePL.

Paski symboli

Po otworzeniu w programie OpenOfficePL Writer nowego dokumentu
tekstowego w pasku obiektów i w pasku narzêdziowym wywietl¹ siê
symbole szczególnie przydatne podczas edycji tekstu.

Je¿eli w³anie uruchomi³e OpenOfficePL po raz pierwszy, powiniene
zobaczyæ obszar roboczy w nastêpuj¹cej postaci:

Pierwszy pasek znajduj¹cy siê u góry obszaru roboczego to pasek
obiektów tekstowych. Tutaj znajduj¹ siê pola listy i symbole, za ich

(2  czy  4)  lub  klikn¹æ  ikonê  Skala  widoku  strony  (symbol  lupy).
Nastêpnie  ustaliæ  podzia³  strony  na  wiersze  i  kolumny.  Klikniêcie
i przytrzymanie przez chwilê przycisku myszki na danym symbolu otworzy
menu podrzêdne w postaci siatki. Tutaj mo¿na zadecydowaæ przeci¹gaj¹c
mysz¹,  ile  wierszy  i  kolumn  ma  zostaæ  wywietlonych
i wydrukowanych.

l Klikn¹æ symbol Opcje drukowania: Widok strony znajduj¹cy siê
w pasku obiektów widoku strony. W dialogu opcji drukowania mo¿na
tak¿e wywo³aæ dialog w³aciwoci swojej drukarki i tam dokonaæ
zamiany orientacji wydruku stron podgl¹du z pionowej na poziom¹
i odwrotnie.

Dokument zapisany i zamkniêty w widoku strony, nastêpnym razem
zostanie otworzony równie¿ w widoku strony. Aby tak siê nie sta³o,
nale¿y wykonaæ nastêpuj¹ce czynnoci: wywo³aj dialog Narzêdzia
Opcje... Widok. W sekcji Przywróæ usuñ haczyk w polu Widok
roboczy. Ponownie zapisz dokument. Podczas kolejnego otwierania
wywietli siê jego zwyk³y widok.

Drukowanie prospektu

W przypadku dokumentów tekstowych sk³adaj¹cych siê z kilku stron
OpenOfficePL  oferuje  ciekaw¹  w³aciwoæ,  dziêki  której  mo¿na
drukowaæ dokumenty tekstowe automatycznie w postaci prospektów.
Co siê za tym kryje? Mo¿liwoæ drukowania obok siebie na kartce papieru
dwóch  stron  dokumentu  tekstowego  w  zmniejszonym  rozmiarze.
Orientacja  wydruku  bêdzie  wtedy  pozioma,  a  kartka  papieru  -
zadrukowana z dwóch stron.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

102

103

U¿ycie szablonów przy

tworzeniu tekstów

Aby wyró¿niæ optycznie tekst, nadaæ mu ciekawszy kszta³t, podkreliæ
poszczególne fragmenty tekstu, s³owa, cytaty lub ród³a mo¿na
skorzystaæ ze specjalnych formatowañ.

Formatowanie twarde i miêkkie

Mo¿na wyró¿niæ pewne fragmenty tekstu przy pomocy formatów takich
jak: pogrubienie, podkrelenie, kursywa, bezporedni wybór rodzaju
i rozmiaru czcionki itp. Aby to zrobiæ, nale¿y skorzystaæ z jednej z opcji
oferowanych przez OpenOfficePL: formatowania twardego lub
miêkkiego. Twarde formatowanie polega na przypisaniu konkretnemu,
zaznaczonemu odcinkowi tekstu pewnego atrybutu rêcznie. Jeli np.
zaznaczymy jaki fragment tekstu, a nastêpnie klikniemy symbol
Pogrubienie znajduj¹cy siê w pasku obiektów tekstowych - czcionka
¿¹danego fragmentu tekstu zostanie pogrubiona. Natomiast miêkkie
formatowanie to przypisanie ca³emu tekstowi pewnego stylu. Styl taki
jest zbiorem ustawieñ w³aciwoci tekstu zapisanym pod jedn¹ i t¹ sam¹
nazw¹.

Do szybkiego formatowania tekstów lepiej wykorzystaæ formatowania
twarde. Je¿eli chcemy np. podkreliæ pewne s³owo, wystarczy ustawiæ
kursor na danym wyrazie i klikn¹æ symbol Podkrelenie. Ten typ
formatowania jest szczególnie lubiany ze wzglêdu na intuicyjn¹ obs³ugê
i szybkoæ dzia³ania.

Kiedy jednak zale¿y nam na tym, aby d³u¿szemu tekstowi nadaæ jednolity,
profesjonalny wygl¹d, lepiej bêdzie skorzystaæ z opcji formatowania

pomoc¹ mo¿na zmieniæ zaznaczony tekst lub tekst znajduj¹cy siê na
pozycji kursora.

Funkcje poszczególnych symboli naj³atwiej bêdzie poznaæ przy pomocy
automatycznej porady. Uaktywni siê ona, kiedy zaznaczymy haczykiem
w menu Pomoc punkt Porada. Jeli potrzymamy teraz wskanik myszy
przez chwilê na którym z symboli, poka¿e siê jego nazwa. Mo¿na
dodatkowo w menu Pomoc zaznaczyæ wpis Aktywna pomoc. Jeli
tylko ustawisz wskanik myszy na którym z wpisów w menu lub
elementów znajduj¹cych siê w dialogach, wywietli siê szczegó³owy
tekst pomocy porad.

Pod paskiem obiektów tekstowych znajduje siê pozioma linijka, na której
zaznaczone s¹ marginesy stron, wyrównania i tabulatory aktualnie
u¿ywanego akapitu. W menu Narzêdzia Opcje Dokument
tekstowy Widok mo¿na ustawiæ tak¿e wywietlanie linijki pionowej,
linii pomocniczych przy przesuwaniu i inne.

W pionowym pasku narzêdziowym, który znajduje siê na lewym
marginesie znajduje siê kilka odrywanych pasków symboli. S¹ to
specjalne symbole, które mo¿na na ¿yczenie oderwaæ i przesuwaæ po
ekranie. Zamieni¹ siê one wtedy w tzw. p³ywaj¹ce okienka.

Na samym dole okna OpenOfficePL znajduje siê pasek stanu, a w nim
pola informuj¹ce o aktualnym stanie dokumentu i z których mo¿na
korzystaæ, gdy chce siê zmieniæ opcje danego dokumentu. O polach
tych pisalimy ju¿ wczeniej szczegó³owo s¹ one opisane, podobnie
jak wszelkie inne paski, w Pomocy OpenOfficePL.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

104

105

Ka¿dy dokument wraz z zawartymi w nim stylami znaków, akapitów,
ramek, numeracji i stron mo¿e stanowiæ szablon dokumentu. Kiedy na
podstawie pewnego szablonu otworzysz póniej taki dokument, bêdziesz
mia³ do dyspozycji wymienione style.

Przy uruchomieniu programu OpenOfficePL po raz pierwszy, mamy
do czynienia z ustawieniem pewnej wstêpnej konfiguracji. Dotyczyæ
bêdzie ona wszystkich rodzajów dokumentów. Nowy, pusty dokument
otworzony za pomoc¹ polecenia Plik Nowy Dokument tekstowy
zostanie utworzony w³anie na podstawie tych predefiniowanych
konfiguracji. Takie predefiniowane konfiguracje to szablon standardowy.
Jeli jednak nie odpowiadaj¹ nam ustawienia szablonu standardowego
pamiêtajmy, ¿e standardowy szablon mo¿emy utworzyæ z ka¿dego
praktycznie, dowolnego dokumentu. Ka¿dy nowy dokument zostanie
wówczas utworzony wed³ug zdefiniowanych stylów, które zawarte bêd¹
w szablonie standardowym. Informacje dotycz¹ce tworzenia szablonów
standardowych zawarlimy w Pomocy OpenOfficePL.

Style zawarte w Stylicie

Wspominalimy ju¿ wczeniej o narzêdziu OpenOfficePL jakim jest
Stylista. Dok³adny opis wszystkich jego opcji znajdziemy w Pomocy
OpenOfficePL. Stylistê mo¿na otworzyæ z menu Format, przyciskaj¹c
klawisz [F11] lub klikaj¹c symbol

Stylisty znajduj¹cy siê w pasku

funkcji.

Wywietli nam siê dialog Style akapitu. W pasku funkcji tego dialogu
zobaczymy piêæ symboli s³u¿¹cych do wyboru grup stylów. Pierwszy
z nich to symbol w³anie Style akapitu, kolejne to style znaku, ramek,
strony i numeracji.

miêkkiego i przypisaæ temu tekstowi pewien styl. Najpierw jednak
musimy taki styl utworzyæ. Nie jest to trudne z pomoc¹ przyjdzie tu
nam Stylista. Dopiero po skonfigurowaniu pewnego stylu mo¿na danemu
tekstowi styl ten przypisaæ. Tutaj tak¿e skorzystamy ze Stylisty programu
OpenOfficePL. Zastosowanie stylów przy tworzeniu dokumentów
tekstowych mo¿na w pe³ni doceniæ podczas przeprowadzania obszernych
zmian w formacie naszego tekstu.

Aby lepiej pokazaæ zalety tej w³aciwoci pos³u¿ymy siê nastêpuj¹cym
przyk³adem. Za³ó¿my, ¿e w przygotowywanym dokumencie tekstowym
ka¿demu z tytu³ów przypisalimy oddzielnie format czcionki. Wyobra
sobie, ¿e w d³u¿szym odcinku tekstu przypisa³e osobno ka¿demu
z tytu³ów format czcionki Book Antiqua i rozmiar wynosz¹cy 20 punktów.
Po ukoñczeniu dokumentu okazuje siê jednak, ¿e tekst nie wygl¹da doæ
czytelnie. Decydujemy siê wiêc na zmianê czcionki na Times New
Roman i jej powiêkszenie do 24 punktów. Jeli bêdziemy chcieli zrobiæ
to odrêcznie, zajmie nam to sporo czasu. Jeli jednak dysponujemy takim
formatem tytu³ów (Times New Roman, 24 punkty) zapisanym w postaci
stylu np. o nazwie Tytu³ 1, wystarczy po prostu zastosowaæ szablon
Tytu³ 1. Formaty wszystkich tytu³ów zmieni¹ siê wówczas
automatycznie.

Style w programie OpenOfficePL

Style znaków, akapitów, ramek, numeracji i stron lub komórek
w arkuszach kalkulacyjnych zapisywane s¹ zawsze razem
z dokumentem. Istnieje mo¿liwoæ skopiowania tych stylów do innego
dokumentu. Style o tej samej nazwie mog¹ wówczas zostaæ usuniête
przez zapisanie albo w ogóle nie zast¹pione nowymi - w zale¿noci od
wyboru.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

106

107

w którym znajduje siê aktualnie kursor, otrzyma format danego stylu.
Klikaj¹c teraz dwukrotnie na jaki inny wpis zmienimy znowu format
danego akapitu.

Aby sformatowaæ jaki akapit np. na nag³ówek, musimy wykonaæ
nastêpuj¹ce czynnoci:
l Piszemy tekst ¿¹danego akapitu - nag³ówka i przyciskamy klawisz
[Enter], aby zdefiniowaæ koniec akapitu.
l Ustawiamy kursor w dowolnym miejscu naszego akapitu.
l Otwieramy Stylistê, np. przyciskaj¹c klawisz [F11].
l Klikamy dwukrotnie styl akapitu Nag³ówek

W ten sposób akapit otrzyma³ format o nazwie Nag³ówek. Je¿eli
chcemy dowiedzieæ siê, jakie atrybuty przypisane s¹ stylowi naszego
akapitu, powinnimy klikn¹æ w Stylicie wpis Nag³ówek i wywo³aæ
(klikaj¹c prawym przyciskiem myszy) menu podrêczne. Za pomoc¹
polecenia Modyfikuj... wywo³aj dialog Styl akapitu: Nag³ówek. Tutaj
zawarte s¹ wszystkie informacje dotycz¹ce w³aciwoci danego formatu
akapitu.

W g³ównym obszarze Stylisty zobaczymy listê stylów danej grupy stylu.
Wywietl¹ siê nam tylko style aktualnego obszaru stylów. Obszar stylów
ustawiony jest w dolnym polu listy na krawêdzi Stylisty. Je¿eli w tym
polu listy znajduje siê wpis Automatycznie program OpenOfficePL
bêdzie próbowa³ wedle swoich mo¿liwoci odgadn¹æ z aktualnego
kontekstu, które ze stylów by³oby najlepiej zaproponowaæ. Jeli jednak
chcemy zobaczyæ wszystkie style grupy, powinnimy prze³¹czyæ pole
listy na Wszystkie.

Powtórzmy jeszcze raz: otwieramy Stylistê, wywietla nam siê dialog
Style akapitu (jeli nie wywietli siê automatycznie, klikamy symbol
znajduj¹cy siê po lewej stronie w górnym pasku funkcji Stylisty). Na
ekranie pojawi siê okienko podobne do przedstawionego z lewej strony
na powy¿szej ilustracji. Dwukrotne klikniêcie wybranego wpisu
znajduj¹cego siê w wykazie stylów akapitu spowoduje, ¿e akapit,

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

108

109

jakiego istniej¹cego ju¿ stylu (jednokrotnym klikniêciem), który pos³u¿y
jako punkt wyjciowy w celu utworzenia w³asnego stylu. Wystarczy
teraz wpisaæ nowe, zmodyfikowane cechy, ró¿ni¹ce siê od tych
w oryginalnym stylu. Wszystkie inne atrybuty zostan¹ przez nowy styl
przejête.

Za pomoc¹ pewnych rodzajów stylów mo¿na zmieniæ niektóre atrybuty
tekstu . Poni¿ej przedstawiamy wybrane przyk³ady. Pe³ny wykaz
rodzajów stylów znajduje siê w Pomocy OpenOfficePL pod opisem
Stylisty.

Rodzaje stylu

Lista atrybutów

Style akapitu

Wciêcia i odstêpy akapitu, wyrównanie,
podzia³ wyrazów na sylaby, tabulatory,
czcionka, jêzyk, inicja³y

Style znaku

Rodzaj i rozmiar czcionki

Style ramek

Pozycja, zakotwiczenie, obramowanie

Style strony

Nag³ówki, stopki, marginesy, kolumny

Style numeracji

Rodzaj numeracji, konspekt, wypunktowanie,
przypisanie stylów znaków numeracji

Do pracy ze stylami trzeba siê przyzwyczaiæ. Kiedy jednak nauczymy
siê ich u¿ywaæ, oka¿e siê, ¿e s¹ one narzêdziem bardzo przydatnym
w codziennej pracy.

Je¿eli nie chcemy modyfikowaæ formatu akapitu, mo¿emy zamkn¹æ dia-
log klikaj¹c przycisk Anuluj. Jeli jednak chcemy wprowadziæ pewne
zmiany, po ich dokonaniu zamkniemy dialog klikaj¹c przycisk OK.
Wszystkie akapity, którym przypiszemy w aktualnym dokumencie styl
Nag³ówek, zostan¹ zmodyfikowane zgodnie z ustawieniami tego stylu.

Wprowadzone modyfikacje mog¹ mieæ dodatkowo wp³yw na wszystkie
style akapitu, które wywodz¹ siê ze stylu akapitu Nag³ówek. Jednak
we wstêpnym ustawieniu ¿aden ze stylów akapitu nie wywodzi siê ze
stylu Nag³ówek - wszystkie nag³ówki wywodz¹ siê pocz¹tkowo ze
stylu akapitu Domylnie.

Modyfikacje przeprowadzane bezporednio w którym z dialogów stylów
maj¹ zawsze pierwszeñstwo przed w³aciwociami, które przejête zosta³y
ze stylów nadrzêdnych. Wywo³anie z dialogu Styl akapitu rejestru
Zarz¹dzaj, w polu listy Po³¹czony z.. umo¿liwi nam sprawdzenie, z którego
nadrzêdnego stylu wywodzi siê aktualny styl. Mo¿na ewentualnie
przestawiæ Stylistê na widok hierarchiczny wybieraj¹c ze znajduj¹cego
siê poni¿ej pola listy stylisty wpis Hierarchiczne. Zobaczymy wtedy
hierachiê uk³adu stylów; które style s¹ podporz¹dkowane innym stylom,
a które s¹ stylami nadrzêdnymi innych stylów.

Obok ilustracji przedstawiaj¹cej dialog Styl akapitu znajduje siê dialog
Styl znaku. Style znaku nie zmieniaj¹ ca³ego akapitu, tylko pojedyncze
s³owo, w którym znajduje siê kursor lub zaznaczony uprzednio frag-
ment tekstu.

W programie OpenOfficePL mamy zdefiniowan¹ pewn¹ iloæ stylów.
Mo¿emy jednak korzystaæ tak¿e ze stylów w³asnorêcznie
zmodyfikowanych lub stworzonych przez nas od podstaw. Jak
zdefiniowaæ taki w³asny styl? Najlepiej zacz¹æ od wybrania w Stylicie

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

110

111

obiektom w licie. Sposoby stosowania warunkowych szablonów w
tekstach opisalimy dok³adnie w Pomocy OpenOfficePL.

Style numeracji

W pasku obiektów, obok symboli takich jak np. Pogrubienie czy
Kursywa znajduj¹ siê symbole umo¿liwiaj¹ce wyliczenie i numeracje
w dokumentach tekstowych. Mo¿na je wykorzystaæ do zastosowania
wyliczenia i numerowania w postaci twardego formatowania, które nie
jest zdefiniowane przez szablon.

Jeli jednak wolelibymy na bie¿¹co wykonywaæ wyliczenia i numeracje
o pewnych w³asnych formatach, lepiej bêdzie utworzyæ styl akapitu i w
rejestrze Numeracja przypisaæ pewien styl numeracji. Wygl¹d formatu
mo¿na ustaliæ w stylu numeracji - w Stylicie klikn¹æ symbol Style
numeracji, a nastêpnie w menu podrêcznym ¿¹danego stylu wpis
Modyfikuj... Jeli w ogóle nie ma Stylu numeracji , mo¿na go utworzyæ
wybieraj¹c w menu podrêcznym Nowy... W Pomocy OpenOfficePL
mo¿na znaleæ szczegó³ow¹ instrukcjê tworzenia stylu numeracji.

Tworzenie nowego stylu znaku

i akapitu

Stylista to nieocenione narzêdzie, dziêki któremu mo¿na bardzo ³atwo
utworzyæ samemu nowe style. Nie jest to trudne:

l Na pocz¹tku nale¿y dowolnemu znakowi lub akapitowi przypisaæ

nowe, twarde formatowanie, z którego bêdzie utworzony styl. Mo¿na
w tym celu skorzystaæ z paska obiektów lub wywo³aæ w menu
Format polecenia Znak... lub Akapit....

Style hierarchiczne

Style lub szablony mo¿na ze sob¹ ³¹czyæ w sposób hierarchiczny.
Mo¿emy np. zdefiniowany w³asnorêcznie styl wyprowadziæ z innego
stylu. Nowy styl zawieraæ bêdzie wówczas tylko modyfikacje stylu
podstawowego. Jeli zmienisz póniej styl podstawowy, mo¿e to mieæ
równie¿ wp³yw na tekst, który sformatowany zosta³ wed³ug stylu
wyprowadzonego.

Przeanalizujmy to na przyk³adzie: za³ó¿my, ¿e styl akapitu tekst
podstawowy przypisuje akapitowi miêdzy innymi czcionkê Times New
Roman o rozmiarze 12. Na podstawie tego stylu utworzylimy styl
Ujemne wciêcie tekstu podstawowego i zdefiniowalimy w nim tylko
dodatkowe lewe ujemne wciêcie. Nie zmienilimy ani rodzaju ani
wielkoci czcionki. Jeli teraz zmienimy w stylu Tekst podstawowy
rodzaj czcionki, zmieni siê równie¿ automatycznie rodzaj czcionki
w stylu Ujemne wciêcie tekstu podstawowego.

Jeli jednak zmienimy w danym przyk³adzie lewe ujemne wciêcie stylu
Tekst podstawowy, nie wp³ynie to w ¿aden sposób na te akapity,
które sformatowane zosta³y za pomoc¹ stylu Ujemne wciêcie tekstu
podstawowego, poniewa¿ pierwszeñstwo ma zawsze znajduj¹cy siê
najbli¿ej format.

W programie OpenOfficePL Writer mamy mo¿liwoæ streszczenia kilku
zale¿nych od kontekstu stylów pod jedn¹ nazw¹ s¹ to tzw. warunkowe
szablony. Mo¿na np. utworzyæ warunkowy szablon o nazwie List
s³u¿bowy - bêdzie on zawiera³ ustawione hierarchicznie pochodne
style nag³ówków, wyliczeñ, tabel itp. Kiedy zmienimy format ca³ego
listu s³u¿bowego korzystaj¹c z pewnych stylów, zale¿ne od kontekstu
podrzêdne style zostan¹ automatycznie przypisane odpowiednim

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

112

113

formatem wyjciowym nie trzeba wtedy bêdzie w³asnorêcznie
definiowaæ wszystkich atrybutów. W Stylicie kliknijmy dwukrotnie
np. styl akapitu Nag³ówek.

Mamy ju¿ akapit z formatem o nazwie Nag³ówek. Chcemy jeszcze
zmieniæ np. czcionkê podtytu³ów z kursyw¹:

l Zaznaczamy ca³y akapit. Zostanie on wyró¿niony inn¹ barw¹ od reszty

tekstu.

l Aby zmieniæ styl czcionki z dialogu Czcionka wybieramy czcionkê

z kursyw¹ lub klikamy symbol Kursywa w pasku obiektów
tekstowych.

l W Stylicie klikamy symbol Nowy styl z selekcji i wpisujemy

w dialogu nazwê nowego stylu. W tym przypadku bêdzie to Nag³
1. Potwierdzamy klikaj¹c OK.

W ten sposób utworzylimy styl akapitu Nag³ 1, którego mo¿emy
u¿yæ we wszystkich podtytu³ach. Dodatkowym efektem tej metody jest
fakt, ¿e twarde formatowanie przypisane akapitowi przez klikniêcie
symbolu Kursywa zmieni³o siê dziêki nowemu stylowi na miêkkie.

Powtórzmy teraz jak zastosowaæ styl w tekcie. Najpierw musimy
ustawiæ kursor w wybranym akapicie, a nastêpnie klikn¹æ dwukrotnie
w Stylicie nazwê stylu. Jeli styl ten wykorzystany by³ ju¿ przy
formatowaniu jakiego innego odcinka tekstu - mo¿esz go teraz wybraæ
z pola listy Zastosuj styl, znajduj¹cego siê po lewej stronie w pasku
obiektów.

l Nastêpnie zaznaczamy tekst lub akapit, który zawiera nowy format.

Jeli mamy do czynienia z wyrazami lub akapitami, wystarczy
przesun¹æ kursor na odpowiedni wyraz lub akapit.

l Teraz, w Stylicie odnajdujemy symbol Nowy styl z selekcji

i klikamy go. Pojawi siê dialog Utwórz styl.

l Pozostaje nam tylko nadaæ nowemu stylowi nazwê i potwierdziæ

klikaj¹c OK. Nowy styl zosta³ utworzony.

Nowy styl zosta³ utworzony w grupie szablonów Szablony
u¿ytkownika. Mo¿na go teraz wykorzystaæ do miêkkiego forma-
towania dokumentu.

Powy¿ej opisalimy proces tworzenia nowego stylu na podstawie
szablonu ju¿ istniej¹cego. Mo¿na jednak taki styl utworzyæ ca³kowicie
od podstaw. Aby to zrobiæ musimy po kolei:

l W Stylicie zadecydowaæ czy chcemy utworzyæ styl akapitu czy
znaku i klikn¹æ adekwatny symbol.
l Wywo³aæ menu podrêczne Stylisty klikaj¹c prawym przyciskiem
myszy.
l Wybraæ polecenie Nowy...
l Wpisaæ dane dotycz¹ce ¿¹danego stylu i potwierdziæ klikniêciem OK.

Jak ustaliæ styl akapitu lub podtytu³u? Poka¿emy to na przyk³adzie:

Za³ó¿my, ¿e w naszym tekcie znajduje siê kilka podtytu³ów i ¿e chcemy
zmieniæ ich format za pomoc¹ w³asnego stylu akapitu.

l Ustawiamy kursor we fragmencie tekstu, którego format chcemy

zmieniæ za pomoc¹ stylu akapitu.

l Najlepiej by³oby przypisaæ wybranemu akapitowi styl bêd¹cy

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

114

115

Formatowanie kilku akapitów

Nierzadko przypisanie kilku akapitom tego samego stylu mog³oby
zaoszczêdziæ nam sporo czasu. W przytoczonym wy¿ej przyk³adzie
przypisalibymy kilku akapitom ten sam styl o nazwie Nag³ 1. Pomoc
Stylisty oka¿e siê tu niezbêdna:

l Zaznaczamy w Stylicie styl, który chcemy zastosowaæ w kilku

akapitach. W tym celu klikamy nazwê danego stylu.

l U góry Stylisty znajduje siê symbol Tryb polewaczki. Kliknijmy go.

Wskanik myszy zmieni siê w polewaczkê.

l Aby sformatowaæ akapity za pomoc¹ wybranego wczeniej stylu,

wystarczy teraz klikn¹æ ka¿dy z nich.

l Po zakoñczeniu formatowania wy³¹czamy tryb polewaczki klikaj¹c

powtórnie jej symbol lub przyciskaj¹c klawisz [Esc].

Prosta modyfikacja stylu

Sformatowalimy ju¿ za porednictwem nowego stylu Nag³ 1
wszystkie nag³ówki. Zobaczymy teraz, ¿e odstêp miêdzy pojedynczymi
literami w nag³ówkach jest trochê za ma³y. Jak to zmieniæ?
Wybieramy najd³u¿szy nag³ówek i wstawiamy odstêpy w taki sposób,
aby mieci³ siê on jeszcze w jednym wierszu. Pozosta³e nag³ówki mo¿na
bêdzie sformatowaæ jeli zmodyfikujemy sformatowany za pomoc¹ stylu
Nag³ 1 akapit i przejmiemy nastêpnie zmiany do stylu, który bêdzie
dotyczy³ wszystkich akapitów tego rodzaju. Przedstawimy to krok po
kroku:

l Zaznaczamy najd³u¿szy w tekcie nag³ówek sformatowany za pomoc¹

stylu Nag³ 1. Klikamy trzykrotnie dany nag³ówek, aby zaznaczyæ
ca³y wiersz.

Tworzenie szablonu dokumentu

Mo¿na by³o korzystaæ z nowo zdefiniowanych stylów akapitu lub znaku
tak¿e w innych dokumentach, ale konieczne bêdzie wtedy utworzenie
szablonu dokumentu. Szablon utworzony na podstawie pewnego
dokumentu bêdzie zawiera³ wszystkie style stosowane w aktualnym
dokumencie. Aby utworzyæ taki szablon:

l Usuwamy z aktualnego dokumentu wszystkie teksty tak, aby pozosta³y

w nim tylko same style.

l Wywo³ujemy polecenie menu Plik Szablon dokumentu Zapisz.
l Teraz otworzy siê dialog Szablony dokumentu, w polu tekstowym

Nowy szablon dokumentu wpisujemy nazwê szablonu.
Potwierdzamy klikaj¹c OK.

Kiedy wywo³amy polecenie menu Plik Nowy Z szablonu...
otworzy siê dialog, w którym bêdzie mo¿na wybraæ szablon dla nowego
dokumentu. Do dyspozycji bêd¹ znowu zdefiniowane style akapitu
i znaku.

Inne zalety Stylisty

Szablony to w³aciwoæ OpenOfficePL niezwykle przydatna
w codziennej pracy z programem. Przede wszystkim, nie trzeba ich
ci¹gle na nowo definiowaæ, a mo¿na prosto i szybko zastosowaæ ¿¹dane
formaty we w³asnym dokumencie. Wiemy ju¿ jak pos³ugiwaæ siê
w tekcie stylami Stylisty. Wiemy te¿, w jaki sposób mo¿na utworzyæ
w³asne style. To jednak nie wszystko. Stylista programu OpenOfficePL
jest bardzo efektownym i wydajnym narzêdziem, oferuje du¿o wiêcej
mo¿liwoci, które pomagaj¹ usprawniæ tworzenie dokumentów.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

116

117

Numerowanie stron

Wyobramy sobie, ¿e chcemy stworzyæ dokument tekstowy opatrzony
spisem treci i stron¹ tytu³ow¹. Strona tytu³owa w ogóle nie powinna
mieæ numeru strony, nastêpne kilka stron spisu treci z ma³ymi literami
w roli numerów stron - nie wiemy przy tym ile stron zajmie spis treci
i dopiero kolejne strony z w³aciwym tekstem dokumentu maj¹ byæ
ponumerowane od strony 1 w postaci cyfr.
Musimy tu skorzystaæ z ró¿nych stylów strony. W programie
OpenOfficePL Writer ró¿ne rodzaje stylów strony s¹ odpowiednikiem
znaku podzia³u w innych programach edycji tekstów.

Numery stron powinnimy umieszczaæ w stopkach lub nag³ówkach,
a nie w samym tekcie. Dziêki temu nie bêd¹ one zmienia³y pozycji, gdy
wstawimy lub usuniemy pewne fragmenty tekstu. Aby sformatowaæ
numery stron w stylu akapitu stopki musimy:
l utworzyæ nowe style strony
l przypisaæ stronom style
l edytuj style strony

Nie zmienimy numeru strony przy u¿yciu dialogu Wstaw Pole
Pozosta³e w rejestrze Dokument wartoci korekcyjnej! Wartoæ
korekcyjna s³u¿y tylko do wywietlania, a wiêc do korekcji
wywietlonego obrazu. Nie zmienia ona natomiast samego numeru
strony.

W przeciwieñstwie do automatycznie wyliczonego numeru strony, numer
strony ustawiony odrêcznie jest tylko w³aciwoci¹ pewnej strony.
W³aciwoæ tê ustawia siê jako twarde formatowanie w pierwszym
akapicie strony.

l Mo¿emy go teraz dowolnie zmodyfikowaæ. Aby wstawiæ odstêpy

miêdzy pojedynczymi literami, wywo³ujemy z menu Format lub
z menu podrêcznego zaznaczonego wiersza dialog Znak, nastêpnie
otwieramy w rejestrze Pozycja pole listy Odstêpy i wybieramy
opcjê Szerokie, a w polu obok ustawiamy wielkoæ odstêpu.
Potwierdzamy klikaj¹c OK.

W ten sposób zastosowalimy teraz dodatkowo twarde formatowanie
w jednym z nag³ówków, któremu przypisany zosta³ styl Nag³ 1.
Wszystkie twarde i miêkkie formatowania powinny teraz byæ przejête
do formatu akapitu Nag³ 1. Format akapitu Nag³ 1 jest jeszcze
zaznaczony w Stylicie.

l Aby na nowo sformatowaæ za pomoc¹ zmienionego stylu wszystkie

nag³ówki sformatowane za porednictwem stylu Nag³ 1 musimy
klikn¹æ znajduj¹cy siê u góry Stylisty symbol Aktualizuj styl.
Modyfikacje zostan¹ wprowadzone.

Nowy styl mo¿na ustawiæ tak, aby ju¿ podczas tworzenia dostosowywa³
siê automatycznie do ka¿dej nowej modyfikacji.
l W menu podrêcznym stylu akapitu w stylicie klikamy Modyfikuj.
l W rejestrze Zarz¹dzaj zaznacz pole wyboru Aktualizuj
automatycznie.

Je¿eli zmienimy np. format jakiego akapitu, który sformatowany zosta³
na podstawie danego stylu akapitu, zmieni siê równie¿ automatycznie
format wszystkich innych akapitów o tym samym stylu. Jednak taka
modyfikacja stylu nie bêdzie mia³a oczywicie ¿adnego wp³ywu na
twarde formatowania.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

118

119

Wywietli siê dialog o nazwie Styl strony z rejestrem Zarz¹dzaj. Kursor
powinien znajdowaæ siê w polu tekstowym Nazwa. Mo¿na teraz wpisaæ
nazwê pierwszego nowego stylu strony.

Powtórzmy, chcemy stworzyæ dokument ze stron¹ tytu³ow¹, spisem treci
i zwyk³ym tekstem. Wykonamy w tym celu nastêpuj¹ce czynnoci:

l Wpisujemy w pole Nazwa Strona tytu³owa i przyciskamy klawisz
[Enter] (w³aciwoci nowego stylu strony mo¿na zmieniæ póniej).
l W Stylicie wywo³ujemy (przy u¿yciu menu podrêcznego) polecenie
Nowy... Teraz mo¿emy zdefiniowaæ styl strony o nazwie Spis treci.
l Pozosta³ nam ju¿ do zdefiniowania tylko styl strony zwyk³ego tekstu.
Jeszcze raz wywo³ujemy w Stylicie polecenie Nowy i wpisujemy tam
nazwê nowego stylu, np. Tekst g³ówny. Nazwy, których u¿ylimy to
tylko przyk³ady, mo¿emy tu zastosowaæ takie jakie najbardziej nam
odpowiadaj¹.

Tworzenie stylów strony

Otwórzmy jaki dokument, w którym chcemy wstawiæ lub zmodyfikowaæ
numer strony (mo¿na te¿ otworzyæ nowy dokument, jednak aby szybciej
zrozumieæ opisan¹ poni¿ej metodê tworzenia stylów, zalecamy
skorzystanie z dokumentu zawieraj¹cego kilka stron zape³nionych
tekstem).

Nastêpnie otwieramy Stylistê

W Stylicie wybieramy widok stylów strony

Teraz musimy wywo³aæ menu podrêczne wybranego stylu i wybraæ
polecenie Nowy...

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

120

121

mo¿emy wybraæ dla stylu strony Strona tytu³owa nastêpny styl o nazwie
Spis treci. Nastêpna strona po stronie tytu³owej otrzyma wtedy styl
strony Spis treci nie bêdzie potrzeby wprowadzania podzia³u strony
przez dialog Rêczny podzia³. Dla stylu stron spisu treci powinnimy
zastosowaæ jako nastêpny styl wy³¹cznie Spis treci, poniewa¿ nie
wiemy do koñca, ile stron bêdzie mia³ w sumie nasz spis treci. A jak
rêcznie wstawiæ podzia³ strony?

l Ustawiamy kursor na pocz¹tku strony, na której ma siê zaczynaæ

spis treci. Tu wpisujemy rêczny podzia³ ze zmian¹ stylu strony.

l Musimy wywo³aæ polecenie Wstaw Rêczny podzia³.... Wywietli

siê dialog Wstaw podzia³.

l Jako Typ zaznaczamy opcjê Podzia³ stron, natomiast z pola listy

wybieramy styl strony Spis treci. Bêdzie on wa¿ny od tego w³anie
miejsca. Kliknij OK.

l Teraz ustawiamy kursor na pocz¹tku pierwszego wiersza g³ównego

tekstu.

l Wywo³ujemy polecenie Wstaw Rêczny podzia³.... Wywietli siê

dialog Wstaw podzia³.

Uda³o nam siê utworzyæ trzy nowe style.

Przypisywanie stylu strony

Mamy ju¿ zdefiniowane nowe style, teraz musimy przypisaæ je
konkretnym stronom. Aby to zrobiæ, nale¿y ustawiæ kursor na pierwszej
stronie dokumentu. W Stylicie klikamy wpis Strona tytu³owa. W ten
sposób pierwszej stronie przypisujemy styl Strona tytu³owa. W polu
Styl strony na dolnym pasku stanu pojawi siê nazwa Strona tytu³owa.
Aby przypisaæ danej stronie istniej¹ce ju¿ style mo¿na te¿ skorzystaæ
z menu podrêcznego pola Styl strony w pasku stanu. Po wywo³aniu
spisu stylów nale¿y wybraæ jeden z nich za pomoc¹ podwójnego
klikniêcia.

W tym momencie styl strony o nazwie Strona tytu³owa odnosi siê do
wszystkich stron dokumentu. Kiedy zaczynalimy pracê z dokumentem
wszystkie strony posiada³y styl o nazwie Standard. Teraz wszystkim
stronom zostanie przypisany nowy styl. Style strony odnosz¹ siê zawsze
do wszystkich s¹siednich stron wstecz i w przód, a¿ do tego miejsca w
dokumencie, gdzie znajduje siê podzia³ strony ze zmian¹ stylu. Dlatego
te¿, aby przypisaæ kolejnym stronom inny styl, bêdziemy musieli
zastosowaæ podzia³ strony.

Jeli w rejestrze Zarz¹dzaj dopiszemy do istniej¹cego stylu strony kolejny
styl, po podziale strony (wszystko jedno, czy zosta³ on wprowadzony
rêcznie czy automatycznie) nastêpny styl przejêty zostanie jako styl
strony.

Powróæmy do przyk³adu, zamierzalimy w naszym dokumencie
zastosowaæ trzy style: styl dla strony tytu³owej, dla spisu treci
i tekstu g³ównego. Zastosowalimy ju¿ styl Strona tytu³owa. Teraz

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

122

123

l Przechodzimy do rejestru Stopka i zaznaczamy tam pole W³¹cz
stopkê. Potwierdzamy klikaj¹c OK.

Na stronie dokumentu wywietli siê pusta stopka. Ustawiamy w niej
kursor (klikaj¹c mysz¹). Teraz w menu Wstaw Pole wybieramy
polecenie Numer strony. Pojawi siê numer strony na szarym tle (szare
t³o oznacza, ¿e mamy do czynienia z polem). Przed numerem strony
mo¿na dodaæ wyraz strona, wystarczy wpisaæ tekst w polu.

Aby umieciæ numer strony w konkretnej lokalizacji strony mo¿emy
skorzystaæ z symboli znajduj¹cych siê w pasku obiektów. Aby np.
umieciæ go w rodku strony nale¿y klikn¹æ symbol Wyrodkowany.

Podzia³ strony jako format akapitu

Ustalilimy, ¿e tekst bêdzie zaczyna³ siê automatycznie od nowego
numeru strony 1. Zrobilimy to wpisuj¹c format akapitu do pierwszego
akapitu tekstu. Tak wiêc tekst bêdzie zaczyna³ siê automatycznie od
nowego numeru strony 1 tak¿e wtedy, gdy na nowej stronie nie zosta³
jeszcze wpisany za rêcznym podzia³em strony ¿aden tekst. Aby to
sprawdziæ, mo¿na otworzyæ menu podrêczne pierwszego akapitu po
rêcznym podziale strony i wywo³aæ polecenie Akapit... Nie zastosujemy
tu Edytuj styl akapitu - chodzi nam tutaj o atrybut twardego
formatowania tylko tego jednego akapitu.

Rêczny podzia³ nowej strony o innym stylu i nowym numerze strony
jest atrybutem pierwszego akapitu danej strony.

l Znowu jako Typ wybierz opcjê Podzia³ stron. Tym razem jednak

z pola listy wybieramy styl strony Tekst g³ówny - bêdzie on wa¿ny
od tego miejsca. Klikamy pole Zmieñ numer strony i wybieramy
nowy numer strony 1. Potwierdzamy klikaj¹c OK.

l Mo¿e siê zdarzyæ, ¿e przed tekstem g³ównym wstawiona zostanie

niepotrzebnie pusta strona. Musimy pamiêtaæ, aby nie usuwaæ jej za
pomoc¹  klawisza  [Del]    skasowalibymy  wtedy  dopiero  co
wstawiony  rêczny  podzia³  strony.  Najlepiej  bêdzie  usun¹æ  j¹
ustawiaj¹c  kursor  na  pocz¹tku  tej  strony  i  przyciskaj¹c  klawisz
[Backspace] znajduj¹cy siê nad klawiszem [Enter].

Jeli bêdziemy chcieli umiejscowiæ numery stron w stopkach raz z lewej
raz z prawej strony, zastosujemy ró¿ne style strony dla prawej i lewej
strony tekstu g³ównego. Mo¿emy wtedy wykorzystaæ zamiast Tekstu
g³ównego istniej¹ce ju¿ style strony o nazwie Strona nieparzysta
i strona parzysta.
Pierwsz¹ stron¹ naszego tekstu g³ównego bêdzie strona 1. Zawiera
ona styl Strona parzysta. Musimy przypisaæ stylowi strony Strona
parzysta nastêpny styl o nazwie Strona nieparzysta i odwrotnie. Mo¿na
to zrobiæ w Stylicie poprzez menu podrêczne stylu Strona nieparzysta
lub Strona parzysta za pomoc¹ polecenia Modyfikuj... z rejestru
Zarz¹dzaj (wybierz nastêpny styl).

Edycja stylu strony

Przypisalimy ju¿ stronom nowy styl strony o nazwie Tekst g³ówny.
Teraz chcielibymy umieciæ w stopce wyrodkowany numer strony.
W tym celu:
l W Stylicie przechodzimy na wpis Tekst g³ówny, wywo³ujemy menu
podrêczne i wybieramy polecenie Modyfikuj... Pojawi siê dialog Styl
strony: Tekst g³ówny.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

124

125

Oczywicie lepiej zastosowaæ miêkkie formatowanie i ustawiæ for-
mat numeru strony jako w³aciwoæ stylu strony:

l Otwieramy na danej stronie menu podrêczne i wybieramy polecenie
Strona... Pojawi siê dialog Styl strony. Standardowo bêdzie to styl
strony o nazwie Domylnie. Jeli jednak na stronie tej zastosowano
jaki inny styl, w nag³ówku dialogu bêdzie znajdowaæ siê nazwa w³anie
tego stylu strony.
l Nastêpnie przechodzimy pod rejestr Strona.
l W polu listy Format definiujemy numeracjê na wszystkich stronach
o tym stylu. Potwierdzamy ustawienia klikaj¹c OK.
l Pozosta³o nam wybraæ format dla pola, w którym wywietlony zostanie
numer strony. Tak jak w przypadku twardego formatowania, wchodzimy
do dialogu Edytuj pole: Dokument i jako format pola wybieramy Jako
styl strony.

Mo¿na zmieniæ wiêcej w³aciwoci stopki, np. rodzaj czy wielkoæ
czcionki. W tym celu edytujemy styl akapitu Stopka tak, aby zmiany te
odnosi³y siê do wszystkich stopek. Nastêpnie ustawiamy kursor w stopce,

Modyfikacja numeru strony

Format numerów stron mo¿na ustaliæ podobnie jak i inne atrybuty tekstu
metod¹ tward¹ (bezporednio ) lub miêkk¹ (jako w³aciwoæ stylu
strony). Jak ju¿ wczeniej zaznaczylimy twarde formatowanie powinno
byæ stosowane tylko w wyj¹tkowych przypadkach. Aby je zastosowaæ
nale¿y:

l Dwukrotnie klikn¹æ pole zawieraj¹ce numer strony. Pojawi siê wtedy
na ekranie dialog pod tytu³em Edytuj pole: Dokument.

l W otwartym dialogu wybraæ format pola i potwierdziæ OK.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

126

127

Szablon standardowy

Ka¿dy nowy dokument jest tworzony na podstawie standardowo
zdefiniowanych domylnych formatów. Ka¿dy taki format mo¿na jednak
z ³atwoci¹ zmodyfikowaæ. Czcionki podstawowe mo¿na zmieniæ pod
Narzêdzia Opcje Dokument tekstowy... Czcionki
podstawowe.

Jeli po jakim czasie oka¿e siê, ¿e stale modyfikujemy w ten sam sposób
formaty dokumentów, to znaczy, ¿e potrzebny nam inny szablon
standardowy! Jak utworzyæ w³asny Szablon standardowy ?

l Otwieramy (lub tworzymy od pocz¹tku) dokument, który zawiera

wszystkie ¿¹dane style naszych ulubionych formatów.

l Na ¿yczenie usuwamy zawartoæ dokumentu i zapisujemy go

w katalogu (który bêdzie zawsze do dyspozycji).

l Otwieramy Plik Szablon dokumentu i wybieramy Zarz¹dzaj...
l Lewym przyciskiem myszy klikamy na szablonie Domylnie

i wybieramy opcjê Importuj szablon...

l Teraz zaznaczamy nasz - zapisany wczeniej - dokument i klikamy

Otwórz.

l Na ekranie powinien wywietliæ siê teraz nasz nowy szablon, jego

nazwa jest taka sama jak nazwa pliku pod jak¹ go zapisalimy. Klikamy
szablon prawym przyciskiem myszy i wybieramy Osad jako
szablon standardowy.

Mo¿na oczywicie w przysz³oci powróciæ do wstêpnie predefinio-
wanego szablonu standardowego dla dokumentów tekstowych. Nale¿y
w tym celu klikn¹æ nazwê szablonu prawym przyciskiem myszy i w
opcji Przywróæ szablon standardowy wybraæ Dokument tekstowy.

wywo³ujemy menu podrêczne i wybieramy polecenie Edytuj styl
akapitu.

Mo¿na tak¿e powiêkszyæ odstêp miêdzy stopk¹ a tekstem. Tu znowu
wykorzystamy atrybut stylu strony. W Stylicie zmieniamy styl strony:
w menu podrêcznym stylu strony wybieramy polecenie Modyfikuj...
Odstêp i wysokoæ stopek mo¿na zdefiniowaæ w dialogu Styl strony.

Style strony wiadomoci ogólne

Kiedy przypisujemy style znaków lub akapitów zaznaczamy najpierw
tekst, któremu chcemy dany styl przypisaæ. Nastêpnie klikamy
w Stylicie dwukrotnie nazwê stylu. Natomiast jeli chodzi o style stron,
wygl¹da to trochê inaczej.

Styl strony to zawsze w³aciwoæ pierwszego akapitu strony. Jest to
zwykle pierwszy akapit aktualnej strony lub której z poprzednich stron.
Jednak nie ka¿dy akapit posiada atrybut Styl strony. Aby sprawdziæ
czy pierwszy akapit danej strony nie posiada atrybutu stylu strony, pro-
gram OpenOfficePL Writer przeszukuje ka¿d¹ stronê dokumentu od
aktualnej pozycji kursora do samego jego pocz¹tku.

Pole paska stanu pokazuje aktualnie u¿ywany styl strony. Za pomoc¹
menu podrêcznego mo¿emy przypisaæ stronie inny styl. OpenOfficePL
rozpocznie wtedy przeszukiwanie tekstu od ty³u, dopóki nie trafi na
pierwszy akapit na pocz¹tku strony, na której ustawiony jest wymagany
styl. Od tej pory styl ten dotyczyæ bêdzie wszystkich stron od danej
strony (tej, na której przeprowadzamy modyfikacjê stylu) do koñca
dokumentu lub akapitu posiadaj¹cego inny styl.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

128

129

Aby zakotwiczyæ Nawigatora do krawêdzi okna, nale¿y poci¹gn¹æ za
jego pasek tytu³u trzymaj¹c jednoczenie wciniêty klawisz [Ctrl]. Aby
zwin¹æ okno - dwukrotne klikamy pasek tytu³u Nawigatora. Aby je
rozwin¹æ ponownie klikamy pasek tytu³u dwa razy. Wszystkie opcje
Nawigatora zosta³y dok³adnie opisane w Pomocy OpenOfficePL.

Skakanie w tekcie po obiektach

U góry Nawigatora znajduje siê symbol Nawigacja. Kliknijmy go teraz.
Otworzy siê tzw. ma³y nawigator. Z ma³ego nawigatora korzystamy
kiedy chcemy przeskoczyæ z jednego obiektu na inny (tabele, ramki,
sekcje, znaczniki). Jeli np. chcemy przemieszczaæ siê z jednej grafiki
do nastêpnej (lub poprzedniej), wystarczy wczeniej wybraæ symbol
Grafika i kolejno klikn¹æ symbol Poprzednia grafika lub Nastêpna
grafika.

Nawigator pozwala swobodnie przemieszczaæ siê pomiêdzy dowolnymi
obiektami dokumentu. Mo¿na te¿ skorzystaæ ze znajduj¹cego siê
w pionowym pasku przewijania ze strza³kami symbolu nawigacji
(ma³ego nawigatora). Jest to odrywany pasek symboli - mo¿emy
ustawiaæ go w dowolnym miejscu na ekranie.

Jak wygl¹da takie przeskakiwanie? W okienku nawigacyjnym
wybieramy rodzaj obiektu, na który chcemy przeskoczyæ i klikamy go.
Nastêpnie klikamy któr¹ ze strza³ek: górna zaprowadzi nas do
poprzedniego obiektu tego rodzaju, dolna do nastêpnego.

Nawigator

Inn¹, bardzo wa¿n¹ pomoc¹ przy formatowaniu dokumentów jest tzw.
Nawigator  OpenOfficePL.  Pozwala  on  nawigowaæ,  tj.  sprawnie
poruszaæ siê w obrêbie dokumentu. Dziêki Nawigatorowi mo¿na szybko
przesuwaæ siê docelowo do wybranego miejsca w dokumencie.
Nawigator dostarcza tak¿e wielu dodatkowych informacji na temat
zawartoci dokumentu: w dokumentach tekstowych mo¿na skorzystaæ
z obszernych spisów wszystkich ilustracji i tabel w nich zawartych.
Aby znaleæ siê w wybranym miejscu wystarczy klikn¹æ odpowiedni
wpis  znajduj¹cy  siê  w  spisie  Nawigatora    kursor  automatycznie
przeskoczy w po¿¹dane miejsce w dokumencie.
To  nie  wszystko:  dziêki  Nawigatorowi  mo¿na  zmieniaæ  kolejnoæ
i hierarchiê ca³ych rozdzia³ów i podrozdzia³ów w tekstach zawieraj¹cych
nag³ówki.
Wystarczy w tym celu klikn¹æ odpowiednie symbole w nawigatorze.

Nawigatora uaktywnimy klikaj¹c polecenie Nawigator w menu Edytuj.
Alternatywnie mo¿na wcisn¹æ klawisz [F5]. Wywietli siê taki oto dialog:

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

130

131

l Ustawiamy kursor w tym miejscu, w którym chcemy osadziæ znacznik.

l Klikamy w Nawigatorze symbol Osad znacznik. Znacznik nie jest

widoczny w tekcie.

l Kiedy mamy ju¿ osadzonych kilka znaczników mo¿emy

przeskakiwaæ pomiêdzy nimi. W ma³ym nawigatorze wybieramy
symbol Znacznik. Symbole Poprzedni znacznik i Nastêpny
znacznik umo¿liwi¹ nam swobodne przemieszczanie siê pomiêdzy
osadzonymi znacznikami.

Przejcie na inn¹ stronê dokumentu

Nawigator umo¿liwia tak¿e szybkie przemieszczenie na wybran¹
dowoln¹ stronê w d³ugich dokumentach.
Jeli Nawigator jest zamkniêty, uruchamiamy go dwukrotnie klikaj¹c
aktualny numer strony w pasku stanu. Ponowne dwukrotne klikniêcie
numeru strony w pasku stanu znowu go zamknie.
W polu obrotowym u góry w Nawigatorze mo¿na wpisaæ ¿¹dany numer
strony. Teraz wciskamy klawisz [Enter]. Wybrana strona dokumentu
wywietli siê, a kursor automatycznie zostanie na ni¹ przeniesiony.
W pole obrotowe Nawigatora mo¿emy przenieæ kursor tak¿e za pomoc¹
klawiatury: przyciskamy po prostu kombinacjê klawiszy [Ctrl+Shift+F5].
Wystarczy teraz wpisaæ numer strony, na któr¹ chcemy siê przenieæ
i zatwierdziæ wciskaj¹c klawisz [Enter].
Jeli chcemy jedynie zobaczyæ jak¹ stronê dokumentu, bez
przechodzenia na ni¹, wystarczy, ¿e wpiszemy w polu obrotowym
w nawigatorze jaki numer strony. Po sekundzie wywietli siê wybrana
strona. Wpiszmy inny numer do pola obrotowego: wywietla siê inna
strona. To doskona³y sposób na przegl¹danie wybranych stron dokumentu
kiedy chcemy co sprawdziæ lub porównaæ. Dopiero wciniêcie klawisza

Strza³ki nawigacyjne znajduj¹ce siê na krawêdzi okna mog¹ byæ czarne
s³u¿¹ wtedy do kartkowania stron dokumentu lub niebieskie. Za
pomoc¹ niebieskich strza³ek nawigacyjnych przejdziemy na nastêpne
miejsce, gdzie znalezione zosta³o szukane has³o. Znaleziony obiekt bêdzie
obiektem takiego rodzaju, jaki zaznaczylimy w Nawigatorze. Mo¿e to
byæ nastêpna tabela, zak³adka lub inne szukane has³o.

W polu g³ównym nawigatora widoczne s¹ dodatkowe wpisy dla tytu³ów,
obiektów OLE, hiper³¹czy, odwo³añ i sekcji. Dane obiekty znajduj¹ siê
w dokumencie jeli przed odpowiednimi wpisami w Nawigatorze znajduje
siê znak dodawania. Wykaz obiektów danego rodzaju mo¿na wywo³aæ
pojedynczym klikniêciem znaku dodawania lub dwukrotnym na wpis.
Dwukrotne klikniêcie nazwy którego z obiektów spowoduje jego
wywietlenie w dokumencie. Tak¿e kursor przesunie siê w to miejsce.

Zmiana nazwy obiektów nie jest skomplikowana. W menu podrêcznym
danej nazwy obiektu znajduje siê polecenie s³u¿¹ce do zmiany nazwy.
Aby wywo³aæ menu podrêczne wystarczy klikn¹æ prawym przyciskiem
myszy nazwê obiektu.

Znaczniki

Znaczniki osadzane w tekcie s¹ szczególnie przydatne kiedy chcemy
zaznaczyæ w dokumencie te miejsca, do których bêdziemy jeszcze
powracaæ (w celu sprawdzenia, wprowadzenia poprawek etc.).
Umo¿liwiaj¹ one swobodne przemieszczanie siê miêdzy tymi miejscami
dokumentu. Znaczniki aktualne s¹ tak d³ugo, jak d³ugo otwarty jest
dokument. Jak korzystaæ ze znaczników?

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

132

133

Zaawansowani u¿ytkownicy wol¹ zwykle ukrywaæ i wywietlaæ dane
okna Pomocy tylko w razie potrzeby. Robi siê to za pomoc¹ naciniêcia
przycisku lub klikniêcia ich symboli.

Okna w OpenOfficePL to tzw. okna p³ywaj¹ce. Mo¿na je dowolnie
przesuwaæ i zakotwiczaæ. Aby zakotwiczyæ takie okno przesuwamy je
trzymaj¹c przyciniêty klawisz [Ctrl] na margines obszaru roboczego.

Zakotwiczone do krawêdzi okna mo¿na dowolnie ukrywaæ. Aby to zrobiæ
klikamy na symbol Ukryj. Znajduje siê on w prawym górnym rogu.
Ukrycie Stylisty czy Nawigatora powiêkszy obszar przeznaczony na
edycjê stron dokumentu tekstowego. Klikniêcie symbolu Poka¿
znajduj¹cego siê na krawêdzi spowoduje ponowne wywietlenie tych
okien. Poni¿ej prezentujemy okienko stylisty wywietlane oraz ukryte.

[Enter], spowoduje przeniesienie na tê stronê kursora tekstowego
i umo¿liwi wprowadzenie na niej ewentualnych modyfikacji.

Nawigator Inne udogodnienia

Nawigator to nieocenione narzêdzie pracy szczególnie wtedy, kiedy
mamy do czynienia z d³u¿szymi tekstami. Potrzebujemy wtedy wiêcej
informacji na temat zawartych w nich obiektów. Dla przyk³adu:
za³adowanie ze strony HTML z Internetu spowoduje wywietlenie
znajduj¹cych siê na niej hiper³¹czy. (Dotyczy to tak¿e ukrytych hiper³¹cz
bez tekstu odnonego.)

Rozmieszczenie okien na ekranie

OpenOfficePL umo¿liwia wprowadzenie takich ustawieñ powierzchni
roboczej programu, jakie bêd¹ nam najbardziej odpowiada³y. Po
otworzeniu nowego dokumentu wywietli nam siê standardowy obszar
roboczy, t.j. taki, jaki ustawilimy w konfiguracji wstêpnej. Mo¿emy
jednak dowolnie go modyfikowaæ dostrajaj¹c go do naszych potrzeb.
Mo¿emy ustawiæ paski i okna w dowolnym miejscu na ekranie, mo¿emy
je ukryæ lub ponownie wywietliæ, a tak¿e zmieniæ rozmiary okien.

Przyk³adowo rozmieszczone elementy okna w programie OpenOfficePL
obrazuje poni¿sza ilustracja.

Elementy na ekranie mo¿emy rozmieciæ w dowolny sposób, jednak
zalecamy sta³e korzystanie z Nawigatora i Stylisty przynajmniej
w pierwszych tygodniach korzystania z OpenOfficePL. S¹ one niezwykle
pomocne w pracy z dokumentami tekstowymi. Dobrze bêdzie siê z nimi
zapoznaæ i oswoiæ, pozwoli nam to na pe³ne wykorzystanie mo¿liwoci
nowoczesnej edycji tekstów.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

134

135

Automatyczne sprawdzanie pisowni

Automatyczn¹ korektê b³êdów pisowni uaktywnimy klikaj¹c symbol
Automatyczna korekta b³êdów pisowni. Znajduje siê on w pasku
narzêdziowym. Ponowne klikniêcie symbolu spowoduje wy³¹czenie
funkcji sprawdzania pisowni.

Jeli Automatyczna korekta b³êdów pisowni jest aktywna, wszystkie
s³owa, które nie znajduj¹ siê w aktywnym s³owniku (czyli uznane za
b³êdne) zostan¹ podkrelone na czerwono.

Program OpenOfficePL zawiera standardowy s³ownik. Mo¿na jednak
dopasowaæ s³ownik standardowy do w³asnych potrzeb, a tak¿e stworzyæ
w³asny s³ownik. ¯eby utworzyæ taki indywidualny s³ownik nale¿y wejæ
do rejestru Lingwistyka. Mo¿na go wywo³aæ poleceniem Narzêdzia
Opcje Konfiguracja jêzyków Pisownia.
Jeden rzut oka na tekst wystarczy teraz na zlokalizowanie podkrelonych
na czerwono b³êdów w tekcie. Nie znaczy to, ¿e zaznaczone zosta³y
wszystkie b³êdy. W dokumencie mog¹ znaleæ siê wyrazy, których
pisowniê s³ownik uzna za poprawn¹ (znajduj¹ siê w spisie s³ów s³ownika),
a które nie s¹ poprawne w kontekcie danego dokumentu. Jeli np.
napiszemy ja zamiast jak lub sowa zamiast s³owa nie zostanie
to uwzglêdnione jako b³¹d poniewa¿ wszystkie te wyrazy jako takie s¹
napisane poprawnie.
Zdarza siê tak¿e, ¿e wyrazy napisane poprawnie s¹ zaznaczane na
czerwono. Wynika to z faktu, ¿e s³ownik jêzyka polskiego jest na bie¿¹co

Równie¿ odrywane paski symboli mo¿na oderwaæ od pionowych
pasków symboli i umieciæ w dowolnym miejscu na ekranie.

Dwukrotne klikniêcie paska tytu³u spowoduje zmniejszenie p³ywa-
j¹cego okna. Widoczny bêdzie wówczas tylko pasek. Ponowne
dwukrotne klikniêcie powiêkszy okno do poprzednich rozmiarów.

Kolejne polecenia s³u¿¹ce do ukrywania i wywietlania okien znajduj¹
siê w menu Widok. Dziêki temu wywietlane s¹ tylko okna aktualnie
potrzebne do pracy.

Sprawdzanie pisowni

Pakiet biurowy OpenOfficePL wyposa¿ony jest w funkcjê
automatycznego sprawdzania pisowni. Mo¿e ona byæ ci¹gle aktywna
lub uruchamiana na ¿yczenie. Nasza wersja OpenOfficePL posiada
stale wzbogacany s³ownik jêzyka polskiego, pozwalaj¹cy na wykrywanie
i korygowanie b³êdów ortograficznych.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

136

137

Musimy jedynie wczeniej ustaliæ podczas rêcznej instalacji programu
OpenOfficePL, a tak¿e potem, za pomoc¹ funkcji Zmiana instalacji,
które z jêzyków chcemy zainstalowaæ.

Jêzyk dokumentu mo¿na ustaliæ zmieniaj¹c w stylistyce styl akapitu
Standard. Od tego stylu akapitu wywodz¹ siê wszystkie inne style
akapitów. Jêzyk wybieramy w rejestrze Czcionka. Dla pojedynczych
akapitów mo¿na wybraæ inne jêzyki za porednictwem twardego
formatowania lub nowego stylu akapitu. Trzeba go jednak najpierw
utworzyæ.
Istnieje równie¿ mo¿liwoæ wyboru za pomoc¹ stylu znaków dla
pojedynczych wyrazów. Kiedy wybierzemy który z zainstalowanych
jêzyków, do naszej dyspozycji pozostanie te¿ funkcja sprawdzania
pisowni.

Zaznaczmy pod Narzêdzia Opcje Konfiguracja jêzyków
Pisownia pole Sprawd we wszystkich jêzykach. W tym momencie
sprawdzanie pisowni bêdzie uwzglêdnia³o wszystkie jêzyki jednoczenie.
To ustawienie wykorzystujemy kiedy nie wszystkim obcojêzycznym
wyrazom chcemy przypisaæ jaki jêzyk. Jednak w takim wypadku wiele
b³êdów zostanie zignorowanych przez program: stanie siê tak jeli np.
pisownia jakiego wyrazu jest nieprawid³owa w jednym, a prawid³owa
w innym z u¿ywanych jêzyków.
W przypadku kilkujêzycznych tekstów mo¿emy skorzystaæ z jeszcze
jednej opcji. Jeli mamy uaktywnione Automatyczne sprawdzanie pisowni
(symbol w pasku narzêdziowym), w menu podrêcznym nie rozpoznanego
i podkrelonego na czerwono wyrazu mo¿emy ustaliæ, ¿e dany wyraz
lub akapit bêdzie w³¹czony do dodatkowo zainstalowanego jêzyka. Jêzyk
znaków i akapitów bêdzie na ¿¹danie wpisany automatycznie w postaci
twardego atrybutu formatowania.

wzbogacany i nie wszystkie jeszcze wyrazy zosta³y w nim zawarte .
Podkrelenia s¹ widoczne tylko wtedy kiedy aktywna jest Automatyczna
korekta b³êdów pisowni. Nie znajd¹ siê one jednak nigdy na wydruku.

Jak poprawiæ b³êdnie napisane s³owa? Klikamy podkrelone na czerwono
s³owo prawym przyciskiem myszy. Pojawi siê menu podrêczne.
Znajdziemy w nim wybór alternatywnych, prawid³owo napisanych s³ów
istniej¹cych w aktualnym s³owniku. Kiedy klikniesz na jedno z nich -
podkrelony wyraz zostanie przez nie zast¹piony. Jeli s³owo napisane
zosta³o prawid³owo, a nie funkcjonuje w aktywnym s³owniku, mo¿na
dodaæ je do s³ownika korzystaj¹c tak¿e z menu podrêcznego.

Zamiana b³êdnie napisanych s³ów na s³owa
poprawne za pomoc¹ menu podrêcznego
u³atwia korektê b³êdów pisowni w ogóle.
Dzieje  siê  tak  dlatego,  ¿e  klikniêcie
poprawnego s³owa zaproponowanego przez
menu  podrêczne  powoduje  wymianê
podkrelonego wyrazu, ale sprawia tak¿e,
¿e OpenOfficePL zapamiêtuje tê zamianê na okres aktualnej pracy
w  programie.  I  tak,  jeli  powtórnie  pope³nimy  ten  sam  b³¹d,
OpenOfficePL zamieni automatycznie nieprawid³owo napisany wyraz
na u¿yte ju¿ raz s³owo. Ta funkcja to Autokorekta.

Sprawdzanie pisowni

w kilkujêzycznych tekstach

W programie OpenOfficePL Writer mo¿liwe jest nawet sprawdzanie
pisowni w kilku jêzykach u¿ytych w jednym i tym samym dokumencie!
Uwzglêdniono przy tym tak¿e dzielenie wyrazów na sylaby i tezaurus.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

138

139

Opcje w dialogu Pisownia opisane s¹ szczegó³owo w Pomocy
OpenOfficePL.

Wy³¹czenie opcji sprawdzania

pisowni

Mo¿e siê zdarzyæ, ¿e jêzyk, w którym napisane s¹ pewne fragmenty
tekstu czy tabele nie ma zainstalowanego modu³u sprawdzania pisowni .
Pojawiaj¹ce siê wtedy czerwone podkrelenia bêd¹ nas tylko rozpraszaæ
i irytowaæ. Co zrobiæ, aby tego unikn¹æ? Musimy przypisaæ takiemu
tekstowi jako jêzyk opcjê Brak. Mo¿na to zrobiæ za pomoc¹ twardego
formatowania - zaznaczamy tekst i przechodzimy nastêpnie pod
Format Znak... rejestr Czcionka. Mo¿emy te¿ zmieniæ styl formatu
tekstu

w menu podrêcznym wybieramy polecenie Edytuj styl akapitu...

Znajd & Zamieñ

Jedn¹ z najbardziej przydatnych funkcji w edycji tekstu na komputerze
jest mo¿liwoæ szybkiego odnalezienia pewnych odcinków tekstu.
Pozwala ona na odszukanie takiego tekstu, za pomoc¹ zawartego
w nim s³owa. Program OpenOfficePL bêdzie tu uwzglêdnia³ równie¿
dozwolone fleksje i ró¿ne wersje szukanych s³ów. Istnieje te¿ mo¿liwoæ
ograniczenia wyszukiwania do poszczególnych miejsc w dokumencie
(np. do pocz¹tku jakiego wyrazu lub koñca akapitu). Odcinki tekstu
zostan¹ zamienione automatycznie. Nale¿y jednak upewniæ siê czy
kategoria gramatyczna jest poprawna, poniewa¿ program nie bêdzie
w stanie dopasowaæ jej automatycznie (np. jeli chodzi o liczbê lub
rodzaj).

Dialog sprawdzania pisowni

Powy¿ej opisalimy sposoby wykorzystania menu podrêcznego do
poprawiania b³êdnie napisanych wyrazów. Mo¿emy jednak do
sprawdzania pisowni zastosowaæ metodê klasyczn¹. W tym celu
wywo³amy dialog sprawdzania pisowni za pomoc¹ polecenia Pisownia
Sprawd... w menu Narzêdzia lub wciniemy klawisz [F7]. Dialog
ten wywietli siê tylko je¿eli w tekcie znajd¹ siê s³owa, których pisowni
funkcja sprawdzania nie bêdzie zna³a.

Kiedy dodajemy do s³ownika nowy wyraz w dialogu autokorekty,
mo¿emy jednoczenie zdefiniowaæ dozwolone miejsca podzia³u dla
automatycznego dzielenia wyrazów na sylaby. Aby to zrobiæ zaznaczamy
w wyrazie miejsca podzia³u znakiem równoci (=). Znak (=) ustawiony
na koñcu wyrazu oznacza, ¿e wyraz ten nie bêdzie automatycznie
dzielony na sylaby.

W przypadku dokumentów HTML (strony www) nie jest mo¿liwe
stosowanie dzielenia wyrazów na sylaby.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

140

141

W programie OpenOfficePL mo¿emy skorzystaæ tak¿e z funkcji
wielokrotnego wyboru, wykorzystamy w tym celu przycisk dialogu
Znajd wszystkie. Jest ona bardzo pomocna w chwili gdy np.
zdecydujemy siê podkreliæ wszystkie znajduj¹ce siê w tekcie s³owa
arkusz. Wpisujemy wtedy pod Szukaj s³owo arkusz i klikamy Znajd
wszystkie. Wszystkie znalezione s³owa arkusz zostan¹ zaznaczone.
Wystarczy teraz tylko klikn¹æ w pasku obiektów symbol Podkrelenie,
a wszystkie zaznaczone wyrazy zostan¹ pogrubione. Dialog Znajd
i Zamieñ oferuje wiele udogodnieñ i sposobów sterowania funkcj¹
wyszukiwania za porednictwem pola grupy Opcje lub przycisków.
O tym w kolejnych paragrafach.

Wyszukiwanie ca³ych s³ów

Zaznaczenie w Opcjach pola Tylko ca³e s³owa spowoduje, ¿e pro-
gram podczas wyszukiwania bêdzie uwzglêdnia³ tylko te wyrazy, które
zgadzaj¹ siê ca³kowicie z szukanym s³owem. Wyobramy sobie, ¿e
chcemy odnaleæ i zaznaczyæ wszystkie zawarte w tekcie s³owa tak.
Program zaznaczy nam wszystkie tak oraz Tak. Wszelkie podobne
s³owa zostan¹ pominiête: program nie uwzglêdni s³ów takich jak atak,
taka, taki etc. Je¿eli szukasz regularnych wyra¿eñ lub szablonów,
opcji tej nie mo¿na wybraæ.

Dok³adne wyszukiwanie

Je¿eli pole Dok³adne wyszukiwanie jest zaznaczone, program podczas
wyszukiwania bêdzie ró¿nicowa³ wyrazy napisane z du¿ej i z ma³ej litery.
Kiedy wpiszesz s³owo tak program zaznaczy wszystkie te s³owa,
ale nie uwzglêdni ju¿ s³owa Tak. Dok³adne wyszukiwanie mo¿e byæ
u¿ywane równoczenie z opcj¹ Tylko ca³e s³owa.

Wyszukiwanie s³owa w tekcie

Program OpenOfficePL umo¿liwia nam szybkie odnalezienie
konkretnego s³owa zawartego w tekcie. Jeli chcemy znaleæ napisane
wczeniej s³owo arkusz musimy wywo³aæ funkcjê wyszukiwania
przyciskaj¹c [Ctrl+F] lub otwieraj¹c dialog Znajd i Zamieñ w menu
Edytuj. Wpisujemy szukane s³owo i przyciskamy klawisz [Enter].

Program OpenOfficePL rozpoczyna przeszukiwanie dokumentu od
miejsca, w którym znajduje siê aktualnie kursor. Kiedy program dotrze
do koñca dokumentu, pojawi siê dialog, w którym zostaniesz zapytany,
czy program ma kontynuowaæ, tym razem od pocz¹tku dokumentu. Jeli
chcesz kontynuowaæ - nacinij [Enter]. Znalezione s³owo bêdzie
zaznaczane innym kolorem.
Podczas przeszukiwania dokumentu dialog wyszukiwania mo¿e
pozostawaæ ca³y czas otwarty. Mo¿emy go dowolnie przesuwaæ po
ekranie tak, aby nie przeszkadza³ nam w pracy. Kiedy zamkniemy dia-
log wszystkie wpisane wyrazy zostan¹ zapamiêtane. Przy ponownym
wyszukiwaniu nie bêdzie trzeba ponownie ich wpisywaæ - wystarczy
wybraæ odpowiednie s³owo z listy.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

142

143

dwukrotnie powinnimy skorzystaæ z opcji Wstecz . Znajdziemy siê na
ostatnim znalezionym i zaznaczonym wyrazie.

Przeszukiwanie zaznaczonego

odcinka tekstu

Jeli tekst dokumentu jest d³ugi, a chcemy przeszukaæ tylko jego czêæ,
powinnimy skorzystaæ z opcji Tylko zaznaczone. Zaznaczony odcinek
tekstu zostanie przeszukany automatycznie, o ile przed wywo³aniem
polecenia Szukaj zaznaczylimy jaki odcinek tekstu.

Szukaj stylów

Opcja Szukaj stylów przyda siê szczególnie wtedy, kiedy zdecydujemy
siê zast¹piæ który z zastosowanych stylów innym. Mo¿na z niej
korzystaæ zarówno w przypadku formatowania wszystkich lub tylko
niektórych fragmentów tekstu o danym stylu akapitu (np. Nag³ówek 1)
na inny styl akapitu (np. Nag³ówek 2).
Aby to zrobiæ, w dialogu wyszukiwania Szukaj wybieramy ten styl
akapitu, który chcesz znaleæ, a pod Zmieñ na wpisujemy nazwê tego,
który ma dany styl zast¹piæ.
Teraz klikamy przycisk Zamieñ. Wywietl¹ siê nam kolejno wszystkie
znalezione miejsca stylu Nag³ówek 1. Za ka¿dym razem bêdziemy
mieli mo¿liwoæ na nowo zdecydowaæ czy chcemy zmieniæ zaznaczony
fragment czy zakoñczyæ aplikacjê. Jeli chcemy automatycznie zmieniæ
wszystkie zaznaczone fragmenty wystarczy klikn¹æ na Zamieñ
wszystkie (w naszym przyk³adzie wszystkie akapity stylu Nag³ówek
1 zosta³yby zamienione na Nag³ówek 2).

Wyra¿enie regularne

Kolejna opcja, Wyra¿enia regularne, umo¿liwia wyszukiwanie równie¿
przy wykorzystaniu znaków - wype³niaczy. Zaznaczmy tê opcjê. Jeli
wpiszemy teraz jako szukane s³owo rwaæ*, bêdzie to oznacza³o, ¿e po
rwa mo¿e choæ nie musi znajdowaæ siê dowolna iloæ liter æ. Pro-
gram wyszuka i zaznaczy takie wyrazy jak: rwa, rwaæ, rwaææ, itd.

Wyra¿enia  regularne  to  raczej  opcja  przeznaczona  dla  bardziej
zaawansowanych u¿ytkowników, poniewa¿ wpisuje siê je postaci znanej
z programu Unix. Wystarczy jednak zaznajomiæ siê z pewnymi zasadami.
Jeli chcemy wstawiæ:
l  znak    wype³niacz  odpowiadaj¹cy  dok³adnie  jednemu  znakowi
  szukanego wyrazu to zamiast gwiazdki wpiszemy . (kropka)
l znak wype³niacz odpowiadaj¹cy kilku nastêpuj¹cych po sobie
  znakom to .* (kropka i gwiazdka)
l koniec akapitu to $ (znak dolara [Shift+4])
l pierwszy znak na pocz¹tku akapitu (^.)
l spacje to ^$

Aby poznaæ inne znaki wype³niacze wykorzystywane w funkcjach
specjalnych, skorzystamy z Asystenta Pomocy. Wywo³ujemy dialog
Znajd & Zamieñ i klikamy w nim przycisk Pomoc, a nastêpnie
Wyra¿enia regularne.

Wyszukiwanie wstecz

Wiemy ju¿ jak znaleæ w tekcie konkretne s³owa. Wpisujemy po prostu
dane s³owo w okienku Szukaj. Mo¿emy to anulowaæ ponownym
klikniêciem Szukaj. Jeli jednak niechc¹cy klikniemy przycisk Szukaj

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

144

145

Standardowo wyszukiwane bêd¹ tylko twarde atrybuty. Mo¿emy po
znalezieniu ich zaznaczyæ w dialogu Znajd i zamieñ pole £¹cznie ze
stylami. Pole pojawi siê teraz w miejscu, w którym wczeniej znajdowa³
siê wpis Szukaj stylów. W tym momencie program bêdzie wyszukiwa³
nie tylko twarde, ale tak¿e miêkkie atrybuty (atrybuty ustawione
przez style).
Pozosta³e opcje i sposób ich zaznaczania opisane zosta³y w Pomocy
OpenOfficePL, w czêci dotycz¹cej dokumentów tekstowych.

Wyszukiwanie formatów

Przycisk Format to jeszcze jeden sposób na u³atwienie opracowywania
obszernych dokumentów. Mo¿na dziêki niemu wybraæ w dialogu
konkretne formaty, które chcemy znaleæ. Je¿eli np. skorzystalimy
z rêcznego wyrodkowania pewnych wierszy tekstu (twarde
formatowanie) mo¿emy je teraz szybko odnaleæ wykorzystuj¹c w tym
celu dialog Atrybuty tekstu (Szukaj).

Aby zmieniæ znaleziony atrybut na inny, musimy ustawiæ najpierw kursor
w polu Zamieñ na i klikn¹æ przycisk Format. Nastêpnie wybieramy
atrybut, którym chcemy zamieniæ atrybut znaleziony. Obydwa wybrane
atrybuty widoczne bêd¹ pod polami Szukaj i Zamieñ na. Je¿eli pole
Zamieñ na pozostawimy puste - program OpenOfficePL automatycznie
skorzysta z ustawieñ standardowych.

Wyszukiwanie podobieñstw

Bardzo ciekaw¹ opcj¹ wyszukiwania jest Szukaj podobnych. Umo¿liwia
ona wyszukanie w tekcie podobnego s³owa, a nawet innych podobnie
napisanych wyrazów. Wa¿ne! Stopieñ podobieñstwa mo¿na ustaliæ

W dokumencie mo¿liwe jest tylko wyszukiwanie stylów akapitu. Zmiana
innych stylów (np. stylu numeracji) mo¿liwa jest jednak za porednictwem
przynale¿nego stylu akapitu (w którym osadzona jest numeracja).

Wyszukiwanie atrybutów

Przycisk Atrybuty... otwiera nowy dialog. Mo¿na w nim wybraæ
konkretne cechy tekstu, które maj¹ zostaæ znalezione. Program
OpenOfficePL znajdzie w tym wypadku wszystkie te atrybuty, które
ró¿ni¹ siê od formatu stylu akapitu.

Jeli zaznaczymy w dialogu atrybuty np. Gruboæ czcionki,
OpenOfficePL znajdzie wszystkie te wyrazy, które maj¹ grubsz¹
czcionkê. Dotyczyæ to bêdzie s³ów pogrubionych przy pomocy twardego
lub miêkkiego formatowania atrybutu Pogrubianie, a tak¿e wszystkich
czcionek z góry zdefiniowanych jako pogrubione (czyli takich, w których
w nazwie zawarte jest s³owo Bold lub Black).

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

146

147

Autokorekta i Autoformatowanie

Program OpenOfficePL umo¿liwia automatyczne sprawdzanie pisowni
dokumentu ju¿ w czasie jego tworzenia. Funkcja ta, obs³ugiwana przez
Autokorektê pozwala na zaoszczêdzenie czasu i zwiêkszenie
efektywnoci przy pracy z dokumentami.

Autokorekta to automatyczne sprawdzanie pisowni w tekcie.
Polega ono na tym, ¿e program wychwytuje i zapamiêtuje powtarzaj¹ce
siê b³êdy ortograficzne. Jeli stale piszemy pewne s³owa zaczynaj¹c
przez pomy³kê z dwóch wielkich liter, powinnimy zaznaczyæ odpowiedni¹
funkcjê autokorekty. Od tej chwili program sam bêdzie wprowadza³
korekty w przypadku takich b³êdów.

W OpenOfficePL mamy te¿ mo¿liwoæ stosowania formatowania
aktualnego dokumentu ju¿ podczas wpisywania lub po wpisaniu tekstu.
Wykorzystujemy w tym celu Autoformatowanie. Dziêki autoforma-
towaniu mo¿emy zmieniæ akapity, na pocz¹tku których znajduje siê znak
odejmowania oraz tabulator lub spacja, na listê. Format ten bêdzie
stosowany tak¿e w odniesieniu do wszystkich nowo wpisanych akapitów.
Je¿eli w nowym akapicie nie wpiszemy ¿adnego tekstu, tylko wciniemy
klawisz [Enter], automatyczne wyliczenie zostanie zakoñczone.

Je¿eli chcemy, aby funkcja autoformatowania by³a aktywna ju¿ podczas
pisania tekstu, powinnimy w menu podrzêdnym zaznaczyæ haczykiem
polecenie Podczas wpisywania. Aby sformatowaæ ca³y dokument
póniej, wystarczy klikn¹æ polecenie menu U¿yj.

Polecenie Zastosuj i edytuj zmiany s³u¿y do zapisywania wszystkich
zmian powsta³ych w wyniku korzystania w dokumencie z funkcji
autoformatowania. Mo¿na zatwierdziæ (lub odrzuciæ) wszystkie zmiany

samemu! Aby to zrobiæ, klikamy przycisk znajduj¹cy siê obok opcji
Szukaj podobnych. Otworzy siê dialog oferuj¹cy ró¿ne mo¿liwoci
zdefiniowania szukanych wyrazów. Wpiszmy teraz dla przyk³adu da
jako szukany fragment tekstu. Otwieramy dialog Szukaj podobnych.

Jeli klikniemy teraz przycisk Znajd wszystkie, w tekcie zostan¹
zaznaczone wszystkie znalezione miejsca. Pozwoli nam to zorientowaæ
siê dlaczego zaznaczone s³owo jest podobne do szukanego.

W Pomocy OpenOfficePL zawarte s¹ dok³adne instrukcje dotycz¹ce
opcji wyszukiwania.

Funkcje automatyczne

w OpenOfficePL

Obs³ugê programu OpenOfficePL u³atwiaj¹ znacznie tzw. asystenci. S¹
to inteligentne narzêdzia, których nazwa zaczyna siê od przedrostka auto.

Przedstawimy tutaj najwa¿niejsze informacje dotycz¹ce pracy
z autopilotem pisania listów, autokorekt¹ i autotekstem. Szczegó³owy
opis wszystkich funkcji znajduje siê w Pomocy OpenOfficePL.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

148

149

Cudzys³owy drukarskie umo¿liwiaj¹ zastosowanie takich ustawieñ,
które spowoduj¹, ¿e wszystkie cudzys³owy wprowadzane jako znaki

komputerowe, zmienione zostan¹ automatycznie na cudzys³owy
drukarskie. Znaki, które maj¹ byæ u¿yte mo¿emy wybraæ sami.

Adresy w pisowni URL mog¹ byæ automatycznie przedstawiane, s³u¿y
do tego opcja Rozpoznawanie URL. Program OpenOfficePL
sformatuje tekst URL za pomoc¹ koloru i podkreleñ (twarde atrybuty
zapo¿yczone od pewnych stylów znaków). Jeli mamy do czynienia
z adresami HTTP program sprawdzi równie¿ w pamiêci podrêcznej,
czy strona pod danym adresem URL by³a ostatnio odwiedzana czy nie.
Zale¿nie od tego zostan¹ zastosowane znaki o odpowiednim kolorze
oraz zostan¹ podkrelone. Style znaku, od których program przejmuje
twarde formaty, znajduj¹ siê w szablonach dotycz¹cych aktualnego typu
dokumentu. Nazywaj¹ siê one £¹cze internetowe oraz Odpowie-
dzialne ³¹cze internetowe.

Adresy URL s¹ rozpoznawane i formatowane automatycznie, jednak
na ¿yczenie mo¿na tê funkcjê wy³¹czyæ:

l Aby cofn¹æ automatyczne sformatowanie danego odcinka tekstu
w adres URL podczas pisania wystarczy wcisn¹æ [Ctrl+Z]

l Mo¿na te¿ skorzystaæ z polecenia Domylnie (znajdziemy je w menu
Format). Nale¿y wtedy jednak wczeniej zaznaczyæ sformatowany jako
adres URL odcinek tekstu. Dziêki temu zaznaczony tekst otrzyma
z powrotem styl znaku Domylnie.

Aby wy³¹czyæ automatyczne rozpoznawanie adresu URL w ogóle,
nale¿y usun¹æ haczyk przed opcj¹ Rozpoznawanie adresów URL.

jednoczenie lub przeanalizowaæ ka¿d¹ ze zmian pojedynczo. Wszystkie
dostêpne opcje znajduj¹ siê pod Narzêdzia Autokorekta/
Autoformat...

Liczne opcje autokorekty mo¿na w³¹czaæ i wy³¹czaæ pojedynczo, a nawet
czêciowo osobno dla wpisu i póniejszej edycji. Listy zmian i wyj¹tków
s¹ uzale¿nione od stosowanych jêzyków, przy czym program
OpenOfficePL szuka najpierw na licie odnosz¹cej siê do jêzyka,
w którym zosta³ napisany tekst. Dopiero potem program przeszukuje
nadrzêdne rodziny jêzykowe, a na koñcu - wszystkie zainstalowane jêzyki
(w naszym przypadku zacznie przeszukiwanie od jêzyka polskiego,
a póniej bêdzie uwzglêdnia³ równie¿ inne jêzyki).

Jak widzimy, w dialogu znajduje siê bardzo du¿a iloæ opcji. Opisalimy
dok³adnie ka¿d¹ z nich w Pomocy OpenOfficePL.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

150

151

nie powinno byæ zaznaczone). Klikamy Nowy i zamykamy nowe dialogi.
Od tej chwili za ka¿dym razem gdy do dokumentu wpiszemy znak Eu
(niepogrubiony), a po którym nast¹pi spacja/koniec zdania - wstawiony
zostanie symbol Euro.

Rejestr Wyj¹tki wykorzystamy do wpisania wyj¹tków dotycz¹cych
dwóch rodzajów automatycznej korekty:
l Wybralimy opcjê, dziêki której ka¿de nowe zdanie (po kropce) ma
siê zaczynaæ z wielkiej litery. Autokorekta zmieni wiêc pierwsz¹ literê
ka¿dego s³owa nastêpuj¹cego po np. na wielk¹.
l Wybralimy opcjê, dziêki której w wypadku dwóch stoj¹cych obok siebie
du¿ych liter stoj¹cych na pocz¹tku druga litera zostanie zmieniona na ma³¹
literê. Autokorekta zastosuje tê zasadê tak¿e w przypadku s³ów typu CD.

Aby tego unikn¹æ, musimy podobne wyj¹tki przenieæ do rejestru.
Wykorzystamy tu pola Dodaj automatycznie w rejestrze Wyj¹tki. Jeli
bêd¹ one zaznaczone, a wpisane s³owo przez pomy³kê automatycznie
poprawione, wystarczy wcisn¹æ [Ctrl+Z]. Automatyczna korekta zostanie
cofniêta i w przysz³oci nie bêdzie ju¿ automatycznie wykonywana.

Bloki tekstu w funkcji autotekstu

Jak wspomnielimy wy¿ej, program OpenOfficePL daje nam mo¿liwoæ
wykorzystywania w dokumentach predefiniowanych lub zdefiniowanych
przez nas wczeniej bloków tekstu. Mog¹ to byæ gotowe teksty
grzecznociowe (jak np. Szczêliwego Nowego Roku) czy sta³e frag-
menty wykorzystywane np. w listach, faksach i innych dokumentach.
Jest to tzw. funkcja autotekstu, która oka¿e siê bardzo przydatna przy
tworzeniu szablonowych dokumentów, takich jak listy o podobnej treci.

Jeli w tekcie nie znajduj¹ siê ¿adne wyró¿nione odcinki (mo¿e to byæ
zwyk³y tekst ASCII), bêdziemy mogli skorzystaæ z opcji Automatyczne
*pogrubianie* i _podkrelanie_ . W tym przypadku fragmenty tekstu
który  chcemy  automatycznie  sformatowaæ  poprzez  pogrubienie/
podkrelenie,  bêd¹  oznaczone  na  pocz¹tku  i  na  koñcu  znakami
specjalnymi. Kiedy zakoñczymy importowanie i formatowanie takiego
tekstu za pomoc¹ funkcji autokorekty wyró¿nione fragmenty tekstu
wywietl¹  siê  ju¿  w  normalnej  postaci  (bêd¹  pogrubione  lub
podkrelone). Jeli chcemy podkreliæ/pogrubiæ jakie odcinki tekstu ju¿
podczas pisania mo¿emy wstawiæ znaki szczególne.

W rejestrze Zamiana w dialogu Autokorekty mo¿emy wpisywaæ te
b³êdy, które pope³niamy najczêciej (np. przekrêcanie konkretnych li-
ter) i kazaæ nieprawid³owe s³owo zamieniaæ na prawid³owe. Tu tak¿e
mo¿emy ustawiæ automatyczne wstawianie czêsto u¿ywanych znaków,
których rêczne wpisywanie za pomoc¹ klawiatury bywa niewygodne.
Jeli np. zaznaczymy w rejestrze Opcje krzy¿ykiem pole wyboru U¿yj
tabeli zamian, a nastêpnie w dokumencie wpiszemy np. literê C
w nawiasie automatycznie zmieni siê ona na znak Copyright.

Wród czcionek programu OpenOfficePL uwzglêdnilimy tak¿e sym-
bol waluty Unii Europejskiej - Euro. Mo¿na go wstawiæ za pomoc¹
autokorekty.  W  tym  celu  wywo³ujemy  w  dokumencie  tekstowym
polecenie  Wstaw    Znaki  specjalne...  W  czcionkach  programu
OpenOfficePL odnajdujemy symbol Euro i zatwierdzamy klikaj¹c OK.
Teraz w dokumencie tekstowym zaznaczamy symbol Euro. Wywo³ujemy
polecenie  Narzêdzia    Autokorekta/Autoformatowanie...
W rejestrze Zmian w polu tekstowym Zamieñ na zostanie wstawiony
zaznaczony  symbol  Euro  (mo¿e  on  nie  byæ  wywietlany  jeli  font
systemu danego dialogu znaku tego jeszcze nie zna).
Teraz w polu tekstowym Inicja³y wpisujemy np. Eu. (pole Tylko tekst

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

152

153

l Wpisujemy skrót danego bloku tekstu (Inicja³y) i wciskamy klawisz
  [F3].
l  Gotowy  blok  tekstu  odpowiadaj¹cy  danemu  skrótowi  zostanie
   automatycznie wstawiony.

Tworzenie szablonu listu

za pomoc¹ AutoPilota

AutoPilot pakietu OpenOfficePL spe³nia wiele ró¿nych funkcji, dok³adny
ich opis znajdziemy w czêci podrêcznika powiêconej rozwi¹zaniom
intuicyjnym oraz w Pomocy OpenOfficePL. AutoPilot s³u¿y miêdzy
innymi do tworzenia niektórych typów dokumentów, takich jak np. list
czy memorandum. Mo¿e okazaæ siê nieocenion¹ pomoc¹ kiedy mamy
sporz¹dziæ pismo formalne, s³u¿bowe czy prywatne.

Kiedy bêdziemy potrzebowaæ standardowego listu o konkretnym
formacie, sprawdmy czy taki nie znajduje siê wród za³¹czonych do
programu gotowych szablonów. Jeli tak jest - wystarczy wybraæ z
menu Plik Nowy Szablony i dokumenty.

AutoPilota listów uruchamiamy w menu Plik AutoPilot List...

Dialog funkcji Autotekst znajdziemy w menu Edytuj. Mo¿emy go tak¿e
wywo³aæ klikaj¹c lewym przyciskiem myszy na symbol Autotekst
umieszczonym w pasku narzêdziowym (po lewej stronie ekranu). Znajduje
siê tu wiele ró¿nych autotekstów, niektóre z nich zawieraj¹ tak¿e grafiki i
tabele. Powiêæmy trochê czasu na zapoznanie siê z predefiniowanymi
blokami tekstu. Mog¹ one okazaæ siê bardzo pomocne w dalszej pracy.
Aby wstawiæ wybrany blok tekstowy do dokumentu w miejsce oznaczone
kursorem, przesuwamy na niego wskanik myszy. Wystarczy teraz puciæ
przycisk myszy, a tekst zostanie automatycznie wstawiony.

Istnieje równie¿ du¿o szybsza metoda wstawiania gotowych bloków
tekstu, jednak wi¹¿e siê ona z koniecznoci¹ zapamiêtania skrótu
(Inicja³y) danego bloku.

l Ustawiamy kursor w tym miejscu dokumentu, w którym ma zostaæ
wstawiony blok tekstu.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

154

155

pomog¹ nam nadaæ mu indywidualny kszta³t. Mamy tu do dyspozycji
linie, grafiki, ilustracje, filmy video, ramki, obracanie tekstu itp.
Kolejn¹ czêæ podrêcznika powiêcimy w³anie przybli¿eniu w³aciwoci
tych funkcji aplikacji OpenOfficePL.

Mamy wiele mo¿liwoci nadawania tekstom pewnych walorów. Bêd¹
to miêdzy innymi:

l Twarde formatowania za pomoc¹ symboli znajduj¹cych siê w pasku
obiektów tekstowych. Pozwol¹ nam one pogrubiæ czcionkê tekstu lub
zmieniæ jej rodzaj, zmieniæ kolor tekstu/t³a, wyrodkowaæ go, etc.
l Formatowanie akapitu przy pomocy jego menu podrêcznego (aby
wywietli³o siê menu podrêczne akapitu musimy klikn¹æ go prawym
przyciskiem myszy). W menu wybieramy polecenie Akapit...
a nastêpnie który z rejestrów (np. Obramowanie, T³o, Wyrównanie).
Mo¿emy tu np. wybraæ obramowanie akapitu rzucaj¹ce cieñ. Przycisk
Odstêpy pozwoli nam ustaliæ odstêp miêdzy obramowaniem a akapitem.
l Osadzenie tekstu w ramce tekstu. Tekst mo¿e otrzymaæ tak¿e

margines, mo¿na go wysun¹æ jako fragment z reszty tekstu czy
ewentualnie umieciæ na marginesie strony. Mo¿na te¿ z³¹czyæ ze
sob¹ pojedyncze ramki tekstu, je¿eli tekst ma siê rozci¹gaæ z jednej
ramki do drugiej.

Rysowanie przy u¿yciu funkcji Tekst. Funkcjê tê otworzymy klikaj¹c
symbol Funkcje rysowania, który znajduje siê po lewej w pasku
narzêdziowym. Przeci¹gamy ramkê i wpisujemy w niej tekst. Wpisywany
tekst mo¿na umieciæ w dowolnym miejscu, obróciæ pod dowolnym
k¹tem i ustawiæ za pomoc¹ polecenia menu Format FormatWork
w postaci ³uku oraz pochyliæ jego litery.

Mo¿emy od razu wybraæ rodzaj listu i styl w jakim ma byæ on napisany,
a nastêpnie klikn¹æ Utwórz. Jeli jednak klikniemy przycisk Dalej
zyskamy szansê zapoznania siê ze wszystkimi stronami i funkcjami
dialogu. Po kolei wywietl¹ siê strony AutoPilota s³u¿¹ce do tworzenia
szablonu listu i do wpisania danych. Mo¿na tu bêdzie wpisaæ miêdzy
innymi adresy odbiorcy i nadawcy, ale tak naprawdê od nas zale¿y,
które z predefiniowanych elementów listu przejmiemy do w³asnego
dokumentu. Automatyczne ustawienie spowoduje, ¿e w adresie nadawcy
pojawi¹ siê dane, które wpisalimy podczas instalacji programu. Mo¿na
je jednak zmieniæ: w menu Narzêdzia wywo³ujemy polecenie Opcje
OpenOfficePL Dane u¿ytkownika i tu wpisujemy nowe dane, które
od tej chwili bêd¹ automatycznie wstawiane jako adres nadawcy.

AutoPilot dysponuje gotowymi szkieletami dokumentów, które mo¿na
od razu wype³niæ, wydrukowaæ i wys³aæ. Wa¿ne jednak, ¿e oferuje on
mo¿liwoæ i pomoc we w³asnorêcznym utworzeniu szablonu dokumentu
optymalnie dopasowanego do naszych potrzeb. Szablony AutoPilota
mo¿na zmodyfikowaæ i u¿ywaæ ich póniej jako szablonów w³asnych
listów. Dotyczy to równie¿ wszelkich innych dokumentów, takich jak
faksy, notatki etc. Mo¿na do nich u¿yæ specjalnych AutoPilotów.

AutoPilot pozwala na zaoszczêdzenie czasu dziêki temu, ¿e oferuje
szkielet dokumentu i gotowe bloki tekstu. Mo¿e on byæ stosowany równie¿
wtedy, gdy szablony nie zosta³y zainstalowane.

Wyró¿nianie tekstu: linie, ramki,

obracanie etc.

Kiedy chcemy w szczególny sposób wizualnie wyró¿niæ tekst danego
dokumentu, OpenOfficePL oferuje nam ca³y zestaw mo¿liwoci, które

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

156

157

Przesuñ wskanik myszy na pierwszy symbol w odrywanym pasku symboli
o nazwie Wstaw. Symbol ten nazywa siê Wstaw rêcznie ramkê. Puæ
przycisk myszy, gdy odrywany pasek symboli pojawi siê w postaci okienka.
Je¿eli trzymaj¹c przycisk myszy przeci¹gniesz ni¹ w dó³, bezporednio
pod symbolem otworzy siê okno wyboru. W oknie tym mo¿esz wybraæ,
trzymaj¹c nadal przyciniêty przycisk myszy, dowoln¹ iloæ kolumn. Puæ
przycisk myszy, gdy wybierzesz ¿¹dan¹ iloæ.

l Wskanik kursora w tekcie powinien teraz wywietlaæ siê w postaci
krzy¿yka. Oznacza to, ¿e mo¿emy przeci¹gn¹æ ramkê. Aby powróciæ
do kursora tekstowego (pionowej, migaj¹cej kreski) wystarczy wcisn¹æ
klawisz [Esc].

l Teraz za pomoc¹ kursora krzy¿yka przeci¹gamy ramkê wyzna-
czaj¹c¹ miejsca, gdzie znajdowaæ siê bêdzie dany akapit. Zaznaczony
fragment zostanie automatycznie wyciêty z reszty tekstu i wstawiony
do ramki.

Aby uaktywniæ konkretn¹ ramkê tekstu, wystarczy klikn¹æ jej krawêd.
Na ka¿dym rogu ramki i w rodku ka¿dej z jej krawêdzi pojawi siê
zielony kwadracik uchwyt. Mo¿na dowolnie zmieniaæ rozmiar
i po³o¿enie uaktywnionej ramki poci¹gaj¹c za który z uchwytów
i trzymaj¹c jednoczenie przyciniêty klawisz myszy.

l Jeli poci¹gniemy teraz za uchwyt w pewnym kierunku ramka

rozci¹gnie siê lub skurczy w tym kierunku.

l Jeli poci¹gniemy za uchwyt znajduj¹cy siê w którym z rogów -

wysokoæ i szerokoæ ramki tekstu zmieni siê w obydwu kierunkach.

l Jeli podczas poci¹gania za który z omiu uchwytów bêdziemy

trzymaæ przyciniêty klawisz [Shift] - rozmiar ramki zmieni siê
proporcjonalnie (proporcja krawêdzi w ramce nie zostanie zmieniona).

Wstawianie ramki tekstu

Jeli bêdziemy chcieli wstawiæ dodatkowo jaki fragment poza obrêbem
tekstu  (np.  nag³ówek  o  dwóch  kolumnach  tekstu,  który  bêdzie  siê
rozci¹ga³ przez ca³¹ szerokoæ strony), skorzystamy z funkcji wstawiania
ramek, któr¹ uruchomimy przy u¿yciu odrywanego pasku symboli
o nazwie  Wstaw symbol Wstaw rêcznie ramkê. Odrywany pasek
symboli jest szczególnym elementem programu OpenOfficePL, dlatego
powiêcimy mu tutaj trochê wiêcej uwagi. Aby go otworzyæ, musimy
klikn¹æ  symbol  Wstaw  znajduj¹cy  siê  na  samej  górze  paska  na-
rzêdziowego (po lewej stronie ekranu), klikn¹æ lewym przyciskiem myszy
i przytrzymaæ przez chwilê. Otworzy siê okienko, które zawiera jeszcze
inne symbole.

Jeli pasek symboli znajduje siê w niewygodnym miejscu i przeszkadza
nam w pracy, mo¿emy go z³apaæ za jego pasek tytu³u i przesun¹æ
w dowolne miejsce na ekranie trzymaj¹c przyciniêty lewy klawisz
myszy. Przeci¹ganie okienka za pasek tytu³u pozwoli przesuwaæ je
w dowolne miejsce na ekranie.
Okienko otwartego odrywanego paska symboli zawiera podobnie jak
i inne okna przycisk s³u¿¹cy do zamykania go, który znajduje siê
w prawym górnym rogu.
Teraz mo¿emy klikn¹æ symbol, który chcemy uaktywniæ.

Aby wstawiæ teraz dodatkowo ramkê tekstu, musimy teraz zaznaczyæ
ca³y akapit (ustawiamy kursor na pocz¹tku akapitu, a nastêpnie ca³y
czas trzymaj¹c przyciniêty klawisz [Shift] klikamy jego koniec).

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

158

159

l Zaznaczamy ramkê klikaj¹c jej krawêd, otwieramy menu podrêczne

ramki i zakotwiczamy j¹ przy stronie.

l W tym momencie ramka tekstu mo¿e byæ przeci¹gana w dowolne

miejsce strony. Ramkê mo¿na te¿ umieciæ przy krawêdzi lub po
rodku strony w pozycji pionowej lub poziomej przy u¿yciu symboli
znajduj¹cych siê w pasku obiektów.

l Aby zmieniæ w³aciwoci ramki nale¿y wywo³aæ dialog Ramka.

Zrobimy to klikaj¹c dwukrotnie rodek zaznaczonej ramki tekstu.

l Jeli nie chcemy, aby obramowanie ramki by³o widoczne na wydruku

musimy w dialogu Ramka wy³¹czyæ krawêd ramki w rejestrze
Obramowanie. Kiedy w Ustawieniach domylnych klikniemy
znajduj¹cy siê z lewej strony Bez linii, ramka straci dwukrotne
obramowanie. W poleceniu menu Widok Granice tekstu mo¿emy
te¿ wy³¹czyæ szar¹ krawêd, ale pamiêtajmy, ¿e jest ona widoczna
jedynie na ekranie (nie bêdzie jej nigdy na wydruku).

Obiekty rysunkowe w roli ramek

Tak¿e obiekty rysunkowe mog¹ byæ wykorzystane w programie
OpenOfficePL jako ramka lub obramowanie tekstu. Ka¿demu
z elementów rysunkowych w OpenOfficePL mo¿na przypisaæ tekst.
I tak np. zamiast wstawiaæ ramkê tekstu mo¿emy w jej roli zastosowaæ
np. prostok¹t obiekt rysunkowy. Po kolei:

l Otwieramy nowy dokument tekstowy (naciskaj¹c [Ctrl+N] lub

w menu Plik) i pod Format Strona... wybieramy kolor t³a dla
strony (np. niebieskie)

Menu podrêczne uaktywnionej ramki tekstu pozwala zastosowaæ jeszcze
inne, dodatkowe ustawienia:

Mo¿na tu miêdzy innymi ustawiæ rozmieszczanie ramki w stosunku do
innych ramek (obiektów rysunkowych, grafik itd.), jeli nak³adaj¹ siê
one na siebie. Menu podrêczne Obieg pozwala ustaliæ, czy i na której
stronie reszta tekstu w dokumencie ma op³ywaæ ramkê tekstu.
Klikniêcie w menu podrêcznym polecenia Ramka..., otworzy dialog, który
udostêpni wszystkie w³aciwoci danej ramki (tak jak w poleceniu menu
Format Ramka... ). Polecenie Ramka tekstu oferuje takie same
funkcje, jak w dokumentach tekstowych. Oprócz tekstu, ramki tekstowe
mog¹ zawieraæ równie¿ grafiki, mo¿na je dzieliæ na kilka kolumn, itd.

Wyobramy sobie, ¿e chcemy na stronie tytu³owej dokumentu
wyrodkowaæ dany tekst w pozycji pionowej. Jak to zrobiæ?

l Zaznaczamy tekst, który ma zostaæ wyrodkowany i klikamy symbol

Wstaw rêcznie ramkê.

l Przeci¹gamy ramkê na stronie. Zaznaczony tekst zostanie automa-
tycznie wstawiony do ramki. Jeli tekst nie mieci siê w ramce
dok³adnie, nale¿y go sformatowaæ. Klikamy najpierw poza ramk¹
aby uniewa¿niæ jej selekcjê. Teraz zaznaczamy tekst klikaj¹c w jego
rodek i formatujemy.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

160

161

l Uaktywniamy prostok¹t klikaj¹c jego krawêd prostok¹ta i w jego

menu podrêcznym (wywietla siê po klikniêciu prawym przyciskiem
myszy) wybieramy polecenie Tekst...

l W dialogu Tekst zaznaczamy rejestr Animacje tekstu. W sekcji

Efekt w polu kombi wybieramy opcjê Przep³yw. W rejestrze Tekst
mo¿na te¿ ustawiæ odstêp od ramki z lewej i z prawej strony na
0,25cm.(szerokoæ krawêdzi ramki wynosi w sumie 0,50 cm.).
Zatwierdzamy klikaj¹c OK.

l Kiedy teraz uniewa¿nimy selekcjê prostok¹ta klikaj¹c w tym celu

gdzie poza jego obrêbem - rozpocznie siê natychmiast animacja
tekstu.

l Aby zmieniæ rozmiar animacji tekstu, musimy ponownie uaktywniæ

prostok¹t i klikn¹æ dwukrotnie jego rodek. Zaznaczamy tekst
i przypisujemy mu np. rozmiar czcionki wynosz¹cy 32 punkty. (kolor
tekstu wybieramy za porednictwem menu podrêcznego Znak).

Otwieramy odrywany pasek symboli Poka¿ funkcje graficzne
znajduj¹cy siê w lewym pasku narzêdziowym i klikamy symbol
prostok¹ta.

l Na rodku strony przeci¹gamy prostok¹t redniej wielkoci:

l Wywo³ujemy menu podrêczne prostok¹ta i wybieramy Obszar...,

aby wype³niæ powierzchnie prostok¹ta bardziej jaskrawym kolorem.

W rejestrze Obszar zaznaczamy opcjê Gradient, i wybieramy np.
Linearny niebieski/bia³y. Potwierdzamy klikaj¹c OK.

l W menu podrêcznym obiektu rysunkowego wywo³ujemy polecenie

Wiersz.... aby ustaliæ w³aciwoci obramowania prostok¹ta.

l Wybieramy np. jasnoniebieski kolor linii o gruboci 0,10 cm.

Zatwierdzamy klikaj¹c OK.

l Kliknij dwukrotnie rodek prostok¹ta. Teraz mo¿esz wpisaæ tekst np.

OpenOfficePL. Nic nie szkodzi, gdy tekst bêdzie szerszy od
prostok¹ta.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

162

163

Bardziej z³o¿one linie traktowane s¹ jak obiekt graficzny mo¿emy j¹
zaznaczaæ, obramowaæ itp. Aby zaznaczyæ pojedyncz¹ liniê poziom¹ (np.
w celu jej usuniêcia) najlepiej ustawiæ kursor na pocz¹tku linii,
a nastêpnie ca³y czas trzymaj¹c przyciniêty klawisz [Shift] na jej koñcu.

Kiedy bêdziemy chcieli zdefiniowaæ dok³adnie atrybuty linii, u¿yjemy
linii jako obiektu rysunkowego:

l W pasku symboli Poka¿ funkcje graficzne (w lewym pasku

narzêdziowym) klikamy symbol Linia. Wskanik myszy zmieni siê
w krzy¿yk, za którym rozci¹gnie siê linia.

l W dokumencie klikamy punkt wyjciowy linii i trzymaj¹c wciniêty

przycisk myszy przeci¹gamy ni¹ w miejsce, w którym ma siê
znajdowaæ koniec linii. Jeli chcemy, ¿eby narysowana linia by³a tylko
pozioma, pionowa lub diagonalna musimy jednoczenie trzymaæ
przyciniêty klawisz [Shift].

l Kiedy linia osi¹gnie ¿¹dan¹ d³ugoæ i bêdzie narysowana

w prawid³owym kierunku puszczamy przycisk myszy. Funkcjê
rysowania linii zakoñczymy przyciskaj¹c klawisz [Esc] lub klikaj¹c
symbol Wybór w odrywanym pasku symboli Funkcje rysowania.

l Klikniêcie symbolu Wybór przy jednoczesnym wciskaniu klawisza

[Shift] umo¿liwia zaznaczenie jednoczenie wszystkich linii (mo¿na
im nastêpnie przypisaæ pewne atrybuty, takie jak: kolor, szerokoæ etc.)

Linie i inne obiekty rysunkowe wstawiane do tekstu nie s¹ zdefiniowane
w jêzyku HTML i nie bêd¹ z tego powodu importowane bezporednio
na format HTML. Ich importowanie mo¿e zmieniæ wygl¹d dokumentu.

Aby  powiêkszyæ  widok,  klikamy  polecenie  Widok    Skala...
Wywo³ujemy  tym  samym  menu  podrêczne  pola  znajduj¹cego  siê
w  pasku  stanu,  które  poka¿e  dan¹  skalê  lub  klikamy  dwukrotnie
wymienione pole. Aby zaktualizowaæ obraz wywietlony na ekranie,
wciskamy jednoczenie klawisze [Shift+Ctrl+R].

W powy¿szym przyk³adzie wykonalimy w³aciwie prost¹ aplikacjê, która
mog³aby przydaæ siê jako punkt wyjciowy do utworzenia witryny
internetowej. Do tego typu zadañ lepiej bêdzie jednak wykorzystaæ
OpenOfficePL Impress.

Wstawianie do tekstu linii

Linie, które wstawimy do tekstu mog¹ mieæ dowoln¹ szerokoæ, kolor,
za³amywaæ siê pod ró¿nymi k¹tami etc. Przy tym jest to jeden
z prostszych elementów graficznych, który mo¿emy wstawiæ do tekstu.
Wystarczy w menu Wstaw wybraæ polecenie Linia pozioma
wywietli siê okno dialogowe Wstaw liniê poziom¹.

Przewijaj¹c zawartoæ linii mo¿emy zobaczyæ wszystkie typy linii
poziomych oferowanych przez program, kiedy jednak chcemy wstawiæ
standardow¹ liniê wystarczy wybraæ pierwsz¹ pozycjê z listy.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

164

165

l Na stronie dokumentu przeci¹gamy graficzn¹ ramkê tekstu i wpisujemy

do niej tekst, np. OpenOfficePL

l W menu Format wybieramy polecenie FontWork. W oknie modu³u

FontWork poka¿¹ siê dostêpne opcje:

l Kliknij symbol znajduj¹cy siê po lewej stronie u góry (górne pó³kole).

Tekst zostanie przedstawiony w postaci ³uku.

l Kliknij opcjê cienia Pionowo. W polu obrotu s³u¿¹cym do rozci¹gania

cienia na osi X ustaw wartoæ 2,00mm. Tekst twój bêdzie teraz
wygl¹da³ prawie tak samo jak na ilustracji.

l Poniewa¿ nie widaæ dobrze pierwszej i ostatniej litery, wstaw za

i przed tekstem dwie spacje. Kliknij w tym celu dwukrotnie tekst,
wstaw spacje i kliknij nastêpnie gdzie poza obrêbem obiektu.

Wystarczy teraz klikn¹æ wybran¹ opcjê, a tekst w ramce tekstowej
natychmiast przyjmie ¿¹dany kszta³t. Mo¿emy te¿ wybraæ opcje cienia,
jaki nasz tekst ma rzucaæ (ikonki z opcjami cienia znajduj¹ siê pod tymi
z kszta³tem nachylenia tekstu). W polu obrotowym, które s³u¿y do
rozci¹gania cienia (na osi X lub Y) mo¿na wpisaæ wartoæ szerokoæ
rzucanego cienia.

Obracanie tekstu

Tekst utworzony za pomoc¹ symbolu Tekst (w odrywanym pasku
symboli Funkcje rysowania) mo¿na tak¿e obróciæ. Kiedy klikniemy
symbol Tekst, wskanik myszy zmieni siê w krzy¿yk. Teraz mo¿emy
przeci¹gn¹æ w dokumencie ramkê okrelaj¹c¹ górny margines oraz
szerokoæ tekstu i wpisaæ tekst (jeli tekst nie bêdzie siê mieci³ ramka
automatycznie rozci¹gnie siê w dó³). Klikamy raz poza obrêbem tekstu
opuszczamy tryb wpisywania tekstu. Nastêpnie klikamy
w tekst, aby zaznaczyæ tekst jako obiekt.

Mo¿emy teraz np. za porednictwem polecenia menu Format Pozycja
i rozmiar obróciæ tekst dok³adnie o 90 stopni. Mo¿emy te¿ klikn¹æ
w pasku obiektów i obróciæ obiekt rêcznie za pomoc¹ myszki. Je¿eli
podczas rêcznego obracania bêdziemy trzymaæ jednoczenie przyciniêty
klawisz [Shift], obiekt bêdzie siê obraca³ tylko pod pewnym k¹tem.

Pochylanie tekstu

Krótki tekst (tytu³, logo, nag³ówek) mo¿emy
tak¿e wyró¿niæ w niebanalny sposób
pochylaj¹c go przy pomocy efektów
graficznych. S³u¿y do tego modu³ programu
o nazwie FontWork.

Jak pochyliæ tekst?

l Otwieramy odrywany pasek symboli

Poka¿ funkcje graficzne w pasku
narzêdziowym i klikamy symbol Tekst.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

166

167

ROZDZIA£ 4

Arkusz kalkulacyjny

OpenOfficePL Calc

W pakiecie biurowym OpenOfficePL nie mog³o oczywicie zabrakn¹æ
jednej z wa¿niejszych aplikacji biurowych jak¹ jest arkusz kalkulacyjny.
W OpenOfficePL nosi on nazwê Calc.

OpenOfficePL Calc to wszechstronna i profesjonalna aplikacja
udostêpniaj¹ca wszystkie funkcje wymagane w bran¿y handlowej, funkcje
z zakresu finansowo matematycznego, statystyki, bazy danych itd.

W tym rozdziale przybli¿ymy Pañstwu podstawy obs³ugi arkuszy
kalkulacyjnych. Znajd¹ siê tutaj tak¿e informacje na temat tabel
w dokumentach tekstowych.

Struktura arkusza OpenOfficePL Calc

Jak w skrócie przedstawia siê struktura arkusza kalkulacyjnego?

Ka¿dy dokument OpenOfficePL Calc czyli arkusz kalkulacyjny sk³ada
siê z pojedynczych arkuszy - tabel.

Ka¿dy arkusz zawiera komórki, które tworz¹ wiersze i kolumny.
Ka¿da komórka mo¿e zawieraæ formu³ê, tekst (o prawie nieograniczonej
d³ugoci) albo jak¹ wartoæ.

Aby pocz¹tek i koniec tekstu by³y dobrze widziane, mo¿na wstawiæ za
i przed tekstem dwie spacje (klikamy dwukrotnie tekst, wstawiamy
spacje, a nastêpnie klikamy poza obrêbem tekstu).

Mo¿emy pochyliæ tekst tak, aby przebiega³ dok³adnie miêdzy dwoma
punktami wytyczonymi na stronie. Musimy w tym celu narysowaæ
najpierw prost¹ miêdzy dwoma punktami (funkcje rysowania). Z pola
listy w pasku obiektów Styl linii wybieramy Niewidoczny.
Dwukrotnie klikamy niewidoczn¹ teraz liniê (na jej koñcach widzimy
punkty kontrolne) i wpisujemy tekst.

Kiedy uaktywnimy klikniêciem myszy obiekt modu³u FontWork, poka¿e
siê osiem uchwytów. Poci¹gniêcie za który z nich spowoduje zmianê
rozmiaru i kszta³tu ca³ego obiektu. Obiekt mo¿na przekopiowaæ do
schowka i wstawiæ do innych dokumentów, mo¿na zmieniæ tam jego
rozmiar, itp.

Mo¿emy te¿ wyrównaæ tekst do rêcznie narysowanej linii. Musimy
najpierw narysowaæ tak¹ liniê (odrywany pasek symboli Poka¿ funkcje
graficzne), kliknij j¹ dwukrotnie, wpisz ¿¹dany tekst i skopiuj go do
schowka. Wywo³aj nastêpnie menu Format FontWork. ¯yczymy
przyjemnej zabawy w eksperymentowaniu obiektami FontWork.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

168

169

l Aby zaznaczyæ dany wiersz czy kolumnê wystarczy klikn¹æ przycisk,
w którym znajduje siê jego nazwa/numer.
l Aby zaznaczyæ ca³¹ tabelê musimy klikn¹æ pusty przycisk w lewym
górnym rogu arkusza kalkulacyjnego (tu zbiegaj¹ siê nag³ówki wierszy
i kolumn).

Kiedy bêdziemy wpisywaæ do pewnej komórki jaki tekst, pojawi siê on
tak¿e w wierszu wprowadzania danych w pasku formu³y. W komórce
mo¿na wpisaæ tekst d³u¿szy ni¿, jak siê wydaje, mog³yby na to pozwalaæ
rozmiary tej komórki. Wpisany tekst bêdzie wywietlany i drukowany
w ca³ej d³ugoci, o ile s¹siednie komórki z prawej strony bêd¹ puste.
Jeli jednak bêd¹ zajête, na prawej krawêdzi komórki pojawi siê ma³y
trójk¹cik, który oznacza, ¿e w komórce znajdujê siê wiêcej tekstu ni¿

Podstawowym zadaniem arkusza kalkulacyjnego jest stosowanie
formu³ek, które odnosz¹ siê do innych komórek (jako formu³ê mo¿na
bezporednio wpisaæ dzia³anie arytmetyczne). Formu³ka w arkuszu
kalkulacyjnym to np. =SUMA(A1:A8). Oznacza to, ¿e w komórce,
w której znajdujê siê dana formu³ka, zostanie obliczona i wpisana
automatycznie suma wszystkich wartoci w komórkach od A1 do A8.
W komórkach tych mog¹ znajdowaæ siê te¿ formu³y, które odnosz¹ siê
do innych komórek i ich zawartoci, itd. Pozwala to na przeprowadzenie
nawet bardzo z³o¿onych obliczeñ.

Nowy arkusz kalkulacyjny otwieramy wywo³uj¹c polecenie Plik Nowy
Arkusz kalkulacyjny. Dopóki nie zapiszemy dokumentu pod jak¹
nazw¹ (Plik Zapisz jako...) - w pasku tytu³u wywietlaæ siê bêdzie
bez tytu³u.

Na dowolnej krawêdzi okna dokumentu tekstowego znajduj¹ siê
elementy s³u¿¹ce do sterowania, za pomoc¹, których mo¿na skakaæ
miêdzy ró¿nymi arkuszami w dokumencie. W nowym, pustym arkuszu
kalkulacyjnym zobaczymy trzy arkusze, które nosz¹ nazwê Arkusz X
przy czym X oznacza numer od 1 do 3.

Wiersze i kolumny arkusza

Ka¿dy arkusz kalkulacyjny sk³ada siê z wierszy (ponumerowane od
1 do 3200) i kolumn(od A do Z, od AA do ZZ itd.). Ostatnia kolumna
oznaczona jest rzymsk¹ cyfr¹ IV. Dziêki temu mo¿na ³atwo zlokalizowaæ
ka¿d¹ z komórek: podajemy w tym celu numer wiersza i kolumny, np.
komórka w lewym górnym rogu arkusza to A1.
Nazwy kolumn znajduj¹ siê na przyciskach krawêdzi okna natomiast
nag³ówki wierszy zawieraj¹ numery wierszy.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

170

171

Dodatkowy arkusz kalkulacyjny

Aby wstawiæ nowy arkusz kalkulacyjny nale¿y:
l Klikn¹æ wskanikiem myszy rejestr tabeli znajduj¹cy siê na dolnej

krawêdzi okna.

l Wywo³aæ menu podrêczne. Pojawi siê polecenie s³u¿¹ce do edycji

arkuszy zawartych w dokumencie.

l Wybraæ polecenie Wstaw.... w okienku dialogu, w którym mo¿na

wpisaæ w³aciwoci nowego lub nowych arkuszy kalkulacyjnych.

l Ustalamy w³aciwoci arkusza i zatwierdzamy je klikniêciem OK.

Zmiana nazwy arkusza kalkulacyjnego

l Przesun¹æ wskanik myszy na nazwê arkusza kalkulacyjnego (na

dolnej krawêdzi okna), któr¹ chcesz zmieniæ.

l Wywo³aæ menu podrêczne i wybraæ polecenie Zmieñ. W okienku

dialogowym wpisaæ now¹ nazwê arkusza kalkulacyjnego i zatwierdziæ
klikaj¹c OK.

lub

l Klikn¹æ jednoczenie klawisz [Alt] i nazwê, która ma zostaæ zmieniona,
a nastêpnie wpisaæ now¹ nazwê.

Nazwa arkusza kalkulacyjnego mo¿e sk³adaæ siê wy³¹cznie z liter lub
cyfr. Dozwolone s¹ miêdzy nimi spacje.

Nazwa  pojedynczego  arkusza  jest  niezale¿na  od  nazwy  ca³ego
dokumentu  arkusza  kalkulacyjnego.  Nazwê  dokumentu  arkusza
kalkulacyjnego  wpisujemy  w  menu  Plik    Zapisz  jako...  Jeden

mo¿na wywietliæ. (Trójk¹ciki te mo¿na wy³¹czyæ pod Narzêdzia
Opcje Arkusz kalkulacyjny Widok - Poka¿ w polu wyboru
Przepe³nienie tekstu).

Kiedy wpiszemy liczbê, która nie jest wywietlana w komórce w ca³oci,
poniewa¿ jest za d³uga lub z powodu jej formatu (np. format waluty),
poka¿e siê w tym miejscu znak ###. Mo¿na w tym momencie
poszerzyæ kolumnê na optymaln¹. Zrobimy to klikaj¹c dwukrotnie
prawy separator w nag³ówkach kolumn.

Po arkuszu mo¿emy przemieszczaæ siê za pomoc¹ klawiszy ze strza³kami
wciniêcie strza³ki w lewo spowoduje przesuniêcie kursora do
komórki znajduj¹cej siê po lewej itd.

Kiedy jednak opracowujemy konkretn¹ komórkê (kliknêlimy j¹
dwukrotnie i znajdujemy siê w trybie edycji komórki), strza³ki bêd¹ siê
zachowywa³y tak jak w przypadku normalnego tekstu bêd¹ przesuwa³y
kursor tylko wewn¹trz komórki.

Kiedy wciniemy klawisz [Enter], tekst zapisany zostanie w danej
komórce, a kursor przesunie siê do kolejnej. W komórce, w której
znajduje siê kursor mo¿na wpisaæ tekst lub przeprowadziæ modyfikacjê
znajduj¹cych siê w niej danych.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

172

173

siê w danej komórce ci¹g znaków: ###. Mo¿emy jednak dopasowaæ
szerokoæ komórki tak, aby zmieci³a siê w niej najd³u¿sza liczba:
w menu Format wybieramy polecenie Kolumna Optymalna
szerokoæ... Potwierdzamy wybór klikaj¹c OK . (Optymaln¹ szerokoæ
ustawimy te¿ po prostu podwójnym klikniêciem prawej krawêdzi
nag³ówka danej kolumny.)

Nie musimy jednak dopasowaæ rozmiaru komórki do rozmiaru jej
zawartoci nawet jeli liczba nie jest wywietlana w ca³ej d³ugoci,
informacja o niej zapisana jest w komórce. Mo¿emy te¿ skorzystaæ
z opcji, która pozwala na wywietlanie danej liczby w zaokr¹gleniu do
kilku miejsc po przecinku.

W polu po prawej na dole w pasku stanu widoczne s¹ informacje
pomocnicze dotycz¹ce programu OpenOfficePL. W menu podrêcznym
mo¿emy ustaliæ co dane pole ma pokazywaæ (np. sumê wszystkich
zaznaczonych komórek).

Prowadzenie obliczeñ

w arkuszach kalkulacyjnych

Na przyk³adach przytoczonych poni¿ej przybli¿ymy Pañstwu niektóre z
opcji obliczeniowych oferowanych przez OpenOfficePL Calc.

Aby obliczyæ procent:
l Wstawiamy kursor do rodka komórki A3.
l Wpisujemy liczbê 150 i wciskamy klawisz [Enter]. Kursor przesunie

siê w dó³ do komórki A4

l W komórce A4 wpisujemy liczbê 16. Zamiast klawisza [Enter]

wciskamy klawisz tabulatora tak, aby kursor przesun¹³ siê w prawo
do s¹siedniej komórki B4

dokument OpenOfficePL Calc mo¿e zawieraæ do 256 pojedynczych
arkuszy o ró¿nych nazwach. Jednak zalecamy roz³o¿enie arkuszy na
wiêksz¹ iloæ dokumentów zmniejsza to czas ³adowania dokumentu,
a tak¿e u³atwia zarz¹dzanie nimi.

Wartoci i formu³y w komórkach

W komórkach arkusza kalkulacyjnego mo¿emy wpisywaæ teksty, liczby,
daty lub formu³y. Zawartoæ komórek mo¿na ³atwo zmieniæ i kazaæ
nastêpnie obliczyæ ich formu³y przy wykorzystaniu aktualnych danych.

Wartociami w arkuszu kalkulacyjnym s¹: liczby, daty, godziny oraz wyniki
obliczeñ za pomoc¹ formu³ek w arkuszach kalkulacyjnych. Wartoci te
mo¿na wyró¿niæ optycznie. W tym celu musimy w menu Widok
zaznaczyæ opcjê Wyró¿nienie wartoci (wartoci mo¿na te¿ zaznaczyæ
pod Narzêdzia Opcje Arkusz kalkulacyjny Widok Poka¿
Wyró¿nianie wartoci)

Opcja Wyró¿nienie wartoci bêdzie wtedy dotyczy³a ca³ego aktualnego
dokumentu i wszystkich utworzonych w przysz³oci nowych
dokumentów (nie bêdzie ona jednak obejmowa³a pozosta³ych,
istniej¹cych ju¿ dokumentów). Liczby i daty wywietlone bêd¹ na
niebiesko, a wartoci, które znajduj¹ siê w komórkach zawieraj¹cych
formu³y, na jasnozielono. Czcionka tekstów pozostanie czarna.

Jeli jednak nie zaznaczylimy opcji Wyró¿nianie wartoci sami
bêdziemy mogli wybraæ kolory i inne formaty zawartoci tabeli.

Wiemy ju¿, ¿e do ka¿dej komórki mo¿emy wpisaæ tekst o niemal¿e
nieograniczonej d³ugoci. Wiemy te¿, ¿e jeli liczba oka¿e siê za d³uga,
aby mog³a byæ wywietlana - po naciniêciu klawisza [Enter] pojawi

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

174

175

zawiera wiele szablonów, które mo¿na wykorzystaæ jako punkt wyjcia
przy tworzeniu niektórych typów arkuszy, takich jak np. zestawienia
kosztów czy kalendarze.

AutoPilot funkcji jest narzêdziem, które pomo¿e nam przy wpisywaniu
funkcji.

Wiersz i jego zawartoæ

Komórki arkusza kalkulacyjnego mog¹ zawieraæ ró¿ne elementy.
Przedstawimy je po kolei.

Teksty

W ka¿dej z komórek mo¿emy wpisaæ bardzo d³ugi tekst teoretycznie
mo¿emy w OpenOfficePL Calc napisaæ nawet list (oczywicie lepiej
zrobiæ to w OpenOfficePL Writer). Mo¿emy jednak korzystaæ z ca³ego
zasobu mo¿liwoci edycji i formatowania dostêpnych w dokumentach
tekstowych.

Rêczny podzia³ strony wstawimy za pomoc¹ kombinacji klawiszy
[Ctrl+Enter].
Mo¿na równie¿ w³¹czyæ Format Komórka... Wyrównanie pole
wyboru Podzia³ wierszy, aby automatycznie podzieliæ tekst na prawej
krawêdzi kolumny.

W OpenOfficePL Calc mo¿liwe jest u¿ycie tekstów tak¿e do obliczeñ:
wpisanie tekstu do komórek A1 i A2, a nastêpnie do komórki A3 formu³y
=ZA£¥CZ.TEKSTY(A1;A2) spowoduje po³¹czenie ze sob¹ obu
tekstów. Jest to tylko jedna z licznych formu³ i funkcji.

l W komórce B4 wpisujemy (bez cudzys³owów): =A3*A4/100

Rozpoczêcie wprowadzania danych wpisaniem znaku równoci oznacza,
¿e chcemy wpisaæ formu³ê. Aktualna formu³a widoczna bêdzie
w wierszu wprowadzania danych w pasku formu³y.

l Aby otrzymaæ wynik kalkulacji wciskamy klawisz [Enter]. Wynik
pojawi siê w komórce B4 (16 procent ze 150)
l Jeli klikniemy teraz do rodka komórki A3, wpiszemy 200 i wciniemy
klawisz [Enter], wynik automatycznie dopasuje siê do dzia³ania.
l Kliknijmy teraz do rodka komórki B4, a nastêpnie koniec formu³y
w wierszu wprowadzania danych w pasku formu³y. Pojawi siê migocz¹cy
kursor tekstowy, który bêdzie czeka³ na wpisywanie nowych danych.
l Kiedy dopiszemy do formu³y +A3 (równie¿ bez cudzys³owów)
i wciniemy klawisz [Enter], w komórce B4 pojawi siê nowo obliczona
wartoæ formu³y: obliczone wczeniej 16 procent wartoci z komórki
A3 plus zawartoæ komórki A3.

W powy¿szym przyk³adzie moglimy zapoznaæ siê ze sposobem pracy
z arkuszami kalkulacyjnymi: z tworzeniem i wprowadzaniem formu³,
wpisywaniem danych (tekstów i liczb), otrzymywaniem wyników,
modyfikowaniem danych wyjciowych lub formu³ i ogl¹daniem wyników
otrzymanych za porednictwem nowych danych lub formu³.
W OpenOfficePL Calc istnieje te¿ mo¿liwoæ za³adowania gotowych
ju¿ arkuszy kalkulacyjnych i zape³nienia ich w³asnymi danymi. Program

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

176

177

Mo¿emy tu te¿ wpisywaæ liczby w postaci u³amków: wpiszmy do komórki
01/8 (bez cudzys³owów) - po opuszczeniu komórki zniknie wiod¹ca
liczba ca³kowita i pozostanie tylko sam u³amek.
l Aby wpisaæ u³amki takie jak 1/2 , 1/4 i 3/4 , wpisujemy je najpierw za

pomoc¹ 3 znaków do komórek, a nastêpnie usuwamy funkcjê ich
zmiany na znaki pojedyncze z autokorekty (menu narzêdzi Narzêdzia
Autokorekta, rejestr Zmiana).

l Aby wprowadziæ u³amki o mianowniku sk³adaj¹cym siê z kilku cyfr,

np. 2/10 - przestawiamy format komórki na widok u³amków
o kilkucyfrowym mianowniku (menu podrêczne Komórki, polecenia
Formatuj komórki...)

Je¿eli w wierszu wprowadzania danych maj¹ siê pokazaæ u³amki
o mianowniku sk³adaj¹cym siê z kilku cyfr, np. 1/10, przestaw format
komórki na widok u³amków o kilkucyfrowym mianowniku (menu
podrêczne Komórki, polecenia Formatuj komórki...)

W menu Format Komórka .... znajduje siê jeszcze wiêcej opcji
widoku. W rejestrze Liczby znajdziemy wykaz wszystkich istniej¹cych
formatów. Podgl¹d formatu pojawia siê po uprzednim jego klikniêciu na
dole po prawej stronie w dialogu. Mo¿na tu zdefiniowaæ dowoln¹ iloæ
w³asnych formatów, a póniej przej¹æ je na liczby lub inne zawartoci
arkuszy kalkulacyjnych.

Aby wpisaæ liczby ca³kowite z widocznymi zerami:

l Wpisujemy liczby jako tekst (wiod¹cy górny przecinek: 0987). Nie
bêdzie teraz mo¿liwe u¿ywanie jej do obliczeñ.
l Formatuj komórkê za pomoc¹ formatu numeru, np. /0000. Format

ten definiuje widok komórki jako zawsze wiod¹ce zero, a nastêpnie
liczba ca³kowita o co najmniej trzech pozycjach, wype³niona od lewej

Format komórek Tekst mo¿e te¿ byæ u¿ywany do wpisywania liczb.
Sformatowanie pewnego okresu komórek za pomoc¹ formatu komórek
Tekst (menu podrêczne Formatuj komórki rejestr Liczby,
kategoria Tekst) i wpisanie do tych komórek liczb spowoduje, ¿e bêd¹
one interpretowane jako tekst. Liczby zostan¹ wyrównane standardowo
do lewej tak jak w zwyk³ych tekstach.

Musimy pamiêtaæ, ¿e liczb zmienionych na tekst nie mo¿na u¿ywaæ do
dzia³añ arytmetycznych! Liczby pozostan¹ liczbami i nie bêd¹ podlega³y
konwersji, jeli zosta³y wpisane jako zwyk³e liczby przed ustawieniem
formatu komórek na tekst. Jeli jednak wpiszemy liczby na nowo lub
bêdziemy je edytowaæ - zostan¹ one zmienione na znaki tekstowe.

Mo¿emy od razu wpisaæ jak¹ liczbê jako tekst. Stanie siê tak kiedy
zaczniemy od wpisania górnego przecinka (np. 2001, 2002). Przecinek
sygnalizuje, ¿e wpis ma zostaæ przyjêty jako tekst - nie bêdzie przyjêty
do komórki. Mo¿liwoæ ta ma swoje zastosowanie przy wpisywaniu
numeru telefonu lub kodu pocztowego zaczynaj¹cy siê od zera
wiod¹cego.

Liczby

G³ównym elementem obliczeñ w arkuszach kalkulacyjnych s¹ oczywicie
liczby; mog¹ one byæ przedstawiane na ró¿ne sposoby jednak zawsze
bêd¹ takimi samymi liczbami.

W arkuszu kalkulacyjnym Calc liczby przedstawiane s¹ w postaci
standardowej, dwóch miejsc po przecinku. I tak: jeli wpiszemy
3756,20943 to na ekranie wywietli siê 3756,21. W rzeczywistoci jednak
liczba zachowa nadal swoj¹ d³ugoæ z miejscami po przecinku.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

178

179

l W polu listy Jêzyk po lewej na dole wybierz ustawienie podstawowe

waluty i podzia³u dziesiêtnego i tysiêcznego. Z pola listy Formatu
u góry po rodku wybierz ewentualne ró¿nice waluty w stosunku do
zdefiniowanych przez dany jêzyk formatu.

l W polu listy Jêzyk po lewej na dole wybieramy podstawowe

ustawienie waluty i podzia³u dziesiêtnego i tysiêcznego.

l W polu listy Format u góry po rodku wybieramy ró¿nice waluty

w stosunku do zdefiniowanych przez dany jêzyk formatu.

l Wyjciowo jêzyk ustawiony jest na System, a jako systemu u¿ywamy

jêzyka Polski - format waluty podany przez system bêdzie równie¿
brzmia³: 54 361,50 PLN. Po tysi¹cu wstawiona bêdzie spacja,
a przed u³amkiem dziesiêtnym przecinek.

l Wybierzmy z pola listy Format jako walutê $ Angielski (USA) -

format zmieni siê na: $ 54,361.50. Zmieni³ siê symbol waluty (zosta³

zerami. Znajdziemy go w Format Komórka, rejestr Liczby,
pole Kod formatu)

Aby zamieniæ liczby o formacie tekstowym (a wiêc w postaci
000889) na prawdziwe liczby bez zer wiod¹cych (889), musimy
kolejno:

l Zaznaczyæ liczby o formacie tekstowym i ustawiæ format komórkowy

Liczba.

l W menu Edytuj Znajd & Zamieñ... w polu Szukaj wpisaæ:

^ [0-9]

l Pod Zamieñ na wpisaæ: &
l W³¹czyæ Wyra¿enie regularne.
l W³¹czyæ Tylko w selekcji.
l Klikn¹æ Zamieñ wszystkie.

Format waluty

W OpenOfficePL Calc mo¿na przypisaæ liczbom format waluty.
Kliknijmy w celu sformatowania jakiej liczby symbol Format numeru:
Waluta w pasku obiektów - automatycznie otrzyma ona format waluty,
który zosta³ ustawiony w naszym systemie.

Do nieporozumieñ mo¿e dojæ np. podczas miêdzynarodowej wymiany
orygina³ów dokumentów: inne systemy i ich ustawienia, inny jêzyk, inna
waluta, a nawet inny podzia³ dziesiêtny lub tysiêczny. OpenOfficePL
Calc oferuje jednak ustawienia, które sprawi¹, ¿e liczba 54361,50z³
pozostanie równie¿ w innym kraju kwot¹ w z³otówkach.

Format waluty ustawimy w dialogu Atrybutu komórek (menu
Format Komórka..., rejestr Liczby) dla dwóch krajów.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

180

181

l Do A3 (format liczby: Standard) wpisujemy nastêpuj¹c¹ formu³ê:

=TERAZ()-A1 (bez cudzys³owów).

Kiedy wciniemy klawisz [Enter] lub klikniemy Zaakceptuj (zielony
haczyk), pojawi siê wynik i zostanie automatycznie sformatowany jako
data. My jednak chcemy zobaczyæ ró¿nicê miêdzy dwoma datami
w postaci pewnej liczby dni. Musimy wiêc sformatowaæ komórkê A3
jako liczbê.

l Ustawiamy kursor w komórce A3 i formatujemy j¹ jako liczbê:

w menu podrzêdnym komórki A3 wybieramy polecenie Formatuj
komórki... W dialogu Atrybuty komórek, w rejestrze Liczby
zaznaczona jest kategoria Liczba. Format ustawiony jest na Stan-
dard, który powoduje miêdzy innymi, ¿e wynik obliczania za pomoc¹
dat pokazywany jest w postaci daty. Aby zobaczyæ wynik w formie
liczby, musimy ustawiæ format numeru np. na -1 234 i zamkn¹æ
okienko dialogu klikniêciem OK.

l W komórce A3 wywietla siê teraz liczba dni, które minê³y od dzisiejszej

daty do tej wpisanej.

l Mo¿emy wpisaæ kilka dodatkowych formu³: w A4 =A3*24 dla godzin,

w A5 =A4*60 dla minut, a w A6 =A5*60 dla sekund (zawsze bez
cudzys³owów). Ka¿dy wpis potwierdzamy klawiszem [Enter].

Czas od dnia narodzin zosta³ obliczony i wpisany w ró¿nych jednostkach.
Wartoæ  wyra¿ona  w  sekundach  liczy  siê  do  momentu,  w  którym
potwierdzilimy  formu³ê  w  komórce  A6  [Enter].  Nie  bêdzie  ona
aktualizowana - komputer zajêty by³by przez ca³y czas aktualizacj¹ ca³ego
arkusza kalkulacyjnego, i trudno by³oby wpisaæ dodatkowe dane do ci¹gle
zmieniaj¹cego  siê  arkusza.  Wartoæ  komórki  obliczymy  na  nowo
przyciskaj¹c klawisz funkcji [F9].

on dodatkowo przestawiony), ale Format sposobu przedstawiania
liczb pozosta³ ten sam, co w systemie.

l Mo¿emy od razu przestawiæ Jêzyk komórek na Angielski (USA),

w tym wypadku przejête zostan¹ równie¿ ustawienia systemu dla
separatorów. Format waluty bêdzie wówczas brzmia³ $1,234.00
(przecinek po tysi¹cu i kropka przed u³amkiem dziesiêtnym) Tutaj
te¿ mo¿na zmieniæ format np. na 54,361.50 PLN. Dziêki temu
pisownia bêdzie znajoma równie¿ u¿ytkownikowi systemu
amerykañskiego.

Data i godzina

W arkuszach kalkulacyjnych mo¿na nie tylko wywietliæ datê i godzinê
(zostan¹ one przejête z zegara ustawionego w systemie twojego
komputera), ale tak¿e u¿ywaæ ich nawet do dzia³añ arytmetycznych.
Je¿eli ciekawi Ciê, ile twój wiek wynosi w sekundach lub w godzinach,
wykonaj nastêpuj¹ce czynnoci:

l W pustym arkuszu kalkulacyjnym wpisz do komórki A1 datê urodzin,

np. 15-06-1980 (bez cudzys³owów cudzys³ów sprawi³by, ¿e wpis
by³by interpretowany jako tekst).

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

182

183

Przyk³ady formu³ OpenOfficePL Calc:

=A1+10

Oblicza zawartoæ komórki A1
powiêkszon¹ o 10.

=ZAOKR(A1;1)

Zaokr¹gla zawartoæ komórki A1
do jednego miejsca po przecinku.

=EFEKTYWNY(10%;12)

Oblicza odsetek rzeczywisty przy 10%
rocznie oraz 12 wp³atach

=B8-SUMA(B10:B14)

Oblicza sumê z komórek B10 do B14
i odejmuje wynik od B8.

=SUMA(B8;SUMA(B10:B14)) Oblicza sumê z komórek B10 do B14

i dodaje wynik do B8

S¹ to oczywicie tylko przyk³ady. W pos³ugiwaniu siê funkcjami
zawartymi w formu³ach pomo¿e nam Autopilot.

Notatki

Oprócz zwyk³ych, wymienionych ju¿ elementów, komórki mog¹
zawieraæ równie¿ notatkê (punkt menu Wstaw Notatka...). Jeli
wstawimy notatkê pojawi siê w komórce ma³y czerwony kwadracik.
Po uaktywnieniu danej komórki, bêdzie mo¿na w menu podrêcznym
zaznaczyæ polecenie Poka¿ notatkê (pojawi siê ona na ekranie
w Pomocy Porady). Notatka przestanie siê wywietlaæ kiedy cofniemy
w menu podrêcznym komórki polecenie Poka¿ notatkê. Aby edytowaæ
wywietlon¹ notatkê, musimy wczeniej klikn¹æ do jej wnêtrza.

Istnieje opcja automatycznego przeliczania (Narzêdzia Zawartoæ
komórki Przelicz automatycznie), ma ona jednak sens tylko wtedy,
gdy w arkuszu kalkulacyjnym znajduje siê spora iloæ danych lub
skomplikowanych formu³, w których przed wykonaniem dzia³ania
arytmetycznego chcemy co zmieniæ. Im wiêkszy i bardziej z³o¿ony jest
twój arkusz kalkulacyjny, tym d³u¿ej bêd¹ trwa³y nowe obliczenia.

Formu³y

Wiemy ju¿ mniej wiêcej jak funkcjonuj¹ formu³y: wszystkie zaczynaj¹
siê znakiem równoci. Mog¹ siê w nich znajdowaæ liczby, teksty, a tak¿e
dane dotycz¹ce formatu (ustalaj¹ one np. w jaki sposób maj¹ zostaæ
sformatowane liczby).

Formu³y mog¹ te¿ zawieraæ operatorów dzia³añ arytmetycznych,
logicznych lub funkcje. Do formu³ mo¿emy wpisywaæ nie tylko liczby,
ale i adresy komórek zawieraj¹cych liczby.

W formu³ach mo¿na korzystaæ z podstawowych dzia³añ arytmetycznych
zawieraj¹cych znaki (+,-,* oraz /) wed³ug regu³y mno¿enie i dzielenie
przed dodawaniem i odejmowaniem. Zamiast =SUMA(A1;B1) mo¿emy
wpisaæ =A1+B1. Dozwolone s¹ równie¿ nawiasy: po wpisaniu formu³y
=1+2*3 otrzymamy inny wynik, ni¿ po wpisaniu =(1+2)*3.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

184

185

Kiedy zaczynamy wpisywanie od adresu wzglêdnego (np. A1), musimy
pamiêtaæ ¿e pierwsze przyciniêcie klawiszy spowoduje, ¿e wiersz
i kolumna otrzymaj¹ odwo³anie bezwzglêdne ($A$1). Jeli wciniemy
je raz jeszcze - odwo³anie wzglêdne dotyczyæ bêdzie najpierw tylko
komórki (A$1), a póniej tylko kolumny ($A1). Póniej dopiero ich
stosunek wobec siebie stanie siê wzglêdny w obydwu kierunkach (A1).

Wykaz odwo³añ do pewnej formu³y pokazuje sam program
OpenOfficePL Calc. Kliknijmy w komórce np. formu³ê
SUMA(A1:C5;D15:D24) - obydwa odwo³uj¹ce siê do siebie obszary
arkusza zostan¹ zaznaczone na kolorowo. Czêæ formu³y A1:C5 mo¿e
byæ wywietlona na niebiesko, a koresponduj¹cy z ni¹ obszar komórki
otoczony niebiesk¹ ramk¹. Nastêpna czêæ formu³y D15:D24 mo¿e
byæ w ten sam sposób zaznaczona na czerwono.

Odwo³ania wzglêdne, a odwo³ania

bezwzglêdne

Jaka jest ró¿nica miêdzy odwo³aniami wzglêdnymi a bezwzglêdnymi?

Za³ó¿my np., w komórce E1 chcemy obliczyæ sumê z komórek
znajduj¹cych siê w obszarze A1:B2.,Wpisujemy formu³kê:
=SUMA(A1:B2). Póniej jednak decydujemy siê wstawiæ przed kolumn¹
A jeszcze jedn¹ kolumnê. Elementy, które chcemy zsumowaæ, znajd¹
siê naraz w B1:C2, a formu³ka nie bêdzie zawarta w E1, tylko w F1.
Musielibymy teraz po wstawieniu nowej kolumny sprawdziæ i poprawiæ
wszystkie formu³ki w arkuszu kalkulacyjnym. OpenOfficePL przejmie
za nas tê pracê. Po do³¹czeniu nowej kolumny formu³y =SUMA(A1:B2)
zostanie skorygowana automatycznie na SUMA(B1:C2). Po wstawieniu
nowego wiersza nr 1 numery pozosta³ych wierszy zostan¹ równie¿
automatycznie dopasowane.

Odwo³ania do innych komórek

£atwo zlokalizowaæ komórki podaj¹c ich wspó³rzêdne (numery kolumny
i wiersza). Odwo³ania mog¹ jednak mieæ charakter wzglêdny lub
bezwzglêdny. Mo¿na te¿ nadaæ obszarom komórek w³asne nazwy.

Odwo³ania wzglêdne

A1 to odwo³anie (adres) komórki o wspó³rzêdnych A1 (kolumna A
i wiersz 1). Aby zlokalizowaæ obszar s¹siaduj¹cych ze sob¹ komórek,
nale¿y podaæ lewy górny róg danego obszaru, klikaj¹c dwukrotnie,
a nastêpnie - wspó³rzêdne prawej dolnej komórki danego obszaru.
Pierwsze cztery komórki w lewym rogu A1, A2, B1, B2) bêd¹ mia³y
adres A1:B2.

Taki typ adresowania obszaru (A1:B2) nazywany odwo³aniem
wzglêdnym. Jeli skopiujemy formu³y - odwo³anie zostanie dopasowane
do danego obszaru.

Odwo³ania bezwzglêdne

Adres bezwzglêdny zapisuje siê w nastêpuj¹cy sposób: $A$1:$B$2
(przed ka¿dym wpisem u¿ywanym w sposób bezwzglêdny, znajduje siê
symbol dolara.

W programie OpenOfficePL mo¿na jednak zamieniæ aktualne odwo³anie
(jeli znajduje siê w nim kursor w wierszu wprowadzania danych),
ze wzglêdnego na bezwzglêdny i na odwrót.

Aby to zrobiæ musimy wcisn¹æ klawisze [Shift+F4].

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

186

187

l Teraz z menu Edytuj wybieramy polecenie Wstaw (lub wciskamy

klawisze [Ctrl+V]). Formu³a zawarta w nowej komórce zostanie
wówczas dopasowana w prawid³owy sposób.

Kiedy chcemy wkopiowaæ pewn¹ formu³ê do kilku s¹siaduj¹cych ze
sob¹ komórek, najlepiej bêdzie:

l Zaznaczyæ komórkê zawieraj¹c¹ formu³ê.
l Klikn¹æ na dole po prawej do rodka wyró¿niaj¹cej siê ramki,

w której znajdzie siê komórka i przytrzymaæ przycisk myszy - kursor
zmieni siê wówczas w krzy¿yk.

l Trzymaj¹c nadal przyciniêty przeci¹gn¹æ przycisk myszy w dó³ lub

na prawo po komórkach, do których formu³a ma byæ wkopiowana.

l Puciæ przycisk myszy - formu³a zostanie wkopiowana do komórek

i automatycznie dopasowana.

Aby automatycznie dopasowaæ wartoci i teksty, podczas przeci¹gania
mysz¹ nale¿y trzymaæ przyciniêty klawisz [Ctrl]. Formu³y bêd¹ za
ka¿dym razem dopasowywane.

Adresowanie za pomoc¹ nazw

Mo¿na przedstawiæ odwo³ania do komórek i obszarów komórek
w formule w sposób bardziej czytelny poprzez nadanie danym obszarom
nazw.

Jeli np. obszar A1:B2 nazwiemy pocz¹tkiem, bêdziemy mogli wpisaæ
do formu³y po prostu =SUMA(Pocz¹tek). Po wstawieniu lub usuniêciu
wierszy lub kolumn program OpenOfficePL przepisze prawid³owo
obszary o tej nazwie. Nazwy obszarów nie mog¹ jednak zawieraæ
¿adnych spacji.

Kiedy obszar odwo³ania siê przesuwa, program OpenOfficePL Calc
dopasowuje zawsze automatycznie odwo³ania wzglêdne i bezwzglêdne.
Nale¿y jednak uwa¿aæ podczas kopiowania formu³ wtedy
dopasowywane bêd¹ tylko odwo³ania wzglêdne (bezwzglêdne nie).

Z odwo³añ bezwzglêdnych korzysta siê wtedy, gdy obliczenia maj¹
dotyczyæ tylko jednej komórki arkusza kalkulacyjnego zawieraj¹cego
np. wartoæ wyra¿on¹ w procentach. Jeli formu³a, która dotyczy
bezporednio danej komórki, zostanie skopiowana w sposób wzglêdny
na dó³, to w dó³ przesunie siê równie¿ odwo³anie, o ile nie ustawilimy
wspó³rzêdnych komórki w sposób bezwzglêdny.

Odwo³ania mog¹ siê zmieniæ podczas wstawiania dodatkowych wierszy
lub kolumn, ale równie¿ wtedy, gdy np. formu³ê dotycz¹c¹ pewnej komórki
skopiujemy na inne obszary arkusza kalkulacyjnego. Za³ó¿my, ¿e w
wierszu  10  wpisalimy  sumê  znajduj¹cych  siê  nad  nim  komórek
w  postaci  formu³y  =SUMA(A1:A9).  Je¿eli  chcemy  teraz  obliczyæ
równie¿ sumy w s¹siednich kolumnach po prawej, mo¿emy po prostu
skopiowaæ  dan¹  formu³ê  do  komórek  znajduj¹cych  siê  po  prawej.
Formu³a  w  kolumnie  B  zostanie  automatycznie  poprawiona  na
=SUMA(B1:B9).

Aby skopiowaæ formu³ê:

l Zaznaczamy komórkê, która zawiera formu³ê.
l Z menu Edytuj wybieramy polecenie Kopiuj. Alternatywnie mo¿esz

wykorzystaæ do kopiowania nastêpuj¹c¹ kombinacjê klawiszy
[Ctrl+C].

l Zaznaczamy nastêpnie tê komórkê, do której formu³a ma zostaæ

wkopiowana.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

188

189

W naszym przyk³adzie, automatyczne rozpoznanie nazw umo¿liwia
wpisanie do komórki B8 formu³y =SUMA(Styczeñ). Bêdziemy mogli
nastêpnie wkopiowaæ tê formu³ê do komórek znajduj¹cych siê po prawej
stronie. I tak: w komórce C8 zmieni siê ona na =SUMA(Luty), a w D8
na =SUMA(Marzec).

Tego typu u³atwienia w OpenOfficePL funkcjonuj¹ równie¿ w kierunku
poziomym: wpiszmy np. do komórki E4 formu³ê =SUMA(Madryt). Jeli
nazwa zawiera spacjê (np. Nowy Jork), trzeba j¹ uj¹æ w pojedyncze
cudzys³owy: =SUMA(Nowy Jork).

Automatyczne rozpoznawanie nazw nie wykorzystuje jednak formu³.
Nie mo¿na wiêc wpisaæ do komórki E8 formu³y =SUMA(Suma), ale za
to =SUMA(B8:D8) lub =SUMA(E3:E6). Ostatnia formu³a stosowana
jest równie¿ po wstawieniu kursora do komórki E8 i pojedynczym
klikniêciu w symbol sumy umieszczony w pasku formu³y.

Funkcja automatycznego rozpoznawania nazw jest standardowo
w³¹czona. Mo¿na j¹ wy³¹czyæ pod Narzêdzia Opcje... Arkusz
kalkulacyjny w rejestrze Obliczanie. W tym celu usuwamy haczyk
w polu Szukaj automatycznie etykiet kolumn i wierszy.
Aby poszerzyæ kontrolê nad nazwami, korzystamy z polecenia Wstaw
Nazwy Etykiety....

Wyobramy sobie, ¿e opracowalimy np. formu³ê do obliczania VAT
o postaci =A5*B12. Bêdzie nam ³atwiej jeli wpiszemy zamiast
=A5*B12 - =kwota* stopa podatkowa. Komórka A5 otrzyma³a tu
nazwê kwota, a B5 nazwê stopa podatkowa.

Jak ustaliæ nazwê obszaru?

l Zaznaczamy ¿¹dany obszar i wywo³ujemy nastêpnie polecenie Edytuj
Nazwy Zdefiniuj (klawisze [Ctrl+F3]).

l Wpisujemy nazwê pierwszego obszaru i klikamy Dodaj.

l W okienku dialogu mo¿na ustaliæ dodatkowe nazwy - wpisujemy je

najpierw w polu tekstowym i zaznaczamy nastêpnie w arkuszu
kalkulacyjnym te komórki, które maj¹ otrzymaæ dane nazwy.

Dialog Zdefiniuj nazwy mo¿emy wykorzystaæ równie¿ do nadania nazw
czêsto u¿ywanym formu³om lub czêciom formu³. Zamykamy nastêpnie
dialog klikniêciem OK.

Automatyczne adresowanie

Mo¿na wykorzystaæ program OpenOfficePL do zastosowania
automatycznego przypisywania nazw odpowiednim obszarom. Trzeba
jednak uprzednio wpisaæ wspó³rzêdne wierszy i kolumn. Popatrzmy na
nastêpuj¹cy arkusz kalkulacyjny:

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

190

191

kolumna R, kursor przeniesie siê do komórki
R25.

[End]

Osadza kursor w ostatniej kolumnie
aktywnego wiersza wype³nionego danymi
obszaru arkusza.

[Ctrl+x]

Zaznacza ca³y blok, w którym znajduje siê

[x] jest znakiem

kursor. Blok to obszar po³¹czonych

mno¿enia

ze sob¹ komórek, które zawieraj¹ pewne

w bloku cyfrowym

dane.

[Enter]

Osadza kursor w nastêpnej komórce
w zaznaczonym bloku. Pod Narzêdzia
Opcje Arkusz kalkulacyjny... Wpisy
mo¿na ustaliæ, w którym kierunku kursor
ma siê przesuwaæ.

Kombinacja klawiszy

Rezultat

[Ctrl+Strza³ka w lewo]

Przeskok do lewej kolumny aktualnego
bloku lub przeskok do poprzedniego
bloku (je¿eli nie ma ¿adnego bloku,
przeskok do kolumny A).

[Ctrl+Strza³ka

Przeskok do prawej kolumny

w prawo]

aktualnego bloku lub przeskok do
nastêpnego bloku (je¿eli nie istnieje
¿aden blok, przeskok do kolumny IV).

Automatyczne rozpoznawanie nazw bêdzie funkcjonowa³o, o ile nazwy
bêd¹ sk³adaæ siê z alfabetycznych znaków (pierwszym znakiem musi
byæ litera). Mo¿emy u¿yæ równie¿ znaków nie bêd¹cych alfanu-
merycznymi (³¹cznie ze spacj¹), jednak wtedy nazwê nale¿y uj¹æ
w pojedyncze cudzys³owy (). Jeli ju¿ sama nazwa zawiera pojedynczy
cudzys³ów, np. Marzec68, bêdziemy musieli przed cudzys³owem wpisaæ
tzw. backslash (Marzec/68).

Program OpenOfficePL jest w stanie rozpoznaæ automatycznie obszar
powi¹zanych ze sob¹ komórek, tzw. blok. Aby sprawdziæ, które
komórki nale¿¹ do komórki bloku ustawiamy kursor na ¿¹danym obszarze
i wciskamy klawisz [Ctrl+*] - blok komórek zostanie optycznie
wyró¿niony.

Przesuwanie kursora

za pomoc¹ klawiatury

Przy przeskakiwaniu do innej komórki pomocne bêd¹ klawisze kursora
znajduj¹ce siê na klawiaturze. Pe³ny wykaz wszystkich mo¿liwych
skrótów klawiaturowych znajdziemy w pomocy OpenOfficePL. Poni¿ej
przedstawiamy wybrane przyk³ady.

Kombinacja

Rezultat

klawiszy

[Ctrl+End]

Osadza kursor w aktualnym arkuszu
kalkulacyjnym na samym koñcu
wype³nionego danymi obszaru. Je¿eli
wierszem z danymi jest wiersz 25, a ostatni¹
kolumn¹ zawieraj¹c¹ pewne wartoci

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

192

193

l Wstawiamy kursor np. do komórki B8. Wywo³ujemy AutoPilota

funkcji (klikamy symbol o tej samej nazwie, znajduj¹cy siê w pasku
formu³y).

l Wybieramy funkcjê REDNIA. Mo¿na w tym celu np. wybraæ

uporz¹dkowan¹ alfabetycznie kategoriê Wszystkie i tam, pod liter¹
wyszukaæ funkcjê REDNIA.

l Klikamy w AutoPilocie funkcji przycisk Dalej: w prawej po³owie

pojawi siê nowy obszar mo¿na w nim wpisaæ argumenty funkcji.

l Klikamy do rodka pola tekstowego, w którym chcemy wpisaæ

wartoci. W naszym przyk³adzie bêdzie to pole o nazwie Liczba
1. Teraz mo¿na wpisaæ albo B3:B6 albo Styczeñ. Mo¿na
równie¿ zaznaczyæ mysz¹ dany obszar arkusza kalkulacyjnego.
Trzeba nastêpnie klikn¹æ pierwsz¹ komórkê (B3) (czyli zaznaczyæ
j¹) i przeci¹gn¹æ trzymaj¹c naciniêty przycisk myszy do B6, gdzie
mo¿na znowu puciæ mysz.

[Ctrl+strza³ka

Przeskok do znajduj¹cego siê najwy¿ej

w górê]

wiersza aktualnego bloku lub przeskok
do poprzedniego bloku (je¿eli nie ma
¿adnego bloku, przeskok do
pierwszego).

[Ctrl+strza³ka

Przeskok do znajduj¹cego siê najni¿ej

w dó³]

wiersza aktualnego bloku lub przeskok
do nastêpnego bloku (je¿eli nie ma
¿adnego bloku, przeskok do ostatniego
wiersza - 32000).

[Ctrl+PgUp]

Przeskok do poprzedniego arkusza.

[Ctrl+PgDn]

Przeskok do nastêpnego arkusza.

[Alt+PgUp]

Przesuniêcie strony na ekranie w lewo.

[Alt+PgDn]

Przewiniêcie strony na ekranie w prawo.

Odwo³ania w formu³ach

Spróbujemy teraz przybli¿yæ Pañstwu zastosowanie odwo³añ
w formu³ach, w których skorzystamy z pomocy funkcji AutoPilota.

Skorzystamy z pomocy AutoPilota aby obliczyæ redni¹ miesiêcznych
obrotów:

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

194

195

Zatwierdmy wpis przyciskaj¹c klawisz [Enter].

Kiedy teraz klikniemy rejestr o nazwie arkusz 2 (na dolnej krawêdzi
okna), znajdziemy siê w drugim arkuszu aktualnego dokumentu. Tam
w³anie ustawiamy kursor w komórce A1 i wpisujemy tekst lub liczbê.

Powróæmy teraz do arkusza 1 - w jego komórce A1 wywietli siê ta
sama zawartoæ. Zmiana zawartoci arkusza 2.A1 spowoduje tak¿e
zmianê zawartoci arkusza 1.A1. W rzeczywistoci zmieni siê ona
dopiero po dokonaniu nowego obliczenia, jednak zgodnie z konfiguracj¹
wstêpn¹ OpenOfficePL Calc wykonane zostanie ono szybko
i automatycznie.

Podobnie mo¿emy utworzyæ równie¿ odwo³anie do komórki innego
dokumentu.  Zamiast  swojego  nowego  arkusza  kalkulacyjnego
(dokumentu) otwórzmy jeszcze jaki inny, zapisany ju¿ jako plik (nie
mo¿emy skorzystaæ z tej opcji jeli dokumenty nie zosta³y jeszcze
zapisane). Je¿eli razem z programem mamy zainstalowane równie¿
przyk³ady,  bêdziemy  mogli  otworzyæ  w  przyk³adach  arkuszy
kalkulacyjnych  dokument  Kino1(np.  za  pomoc¹  polecenia  Plik
Otwórz). Przejdmy teraz do naszego nowego i na razie prawie pustego
arkusza kalkulacyjnego. Wstawiamy kursor do jakiej pustej komórki
i wpisujemy znak równoci (znak, ¿e bêdzie wpisywana formu³a). Teraz
przejdmy do dokumentu Kino1 i kliknijmy w nim komórkê C3. Wróæmy
do nowego arkusza kalkulacyjnego - w wierszu formu³y zobaczymy,
w jaki sposób OpenOfficePL Calc uzupe³ni³ odwrotnie formu³ê. Bêdzie
tam mo¿na teraz przeczytaæ:
=file:C:\OpenOfficePL\share\samples\polish\spreadsheets\Kino1.sdc#$wizyty
w kinie.C3
Odwo³anie do komórki innego dokumentu bêdzie zawiera³o nazwê
danego dokumentu, ujêt¹ w pojedyncze cudzys³owy, a nastêpnie znak

Dialog zmniejszy siê automatycznie podczas przeci¹gania. Widoczne
bêdzie tylko aktualne pole wprowadzania. Obszar zaznaczony mysz¹
bêdzie mo¿na w ka¿dej chwili odczytywaæ. Dialog mo¿na te¿
pomniejszyæ i powiêkszyæ rêcznie. W tym celu klikamy przycisk
Pomniejsz/Powiêksz (po prawej stronie pola wprowadzania).

l Zamykamy dialog AutoPilota funkcji klikaj¹c OK. Formu³a zostanie

obliczona przy uwzglêdnieniu wybranych argumentów, a wynik pojawi
siê w komórce B8.

Odwo³anie do innych arkuszy

kalkulacyjnych

OpenOfficePL Calc umo¿liwia przedstawienie w komórce arkusza
kalkulacyjnego odwo³ania do komórki innego arkusza. Otwórzmy nowy
pusty arkusz kalkulacyjny. Wpiszmy np. do komórki A1 arkusza 1 formu³ê:
=Arkusz2.A1

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

196

197

klikniêciem zielonego haczyka w wierszu wprowadzania danych.
Formu³a bêdzie teraz wygl¹da³a mniej wiêcej tak:
= http://www.poldar.com.pl/przyk³ad.html #arkusz1.C4

l Zapisujemy arkusz kalkulacyjny. Kiedy bêdziemy go teraz otwieraæ,

OpenOfficePL Calc zaktualizuje zawartoæ komórki z Internetu po
uprzednim zapytaniu.

Aktualizacja mo¿e byæ przeprowadzana automatycznie podczas
otwierania dokumentu pod Narzêdzia Opcje... Arkusz
kalkulacyjny Inne w zale¿noci od wyboru:
1) zawsze
2) po uprzednim zapytaniu
3) nigdy.

Aktualizacjê mo¿na tak¿e przeprowadziæ rêcznie w dialogu Edytuj
£¹cza...
W arkuszach kalkulacyjnych OpenOfficePL, które mo¿na otworzyæ
w eksploratorze, znajdujê siê przelicznik walut, który pobiera aktualne
kursy walut bezporednio z Internetu.

Automatyczne wype³nianie

Bardzo  ³atwo  mo¿na  skopiowaæ  za  pomoc¹  myszy  w  arkuszu
kalkulacyjnym teksty, wartoci oraz inne zawartoci komórek. Jeli
jednak  bêdziemy  kopiowaæ  jednoczenie  kilka  wartoci,  program
OpenOfficePL  utworzy  z  wartoci  wyjciowych  seriê  o  logicznej
strukturze. Kiedy bêdziemy kopiowaæ pewne teksty wpisane do list
sortowania, wykaz ich kontynuowany bêdzie zgodnie z list¹.

#, nazwê arkusza innego dokumentu, wstawion¹ za ni¹ kropkê oraz
nazwê jego komórki C3. Przed nazw¹ arkusza kalkulacyjnego
automatycznie pojawi siê symbol dolara, poniewa¿ arkusz posiada adres
bezwzglêdny.

Kliknijmy zielony haczyk (potwierdzenie formu³y).

Nazwa innego dokumentu wpisana zosta³a w formacie pisowni URL.
Mo¿emy teraz podaæ adres URL z Internetu. Do OpenOfficePL Calc
mo¿emy za³adowaæ np. stronê WWW z aktualnymi kursami gie³dy
zapisanymi w komórce tabeli.
Aby to zrobiæ:

l Przechodzimy na stronê WWW, która zawiera ¿¹dan¹ tabelê.
l Kopiujemy adres URL z pola URL paska funkcji do schowka, np.

http://www.poldar.com.pl/przyk³ad.html

l W dialogu Plik Otwórz (klawisze [Ctrl+O]) kopiujemy adres

URL ze schowka do pola o nazwie Nazwa pliku.

l Z pola listy o nazwie Typ pola wybieramy filtr HTML

OpenOfficePL Calc. Aby zobaczyæ filtr, trzeba bêdzie prawdopo-
dobnie przejæ na sam dó³ listy.

l Klikamy przycisk Otwórz. URL otworzy siê w OpenOfficePL Calc

w postaci arkusza kalkulacyjnego.

Teraz mo¿emy w arkuszu kalkulacyjnym rozpocz¹æ wpisywanie formu³y
(najpierw - znak równoci).

l Przechodzimy do za³adowanego z Internetu dokumentu i klikamy do

rodka komórki, której zawartoæ mamy przej¹æ.

l Powracamy do arkusza kalkulacyjnego i potwierdzamy formu³ê

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

198

199

i wybieramy w nim rodzaj utworzenia serii. Wybierzmy np. jako wartoæ
pocz¹tkow¹ 2, jako inkrement 2, a jako typ serii - seriê geometryczn¹.
W ten sposób utworzy nam siê wykaz potêg z dwóch.

Mo¿na równie¿ wype³niæ seriê dat i godzin. Kiedy chcemy jako nag³ówki
wierszy wykorzystaæ 12 pierwszych dni ka¿dego miesi¹ca, musimy:

l Wpisaæ do komórki np. 1.1.99 (bez cudzys³owów).
l Zaznaczyæ tê komórkê oraz 11 komórek znajduj¹cych siê bezporedni¹

pod ni¹.

l Wywo³aæ polecenie menu Edytuj Wype³nij Seria.
l W dialogu Seria zaznaczyæ Data i Miesi¹c. Potwierdziæ klikaj¹c

OK.

Teraz na ekranie pojawi siê pierwszy dzieñ ka¿dego miesi¹ca.

Formatowanie arkuszy kalkulacyjnych

Arkuszy kalkulacyjnych u¿ywamy zwykle po ich uprzednim
sformatowaniu: formaty przypisuje siê zawartociom komórek, tekstom
oraz liczbom. Mo¿na te¿ sformatowaæ same komórki. Dowolnie
ustawiamy ich kolory, obramowania oraz inne atrybuty.

Listy sortowania

Zdefiniowane wstêpnie serie wartoci wyjciowych mo¿na znaleæ pod
Narzêdzia Opcje Arkusz kalkulacyjny... Listy sortowania.
Mo¿na tu wstawiæ dowoln¹ liczbê w³asnych dodatkowych list sortowania
np. listê filii firmy. Kiedy bêdziemy chcieli j¹ zastosowaæ jako nag³ówek
tabeli, wystarczy, ¿e wpiszemy pierwsz¹ nazwê i rozszerzymy ten wpis
przeci¹gniêciem myszy.

Wpiszmy teraz do komórki arkusza kalkulacyjnego Stycz lub
Styczeñ. Poci¹gnijmy za prawy dolny róg ramki komórki
i przeci¹gnijmy ramkê przez kilka komórek w prawo lub na dó³. Kiedy
teraz pucimy przycisk myszy, zaznaczone komórki zostan¹ wype³nione
nazwami miesiêcy.

Automatyczne obliczanie serii

Kiedy wpisujemy do komórki, która ma byæ przeci¹gniêta mysz¹, tylko
jedn¹ liczbê, liczba ta jest powiêkszana o wartoæ 1.
Kiedy zaznaczamy dwie lub wiêcej s¹siaduj¹cych ze sob¹ komórek
zawieraj¹cych ró¿ne liczby i przeci¹gnijmy je wszystkie razem - powstaje
seria liczb wed³ug widocznego wzoru.

Przyk³ad: Jeli w A1 znajduje siê liczba 1, a w A2 liczba 3, to podczas
wspólnego kopiowania obydwu komórek za pomoc¹ przeci¹gania mysz¹
w prawo kontynuowana bêdzie seria: 5, 7, 9, 11, itp. Program
OpenOfficePL bêdzie próbowa³ odgadn¹æ regu³y tworzenia serii.

Najpierw zaznaczamy obszar arkusza kalkulacyjnego, który ma byæ
zape³niony. W menu Edytuj Wype³nij wywo³ujemy dialog Seria

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

200

201

po obliczeniu ró¿nicy miêdzy 1.1.99 a 1.1.01, otrzymamy prawid³owy wynik
wynosz¹cy dwa lata. W menu Narzêdzia Opcje... Ogólne Inne
mo¿na ustaliæ wartoæ graniczn¹. Zdefiniuje ona, czy wpisany rok bêdzie
rokiem XX czy XXI wieku. Wpiszmy jako wartoæ graniczn¹ np. 30.
Teraz wszystkie lata poni¿ej 30 program zidentyfikuje jako lata XXI
wieku ( 29 bêdzie odpowiada³o 2029, 26 - 2026), a od 30 wzwy¿
- jako datê XX wieku (30 jako 1930 , 34 jako 1934 itp.).

Formatowanie komórek

i arkuszy kalkulacyjnych

Tak¿e w przypadku arkuszy kalkulacyjnych mo¿na skorzystaæ
z formatowania twardego lub miêkkiego. Jeli jednak mamy do
czynienia z dokumentami, które maj¹ byæ ci¹gle administrowane, lepiej
bêdzie skorzystaæ ze stylów. Stosowanie stylów nie jest jednak konieczne
w przypadku dokumentów przeznaczonych jedynie do wydrukowania.

Autoformat w arkuszu kalkulacyjnym

W OpenOfficePL mo¿na uatrakcyjniæ wygl¹d tabel przypisuj¹c jej
rozmaite atrybuty. Przyda siê to zw³aszcza podczas tworzenia stron
WWW o formacie HTML u³atwiaj¹c rozmieszczenie grafiki czy kolumn
tekstu.

Naj³atwiej sformatowaæ arkusz kalkulacyjny(lub pewien obszar komórek)
za pomoc¹ funkcji Autoformatowanie... Wczeniej jednak musimy
zaznaczyæ obszar, który ma byæ automatycznie formatowany (³¹cznie
z nag³ówkiem kolumny i wiersza oraz, ewentualnie, z wierszem
i kolumn¹). Dialog Autoformatowanie... wywo³amy w menu Format.

Program zawiera du¿¹ liczbê formatów numerów jak równie¿ szereg
stylów komórki. Mo¿na wiêc z nich skorzystaæ lub samemu zdefiniowaæ
formaty i liczby. W³asne szablony definiujemy w sposób podobny do
tworzenia szablonów tekstu.

Warunkowe formatowanie dokumentów umo¿liwia np. wyró¿nienie
poszczególnych wartoci zawartych w tabeli. Funkcjê tê przedstawimy
w czêci podrêcznika dla zaawansowanych u¿ytkowników w pomocy
OpenOfficePL.

Formatowanie liczb

Jak ju¿ wspomnielimy w arkuszu kalkulacyjnym liczby wywietlane s¹
do drugiego miejsca po przecinku. Wpiszmy np. 1234,5678. Kiedy
wciniemy klawisz [Enter], widoczna bêdzie wiêc 1234,57. Liczba ta
nadal bêdzie posiadaæ cztery miejsca po przecinku, zaokr¹glenie ma
miejsce tylko na ekranie.

Aby zobaczyæ wykaz zdefiniowanych wstêpnie formatów numeru
musimy najpierw ustawiæ kursor na liczbê i wywo³aæ za pomoc¹ polecenia
Format Komórka... dialog Atrybuty komórki i wybraæ rejestr
Liczby. W podgl¹dzie znajduj¹cym siê po prawej na dole dialogu mo¿na
obejrzeæ wygl¹d aktualnej liczby, której przypisujemy pewien format.

W dialogu mo¿na tak¿e ustaliæ dodatkowe atrybuty aktualnych komórek
oraz ich zawartoæ. W rejestrze Czcionka mo¿na np. ustaliæ rodzaj
czcionki, jej rozmiar i kolor.

Mo¿na tak¿e sformatowaæ daty i godziny. Do tej pory rok w dacie
przedstawiany by³ z regu³y w postaci dwóch pozycji. Program
OpenOfficePL rozpoczyna rok w dacie jako liczbê czterocyfrow¹, tak ¿e

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

202

203

czcionki, spowoduje, ¿e rodzaj czcionki nie zostanie uwzglêdniony
podczas autoformatowania.

Tabela w dokumencie tekstowym

Arkusze kalkulacyjne to zupe³nie inna rzecz ni¿ tabele, które utworzone
zosta³y w dokumencie tekstowym. Przede wszystkim w tych pierwszych
mo¿na przeprowadziæ prawdziwe obliczenia. Równie¿ w przypadku
tabel mo¿liwe jest wykonanie kilku dzia³añ arytmetycznych, jednak s³u¿¹
one g³ównie do przedstawiania tekstów i grafik w postaci tabel.

W OpenOfficePL Calc, arkusz kalkulacyjny z dokumentu arkusza
kalkulacyjnego mo¿na wstawiæ do dokumentu tekstowego w taki sposób,
w jaki siê wstawia grafiki. Jeli teraz dwukrotnie klikniemy taki
wstawiony arkusz kalkulacyjny - na ekranie wywietl¹ siê wszystkie te
symbole i menu, które potrzebne s¹ do edycji arkusza kalkulacyjnego.

Aby wstawiæ arkusz kalkulacyjny OpenOfficePL Calc do dokumentu
tekstowego musimy wybraæ polecenie Obiekt w menu Wstaw (lub
zrobiæ to metod¹ Przeci¹gnij i upuæ). Arkusze takie ró¿ni¹ siê jednak
pewn¹ cech¹ od tabel utworzonych w dokumencie tekstowym za
pomoc¹ polecenia Wstaw Tabela. Tabele w dokumentach tekstowych
s¹ dopasowane specjalnie do wymogów tekstu i formatów HTML. Nie
nadaj¹ siê one co prawda do obszernych obliczeñ, ale mo¿na je za to
graficznie bardziej efektownie sformatowaæ.

W menu podrêcznym tabeli utworzonej w dokumencie tekstowym
kliknijmy polecenie Tabela - pojawi siê dialog o nazwie Format tabeli.
W rejestrze T³o mo¿na przypisaæ komórce lub tabeli pewn¹ grafikê.
Funkcja ta s³u¿y przede wszystkim do wstawiania mniejszych grafik na
stronach HTML.

Wygl¹d wybranego formatu mo¿na zobaczyæ w podgl¹dzie. Aby
zastosowaæ format na zaznaczonym obszarze arkusza klikamy OK.

Widok arkusza kalkulacyjnego (standardowo w postaci linii siatki
oddzielaj¹cych pojedyncze komórki) mo¿na dowolnie modyfikowaæ
dopasowuj¹c do drukarki i ekranu.

Kiedy zaznaczymy pod Narzêdzia Opcje Arkusz kalkulacyjny
Widok Poka¿ opcjê Wyró¿nianie wartoci lub tê sam¹ opcje
w menu Widok - zostan¹ u¿yte predefiniowane kolory zawartoci komórek.

Formaty, które sami zdefiniowalimy mo¿na teraz zapisaæ jako
autoformat:

l Zaznaczamy sformatowany przez nas arkusz kalkulacyjny (klikamy

np. przycisk bez etykiety znajduj¹cy siê nad nag³ówkami wierszy).

l Wywo³ujemy dialog Autoformatowanie i klikamy w nim Dodaj....

Poka¿e siê okienko dialogowe mo¿na w nim wpisaæ nazwê nowego
formatu.

Mo¿emy poszerzyæ dialog o dodatkowe opcje: klikamy przycisk Dodatki.
Tu ustalamy, jakie w³aciwoci wybranego formatu maj¹ byæ wykluczone
z automatycznego formatowania. Usuniêcie np. selekcji pola Rodzaj

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

204

205

Pos³ugiwanie siê jednoczenie

kilkoma arkuszami kalkulacyjnymi

W OpenOfficePL Calc mo¿na u¿ywaæ ka¿dego arkusza niezale¿nie,
mo¿na te¿ pos³ugiwaæ siê tymi samymi danymi w kilku ró¿nych arkuszach
kalkulacyjnych. Jeli zaznaczymy uprzednio konkretne arkusze to
wystarczy, ¿e w jednym z nich wprowadzimy dane, a zostan¹ one
automatycznie wpisane równie¿ do pozosta³ych i bêd¹ siê w nich
znajdowa³y w tym samym miejscu.

Aby zaznaczyæ jednoczenie kilka arkuszy kalkulacyjnych, klikamy ich
zak³adki trzymaj¹c przyciniêty klawisz [Ctrl]. Zaznaczone zak³adki
powinny zmieniæ kolor z szarego na bia³y. Je¿eli klikniemy zak³adkê
aktualnego arkusza przyciskaj¹c jednoczenie klawisz [Shift], tylko on
bêdzie zaznaczony.

Kiedy wpiszemy do arkusza kalkulacyjnego jakie odnoniki,
OpenOfficePL Calc przejmie nazwê arkusza do odnonika.

l Aby odwo³aæ siê do pierwszych komórek z arkuszy 1 i 2 we wspólnym

odnoniku (je¿eli chcesz je np. dodaæ), wpisana formu³a 3-W powinna
brzmieæ:
=SUMA (arkusz 1.A1:arkusz2.A1). Funkcja sumy bêdzie posiada³a
sk³adnik w postaci obszaru miêdzy arkuszem 1.A1, a arkuszem 2.A2.
W obszarze tym znajduj¹ siê dwie komórki (o ile miêdzy tymi dwoma
arkuszami nie znajd¹ siê inne arkusze). Prosta formu³a, nie bêd¹ca
formu³¹ 3-W, wymienia tylko dwa sk³adniki:
=SUMA (arkusz1.A1;arkusz2. A1).

l Je¿eli dany obszar obejmuje kilka komórek (chcemy dodaæ nie jedn¹,

ale cztery komórki znajduj¹ce siê w górnym lewym rogu), formu³a

W OpenOfficePL Calc mo¿liwe jest jednoczesne korzystanie z wielu,
nak³adaj¹cych siê na siebie arkuszy kalkulacyjnych. Ka¿dy z nich ma
swoj¹ nazwê, widoczn¹ na dolnym rejestrze.

Do arkusza kalkulacyjnego mo¿na za³¹czyæ przed lub za nim dodatkowe
arkusze wywo³uj¹c w tym celu menu podrêczne arkusza. Ka¿demu
z arkuszy mo¿na nadaæ inn¹ nazwê (menu podrêczne, polecenie Zmieñ
nazwê).

Wywietlanie kilku tabel

Kiedy niemo¿liwe jest jednoczesne wywietlanie wszystkich nazw
arkuszy, mo¿na przeskakiwaæ pomiêdzy nimi przyciskaj¹c ma³e trójk¹ciki.
Kliknijmy trójk¹cik znajduj¹cy siê na koñcu prawego marginesu (trójk¹t
wskazuj¹cy w prawo z pionow¹ kresk¹) - rejestry przesun¹ siê a¿ do
tego miejsca, gdzie widoczna bêdzie nazwa ostatniego arkusza. Jeli
chcesz, ¿eby wywietlony zosta³ równie¿ sam arkusz, kliknij jego nazwê.

Aby powiêkszyæ miejsce, w którym pokazywane s¹ wszystkie rejestry,
musimy ustawiæ wskanik myszy na linii graficznej miêdzy paskiem
przewijania a zak³adkami arkuszy i przeci¹gn¹æ mysz¹ przytrzymuj¹c
przycisk - na prawo.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

206

207

Mo¿emy jednak ustaliæ wczeniej zakres wydruku zaznaczaj¹c komórki,
które maj¹ byæ wydrukowane - w ten sposób wydrukowane zostan¹
tylko pewne zawartoci. Teraz wywo³ujemy polecenie Format Zakres
wydruku Osad. Wiêcej informacji na ten temat - w Pomocy
OpenOfficePL.

Aby wydrukowaæ tylko aktualny arkusz, wywo³ujemy polecenie menu
Plik Drukuj... . W okienku dialogu Drukuj zaznaczamy haczykiem
opcjê  Wybór  i  klikamy  OK.  Jeli  w  aktualnym  arkuszu  nie  by³y
zaznaczone  ¿adne  komórki,  wydrukowany  zostanie  tylko  obszar
zaznaczony tego arkusza. Jeli komórki arkusza by³y zaznaczone, tylko
one  zostan¹  wydrukowane,  a  rozmiar  wydruku  bêdzie  odpowiada³
szerokoci kolumny, która widoczna jest w arkuszu.

Aby wydrukowaæ kilka arkuszy naraz, np. arkusz 1 i 2, musimy najpierw
je zaznaczyæ (klikaj¹c w tym celu znajduj¹ce siê na dole zak³adki arkuszy
i przyciskaj¹c jednoczenie klawisz [Ctrl]). Jeli teraz wywo³amy dia-
log Drukuj i zaznaczymy opcjê Wybór, wydrukowane zostan¹ tylko
zaznaczone arkusze.
Aby po wydrukowaniu powróciæ do aktualnego arkusza , musimy klikn¹æ
jego zak³adkê trzymaj¹c przyciniêty klawisz [Shift]. Jeli tego nie
zrobimy, wszelkie zmiany wprowadzane w arkuszu aktualnym
przeniesione zostan¹ na wszystkie zaznaczone arkusze.

Funkcje bazy danych

w OpenOfficePL Calc

Podobnie jak bazy danych, arkusze kalkulacyjne w OpenOfficePL Calc
zarz¹dzaj¹ równie¿ rekordami sk³adaj¹cymi siê z kilku pól danych. Ka¿dy
wiersz arkusza kalkulacyjnego w OpenOfficePL Calc zarz¹dzany jest

bêdzie brzmia³a: =SUMA(arkusz1.A1:B2). Jeli wiêc dwukropek s³u¿y
jako separator komórek, to rednik jest separatorem arkuszy.

l Aby uwzglêdniæ znajduj¹ce siê miêdzy arkuszem 1 a 2 inne arkusze,
wstawione dodatkowo, wpisujemy formu³ê:
=SUMA(arkusze1.A1:arkusz2.B2).

W pe³nym adresie komórki pojawi siê kompletna cie¿ka i nazwa pliku
arkusza kalkulacyjnego. I tak np. odwo³anie do komórki A1 w arkuszu
1 dokumentu o nazwie nazwa.sdc na dysku C bêdzie wiêc w kom-
pletnej postaci wygl¹da³o nastêpuj¹co:
=file:///c|/nazwa.sdc#$arkusz1.A1.

l Pojedyncze cudzys³owy () ujmuj¹ nazwê pliku
l Znak # (zgodnie z pisowni¹ URL) opisuje miejsce wewn¹trz pliku.
l Dwukropek za dyskiem C w pisowni URL zastêpuje siê pionow¹

kresk¹.

O ile nie mamy zamiaru odwo³ywaæ siê do odnoników komórek, tylko
do pewnych obszarów w innym dokumencie, posiadaj¹cych w³asne
nazwy, nie musimy w tym celu otwieraæ drugiego dokumentu. Wystarczy
w takim wypadku przeci¹gn¹æ dany dokument z beamera do nawigatora.
Mo¿na potem w nawigatorze klikn¹æ nazwê aktualnego obszaru
i przeci¹gn¹æ go do aktualnego dokumentu.

Drukowanie arkuszy kalkulacyjnych

Aby wydrukowaæ ca³y dokument ze wszystkimi zawartymi w nim
arkuszami kalkulacyjnymi, wystarczy klikn¹æ symbol Drukuj w pasku
funkcji.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

208

209

Tworzenie rekordów w arkuszu

kalkulacyjnym

Aby utworzyæ rekord w OpenOfficePL Calc musimy kolejno:

l Otworzyæ nowy, pusty arkusz kalkulacyjny - dokument.
l Wpisaæ tytu³ kolumny w pierwszym wierszu, np. Data w komórce
A1, Cel w B2, Kwota w C1. Nastêpnie wprowadzamy kilka danych.

Aby sformatowaæ arkusz na wzór arkusza przedstawionego na ilustracji,
musimy:

l Zaznaczyæ wiersz 1 klikaj¹c jego nag³ówek i klikn¹æ symbol

Pogrubienie.

l Zaznaczyæ ca³¹ kolumnê A klikaj¹c jej nag³ówek, a nastêpnie wywo³aæ

menu podrêczne i wybraæ polecenie Formatuj komórki. Dla
kolumny A wybieramy format daty, co zosta³o zilustrowane poni¿ej.

podobnie do baz danych, ka¿dy z nich mo¿na tymczasowo posegregowaæ,
podzieliæ na grupy, przeszukiwaæ wed³ug hase³, obliczyæ ich sumy itp.

Zakresy baz danych w arkuszach kalkulacyjnych w OpenOfficePL Calc
nie maj¹ nic wspólnego z bazami danych. W OpenOfficePL Calc
u¿ywamy arkusza kalkulacyjnego - dokumentu, który mo¿e sk³adaæ siê
z kilku arkuszy roboczych. Rz¹d kilku s¹siaduj¹cych ze sob¹ komórek
mo¿na po³¹czyæ w jeden obszar bazy danych, aby móc je nastêpnie np.
posortowaæ. Co wiêcej do arkusza w OpenOfficePL Calc mo¿na
importowaæ tak¿e pliki z zewn¹trz, np. pliki formatu dBase. Rekordy
z bazy danych dBase zmieni¹ siê wówczas w wiersze, a pola danych
pliku dBase - w kolumny arkusza kalkulacyjnego OpenOfficePL Calc.
Program bazodanowy, w przeciwieñstwie do OpenOfficePL Calc, s³u¿y
do bezporedniej edycji pliku dBase (lub bazy danych o innym formacie).
Mo¿na w nim równie¿ po³¹czyæ pliki w sposób wzglêdny lub zadawaæ
pytania bazom danych za pomoc¹ jêzyka SQL. OpenOfficePL Calc
jest programem s³u¿¹cym do przeprowadzania dzia³añ arytmetycznych
w arkuszach kalkulacyjnych, w którym wiersze arkuszy mog¹ byæ
ewentualnie traktowane jako tzw. baza danych.

Definiowanie w³asnego

obszaru bazy danych

Istnieje mo¿liwoæ zdefiniowania danego obszaru arkusza
kalkulacyjnego w OpenOfficePL Calc jako bazy danych.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

210

211

l Teraz mo¿emy nadaæ obszarowi jak¹ nazwê i zatwierdziæ klikaj¹c

OK.

I tak uda³o nam siê zdefiniowaæ zaznaczony obszar jako obszar bazy
danych. Dziêki temu bêdzie teraz mo¿na posortowaæ wygodnie wiersze
(=rekordy), a sortowania, filtrowania, itp. które zdefiniowalimy dla
danego obszaru bazy danych - zostan¹ zaktualizowane.

Sortowanie obszaru bazy danych

Wspomnielimy ju¿ kilkakrotnie o mo¿liwoci sortowania danych. Aby
z niej skorzystaæ wystarczy ustawiæ kursor w obszarze bazy danych
i wywo³aæ dialog Dane Sortuj. W dialogu tym wybieramy kryterium
sortowania kolumnê i zatwierdzamy klikaj¹c OK.

l Zaznaczamy ca³¹ kolumnê C klikaj¹c na jej nag³ówek i przypisujemy

jej format waluty. Aby to zrobiæ klikamy symbol Format liczb:
Waluta znajduj¹cy siê w pasku obiektów.

Definiowanie obszaru bazy danych

Aby zdefiniowaæ obszar bazy danych:
l Zaznaczamy ca³y arkusz (lub obszar, w którym znajduj¹ siê wybrane

trzy kolumny) i definiujemy go jako obszar bazy danych
w OpenOfficePL Calc. Aby to zrobiæ wywo³ujemy polecenie Dane
Zdefiniuj obszar.

l Kiedy zaznaczony obszar zostanie ju¿ wpisany w okienku dialogu

Zdefiniuj obszar bazy danych, klikamy przycisk Wiêcej
i zaznaczamy haczykiem pole zawiera nag³ówki kolumn (w ten
sposób uwzglêdniony zostanie równie¿ pierwszy wiersz).

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

212

213

Za³ó¿my, ¿e nasza lista wydatków zawiera ju¿ ok. 8000 rekordów i nie
mo¿emy widzieæ ich wszystkich jednoczenie. Aby wywietliæ np. te
rekordy, które wpisane zosta³y po 12.07.02, a których kwota wynosi
300 z³otych, wykonamy nastêpuj¹c¹ operacjê:

l Ustawiamy kursor w obszarze bazy danych.
l Wywo³ujemy Dane Filtr Filtr standardowy.
l Wpisujemy: Data>12.7.02 i Kwota > 300.

Zawartoci pól danych, które ju¿ istniej¹ mo¿na wybraæ z pól kombi.
Mo¿na te¿ samodzielnie wpisaæ kwotê wynosz¹c¹ 300 z³otych.

Jeli teraz klikniemy OK, wywietl¹ siê tylko rekordy spe³niaj¹ce ustalone
wczeniej kryteria. Aby przywróciæ poprzedni widok - klikamy symbol
o nazwie Autofiltr (w pasku narzêdziowym).

Aby wywietliæ tylko rekordy o pewnej zawartoci, skorzystamy raczej
z Autofiltra:

l Ustawiamy kursor w obszarze bazy danych.
l Klikamy symbol Autofiltr (w pasku narzêdziowym). Przy nag³ówkach

w obszarze bazy danych pojawi¹ siê wówczas ma³e przyciski.

l Klikamy przycisk znajduj¹cy siê obok Data i wybieramy np. 12.7.02.

Pojawi¹ siê tylko rekordy zawieraj¹ce tê datê.

Mo¿emy podaæ maksymalnie dwa podrzêdne kryteria sortowania (np.
sortowanie wed³ug daty i celu, daty i kwoty etc.).

Filtrowanie zasobów danych

W OpenOfficePL Calc istnieje tak¿e mo¿liwoæ filtrowania rekordów
w celu póniejszej ich edycji. S³u¿y do tego, znajduj¹ca siê w arkuszach
kalkulacyjnych, funkcj¹ filtrowania.
Aby skorzystaæ z funkcji filtrowania skorzystamy z jednej z dwóch
mo¿liwoci:

a) zdefiniujemy kryteria w dialogu ( mo¿liwe jest równie¿ zdefiniowanie
pewnych obszarów)
b) utworzymy autofiltr, który pomo¿e nam przy filtrowaniu pewnych
tekstów lub wartoci

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

214

215

Po wciniêciu klawisza [Enter] (lub klikniêciu OK), pojawi siê arkusz
kalkulacyjny podzielony na grupy wed³ug sum porednich. Dla ka¿dej
z grup zawieraj¹cych te same daty, obliczona zostanie suma porednia.
Dodatkowo na dole wywietli siê suma ³¹czna.

Elementy sterownicze (z lewej strony nag³ówków wierszy) wskazuj¹,
które z rekordów (=wierszy) zosta³y podsumowane. Kliknijmy ma³y
przycisk oznaczony minusem (po lewej), - zawartoæ rekordów schowa³a
siê i widoczne s¹ tylko wyniki.
Strukturê naj³atwiej Ci bêdzie kontrolowaæ za pomoc¹ ma³ych cyferek
znajduj¹cych siê na górnym marginesie obszaru grupowania. Klikniêcie
jedynki spowoduje wywietlenie sumy ³¹cznej. Klikniêcie dwójki
wywietli dodatkowo sumy porednie, a trójki - wszystko.

Aby przywróciæ poprzedni widok, klikajmy ponownie symbol Autofiltr,
(w pasku narzêdziowym).

Grupowanie danych i obliczanie

sum porednich

W arkuszu kalkulacyjnym mo¿emy obliczyæ i wydrukowaæ poredni
i koñcowy wynik wydatków. Aby to zrobiæ:

l Ustawiamy kursor w obszarze bazy danych.
l Wywo³ujemy polecenie Dane Sumy porednie...
l W dialogu Sumy porednie... wpisujemy wybrane opcje w celu

obliczenia sum porednich. Dzielimy sumy porednie na grupy dat
daty (tzn. oblicz sumê poredni¹ dla ka¿dej nowej daty) i korzystamy
z funkcji Suma (dodaj¹c sumy porednie) w celu obliczenia kwoty.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

216

217

kalkulacyjnego OpenOfficePL Calc typu pliki dBase pierwszy wiersz
danych u¿yty zostanie do utworzenia informacji nag³ówka.)

Uk³ad arkusza kalkulacyjnego

Wygl¹d arkusza kalkulacyjnego mo¿emy dowolnie modyfikowaæ tak,
aby nadaæ mu ciekawy wygl¹d, a zarazem zoptymalizowaæ jego
funkcjonalnoæ. Poni¿ej przybli¿ymy pewne mo¿liwoci i poka¿emy kilka
sztuczek.

Rozmieszczanie elementów

w arkuszu kalkulacyjnym

Podstawowym zadaniem arkusza kalkulacyjnego jest obliczanie danych.
Przejrzyste przedstawienie i wydrukowanie danych to raczej zadanie
dla OpenOfficePL Writer i jego tabel.

Pomimo to, równie¿ arkusz kalkulacyjny mo¿emy wykorzystaæ do
efektownej prezentacji danych.Program OpenOfficePL Calc oferuje
ca³y szereg prostych sposobów kreacji arkuszy kalkulacyjnych.

Do sformatowania arkusza kalkulacyjnego wykorzystamy np. atrybuty
komórek w dialogu Format Komórka .... Mo¿emy tak¿e wy³¹czyæ
w menu Narzêdzia Opcje... Arkusz kalkulacyjny Uk³ad widok
linii siatki oraz nag³ówków arkuszy albo za³adowaæ poprzez Format
Strona... T³o plik graficzny jako t³o etc.

Otwieranie pliku bazy danych

w OpenOfficePL Calc

Aby otworzyæ dany plik jako plik programu OpenOfficePL Calc:

W menu Plik wybieramy polecenie Otwórz...
l Przechodzimy do katalogu, w którym znajduje siê baza danych.

Nadajemy plikowi nazwê (lub wybieramy pod Typ pliku np. nazwê
dBase) i klikamy j¹.

l Klikamy Otwórz. Aby otworzyæ plik tekstowy zawieraj¹cy serie

danych, wybieramy typ pliku Tekst csv. Mo¿e to byæ np.
wyeksportowana ksi¹¿ka adresowa programu pocztowego do
pliku csv.

l Podczas importu dBase pojawi siê dialog, w którym mo¿na wybraæ

zbiór znaków pliku. Bazy danych utworzone w DOS u¿ywaj¹ do
wywietlania liter takich jak æ, , ¿, itd. innych znaków ni¿ bazy
danych, które utworzone zosta³y w Windows. Format dBase IV
pos³uguje siê amerykañskim (USA) kodem o nazwie codepage 437.

l Zatwierdzamy dialog klikaj¹c OK - baza danych zosta³a za³adowana
do arkusza kalkulacyjnego w OpenOfficePL Calc.

l Teraz w pierwszym wierszu wywietli siê informacja o rodzaju i d³ugoci
pojedynczych pól danych. Informacje te zawarte s¹ w pliku w postaci
nag³ówka dBase (dBase header). (Podczas zapisywania arkusza

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

218

219

przyciniêty klawisz [Ctrl]). Teraz mo¿emy wywo³aæ poprzez
Format Komórka... dialog Atrybuty komórki. W dialogu Atrybuty
komórki wybieramy dowolnie rodzaj obramowania, cieñ, t³o etc.
·Aby sformatowaæ ca³¹ stronê, w menu Format wywo³ujemy polecenie
Strona. Mo¿na tu wpisaæ nag³ówki i stopki, które bêd¹ widoczne na
wydruku ka¿dej strony.

Formatowanie tabel

w dokumentach tekstowych

Tabele wstawione do dokumentu tekstowego mog¹ byæ formatowane
na ró¿ne sposoby. Jest to szczególnie wa¿ne przy publikacjach stron
WWW, poniewa¿ umieszczanie grafiki na stronach WWW w jêzyku
HTML mo¿liwe jest tylko poprzez u¿ycie tabel. Program OpenOfficePL
wychodzi naprzeciw twórcom stron WWW: daje nam mo¿liwoæ
zapisania gotowego dokumentu w formacie HTML.

Wstawianie tabeli do dokumentu

tekstowego

Aby do dokumentu tekstowego wstawiæ tabelê, nale¿y:
l Otworzyæ np. nowy dokument w menu Plik - Nowy Dokument

tekstowy.

l W tym miejscu dokumentu tekstowego, w którym ma siê znajdowaæ

tabela ustawiæ kursor.

l W pasku narzêdziowym (z lewej strony ekranu) znajduje siê symbol

Wstaw. Kliknijmy go otworzy siê odrywany pasek symboli,
a w nim znajdziemy symbol Wstaw tabelê. Teraz przeci¹gamy
odrywany pasek symboli do dokumentu.

Formatowanie tekstu w arkuszu

kalkulacyjnym

Aby sformatowaæ tekst znajduj¹cy siê w arkuszu kalkulacyjnym, musimy
go najpierw zaznaczyæ. Nastêpnie:

l Z paska obiektów arkusza kalkulacyjnego wybieramy atrybuty tekstu

lub wywo³ujemy polecenie Format Komórka....

l Pojawi siê okienko dialogu o nazwie Atrybut komórek. Tutaj,

z rejestru Czcionka wybierzemy ¿¹dane atrybuty tekstu.

Formatowanie wygl¹du liczby

w arkuszu kalkulacyjny

Aby sformatowaæ wygl¹d liczb zawartych w komórkach arkusza
kalkulacyjnego, musimy najpierw zaznaczyæ te komórki.

l W pasku obiektów arkusza kalkulacyjnego znajduj¹ siê symbole,

których mo¿emy u¿yæ do formatowania za pomoc¹ standardowego
formatu waluty lub w postaci procentów.

l Aby skorzystaæ z innych formatów, wywo³ujemy polecenie Format

Komórka.... W rejestrze Liczby mo¿na wybraæ lub zdefiniowaæ
w³asne formaty.

Formatowanie marginesów

i t³a komórek oraz stron

l Aby przypisaæ pewien format jakiej grupie komórek, nale¿y wczeniej
je zaznaczyæ (kilka komórek jednoczenie zaznaczymy trzymaj¹c

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

220

221

l W okienku dialogu Format tabeli wybieramy rejestr T³o.

Na górnym marginesie znajduj¹ siê dwa pola listy. W lewym polu
mo¿emy zadecydowaæ
l co chcemy przypisaæ: kolor czy grafikê,
l czemu chcemy przypisaæ: komórkom, ca³emu wierszowi czy ca³ej
tabeli. Pierwszeñstwo ma formatowanie komórek, nastêpne w kolejce
jest formatowanie wierszy, a dopiero na koñcu - formatowanie tabeli.

Wybieramy odpowiednie opcje i zatwierdzamy klikaj¹c OK.

Kolory i ilustracje t³a znajduj¹ siê zawsze za tekstem i rzeczywistymi
wartociami komórek.

Do tabeli mo¿emy tak¿e wstawiæ grafiki czy inne obiekty:
l Ustawiamy kursor w komórce, do której zamierzamy wstawiæ obiekt.

l Wskanik myszy przesuwamy na symbol Tabela, naciskamy przycisk

myszy i przeci¹gamy nie puszczaj¹c przycisku na dó³ i na prawo, do
momentu kiedy w dodatkowym okienku poka¿e siê tabela o ¿¹danym
rozmiarze (o ¿¹danej liczbie kolumn i wierszy). Puszczamy przycisk
myszy - tabela zostanie wstawiona do dokumentu.

Formatowanie tabeli

w dokumencie tekstowym

Tabela, któr¹ wstawiamy do dokumentu tekstowego jest ju¿ wstêpnie
sformatowana: pierwszy wiersz posiada styl o nazwie Nag³ówek tabeli,
a nastêpnie wiersze - styl o nazwie Zawartoæ tabeli.

Komórki tabeli w dokumentach tekstowych nie musz¹ mieæ rozmiaru
odpowiadaj¹cego ogólnej siatce wierszy i kolumn. Mo¿na swobodnie
³¹czyæ kilka s¹siaduj¹cych ze sob¹ komórek w jedn¹, a tak¿e dzieliæ
pojedyncze komórki poziomo lub pionowo. Wykorzystamy tu, znajduj¹ce
siê w pasku obiektów tabeli symbole o nazwie Scal komórki i Podziel
komórkê.

Mo¿emy te¿ zmieniæ t³o tabeli:
l Zaznaczamy komórki, których t³o chcemy zmieniæ.

l Wywo³ujemy menu Format i polecenie Tabela (polecenie Tabela

mo¿emy te¿ wybraæ z menu podrêcznego tabeli).

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

222

223

l Kiedy po rozci¹gniêciu prostok¹ta pucimy przycisk myszy, otworzy

siê okienko dialogu. Mo¿na w nim dokonaæ dodatkowych ustawieñ.
Aby utworzyæ wykres za pomoc¹ ustawieñ standardowych, wystarczy
klikn¹æ przycisk Utwórz.

Autoformatowanie wykresu opisane zosta³o szczegó³owo w Pomocy
OpenOfficePL.

Do zaprezentowania mo¿liwoci wykorzystywania wykresów skorzy-
stamy z przyk³adu, w którym przedstawiona zosta³a czêstotliwoæ
chodzenia do kina w ró¿nych grupach podzielonych wed³ug wieku
i ró¿nych miast.
Zamiast grup podzielonych wed³ug wieku mo¿emy na poziomej osi
pokazaæ miasta, w tym celu pochylimy póniej ten wykres: je¿eli

l Aby wstawiæ do tabeli grafikê, wybieramy Wstaw Grafika Z
pliku.
l Z dialogu Wstaw grafikê wybieramy plik graficzny. Klikamy Otwórz.

Aby wywo³aæ menu podrêczne wstawionej grafiki klikamy j¹ prawym
przyciskiem myszy (lub klikamy j¹ dwukrotnie). W poleceniu Grafika
mo¿na zdefiniowaæ ró¿ne ustawienia grafiki oraz jej funkcji
w dokumencie. Mo¿na np. zastosowaæ obieg tekstu dooko³a grafiki lub
hiper³¹cze, które za³aduje siê w dokumencie tekstowym po klikniêciu
danej grafiki. Mo¿na te¿ po³¹czyæ grafikê za pomoc¹ makra z ró¿nymi
wydarzeniami (dwiêkiem, efektami trójwymiarowymi etc.).

Stosowanie wykresów

W arkuszu kalkulacyjnym OpenOfficePL Calc mo¿na oczywicie
przedstawiæ dane za pomoc¹ wykresów. Mamy tu do dyspozycji wiele
rodzajów dopasowanych do ró¿nych sposobów przedstawiania struktury
danych.

Aby wstawiæ wykres, nale¿y:

l Otworzyæ arkusz kalkulacyjny zawieraj¹cy dane razem z tytu³ami

wierszy i kolumn (lub wpisaæ dane do nowego dokumentu).

l Zaznaczyæ wszystkie dane ³¹cznie z tytu³ami.
l W pasku symboli Wstaw obiekt otwieramy pasek narzêdziowy

i klikamy symbol Wstaw wykres. Kursor zmieni siê w krzy¿yk, bêdzie
mu towarzyszy³ ma³y symbolik wykresu.

l W arkuszu kalkulacyjnym przeci¹gamy prostok¹t. Jego rozmiar

i po³o¿enie bêd¹ odpowiada³y rozmiarowi i po³o¿eniu. Obie te dane
mo¿na jednak bêdzie modyfikowaæ tak¿e póniej.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

224

225

poka¿e siê on razem ze zbiorem danych przyk³adowych. Aby wstawiæ
wykres do arkusza kalkulacyjnego, nale¿y najpierw zaznaczyæ te
komórki, których wartoci maj¹ zostaæ przedstawione w danym
wykresie.

Tak¿e wykres utworzony na podstawie danych z tabeli OpenOfficePL
Writer mo¿na wstawiæ do dokumentu tekstowego w OpenOfficePL
Writer. Je¿eli nie s¹ zaznaczone ¿adne dane, to za pomoc¹ polecenia
Wstaw Wykres... mo¿na bêdzie wstawiæ wykres z przyk³adowymi
danymi.

Aby zmieniæ wartoci wykresu zawieraj¹cego dane przyk³adowe,
klikamy go dwukrotnie i wybieramy polecenie Widok Dane wykresu.

Aby zmieniæ wartoci wykresu utworzonego na podstawie zaznaczonych
danych, nale¿y zamieniæ wartoci w komórkach tabeli. W dokumencie
tekstowym mo¿emy aktualizowaæ wykres wciskaj¹c klawisz [F9].

Tak¿e po wkopiowaniu wykresu np. z arkusza kalkulacyjnego
w OpenOfficePL Calc do dokumentu tekstowego w OpenOfficePL
Writer mo¿na zmieniæ dane wykresu - wystarczy dwukrotnie go klikn¹æ
(mamy tu jednak do czynienia z kopi¹; nie bêdzie ona ju¿ w ¿aden sposób
po³¹czona z wartociami pierwotnymi tabeli).

Typ diagramu bêdzie mo¿na zmieniæ równie¿ i póniej. Ró¿ne typy
wykresów znajdziesz w dialogu, który poka¿e siê po dwukrotnym
klikniêciu wykres i wywo³aniu polecenia Format Typ wykresu.

W dialogu Typ wykresu mo¿emy wybraæ przedstawienie wykresu
w postaci postaci 2 W lub 3 W. Pod typem S³upki mo¿esz wybraæ
z linii i s³upków wykresy z³o¿one.

wykres nie jest jeszcze zaznaczony, w pasku narzêdziowym poka¿e siê
symbol Dane do kolumn. Kliknijmy go!

Równie¿ pojedyncze elementy wykresu mo¿na swobodnie modyfikowaæ.
Aby to zrobiæ, wystarczy dwukrotnie klikn¹æ na wybrany element albo
wywo³aæ w uaktywnionym wykresie pojedynczym opcje w menu
Format.
l Klikamy w legendzie np. podgl¹d koloru mo¿emy teraz sformatowaæ
automatycznie wszystkie punkty na nowo.
l Klikamy t³o w okienku legendy t³o zosta³o sformatowane.

Jeli wykres zosta³ utworzony za pomoc¹ arkusza kalkulacyjnego
w programie OpenOfficePL Calc, w arkuszu zaznaczone zostan¹
wszystkie te serie danych, które zaznaczylimy w wykresie.

Jak zaznaczyæ wykres ustawiony w tle arkusza kalkulacyjnego w celu
dalszej edycji ? W odrywanym pasku symboli o nazwie Poka¿ funkcje
graficzne wybieramy strza³kê selekcyjn¹. Wystarczy teraz klikn¹æ na
wykres.

Serie danych w wykresie mo¿na przesuwaæ do przodu lub do ty³u. Mo¿na
je ustawiæ tak, ¿e ni¿sze obiekty 3-W (np. s³upki) bêd¹ znajdowa³y siê
z przodu, a wy¿sze z ty³u.
Aby zmieniæ rozmieszczenie elementów wykresu w menu podrêcznym
polecenie serie danych lub pod menu Format Rozmieszczenie. Po
uporz¹dkowaniu widoku wymiana danych w wierszach/kolumnach nie
bêdzie wiêcej mo¿liwa.

Kiedy wstawiamy do dokumentu prezentacji lub dokumentu rysunkowego
wykres za pomoc¹ odrywanego paska symboli Wstaw Wykres ...,

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

226

227

ROZDZIA£ 5

Prezentacje

Programy do tworzenia prezentacji to dzisiaj standard w pakietach
biurowych. Równie¿ w przypadku pakietu OpenOfficePL integraln¹
jego czêæ stanowi taki program o nazwie OpenOfficePL Impress.

Profesjonalne prezentacje zawieraj¹ wprawdzie rysunki i grafiki, ale
g³ówne atuty to mo¿liwoæ ³¹czenia kilku stron czy slajdów w jedn¹
ca³oæ, animacje slajdów, efekty przejciowe. Slajdy mog¹ zawieraæ
tekst, który wprowadza i wywietla siê w strukturze hierarchicznej.

Aby wykonaæ prezentacje potrzebujemy stron lub slajdów zawieraj¹cych
pewn¹ treæ (obiekty graficzne etc.). W OpenOfficePL Impress
wykorzystamy wiele funkcji dostêpnych w OpenOfficePL Draw.
Pomocnym narzêdziem w OpenOfficePL Impress jest niew¹tpliwie
AutoPilot prezentacji. Prezentacje wraz z ramkami i hiper³¹czami
mo¿na na ¿yczenie eksportowaæ np. w postaci strony HTML.

Tworzenie prostej prezentacji

Jak mo¿na utworzyæ dokument prezentacyjny?
Do czego s³u¿¹ slajdy?

Opowiemy teraz jak stworzyæ prost¹ prezentacjê. Odpowiedzi na
powy¿sze pytanie znajd¹ siê same. Dialogi, które przy tym wykorzystamy
opisane zosta³y dok³adnie w Pomocy OpenOfficePL.

W wykresach 3 W mo¿na ustawiaæ nawet kierunek owietlenia, wiat³o
otaczaj¹ce czy filtr koloru, mo¿na je tak¿e obracaæ i pochylaæ za pomoc¹
myszy.
Polecenie Wstaw Statystyka... s³u¿y do wstawiania wartoci
statystycznch (np. wskaniki b³êdów wariacji, krzywe regresji, itp.).
Mo¿liwe jest te¿ ustawienie pojedynczo lub podwójnie logarytmicznego
wywietlenia osi.
Mo¿na zastosowaæ ca³y szereg symboli (z plików graficznych, galerii)
w wykresach liniowych.
W menu podrêcznym pojedynczych serii lub punktów danych znajdziemy
ca³y szereg opcji s³u¿¹cych do formatowania widoku. Na rysunku
pokazalimy serie danych w wykresie 3 W, którym przypisany zosta³
pewien uk³ad.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

228

229

Tutaj, na pierwszej stronie musimy zdecydowaæ, czy chcemy tworzyæ
prezentacjê poczynaj¹c od pustej strony, za pomoc¹ szablonu
prezentacyjnego czy mo¿e zmodyfikowaæ prezentacjê otworzon¹
ostatnim razem w OpenOfficePL Impress.
Jeli klikniemy opcjê Na podstawie szablonu, OpenOfficePL Impress
przeszuka wszystkie katalogi zawieraj¹ce szablony wed³ug szablonów
prezentacyjnych i poka¿e je nastêpnie w polu listy.

l W naszym przyk³adzie wybierzemy Na podstawie szablonu.
Klikamy Dalej.

Na drugiej stronie AutoPilota mo¿na bêdzie wybraæ inny styl strony.
Program oferuje t³a prezentacji bêd¹ce jednoczenie stylami
prezentacyjnymi z katalogów stylów. Jako style strony widoczne bêd¹
wszystkie style.

Mamy do wyboru kilka mo¿liwoci wykonania prezentacji:

l AutoPilot prezentacji to narzêdzie stworzone w³anie do pracy

z prezentacjami. Uruchomimy go w menu Plik wywo³uj¹c polecenie
AutoPilot - Prezentacja.... Kiedy tworzymy prezentacjê Autopilot
prezentacji uruchamia siê automatycznie (mo¿na zrezygnowaæ z tej
opcji wy³¹czaj¹c go na pierwszej stronie prezentacji). Funkcje
AutoPilota opisane zosta³y dok³adniej w Pomocy OpenOfficePL.

l Mo¿emy zacz¹æ tworzenie prezentacji od nowego, pustego dokumentu

(Plik-Nowy-Prezentacja) o ile wy³¹czymy AutoPilota pod Narzêdzia
- Opcje... -Prezentacja-Ogólne.

l Mo¿emy te¿ otworzyæ inny dokument i po wprowadzeniu modyfikacji

- zapisaæ go pod inn¹ nazw¹. Przydadz¹ siê tu dokumenty przyk³adowe
OpenOfficePL Impress zawarte w eksploratorze pod Przyk³ady-
Prezentacje.

l Mo¿emy w koñcu wykorzystaæ szablony dostêpne w dialogu Nowy.

Aby ten dialog wywo³aæ, wciskamy [Ctrl+N].

Tworzenie prezentacji za pomoc¹

AutoPilota

Zaczynamy od otworzenia nowej prezentacji. Aby to zrobiæ w menu
Plik wywo³ujemy polecenie Nowy - Prezentacja...

l Automatycznie otworzy siê AutoPilot prezentacji jak na poni¿szej
ilustracji.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

230

231

Wreszcie na trzeciej stronie mo¿emy zdefiniowaæ pokaz slajdów.
Z pola listy Efekt wybierzmy np. typ przejcia slajdu Przenikaj z lewej.
l Z pola listy Szybkoæ wybierzmy standardowe rednio.
l Zaznaczmy typ prezentacji Automatycznie, czyli ci¹g³e powtarzanie o

sta³ych interwa³ach, które mo¿na zakoñczyæ przyciskaj¹c klawisz [Esc].

Mo¿emy teraz zdefiniowaæ pozosta³e parametry naszej prezentacji:
l Czas projekcji - polecenie to pozwala na okrelenie interwa³ów. Po

utworzeniu prezentacji bêdzie tak¿e mo¿na okreliæ czas projekcji
ka¿dego ze slajdów indywidualnie.

l D³ugoæ przerwy - tu ustalimy, jaki czas ma min¹æ od momentu

zakoñczenia prezentacji do jej ponownego rozpoczêcia.

l Poka¿ logo - jeli uaktywnimy to polecenie, w czasie przerwy na

ekranie bêdzie pojawiaæ siê logo Created with OpenOfficePL.

Jeli wybralimy rodzaj prezentacji Standard, bêdzie ona przebiega³a
od pocz¹tku do koñca. W tym przypadku slajdy zmieniamy rêcznie
(klikaj¹c mysz¹).Teraz klikamy Dalej.

Na tej samej stronie mo¿emy wybraæ rodek prezentacji: szereg slajdów,
foliê lub wydruk na papierze. W zale¿noci od wybranej opcji program
ustali format slajdu (rozmiar i marginesy).

Klikamy Dalej.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

232

233

w tym celu zaznaczyæ pole Utwórz podsumowanie. Jednak wiêkszoæ
szablonów zawiera ju¿ tak¹ stronê.

Teraz klikamy tylko Utwórz i prezentacja zostanie utworzona. Mo¿na
zakoñczyæ kreatora wciskaj¹c Anuluj.

Nasz¹ prezentacje mo¿emy zapisaæ, modyfikowaæ, wydrukowaæ czy
po prostu przeprowadziæ jej projekcjê. Aby uruchomiæ prezentacjê
wystarczy wcisn¹æ klawisze [Ctrl+F2] lub klikn¹æ symbol Pokaz
slajdów (w pasku narzêdziowym).

Tworzenie prezentacji

bez pomocy AutoPilota

AutoPilot jest po¿ytecznym narzêdziem, jednak istniej¹ tak¿e
alternatywne sposoby tworzenia prezentacji. Mo¿na np. stworzyæ j¹
wykorzystuj¹c szablon OpenOfficePL. Jak to zrobiæ?

l Otwieramy menu Narzêdzia, w Opcjach wybieramy Prezentacja -

Ogólne i w polu Nowy dokument odznaczamy opcjê Generuj
korzystaj¹c z AutoPilota.

l Klikamy polecenie menu Plik - Nowy - Prezentacja (lub naciskamy

[Ctrl+N] ) otworzy siê nowy dokument prezentacyjny na podstawie
zawartego w programie szablonu.

l Otwieramy menu podrêczne nowego, pustego slajdu (klikaj¹c go prawym

przyciskiem myszy) i wybieramy opcjê Modyfikuj uk³ad slajdu... Pojawi
siê okienko wybierzmy tu kwadracik Tylko tytu³. Wywietli siê teraz
slajd z tekstami domylnymi, mo¿emy zamiast nich wstawiæ w³asne.

Wywietli siê czwarta strona, na której mo¿emy wprowadziæ dodatkowe
teksty (temat prezentacji, pomys³y etc.). Zostan¹ one pokazane póniej
w prezentacji. Klikamy Dalej.

Na pi¹tej i ostatniej stronie AutoPilota musimy zadecydowaæ z ilu slajdów
ma sk³adaæ siê nasza prezentacja. Wywietlane s¹ wszystkie nazwy
slajdów prezentacji, jednak nie musimy ich wszystkich wykorzystywaæ,
wystarczy odhaczyæ slajdy, które chcemy pomin¹æ w naszej prezentacji
(klikn¹æ rodek stronki zawieraj¹cej zielony haczyk przed nazw¹).
Aby przywróciæ dan¹ stronê musimy ponownie klikn¹æ stronkê.

Kliknijmy znak dodawania przed slajdem wywietl¹ siê tytu³y pierwszego
poziomu konspektu.

Na pi¹tej stronie AutoPilota mo¿emy te¿ utworzyæ stronê, która bêdzie
zawiera³a tytu³y wszystkich poprzednich stron prezentacji. Wystarczy

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

234

235

l Zosta³o nam jeszcze pokolorowanie kuli. Kolor lub gradient, który

chcemy jej przypisaæ wybieramy z pól listy (w pasku obiektów).

Zapisujemy nasz¹ stronê, np. za pomoc¹ [Ctrl+S] i nadajemy jej nazwê.

Rozmieszczanie slajdów

na stole slajdów

Aby przejæ na tryb slajdu skorzystamy z symboli znajduj¹cych siê po
prawej u góry (nad prawym paskiem przewijania). Teraz wywietli siê
tzw. stó³ slajdów. Mo¿na tu w dowolny sposób rozmieciæ slajdy,
a tak¿e im przypisaæ efekty przejæ. Mo¿na te¿ zmieniæ kolejnoæ
slajdów: w tym celu za pomoc¹ myszy przeci¹gamy slajdy w wybrane
miejsca.

Slajdy w prezentacji mo¿emy tymczasowo ukrywaæ (kolor nazwy slajdu
zmieni siê na szary) i ponownie wywietlaæ na ekranie. S³u¿y do tego
polecenie Poka¿ slajd (w menu podrêcznym slajdu).

Efekty projekcji slajdów

Efekty w trybie slajdu powoduj¹ wywietlenie zaznaczonego slajdu. Dla
przyk³adu zaznaczmy slajd 2 (np. klikaj¹c go).

l Z paska obiektów pod Przejcie wybieramy opcjê Automatycznie

i wpisujemy czas: 00:01:00 (drugi slajd bêdzie wywietlany przez
minutê).

l Wybierzmy dowolny efekt z listy efektów (znajduje siê ona w pasku

obiektów).

Dokument otwiera siê zawsze w tym trybie, w którym zapisalimy go
ostatnim razem. Jeli otworzy siê w trybie t³a, bêdziemy musieli
prze³¹czyæ go na tryb slajdu (symbol po lewej stronie na dole na krawêdzi
okna dokumentu).

Utwórzmy teraz drug¹ stronê.

l Klikamy symbol Prezentacja. Otworzy siê okno Prezentacja. Jeli

okno nie jest widoczne mo¿emy je w³¹czyæ klikniêciem symbolu
W³¹cz/wy³¹cz pasek prezentacji w pasku obiektów.

l Klikamy polecenie Wstaw slajd... Na ekranie wywietli siê dialog,

w którym mo¿na wybraæ uk³ad slajdu. (Jeli nie zale¿y nam na zmianie
uk³adu slajdu, mo¿emy pomin¹æ dialog wyboru i klikn¹æ po prostu
obszar znajduj¹cy siê bezporednio obok rejestru Slajd 1).

l Zatwierdzamy klikaj¹c OK.

l Poka¿e siê strona druga. Klikamy jeden raz doln¹ ramkê tekstu

i usuwamy j¹ przy u¿yciu klawisza [Del].

l Klikamy górn¹ ramkê tekstu i wpisujemy jaki tekst. Mo¿emy teraz

wstawiæ obiekt 3-W.

l W odrywanym pasku symboli Obiekty 3-W klikamy symbol Kula.

l Na stronie przeci¹gamy prostok¹t (zaznaczaj¹c tym samym obszar,

który ma zaj¹æ nasza kula) i puszczamy przycisk myszy. W tym miejscu
pojawi siê trójwymiarowa kula.

l Mo¿emy przeci¹gaæ kulê i powiêkszaæ ci¹gn¹c j¹ za naro¿e uchwytów.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

236

237

Tryb t³a w³¹cza siê za pomoc¹ symbolu o tej samej nazwie znajduj¹cego
siê w lewej dolnej czêci obszaru roboczego.
T³o wszystkich slajdów edytowane jest w trybie t³a, tak wiêc wszystkie
obiekty wprowadzone w tym trybie, pojawi¹ siê w tle wszystkich tych
slajdów, które korzystaj¹ z aktualnego stylu strony (strony g³ównej).
Mo¿na bêdzie wstawiæ na stronie prezentacji tak¿e nag³ówki i stopki.
Obiekty wstawione w trybie t³a pozostan¹ w zwyk³ym widoku strony
niezmienione.
Aby nadaæ t³u jednolit¹ strukturê, mo¿na pomijaj¹c wywo³ywanie trybu t³a,
przejæ na Format - Strona... Teraz w dialogu Strona otwieramy rejestr
T³o. Tutaj wybieramy kolor, gradient, kreskowanie lub mapê bitow¹ dla t³a.

Aby zmodyfikowaæ wszystkie slajdy nale¿y przy zamykaniu okna dialogu
odpowiedzieæ twierdz¹co na pytanie czy modyfikacje maj¹ dotyczyæ
wszystkich slajdów. Szablon obiektów prezentacji o nazwie T³o zostanie
zmodyfikowany dla strony g³ównej, a t³o slajdów korzystaj¹cych z tego
samego stylu strony, zostanie zmienione. Odpowied negatywna sprawi,
¿e zostanie zmienione tylko t³o aktualnego slajdu.

Jeli bêdziemy chcieli zmieniæ tak¿e szablon obiektów prezentacji,
skorzystamy z pomocy Stylisty:

l W Stylicie klikamy symbol Style obiektów prezentacji (o ile nie

jest ju¿ wciniêty). Zobaczymy wszystkie szablony danego rodzaju
oferowane przez Stylistê.

l W szablonie T³o wywo³ujemy menu podrêczne danego szablonu

i wybieramy polecenie Modyfikuj... Tutaj wybierzemy kolor t³a
wszystkich stron posiadaj¹cych aktualny styl strony.

l Klikamy OK.

Modyfikacja szablonu dotyczy aktualnego dokumentu prezentacyjnego.

l Spójrzmy na drugi slajd po lewej: znajduje siê tam ma³y przycisk.

Kliknijmy go, a pojawi siê podgl¹d wybranego obiektu.

l Zapiszmy prezentacjê np. za pomoc¹ klawiszy [Ctrl+S].

Projekcja prezentacji

Jak odtworzyæ prezentacjê, któr¹ zapisalimy ? Klikamy na symbol
Prezentacja (w pasku narzêdziowym). Prezentacja rozpocznie siê
automatycznie i zape³ni ca³y ekran (tryb domylny).
Kliknijmy mysz¹ pojawi siê drugi slajd prezentacji wraz z wybranym
efektem. Kiedy pojawi siê czarna strona, oznacza³o to bêdzie koniec
projekcji.

Aby zakoñczyæ prezentacjê wystarczy wcisn¹æ klawisz [Esc].

Edycja prezentacji

Edycja prezentacji pozwala zapoznaæ siê z mo¿liwociami OpenOfficePL
Impress w celu udoskonalenia swoich prezentacji. W OpenOfficePL
Impress mo¿emy wykorzystaæ wiele funkcji OpenOfficePL Draw takich
jak: zamiana tekstów na 3-W, zamiana obiektów na krzywe i wielok¹ty,
opracowywanie ³¹czników i punktów sklejania, itd.

Kolor t³a

Mo¿emy sami zadecydowaæ jakiego t³a strony chcemy u¿yæ przy tworzeniu
dokumentów rysunkowych . Mo¿emy te¿ przypisaæ stronom inny styl.
Style strony zawieraj¹ tak¿e szablon obiektów prezentacji dla t³a.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

238

239

Aby przypisaæ nowo wybrany styl strony wszystkim slajdom aktualnego
dokumentu musimy zaznaczyæ pole wyboru Wymieñ strony t³a. Je¿eli
nie zostanie ono zaznaczone, nowy styl strony bêdzie dotyczy³ tylko
aktualnego slajdu. Umo¿liwia to przypisanie pojedynczemu slajdowi
indywidualnego stylu.

Szablony obiektów prezentacji

W Stylicie znajduje siê lista predefiniowanych stylów obiektów
prezentacji. Mo¿emy je przypisaæ slajdom podobnie jak by³o to
w przypadku stylu stron. Style obiektów prezentacji mo¿na modyfikowaæ,
a tak¿e utworzyæ nowe szablony. Pamiêtajmy, ¿e modyfikacje, które
bêd¹ dotyczy³y slajdów aktualnego dokumentu, korzystaj¹ z aktualnego
stylu strony.

Mamy do dyspozycji style Kons-
pekt ponumerowane od 1 do 9.
Dziêki nim nadamy nag³ówkom
i tematom slajdów jednolity, hierar-
chiczny wygl¹d.

Aby otworzyæ prezentacjê o wiêk-
szej  g³êbokoci  konspektu  zasto-
sujemy uk³ad slajdu Tytu³, tekst.
Uk³ad slajdu, jaki wybierzemy ustala
poziom  dalszego  rozga³êzienia
konspektu. Funkcje konspektu nie
bêd¹  mia³y  jednak  ¿adnego  zna-
czenia  kiedy  wybierzemy  uk³ad
slajdu, który nie zezwala na utwo-
rzenie konspektu.

Modyfikacja stylu strony

Styl strony ustala za pomoc¹ swoich podrzêdnych stylów, wygl¹d
obiektów oraz t³a. OpenOfficePL Impress umo¿liwia przypisanie
ka¿demu slajdowi innego stylu.

Otwórzmy slajd, którego styl strony chcemy zmieniæ.

l W menu podrêcznym (aby je wywo³aæ klikamy w miejsce slajdu

wolne od innych obiektów) klikamy polecenie Slajd. W menu
podrzêdnym klikamy polecenie Styl strony...

W dialogu o nazwie Styl strony mo¿na wybraæ który ze stylów strony
przypisanych aktualnemu dokumentowi. Kliknijmy przycisk Za³aduj...
- otworzy siê dialog Za³aduj uk³ad slajdu. Mo¿na tu wybraæ ¿¹dane
t³o prezentacji.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

240

241

l Otwieramy Stylistê (menu Format- Stylista lub klawisz [F11]).

l Kursor miga teraz obok ma³ego symbolu na stronie 1. W tym miejscu

wpisujemy tytu³ strony 1 lub slajdu 1.

l Wciskamy Enter - w nastêpnym wierszu trybu konspektu pojawi siê

ma³y symbol oznaczaj¹cy stronê 2. Wpisujemy tu tytu³ drugiego slajdu
(np. Strona druga).

l Ponownie wciskamy klawisz Enter. Mo¿emy tu wpisaæ tytu³ trzeciego

slajdu, jednak chcemy nadaæ stronie 2 podtytu³ (czyli jej punkt
podrzêdny). Aby tak siê sta³o, musimy przed wpisaniem tekstu
podtytu³u wcisn¹æ tabulator lub najpierw wpisaæ tekst, a nastêpnie
wcisn¹æ tabulator.

l Program poinformuje nas teraz, ¿e strona 3 zostanie tym samym

usuniêta. Zatwierdmy polecenie klikaj¹c OK.

l Mo¿emy teraz dalej wprowadzaæ tytu³y lub podtytu³y pierwszego

poziomu hierarchii strony 2. Aby przenieæ wiersz o jeden poziom
w dó³, przyciskamy tabulator. Aby przenieæ wiersz o jeden poziom
do góry - klawisze [Shift+Tab]. Umo¿liwi nam to nawet utworzenie
nowego slajdu z podtytu³u.

W ten sposób szczeble konspektu otrzymaj¹ automatycznie szablony
obiektów prezentacji: tytu³, konspekt 1, konspekt 2, itd. Mo¿emy jednak
zmodyfikowaæ szablony przypisuj¹c im inny styl slajdu (np. inny rodzaj,
rozmiar lub kolor czcionki). Menu podrêczne w Stylicie pozwoli nam
w³asnorêcznie opracowaæ szablony.

Naj³atwiej bêdzie utworzyæ od podstaw ca³kiem now¹ prezentacjê
w trybie konspektu. Tytu³y slajdów pojawi¹ siê wtedy w kolumnie (tak¿e
nag³ówki i tematy podrzêdne). Dziêki temu zmiana hierarchii nag³ówków
czy kolejnoci slajdów nie bêdzie przedstawia³a ¿adnego problemu.

Aby uaktywniæ tryb konspektu, wciskamy klawisz [F12] lub wybieramy
polecenie Podgl¹d w menu Widok. Otworzy siê okno podgl¹du (mo¿na
je te¿ wywietliæ za pomoc¹ widoku podgl¹du), a w nim zobaczymy
pomniejszony slajd razem z tekstem, t³em i obiektami t³a. Mo¿emy
zakotwiczyæ okno podgl¹du do krawêdzi okna. Przeci¹gamy w tym celu
okno podgl¹du do krawêdzi okna trzymaj¹c jednoczenie przyciniêty
klawisz [Ctrl].

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

242

243

l Otwieramy okno Efekt (klikamy symbol Efekt znajduj¹cy siê

w pasku narzêdziowym).

l Aby przypisaæ obiektowi dany efekt, musimy najpierw ten obiekt

zaznaczyæ. W oknie Efekt klikamy symbol Przypisz.

l W rejestrze Efekty mo¿emy ustaliæ, ¿e np. dany efekt bêdzie siê

wywietla³ razem z obiektem po klikniêciu mysz¹.

l W rejestrze Narzêdzia znajduje siê symbol Ukryj obiekt, który

pozwoli schowaæ obiekt i efekt po ponownym klikniêciu mysz¹

Wiêcej informacji na temat okna Efekt znajdziemy w Pomocy
OpenOfficePL.

Animacja obiektów

Inn¹ mo¿liwoci¹ OpenOfficePL Impress jest animacja obiektów.
Wykorzystamy tu animowane GIF-y, czyli formaty obs³uguj¹ce kilka
obrazów w tym samym dokumencie obrazu. Obrazy takie s¹ wywietlane
po kolei, a czas przerwy miêdzy ich projekcj¹ mo¿emy samodzielnie
ustaliæ. Jeli przerwy bêd¹ bardzo krótkie, a kolejne obrazy bardzo do
siebie podobne, powstanie krótki film.

W OpenOfficePL Impress GIF-y mo¿emy tworzyæ i edytowaæ po
wywo³aniu okna Animacja (symbol Animacja znajduje siê w pasku
narzêdziowym).

W Pomocy OpenOfficePL opisalimy okno Animacja, a tak¿e sposób
tworzenia animacji.

Zmiana slajdu, efekty i animacja

Efektywna prezentacja musi zainteresowaæ widza i przykuæ jego uwagê.
Do tego s³u¿¹ przede wszystkim takie elementy jak animowane obiekty
czy ruchoma zmiana slajdów.

Efekty slajdów

Wród efektów prezentacji oferowanych przez OpenOfficePL Impress
znajduje siê, miêdzy innymi, mo¿liwoæ ruchomej zmiany nastêpuj¹cych
po sobie slajdów. Mo¿na np. sprawiæ, ¿e slajd wytoczy siê z okna,
a za nim wtoczy siê nastêpny. Jest to tzw. efekt przetaczania od lewej.

Aby przypisaæ slajdom efekt, mo¿na albo klikn¹æ trzeci symbol od góry
w prawym pasku przewijania okna prezentacji, albo w menu Widok
wybraæ polecenie Tryb roboczy -Tryb slajdu, a nastêpnie wybraæ
z menu podrêcznego opcjê Przejcie slajdu.

Do prezentacji efektu s³u¿¹ ma³e przyciski znajduj¹ce siê w trybie slajdu
po lewej na dole. Wiêcej informacji na temat okna Przejcie slajdu
znajdziemy w Pomocy OpenOfficePL.

Efekty obiektów

Tak¿e obiektom prezentacji mo¿na przypisaæ efekty: przetaczanie siê
przez slajd, zwolnione powstawanie tekstów, wpadanie obiektów
rysunkowych na slajd itd.

Aby przypisaæ obiektom efekty, nale¿y w menu Tryb roboczy otworzyæ
Tryb rysunku. Tutaj naj³atwiej bêdzie wprowadziæ efekty. Jak to zrobiæ?

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

244

245

Zaznacz jeden z przedstawionych po lewej stronie slajdów, który ma
zostaæ wywietlony w indywidualnej prezentacji i kliknij nastêpnie sym-
bol oznaczony strza³k¹ w prawo. Tutaj mo¿esz nadaæ swojej prezentacji
jak¹ nazwê. Wpisy w prawym polu mo¿na rozmieciæ w dowolny
sposób metod¹ Przeci¹gnij i upuæ.

Dok³adne informacje dotycz¹ce tworzenia indywidualnej prezentacji
znajdziemy w Pomocy OpenOfficePL.

Eksport, wydruk, projekcja

W OpenOfficePL Impress mo¿emy oczywicie zastosowaæ gotowe
dokumenty prezentacyjne. Prezentacje mo¿emy wydrukowaæ w kolorze,
nawietliæ w wysokiej rozdzielczoci lub przenieæ do innych aplikacji.
Prezentacja mo¿e zostaæ wydrukowana bezporednio lub najpierw
przeniesiona do pliku, a nastêpnie przekopiowana na drukarkê.

Drukowanie slajdu prezentacji

Aby wydrukowaæ dokument w OpenOfficePL wystarczy klikn¹æ symbol
Drukuj (w pasku funkcji). Nie pojawi siê wtedy okno dialogu drukowania,
a dokument zostanie wydrukowany wed³ug konfiguracji standardowych.

Jeli jednak w dokumentach tekstowych znajduj¹ siê zaznaczone odcinki
tekstu, po klikniêciu symbolu Drukuj pojawi siê ma³e okienko dialogu,
a w nim zapytanie, czy wydrukowany ma byæ tylko zaznaczony odcinek
czy mo¿e ca³y tekst.
Jeli chcemy wydrukowaæ wybrane slajdy dokumentu, bêdziemy musieli
skorzystaæ z dialogu Drukuj. Wywo³amy go w menu Plik-Drukuj lub
za pomoc¹ kombinacji klawiszy [Ctrl+P].

Prezentacja indywidualna

Symbol Rozpocznij pokaz slajdów (lub wciniêcie klawiszy [Ctrl+F2])
spowoduje wywietlenie od pocz¹tku do koñca wszystkich slajdów
prezentacji. Mo¿emy jednak pomin¹æ wybrane slajdy. Musimy wtedy
przejæ na tryb slajdu (np. klikaj¹c polecenie menu Widok - Tryb
roboczy - Tryb slajdu), zaznaczyæ wybrane slajdy i klikn¹æ polecenie
Pokaz slajdów Ukryj slajd. Jeli nazwa slajdu zmieni siê na szar¹ -
nie zostanie on pokazany podczas prezentacji. Aby ponownie uaktywniæ
taki slajd, musimy ponownie wywietliæ polecenie Pokaz slajdów-Poka¿/
Ukryj slajd.

Jednak istnieje równie¿ mo¿liwoæ zastosowania opcji Indywidualny
pokaz slajdów. Znajdziemy j¹ w menu Pokaz slajdów.

Otworzy³ siê dialog Indywidualne pokazy slajdów. Klikamy polecenie
Nowy... Pojawi siê teraz dialog Okrel indywidualne pokazy slajdów.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

246

247

Eksport prezentacji do pliku

Wspomnielimy ju¿, ¿e istnieje mo¿liwoæ eksportowania obiektów do
innego pliku, np. wtedy, kiedy chcemy edytowaæ stronê prezentacji
OpenOfficePL Impress w innym programie. Mamy tu do wyboru kilka
ró¿nych formatów pliku. Niektóre z nich bêd¹ wymaga³y dodatkowych
ustawieñ, pojawi siê wtedy odpowiedni dialog. Eksportuj¹c stronê np.
jako obraz pikselowy o formacie JPG dodatkowo w dialogu ustawimy
zakres kompresji / jakoæ wydruku.

Spróbujmy eksportowaæ pewn¹ stronê:
l Zaznaczmy j¹ najpierw (klikamy rejestr na dolnej krawêdzi okna).

Aby eksportowaæ tylko pojedyncze obiekty, zaznaczamy same
obiekty.

l Z menu Plik wybieramy polecenie Eksportuj. Otworzy siê dialog

Eksport.

Ca³¹ stronê mo¿emy eksportowaæ tylko w jej pe³nym rozmiarze. Kiedy
eksportujemy pojedyncze obiekty, najlepiej zaznaczyæ je i skorzystaæ
z dialogu Export w polu Selekcja. Dziêki temu ograniczymy eksport
bia³ej krawêdzi.

Teraz musimy wybraæ format pliku (w polu Typ pliku), do którego dany
slajd / obiekt ma byæ eksportowany, a nastêpnie wpisaæ miejsce i nazwê
nowego pliku. Zatwierdzamy klikaj¹c Zapisz.

Eksport prezentacji w formacie HTML

Jeli jako format pliku eksportu zaznaczymy HTML, w programie
OpenOfficePL Impress uruchomi siê automatycznie AutoPilot.

Wygl¹d dialogu Drukuj mo¿e siê ró¿niæ w zale¿noci od u¿ywanej
drukarki. Zawsze jednak oferuje on opcje pozwalaj¹ce na wydrukowanie
ca³ego dokumentu, pojedynczych slajdów lub tylko zaznaczonego
odcinka. Mo¿emy tu te¿ ustaliæ iloæ kopii i kolejnoæ drukowania.

Pod  przyciskiem Dodatki znajdziemy  okienko  dialogu,  a  w  nim  -
dodatkowe  opcje.  Mo¿na  tu  wydrukowaæ  dokumenty  tekstowe,
rysunkowe  lub  prezentacyjne.  Mo¿na  te¿  wydrukowaæ  prospekt
sk³adaj¹cy  siê  z  kilku  stron,  zostan¹  one  wtedy  pomniejszone
i  wydrukowane  obok  siebie  na  obydwu  stronach  arkusza.  Po
wydrukowaniu bêdzie mo¿na spi¹æ je w rodku i z³o¿yæ w prospekt.
Obiekty prezentacji zapisane s¹ w postaci grafik wektorowych, mo¿na
je wydrukowaæ w ka¿dej rozdzielczoci obs³ugiwanej przez drukarkê
(lub nawietlacz).
Mo¿emy te¿ wykorzystaæ pole Drukuj do pliku. Dokument zostanie
przedrukowany do pliku i bêdzie mo¿na go nawietliæ lub wydrukowaæ
w drukarni. Bêdzie to jednak mo¿liwe pod warunkiem, ¿e w naszym
systemie  mamy  zainstalowany  i  wybrany  sterownik  u¿ywanej  tam
drukarki / nawietlacza (zwykle jest to sterownik drukarki PostScript).

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

248

249

Równie¿ czas projekcji pojedynczych slajdów podczas prezentacji
zostanie przejêty. W ten sposób stworzymy standardow¹ prezentacjê
HTML z automatycznie przewracanymi stronami.

Wykorzystanie schowka

do wymiany danych

Do eksportowania danych mo¿emy naturalnie wykorzystaæ schowek.
Obiekty prezentacji (rysunki, wykresy itp.) zapisywane s¹ w schowku
jako grafiki wektorowe. Korzystanie ze schowka jest bardzo ³atwe
i z czasem staje siê czynnoci¹ wykonywan¹ automatycznie:

l Zaznaczamy obiekt w dokumencie.
l Kopiujemy do schowka za pomoc¹ polecenia menu Edycja - Kopiuj
lub klawiszy [Ctrl+C].
l Przechodzimy do aplikacji, w której chcemy wstawiæ obiekt.
l Wstawiamy zawartoæ schowka w wybranym miejscu: menu Edycja
l Wklej lub klawisze [Ctrl+V].

AutoPilot  ma  za  zadanie  pomóc  w  tworzeniu  prezentacji  HTML.
Utworzy strony HTML po³¹czone miêdzy sob¹ hiper³¹czami. Na nich
osadzimy grafiki (w postaci obrazów GIF lub JPG). Mo¿na oczywicie
dopracowaæ  póniej  strony  w  module  tekstowym  programu
OpenOfficePL (np. wstawiæ do nich ³¹cza).
Istnieje tak¿e mo¿liwoæ eksportowania dwiêków wydawanych podczas
przewracania  stron,  w  takim  wypadku  pliki  dwiêkowe  zostan¹
wkopiowane do katalogu docelowego i wywo³ane ponownie podczas
³adowania strony HTML.

Jak eksportujemy w formacie HTML?

l Otwieramy polecenie Plik-Eksportuj... i wybieramy format pliku

HTML.

l Wywietli siê AutoPilot o nazwie Eksport HTML. (Wiele

po¿ytecznych informacji na temat tego narzêdzia znajdziemy
w Pomocy OpenOfficePL. Mo¿emy tu zadecydowaæ czy chcemy,
aby prezentacja w Internecie zawiera³a ramki, by³a oferowana na
pierwszej stronie za pomoc¹ ³¹cza w celu pobierania, a tak¿e czy
bêdzie mo¿na nawigowaæ za pomoc¹ przycisków graficznych lub
³¹czy tekstowych.

Mo¿emy eksportowaæ w formacie:
a) standardowego HTML
b) HTML z ramkami
c) w postaci WebCast
d) w trybie automatycznym.
Jeli wybierzemy eksport WebCast, bêdziemy mogli utworzyæ
automatycznie skrypty serwera sieci WWW za pomoc¹ PERL lub ASP.
Umo¿liwia to np. zmianê strony w przegl¹darkach audytorium w czasie
telekonferencji z pokazem slajdów w Internecie.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

250

251

Uwaga! Otwórzmy dokument prezentacji : przyciski znajduj¹ce siê
u góry po prawej nad paskiem przewijania (tylko w OpenOfficePL
Impress) pokazuj¹, ¿e znajdujemy siê w trybie rysunkowym. Przyciski
na dole po lewej pokazuj¹, ¿e ustawiony zosta³ tryb slajdów.

W trybie rysunkowym mo¿na kreliæ i edytowaæ grafiki wektorowe.

W trybie slajdów edytujemy pojedyncze strony (slajdy) prezentacji lub
rysunku. Tryb t³a definiuje dla wszystkich stron takie samo t³o. Tryb
warstw zarz¹dza obiektami, które mog¹ byæ tymczasowo ukrywane.

W pasku narzêdziowym znajduje siê wiele odrywanych pasków symboli
(zaznaczonych ma³ymi trójk¹cikami), a w tych z kolei, okienka
z dodatkowymi symbolami. Spróbujmy narysowaæ prostok¹t:

-Otwieramy pasek symboli Prostok¹ty i klikamy symbol Prostok¹t.
-Kursor zmieni siê w krzy¿yk bêdzie za nim pod¹¿a³ prostok¹cik.
-Przeci¹gamy prostok¹t na stronie. Na krawêdziach znajduje siê osiem
uchwytów. Mo¿emy zmieniaæ rozmiar prostok¹ta ci¹gn¹c za te w³anie
uchwyty.

Aby uaktywniæ dane narzêdzie na d³u¿szy czas (do momentu wybrania
innego narzêdzia), klikamy je dwukrotnie. Jeli klikniemy tylko jeden
raz - bêdzie mo¿na nim wykonaæ tylko jedno zadanie.

l Mo¿emy narysowaæ jeszcze kilka prostok¹tów (nie szkodzi, jeli
rysunki zachodz¹ na siebie).
l Kliknijmy symbol Elipsa i w analogiczny sposób narysujmy kilka
elips lub obiektów 3-W.
l Teraz mo¿emy klikaæ obiekty arkusza i za pomoc¹ pól listy oraz symboli
(w pasku obiektów) zmieniæ kolor ich powierzchni, a tak¿e kolor

ROZDZIA£ 6

Rysunki i grafiki

OpenOfficePL Draw to bogaty program do tworzenie grafiki. Mo¿na
tu narysowaæ obiekty o ró¿nych stopniach trudnoci, od prostego obrazka
a¿ po interaktywne dokumenty o kilku stronach.

Grafiki wektorowe i pikselowe

Z regu³y w OpenOfficePL Draw rysowane s¹ i zapisywane grafiki
wektorowe. Mo¿na jednak eksportowaæ rysunki równie¿ jako grafiki
pikselowe lub na strony rysunku wstawiæ grafiki pikselowe (czyli mapy
bitowe).

W naszej ksi¹¿ce zajmiemy siê g³ównie grafik¹ wektorow¹.

Wpisywanie tekstu,

rysowanie prostok¹tów i elips

Przedstawimy tutaj najczêciej u¿ywane funkcje OpenOfficePL Draw,
a wiêc te s³u¿¹ce do edycji grafik wektorowych oraz rysunków (wiêcej
informacji - w Pomocy OpenOfficePL).

Nowy dokument rysunkowy otworzymy w poleceniu menu Plik - Nowy -
Rysunek. Pojawi siê arkusz do rysowania. Po lewej zobaczymy pasek
narzêdziowy, a u góry - pasek obiektów rysunkowych. Mo¿emy te¿ wywietliæ
pasek opcji: w tym celu wywo³ujemy polecenie Widok-Pasek symboli.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

252

253

Przejedmy teraz mysz¹ po uchwytach a wskanik myszy poka¿e, ¿e
mo¿na obróciæ obiekt przeci¹gaj¹c go. Na rodku obiektu pojawi siê kó³ko
- punkt obrotu. Mo¿na zmieniæ jego lokalizacjê przeci¹gaj¹c kó³ko mysz¹.

l Aby obiekt zosta³ obrócony wokó³ punktu obrotu, musimy poci¹gn¹æ

za naro¿ne uchwyty obiektu.

l Aby obiekt zosta³ obrócony wokó³ przeciwnej krawêdzi - ci¹gniemy

za uchwyty znajduj¹ce siê po rodku krawêdzi

Ponowne klikniêcie w rodek obiektu sprawi, ¿e pojawi siê raz jeszcze
osiem zwyk³ych uchwytów.

Po dwukrotnym klikniêciu rodka obiektu pojawi siê tam kursor tekstu.
Wpiszmy tam tekst - zostanie on automatycznie po³¹czony z naszym
obiektem.

Jeli podczas opracowywania dokumentu wyst¹pi¹ zak³ócenia, mo¿emy
wcisn¹æ klawisze [Ctrl+Shift+R]. Elementy powinny zostaæ ponownie
rozmieszczone na ekranie.

Rozmieszczanie obiektów

W OpenOfficePL Draw mo¿emy dowolnie rozmieszczaæ tworzone
obiekty rysunkowe, np. ustawiæ je z przodu lub w tle. Aby to zrobiæ,

i szerokoæ krawêdzi (standardowo bêd¹ wywietla³y siê niebieskie
obiekty obwiedzione cienk¹, czarn¹ ramk¹).
Efekt naszej pracy mo¿e wygl¹daæ nastêpuj¹co:

Przesuwanie, obracanie

obiektów i nadawanie im etykiet

Kiedy klikniemy obiekt pojawi siê osiem uchwytów, za pomoc¹ których
mo¿emy zmieniaæ rozmiar obiektu. Aby zmieniæ pozycjê obiektu na
stronie, nale¿y poci¹gn¹æ za ca³y obiekt.

Aby obróciæ obiekt klikamy symbol s³u¿¹cy do obracania obiektu, który
znajduje siê w pasku narzêdziowym pod Efekty W przypadku
OpenOfficePL Impress, znajdziemy go bezporednio na pasku
narzêdziowym.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

254

255

Rozmieszczenie spowoduje, ¿e zaznaczone obiekty zostan¹ ustawione
w taki sposób, ¿e ich krawêdzie lub punkty rodkowe bêd¹ posiadaæ te
same odstêpy. Te dwa obiekty, które w pionie lub w poziomie znajduj¹
siê najdalej od siebie s¹ punktami nieprzesuwalnymi. Wszystkie inne,
znajduj¹ce siê miêdzy nimi, bêdzie mo¿na przesun¹æ za pomoc¹ tej¿e
funkcji.

Przypominamy, ¿e w programie OpenOfficePL mo¿na korzystaæ
z wielostopniowej funkcji cofania poleceñ. Powoduje ona cofniêcie
wykonywanych czynnoci. Aby j¹ zastosowaæ, klikamy symbol Cofnij
(w pasku funkcji) lub przyciskamy klawisze [Ctrl+Z].

Rysowanie wycinków i odcinków

Do rysowania wycinków i odcinków wykorzystamy symbole znajduj¹ce
siê w odrywanym pasku symboli o nazwie Elipsa. Symbol do tworzenia
wycinków przypomina kawa³ek tortu, a ten do odcinków - dwie równe
po³owy tortu.

Rysowanie wycinków elips i kó³ jest niezwykle proste:

l W odrywanym pasku symboli Elipsa klikamy symbol Wycinek ko³a.
l Kursor zmieni siê w krzy¿yk, za nim bêdzie pod¹¿a³ wycinek.
l Przeci¹gaj¹c krzy¿yk za pomoc¹ myszy rysujemy kontur ko³a.

Aby wyznaczyæ rozmiar ko³a, klikamy jeden raz: pojawi siê pierwszy
róg prostok¹ta-ogranicznika. Bêdziemy go rozpoznawaæ po omiu
uchwytach znajduj¹cych siê w jego rogach oraz po rodku boków. Aby
narysowaæ ko³o zaczynaj¹c od rodka, nale¿y podczas przeci¹gania
trzymaæ przyciniêty klawisz [Alt] (pierwsze klikniêcie zdefiniuje rodek
ko³a).

skorzystamy z menu podrêcznego lub symbolu Rozmieszczenie
(w odrywanym pasku symboli).

l Klikamy obiekt, którego pozycjê chcemy zmieniæ.
l W górnym rzêdzie odrywanego paska symboli Rozmieszczenie

klikamy jeden z symboli. Wybierzmy np. Za obiektem.

l Teraz klikamy obiekt, który ma zostaæ wstawiony za aktualnym.

W wypadku kaskady obiektów efekt bêdzie widoczny lub zaraz po
póniejszym przesuniêciu.

Aby zaznaczyæ jednoczenie dwa obiekty, klikamy je trzymaj¹c
przyciniêty klawisz [Shift]. Jeli teraz w menu podrêcznym klikniemy
polecenie Zamieñ, zmieni siê kolejnoæ obydwu obiektów.

Wyrównywanie obiektów

Jak ju¿ wspomnielimy, mo¿emy dowolnie przesuwaæ obiekty
w dokumencie za pomoc¹ myszy. Jeli jednak zale¿y nam na
szczegó³owym rozmieszczeniu, najlepiej bêdzie skorzystaæ z symboli
zawartych w odrywanym pasku o nazwie Wyrównanie.

Aby wyrównaæ pojedyncze obiekty do marginesu strony, zaznaczamy
je najpierw, a nastêpnie klikamy który z symboli znajduj¹cych siê
w odrywanym pasku o nazwie Wyrównanie. Jeli zaznaczonych naraz
obiektów by³o wiêcej, zostan¹ one po kolei wyrównane.

Rozmieszczenie obiektów to tak¿e rodzaj wyrównania. Tego polecenia
mo¿emy u¿yæ, jeli zaznaczylimy co najmniej trzy obiekty jednoczenie.
Wywo³amy je w menu podrêcznym (OpenOfficePL Impress i OpenOfficePL
Draw) lub w menu Modyfikuj (tylko OpenOfficePL Draw).

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

256

257

l Przeci¹gamy ramkê ograniczaj¹c¹. Okreli ona pozycjê i maksymaln¹

szerokoæ obszaru tekstu. Jeli tekst nie bêdzie mieci³ siê w ramce,
bêdzie ona rozci¹gaæ siê w dó³. Ramka nie mo¿e jednak byæ mniejsza
ni¿ wpisany tekst. W razie potrzeby mo¿emy zmieniæ rozmiary ramki
czy przesun¹æ j¹.

l Wpisujemy tekst. Aby sformatowaæ czcionkê tak jak w dokumentach

tekstowych (zmieniæ jej rodzaj czy wielkoæ), musimy zaznaczyæ go
za pomoc¹ myszy lub klawiszy ze strza³kami, przyciskaj¹c jednoczenie
klawisz [Shift].

l Aby opuciæ tryb edycji tekstów, klikamy w dokument poza jego

obrêbem. Mo¿emy teraz swobodnie przesuwaæ lub obracaæ obiekt.

Aby ponownie zaznaczyæ tekst jako obiekt tekstowy, klikamy raz jeszcze
do rodka tekstu. Dwukrotne klikniêcie do rodka tekstu umo¿liwi jego
edycjê.

Dopasowanie tekstu do ramki

Mo¿emy dopasowaæ nasz tekst do ramki. W tym celu skorzystamy z
symbolu
Dopasuj tekst do ramki.

l Przeci¹gamy ramkê ograniczaj¹c¹, aby wyznaczyæ pozycjê i rozmiar
tekstu.
l Wpisujemy tekst i klikamy wolne miejsce dokumentu.

Tekst automatycznie dopasuje siê do rozmiaru ramki.

l Kiedy okno osi¹gnie po¿¹dany rozmiar puszczamy przycisk myszy.

W kole zosta³ narysowany promieñ, pod¹¿a on za ruchami myszy.

l Ustawiamy promieñ odpowiednio do krawêdzi wycinka, jaki chcemy

narysowaæ i klikamy go jeden raz.

l Poruszmy mysz¹ - pierwszy promieñ wycinka zostanie ustalony,

ruchom myszy bêdzie towarzyszy³ drugi promieñ.

l Kliknijmy ko³o ponownie - wycinek bêdzie gotowy.

Podobnie rysujemy wycinki elipsy. Rozmiar elipsy okrelamy przeci¹gaj¹c
prostok¹t-ogranicznik.

Odcinki rysuje siê w ten sam sposób co wycinki, z tym ¿e podczas
wyznaczania odcinka ruchom myszy towarzyszy sieczna przecinaj¹ca
ko³o (w przypadku wycinków by³ to drugi promieñ).

£uki elips i kó³ narysujemy za pomoc¹ dwóch innych symboli
w odrywanym pasku Elipsa. Proces podobny jest do procesu rysowania
ko³a / elipsy, jednak narysowany bêdzie tylko obwód elipsy lub ko³a.

Wpisywanie tekstu

Aby wpisaæ zwyk³y tekst, klikamy symbol Tekst.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

258

259

l Klikamy do rodka ramki ograniczaj¹cej i przeci¹gamy trzymaj¹c

przyciniêty przycisk myszy - obiekt obróci siê jednoczenie dooko³a
wszystkich osi.

l Klikamy jeden z omiu uchwytów i przeci¹gamy przyciskaj¹c

jednoczenie przycisk myszy - obiekt obróci siê wokó³ jednej osi.

l Ma³e kó³ko umieszczone porodku obiektu to punkt obrotu, mo¿emy

go przesun¹æ za pomoc¹ myszy. Zmieni siê wtedy punkt obrotu obiektu.

l Mo¿emy przypisaæ obiektowi inne owietlenie. W tym celu otwieramy

za pomoc¹ symbolu Kontroler 3-W okno o nazwie Efekty 3-W
(Wiêcej informacji na ten temat w pomocy OpenOfficePL).

Krelenie, edycja oraz przekszta³canie

krzywych i obiektów

Grafiki wektorowe to oczywicie nie tylko elipsy i prostok¹ty. Czêsto
s¹ to krzywe o nieregularnym kszta³cie tworz¹ce figury otwarte lub
zamkniête.

OpenOfficePL Impress oraz OpenOfficePL Draw umo¿liwiaj¹
rysowanie i edycjê nawet najbardziej nietypowych figur.

Rysowanie krzywych

Aby narysowaæ krzyw¹, skorzystamy z narzêdzi znajduj¹cych siê
w odrywanym pasku symboli o nazwie Krzywa:

l Wybieramy symbol Krzywa, kursor zmieni siê w krzy¿yk, a za nim

pod¹¿a³ bêdzie symbolik krzywej.

l Rysujemy krzyw¹ trzymaj¹c przyciniêty przycisk myszy. Punktem

wyjciowym krzywej jest miejsce, w którym przycisnêlimy przycisk

Legenda

OpenOfficePL Draw oferuje równie¿ opcjê legendy:

l Wybieramy symbol Legenda i przeci¹gamy strza³kê do miejsca,

w którym chcemy wstawiæ tekst legendy. Rozmiar ramki legendy
mo¿emy zmieniæ ju¿ po puszczeniu myszy.

l Aby wpisaæ tekst do legendy, klikamy dwukrotnie liniê. Krawêd

zmieni siê na szar¹ i szerok¹ - znajdujemy siê w trybie edycji tekstu.

l Wpisujemy tekst legendy.
l Aby zmieniæ w³aciwoci linii, klikamy j¹, wywo³ujemy jej menu

podrêczne i klikamy polecenie Linia... Do zmiany wygl¹du koñca
strza³ki wykorzystamy zak³adkê Style linii.

Teksty trójwymiarowe

Aby przekszta³ciæ tekst w obiekt trójwymiarowy, zaznaczamy go
i wybieramy polecenie menu podrêcznego Konwertuj - w 3-W. Obiekt
3-W bêdzie siê mieci³ w przeci¹gniêtej wczeniej ramce tekstu.

Rysunek 140Aby obróciæ trójwymiarowy tekst, klikamy symbol Obróæ.
Znajdziemy go w pasku narzêdziowym, w odrywanym pasku symboli
efektów.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

260

261

Nasze krzywe to tzw. krzywe Beziera.

l Punkty na krzywej Beziera to punkty podparcia.
l Punkty podparcia mog¹ byæ symetryczne - krzywa bêdzie mia³a
po obu stronach tê sam¹ krzywiznê.
l Punkty podparcia mog¹ byæ p³askie - kiedy krzywizny krzywej s¹
ró¿ne.
l Punkt podparcia mo¿e te¿ byæ naro¿ny - krzywa nie jest
kontynuowana w punkcie podparcia, ale wyró¿nia siê sto¿kiem.

Rodzaje punktów mo¿na zamieniaæ na inne i w ten sposób zmieniaæ
kszta³t krzywej.

Edycja krzywej

Aby edytowaæ krzyw¹, nale¿y klikn¹æ symbol Wybór (u góry paska
narzêdziowego) i zaznaczyæ krzyw¹, punkty podparcia krzywej uka¿¹
siê wtedy w postaci ma³ych prostok¹tów. Kiedy zaznaczymy krzyw¹
Beziera, na ekranie pojawi siê pasek obiektów Beziera.

myszy po raz pierwszy. Puszczamy przycisk - kierunek do nastêpnego
punktu zosta³ okrelony. Przesuwamy mysz (przycisk pozostaje
zwolniony), za naszymi ruchami bêdzie pod¹¿aæ krzywa. Miejsce,
w którym klikniemy teraz wytyczy drugi punkt krzywej.

Mamy teraz do wyboru dwie opcje:

l Nie puszczamy przycisku myszy, bêdziemy mogli ustaliæ kierunek

krzywej miêdzy drugim a trzecim punktem (tak jak po pierwszym
przyciniêciu w punkcie wyjciowym). Teraz puszczamy przycisk
myszy i przesuwamy j¹ na trzeci punkt krzywej, klikamy ponownie
itd.

lub
l Puszczamy przycisk myszy i klikamy inne miejsce na stronie - drugi

punkt zostanie zdefiniowany jako punkt za³amania. W punkcie tym
krzywa zmieni kierunek. Jeli trzeci punkt krzywej równie¿ utworzymy
jako punkt za³amania, otrzymamy miêdzy punktem drugim a trzecim
prost¹.

Powróæmy teraz do naszej krzywej. Jeli bêdziemy trzymaæ przyciniêty
klawisz [Shift], kierunki krzywych bêd¹ ograniczone kilkakrotnie do 45
stopni. Jeli bêdziemy trzymaæ przyciniêty klawisz [Alt], krzywa
zamknie siê. Mo¿emy teraz nakreliæ now¹ krzyw¹ i po³¹czyæj¹
z narysowan¹ wczeniej krzyw¹ w jeden obiekt.

Aby zakoñczyæ krelenie krzywych, klikamy dwukrotnie ostatni
wyznaczony punkt. Mo¿na teraz opracowaæ krzyw¹ za pomoc¹ innych
narzêdzi.
Dwukrotne klikniêcie punktu wyjciowego krzywej, zamieni j¹ w krzyw¹
zamkniêt¹.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

262

263

Przekszta³canie rysunków

pikselowych w wektorowe

Rysunki pikselowe, czyli mapy bitowe, mo¿emy przekszta³caæ w rysunki
wektorowe zarówno w programie OpenOfficePL Impress jak
i OpenOfficePL Draw. Mo¿liwoæ ta ma szczególne znaczenie podczas
drukowania rysunków: wydrukowane grafiki wektorowe i skalowane
w dowolny sposób wygl¹daj¹ dobrze na wydruku, podczas gdy
w przypadku skalowanych map bitowych wydruk mo¿e odbiegaæ od
idea³u (widoczne schody, gruba siatka brakuj¹cych linii etc.).

Aby przekszta³ciæ mapê bitow¹ w rysunek wektorowy, zaznaczamy j¹
najpierw klikaj¹c. Nastêpnie wywo³ujemy polecenie Konwertuj - Na
wielok¹t. Znajdziemy je w menu Modyfikuj (OpenOfficePL Draw)
lub w menu podrêcznym zaznaczonego obiektu (OpenOfficePL
Impress). W dialogu Konwertuj na wielok¹t ustawiamy parametry
konwersji. Rezultaty mo¿na zobaczyæ w podgl¹dzie.

Po lewej stronie w pasku obiektów Beziera (lub w pasku opcji) znajduje
siê narzêdzie o nazwie Edytuj punkty. Wybierzmy je.

Aby opracowaæ jaki punkt, wystarczy go klikn¹æ - prostok¹cik wype³ni
siê i poka¿¹ siê obydwie linie podparcia zakoñczone punktami
sterowniczymi. Kiedy bêdziemy mieli do czynienia z punktami naro¿nymi,
które wytyczaj¹ k¹t prosty, punkty sterownicze znajd¹ siê bezporednio
na punkcie podparcia.

Zaznaczone punkty podparcia i punkty sterownicze mo¿emy dowolnie
przesuwaæ. Symboli kursora podpowie, z jakiej funkcji bêdzie mo¿na
skorzystaæ. W pasku obiektów Beziera znajduj¹ siê symbole, za pomoc¹
których mo¿na zmieniæ tak¿e rodzaj zaznaczonego punktu podparcia.
Aby to zrobiæ, nale¿y taki punkt zaznaczyæ. W pasku obiektów poka¿¹
siê dostêpne rodzaje punktów: Naro¿nik, G³adkie przejcie lub
Symetryczne przejcie. Klikamy symbol wybranego rodzaju.
Wiêcej informacji dotycz¹cych tej opcji znajdziemy w Pomocy
OpenOfficePL.

Mo¿na równie¿ edytowaæ krzyw¹ w sposób standardowy tak, aby
zmieniæ jej szerokoæ, kolor czy wype³nienie. Aby zmodyfikowaæ
atrybuty krzywej:

l w trybie Edytuj punkty wybieramy opcje w pasku obiektów
l jeli tryb Edytuj punkty nie jest w³¹czony, wybieramy polecenie
Format- Modyfikuj lub otwieramy menu podrêczne.

W odrywanym pasku o nazwie Krzywe znajduj¹ siê te¿ inne symbole.
Wiêcej na ten temat - w Pomocy OpenOfficePL.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

264

265

Opcja Konwertuj na wielok¹t pozwala na przekszta³cenie prostok¹ta
w czworok¹t (informacje - w pasku stanu).

Podzielmy nasz wielok¹t na pojedyncze czêci. Aby to zrobiæ, wybieramy
polecenie menu Modyfikuj - Podziel. Teraz pasek stanu poka¿e
4 linie - mo¿na je pojedynczo przesuwaæ.

Konwertuj-w 3-W umo¿liwia konwersjê obiektu dwuwymiarowego
w trójwymiarowy (tzw. ekstruzjê). Zamiana polega na przeci¹gniêciu
obiektu pionowo w stosunku do jego powierzchni na trzeci wymiar.

Aby zamieniæ zaznaczon¹ mapê bitow¹ na grafikê wektorow¹, wystarczy
teraz klikn¹æ OK.

Przekszta³canie obiektów

Mo¿emy urozmaiciæ wygl¹d wielu obiektów poprzez przekszta³cenie
ich na krzywe, wielok¹ty, obiekty 3-W zwyczajne i obrotowe. Niektóre
z tych opcji poka¿emy na przyk³adzie:

l Rysujemy prostok¹t (mo¿emy skorzystaæ z atrybutów konfiguracji

wstêpnej) i zaznaczamy go.

l Otwieramy menu Modyfikuj i wybieramy polecenie Konwertuj

l Wybierz polecenie menu Modyfikuj-Konwertuj (OpenOfficePL

Impress otwieramy po prostu menu podrêczne prostok¹ta).
W Konwertuj znajdziemy, miêdzy innymi, nastêpuj¹ce menu
podrzêdne:

l Konwertuj na krzyw¹
l Konwertuj na wielok¹t
l Konwertuj na 3-W
l Konwertuj na obiekt obrotowy 3-W

Jeli wybierzemy Konwertuj na krzyw¹, prostok¹t przekszta³ci siê
w krzyw¹ Beziera. Teraz wystarczy klikn¹æ symbol Edytuj punkty
(pasek obiektów lub pasek opcji), edytowaæ punkty kontrolne i mo¿na
w dowolny sposób je przekszta³ciæ: przesuwaæ, przekszta³caæ w punkty
zaokr¹glone, usuwaæ, dodawaæ nowe, itd. Wiêcej informacji na ten temat
znajdziemy w Pomocy OpenOfficePL pod has³em Edycja punktów
i pasek obiektów Beziera.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

266

267

Pos³ugiwanie siê obiektami

Ogólne regu³y zaznaczania, kopiowania, wycinania czy wstawiania
pojedynczych obiektów zawartych w dokumencie rysunkowym lub
prezentacyjnym nie ró¿ni¹ siê od regu³ stosowanych w przypadku
dokumentów tekstowych. Istniej¹ jednak opcje, które mo¿na
wykorzystaæ jedynie w odniesieniu do obiektów graficznych (figury takie
jak prostok¹ty, ko³a, linie, itd.). Chodzi tu miêdzy innymi o tworzenie
duplikatów, chowanie, grupowanie etc.

Tworzenie duplikatów obiektu

W OpenOfficePL Draw mo¿emy tworzyæ duplikaty obiektów, czyli
pewne iloci kopii ró¿ni¹cych siê miêdzy sob¹ pozycj¹, rozmieszczeniem,
rozmiarem i kolorem.

Spróbujmy wykorzystaæ duplikowanie obiektów w przedstawienie dwóch
stosów monet, gdzie podstaw¹ s¹ dwie znajduj¹ce siê najni¿ej monety:

l Rysujemy obok siebie dwie elipsy (lub dwa ko³a) ustawione na dolnym

marginesie strony.

l Zaznaczamy obydwie jednoczenie. Aby to zrobiæ, mo¿emy np.

przeci¹gn¹æ wokó³ nich ramkê.

l W menu Edytuj wywo³ujemy polecenie Duplikuj. W dialogu o tej

samej nazwie wpisujemy:

Aby edytowaæ i modyfikowaæ obiekty 3-W, wywo³ujemy z menu
podrêcznego okienko Efekty 3-W.

Polecenie W obiekt obrotowy 3-W umo¿liwia stworzenie obiektu
trójwymiarowego poprzez tzw. ekstruzjê obrotow¹. Tutaj nasz prostok¹t
jest obracany wokó³ osi o 360 stopni na trzeci wymiar.

Tak stworzone obiekty 3-W mo¿na dalej opracowywaæ. Obrócenie
prostok¹ta jeszcze przed konwersj¹ na 3-W da wynik podobny do tych
na ilustracji.

W naszym przyk³adzie u¿ylimy prostego obiektu jakim jest prostok¹t.
Spróbujmy teraz konwertowaæ bardziej z³o¿ony obiekt.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

268

269

Aby teraz pochyliæ obydwa stosy monet, musimy je jednoczenie
zaznaczyæ. Pochylamy je w prawo, klikamy ponownie zaznaczone
miejsce i pomniejszamy rysunek.

Morfing dwóch obiektów

W OpenOfficePL Draw mo¿emy zastosowaæ morfing, czyli nak³adanie
siê na siebie dwóch obiektów. Obliczane s¹ wtedy przejcia, a na stronach
ustawia siê interwa³y. W interwa³ach dopasowuje siê kszta³t, orientacjê
i kolor obiektów.

Rysujemy na dole po lewej w pustym dokumencie rysunkowym
czerwone ko³o, a u góry po prawej jasnozielony prostok¹t i zaznaczamy
jednoczenie obydwa obiekty.

Aby krawêdzie nie by³y widoczne, mo¿emy skorzystaæ ze stylu linii
Niewidoczny (w lewym polu listy w pasku obiektów nad poleceniem
Ci¹g³y).

l W menu Edytuj wybieramy polecenie Morfing. W okienku dialogu
wstawiamy ustawienia.
l Wybieramy stopieñ morfingu 25 stopni i klikamy OK.

l Liczba kopii: np. 30.
l O: wpisanie w polu osi X (poziomej) wartoci pozytywnej oznacza

przesuniêcie obiektu w prawo; wpisanie w polu osi Y (pionowej)
wartoci negatywnej sprawi, ¿e stosy monet bêd¹ ros³y od do³u do
góry.

l Powiêkszanie: jeli wpiszemy wartoæ negatywn¹ dla szerokoci

i wysokoci monety bêd¹ zmniejsza³y siê w miarê wzrostu wysokoci
(zgodnie z zasadami perspektywy).

l Kolory: modyfikujemy kolor z do³u do góry, np. od ¿ó³tego ciemnego

do ¿ó³tego w janiejszym odcieniu. W dialogu Duplikuj znajduje siê
pipeta, dziêki której mo¿emy przej¹æ kolor obiektu wyjciowego jako
kolor wyjciowy.

l Zatwierdzamy klikaj¹c OK - kopia zosta³a utworzona.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

270

271

pozosta³¹ czêæ roweru i z niej tworzymy nowe ugrupowanie.
Aby edytowaæ obiekt czêciowy, nie musimy anulowaæ ugrupowania.
Po prostu przechodzimy na dane ugrupowanie i opracowujemy ¿¹dany
obiekt. Potem opuszczamy ugrupowanie.

Przejcie do grupy

Aby przejæ do grupy, musimy j¹ zaznaczyæ np. klikaj¹c. Aby przejæ
na grupê, wybieramy polecenie menu (podrêcznego), wciskamy klawisz
[F3] lub dwukrotnie klikamy grupê. Jeli jednak skorzystamy z tej
ostatniej mo¿liwoci, mo¿e siê zdarzyæ, ¿e nie bêdzie zaznaczony ¿aden
z jej obiektów (zostanie uniewa¿niona selekcja grupy).

Opuszczanie grupy

Aby opuciæ grupê, wybieramy polecenie menu, wciskamy klawisze
[Ctrl+F3] lub klikamy poza obszarem obiektów grupy. Kiedy
opuszczamy grupê, jest ona zaznaczana, dziêki temu mo¿liwe jest szybkie
przechodzenie do grupy i opuszczanie jej za pomoc¹ klawiatury.

Wyró¿nianie grupy

Aby wyró¿niæ optycznie grupê, do której przeszlimy wraz z zawartymi
w niej obiektami, te obiekty, które znajduj¹ siê poza nasz¹ grup¹
przedstawiane s¹ na ekranie w trybie Ghosted czyli w wyblak³ych
kolorach. Umo¿liwia nam to rozró¿nianie, które z obiektów s¹ dostêpne,
a które nie oraz czy znajdujemy siê w danym momencie w grupie czy
te¿ nie.

OpenOfficePL Draw oblicza, a nastêpnie pokazuje interwa³y.
W ten sposób stworzylimy ugrupowanie. Mo¿na jednak anulowaæ
ugrupowanie i opracowaæ póniej pojedyncze obiekty. Aby edytowaæ
ugrupowanie, wywo³ujemy menu Modyfikuj (w OpenOfficePL
Impress pod Format-Grupa lub w menu podrêcznym).
Jeli chcielibymy skorzystaæ z opcji morfingu w OpenOfficePL
Impress, musielibymy przekopiowaæ obiekt z dokumentu rysunkowego
do dokumentu prezentacyjnego.
Wiêcej informacji na ten temat znajdziemy w Pomocy OpenOfficePL.

Pos³ugiwanie siê grup¹ obiektów

Mo¿emy jednoczenie zaznaczyæ, ugrupowaæ, po³¹czyæ ze sob¹ lub
rozdzieliæ kilka obiektów. Polecenia te mog¹ siê na siebie nak³adaæ.
Jeli po³¹czymy kilka ugrupowañ w jedn¹ grupê, dodamy jak¹
kombinacjê i po³¹czymy wynik jako grupê lub kombinacjê, itp.
Zaznaczenie grupy obiektów bêdzie aktualne do chwili klikniêcia w innym
miejscu dokumentu. Aby odwo³aæ ugrupowanie i po³¹czenie obiektów,
musimy skorzystaæ z menu podrêcznego lub w menu Modyfikuj.

Grupowanie obiektów

Jak ju¿ wspomnielimy istnieje mo¿liwoæ po³¹czenia kilku obiektów
w jedno ugrupowanie. Dziêki takiemu posuniêciu, ka¿da modyfikacja
w ugrupowaniu wp³ynie na wszystkie zawarte w nim obiekty.
Ugrupowania bêd¹ przesuwane i obracane jak pojedynczy obiekt.

Chcemy np. narysowaæ rower: konstruujemy ko³o, czyli obrêcz, felgê,
szprychy i piasty, a nastêpnie grupujemy wszystkie te obiekty. Mo¿emy
teraz obróciæ i skopiowaæ ko³o oraz przesun¹æ kopiê. Nastêpnie rysujemy

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

272

273

Na  powy¿szym  rysunku  obiekty  znajduj¹ce  siê  po  lewej  nie  s¹
kombinacj¹, natomiast te po prawej to w³anie kombinacja. Wyró¿nia
siê  ona  atrybutami,  obiektu  narysowanego  jako  pierwszy,  czyli
znajduj¹cego siê w samym tyle. Dziury, które widzimy s¹ przezroczyste
- je¿eli po³o¿ymy tê kombinacjê na innym obiekcie, bêdzie on przez nie
przewitywa³.  W  celu  wykonania  kombinacji,  musimy  wywo³aæ
polecenie menu Modyfikuj - Kombinuj.

Z obiektów wyjciowych mo¿emy utworzyæ nowy obiekt, wykorzystamy
tu polecenia Kszta³ty-Scal, Odejmij i Przetnij.

Obiekty graficzne w prezentacjach

i rysunkach

W OpenOfficePL Draw i Impress wykorzystywany jest format grafik
wektorowych, do prezentacji i rysunków mo¿na jednak wstawiaæ grafiki
pikselowe lub mapy bitowe. Mo¿na te¿ eksportowaæ dokument lub
wybrane odcinki tekstu na format grafiki pikselowej.

Aby dopisaæ do obrazu pikselowego formatu JPG tekst, kolejno:

l Otwieramy nowy dokument tekstowy.

l Wstawiamy obraz pikselowy. Aby to zrobiæ, wybieramy polecenie

menu Wstaw - Grafika - Z pliku...

l Odznaczamy wstawiony obraz pikselowy klikaj¹c w innym miejscu

dokumentu.

l Otwieramy odrywany pasek symboli Tekst (w pasku narzêdziowym)

Nawigacja po obiektach grupy/strony

Nawigacjê po obiektach zawartych w grupie umo¿liwiaj¹ klawisze:

l [Tab]: wprzód
l [Shift+Tab]: wstecz

Te same klawisze mo¿na wykorzystaæ do nawigacji po obiektach na
stronie, o ile przeszlimy wczeniej do rodka grupy za pomoc¹ klawisza
[F3].
Po dotarciu do ostatniego obiektu, zaznaczony zostanie ponownie
pierwszy obiekt. Aby zaznaczyæ w grupie lub na stronie obiekt na samym
tyle, wciskamy [End].

Kombinacja obiektów

Ugrupowania obejmuj¹ tylko pojedyncze obiekty. Kombinacja natomiast
³¹czy obiekty czêciowe i tworzy w ten sposób jeden obiekt o nowych
w³aciwociach. Kombinacjê mo¿na jednak póniej anulowaæ.

W przypadku kombinacji zbiór wspólny nak³adaj¹cych siê pojedynczych
obiektów bêdzie przedstawiony w postaci dziury tam gdzie przenika
siê parzysta liczba obiektów.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

274

275

Pos³ugiwanie siê kolorami

Jeli zaznaczymy jaki obiekt, mo¿emy dla niego wybraæ w pasku
obiektów z pola listy predefiniowany kolor jego powierzchni a tak¿e
obramowania.

Pasek kolorów

W OpenOfficePL Draw mamy do dyspozycji ca³y szereg barw.
Znajdziemy je w pasku kolorów, który mo¿emy wywietliæ na krawêdzi
dokumentu graficznego czy rysunkowego. Aby to zrobiæ, wybieramy
polecenie Widok-Paski symboli-Pasek kolorów. Jak nadajemy kolory
obiektom? Zaznaczamy je po prostu, a nastêpnie klikamy wybrany kolor
w pasku kolorów.

Pasek kolorów zawiera kolory predefiniowane (takie, które posiadaj¹
w³asne nazwy) ustawione w takiej samej kolejnoci jak w polu listy.
Kolory, które zdefiniujemy w³asnorêcznie, pojawi¹ siê na koñcu paska
kolorów oraz na dole w polu listy.

Mo¿e  siê  zdarzyæ,  ¿e  zdefiniujemy  tak  du¿¹  iloæ  kolorów,  ¿e  nie
zmieszcz¹ siê one w pasku kolorów. W takim wypadku liniê dziel¹c¹
pasek kolorów i dokument prezentacyjny przesuniemy za pomoc¹ myszy.
Mo¿emy  te¿,  przyciskaj¹c  jednoczenie  klawisz  [Ctrl],  klikn¹æ
dwukrotnie zaznaczony na szaro obszar paska symboli. Pojawi siê
ruchome  okno,  którego  rozmiar  mo¿na  dowolnie  zmieniæ.  Teraz
przesuniemy  pasek  kolorów  (ci¹gn¹c  za  jego  pasek  tytu³u  lub  za
krawêdzie okna), lub zmieniæ jego rozmiar (ci¹gn¹c za rogi okna). Aby
ponownie zakotwiczyæ pasek kolorów, klikamy dwukrotnie zaznaczony
na szaro obszar okna, trzymaj¹c przyciniêty klawisz [Ctrl].

i klikamy symbol Dopasuj tekst do ramki. Na obrazie pikselowym
przeci¹gamy ramkê i wpisujemy tekst.

l Mo¿emy zaznaczyæ wpisany tekst i zmieniæ kolor czcionki, t³o tekstu

zamieni siê automatycznie w przezroczyste.

l Zaznaczamy obraz pikselowy ³¹cznie z tekstem (np. przeci¹gaj¹c

wokó³ ramkê wyboru). W pasku stanu pojawi siê np. wpis
Zaznaczono 2 obiekty rysunkowe.

l W menu Plik wybieramy polecenie Eksportuj... Z dialogu Export

wybieramy typ pliku JPG-JPEG i wpisujemy nazwê.

l Zaznaczamy pole Selekcja - eksportowane bêd¹ tylko zaznaczone

obiekty.

l Zatwierdzamy klikaj¹c Zapisz.

W dialogu Export mo¿emy ustawiæ opcje jakoci utworzonego obrazu
JPG. Rozmiar pliku bêdzie tym wiêkszy im lepszej jakoci obraz
stworzymy.

Kolor, jasnoæ oraz kontrast obrazu zmienimy za pomoc¹ paska obiektów
graficznych. Pojawi siê on automatycznie na ekranie, kiedy zaznaczymy
w OpenOfficePL Impress lub OpenOfficePL Draw jaki obiekt
graficzny.

Mo¿na tak¿e zmieniæ przezroczystoæ obiektu graficznego. Im wy¿sza
wartoæ, tym bardziej przezroczysty bêdzie dany obiekt, a inne,
znajduj¹ce siê pod nim obiekty bêd¹ widoczne.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

276

277

Musimy  pamiêtaæ  o  tym,  ¿e  modyfikacji  raz  wprowadzonych  do
standardowej  tabeli  kolorów  nie  bêdzie  mo¿na  ju¿  cofn¹æ  (s¹
automatycznie  zapisywane).  Mo¿e  siê  to  okazaæ  problemem
w przypadku zmiany definicji kolorów standardowej palety, ale raczej
nie ma to wiêkszego znaczenia dla nowo wprowadzanych kolorów.

l Definiuj¹c nowy kolor, wybieramy z tabeli kolorów barwê najbardziej

podobn¹ do tej, któr¹ chcemy dodaæ do palety. Wybrany kolor pojawi
siê w jednym ze znajduj¹cych siê u góry pól podgl¹du.

l W polu listy wybieramy model koloru, wed³ug którego bêdziemy

definiowaæ nowy kolor. Proponowane tu modele konfiguracji
wstêpnej to RGB i CMYK.

S¹ to dwa najbardziej popularne modele definiowania kolorów:
RGB czyli Czerwony- Zielony- Niebieski; pojedyncze zawartoci
kolorów w wypadku sk³adania kolorów na ekranie komputera w sposób
addytywny z trzech podstawowych kolorów.

CMYK czyli Cyan - Magenta - Yellow - Black (lub Cyan - Magenta -
Yellow - Key); model kolorów opisuj¹cy substraktywne tworzenie
kolorów za pomoc¹ kolorów drukarskich.

Model tworzenia kolorów dopasowujemy do monitora lub drukarki.
Kiedy wybierzemy ju¿ odpowiedni model:

l Ustawiamy kolor poprzez zmianê wartoci w polach obrotu. Wartoci

zmieniamy wpisuj¹c wartoci liczbowe lub za pomoc¹ przycisków
ze strza³kami. Rezultat automatycznie wywietla siê w dolnym polu
podgl¹du.

Definiowanie w³asnych kolorów

Wspomnielimy ju¿, ¿e mo¿liwe jest u¿ycie w³asnorêcznie zdefiniowanych
kolorów, takich, które nie znalaz³y siê w palecie standardowej. Jak jednak
zdefiniowaæ taki kolor ?
l Wybieramy w dokumencie rysunkowym w menu Format polecenie

Obszar.

l W dialogu Obszar przechodzimy pod rejestr Kolory. Znajdziemy

tam ca³y szereg funkcji, dziêki którym zmodyfikujemy kolory obiektów
rysunkowych, ale tak¿e bêdziemy mogli zdefiniowaæ w³asne kolory
w dowolnej iloci.

Aby przypisaæ obiektowi jaki kolor, który nie znajduje siê w tabeli
kolorów, nale¿y kolor ten zdefiniowaæ, a nastêpnie nadaæ mu nazwê.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

278

279

Za pomoc¹ pipety mo¿emy zmieniæ wybrane kolory oraz podobne kolory
w obszarze tolerancji na inne. Mo¿na tu np. wyrównaæ ró¿nicê miêdzy
kolorami ró¿nych map bitowych. Symbol Cofnij (pasek funkcji) pozwala
na cofniêcie akcji wyboru koloru.

W tym dialogu Przezroczystoæ traktowana jest jak kolor, dlatego mo¿na
j¹ zmieniæ na dowolny inny kolor. Przyda siê to w przypadku problemów
z drukowaniem przezroczystych grafik.

Dla przyk³adu: tworz¹c obraz, który ma byæ opublikowany na stronach
WWW, ilustracja bêdzie wygl¹da³a du¿o lepiej, jeli przedstawimy sam¹
tylko jego zawartoæ, a t³o zamienimy na przezroczystoæ. Mo¿emy to
zrobiæ za pomoc¹ pipety, a nastêpnie zapisaæ (lub eksportowaæ) obraz
w formacie dopuszczaj¹cym przezroczystoæ (np. GIF). Pamiêtajmy
jednak, ¿e jeli zamienimy kolor t³a (np. niebieski) na przezroczysty,
równie¿ elementy ilustracji o takim samym kolorze jak t³o zostan¹
zamienione na przezroczyste.

l Alternatywnie mo¿na wybraæ odcieñ koloru ze spektrum barw.

Klikamy Edytuj... Otworzy siê dialog do edycji kolorów. W nim
mo¿emy dodatkowo ustaliæ czy chcemy skorzystaæ z modelu HSV
czy HSB. Wybieramy wreszcie kolor i potwierdzamy klikaj¹c OK.

l Teraz decydujemy czy wybrany kolor ma zast¹piæ kolor wyjciowy

(lepiej nie robiæ tego kiedy kolor wyjciowy jest jednym z kolorów
tabeli standardowej), czy te¿ chcemy zdefiniowaæ ca³kiem nowy kolor
i dodaæ go do palety. Aby zast¹piæ kolor, klikamy Zmieñ. Aby
zdefiniowaæ nowy kolor - w polu Nazwa wpisujemy now¹ nazwê,
klikamy Dodaj i zatwierdzamy OK.

Nowy kolor zostanie dodany do tabeli istniej¹cych ju¿ kolorów. Uwaga!
Zamkniêcie dialogu klikniêciem Anuluj sprawi, ¿e nie zmieni koloru
aktualny obiekt, jednak modyfikacje tabeli kolorów s¹ nadal aktualne.

Wiêcej informacji na temat palet i innych plików kolorów znajdziemy
w Pomocy OpenOfficePL.

Zamiana kolorów za pomoc¹ pipety

Doskona³ym narzêdziem zamiany kolorów jest w OpenOfficePL Draw
tzw. pipeta. S³u¿y ona tak¿e do edycji wstawionych obrazów formatu
mapy bitowej (np. GIF, JPG) i obrazów metaplikowych.

Aby wywo³aæ pipetê w menu Narzêdzia wybieramy polecenie Pipeta
(OpenOfficePL Impress i OpenOfficePL Draw) lub Modyfikuj-Pipeta
(OpenOfficePL Image). Pojawi siê dialog Pipeta.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

280

281

Gradienty, desenie itp.

W OpenOfficePL Draw mo¿emy naturalnie stosowaæ w przypadku
rysunków i prezentacji gradienty, przeroczyste obszary, desenie czy
kreskowania. Istnieje te¿ mo¿liwoæ zdefiniowania koloru, gradientu etc.
widocznych na wszystkich stronach lub slajdach prezentacji.

Zastosowanie gradientów

Aby przypisaæ obiektowi gradient:
l Zaczynamy od zaznaczenia tego obiektu.
l Z menu Format wybieramy polecenie Obszar (lub wywo³ujemy
  menu podrêczne).
l  W  rejestrze  Obszar  zaznaczamy  opcjê  Gradient  i  wybieramy
  odpowiedni gradient.
l Klikamy OK.

Korzystanie z zamiany kolorów

za pomoc¹ pipety

Spróbujmy teraz zmieniæ kolor przy pomocy pipety:

l Na pocz¹tek wstawmy jaki obraz o formacie mapy bitowej (np.

BMP, GIF, JPG, TIF) lub o formacie metaplikowym (np. WMF).
W tym celu wybieramy polecenie menu Wstaw- Grafika- Z pliku...

l W menu Narzêdzia wybieramy polecenie Pipeta, w dialogu o tej

samej nazwie klikamy symbol pipety - wskanik myszy zmieni siê
w r¹czkê. Przesuwaj¹c mysz zauwa¿ymy, ¿e zmienia siê kolor
w okienku podgl¹du.

l Jeli kolor wywietlany w podgl¹dzie odpowiada nam, klikamy go

lewym przyciskiem myszy. Wybrany kolor wype³ni pierwsze
z czterech wierszy okienka Pipeta.

l Po prawej w tym samym wierszu znajduje siê pole listy, tu wybieramy

nowy kolor, który zast¹pi klikniêty kolor w ca³ym obrazie mapy
bitowej.

l Aby zmieniæ jeszcze jaki inny kolor, klikamy pole wyboru znajduj¹ce

siê przed nastêpnym wierszem. Ponownie klikamy symbol pipety
i raz jeszcze wybieramy kolor. W jednej edycji mo¿emy w ten sposób
zmieniæ do czterech kolorów.

l Teraz klikamy obraz mapy bitowej (lub obraz metaplikowy), aby go

zaznaczyæ.

l W okienku Pipeta klikamy polecenie Zamieñ.

Kolory w mapie bitowej zosta³y zamienione zgodnie z wprowadzonymi
modyfikacjami. Mo¿emy jednak cofn¹æ modyfikacjê - np. klikaj¹c
[Ctrl+Z] i wprowadziæ nowe zmiany. Zatwierdzamy je ponownie klikaj¹c
przycisk Zamieñ.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

282

283

l Z listy istniej¹cych gradientów wybieramy ten, który ma byæ podstaw¹

s³u¿¹c¹ do utworzenia nowego i klikamy go.

l Klikamy Dodaj. Na ekranie wywietli siê nowy dialog , tu wpiszemy

nazwê nowego gradientu. Nowy wpis o nowej nazwie bêdzie siê
znajdowa³ na koñcu listy.

l Aby zabezpieczyæ modyfikacjê gradientu, klikamy Zamieñ.
l Zamykamy dialog Obszar klikniêciem OK.

Interaktywne definiowanie

nowego gradientu

Gradienty mo¿emy zdefiniowaæ tak¿e bezporednio, pod warunkiem,
¿e dany obiekt posiada ju¿ jaki gradient:

l Zaznaczamy obiekt posiadaj¹cy jaki gradient.

W pasku narzêdziowym otwieramy odrywany pasek symboli Efekty.

W odrywanym pasku symboli Efekty klikamy symbol Gradient.

Zobaczymy teraz dwa obiekty po³¹czone wektorem. Za pomoc¹ myszy
mo¿emy przesun¹æ jeden lub obydwa obiekty koloru i ustaliæ w ten
sposób pocz¹tek, koniec i k¹t gradientu. Otwieramy pasek kolorów
i metod¹ Przeci¹gnij i upuæ wybieramy dla ka¿dego z obiektów kolor
(ustalamy w ten sposób kolor pocz¹tkowy i koñcowy).

Za pomoc¹ symbolu Przeroczystoæ mo¿emy natomiast ustaliæ
przezroczystoæ obiektu. Tu tak¿e zdefiniujemy odcienie szaroci, od
koloru szarego (0% przeroczystoci) po bia³y (100% przeroczystoci).

Numeryczne definiowanie nowego

gradientu

Mamy tak¿e mo¿liwoæ zdefiniowania w³asnych gradientów, mo¿emy
zabezpieczyæ aktualn¹ tabelê gradientów jako plik lub za³adowaæ inn¹
tabelê z innego pliku.

Kiedy zaznaczamy obiekt i dla niego definiujemy nowy gradient, zostanie
on automatycznie przypisany w³anie temu zaznaczonemu obiektowi.
Aby tak siê nie sta³o, musimy uniewa¿niæ selekcjê klikaj¹c poza zasiêgiem
zaznaczonego obiektu.

l Wybieramy rejestr Gradient w dialogu Obszar. Tutaj ustawiamy
opcje dotycz¹ce nowo zdefiniowanych gradientów.

PODRÊCZNIK U¯YTKOWNIKA

284

285

Aby nadaæ t³u jednolit¹ strukturê, wystarczy w menu Format wybraæ
opcjê Strona... i w dialogu Strona klikn¹æ rejestr T³o. Teraz mo¿emy
wybraæ dla t³a kolor, gradient czy kreskowanie.

Zakoñczenie

To ju¿ koniec podrêcznika. Mamy nadzieje ¿e spe³ni on swoj¹ rolê
wprowadzenia w tajniki u¿ywania nowoczesnego pakietu biurowego
jakim niew¹tpliwie jest OpenOfficePL.

Zespó³ OpenOfficePL ¿yczy ³atwej, przyjemnej i produktywnej pracy
z pakietem.

Zarz¹dzanie tabel¹ atrybutów

Jak zapobiec przepe³nieniu listy gradientów niepotrzebnymi zasobami ?
Przydadz¹ siê tutaj symbole £aduj tabelê gradientów oraz Zapisz
tabelê gradientów. Aktualna tabela gradientów to np. taka, która
zawiera wszystkie gradienty utworzone dla pewnego projektu. Zapiszmy
j¹, a nastêpnie za³adujmy ponownie tabelê standardow¹. Kiedy póniej
bêdziemy chcieli pracowaæ nad tym samym projektem, ponownie
do³adujemy tabelê gradientów (dotyczy to tak¿e tabel kreskowania
i map bitowych).

Dok³adne informacje na temat plików tabeli znajdziemy w Pomocy
OpenOfficePL.

Definiowanie koloru t³a

Mamy dwa sposoby na zdefiniowanie w sposób interesuj¹cy t³a stron
dokumentu rysunkowego lub prezentacyjnego:
1) Rysowanie w trybie t³a
2) Przypisanie stronom pewnego stylu.

Tryb t³a w³¹czymy przy pomocy symbolu o tej samej nazwie (po lewej
na dole w obszarze roboczym).

Obiekty wprowadzane w trybie t³a (rysunki, tekst etc.) pojawi¹ siê
w tle na wszystkich slajdach, które korzystaj¹ z aktualnego stylu strony.
W zwyk³ym trybie slajdu bêd¹ one zabezpieczone przed ewentualnymi
niechcianymi zmianami.